Yaar Kemal Binboalar Efsanesi Roman Alar bu mezarlkta yrkler her gece Bkp iri yldzlar davar sanmaktan

Dnr eski gnleri... iskandan nce Geride kalmann hzn yamanm yaman. MELH CEVDET ANDAY Aladan ardnda, uzun bir koyak var. Koyak batan ayaa ormanlk. inden yzlerce pnar kaynyor. Drt yanlar naneli, prenli, ileri akl tal, souk, aydnlk pnarlar. Pnarlardan su yerine aydnlk kaynyor, oluklardan su yerine k akrdyor. ok eski zamanlardan bu yana buras, Aladan ard Trkmenin, Yrn, Aydnl Yrnn yayla. ukurova ne zamandan bu yana bu insanlarn klaysa, o zamanlardan bu yana da Aladan koya bunlarn yayladr. Yrkleri ne bu klaktan, ne bu yaylaktan kolay kolay ayramazsn, lrler. Bir kayann doruunda bitmi bir ot nasl inatla kklerini sert inke talarna sarm, tutunmusa, Alada Yr de yledir. Demirci Haydar Usta yrrken znk diye duruverdi. Sa elini bakr kzl uzun sakalna gtrd, sakaln tam enesinin altndan serte tutamlad. Sol eli de kendinde olmadan sa elini izledi. Haydar Ustann admlar gittike yavalyordu. Sonra ar ar gittiler, durdular. Haydar Usta bir sre olduu yerde ylece kald. Ban kaldrd, havay koklar gibi boynunu uzatt, sana soluna baknd, sonra gene dald gitti. Elleri sakalndan zlp iki iri klnk gibi yanlarna dnce gene yrd. Gittike hzlanyordu. Ceviz rengi bir ayak alvar giymiti. Srtndaki yelek srmal, eski bir aba ya da cepken bozmasyd. Banda kendi eliyle kei tynden rd altn renginde bir brk vard. Brk ona iki kat heybet veriyordu. Kalar da pskl pskl, geni alnna, altn, uzun brkne, aldayarak akm gitmi bakr sakalna uyuyordu. Uzun bir sre byle hzl, soluk solua yrdkten sonra gene ayaklar yavalad, sonra ar ar durdu, elleri gene sakaln tutamlad, gene dehet bir dnceye vard. Glgesi mor topraa dmt. Glgesi de dehet bir dncedeydi. Yandaki kayalklara dklen oluun sular akrdyor, yere daha dmeden para para, tuz buz oluyordu. Dklen sularla birlikte, sularn akrtsna dncesini uydurmu, gzlerinin nnden, aklndan dnyalar geiyordu. Bre koca Allah, hay bre koca Allah... ukurda bir klak ver bana klaym. Aladada bir yaylak ver yaylaym. Eskiden vermitin ne oldu? Eskiden vermitin neden geri aldn? Hay bre boz atl, yeil donlu Hzr senden de imdat umarm. Bu gece varr huzurunda dururum, yardmn dilerim. Ala gzlerini grrm. Yorulmutu. Yandaki kayaya trmand, kayann aralndan bir am fkrmt, vard srtn ona dayad. am da Demirci Haydar kadar yalanmt. Gvdesi domur domur yarlm, dallar bklm, yere sarkmt. Bu gece onu greceim, hibir aresi mmkn yok. Varp huzuruna yz sreceim. Hibir aresi mmknat yok. Padiahlar iin yaptm klc ona

vereceim, hibir mmknat aresi yok. Gene sakaln sk skya tutamlamt. le gneinde, altn ltsndaki brknn altndaki bakr sakal, pskl kalar yldrdyordu. imeni yeil gzleri bir ltda ikide bir akmak akyor, kararveriyordu. Bak, diyordu, koca Allah, gzelim, yiidim, dost, aslanm, yeri g, inni cinni; seni beni yaratansn deil mi? te byle kardam. Ben onlara, u cehennemin dibine batasca obaya dedim ki, bu Hdrellezde ben onunla konuurum, mmknat hem de aresi yok, konuurum, dedim. Demedim ya, onlara azck umut verdim. im yok da o deyyuslara, o alaklara, o srngenlere ukurda klak, Aladada yaylak veresin diye sana m yalvaracam, senin o glden ince, glden nazik yreciini mi inciteceim, iim yok da... Ban ge kaldrd, gzlerini uzaklara, derinlere, bir ak bulutun salnd yerin arkasna dikti: Syle bakalm, verecek misin? diye sert sylendi. Vermezsin! diye de hemen ekledi: Vermezsin aslanm. Hi vermezsin. Ben seni bilmez miyim, sen bizi braktn. Sen gkleri, yldzlar, ormanlar sular braktn, sen camilerden kmaz oldun. Sen kendine kl, byk kentler kurdun. Sen kendine gkte uan demir kular yaptn. Sen kendine topra yiyen, yerken uluyan canavarlar yaptn. Sen, st ste evler, yedi denizler yaptn. Bize ukurda bir klak, Aladada bir yaylak ver desem, vermezsin ki... Ben de bu gece sana klak iin yalvarmam, mmknat aresi yok yalvarmam. Bu oba da srnsn senin sayende. Varsn lsnler, krm krm krlsnlar. Senin yznden. ukurovay getirdi gznn nne. Bir gz gecesini... Karanlkta tekmil ova yldz yldz yanyordu. Tarlalarda homurtularla akp giden koca demir yldzlar, koskocaman, demirden yldz bcekleri... Gem vurulmu akarsular, yollar, yollarda akp giden, insann ban dndren yldrm gibi beygirler... Toz duman, scak, ter, stma, bela... Bir acayip kurumu adamlar... Yar plak yanm kadnlar. Hele kadnlar, hele rlplak... imeni yeil gzlerinin ak gittike oalyordu. Aadan bir ayak sesi geldi, bir ta derin uuruma aa yuvarland, yanna bir sr daha ta katarak grltyle aaya inmeye balad. Burnuna taze, ezilmi, ince, gnete buulanm iek kokusu geldi. Can skld. Nerdeyse imdi, u anda iyice dalacak, urada, u tan banda eski gnlere gidecek, ukurovaya, Adana ehrine, Mersine inecek, gneten bacaklar yanm kzlar, uzun bacakl kzlar grecek, oradan gerisin geri eski gnlere, ukurda koyun srs gibi ceren dolat gnlere varacakt. Ayak sesine ban kaldrd, sakaln brakt, aadan arkada Mslm geliyordu. Sa, sakal, elleri, ka, by, her bir yan apakt. Aadan yukar bir pamuk yuma gibi ayordu. Kardalm, kardalm, hay yien Haydar, Haydar, sabahtan beri seni aryorum. Elindeki kirmeni hem eiriyor, hem geliyordu. Geldi soluk solua Haydar Ustann yanna oturdu. arnn iine kck

smklbcekler girmiti, arn kard, iyice temizledi, geri giydi, sk skya balad. Kck, bir topak bir adamckt Mslm. Gzlerini Haydar Ustann gzlerine dikti, bakt bakt, iki bak derinden derine imeklendi, akt: Bu yl bu ii obamz iin yapacaksn Haydar. Yeter torunun iin yaptn. Bu yl Hzrlan lyas bulutuklarnda, sen bizi, obay unutmayacaksn. Biz ldk Haydar, biz rezil olduk. Kanadmz kolumuz krld Haydar... Koca Allah imdadmza yetimezse bizde hayr kalmad Haydar. Haydar Usta gene sakaln tutamlad, dirseklerini dizine dayad, dnd, dald, sonra birden imeni yeil gzleri ald, parlad: Para eder mi Mslm? diye sordu. Allah bizi brakmad m? Bizi brakp dalardan koca kentlere inmedi mi? Biz de Allahn gittii, indii yere inmeliyiz Mslm. Mslm: Hay yien, dedi; senin soluun keskin, Hdrellez gecesinde bir istekte bulunursan koca Allah bizim dileimizi verir. Muradmz verir. Yeter ki sen bu yl bizim iin iste, torunun iin deil. Ayaa kalktlar, Haydar Usta nde Mslm arkada, yola indiler. Bahar gzn daha yeni ayordu. iekler yar amlar, yar tomurcukta. Kular, arlar lk gn altnda yumuack uuuyorlard. Yar uykulu. Toprak geriniyordu. Kayalar, aalar, sular, brt bcek, geyikler, tilkiler, akallar, koyunlar, kuzular bir sabah buusu iinde uykulu geriniyorlard. Oba buraya, bu koyaa gelip konal gn olmutu. Altm adrlk bir obayd bu. Karaullu obas derlerdi adna. Obann en yal adam demirci Haydar Ustayd. Demircilii ne ie yaramt, yarayacakt? Bir gn bir ie yarayacakt ama!.. Bu k ukurovada analarndan emdikleri burunlarndan gelmiti. imdiye kadar, u dnya dnya olal beri, bu oba ukura ineli beri byle bela bir k geirmemiler, ukurova adamndan byle bir dmanlk grmemilerdi. Daha dehet bir aknlk iindeydiler. Oba eskimi, yozlam, yoksullamt ama geleneklerinin bir ksmn daha yitirmemiti. Oba koyaa iner inmez, adrlar kurulur kurulmaz derimevi adr da kurulmutu. Derimevi adr yle teki adrlar gibi uzunlamasna deildi. Derimevi adrlar hep yuvarlak olur. Ve kubbelerini keelerle, kilimlerle rterler. Kaplar grlmedik nakta bir kilimle rtlmtr. duvarlar eski, nakl kilimdendir. Yer batan ayaa turuncu keelerle delidir. Uta, kapnn sanda kz dolu bir ta ocak vardr. Derimevi otuz yldr ayn yere kurulur. adrlarn ortasnda, koyan tabannda dz, harman yeri byklnde mermere benzer ak bir ta vard. Tan stne sabahtan bu yana keeler, kilimler, dekler, yastklar tanp seriliyordu. Ak tan st, lk bahar gneinin altnda bir renk cmbndeydi. Byk kazanlarda gzel kokulu yemekler piiyordu. Yal kadnlar byk sinilere yemekler boaltyorlar, kazanlar dolduruyorlard. Bir duman, bir buu iinde yitip geri, ortaya kyorlard. Byk toy hazrlnda, sevincindeydi herkes. Bir de, bir de Haydar Usta bir olur dese, deme keyfine o zaman. Toy, bir toy daha olacakt.

Ne olur Haydar Usta... Bir seferlik bir seferlik de bizim iin iste. Sen bu obann en yals, babas deil misin? Bir yl, bir bu yl bizim isteimizi yap, ondan sonra her yl ne istersen yap. Allahn yl m yok Haydar Usta? Nolursun Haydar Usta... Gzm Haydar Usta. Bak, bir obann oluu ocuu, yals genci senin aznn iine bakyorlar. Ne dersin Ustam? Ulan ne biliyorsunuz Allahn benim her isteimi yapacan? Allah senin her istediini yapar. Ulan ne biliyorsunuz? Biz biliriz, o seni krmaz. Haydar Usta ortada, btn oba drt bir yann evirmi. Haydar Ustann elleri sakaln kavram, ellerinden sakal fkrm, bakr kzltsnda; gsnden aaya kayyor. Ulan etmeyin, ulan kpekler, diyor Haydar Usta. Ulan etmeyin, ulan beni ele aleme, ulan beni Allaha rezil etmeyin. Ulan Allah benim babamn olu mu? adrlar solmu, yrtk, emeleri saaklam... ocuklarn yzlerinde kan kalmam, gzlerinin feri kam. Haydar Usta imdiye kadar, bunca ya yaad, byle bir yoksulluu, bu kki rezillii hi grmedi. Ah elimden gelse, diye inliyor. Aaaah elimden gelse... Aaah, bir gelse elimden. Gelir, diye baryorlar; hepsi bir yerden. Bu gece kimse uyumasn. Hi kimse. Bu gece bir tek kii uyursa by bozulur, by... Ben de grr grmez, grrsem eer...' Grrsn! diye kalabalk hep bir azdan bard. Aladan, derin, uzun ormanlkl, kayalkl koya tepeden trnaa yankland. Ben de onu grrsem, sizin isteinizi isteyeceim. Kim grrse onu bu yl, obann isteini isteyecek... Tamam m? Tamam, diye bardlar hep bir azdan. Kim hile yapar da bir baka ey isterse i bozulur... Nekes olmayn. ok sktk. Bu yl da ayamzn stnde duracak bir yer bulamazsak, yandk bittik. Yandk bittik, dediler hep bir azdan. Toy balad. Kavalclar gelmiler, sessiz, hi konumadan, kprdamadan orada turuncu keelerin stnde yle dimdik oturuyorlar. Bada kurmular. Uzun, bakr renkli, imen yeili gzl adamlar, bilinmezden, gnein ya da ayn oralardan bir yerlerden gelmiler. Herkes onlara saygyla, hayranlkla, bir eit korkuyla bakyor. Onlar yandaki kayalar gibi, salam, topraa yapmlar, bekliyorlar. Bir bynn gereklemesini bekliyorlar. Toy balad. iekler dkld turuncu sofraya, yufka ekmeklerin yanna. Kokulu yourtlar, ayranlar... Bakr sinilerde kzarm btn koyunlar, keiler, kuzular, olaklar... Tepeleme ak pirin pilavlar... Glbenkler ekildi, demeler sylendi, Halil brahim Peygamber stne nefesler ekildi. Yemeye balanld. Kadn erkek, gen yal, oluk ocuk, btn oba sofradayd. Koyan ortasnda, ak tan stnde, turuncu, gne, kazaya nakl sofrada bir sevin aldyordu.

Derken bir davulcu kt ortaya, tek bana. Davulunu alaraktan, davuluyla alt alta st ste dnmeye balad. Dehet bir devinimde hm gibi dnyor, kolu uunurcasna tokma sallyor, davuldan inanlmaz eitte sesler kyordu. Yalvarmalar, alamalar, glmeler, fkeler, alaylar, direnme, bakaldrma. Davulun Eildi geldiler, Hastalar, sesi birden kesildi. Davulcu iki dizinin stnde topraa niyaza durdu. kere topra pt. Sonra toydan teker teker kalkp davulcunun yanna yere diz ktler, topra kere pp niyaza durdular. Herkes geldi. sayrlar, ocuklar da gelip topraa niyaza durdular.

Gn kavumadan az nce sofrann aasna ok byk bir ate yaktlar. Atein kzlts koyan dibine bana, yamalarna vurdu. Karanlk orman aydnland. Kavalclar hep bir azdan uzak, bin yllk trkler aldlar. nsanlar gittike kendilerinden syrlp baka bir dnyaya giriyorlard. Kavalclarn ardndan sazclar ktlar ortaya. Grlmedik, duyulmadk bir semah aldlar. Hi kimse bu semaha mmknat yok ayak uyduramazd. nk bu semah yzn gemi Koyun Dede alyordu. Bu semah duyunca Haydar Ustann gzleri ldad. Ayaa kalkt, dnmeye balad. Bir sre tek bana dnd... Bir da gibi ate harmannn stne yryor, a gelince btn gsn alm sakal yldr yldr ediyordu. Sonra ince, uzun, dal gibi, yank, iri gzl, uzun sal bir kz kt ortaya. Haydar Ustayla, kendilerinden geip dndler. Sazclara davul da katld, sonra kavalclar da katldlar. Toydakiler birer ikier ayaa kalkyorlar, semaha giriyorlard. Btn toy yediden yetmie ayaa kalkt. Meng balad. Gn kavutu. Davulcu kalabaln ortasnda cokun bir sel gibi ate harmannn yresinde dnyordu. Renkler, klar, orman, ses, sular, koyak, yldzlar, insanlar, hm gibi bir devinimde dnyorlard. Birden sesler kirp diye kesiliyor, kalabalk, ate harmannn dibine oturmu saz alan Koyun Dedeye, atee, ikisine birden niyaza duruyorlard. Yats vakti meng bitti. Koyun Dede uzun bir kayaln bana kt. Glbenk ekti: Allah, Allah, Allah... Sairi Selman, mlke Sleyman, kr olsun Mervan, yardmcmz on iki imam. Hzmatn kabul, yzn ak olsun. Kalabalk hep bir azdan: Hzmatn kabul, yzn ak olsun, dedi. Hzmatndan efaat bulasn. Koyak yankland. efaat bulasn. On iki imamn, Selman Pakn himmeti hazr ve nazr ola... Hazr ola. Ya Allah, ya Muhammed, ya Ali. Ya Ali. On iki imam nur oldu.

Nur oldu. Kalabalk cotu. Uzun bir sre yankland dnya. Sultan Hatam srroldu. Srroldu. Srr Hda iin bala. Destimiz deman, kfrmz iman, yardmcmz on iki imam, on iki imamn katarndan, didarndan ayrmasn, geree h... Geree h, geree h... Kayalklar: Geree h, diye inledi. Koyun Dede kayalardan indi kalabala kart. Ksk sesiyle: Dnyada her ey var. Aa, ku, toprak, trl kokular, nimetler... Toprak bereketli, toprakta yz bin, bir milyon dourganlk... Akla hayale smaz. Sular, yldzlar... Hepsi de insan iin yaratlmtr, dedi. Bu gece yreinizi iyice temizleyecek, artacaksnz... Eer iimizden bir insan aalyorsanz, aalanacak insan yoktur, bunu bylece bilin. Eer bir insan iin ktlk dnyorsanz, kt dnlecek insan bu dnyaya gelmemitir, bunu bylece bilin. Dnyada ktlk yoktur. Ktlk uydurmadr. Dnyada iki trl iyilik vardr. Iktan bir denek aln elinize, uzun bir denek... Denein bir ucu ok parltl, bir ucu daha az parltldr. te iyilikle ktlk arasndaki fark bu kadardr. Bunu bylece bilesiniz. Mervan kendince kt deildi. Biz onu kt yaptk. Bizim ktmzdr. Yreinizi bu gece sabaha kadar ar tutun. Geree h, dostlar... Dostlua h... Haydar Usta geldi, Dedeyi kucaklad, sonra onu omzundan pt. Dede gld: Sen de yreini art erenler, dedi. Bu gece senin gecen: Bu gece sen kurtaracaktn bu obay. Haydar Usta: Ben mi kurtaracam? diye aknlkla sordu. Sen de mi Dede? Dede onun elini yakalad, skt: Hangi suyun banda sabahlayacaksn sultanm? Alagz bekleyeceim. Himmetin hazr olsun, dedi Dede, ayrldlar. Ve kalabalk ar ar ormana, sulara, pnarlara, kayalklara dald. Bu gece be mays alt maysa balayan gecedir. Bu gece denizlerin ermii lyasla karalarn ermii Hzr buluacaklar. Dnya kurulduundan bu yana bu iki ermi her yl, yln bu gecesinde buluurlar. Eer bir yl bulumayacak olsalar, denizler deniz, topraklar toprak olmaktan kar. Denizler dalgalanmaz, klanmaz, balklanmaz, renklenmez, kururlar. Topraklar ieklenmez, kular, arlar umaz, ekinler yeermez, sular akmaz, yamurlar yamaz, kadnlar, ksraklar, kurtlar, kular, brt bcek, tekmil yaratk dourmaz. Eer onlar buluamazlarsa... Kyametin habercileri Hzrla lyas olacaktr. Hzrla lyas her yl dnyann bir yerinde buluurlar. Onlar o yl hangi yerde

bulumularsa orada bahar bir baka trl patlar, o yl iekler daha bol, daha byk, her ylkinin birka misli iri aarlar. Arlar daha renkli, daha kocaman olurlar. neklerin, koyunlarn stleri daha bol, daha besleyici olur. Gk daha ar, daha baka mavilenir. Yldzlar daha irileir, daha parlaklarlar. Saplar baaklar, aalar iekleri, meyveleri gtremezler. nsanlar o yl daha salkl olurlar, hi hastalanmazlar. O yl lm de olmaz. Ne bir ku, ne bir karnca, ne ar, ne kelebek lr. Hzrla lyasn bulutuu an, biri marptan, biri marktan iki yldz doar, yldzlar Hzrla lyasn bulutuu yerin stne kayarak gelirler, tam Hzrla lyas birbirlerinin elini tutarlarken onlar da birleirler, tek bir yldz olurlar. Hzrla lyasn stne k olup salrlar. Hzrla lyasn el ele tututuu, yldzlarn gkte birletii an dnyada her ey durur, akarsular kirp diye olduklar yerde donmuasna durur kalrlar, yeller esmez, denizler dalgalanmaz, yapraklar kprdamaz, damarlardaki kan akmaz, kular umaz, arlarn kanatlar titremez. Her ey durur, hi, hibir ey kprdamaz. Yldzlar akmaz, klar yrmez. Dnya bir an iin lr. Sonra her ey birden uyanr, dehet bir yaam patlar. te bu gece sabaha kadar insanlar birleen yldzlar grmek iin evlerden darlara urarlar, yksek yerlere, dam balarna, minarelere, tepelere, da balarna karlar. Bir de su balarn beklerler. emelerin, pnarlarn, aylarn balarn beklerler. Gzlerini sudan ayrmazlar. Kim ki gkyznde yldzlarn birletiini grr, o anda ne isterse olur. Ama ne isterse. Bir keresinde, Kul Hseyin adnda bir ifti yldzlar bekliyormu. ki yldzn geldiini grm, yldzlar birlemiler, k olup gkten aa szlmler. Kul Hseyin bu durumdan o kadar arm ki, ne isteyeceini o an bir trl aklna getirememi, eli ayana, dili diline dolam: Ya Allah, demi. Ya Allah, ya Hzr... Ya lyas... Vakit geiyor. Hemen bir ey istemeli... Hibir ey gelmiyor aklna. Ya Allah, ya Hzr, ya lyas... u altmdaki tepeyi al da u rman te geesin gtr. Asl istei az sonra gelmi aklna ama, oktan i iten gemi. Ve Hseyin orada, tepenin stnde uyumu kalm. Sabahleyin gzn am bakm ki ne grsn, tepeyle birlikte rman te geesindeki dzlkteler. Haydar Usta koyan yamacndaki krmz, akmakta kayann dibinden kan Alagz oluunun bana geldi, kepeneini yere atp stne oturdu: On iki yandaki torunu Keremi de yannda getirmiti. Keremi elinden tutup oturttu. Yldzlarn nda, gecenin donuk aydnlnda kayann oyuuna doru yrm pnarn gleinin dibindeki akltalar parldyordu. Suyun yzndeki ince halkalar kylarda snyordu. Pnarn ucuna kaln bir am oluk oturtulmu, uzun oluu yosun balamt. Oluun alt geni bir yarpuz tarlasyd. Krmz, byk, ban alm gklere gitmi kayalk, pnarn suyu, gece, yldzlar, toprak yarpuz kokuyordu. Derinden, krmz kayaln ta dibinden gelir gibi bir alt gittike byyordu. Orman da uzaktan, youn uulduyordu. am kokusu, trl ieklerin, daha yenice topra yarm otlarn kokusu birbirine karyor, lk esen yel bir ho, ince, serin koku getiriyordu. Kerem cokuyla, sevinle: Bak dede, diye bard. Dede bak! Suyun iine bak. Balklar parlyor,

kayorlar. Bir balk, iki balk, balk... balk. Iktan... Pnarn iinde alabalklar, birbiri ardnca uar gibi, suyun beri kysndan parlayp te kysnda, krmz kayann oyuunda yitiyorlard. Yal adam hi konumuyordu, dalp gitmiti. Sonunda ban kaldrd: Kerem, dedi, dedem, dedi en yumuak sesiyle. Seni bu gece yanmda mahsustan getirdim. Dedem, bu gece, gecelerin iinde birinci gecedir. Bu gece ok eyler olacak... Bak, dedem, bu gece Hzrlan lyas buluacaklar. Bak, dedem, ikisi de ermi, lmezlere karm kiilerdir. Onlar bulumazlarsa ylda bir gn, hem de bu gece, bu dnyann dl, bereketi kesilir. Anladn m dedem? Anladm, dedi Kerem. Zaten ben Hdrellezi biliyorum. Geen yldan da, teki yllardan da... yleyse bak dedem. u oluktaki durmadan akan su var ya, ite o duracak, donup kalacak. Bir de u ycede, gn gibi, iki yldz buluacak... Buluunca imek gibi bir ince k stmze inecek. Bak dedem, sen suya bakacaksn, uyumadan, hi gzn krpmadan, ben yldzlara...' Olur dede, hi gzm krpmam. Keremim, yavrum, baktn ki u akrdayan oluk duruverdi, su olduu gibi dondu kald, o zaman isteyeceksin isteyeceini. te o zaman ne istersen Hzr sana verir. Sularn akmad o an ne istersen, ne dilersen Hzr onu sana verir. Sen ne isteyeceksin dedem? Kerem dnd, dedesi gibi eliyle enesini tutamlad, dnd: Bilmiyorum ki, dedem, dedi. Hi bilmiyorum ki... Ne isteyim acep dedem? Haydar Usta: Keremim, dedi, sen daha ok pnar, ok yldz bekleyecek, ok dileklerde bulunacaksn, bu yl suyun akmadn grrsen, grr grmez, ya Hzr, bize ukurda klak, Aladada yaylak ver de. Olur mu? Olur dedem. Suyun durduunu, yldzlarn kavutuklarn grr mym? Herkes gremez yavrum. Yalnz gnahszlar, iyilikseverler grr onlar. Kt insanlara, kulara, arlara, insanlara zulm yapanlara gzkmez onlar. Sana gzkr yavrum. Belki bana da... Onun iin obal bana gveniyor. Beni gnahsz, ermi biliyorlar tosunum. Ermi deilim ama ok az gnahm var. Dodum doal hibir yarata ktlk etmedim. imdiye kadar da kere yldzlarn aktn grdm. keresinde de dileimi yerine getirdi Hzr kardalk. Kerem susmutu konumuyordu. Oluun ucundan dklen suya, suyun dkld akl talarna, akl talarnn stnde parampara olarak ak ak kpkleniine bakyordu. Bakyor, ok derin dnyor, eyvah, eyvah ki eyvah bana, diyordu. Aradan epeyi bir sre geti. Haydar Usta: Neden konumuyorsun hay ahanm? dedi. Hay benim ahanm. Kerem dalp gitmiti. Suya, balklara... u oluun ucundan balklar u aadaki akllarn stne derler miydi, dnce de lrler miydi? Kim bilir, dedi, kendi kendine. Derler, hem de lmezler. Yoksa aadaki derede balk olur muydu? Kerem suyun kknn burada olduu gibi, baln kknn de burada olduunu sanyordu. Klak, yaylak istemem, diyordu. Ben klak, yaylak istemem. Toprak istemem.

Ben suyun durduunu grnce bir ahin yavrusu isterim. Onu Hzr bana getirir, ben de onu bytrm. Ok gibi gkyzne salarm, ok gibi. O da bana kular, keklikleri, veyikleri, avukuunu, ibiliyi, src, rdekleri yakalar bana getirir. Tavan da yakalatrm istersem. Ama tavan olmaz. Tavana el srlmez. Bir de yapalaa... Kr yapalaa... ahin dediin de bir kk kutur. Yeile alan. Bir ta kadar ar, sert, gagas uzun, elikten. Kerem ne dnyorsun? Sesi duyunca Kerem birden irkildi, bir eyler syledi, ne dedii anlalmad. Anlamadm, hay Kerem, dedi Haydar Usta. Senin banda bir hal var. Kerem birden iindekini darya salverdi: Gzel dedem; dedi, ben hibir zaman durmu suyu, kavuan yldzlar gremeyeceim. Eyvah, eyvah ki eyvah, gremeyeceim. Haydar Usta akn: Neden Kerem, yavrum, ahanm neden? Ben, dedi Kerem sesi titreyerek, boulurcasna... Ben dedem... Ben... Neredeyse alayacakt. Byk bir frsat karyordu. te imdi yllar yl istedii ahin yavrusu kendisinin olacakt. Keki yapmasayd o ii. ahin yavrusunu dedesinden istemiti, sana yakalarm demiti dedesi, yakalamamt. Babasndan, aasndan, avclarba Kel Kamilden, Kavalc Musacktan istemiti, sana bir ahin yavrusu yakalarz demilerdi, hi yakalamamlard. teki obann bir Kemali vard. Burnu yanm, sar salar kirpi oku gibi dimdik. te o Kemalin bir ahini vard. Dedesi, yz on be yandaki dedesi, sarp kayala km da ona o ahin yavrusunu yakalayvermi. Kemalin ahininin ayann birisinde kck bir zil vard. Kk, bir nohut kadar. Sonra Kemalin sa bileinde bir deri bilezik vard. ahin gelip bileindeki o deri bileziin stne konuyordu. ahin uuyor, ta gn telerine gidiyor, halkalar ize ize gelip Kemalin koluna konuyordu. Kemal onu aryordu, yaa, adam arr gibi aryordu. Gn neresinde olursa olsun o da Kemalin sesini duyar duymaz, koup geliyordu. Sonra isterse eer, ahin bir adam stnde uuyordu. Nereye giderse gitsin, ahin bir adam boyu onun tepesinin stnde dnerek, onunla birlikte gidiyordu. Ne gzel, ah, ah ah... Keki yapmasaydm o ii... Aaah! Haydar Usta: Ne ah ektin yle, yavrum, aslanm? Ahna hayran deden senin... Hi, dedi Kerem. Syle yavrum, dedi Haydar Usta. Kerem birden ok sert, barr gibi: Ben suyun durduunu da, yldzlarn kavutuunu da hi gremeyeceim. Ben burada bouna bekliyorum dedem, bouna. Neden tosunum? Gremeyeceim.

Neden yavrum? Kerem bir trl syleyemiyordu. Sebebini syle bakalm. Belki senin dediin deildir. Kerem susuyordu. Birden pnarn ortasndan irice bir balk suyun yzne frlad, cup diye gerisin geri dibe dt. Dibe derken de gm karn yldzlarn nda parldad. Kerem ona dald: Dedem, dedi, gzel dedem. Ben bir krlang yuvas bozdum. indeki yavrusunu da ldrdm. Ana krlangc da ayandan baladm gn byle uurdum. Sonunda o da ld. imdi bana yldzlar gzkr m? imdi u akan oluun suyunun durduunu grebilir miyim? Haydar Usta da: Grebilirsin, diye bard. Kerem: Hani gnah ileyenler gremez dediydin ya... Krlang ldrmek gnah deil mi? Gnah, dedi Haydar Usta. ok gnah, ama... Belki Allah gnah yazmamtr. O i olduktan sonra sen Allaha, hay Allah benim gnahm bala dedin mi? Demedim. Haaa... O zaman i baka ite. te imdi i bakalat. kisi de iki yerden dnceye vardlar. Bir blk ku geldi kardaki ulu nar aacnn stne kondu. Arkasndan bir blk daha... Karanlkta kular akn akn gelip, durmadan aacn dallarna doluuyorlard. Kularn arlndan narn dallar bklyordu. Neden sonra Haydar Usta: Bak, dedi, dedem, bu dnyada gnah ilememi hi kimse yok, yle bakarsan. imdi gelecek olan Hzr da gnah ilemitir. O Hzr olmasa bu dnya dnya olamaz. Bahar gelemez, analar douramaz. Dnyada ta, toprak, kurt ku, brt bcek, ylan yan, suda balk, havada ku, yerde insan, karnca, gkte yldz, her ey uyur... Btn dnya uykuya varr. O Hzr ki, o Hzr dnyann kandr. O Hzr aalara yaprak, iektir, kokudur. Iktr. Dnyann scakldr. O bile gnah ilemitir. Yrrken bir karncaya basm, bilmeden bir bcei ldrmtr. Onun iin ocukluktan ilediin gnah belki: gnah saylmaz, dedem. imdi sen uyuma, hi uyuma. Gzlerini de u oluun suyundan ayrma. Dalp gitme. Dalgnla gelmez bu i. Bir daldn m, bir an daldn m, o an onlar bulumu olurlar ki, i iten gemi olur. Suyun sesi kesildi mi, alts, rlts... Kularn, bak u aalarda dallara okumu kpr kpr ediyor, tyorlar, kirp diye sesleri kesilir. Kesildi mi... Kulara bakma, onlar uykuya varrlar belki... Gzn suyun akndan, kulan suyun sesinden ayrma. Olur, dedi Kerem. Krlangc ldrmek gnah saylmazsa, kavuan yldzlar, duran, donup kalan suyu grecek. Sevindi. ahin yavrusunu, yarn erkenden kayala gidip, z eliyle

yakalayacak. ahin civcivleri bu anda acaba yumurtadan kmlar m? sterse kmasnlar. Hzr karr. Ne dilersek dileimizi yerine getirmeyecek miydi? Dedem yle demedi miydi? Dilinin ucuna geldi, hemen dedesine: Daha yumurtadan kmam ahin civcivini de Hzr hemen verir mi? Yoksa civcivlerin yumurtadan kmasn m bekler? diyecekti. yi ki sormad. Dedesi onun ukurda klak, Aladada yaylak yerine ahin isteyeceini anlar, kyameti koparrd. Yok yok, kyameti koparmaz, ama konumaz, kser. O ksen bir adamdr. ok ksen... Hi uyumayacam dede. Gzlerimi bile krpmadan suya bakacam. Kulam da suyun sesinde olacak. Sen de dede, gzlerini yldzlardan ayrma olur mu? Ayrmam, dedi Haydar Usta. Yldzlarn kavutuunu bana hemen sylersin deil mi? Sylemez olur muyum hi dedem? Nasl olur da sylemem. Yldzlarn birbirine kavumas ok gzeldir. nsan o an ok baka bir insan olur. nsan o anda kendini cennette sanr. nsan o anda k gibi olur. nsann o anda ii sevinten pr pr eder, dedem. nsan bir mr o an unutamaz. nsan bir mr o an anmsadka esrikleir dedem, Keremim, sana hi haber vermez miyim? Dede, dedi, sustu. Syle Kerem, dedi Haydar Usta. Kerem gene ben bir ahin isteyeceim, toprak yerine, diyecekti, vazgeti. Hi, dedi. Gzm suyun aknda, kulam sesinde. Aada, obadan hibir ses seda gelmiyordu: Ortada doann seslerinden baka ses yoktu. Ceren kz, kardein bir bacsyd. Uzun boylu, yank, byk ela gzlyd. En gzel Trkmen klndan giyinirdi. Tabuyduran pnarnn banda oturuyordu. Bu pnar, talar topra mavi bir yamatan, kayalklarn ortasndan douyor, gene kayalklarn kuyu gibi derininde glleniyordu. Bir ta oluktan sular aa, yarpuzlu bir dzle iniyordu. ki kayann ortasna oturmu Ceren, d kuruyor, dten de geiyordu. Gzlerini de oluktan ayrmyordu. Oluktan dklen sular ta aada geni, kaln bir kayay oymu, durmadan drt bir yana tayordu. Geen yl da, daha nceki yl da bu Tabuyduran pnarnn banda, gene imdiki oturduu yerde, gene yannda sessiz Pembeyle Hdrellezi beklemi, ama bir trl kavuan yldzlar, donup kalan suyu grememi, benim gnahm, benim gnahm ok, demiti. Sabahlara kadar gzlerini krpmamt. Eer kavuan yldzlar, kirp diye duran suyu grseydi, bir kere Halilin yzn grmek isteyecekti. Bu sefer greyim hay Allah, diyordu. Bu sefer nolur... Hazinenden nen gider? Gneydeki iri, parlak yldza gzn dikmi yalvaryordu. Gzel yldz, bu sefer yoldanla bulutuunu greyim. Bu sefer greyim. Greyim de Hzrdan Halilimi isteyeyim. Oba karar vermiti. Bu sefer kim grrse yldz, suyu, ukurdan toprak, Aladadan yayla isteyecekti. Ceren, iinde byk bir cebellemeyle gelmi Tabuydurann bana: Toprak moprak isteyemem Halilim dururken... Ben Halilimi isterim: Btn mrmde elime bir frsat geecek, onu da bir kar toprak iin zayi edemem, demiti. Ne kendi kendimi kandraym! Uzun, ince, altn tyl bir taz yatyordu yannda. Bu taz, gitmezden nce Halilin tazsyd. Halil ban alp gittikten sonra taz da gelmi, Cerenlerin adrnn nnde durmu, bir daha da oradan ayrlmamt. Taznn dert ekmi

insan gzleri gibi kederli gzleri vard. nsan gibi glyor, hasret ekiyor, umutlanyor, can sklyor, geceleri kendi kendine insan gibi alyordu. Allahm o an bana gster. Halili bir kere, o da uzaktan olsun, bir kere grmeyi isterim. Bir kere... Bir mr boyu bir daha gstermesen de olur. Mavi kayalarda su aldyor. Ortalk yldz nda gndz gibi. Gn ne zaman batt? Yoksa daha batmad m? Ceren btn bir yl her gn Halilin yolunu beklemi, bugn de iple ekmiti. Bu gecenin, Hzrla lyasn bulutuklar gecenin ok kerametleri grlm, ok hasretlik birbirine kavumutu. Yeter ki yldzlar gzksn... Yeter ki dalmasn bekleyen, yeter ki yreinden bir ktlk gemesin bekleyenin. Ceren, sular, klar, tepede, karda kararan, gittike de byyen, aydnlanan, kokulanan dan ortasnda, yalnzlnda,tepeden trnaa istek kesilmiti. Scak basyordu, delirten, rperten, yreini arptran... Btn bedenini scak basyor, ate iinde yanyor, geriniyordu. Durmadan geriniyor, Halili dnyordu. Tetikteydi. Gzlerini yldzlardan, kulan suyun sesinden ayrmyordu. Eti yanyordu. Birden: Pembe, dedi, ben yanyorum. Ayaa kalkt, kayadan kayaya gitti geldi. Ben yanyorum, ben yanyorum. Hemen soyundu. Bedeni yldz nda taze, biimli, dourgan parldad. Suya atlad. Su souktu. Arkasndan Pembe de soyundu, suya atlad. Bir sre suda kald. Suyun iinde frsat karacandan korkmuyordu. Nasl olsa suyun durduunu duyacakt. Sudan ktnda kendisini yunmu, arnm sayyordu. Anadan yeni domu gibi tertemizdi. Yldzlarn kavutuunu grecekti. Ondan sonra da Halili isteyecekti. Halil, onun kendisini sevdiini bilmiyordu. Bunca yl bir kere olsun durup da Halilin yzne bakamamt. Bir kere olsun onunla gzgze gelememiti. Halili grnce btn bedeni mgyor, kendinden geiyordu. Gz gze gelince cokudan lrm diye korkuyordu. Halil ne bilsin. Bilse de yzne bakar m ki... Halil yakkl adam. Yzne yle durup da bin yl baksan gene doyamazsn. Onu bir kere olsun, yle uzaktan da olsa olur, greyim, sonra da leyim Allahm. Pembe kz: Ben de leyim, dedi. Benim de dileim bu. Halil, Yusuf kadar gzeldir. Yakubun Yusufu kadar. yle deil mi Ceren? Ceren iini ekti. Gkte yldzlar durmadan oradan oraya akyor, bazs Aladan stne salyordu, Aladan doruu yldz ndan parl parld. Her yldz akta Cerenin yrei hop ediyor, akan yldz kayp gidinceye kadar gzleriyle onu

izliyordu. Yldz yitip gidince de, byk bir umutsuzlua dyordu: Derken batdan iri, dnen, dnerken klar savrulan bir yldz kt, kaymaya balad. Cerenin yrei azna geldi. Yldz bir mavileiyor, bir turuncuya evriliyor, dnyor, klanyor, savruluyor, g bir utan bir uca akyordu. Derken doudan birka yldz birden koptu, ardndan bir kme yldz daha... Onlar da, her biri her yerden, bir k oca gibi savruldular. Cerenin yrei aznda, bir onu, bir onu izliyor. Yldzlarn suya dt. Kayalarn ortasndaki Tabuyduran pnar tat, kaynad, kprd, yldza kesti. Gkyz de silme yldza kesti. Oradan oraya binlerce yldz durmadan kaydlar, gkyz yldzdan alkanyordu. Pnarn suyu yldzdan tam alkanyordu. Binlerce yldz gkte, ormanda, dada, sularda birbirine girmi kaynayordu. Halili isterim. Oradan oraya binlerce yldz kayyorlar, uuuyorlar, Cerenin ba dnyor, gzlerinin nnde yldzlar, sular patlyor, yldzlar, klar kpryor, altndaki kayalar atrdyordu. Halili isterim. Dnyadaki btn karncalar, kular, bcekler, aalar, kumlar yldz olmular uuuyorlar. Btn iekler, btn insan gzleri... Halili isterim. Mslmn beli bklmt. Elleri titriyordu. Aznda bir tek dii bile kalmam, alttan kuzu dileri sryordu. Mslm Sazlk pnarnn banda oturuyordu tek bana. Pnarn iine yldz dolmutu. Yldzdan tayordu. Mslm ok ackmt. Akamdan bu yana be keredir aptes alyordu. Aptes alyor, boyuna kendi kendine syleniyordu: Vakt eriti gzelim. Vakt eriti dnya gzelleri... Ben biliyorum. Yatlarmdan hi kimse kalmayal yirmi yl oluyor. te geldik gidiyoruz. en olasn Halep ehri, demiler. u pnar kadar, u yldz kadar, u nar aac kadar bile olamadk. Hay koca Hzr, hay koca Allah siz kendinizi lmez yaptnz da benim, bizim, hepimizin suumuz ne? te geldim gidiyorum. Yz yaadm, mrm tamam oldu. Vallahi bir gz ap kapayncaya kadar geti gitti. Bir gz ap kapayncaya kadar... Bir anck yaadm, ite imdi. te imdi yayorum. Selman Pak gibi beni genletirmeni isterim. Hzr gibi beni lmszletirmeni isterim. Gn bugn, dakka bu dakka... Bir mr bir anlk soluktur. u oluktan akan sudur. Bir an. Su bir duracak, akmayacak. Ben gkyzne bakacam, gkte iki yldz atacak. te btn bir mr bu bir andadr. Bir de Lokman Hekim var. O kendi gcyle ermi, lmsz olmutur. Altm yl btn yeryzn ta ta, ova da dolam, ieklerle, otlarla, bitkilerle konumu, her iek kendini, marifetini Lokmana sylemi. Lokman da ieklerin dilince sylediini yazm defterine. Her iek bir hastala ifaym. Lokman btn hastalklarn ieini bulmu, bir lmn ieini bulamam. Onu da ararm. Duymu ki Lokman... Duymu ki Lokman, lmn iei, lmn suyu, lmn otu Aladan bir koyanda. Lokman komu buraya, yurt tutmu Alada ardn, koyan. Her otlan, her ieklen, her suynan, pnarlan, her bceklen, kurtlan kulan, karncaylan konumu. Esen yelle, doan gnle, gelen kla, yaan yamurla konumu. Sonunda lmn dermann bulmu. Bu gece kavuan yldzlar, akarken duran suyu, uamayan kuu, yaamayan yamuru, gelemeyen greceim. Lokmann ilacndan bana da ver, ya Hzr, diyeceim. Vermesin bakalm. Vermesin de oyunbozanlk etsin de, ben de onu Hzr gibi bir Hzra benzeteyim, anasndan doduuna doacana yetmi iki

bin yl piman olsun. Ermi olduu da; lmezlie durduu da fitil fitil burnundan gelsin. Mslm karda, tam otuz yldr her Hdrellez gecesi sular ba, yldzlar alt beklerim. Sylemem, sylemem, sylemem. Demem, vay benim emeklerim, demem. Dalar ba; yldzlar alt, sular yan beklerim. Her iek herkese konumaz. Yaam iei hi kimseye, Hzra bile, Lokmana bile konumaz. Ermiler ermii Tabaoluna bile konumaz. Yaam iei, yani lme are olan iek bir kere Lokmana konumu, Lokman varm onun altna, koklam iei, koklaynca iei, Lokmann gzlerinin nnde klar patlam, baharlar, iekler patlam, dnya bir baka dnya olmu, sevin iine batm Lokman, bir sevin dnde kendinden gemi, lmezlie kavumu. O kendinden getii an yle tatl, yle tatl, yle tatlym ki dnya, Lokman dize gelmi, ya Allah, demi, bana bir daha koklat u iei, ben lmezlikten vazgeiyorum. yleymi, iei bir koklayan lmezlie ular, bir daha koklayan yeniden lml olurmu. Lokman da bunu bilirmi ama, o iei koklad ann tadna doyamazm, nasl bir tatsa o tat. iek, iri gne rengi yaprakl, ktan, her bir yapra kavak boyunda, azman bir iekmi. Glgesine den yz yldan fazla yaar, onu koklayan lmez olurmu. iein dibinde de bir su kaynarm. Bu sudan kim ierse, hangi hastala tutulmu olursa olsun, hemen iyi oluverirmi. Mslm: Bu iek burada, ite bu Aladan ardndaki koyakta... Ama kimseciklere gzkmez. Bir grmek umutlar olsa, alimallah yerin gn insan gelir de burada lnceye kadar mekan tutar. Hay koca Hzr stme bu iein glgesini dren, bana yz yldan fazla mr balayan sensin. u iei de bana koklat nolursun. lm Allahn emri, lmden korkuyorum. lmden, lmden, lmden korkuyorum. lmek istemiyorum, lmek istemiyorum, lmek istemiyorum. Koyak batan baa Mslmn lmek istemiyorum szleriyle yankland. Gr ses kayalardan kayalara arpa arpa eridi, duyulmaz oldu. Duymuyor musun, lmek istemiyorum. Yok olacam, yok olacam, hi olacam. Ot gibi, bcek gibi. Kimse u dnyaya gelip gittiimi bilmeyecek. Bilseler de ne olacak. u dnyaya, bir an iinde gelmemi gibi olacam. lmek istemiyorum. Mslmn bekledii oluk bir aacn karnndan kyordu. Arkadaki pnarn yatan getirmiler ulu nar aacnn be adam el ele verse eviremez gvdesine dayamlar, sonra da gvdeyi ortasndan delmiler, suyu o delikten darya aktmlard. Bak koca Hzr, bir acayip suyun banda durmuum, yreimi sana amm... lmek istemiyorum demiim. Mslm ayaa kalkt. Dizlerinin kemikleri atrdad, beli aryordu. Elleri ayaklar uyumutu. lmezlik isterim ama, genlik de isterim. Byle yaamm ki ne olacak!

Mslm son gnn yaar gibiydi. Az yukar, yldzlara kar yatt. Elini de oluun altna koydu. Eli bir sre sonra d, elini ekti. Btn gcn gzlerine, kulaklarna toplad. Ulan sizi greceim kavuurken yldzlar! Sizi greceim iftleirken arlar. Sizi greceim... ukurovada, bir yaz ukurda kalm, scaktan, sinekten gebermiti. te orada, sert, yaldzl kabuklu, kabuklar yanardner, kabuklar yeil k benekli, krmz, kara, mor, sar, altn, gm ltsnda, benekleri bin bir ipiltide bcekleri hep st ste binmiler iftleirler grmt. Bcekler lmez, otlar da, iekler de lmezler. Kyamete kadar bcekler, iekler, otlar ard ardna ulanrlar, ylece lmezleirler. iekler uzun bir halkadr... Yaa, uzun uzun bir halkadr... Uyurlar, her yl gene uyanrlar. lmezler. Ama insanlar lrler, insanlar, nkleyim ki insan bir tektir: Her insan bir tek doar, bir tek lr. Ama bcekler kyamete kadar doarlar, saysz, lmezler. Dnyada len bir tek yaratk vardr. Dnyada lml bir tek canl vardr, o da insandr, o da insandr, insandr. nsandr! haykr btn koyakta derinden derine yankland. Ne biim iektir bu? Ne biim iektir ki insan lmszletirir? Koklayan lmszletirir? lmszlk iei olduundan dolay hi kimselere, ermilere bile gzkmez. Yoksa yok mu byle bir iek? Yoksa, yoksa, yoksa? Olmaz olur mu? Byle bir iek yoksa Lokman nasl yayor? Byle bir iek yoksa, imdi, u dnya alemin yolunu gzledii Hzrlan lyas nasl yayor? Olmaz olmaz. Gzne bir yldz iliti gkte. Yldzlarn arasnda, o yldzdan bu yldza vurup duruyor, dolayor. Bu olmasn? stndeki aacn dallar arasndan yldzlar iyice gremiyordu. Dallarn dna ekildi, gene az yukar yatt. Bu son, bugn her eyi, yldz, lmszlk otunu grmeliyim. Yz yandan daha ok insan ne kadar yaar ki... lmn soluunu ensemde duyuyorum. Souk, ylan gibi, ie yaramaz, mendebur soluunu. Mendebur soluunu... lmek istemiyorum. ini ekiyor, gzn yldzlardan ayrmyor, bir umut sende kald, ya Hzr, diyordu. Baz derin bir umutsuzlua dyor, gzlerinden gkyznn kaynaan, uuan btn yldzlar siliniyor, ortalk kapkaranlk oluyor, Mslm bouluyordu. Sonra birden umuda dyor, yldzlar gkyznde aldyor, couyor, Mslm lmszlk ieini koklam gibi kendinden geiyordu. Yeter kz, on alt yldr, gurbete gitmi Yunusu bekliyordu. Nianlanmlar, balk paras iin Yunus kendini gurbete atm, bir daha da dnmemi, imi timi bellisiz olmutu. Yeter: lmeden mezara koydular beni, gel. Tez gel... Ben ukurda klak; Aladada

yaylak istemem, sen gel. Gen yamda kocadm, tez gel! Daha gecikirsen i iten geiyor, mrm bitiyor, tez gel... diyordu. abuk gel. Yeterin oturduu su ba bir harman yeri byklnde, mavi, yars krmzya, sarya alan, altndaki talar gzken iki insan boyu derinliinde bir glektir. Bu glee her bir yerden pnar sular dklr. On alt yl dile kolay... Bugn, bu sabah kp gelmezsen, ya da birbirine kavuan yldzlar, donup kalan sular gremez de dileimi dileyemezsem ben bilirim yapacam. Yldzlar glcn stne dyorlar. ri, azman iekler am gln kysnda, kokuyorlar. Glcn sular gittike aklayor, k gibi aydnl koyan yamalarna vuruyor. Gittike ortalk aaryor. Ben bilirim yapacam! Biri Hseyin, ya yedi, biri Veli, ya dokuz, birisi de Dursun, ya on bir. Hseyin: Ben, dedi, Toprak istemem. Ben, dedi, o kl ehirde alacam, enitem Fahrettinin yannda. Ben, ben, ben o arabalardan alacam. Ben ite beni o ehire karmasn isterim, eer olursa... Olur, dedi Veli. Olur. Seni ehire gtrr. Ben de, dedi Veli, ben de... O yol stndeki konakta bir gece uyumak isterim. Baka bir ey istemem. Otelde. Dursun: Babam hapisten ksn, diye balad, babasnn barta yalvarta Bekiri nasl ldrdn anlatt. Yeter ki babam hapisten ksn, bana her istediimi yapar. Ben yldz grrsem, babamn hapisten kn isteyeceim... Hseyin: Baban hapisten kacak, dedi: Sonra, yarn sabah, kardaki kye gidecekleri stne konumaya baladlar. Sonra bir oyun oynadlar. Oyun bitti; hayal kurdular. ukurovadaki ehirler stne. ehirleri uzaktan grmler, develeri, eekleri, koyunlar, keileriyle ehirlerin kylarndan gemiler, hi iine girmemilerdi. ehirlerde karnca gibi insan kaynayordu. ehirlerde... ehirlerde... ehirler korkulu, u ormann derinlikleri gibi byl... Bir ormann derinlikleri, bir ehirler, peri kzlar, sra saraylar, evler... Devler, cinler... Konua konua uyudular... Kel Osman ayn iinde alabalk avlyordu. Suyun kovuklarna elini sokuyor; her delikten, her ta dibinden birka alabalk karyordu. Gkyzne bakt zaman, grd ki ortalk aydnlanyor, yldzlar, silinmi gitmi. Alabalklar yakalam ince ubuklara dizmiti. Krmz benekli alabalklar doan gn altnda donuktular. Kel Osman: Zarar yok, dedi. Hzr bana balk gnderdi. Gelecek yl da klak isterim

ondan. imdi ben bu balklarn yarsn gtrr aadaki yerlilere satarm. Yarsn da kzleme yapar yerim. Sa olsun Hzr. Meryem bekliyordu. On yedi yandaki kz yatalakt. Yldzlar grrse bir ifa dileyecekti. Ali olan bekliyordu, her ikindi stma tutuyordu onu. Stmadan kurtulmay isteyecekti. Sleyman Dede bekliyordu. adrdan, bu konup gmeden bkmt. yle insan gibi bir evde lm bana nasip et, diyecekti. Sultan Kar bir torun istiyordu. Onun ocandan kimse kalmamt kzndan baka. Kz da dourmazsa oca snecekti. Akla evkle ocan yeertecek birisini istiyordu. Aadaki bozkrda kasabann btn insanlar damlarn stne kmlar, yldzlara dikmilerdi gzlerini. Kyler, obalar, oymaklar su balarna dklmlerdi. Bu gece kasabalar, kyler, tekmil insanlar gzleri yldzlarda, sularda bekliyorlard. Mustan bekliyordu. Geen gz ukurovaya indiklerinde klaklarndan Yeryurt kylleri onlar kovmular. Yeryurtlularla aralarnda mbalaa bir kavga olmutu. Kavgada Karaullulardan drt, Yeryurtlulardan alt kii lmt. Mustann kafas ok kzmt. Tam evinin eiinde Osman Aann olu Fahriyi ldrd. Ala kan avlumun tozlarna gllendi. Btn ldrenler, sanklar tutuklandlar. Mustan dalara kat. Yakalansayd eer, Osman Aa onu adamlarna ldrtrd ierde. Mustan bunu bildii iin candarmalarn elinden kat. Mustan Kozpnarnn yannda tek banayd. Ve peinde silahl alt kii vard, onu yollarda bellerde adm adm izliyorlard. Nerede olduunu da hemen buluveriyorlard. Ama Mustan gibi saklanan, kaan bir insan yoktu. Gene de korkuyordu Mustan. Osman Aa ne yapp edecek, Mustan mmkn aresi yok ldrtecekti. Mustan bunu biliyor, bir kurtulu yolu aryordu. Ne yapsa, nereye gitse, kuun kanadnn altna snsa, ylann deliine girse ldrlecekti. Kat gnden bu yana ukurovann btn candarmalar ardnda... Hakknda gazeteler, neler neler yazmyorlar. Kasabadaki Kr Murat btn bu gazeteleri biriktiriyor, bir frsatn bulup da bulutuklarnda hakkndaki yazlanlarn hepsini teker teker ona okuyordu. Ve Mustan ap kalyordu. Nerden uyduruyorlard btn bunlar, nasl... Onun en zoruna gideni Glek Boaznda bir otobs durdurup iindekilerin hepsini soyduktan sonra, otobsteki drt kadn daa kaldrp bir hafta rzna getiiydi. Dada salt kamt, ardna bakmadan. Kz karacak, yol kesecek, adam soyacak, ldrecek zaman olsa... Kamaktan kovalamaya eli dememiti. Mustan kuduruyordu. Srtna ykletilen bunca arln altnda eziliyordu. Ceren kz btn yazlanlar duyuyor muydu acaba? Duyuyor, inanyor muydu? Ceren kz ona hibir zaman yz vermemiti. imdi hi vermeyecekti... Mustan, Osman Aann olunu ok derinden bir tepkiyle, Ceren kz iin ldrmt. nk Osman Aann olu onu atna inetmi, atnn stnden onu krbalam, obann iinde bylece krbalayarak dolatrm, kan iinde brakm, stne glm, aalamt. Cerenle gz gze gelinceye kadardr ki Mustan btn bunlar yutmu, elini kaldrmamt. Cerenin gzlerini grnce, Cerenin gzlerini okuyunca, ben mi Halil mi, ben mi Halil mi? Halil, Halil, sen olur musun, Halil byle kaar m smkl deyince... Artk bundan sonra Mustann gz hibir eyi grmemi, tabancasn alm, bir ata atlam, Osman Aann olunu evlerinin kaplarna kadar kovalam, kaplarnn eiinde ldrm, kellesini kesmi, getirip Cerenin nne atmt. Kozpnar, am aalarnn tkendii dorua yakn bir yerden, duvar gibi bir kayann ortasndaki delikten kaynyordu.

Mustan: Hibir ey demem, diyordu, ite gryorsun halimi. Hibir ey sylemeye hacet yok. Bu gece yldzn gremezsem... Bu gece bu su u kayada donup kalmazsa, benim sonumu artk sen biliyorsun. Halimi sana arz etmenin hibir gereklii yok. Yldzlar Aladan doruunda balkyorlard. Gecede, dan doruuna yakn bir yerde, st ste kartallar dnyorlard, binlerce. Mustan: Bu gecede bir eyler var, dedi. Yoksa bu kadar kartal bir araya nasl gelir? Birden aadan yedi sekiz tane insan karartsnn ktn grd... Birisinin ayann altndan bir ta kaymt. st batan da ktrtler geldi. Orada da bir sr silahl adamlar karanlkta seti. Sana soluna bakt, birtakm sesler, fsltlar, ksrkler duydu. Birka kii akmak akp sigara yaktlar. Anlad ki Mustan; drt bir yandan sarlm. Glmseyerek: Bu gecede, Hdrellez gecesinde bir eyler var, yoksa bu kadar kartal bir araya gelir miydi? Gelir miydi? Bu gecede bir eyler var. Tfeini kavrad. Kaaklna bir yl oluyordu, daha bir tek kurun skmamt. Bu gece dv var, dedi glerek. Hdrellez gecesi... Bu gece... imdiye kadar her candarma grnde eli aya kesilirdi. imdi hi korkmuyor, lm hi dnmyordu. Yldzlara bakt. Gkyz yldzla deliydi. Hibir yldz da yerinden kprdamyordu. Oraya, gkyzne aklp kalmlard. Birka kartal, kartal kalabalndan ayrld, Kozpnarn stne geldi. Mustan bir tfein patlamasn bekliyor, t karmyordu. Bu gecede bir i var Mustan karda, koca Hzr imdadmza yetiti. Kurun torbasna bakt, torba azna kadar doluydu. Kendi kendine sonsuz bir acmayla doldu ii. ok katm, burada, bu dan doruunda bile buldular. Eli tetikte kardan en kk bir kprdama bekliyordu. Adamlar karda oturmular, hepsi her yerden sigara iiyorlard. Uyuma Kerem. Uyumuyorum dedem. Bak Kerem... Uzun, angal boynuzlu bir geyik inmiti pnara. Geyik ban kaldrd, yle bir yreyi kukuyla koklad, ban pnarn suyuna edi, eer emez de bir srad, akt, gzden yitti gitti.

Haydar Usta: Bizden korktu Kerem,dedi. Grd bizi. Keki grmeseydi, dedi Kerem. Keki bu kadar karanlk olmasayd, kimbilir ne gzeldi geyik... Bir de geyik isterim, diye geirdi iinden: Az sonra, bir tilki, koskocaman kuyruunu sallayarak pnara geldi. Her aa kkn, her izi, her ta durmadan kokluyordu. Tilki, dedi Haydar Usta. Bu da su ba beklemeye gelmi. Tilki gitti, bir da keisi, bir sr akal, sonra bilmedikleri birtakm baka hayvanlar indi suya. Uyuma Kerem, gzn de sudan ayrma. Ayrmam dedem. inden geiriyordu Kerem: Bir de tilki, bir de... O demirden bcei, o k gzl, tarlalar sren bcei, ite o bir ho kokan, ondan isterim. Bir de... stekleri o kadar oalmt ki utand. Bir ksmndan vazgemeye kalkt. Sonra da bu dncesinden cayd... Herhal gece yary geiyordu. Aalardan, bozkrdan Haydar Ustann kulana horoz sesleri gelir gibi oldu. Bak koca Allah, bylecene huzuruna gelmez, Hdrellezini byle kendim iin beklemezdim. Bak arkada, aramzda biz bize, insanca konualm. Oba ok skt. Bu Aladan koya dnya kurulduundan bu yana bizim yaylamz deil mi? yleyse nereden kardn Hkmeti, ormancy? Bize bir soluk aldrmaz. Canmz burumuzdan getirir. Bak arkada, dnya kurulduundan bu yana ukurova bizim klamz deil miydi? imdi bir adrlk yer kalmad bize, ne diyorsun? Yerlemek iin bir adrlk yerimiz yok. Torosta yaylak, ukurda klak yok. Biz gkyznde mi oturalm, gzn sevdiim, aslanm, yle mi? Bak karda, obal beni sayd, sana niyazda bulundu, beni de sana bu gece eli olaraktan gnderdi. Biliyorsun hepsi iyi adam deil, iinde hrls hrsz, namussuzu arsz var, amma velakin topraklar yok. Yarn sabah olunca benden isteyecekler. Beni mahcup etme u deyyuslarn karsnda. Ne kar, u yldzlar gster, sonra da bize topramz ver. Bu topraklar ok nce bizimdi. Ne dersin? Krma beni bu yata... Konuma byle uzad gitti. Haydar Usta yldzlar birbirine kartryordu. ylesine ok oradan oraya yldz kayyordu ki... Sadan soldan, gneyden kuzeyden, batdan doudan, karmakar. Nasl bulacam bu kadar kayan yldz iinde 'Hzr yldzn? Takn bir ses: Dede, dede, diye bard. Bak! Bir balk havaya frlad. Gm karn donuk donuk parlad, sonra yeniden suya cup diye dt. Sabah ardan ardan almaya balad. Bulutlarn kylar usul usul srmalanyordu. Gkyznde bir k kua parlak bulutlar, dalarn ban eviriyordu.

Abdal Bayram davulunu ekti, ak tan stne geldi. Tan davulu havasn koygun, ar almaya balad. Ortalk aardka davulun sesi de hzlanyordu. Sonra dalardan yorgun, sararm, uykulu, uzun yzler indiler. Btn yzler klarn sndrmler, umutsuzluklarnn altna snmlard. Gelen tan kysna bada kurup oturuyor, gelen oturuyordu. Sonunda, oluk ocuk, gen yal, btn oba bir tamam geldi. Bir Yeter yoktu ortada, bir kaak Mustan, bir de torunuyla Haydar Usta. Sonunda Haydar Usta da, torununun elinden tutmu gzkt. Kalabala gelince glmsedi. Abdal Bayram davulunu lgn lgn alyordu. Kalabalk ta kesilmi, orada kprtsz yle oturup kalmlard. Herkesin ba nndeydi. Soluk bile almyorlard dersin yle sessiz. Haydar Usta hep glmsemesini srdryordu: zlmeyin millet, dedi. Hi zlmeyin. Mslm ayaa kalkt: Biz zlmeyelim de kimler zlsn! dedi. Biz zlmeyelim de... Bu gz oturacak bir kar topramz var m? Bu yaz buras, Aladan koya, Hkmetin, ormancnn, kolcunun elinden elaman m? Biz zlmeyelim de kederimizden kimler lsn? Haydar Usta dikleti, sesine bir gven havas geldi: Biz zlmeyelim, dedi. yi iler oldu. Gzel iler oldu. Bir anda herkes canland, umutsuzluk duvar ald, yzler ldad. Mslm: abuk syle, diye tat. abuk syle Haydarm, yldzlar grdn m? Grp de dileimizi dileyecek zaman buldun mu? Haydar Usta: Ben grmedim yldzlar, dedi. Ben azck dalmm ki, Kerem beni can havliyle uyandrd, bak, dede, diye bard. Baktm ama i iten gemi, yldzlar kavuup bir olmutu. Hemen Kereme sordum istedin mi, diye. Kerem, istedim dede, dedi. Anlat Kerem. Kerem, ba yerde, gzleri yumulu anlatmaya balad: Hi gzm krpmadm, dedi. Hi mi hi. Ne gzm krptm, ne de gzm bir an yldzlardan ayrdm. Sabaha karyd. Gn dodu doacak... te yle, ite, yaa, gn dodu doacak, ortalk yor, bir baktm u yandan yalp yalp eden kocaman; bam kadar bir yldz koptu, mavi akan bir yldz... Bir baktm, bir de u yandan tpk yle bir yldz koptu. Biri bir yandan, teki br yandan akt geldi, tam stmzde birletiler. Akarsu da kirp diye kesildi, dondu kald. Sonra bir k sald, bir k... Dnya a bouldu. Gzm kamat. Ben de hemen istedim. Ne istedin? diye Mslm soruyordu. Tam yle grlr, bu ocuk doru. Btn kalabalk canlanm, cokuyla ayaa frlamt. Keremin azna umutla bakyorlard. Kerem nce ard, sonra elleri titredi, unuttuu bir eyi anmsar gibi yz, gzleri deiti: stedim, dedi. Aynen dedemin bana rettiini istedim.

Mslm zlemle steledi: Nasl istedin? diye sordu. Ne syledin? Kerem dudaklarn kemirdi, bir trl syleyemiyor, boulur gibi oluyor. Onu istedim, szn boyuna yineliyordu. Keremin yresini aldlar, kalabalk Keremin yresinde sktka skyor, ne istedin, nasl istedin? diye durmadan soruyorlard. Kerem bu kadar baskya dayanamad, bozuldu: te onu istedim,:dedi sustu. Haydar Usta: Neyi isteyecek? diye torununun szn tamamlad. Kerem neyi isteyecek?' Baka ne isteyebilir ki... ukurda toprak, Aladada yaylak. yle deil mi Kerem? Kere duyulur duyulmaz: yle, dedi. stedim. Kalabaln ykkn yreini bu da dorultmad. Gene oraya, tan stne kverdiler. Bu gz dndler hep birden. Dnp rperdiler. Bu gz ukura gene inince, konacak hibir yer yok... Bir yere konunca yerliler atyla itiyle stlerine saldracaklar, gene zulm edecekler. Gene ldrecek, kzlarn ellerinden alacaklar. Yamur, amur yollarda perperian... Hibir umutlar kalmamt. Bir tek umutlar bu Hdrellezde, kavuan yldzlarda, akmay kesecek sulardayd. O da olmad ite. Keremden baka kimse grmedi. Kerem kalabalktan ayrlm, aada ak talarn orada, ocuklar bana toplam anlatyordu: Dedem bana dedi ki, uyuma, dedi. Dedem bana dedi ki... Bu sefer yldzlar grmeyince olmaz. Dedem bana dedi ki... Bu sefer... Bu sefer... Yldzlar szld, szld, szld... Haydar Usta kalabaln zntsne dayanamad, ayaa frlad: Bana bakn, diye grledi. Eer Keremin dilei yerine gelmezse, ben size klak alacam. Alacam! Bir tamam alacam. Klcm yaknda bitiyor. Klcmz smet Paaya, Adnan Menderese, Temir Aaya vereceim, size toprak alacam... Umutsuz kalabalk gene canlanmad. Gittike herkes karanla gmlyordu. Haydar Usta da stne stne gidiyor, u ylgn kalabaln yreine azck su serpmeye urayordu: Bakn kardalar, bakn yiitlerim. Umutsuz olmayn, umutsuzluk ktdr, beladr. Umutsuzluk diri, canl, soluk alan insana yakmaz. Umutsuzluk ancak llere mahsustur. Klcmn bitmesine az kald. Hi kimse konumuyor, suskun dinliyordu Haydar Ustay. Haydar Usta belki otuz yldr bu kl hikayesini anlatyordu. nce Mustafa Kemal Paaya yapyordu klc, sonra smet Paaya, Menderese... En sonunda ukurdaki Temir Aada karar kld. Klc Temir Aaya verecek, Temir Aa da onlara toprak verecekti. Ama klcn stndeki oyma, altn yaz otuz yldr bir trl bitmiyordu. Haydar Usta bu yazy ok eskiden kalma krk bir kltan olduu gibi kendi yapt klca aktaryordu. Padiahlk zamannda ebi obas Yrklkten bkm; obann demircisi Rstem Usta varm ki, u dnyada onun stne kl yapan, klca altn yaldz

vuran kimse yokmu. Rstem Usta on be yl bir klca alm, altn kabzal. Haydar Usta o kadar altn nereden bulacak? Derken Rstem Usta klc Padiaha gtrm vermi. Padiah ok sevinmi klca: Dile benden ne dilersen Usta, demi. O da: Saln dilerim, demi. Benim salmdan sana ne fayda, dile dilediini, demi Padiah. Ustadr, bozulmu, zlm; dilinin altndaki baklay karm: Bizim airet yollarda selsebil oldu. Ayamz basacak bir kar topramz yok. Padiah ferman buyurmu. Rstem Ustann airetine bir koca ovay vermiler. imdi istedikleri zaman konuyorlar, diledikleri zaman gyorlar. Haydar Usta: Kerem grd grmeye yldz, diledi dileini ya... Yok farz edelim. Klcn bitmesine az kald. Bir altnn dkeyim... Bir ova verecek smet Paa bize...' Haydar Usta konuuyor, kalabalk birer ikier dalyordu. Haydar Usta bir bakt ki, ak tan stnde kimse kalmam. Abdal Bayram da ban davulun stne koymu uyuyor. Yana dne kederle dnd bakt, dnd bakt, o da adrna doru yneldi. Ertesi gn sabahleyin kara haberler geldi dadan. Candarmalar, Osman Aann adamlar kaak Mustan dada Kozpnarnn banda yldz beklerken kuatmlar. Mustan on bir candarmay yaraladktan sonra, kendi de yaral kam kurtulmu. Yetere gelince, onun da lsn pnarn gleinde bulmular. 1876'da Trkmenle Osmanl arasnda ukurovada bir sava oldu. Osmanl Trkmeni yerletirmek, topraa akmak, ondan vergi almak, onu asker etmek istiyordu. Trkmense buna kar koyuyordu. Dv beter oldu, bu dvte Trkmen yenildi ve iskan edildi. O gn bugndr bu yenilginin acs, iskann kepazelii hibir Trkmenin yreinden kmaz. Savata yenilmelerine, zorla iskan edilmelerine, srlmelerine karn Trkmenin hepsi buna boyun emedi. skandan, srgnden kaanlar gene eski yaamlarn, konup gmeyi srdrdler. Ama gittike Yrklk zorlaarak bugne kadar geldi, hele bugnlerde ekilmez bir hal ald. Aadan skenderun, Payas yrelerinden, Gavurdalarndan top sesleri geliyordu. Vakit bahara doruydu, ubat yeli k yelini oktan kovmutu. Bu k Yozgattan, Sivastan, Kazovadan, Tokattan, Gndeli ovasndan, Harrandan, Kamldan, Halepten, tekmil diyar Rumdan ve baka ellerden ne kadar kara adrl varsa, Osmanlya bayrak amt. Dvn bayraktarln Torosun varsa Kozanolu yapyordu. Daha aalarda Payas kalesinin dznde Osmanlnn yolunu Kkaliolu, Payaslolu, Gavurdalarnn arkasndaki Barak aireti, Elbeyliolu kesiyordu. Glek yolunu da Menemenciolu kesiyordu. Cadolu, apanolu, Sungurolu da dve girmiti. Gavurdalarndan balayan savata Trkmen boyuna yeniliyor, dyor, ekiliyordu. Osmanlnn topu, tfei vard. Trkmenin birka akmakl tfeinden baka silah yoktu elinde... Trkmen iki aydr yeniliyor ekiliyordu. Osmanl askerinin bir ksm da yukardan, Han, Feke, Gksn stnden gelmi, ulu yollarn azn kesmiti. Ulu yollarn azn kesmi, Trkmeni ovaya, Akdenize dalar arasna doldurmu, sktrmt. Trkmen sinmi, dvmyor,

bekliyordu. Be mays alt maysa balayan geceyi bekliyordu. O gece btn Trkmen ovaya, sular bana dalacak, aalar, tepeler stnde kavuan yldzlar, duran sular gzleyecek, kavuan yldzlara, donmu sulara dileini dileyecekti. Allah u Trkmenin klcn keskin, Osmanlnn gzn kr eyle... u halime, u gnme bak benim. u halimizi, u gnmz, u halimizi bize bala Yaradan... ukurun topra kendilerinin olsun, bizi konup gmekten geriye koyma Yaradan. Bizi souk sulu, mor yarpuzlu pnarlardan geriye koyma Yaradan... O gece azna kadar insanla, st ste dolu ukurovada kimse uyumad, canlarn dilerine takp kavuacak yldzlar beklediler. Hzrdan dilek dilediler. Ve gn rken Osmanlyla byk dv balad. Trkmenden krlan krld, krlmayan teslim oldu. teki, Anadoludaki Trkmenlerin ounu da toparlayp ukurovaya doldurdular. Scaa, sinee dayanamayan Trkmene krfacan girdi. ou ld, geriye kalan da stmadan yatt. O kadar ki ller, akta koktu, lleri gmen bulunmad. Koyunlar, develer, kheylan atlar da ukurovaya dayanamayp ldler. ukurovada, o zamanlar, bataklktan, bklkten geilmiyordu. Bir sabah, Trkmen hasta, yaral gene ayaa kalkt. Osmanl askeri gene stne yklendi. Bir daha belini dorultamamasya Trkmen dt. Bu byle srp gidemezdi. Trkmen bu yaz burada kalrsa toptan krlp gidecekti. Baka yollar bulmak gerek. te bu Haydar Ustann babas da, dedesi de demirciydi. Yrklerin Horasandan beri kllarn dkerlerdi. Nakl, dual, salam. Haydar Ustann babasnn elinde bir Msri kl vard. Bir damla su gibi duran bir klt. Aydnlk szlm ince... Haydar Ustann babas klcn alp Binba Ali Beye gitti. Ali Bey klc grnce dili boazna akt, gzleri fal ta gibi ald. Usta: Binbam al bu klc, dedi. Al bu klc da salver bizi de dalarmza gidelim. Bir aya kalmaz hepimiz lrz bu ukurda. Kurtar bizi. Binba dnd, sonra diz kp sze geldi: Bu kadar gzel kl yapan bir soy bu hale layk deildir, dedi. Git airetine syle, yarn sabah bu yoldan dalara yrsnler. Haydar Usta: Kl artklarn bir lanet olsun, der obann Anavarzann insan eksen sahibi, yer yurt sahibi Kalanlarn hepsi lmedi kl kurtard, der vnr. Babamn klc. O klca baz kiileri de... O kl olmasayd, biz de biter toprana yerleir, adam gibi toprak sahibi, ev olurduk imdi. len lr, kalanlar da scaa alrd. ya...'

Bunu kimse Haydar Ustann yzne kar syleyemezdi. Syleyemezdi ya, Haydar Usta onlarn byle dndklerini, byle konutuklarn bilir: Bir kl da biz gtreceiz Osmanlya, Osmanldan bu sefer bize toprak vermesini isteyecek, babamzn kusurunu balatacaz, derdi. Szn ortaya sylerdi. Sonra, kltan sonra Trkmen kesenin azn at. il il altnlar, gn na

kp Osmanl zabitlerinin avucuna, ukurova mahpushanesinden braklsnlar diye doldular. Bir de gzel Yrk kzlarn aldlar Osmanl askerleri. Bir obadan bir kz alp dalarn yolunu Yrklere atlar. Bu Osmanl askerlerine gnlsz verilmi Yrk kzlarnn atlar, destanlar daha dillerdedir. Bir yenilginin en ac destanyla birlikte sylenirler. Eer bu altnlar, bu kzlar olmasayd, imdi dalarda adr kuran, konan gen bir tek kii kalmayacakt. oktan Trkmenin, Yrn kk kurumu olacakt. skandan nceyi, Trkmen bir altn a gibi anmsar. O bahar, o yaz Karaullular Aladada bin bir sknt iinde geirdiler. Ormanclar aman vermiyordu. Ormanda bir kei grmesinler, kyamet kopuyordu. Bir dal kopmasn bir aatan, candarmalar Yrklerin bana hm gibi iniyorlard. O yaz ok rvet verdiler ormanclara, ok kuzu leni ektiler. stlerindeki dnen bir zulmd. Bu iin hi tad kalmamt. Obaba Sleyman Kahya Ankaraya tel stne tel ekti. Ya bizi ldrn, ya bize yerleecek bir toprak paras verin, diye. Koyunlara hastalk girdi. ok koyun ld. Candarmalar Mustan yznden be kere obay bastlar, tekmil erkekleri, Mslm de iinde sopadan geirdiler. Veli ocuk, kuzu gderken Ortabelde vuruldu. Kimin vurduu bir trl belli olmad. Veli ocuk para para kan kusarak ld. Haydar Ustann kafas iyice kzmt. Bu yl kl bitmezse olmaz, diyordu kendi kendine. Bu yl bu kl bitmezse, bizim Yrk de klayacak yer bulamaz. Ya burada buyar, kar altnda kalr lr, ya da ukurda yer bulamaz. Haydar Usta be besili koyunu nne katp Adanaya indi. Koyunlar epeyce pahal satp paralar kuana yerletirdi, Altnbkenin kuyumcu dkkanna vard, onlardan bir altn varak istedi. Uzun bir pazarlk oldu ve Haydar Usta altn vara alp Aladaa dnd. Hemen obann genlerini ard: Gelin, dedi, ocuklar gelin. uraya, bana bir demirci evi yapalm. Mor kayann dibine bir demirci evini birka gnde yaptlar. ine oca, kr koydular. rs ta yere uzun uzun uraarak aktlar. Haydar Usta, bir ey eksik kalm m, diye sakaln iki eliyle kavrayp dnd, her ey tamamd. Sa olun, dedi. Haydi gidin de ben iime balayaym. Kerem, sen kal. Hemen ie koyuldu, akla evkle almaya balad. Bu kl bu sonbahara muhakkak bitmeliydi. Birka gn sonra Haydar Ustay, Keremi grenler tanyamadlar. Haydar Ustann yz gz kapkara kesilmi, ellerine, sakalna, kapkara olmu yzne altn tozlar yapmt. Haydar Usta teki kltaki ayetleri, tpk, bu klca ince ince oyuyor, iini de altnla yaldzlyordu. Ne kadar alsa, ne kadar elini abuk tutsa i ok ar gidiyordu. Derken gz geldi att. Aadaki, ban alm ge gitmi ulu nar sapsar kesildi. Sarnn stnde inceden kzltlar dolayordu. Ulu nar bu hale gelince artk ukurovaya g etme zaman gelmi demektir.

Haydar Usta demirci evinde yatp kalkyor, gn doumundan gn batmna kadar elleri durmadan iliyordu. Sararm nar grnce iinden geirdi: Eyvah, dedi. Eyvah ki eyvah, kl bitmedi. Bu yl da oba ukurovada srnecek. almasn daha da hzlandrd. Kerem, diyordu, ikide birde. Kerem, bak bakalm nara, yapraklarn dkyor mu? stndeki kzltlar gitmi mi? Kerem bakyor, bakyor: Yok dedem, diyordu. Aacn yapraklar yle sar sapsar duruyor. Sarnn stnde de kzltlar uuuyor. Yaprak yaprak uuuyor, dedem. Bir sabah, bata Mslm, obann ileri gelenleri demirci evinin kapsna dayandlar. Sleyman Kahya: Haydar Usta, Haydar Usta, diye ieriye bard. Haydar Usta hemen dar frlad: Buyur Kahya, dedi. Sleyman Kahya: Gz geldi geiyor, neredeyse k bastracak. Koyunlar, kuzular krlmaya balad. Senin kl daha bitmedi mi? Nasl olsa bitecei de yok. Bitse bile, bu devirde kim klca itibar eder de bize bir kar toprak verir? Haydar Usta fkeden zangr zangr titredi: Bu klca ha? dedi, ieriye girdi, elinde yanardner klla kt. Klc iki parma arasnda tutuyor. Bu klca kimse bakmayacak, yle mi? Baksana, bir damla su gibi bu kl. Bu klca ha!.. Baksana u klca Sleyman. ki gz kr bile grr bunun gzelliini. Deliler, ahmaklar bile varr bunun gzelliinin farkna. Babam gnnde olsayd, ben de bu klc byle yapsaydm, gtrseydim Valiye, Sadrazama, Vezire, Padiaha tekmil ukurovay bize verirlerdi. Dedemin yapt kl bunun yzde bir gzelliinde deildi. Sen dur Sleyman, ileri geri ok konuma. Sen dur, ben bu klc gtrecek yeri biliyorum. Kadir kymet bilen bir kiiyi avalladm, biliyorum, hay yien. Sen dur hele: Ben bitireyim unu. Az kald. Bu kl bize ukurda bir yurtlak getirmezse, ben de... Ben de... Ben de... Ben de... Sleyman... Sen klcn bitir, yarn sabah oba gyor Haydar. Haydar Usta sapsar kesildi: Etme Sleyman klen olam, ayaklarnn turab olam. Etme Sleyman, gzn sevem. Bana gn daha mhlet ver. Belki gnde bitiririm. Az kald Sleyman. ukurovaya gideceiz de ne olacak, yurt tutacak bir kar toprak m, ekilmemi bir da, bir tepe, bir hyk ba m bulacz? Saban girmemi bir kar yer var m ukurovada? Nereye gideceiz Sleyman? Bana gn daha ver, belki u gn iinde bitiririm klc. Haydar Usta doru sylyordu. Nereye gideceklerdi? ukurovay gznn nne getirdi yle bir. Srlmedik hibir yer kalmyordu. O demir bcekler topra yiyor, yutuyor, bir gnde kocaman bir alan sryor, altn stne getiriyordu. Sleyman Kahya boynunu bkt:

Haydi gn daha bekleyelim. Ne olacaksa... Senin u bin yldr uratn klcn ne ie yarayacaksa... Haydar Usta sevindi, sakal, gzleri hemen o anda aydnland: Haydi siz gidin gayr, ben alacam. Hemen ieriye kotu. Kerem! Kerem altn anan getir. almaya koyuldu. Oradan ayrlan Sleyman Kahya ac ac glmsyor: Fkara, diyordu, garip... Klcna be para verirler sanyor. O devirler geeli yz yl oluyor. Klcna bir kar toprak vereceklerini sanyor. Mslm kzd: Yanl konuuyorsun Sleyman, dedi. Asl senin dnyadan haberin yok. O kl deil mi bizi iskandan kurtaran? lmden, zulmden kurtaran? Sen yanl konuuyorsun. Haydarn klcn grenin dili boazna akar. Haydarn klcn gren kiinin gzleri kamar. Haydarn klcn grenin tebdili aar. Dnya dnya olal hi kimse byle gzel bir eyi grmemitir. O klc smet Paa grsn, btn varn verir de alr o klc. O klc grsn smet Paa, deil ukurovay, stne Amik ovasn da bize verir. Hi, hemen verir! Yanl konuuyorsun. O kl bir bitsin, grrsn, ukurda topramz olacak, o kl nedir, bir Msri kltr. ahlara padiahlara layk, hay yien. Sleyman Kahya, yanndakiler hem u yal kiilerin inadna, imanna ac ac glmsyor, ister istemez de onlara katlyorlard. Belki, diyordu Rstem: Belki. Rstem otuzunda gsteriyordu. Askerliini anakkalede Geliboluda yapm, avu olaraktan terhis edilmiti. Belki... Kim bilir? Haydar kocann bir bildii vardr. Bu ada da belki bu klc anlayan, deerini bilen bulunur. Kim bilir? Tam otuz yldr bu kl deliliine almlar, ona glmler, acmlar, ama ta derinlerden de, kendi kendilerinden bile saklayarak, Haydar Usta kadar deilse de, ona yakn umut balamlard. ok kr kl bugnlerde bitiyordu. Bu yazki gibi iki yaz alsayd Haydar Usta, kl oktan bitmiti. Onlara yle geliyordu ki Haydar Usta umudu uzatyordu. Derimevine gidip oturdular. Sleyman Kahya obann ba, kahyasyd, etine dolgun, orta boylu, kr sakall, ayak alvar giyip, alvarn stne dize kadar nakl orap eken, yeil gzl, hep glen bir kiiydi. gn sonra ukurovaya ineceiz, nereye konacaz? Rstem: Akmaat bizim yurtlamz deil mi, dnya kurulduundan bu yana? diye sordu. Bizim yurtlamz, dedi Sleyman Kahya. Bizim yurtlamz ama tapusu Beylerin elinde. Dervi Beyin elinde. Dervi Bey iyi bir adam. ocuklar, kardeleri birer zulm. Zulm, dedi Mslm. Vakt eriti, diye de ekledi. Siz kendi banzn aresine bakn. Komular birer ikier derimevine geliyorlar, evin iine herkes yana gre

sralanyordu. Sleyman Kahya: Haydar Ustay da arn gelsin, diye yanndaki Mustafaya syledi. Bu mhim toplantda o da bulunsun. Az sonra Haydar Usta da geldi. Aa yukar obann btn yal erkekleri derimevine gelmilerdi. Ellerindeki kirmende kara kei kln, kei tyn ve renkli ynleri eiriyorlar, susuyorlard. Haydar Usta gelip yerine yerletikten sonra Sleyman Kahya sz at: ukura birka gn sonra ineceiz. Buralar soudu. Yaknda neredeyse kar der. Bu da banda daha fazla duramayz. ukurda da admn atacak bo yer yok. Bir kylerin meralar kalm; o da kylerin kendilerine yetmiyor. ok kylerin merasn bile srmler. Bir byk iftliklerin bir ksmn, bir baz tepeleri, hykleri, bir de bklkleri, bir de eltik tarlalarn ekmemiler. Baka konacak yer kalmam ukurova dznde. Biz bu k ne yapacaz, nereye konacaz? Bir de btn ukurova bize dman gzyle bakyor. Bir kl adr grmesinler, cin ifrit oluyorlar. Rstem uzun, sar byklar dm: Akmaat bizim ezelden beri yurtlamz. Ta ezelden beri. Oraya gidip konalm. Dervi Bey ne derse desin. sterse bizi ldrsn. Sakarcal Ali: Rstem doru sylyor, dedi, dvelim. Yurtlamz silah zoruyla alalm, ya da toptan krlalm. ldrsnler bizi. Byle yaamaktansa, oluk ocuk, ldrsnler hepimizi. Mslm: Zulm, dedi. Vakt eriti, ben karmam. Tan Aa sze kart. ok uzun boylu, yay gibi ne doru bklm bir adamd. Yz de uzundu. Kseydi. enesinin ucunda ancak drt be tane sakal vard. K yaz nakl kepeneini srtndan karmazd. Uzun szn ksas, diye sze balad. Uzun szn ksas. Uzun szn ksas, biz Akmaat, kendi dede yurtlamz para verip almalyz. Baka hibir mmknat yok. Hkmet kurmular, onlarn. Askeri, candarmas, polisi onlarn. Havada uan uaklar, topra yaran traktorlar, kamyonlar, yalm gzl kara trenleri, evleri, saraylar, iine girince insann yittii ehirleri var. Toplar, tfekleri, her bir eyleri var. Onlarla biz baa kamayz. Ne yapp yapp para bulup buluturup, mademki Dervi Bey Akmaat satyor, almalyz. Murat Koca: Geen yl da, teki yl da, daha nceki yl da hep para bulmaya, ukurdan toprak almaya kalktk; topladmz para, iki adrlk yere yetmedi. Kadnlarn, kzlarn altnlarn, devemizi koyunumuzu, atmz itimizi, adrlarmz, kepeneklerimizi, her eyimizi satsak bile yerleecek bir yer alamayz. Rstem: Alamayz, dedi. Kiralasak? dedi Sakarcal Ali.

Kiraya verseler, dedi Murat. Ne yapalm yleyse? dedi Mustafa... Vakt eriti, dedi Mslm. Siz kendi banzn aresine bakn. O gn akama kadar konutular, bir are bulamadlar. Akam oldu gn batt; yoruldular. nlerine adrlardan yemek geldi, lokmalar azlarnda byd, yemek mi yediler, zkkm m yuttular, bilemediler. Gece yarsna doru Kel Musa bir dnce srd ortaya: Hasan Aann olu yangnd Cerene. Hasan Aann yz bin dnmden fazla topra var. Hasan Aann olu bana dedi ki, eer Cereni bana verirseniz, ben de size iftliin bir kesinde bir yer veririm, ky kurarsnz. Babama da size verdiim tarlalarn bedelini yirmi ylda dersiniz. Ben geldim size syledim; olmaz dediniz. Sanki Meryem Ana mbarek Ceren. Sanki Fatma anamz. Hatice anamz mbarek Ceren... Ne olurdu yani? imdiye kurtulmu gitmitik. Abdurrahman ayaa kalkt, boynu kaln, tane tane konuan, dudaklar ok kaln, ocuksuluunu iyice gsteren snen dudak bir adamd: Kzm kimi isterse, kimi gnl ekerse ona varr. dedi. Ben Cerene teklif etmedim mi, kzm bizi, elini airetini kurtar, u adamla, Oktay Beyle evlen de demedim mi? Gznzn nnde kz istemedi. Btn oba; kzl erkekli, karl kocal Cerene yalvarmad m? Benim elimden baka ne gelir? ok ey gelir, dedi Kel Musa. Kz ocuu deil mi, sormazsn bile. Olur mu? dedi Abdurrahman. Bir kz zorlan verelim, yerleelim topraa, kz da kasn bir gece yars bakasna! Ya da kendisini ldrsn. O zaman toprandan atmaz m bizi Oktay Bey? Olur mu, byle olur mu? Olur mu? dedi Sleyman Kahya. Gnlsz kz, rk i. Gene bir tartma balad, gn atncaya kadar srd. Bu arada Cerenin anasn ardlar. Sleyman Kahya ackl bir dille durumu, aresizliklerini anlatt. Bir imdat olursa Cerenden olurdu. Ceren bizi ldrmesin, dedi. ok da gzel bir olan Oktay. Elleri yumuak, azck da kadna benziyor ama, o kadarlk kusur padiah olunda da olur. ukurun yars Oktay Beyin, ne diyorsun bacm? Cerenin anas, acsndan, durumlarnn aresizliinden, Kahyann at syler gibi dalgalanan yangl sesinden alamaya balad: Gider sylerim Cerene, ldrsn kendini, girsin ukuroval avrat yapl herifin koynuna da bizi kurtarsn. Kara yazl kzm... Sabah oldu, gn ald. Hibir are bulamamlard. Haydar Usta iki eliyle sakalna sarlm, sabaha kadar yle dnm kalmt. Sabah olunca ellerini sakalndan ekti, elleri uyumutu. Ayaa kalkt: zlmeyin, dedi. Klc gn iinde bitireceim. Ondan sonra korkmayn. Kltan baka hibir mmknat aresi yok. Siz hi zlmeyin. Demirci evine yolland, krnn bana geti. Darda develer, atlar, eekler, koyunlar, keiler... Birka adrn nnde, bir aacn stne tnemi, ayaklarndan kayla bal, ngrak taklm doanlar, karakular. Byk; her biri bir at iriliinde oban kpekleri...

Haydar Ustann soylu, yal kheylan at kinedi. Usta: Keremim, dedi, benim at suladn m? Sulamadm, dedi Kerem dar frlad. Kerem bu at ok severdi. Hzr ona ahin verdiinde, ahini koluna konduracak, bu ata binip ava yle gidecekti. Bundan yllar nce bir Trkmen Aasndan Haydar Usta bu at tay olarak almt. Bu tay iin deve, on bir ko, iki oban kpei vermiti. At da att, rzgar gibiydi. Haydar Ustann anlamad, hibir zaman da anlayamayaca bir eyler olup bitmiti. nsanlar, ukurova, sihirbazn ubuu demi gibi bir deimi, ak kara, kara ak oluvermiti. Ama bu i bir anda oluvermiti. Kimse kimseyi tanmyordu. Sular, aalar, tepeler, ormanlklar da deiivermiti. Bir bakmsn usuz bucaksz bir gln, bir batakln, bir bkln yerinde bir orman grlemi km. Gz ap kapayncaya kadar, ekini biip dven, uvallayp tarlann ortasna atan dev bcekler... Demirden, ate yutan bcekler. Vesuphanallah... Sphanallah, sphanallah! Eritilmi altn ince, tel tel ekti. Ocan lts krmz sakalna vuruyor, sakal biraz daha krmzlatryordu. Dnceli gzleri ta karanlk bir ukurda canl, akn ldyordu. Dnyordu. Krt Ali Aa, Trkmen Beyi... Bozulmam, Kozpnarn suyu kadar temiz. Sa olsayd bize bamz sokacak, adrmz kuracak bir toprak verir miydi? Krt Ali Aay gzlerinin nne getirdi, ince, uzun, sivri sakal, ipekten mintan, alvar; ceketi, bir okka eken ar, altn kstekli saati, incecik, dal gibi bedeni, byk, kederli ceren gzleri. Haydar Ustann gzleri doldu, iini ekti: Verirdi, dedi. O kadar ok topra vard ki Ceyhann te geesinde, Ceyhanbekirli kynn ilerisinde... nsan bilir insanln kymatn, dedi, ah ekti, iine koyuldu. Dndke ii olan biteni gtrmyordu. Sleyman Kahya da dnyordu. Tarsusta, diyordu, Ali Paann olu, ok topra var. Topran da hi ekmez, srmez. Varsak ona, ver u topran bize, alp kazanalm, deyelim sana yl yl. Verir mi? Belki verir. Abdurrahman, dedi, Ali Paann olu Rahmi Beyi anmsadn m? Anmsamaz olur muyum, dedi Abdurrahman. Avclk arkadamz. Sa mdr dersin? Geen yl Tarsustan gelen birisine sordum, sam, evlenmi, kocaman kocaman alt ocuu olmu. Be tane iftlii, iki tane bez dokuyan, iinde bin kii alan fabrikas varm, Ermeniden kalma. Ankaraya gitmi, byk adam olmu. Rahmi Bey paa olmu. Bir zamanlar Rahmi Bey ehri, evini brakm Yrklere katlmt. Btn dilei Yrk olmakt. Bir adr yaptracam, yedi direkli. Develer, atlar, koyunlar alacam, helal st emmi bir de Yrk kzyla evleneceim. te bu kadar, demiti. Sleyman Kahyann evinde bir yl kalm, Sleyman yememi ona yedirmi,

imemi ona iirmiti. Ata binmeyi, silah kullanmay, av avlamay ona Sleyman retmiti: Kz kardei Senemi bile Rahmi Beye verimkar olmutu. Bir gn, bir sabah uyanm bakmlar ki Rahmi Bey ortalkta yok. Bu yaamdan da bkp ekmi gitmi. Sleyman merak sarm, adamlar gndermi Ali Paann konana. Adamlar konakta Rahmi Beyi bulmular, bizi Sleyman gnderdi, demiler. Rahmi adamlarn yzne bir ey anmsar gibi bakm bakm da hibir ey sylememi, hi konumam, oradan ayrlm. imdi ona varsak, gitsek, u saati ona gstersek bizi tanr m? Saati kard, altn kstekli altn saat lad. Bize bir adrlk bir yer verir mi? O, o zaman, o yle yaamaktan bkmt. Biz de imdi byle yaayamyor, ona snyoruz. Abdurrahman byk bir cokuyla, elleri titreyerek: Verir verir, dedi. O ok iyi bir ocuktu. Hem de akll. Verir. Rstem: Benim bir askerlik arkadam var, dedi. Yenicenin Kargl kynden. Deli brahim. nsanolu u yeryzne geldi geleli byle cmert bir adam grmemitir. Eer azck bir topra varsa bile bizi oraya yerletirir. Sleyman: O da var, dedi. Askerden geldiinden bu yana onu dilinden drmezsin. Mslm Koca: Ben koca Ramazanoluna kaval alm kiiyim. Vakt eriti. im bitti benim. Bak, kuzu dii karyorum. Ramazanolu kavalm dinledi dinledi gzya dkt, dile benden ne dilersen, Mslm, dedi. Ben de, sa ol dedim. Ne verdiyse almadm. aldm kavaln karlnda ben hibir ey almazdm. Kaval hak iin; gnl iin alnr. Ramazanolu gk gibi grledi. Varp ukura inince, gideceim Adana kasabasna, varacam Ramazanolunun huzuruna, Ramazanolu gk gibi grler, bize yurtlamz geri ver diyeceim. Vermesin bakalm. Herkes ukura inince geen ylki gibi srnmemek, rezil perian olmamak iin bir ey dnyor, bir are aryordu. Yrkler biz k ukurovada insanca geirebilmek, kpekler gibi kovalanmamak iin trl yollara bavururlar. areler ararlar En akllca are Ceren aresidir. nk ok rnei grlmtr. Obalar, Yrkler gzel kzlarn bir yerliye vermiler, gitmiler, o yerlilerin evlerinin yanna evler kurmulardr. Bir Ceren kz bir yerliyle evlenirse btn oba toprak bulacak, yerleecektir. Cereni bu ie raz edebilmek iin btn oba, yediden yetmie alrlar. En keskin areyi sonunda Kel Musa bulur. nce kum, sel yata deil, akarsu yata... Su yitip gitmi, buralardan bir yerlerden akyor deil, su kurumu, yerin altna ekilmi. Gzn kaynad yer de kupkuru. akl talar yar yosunlu, kurumu, akl talarnn stnde ince gm rengi bir amur tabakas kurumu. Sar yapraklar kurumu gzn ukurunu, akl talarnn stn doldurmular. Burumu, kzl izgili, mora alan... Kumun stne, dmdz yapm. Krmz damarlar el gibi. ri bir eli kumun stne basmlar, krmz, mor damarlar. nar yaprann yannda bir baka iz. Ay penesi gibi. Belki daha byk. z az ilerde daha byyor. Yan yana iz. Bir pren alsn, iekli, ince bir aly krmlar. Ar, okkal, sert bir arpma aly ikiye ayrm.

Dzlkten, sar topran ortasndan bir su szyor. Suyun kysnda binlerce irili ufakl iz. Koca iz burada dvnm durmu. Btn gn, btn gece harmanlam. Burada, sar, altn ltl, temiz, arnm, sularn szd, ay vurunca daha da altnlaan, par par eden... Kocaman gvdesiyle anam yatm. ri, tyl, uzun gvdenin kalb km altn topraa... Szlm; ok ince, tane tane arnm. Anam kalbn yannda bir ark izi. Bir tek iz. Baka iz yok. Tek ayakl bir adam. teki ayan bir canavar kapm. Hi kimsenin bilmedii, gremedii bir canavar. Adam arkl, arklar ayan ykyor, belli. Adam canavarn aznda, kopmu, kan damlayan bacan aryor. ok eski bir Yrk masalnn iinden kyor. Kara adrlar. Kapkara, kei klndan... Topraa yakn, uzun, topraa sererek dokumular. ylesine kara kei kl. Uzun, kara adrlar. Yedi gbekli en makbul. Yanardner, yeillenen kapkara... Ar, gebe. Bilinmeyen, hibir zaman bilinmeyen renilmeyen, renilmeyecek bir yerden bir yere. Uyurgezer gibi. Kuzular, develer, otlar, iri oban kpekleri, davudi sesli, sesini dinlemeyen yok, usta, nasl reteceini, etkisini tartarak, azn dnecei yn bilerek, iinde derinde duyarak... nce belli, uzun, sall tazlar, koyu, al, mora alan, ayaklar ekil, alnlar, srtlar benli. ok eski, belki bin yl nceden, kundan kurt yemi, ilemeli, kurt yemi daha ilenmi, bir terke asl adrn ilemeli; hem de bir el ayas kadar yerinde gm ilemeli, savatl direkte. Bir saz yannda, iki teli kalm, ama tyor. Bir de kaval, bir de davul... Davulun derisi kurumu. atr atr. Dokununca dklyor. Bir de ak ipekten sancak. Som ipekten. Eni iki kar, boyu on yedi kar. stnde bir krmz el basks var: Belki el basmamlar krmzya, mora batrp... Belki baka bir ey. Sancan ucu sararm, orta yere kadar: Tlsm gibi. Obann ba sklnca sancaa gelirler. Sancan destan vardr. Yz yldr sylemeye utanr oldular. Bir tek sz kald o gnlerden, o grkemli destandan: Osmanl bizim yienimiz olur. Bu ktl Osmanl bize etmemeliydi. Horasandan geldik omzumuzda uzun elfeler. Uzun karglar. Uzun yollar, uzun kara adrlar. stmzde uzun kara kartallar. Ve Suriye l, Harran ovas, Harran reni... Gzlerini szenler, uykulu, tatan adamlar, uzun, yank; fkeli, kederli, ikayetli trkler. Kacaklar ve kan... Ve izler, Osmanl bunu yapmamalyd. Horasana smam, yedi iklim, yetmi iki bucan kapsn beklemi, uzun boyunu sbe ala gzl, uzun adamlar. Omuzlarnda tay derisinden srmal abalar uzun kee klahlar... Uzun karglar, uzun yollar... Uzun kaval sesleri. Gece karanl... Verimli Harran ovas. Hazreti brahim. Hazreti brahimin camisinin kapsnda bal, ter ter tepinen yaz atlar. Bir kara adr, yetmi iki direkli, yetmi iki, yetmi iki, yetmi iki gbekli. Maran bedesteni gibi. Al yeil. Bir kanad dnyay rter. Eli tor ahinli Aydnl Beyleri, Yrk Beyleri, Hac Ahmetli oca. Ve Hseyin. Oymaklarn, obalarn, ellerin, koyun srlerinin, deve katarlarnn, al yeil ilemeli. lemeli ceviz sandklar, aynal, bakr cezveler, saplar krlr, nakl, krmz, ok krmz. Altn fincanlar. Horasandan geldik, yol boyunca, Acem Saraylar, ah smail, daha ncesi savalar, krk temrenler, Dadalolu, tutsaklk, srgn, ukurova, korku... Uzun korkular. ukurova tutsakl. Zalim bir ok vurdu krd belimi. u halime, u gnme bak benim. Mslm bir bulut kadar her bir yan ak bir adam. Horasandan geldik, bir ucumuz Horasanda, bir ucumuz

Kenan elinde. Bir ucumuz Harranda Hazreti brahim makamnda. Uzun koyun srleri, deve katarlar, Arap at ylklar. Bir ucumuz Horasanda, stmada, ukurova scana, sar lmne, stmasna tutsak. Horasanda bir ucumuz, bir ucumuz Trkmenistanda. Bir ucumuz. Kllarmz krk. Ustalar lm. Kvlcmlar kabarp kabarp patlyor. Biri krmz, bakrdan sakall, uzun, uzun kll Haydar Usta. Uzun boyunlu. Boynu kr kr, Haydar Usta. Dn geceden bu yana, baparmann stnde Semah dnyor. Daha da dnecek: Durmuyor. Semah dnyor, ocakta patlayan, salan, pervazlanan kvlcmlara niyazda bulunuyor. Horasandan geldik srtmzda uzun elfeler. Ya Allah, ya Muhammed, ya Ali, ya Ali, ya Ali. Uzun karglar. Her biri bir kan potas, uzun kllar. nnde niyaza durulan, can alan can veren uzun kllar. Seksen bin Anadolu erleri, doksan bin Horasan pirleri, Ahmedi Yesevi Tekkesi, bir altn posta oturan kck, sakal uzun, k yzl yal bir koca. Ya Allah, ya Muhammed, ya Ali... Kknden koparlm, dallar dnyay rten ulu bir aa... Adamn fitnesi. Yatmaya kaya glgesi eer ahmaran olmasa, pmeye gzel ksas eer fitnekar olmasa. Kel Musa Horasandan gelmedi. Boyu ksa, bcr, alak, srye nereden kart belli olmayan yoz, kel kei. Tyleri dklm. Tek ayan izi, ak nar, Yedi Kardeleri at, Uyura geldi. Uyurkayann ardnda yitti. Hay oban yien, Halili grdn m? Ya da Mustan? Uzakta bir ttn ttyor. Uzun, ge am. Ck. Baka sz yok. Sen beni bilemedin mi oban? Kel Musa, Kel Musa... Kel Musa. Ck. Allah gzn kr eylesin senin. Mustan, Mustaan, Mustaaan! Sesimi aldn m? Ben Kel Musaym, Kel Musa, Kel Musa, Kel Musa... Kel Musa koyakta yankland, dalgaland. Kel Musa. Uzun, sivri, benekli mor kayann dibinde bir inilti duyuldu. Bir de kurun atld. Musa oraya kotu. Mustan am prlerinin stne yatm. Bir baca imi, insan gvdesi kadar olmu. Zayflam, bir deri bir kemik Mustan. Yaras kurtlanm. Kokuyor. lyorum Musa. Kalkamyorum. Nasl buldun beni? O oban m yerimi sana gsterdi? Olamaz. Ben buldum, dedi Kel Musa. Dnd. Bunda hi umut yok. Hi. lecek... Ben buldum. Belki iyileirse dediimizi yapar. Halil ona gvenir. Bir gece uyurken. Aaaah, o oban... Her gn geliyor. Karma geiyor, seni ldreceim, diyor. Dur hele. Benimle oynuyor. Beni yalvartyor. O zaman yarm amak st veriyor. Sen benim tutsamsn, diyor, ben sana ne istersem yaparm. Burnu havaya kalkk, sar salar dimdik, burnunun, yznn derileri soyulmu, akr ela gzleri kanl, inat, kt. Elinde bir amak stle her gn Mustana geliyor, yalvar Mustan Aa, diyor, ayaklarnn altn perim oban ocuk de bakalm, diyor. Alm Mustan, sylyor. Sonra, syle, diyor, bu dalarn padiah kim? oban Resul. En yiit adam kim? oban Resul. oban Resul isterse can verir can alr. Mustan bir azdan btn bunlar, gzleri dar frlam, hemen saytryor. Sonra da: Ver sd, diye elini uzatp yeniden yalvarmaya balyor. oban elinde st

ama ona ar ar, on admlk yolu yarm saatte alarak, amak tepesinin stnde, Mustann, aya bir yere taklr da der diye d koparak, geliyor ama uzatyor, Mustan gzleri dar frlam, ama bana dikiyor. Bugn baladm seni, tatl diline, gzel szne. Seni yarn ldreceim, diyor oban Resul, gidiyor. ksz, el elinde bym, ezilmi. Bu yaa gelmi hep toprakta, otlar stnde yatm. Giydii her ey kendi dokumas, rmesi. Bir dost eli grmemi, bir tatl sz duymam. Eline bir Mustan gemi. Beni salt, Musa kardam. Ne istersen yaparm. Obann bandaki belay bir bir anlatt Musa. Zaten Mustan her eyi ondan iyi biliyordu. Syle. Seni iyi edersem, Halili ldrr msn? ldrrm. Ceren de senin olur. nce ukuroval Aann oluna veririz, birka ay sonra da sen karrsn. yi, sen benim yaram iyiletir. Bin srtma. Yaran da ok kokuyor. imdi deil. Bu oban yerimizi bilmemeli. Hemen candarmaya gider. Yerimi, bana her gn ikence etmek iin kimseye sylemiyor, lmemem iin de bana st veriyordu. yileir iyilemez, diye geirdi iinden Mustan, bu kavla, u derisi yzlm mendebur suratly ldreceim. Halili deil. Halil ldrlmez. Otuz yldr, krk yldr, yln kimse karamaz, o kadar yldan bu yana, Halilin Beylik adr kurulur. ine kimse girmez kmaz. Horasandan gelen sancak, hem de tu, hem de davul, hem de sikkeler, hem de teber, hem de demirden iki ta hem de... Kimse Halile kyamaz. Ben yapamam onu Kel Musack. Halile azck buuz besledim de ite bu iler geldi bama. Kel Musack, cngr ck ksecik, Kel Musack, Kel Musack, Kel Musack. Ateler iinde yanyordu. Kel Musa sevinliydi. Gkte testekerlek bir ay vard. Mustan yklendi. Mustann kokmu bacann yresinde sinekler dnyordu, ar oul verir gibi. Sinekler de birlikte geldiler. Kanyordu durmadan yara. Mustan kanmaktan deli oluyordu. Gn doarken Gktan maarasna geldiler. Musa ona peryavandan bir yatak yapt. Sen burda kal. dedi. Ben obaya gidip merhem getireyim sana. Bir de yem yiyecek. Akama geldi. Yarasn iyice kurtlardan, irinden, rm etlerden temizledi. Merhemledi, sard. Tfeine kurun da getirmiti. Tfei doldururken: Bu Halilin. Tam yreinin bana. Bu da, Halilin, tam alnnn ortasna. Bu da, Halilin. Sa gznden... Bu da Halilin. Aznn ortasndan... Kimse Musacn, bu kel, bu cce boylunun Halile bu kadar dman olduunu bilmiyordu. Halil herkese yapt iyiliin ounu Musaya yapmt. Musa niin bu kadar, lmne Halile dmand? Mustan bir bunu anlayamyordu.

Halil ukurovada klak yznden gene birinde arptklarnda, ite bu belay bana almt. Be yldr dalarda geziyor, kaaklk ediyordu. Kimsenin klna dokunmamt. Nerede sakland, ne yapt belli deildi. Yalnz arada bir, oba Aladaa ktnda, birka saatliine obaya uruyor, dedesinin kurulmu bo adrna giriyor, ak, som ipek sancan nnde niyazda bulunuyordu. O kadar. Kyller, saldrm, adrlar ykyorlard. Candarmalar da yardmclar. Bir yandan da baz adrlara glerek ate veriyorlard. Derken candarmalarla kyller yrtk prtk Halilin bo, Dede adrna geldiler. Halil, Mslm, Haydar Usta, Sleyman Kahya, hem de Dne Ana, hem de Ceren adrn nne gerildiler. Halil: lmn stnden gemeden, bu adra varamazsnz, dedi. Aann olu altndaki azgn atn zengiledi. Kalabal yard, adrn stne atn srd, ykt. Halil sapsar kesildi, dondu kald. O gece Arif Aann ky, esen ulu poyrazda cayr, cayr yand. Halil: Kimse deil, bu ky ben yaktm, dedi. Btn obay kasabaya gtrdler. A susuz, oluk ocuk, gen yal doldurdular camiye durmadan hepsini bir hafta dvdler, Sultan Karnn, Halilin nenesi olurdu, belini orta yerinden krdlar. Bir gece, bir gndz Sultan Kar kular gibi rarak can verdi. Halili un ufak eylediler. Her bir yan dayaktan kapkara oldu. Az, dudaklar, burnu; kulaklar iti. nsan azman bir ey oldu Halil. Suna kzn rzna getiler. Kz bir yolunu bulup minareye kt, kendisini kasabann arsnn ortasna att. ls iki gn arnn ortasnda yle sere serpe kald. Halil alt ay hastanede yatt ve oradan kat. Horasandan geldik omzumuzda uzun elfeler, elimizde uzun Msri kllar, temreni elik karglar. Gururlu, onurlu, ezilmemi, g eden, bir sel gibi bent tanmadan akan, almaz dalar aan, gidilmez yollar giden, ordular bozan, kaleler ykan. Altn dibeklerde kahveler dven... Bir konuk gelince diz boyu hallar seren, ayann altna... Horasandan geldik. Bir gn yolda, Glek Boaznn oralarda, gk gibi kayalarn, ge am, usuz bucaksz kaya ormanlarnn dzlnde, hem de uzun, yaygn, keskin, akmaktandan, hem de som mavi, mavisinde pul pul altn ltlar, hem de krmz, krmzsna, keditaaklar yalm gibi daha krmz kk salm, sarvan kurmu oturmu; hem de sar, sarsnda pul pul gn lts, hem de yeil, hem de mor, keskin morunda, bak az moru, yanardner, aldayan mor kayalklarn, yeil, sulu dzlnde oba konakladnda, Kel Musa Halilin anasna bir kanl gmlek gtrd. Yannda Rstem, bir de Sleyman Kahya... Konumadlar. Hibir sze varmadlar. Kadna kanl gmlei uzattlar, geriye dndler balar yerde. Kadn her eyi anlad. Birden kular gibi rmaya balad. Bir anda btn oba haberlendi. Halillerin adr nnde, kanl gmlei ortaya alp atlar yaktlar sabaha kadar. Ceren bu atlarda btn yreini rlplak ortaya koydu. Byk sevdasn atlarda cokun, gzel, eriilmez syledi. Herkes Cerenin Halile tutkusunu biliyordu ama, bu kadar olduunu bilmiyorlard. Kz kendini ldrecek diye korktular, o zaman btn aba hibir ie yaramayacakt. Ceren kendini ldrmedi ama, dnyaya, insanlara kst, bir daha azn baklar amad. Yar l gibi, uyurgezer, cansz dolayordu. Duran Alinin kz Eeyi aaya Leenin oradaki bir kyn Aasna verdiler. Dnya gzeliydi Ee. yl sonra bir gn lsn su kuyusundan kardlar. Kuyuya kendini

rlplak atm. Memeleri on bir yanda bir kzn memeleri gibi dimdikti. ukuroval kadnlar buna ok atlar. Teni de kar gibi apakt. ukuroval kadnlar buna daha ok atlar. Eenin lsne kimse alamad, at yakmad. Hibir ey olmam gibi, mezarln uzanda tek bana bir hendein yanna gmdler Eeyi. Orada yalnz, atr atr scan altnda yatar durur. brahim kz Zeliha, gnl dp sevdalanarak ukurkprden Mazlum Efendiye kat. ki yl sonra delirip dalara dt. Alada, Alada, Alada, diyerek, yol yol, ky ky tm ukurovay dolanp duruyor. Hac Salman dnya gzeli kz Yeili kendi eliyle kasabadaki deirmen sahibi Salih Beye verdi, adrn da gtrd deirmenin bahesine kurdu. Yeil bir yla varmadan, ince hastalktan can verdi. ukurovaya ok Yrk kz gelin gitti. ukurovada ok tel duvakl l var. Ve mrana, Hac Kerimli oyma bir kz verdi. Akraba oldular. Sonra satp savup gittiler. mran yurt tuttular. Usul usul, nce mays ortalarna, sonra mays sonuna, temmuz ortalarna, austosa kadar kalarak, her yl kendilerini ukurun scana, sineine, havasna, zehirine, tozuna, benzin mazot kokusuna altrarak... Yerletiler. Traktr, bierdverleri, kamyonlar, otomobilleri var. adrlar kiremitli evlerin kelerinde rmeye terk edildiler. Bir kz yznden. Ceren gibi dnya gzeli de deil... Tanmanlar oymann gveyleri byk bir adam kt. Aba ovasna, hyne zorla yerletirdi Tanmanlar Orada mutlu. O topra yiyen bceklerden, demir bceklerden, azlarndan yalm fkrtan demir ahmaranlardan her evde bir tane var. Onlarn adrlar rmedi. Her yaz Glek yaylasna, Tekir stne adrlarn kuruyorlar. Cerenin banda lm kartallar dnyor. Hele Halilin lmnden sonra. Ceren ne yapacan bilemiyor. Aman Cereni gzden rmayn. Aman ha, aman bilir misiniz! Grmz gvencimiz Ceren. Hele Cerene Cerene... Kurban olaym verene: eker gider Bozrene, gleri Yrk kznn. Hele Cerene Cerene. Mukayyet olun Cerene. Horasandan geldik, Horasan erenleri. Ellerimizde teber kl. Yiit trkler, ylk ylk atlar, msri kllar, altn eyerler. Horasandan geldik srtmzda tay derilerinden, kaplan postlarndan srma abalar. Horasandan geldik... ok eskiden Deliboa hynn drt bir yan epeevre bataklkt. Bataklklardan sonra gene epeevre karaallklar balyordu. Ne hyk, ne bataklklar, ne allklar hi kimsenin deildi. Uzak kylerin snrlar ta telerden balyordu. Yrklerin mezarlar vardr da mezarlklar yoktur. Yolda belde, kim nerede lrse, ld yere gmverirler onu. Yalnz bu Deliboa hy tepeden trnaa yrk mezarldr. Kadim klaktr. te Karaullular bu yl buraya konup, sonradan balarnn aresine bakmay uygun buldular. Deliboada balarna olmadk iler geldi. adrlar hyn gnden yzne kurdular. Karaallk, karaalln ardndaki Ceyhan rmana kadar uzayan sel yata, sel yatann iki yanndaki ekilmemi, akrdikeniyle sval, gene sellerle yer yer yarlm verimsiz tarlalar ortak olarak kullanlacakt. Hi yoktan da iyi... Buradaki otlak yetmezse koyunlar, keileri kra Hemite dana, Bozkuyu, Cck, Kyleri tepelerinin stne ekerlerdi. Sleyman Kahya byle dnyordu. inde de bir korku vard. Burada da bir eyler karacakt ukuroval. Yrk skmt. Bunu bilen ukuroval da Yrn srtna bindike biniyordu. Yorulduk, ldk bittik, diyordu Sleyman

Kahya, bir bu k rahat geirsek, teki ka bir yolu bulunur, Allah kerim bundan sonra, diyordu. Gavurdalarnn st d. Bir tarlann firezine akamdan ate brakmlard. Duman grnd. Sonra dumann altndan bir kalkan, bir uzayan, sonra yitip giden yalmlar gzkmeye balad. Kuzularn; olaklarn; deve daylaklarnn sesleri ovay doldurdu. n al nlkl, salkl, alvala balam, altn sal kzlar sama baladlar. lk gzn seherini taze, buulu bir st bir koyun kokusu doldurdu. Yumuak, i ac. Seher vaktinde esen ince yelde insan bir cennete girer, btn bedeni, seher yeli yzne arptka uar gibi olur. ini tarifsiz bir sevin doldurur, ne kadar kt durumda, ne kadar dert bela iinde olursa olsun. Hele ilk gzde, hele ukurovada, hele Ceyhan rma ovaya serilmi, kendini ilk gn na brakmken, hele taze st, hele gnete kavrulmu yanm, kurumu iek, kurumu ot kokular iinde, dalga dalga gelen... Samana, toza karm: Toz seher vaktinde, kuru samanla, iek lleriyle karm, iy yam topraa, gz yapraklarna. Gz yapraklarnn gz otlarnn, sar srkuyruklarnn, devedikenlerinin ince toz tabakalar iyden amur olmu, iri oban kpeklerinin uzun havlamalar, gr sesleri, ukurovada, hele seher sszlnda n n eden... Yayk sesleri, ya kokusu, ekimi yourt, st, yanm ukurova toprann kokusuna karm. Uzun boyunlu, kederli, birou artk yalanm kederli gzl Arap atlar. Sleyman Kahyann yreindeki korku ona rahat vermiyor. inde kusmaya, irence benzer gittike aztan bir korku. Her an bir ey, bir olumsuzluk, bir ktlk bekliyor. Ve sabahn iinde, buunun, lk, dalga dalga gelen bin bir kokunun, bulut gibi younlaan dumann ortasnda kadnlar, uzun boylu, yakkl, yank, bakr rengi erkekler, kederli. Btn kadnlar gzel bir mavide. Arada srada bir krmz, bir yeil, bir sar akveriyor. Mor, nakl feslerde altn ltlar... Burunlarda hrzmalar, altn, mercan... ekirdekler. Ayaklarda altn, deerli, kara, yeil, sar talardan halhallar... Tanyerinin buulanan na durmular, n iinden, ot, aa, toprak, toz direkleri, iri, alml, buulu, tozlu iekler gibi szlyorlar. zleri salam toprakta uzun, kalem parmaklar. obanlar ok eski belki Kenan devrinden kalma havalarn alarlar, Urfada Hazreti brahim, gzel Arap atlar yetitiricisi, ok oullu... ok eski, Orta Asya, Horasan bozkr, yz bin yllk, byk maceralar, binlerce yz binlerce maceralar, sevinler sesi. Mert, alakgnll, sevgi dolu, dost, zgn, ktlk bilmeyen, insanca bir gelenek... Btn belalarn stesinden gelen bir mutlu dnyann sesi... nsan soyunun kendi kendine, sularla, dalarla; seslerle, atla, sevinle, ulu yldzlarla oluturduu, doay iliklerine kadar bellemi, kavram, sevmi, Onu bir para, dost bilmi, gelenek olmu sesi... Trks, insann insana davrannn en incesi... Haydar Ustann adrnn nnde bir yaz, yal Arap at bal duruyordu. Arka sa ayan karnna ekmi, hi kprdamadan yle duruyordu. erde, Keremin yatt keenin baucunda aklm kazn stnde yavruluktan yeni km, bu yln bir ahini duruyor, gzleri fldr fldr yuvalarnda dnyordu. Kerem gece sabaha kadar belki alt kere uyanyor, ahinine bakyor,

ona bir iki sz syleyip geri uyuyordu. Keremle ahin dost olmulard. Bu ahini ona Deli Aptullah yakalamt. Deli Aptullah durmadan gece gndz kayalklar dolar, kartal, ahin, doan, atmaca yuvalarn bulur, onlarla urard. Hibir kua, yavrusuna, yumurtalarna dokunmazd. Keremin ahin isteini, tutkusunu biliyor, en ok da dnyada Haydar Ustay seviyordu. Haydar Usta onun uzaktan days olurdu. Zaten btn oba birbirinin akrabas olurdu. Eer iin iinde Kerem olmasayd, Kerem de bu kadar ahini istemeseydi Deli Aptullah mmkn yok bu ahin yavrusunu yakalayp Kereme vermezdi. Dnyada en sarp, klmaz, varlmaz kayalklara yuvasn iki ku yapar, birisi karaku, teki de ahindir. Sleyman Kahya gn atncaya kadar adrlarn arasnda dolat. Obada herkes oktan uyanm ayaktayd. Bekliyordu. u andaki mutlu sonu, yerleecek bir toprak bulmuken byle srecek miydi? Bu endie iinde gn kuluk oldu. Daha grnrlerde kimsecikler yoktu. Anavarza ynne, Hemite dann dibinden gelen yola, Hrua yresine bakt. Yollarda ne bir atl, ne bir otomobil, traktr, hibir ey yoktu. Yollar bombotu. Birden Karabacak yresinden, tarlalar iinden hye doru gelen bir cip grd. Yrei hop etti. Bir iyice bakt, ii isidi. nanmak istemedi, ama cip doru hye geliyordu. Obann ileri gelenleri, Mslm, Rstem, Haydar Usta, Zekeriya, Gde Yusuf, daha bakalar hyn alt bana indiler, cipe karc ktlar. Cip geldi karclarn nnde durdu. Cipten ilk nce uzun boylu, beyaz elbiseli, yakasna bir krmz mendil sokmu, uzun boyunlu, geni hasr apkasnn altndaki kck, ince yz, dme gibi hi ak gzkmeyen gzleriyle Dervi Hasan indi, elini cakal uzatt: Ben, dedi, ben Dervi Beyim. Beouzlu aireti Beyi, bu topraklarn sahibi, Harun Beyin en byk olu. Sleyman Kahya nerde? Sleyman Kahya bir adm att ileriye. Azck gven gelmiti iine. Adam kendine gelmiti. Buyur Bey, benim, dedi. Alakgnll, temiz... Merhaba, dedi teki, elini uzatt. Arkadan, cipten iki kii daha indi. kisinin de belinden kocaman tabancalar sarkyordu. kisi de zayf, yzleri krk iinde, gne yan yzl adamlard. Dervi Hasan arkasna dnd: Bu iekli Durmu, bilirsiniz Aya krk devrinin byk ekyas, imdi bizim yanmzda alyor, bizim silahorluumuzu yapyor. nk efendim biz, onu dadan aldk getirdik, ona dadakinden daha byk imkanlar saladk. O da bizim silahorluumuzu, hem de valyeliimizi erefle kabul etti. Bu da Deli Muzaffer ki, efendim, uan turnay gznden, kaan tavan art ayandan vurur. Evet, Muzaffer on be silahorumdan birisi. ki en yiit valyemle sizi ziyarete gelmiim ki, o biim. Rahmetli babam Zal Tahir Aa derdi ki, o biim, Sleyman Kahya, ondan nceki byk kahya, hele hele, benim en yakn dostlarmdr. Olum Dervi Hasan, sana vasiyetimdir ki Karaullu obasn ok sktrmayasn, olur mu? Olur dedim. Hem de vasiyetini tuttum, imdiye kadar size ilimedim, hem de gznzn stnde kanz var demedim. Sleyman Kahya her eyi anlam, fkelenmiti, fkeden dudaklar titreyerek: Buyurun adra Dervi Hasan Bey, dedi. Gl, yzndeki her zaman ona

tatl bir hava veren iyimserlii, iyilii donup kalmt. adra ktlar. Dervi Hasan derimevindeki kilimlere, hallara, derimevinin oymal orta direine, yerdeki turuncu, ilemeli keelere hayran kald. Bunlar ok zengin, diye iinden geirdi. Kahve geldi, ho kokulu bir kahve. Kokusu uzun zaman havada al kald, dalmad. Dervi Hasan kahveyi itikten sonra dehet sert bir hava taknd, kck yznn krklar sertleti, yz kapkara kesildi: Siz, Sleyman Bey, bana sormadan gelip hyme yerletiniz. Bu biraz ayp deil mi? Buna ok gcendim, zldm. Siz Dokuz Ouzdan olursunuz, biz On Bir Ouzdan... Bizler ki yalnz dinimiz ve de geleneklerimiz iin yaarz. Demokrat Parti Dokuz Ouz boyuyla, On Birinci, On Yedinci Ouz boyunun geleneksel, rgtl, aynen Osmanl gibi, bir airetten bir devlet karan... Aynen seimlerde nutuk eker gibi yapyordu. Sleymann, tekilerin onun el kol hareketleri tuhaflarna gidiyordu. Byle acayip bir adam hi grmemilerdi. ... partimizdir. Biz de kii, Celal Bey, Adnan Bey ve de ben bir devlet kardk bir airetten. Evet, ite byle. Hem de ben byk bir devletin ali mensubini bulunaraktan biiznillahitaala, ok zldm bu hareketinize... Daha sertleti, sesi bart halini ald. Ve de ben, Celal Bey, Adnan Bey, sizi grgszlnzden, hem de, alaklnzdan dolay balyorum, balyorum, balyorum. Balyorum derken boynunun damarlar oklava gibi iiyor, dar frlyordu. Yalnz bir artla balyorum. Sesi yumuamt. Burada ka ay kalacaksnz? Bahara kadar, maysa kadar, yle mi? Parmaklaryla sayd. Sekiz ay. Bana buras iin... Tane tane sylyordu. Evet, buras iin sekiz aylk... biner liradan sekiz biri lira vereceksiniz. Bir kuru aa almam, diye bard. Hemen imdi bana sekiz bin liray trink vermezseniz, derhal ve de derhal toparlann, topraklarmdan knz. Derhal knz efendim. Babamn yksek vasiyeti uruna size gayet insanca, hem de dosta davrandm. Dervi Hasann sesine btn oba, yediden yetmie derimevinin ardna birikmiler, yrekleri azlarna gelmi, bu korkun sesi dinliyorlard. Siz olmasaydnz, Sleyman Bey, biiznillahitaala ben, buradan bir k iin yz bin lira alrdm. nkleyim ta ezelden dedem Sultan Hazreti Halid bni Talat bin ahtan bu yana, dedelerinin saray yapt bir yerdir. Ayan yere vurdu: Bakn u topra bir kar dein, altndan heda fkracak, heda... Dedem bin ah, ol bin Talat, bni Yektaza bin Halit bni Zlalin saraynn temeli ite buradadr. Bu mukaddes topraklara hibir zaman biiiz... Bir Yrk adr gelip de konamaz, konduu zaman, bu kutsal bin yllk mukaddes topraklar kirlettii, atna itine murdar ettirdii zaman biiiz... Biiiz, biiiiiz, atalarna layk evlatlar kan dkeriz, kan, kaaan!.. valyelerin hemen o anda elleri tabancalarna gitti. Bu da Yrklerin gzlerinden kamad. Sleyman Kahya: Dervi Hasan Efendi, dedi, durgun, hibir ey olmuyor gibi, biz aramzda bir konualm. Az sonra geliriz. Derimevini boalttlar. yerden soluklarn kesmiler, darda verilecek karar bekliyorlard.

Dervi Hasan: Vermesinler istediimi, bir vermesinler de greyim onlar... Ortalk kav gibi zaten. u tepe, otlar, karaallk tutumaya can atyor zaten. Bir gece, bir kibrit, tamam. adrlar, koyunlar, atlar itleriyle yanarlar. Ortalk kav gibi, diye arkadalarn yreklendirdi. Muzaffer: Hele bir sekiz bini bir tamam vermesinler. Hele bir... Btn dnya atee keser de dar kacak delik bile bulamazlar. Hele bir... iekli Durmu: Hele bir, dedi durdu. Hele bir... Arkadandan geride kalmak istemiyordu. Veririm atei, veririm atei, eviririm onlar... Veririm atei, eviririm onlar... Veririm atei... Yirmi silahl adam, gz kanl. eviririm etraflarn, efendime syleyim... Ateten kaan vururum. Vururum ha vururum. Kerem koarak Sleyman Kahyaya geldi. Elinde ahini. Titreyerek: erde konuuyorlar, paray vermezsek, hepimizi yakacaklar. Konuuyorlar... Sleyman Kahya: Sa ol Keremim, dedi. Sen git adrn arkasndan ne diyorlar, dinle. Sonra hepsini bana bir bir sylersin. Sylerim, dedi Kerem, kotu. Ben bu adam biliyorum, dedi Sleyman Kahya. On be yldr Yrklerin srtndan geinir. Adanadan Tarsusa, Amik ovasndan slahiyeye, Mara altna kadar Yrklerden para kopartr. Btn Akdeniz evresindeki topraklar onundur. Bin lira vereceiz, kabul etmezse iki bin... Onu da kabul etmezse cehenneme kadar yolu var. Haydar Usta: Vermeyin, vermeyin bu kadar paray vermeyin, diye rpnyordu. Yazk deil mi, yazk? Kl bitti, ben klc yarn deilse de brs gn, yarn deilse de... smet Paaya gtreceim. O da bize toprak verecek. Sleyman Kahya nde, tekiler arkada derimevine geldiler. Dervi Hasann beklemekten, heyecandan gzleri yuvalarndan frlamt, ter iindeydi de... Bin lira vereceiz sana, dedi Sleyman Kahya. teki yayna baslm gibi hoplad, bard ard, tehdit etti, candarma, Hkmet, dedi. Banza ate yaacak, dedi. Kutsal topraklar, saraylar, dedem kemikleri, babam vasiyeti, dedi. Sleyman Kahya sanki onun konutuklarn hi duymamt. Bin lira olur mu? Olmazsa cann sa olsun, gle gle, dedi: Dervi Hasan gene tehdit etti, bard, Sleyman Kahya gene, bin lira dedi. Dervi Hasan yumuad, yalvarmaya, szlanmaya balad:

Zaten, diyordu, herkes bana ykleniyor. Bu hykten baka da geimim kalmad. Onun da parasn, kirasn alamazsam ben lrm. Beni lm bilin! Bir yandan yalvaryor, bir yandan tehdit ediyordu. Ben lmm, lmm. lm ne demek? Ben lmm. lm eek kurttan hibir zaman, binanaleyhazalk, binani zatmalazk, korkmaz, korkamaz. Sleyman Kahyann yzne irenme, kusma bir karasinek kirinde geldi yerleti. Al unu da git, Dervi Hasan Bey, dedi. Sana iki bin. Daha fazla konuma. Derimevinden darya kusacakm gibi rerek ksrerek kt itti. Dervi Hasan on be gn sonra kasaba kulbne dndnde kulpteki kumarclar bir bayram sevinci ald. Bana biriktiler, bu ylki avn sormaya baladlar. Kimi yz, kimi iki yz, kimi bir milyon diyordu bu yln ganimeti iin. Dervi Hasan: Gittike fkaralayor Yrkler, diye iini ekti. ki yerde be on kuru iin nerdeyse ldryorlard beni. Olur mu, tekmil ukurova, Akdeniz yresi bizim ah dedemizin topra deil mi? Gene de ldryorlard beni. Deriyi ramak kald tuzlayacaktk. Vahi adamlar. Ben onlara gsteririm. Zaten obalardan birisinin bana yle bir i atm ki, daha imdiden kyamete kadar altndan kalkamazlar. Kendi den alamaz. Biz ki topraklarmzn kirasn toplarz, hakkmz... Haydi pokere oturalm. Ka bin? Sylenmez. Ka bin? Yz yirmi. Dedim ya gittike fakirleiyorlar. Gelecek yl, Allah bilir elli bine bile karamayacaz. Daha gelecek yl avucunu yala Dervi! teki yl... Tamam! Haydi balayalm... Elleri makine gibi kad karyordu. 1876 yaz, Frkai slahiye Kumandan Cevdet Paa Binba Mustafa Ali Beye da yollarn tutmak devini veriyor. Binba Ali askerleriyle ukurovay eviren tekmil yollar tutuyon Ne dalardan ieriye bir tek kiiyi sokuyor, ne de ukurovadan darya. Koca ova Trkmene bir lm hapishanesi oluyor. Ali Bey nce klc ald. Sonra da Trkmene ok acd. Sinek gibi krlyorlar zavalllar, diyordu. Bir ksmn yaylalara salverdi. Bir de Ali Bey kyler, kasabalar kuruyordu. lyor biiyor, yerli yerince caddeleri; sokaklar, alanlaryla kasabalar kuruyordu. Kurduu kasabalar ya Trkmenin eski klak pazaryerleri, ya da eski Grek, eski Roma, Ermeni ehirlerinin kalntlaryd. Kylerin yerlerini de iyi buluyordu. Kylerin her biri klaklara kurulmutu. Trkmen klaklar en elverili yerlerdeydi. Sivrisinek amanszd, stma belayd. O yaz grlmedik salgn hastalklar kast kavurdu ortal. ukurova hayvan, insan iskeletleriyle doldu. Btn yaz ova lelerle koktu.

Ali Beyin insan yrei buna dayanamazd. Bir de Ali Bey biliyordu ki byle zorla yerletirme olamazd. Osmanl koca bir tmeni sonuna kadar ukurovada tutamazd. Bir iki yl iinde karakollar kalkacak, ya da geveyecekti. Ali Bey grm geirmi, akll bir adamd. Sarn, uzun boylu, mavi gzlyd. Ancak otuzunda gsteriyordu. Hrslyd. stanbulun fakir bir mahallesinden, fakir bir ailesinden km, ykselmek, para kazanmak iin yanp tutuuyordu. Daha imdiden Trkmenler asker emberini yarp dalara ulamann yollarn buluyorlard. ukurovada lmler, salgnlar, stmalar arttka dalara szmalar da artyordu. Bir sabah kararn verdi. Trkmeni dalara kendi eliyle, izniyle gnderecekti. Kurduu kylerde Trkmene toprak, ky yeri, deirmen yeri, kasabada evler, ev yerleri vermi, Trkmeni az da olsa azck topraa balamt. Gerisini zamana, eriip gelen koullara brakacakt. Bozdoan aireti Beyini ard. imdiki Endelin ky yeriydi kla. Kalabalk bir airetti. Bozdoann yal Beyi stmadan iki bklm titriyordu karsna geldiinde. Ali Bey: Seni dalara koyvereceim Bey, dedi. Eline de bir ferman vereceim. Yalnz bunun karlnda sen bana ka altn vereceksin? Bey sevindi: Ne istersen veririm, dedi. Senin eline bir kat vereceim. Hi kimse sana dokunamayacak. Dattm topraklar, kyler sizin olacak. Yerleeceksiniz ovaya. Ama istediiniz zaman dalara kacak, istediiniz zaman dze ineceksiniz. Bozdoan Beyinden be yz altn ald. Rveti sevmiyordu ama ne yapsn. Trkmenin torbalar dolusu hibir ie yaramayan altn oktu. Paray ald, eline sonradan Binba Ali Paa Fermam dedikleri kad tututurdu. Evet, Osmanl zayflad, diyordu: Altna, gme ok ihtiyac var. Bu altnlar da Trkmenin kirli daarcnda hibir ie yaramyor. Bunu br Trkmen Beyleri, Trkmen oymaklar duydu. Binba Ali Paa Ferman'n almak iin sraya girdiler. Paray verip bu ukurova cehenneminden tatl canlarn dalara attlar. Ali Bey saysz, daarcklar doluu altna sahip oldu. imdi birok Trkmen obasnn elinde bir Binba Ali Paa Ferman vard. Ali Bey, Frkai slahiyeyle birlikte stanbula ekildi gitti. Ama ukurovada Binba Ali Paa Ferman uzun, ok uzun yllar geerliliini srdrd. Ali Bey, paa oldu bu parayla stanbulun en byk konaklarndan, yallarndan birkan yaptrd. Ali Bey akll adamd. Trkmeni topraa bulatrmt. Artk gebelik bundan sonra iflah bulmazd. Zamanla Trkmenler kendilerine ayrlan ky yerlerine evler yapmaya baladlar. Evlerini ukurovada ok bol olan cilpirti allarndan, kamlardan, sazlardan yapyorlard. Uzun cilpirti allarn kesiyorlar, al rer gibi ryorlar evlerin duvarlarn, sonra amurla svyorlard. Bu evlere bir kap, kapnn her iki yanna taka dedikleri kk pencereler yapyorlard. it duvarn

stne n kamlar dyorlar, sonra kamlarn stne sazlar kaln, deste deste seriyorlar, balyorlard gene sazlarla. Kyler birer ot ynyd. Bu saz evlere hu dediler. ukurovann eski yerlileri de bu evlere bu ad veriyorlard. Onlardan renmilerdi. Trkmen obalar bahar burnunu gsterir gstermez gene dalara ekiliyorlar, kn hularna dnyorlard. lk nceleri, nedense, hularn avlularna adrlarn kuruyor, gene adrlarnda yayorlard. Derken, adrlar kurmaz olup hulara girdiler. Yazn Trkmen kylerinde bir tek canl kalmyordu. Btn kyler, kasabalar, birka dkkancdan baka, bombo kalyordu. Sonralar Trkmen topra ekmeye balad. Artk bahar burnunu gsterince kadnlar, ocuklar dalara gyor, erkekler rn kaldrncaya kadar ukurun scanda kalyorlard. Sonra pamua bulatlar. Kadnlar da kalmaya balad. Ar ar scaa altlar. Hularn arasnda tek tk ta evler de yaplmaya baland. kinci Dnya Savana kadar bu hular srd. kinci Dnya Savandan sonra Trkmende, ukurovada, sihirbazn ubuu demi gibi hemencecik artc bir deiiklik oldu. Hular birka yl iinde yerlerini ta duvarl, kiremitli, inko daml evlere brakt. nk ovada ne it yapacak cilpirti als tarlalar, ne kam, ne saz yetien bataklklar kalmt. Bir de Trkmenin yetitirdii toprak rnleri para ediyordu. Trkmenler dalar, hayvancl oktan unutup gitmiler, topraa drt elle sarlmlard. Toprak kavgalar da oktan balam, srp gidiyordu. Yalnz, bu arada Aydnl dedikleri, elleri Ali Paa Fermanl gebeler kara, kl adrlaryla hibir ey olmam gibi gebeliklerini srdryorlar, kn klaklarnda, yazn yaylaklarnda yaayp gidiyorlard. Olan 1949 knda oldu. Aydnllar ukurovaya inince ne grsnler, srlmemi bir kar bir toprak paras bile kalmam. Deil hayvan otlatacak, bir tek adr kuracak yer bile kalmam. Aydnl gebesi, Trkmeni gn gn skmt ama, byle bir eyle karlaaca hi aklna gelmemiti. Artk Ali Paa Ferman skmez olmutu. Aydnl Yr, yreinde eski zgr gnlerin hasreti, teki Trkmenler gibi ukurovaya yerlemediine ok pimanlk duydu. aknl yllar getike pimanlyla birlikte byd. Aydnl ok srnd, perian oldu, ok zarlk duydu. Ban Aladadan Mersin ovasna, Antalya, Gediz ovasna, ukurovadan Amik ovasna vurdu durdu. Dalgalar rnei ovadan ovaya alkaland durdu. Nakl kilimler, saray gibi kara adrlar eskidi, gneten soldu, rd. Gelenekler, grenekler, kadim trkler, atlar, bu dert bela iinde unutuldu gitti. Yrk ok zareyledi. Eski klaklarna sahip kmaya, klaklar iin dvmeye baladlar. Klaklar oktan srlm, iftlikler olmutu. Dktkleri kan boa gitti. Birka yl ky meralarna sndlar. Kylerden kiraladklar meralarn bir klna bir servet verdiler. Sonralar meralar da srld. Yaylaklar da ormanclar tutmular, orada da barnamaz olmulard. Ali Paaya, onun fermanna ok alklarda bulunup, Ali Paann kemiine ok svdler. Ksecik kynde Muhtar Fehmi saray gibi on drt odal bir konak yaptrmt. Konak iki katlyd. Fehmi, dedesi Trkmen Beyinin Arap atlaryla vnmt on yl ncesine kadar. Dedemin atlar ceren tutan nl atlar, diyordu da baka bir ey demiyordu. Eve Adanadan mobilyalar hallar buzdolaplar geliyor, eski Trkmenden kalan kilimler, ilemeli ceviz sandklar, hzmanlar, ilemeli

daarcklar, at koumlar darya atlyor, fkara kyller bunlar kapyorlard. Sap krlan gzelim Trkmen cezveleri, delinmi siniler, ibrikler, leenler, ilemeli dibekler... Trkmenin kadnlar bu dibeklerde kahve dverken, dibek seslerinden dnyann en nazl trklerini yaparlard. Fehmi, yzn buruturup btn bu Trkmenden kalan teberiye ayann ucuyla dokunup: Atn atn, atn unlar, gzm grmesin, diyor, Adanadan gelen yaldzl koltuklar, yaldzl karyolalar akla evkle okuyor, gs kabaryordu. Dedesinin atlarn, geleneklerini unutmutu. Onlardan kim yannda sz aarsa buruluyor, ona dman kesiliyordu. imdi traktrleri, bierdverleri, zel otomobili, kamyonlar, parti bakanl, radyolar, teypleri, eltik tarlalar, iftliiyle vnyordu. Ksecik kynn muhtar, Aas, parti bakan Fehmi, Ankaraya gidince oteline kadar ayana gelen bakan arkadayla vnyordu. Oullar, kzlar zel liselerde, niversitede okuyordu. Bu gece karyolasnda, yaldzl mobilyalar arasnda rahat, mutlu bir uyku uyuyacakt. Adanadan, Ankaradan konana dostlarn, Hkmet, parti ileri gelenlerini armay, onlara bu saray gibi konan gstermeyi dlyordu. Bu konak onu epeyce sarsmt. ok kazanyor, ok gidiyor, bir trl para dayanmyordu. Kedi Veli en gvendii adamyd. Kedi Velinin dedesi de onun dedesinin en gvenilir adamyd. Kedi cipten ter iinde indi: Yrkler Deliboa hyne konmular, Dervi Hasan da onlardan para koparm. Ben para istedim, hk mk ettiler. Syle aam, ne yapaym? Al al, moru mor, fkeli, ondan bir emir bekliyordu. cabna bak, dedi Fehmi Aa. Kedi Veli sevinle: Ba stne, dedi, nagant tabancasn yoklad, hemen yanna be kii daha ald, bei de silahlyd, geri dnd. Karaullular, balarnda Sleyman Kahya, gzleri bym, gelecek felaketi bekliyorlard. Kedi Veli, ksack, kurumu, insafsz, cipten yldrm gibi atlad, srayarak, arkasnda adamlar, adrlara vard. Size yirmi drt saat mhlet veriyorum. Aa emreyledi, hemen hymzden kalkacaksnz. Ya da, ya da ya da... Daarcklardaki il altnlar nme sereceksiniz. Fehmi Aa byle emreyledi. Ulan bktm sizden. Ulan ldrdnz beni. Ulan babanzn mal m bu hyk? Ulan sorgusuz sualsiz gelip konuverirsiniz. Oooh, efendiler yazn yaylada, souk sular banda, am, yarpuz kokular arasnda... Biz burada stmann, sinein, sar scan, lk kan gibi sularn iinde... Ulan bir bana, bir de kendinize bakn... Bir fiske vursam p p diye yananzdan kan damlayacak. Ulan biz insan deil miyiz? ocuum var, de hasta. Avrat iki yldr yatakta. amurlu, stma suyunu ie ie karnmz Ht da gibi ier. Ulan siz insansnz da biz deil miyiz? Size yirmi drt saat izin. O kadar! Tamam. Geriye dnd, hzla cipe yneldi: te o kadar, o kadar...' Sleyman Kahya, Haydar Usta, Mslm Koca, Rstem, kadnlar, ocuklar, Ceren, Kerem orada kurudular kaldlar. Sleyman Kahya arkasndan kotu:

Dur, dedi. Dur Aam, sana bir kelamm var. Veli cipe binerken: Yirmi drt saat izin, hemen kalkacaksnz. Biz topra sizin iin besleyip bytmedik. Kan dkmedik. Yirmi drt saat izin, ya da altn daarcklarnn azn aacaksnz. Fehmi Aa byle emreyledi. Baka sz istemem. Cip bir toz bulutu iinde yitti gitti, gzlerden rad. Sleyman Kahya orada, ylece kalakald. Mslm Koca: Ben bu Fehmi Aann babasn, dedesini iyi tanrm. tiimiz su ayr gitmezdi. Babasna yanda bir kheylan armaan eylemitim, bu Fehmi Aa o zaman ocuktu. Hep gelir kucama oturur, ksteimle oynard. Bir gn de ksteimi boynuna takmtm. erkez ii. Fehmi Aaya gider, ona halimizi arz ederim. Git, dediler. Mslm Koca Haydar Ustann atn istedi. nk obada kalan en gzel at onundu. Yalyd ama, gene soylu, gzel bir att. At sslediler, en gzel eyer, en gzel srmal dizginler, ilemeli zengilerle donattlar, Mslm Koca da bohadan en gzel, ok eski zamanda Mara bedesteninden alnm srmal alvarn, cepkenini taknd, ata bindi yola dt. Biri sanda, teki solunda iki delikanl da onu yediyordu. Yeni konaa bir ikindist vardlar. Mslm Koca atnn ban tutmalarn, onu ieriye buyur etmelerini bekledi. Konuk gelmemi miydi? Konukluun grenei bu deil miydi? Konan kapsnda bekledi bekledi, atnn stnde dimdik, beli bkn krlarak ylece uzun bir sre durdu, ne gelen vard, ne giden... Ne yapmalyd? Aalamann en byne uram, bu yaa varm, bana byle bir i gelmemiti. ekip gitmekten baka hibir aresi yoktu ama, ekip gidemezdi. Yanndaki delikanllardan birisine l bir sesle: u konaa var da Fehmi Aay sor bakalm, orda m? Ordaysa, babann dedenin dostu Mslm Koca sana konuk geldi de... Delikanl gitti, Mslm Koca kendini yle dimdik atn stnde zor tutuyordu. Az sonra delikanl sararm geldi: Gelsin diyor, dedi. Mslm Koca zorla, kemikleri atrdayarak attan indi. Btn bedeni uyumutu. Zor soluk alyordu. Yeni, mermer merdivenlerden delikanllarn kolunda kt. rkerek, hallara basmaktan korkarak, arklarn merdiven banda uzun uzun zp kardktan sonra, utanga, salona girdi. Fehmi Aa yaldzl bir koltua gmlm oturuyor, kocaman sigarn tttryordu. Mslm Kocay grnce glmeye balad: Bu ne klk, bu ne klk, ne komik, ne komik! diye durmadan glyor, kahkahalar savuruyordu. Mslm Koca koca salonun ortasnda kalakalmt. Gzleri hibir eyi grmez olmu, dnya yresinde fr dnyor, ayaklar, tekmil bedeni titriyordu. Daha fazla dayanamad, yere kverdi. Yere knce de son bir gayretle toparland. Koltuun yannda bir sr kadn, erkek grd, durmadan glen. Ben senin babann dostuyum, dedi. Hani sylemesi ayp... At... Bir de...

Tkand. Fehmi Aa: Bu ne klk? diye glmesini kesip sordu. ki bin yl teden gelmi, tarihten km gibi. u bandaki ssl bart ne? Gene glmeye balad. Mslm Koca gene toparland: Konuk geldim sana, dedi. Bir de dileim var. Tanr konuu... Ben senin babann dostuyum. Sen ocuktun. Saat kstei severdin, altn saat kstei... Altn, hem de gm. Anmsadn m? Yar anlalr, yar anlalmaz abuk abuk syledi. Fehmi Aa bir ara glmeyi kesti, yzne ince bir keder kondurdu, yanndakilere dnd: te atalarmz byleydi, dedi. Ama byle komik deildi herhalde... Fkaralar. Atalar, atalarn gerilii, gelenekleri stne yanndakilere uzun bir nutuk ekti: Bu adam hatrlar gibi oluyorum. Yazk, geride, ok geride kalmlar. te Avrupallar bunlar gryor, bunlar bizim geriliimiz olarak yzmze vuruyorlar. Ne zaman kkleri kesilecek bunlarn? Orada km kalm, sa sakal gibi apak kesilmi, elleri uarcasna titreyen kocaya dnd: Bir ey mi istiyorsun? diye sordu. Mslm Koca: Senin deden, baban bizi severdi. Bizim obann akrabas olurdu. Fehmi Aa kpkrmz kesildi: Haa! diye bard. Haaa. Yanndaki, Ford otomobilleri acentesi Sabahattin Beyden ok utanmt. Btn dnya bize akraba kmaya urayor. Haa. Syle ihtiyar, ne istiyorsun? zin ver de hay yien, bu yl Deliboa hynde klasak...' Olamaz, dedi Fehmi Aa. Komik adamm, olamaz. Bu yl bu konaa yz binler harcadm. Daarcn azn an bir kere, ne olursunuz efendim? Dnd misafirleriyle konumaya balad. Bir daha da orada km kalm adamn yzne bakmad. Delikanllar Mslm Kocay kaldrdlar, koluna girip aaya indirdiler. Ata zorla bindirip, ayaklarndan atn stnde durabilmesi iin tuttular. Mslm Koca: Aaah, aaaah, aaah, zamane, diyordu. Aah! Durup durup inliyordu, bir at gibi... Yrkler ukurovaya ar ar yerletikten sonra ve yerleirlerken balarna

ok iler geldi. Scaktan, sinekten, hastalklardan, salgnlardan ok ektiler Bir de yneticilerden ok ok ektiler. Birka olay var ki hi unutulmad. Bir tanesi bir Adana Valisinin hular yaktrma iidir. Harpler, krgnlar. Bir de Trablus Harbi. Bir de Fransz igali... Biz neler grdk, neler, dedi Kse Ali Aa. Biz ki nelerden geriye kalmz. nsan gibi bizi hibir zaman yaatmad ukurova... u dalar delip geen demiryolu var ya, Alamanlar yapt. u uzayp giden ifte demirler var ya, her karnda bir insan yatar. Biz neler grdk bugne gelene dek. Biz neler, neler grdk! Kse Ali Aa diline pelesenk etmiti. Geriye dnp bakmaya yreim gtrmyor. Hibir zaman. Hibir Trkmen kocasnn da yrei gtrmez eski gnleri. skandan nce dnya, hem de yeryz, hem de Binboalar, hem de Alada, hem de Dldlda, Kayranl, Berit dalar, hem de Payas st, Gavurdalar, hem de Anavarza ovas, hem de Dumlukale yreleri bir cennetti bizim iin... Olan iskandan sonra oldu. imdi bunlar gelmiler... Yz yl u kanl ovay, u gzelim ovay cennet yaamlar, imdi de gelmiler szlanrlar. Szlansnlar. Biz burada scaktan, sinekten, stmadan, salgndan, harplerden, vergiden sinekler gibi krlrken, onlar ak pnarl yaylalarda, mor smbll, yarpuzlu, alaaml dalarda yan geldiler yattlar. Ynlerini dnp de yle bir halimize dirliimize bakmadlar. Onlar bizden koptular, ayr bir millet oldular. Onlar bldler treyi, onlar bldler, onlar ikiye bitiler bizi... ekin atm, diye bard konaktan aaya, ekin de onlara birka szm var. Hemen iki yanama atn ektiler. ok yal Ali Aa atrdayan tahta merdivenlerden indi, iki kii kaldrarak onu atna bindirdiler. Kyller de bir traktre binitiler, srdler. Vali Paa emir verdi, bu ot evlerde yaanmaz. Bu insanlk d bir yaamdr. st ot, duvarlar kam, al... Btn kyler ot yn. Vali Paa kyllere emir verdi, kerpiten, tatan, kiremitten, tuladan evler yapacak, kylerinizi tertemiz tutacaksnz. Vali Paa ok sert emirler verdi. Emri verdikten bir yl sonra kylere kt, bakt ki ot evler olduu gibi yerinde duruyor. Kylerde de delikanllar. Szlm, sar benizli delikanllardan baka, kylerde kimsecikler kalmam. Artk Trkmen yaylaya gerken kylerde rn toplasnlar diye delikanllarn ukurda scaa, sinee, stmaya, salgna brakyordu. Baka aresi yok. Her Trkmen evi delikanllarn ukurda brakrken kefenliklerini de yanlarna veriyordu. Baka aresi yoktu. ukurun rnleri, buday, pamuu olmaynca yaamalar olanakszd. Delikanllar ve yanlarnda kefenleri... Yaylaya bir at gibi gyorlar, bir at gibi iniyorlard. Yrekleri, gzleri arkada kalyordu. Dndklerinde kimini l, kimini onmaz hasta, kimini kam bulacaklard. Bu yllarda ban alp ukurovay brakm gitmi ok delikanl vardr. mleri timleri belirsiz olmutur. Sonralar baz analar, sevgililer, yavuklular, sevdiklerini tek balarna ukurda brakmayp onlarla birlikte sar scan iinde kaldlar. Vali Paa ky ky dolat, delikanllara sordu: Bu evleri neden ykmadnz? Stmal, konuacak mecalleri kalmam delikanllar Vali Paaya hibir karlk veremediler. Onun karsnda bir aa gibi, bir kaya, bir toprak paras gibi dilsiz kalakaldlar. Bu sessizlik Vali Paay deli divane etti. u pis Trkmenler

ona kar koymular, onu, sessiz direnilerle aalamlard. fkesi boydan at, baka; delice, lgnca emir verdi: Btn kyleri, kylerdeki ot evleri yakn. O yaz ok kyler yand. Kylerden kap bir tepeye, hye, bataklklara, akarsulara snm genler ukurovann yalm yalm yandn gryorlard. Yangn kylerden tarlalara, tarlalardan allklara, oradan kk ormanlara atlyor, btn ovay tututuruyordu. ukurova bir feryad figand. Bu yangndan sonra ukurovada gene bir karmaa balad. Balad ama, hibir ey de deimedi. Ot evlerin yerine gene ot evler yapld. Vali Paa bakt ki aresiz. Belki de Vali Paa hrsndan ld. Belki de ldrd. Belki de Hkmet onu baka yere atad. Hular kinci Dnya Savana kadar srd. Kse Ali Aa atnn ban Deliboa hynn dibinde ekti. Traktrdekiler daha nce obaya erimiler, Kse Ali Aann atna binmi gelmekte olduu haberini Sleyman Kahyaya vermilerdi. Yrkler kouarak Kse Ali Aann atnn ban tuttular, onu derimevi adrna buyur ettiler. Hemen bir kuzu kesip, ona ok izzette ikramda bulundular. Kse Ali Aa bunlarn kendisine kar davranlarndan ok kvan duydu. Onlara eski gnleri, yangn, ektiklerini anlatt. te bu dnya byle, diyordu. Yerlemekten baka are yok, diyordu. Dolanp dolatrp Trkmenin iskandan ncesini, Trkmenin cennetini anlatyordu. Ballandra ballandra... Siz yaadnz, diyordu. Biz krldk krfacanlar gibi, sinekler gibi. Siz de yerleeceksiniz. Sizin de banzdan geecek bizim bamzdan geenler. te byle...' Kyden onunla birlikte gelenler hi sze karmyor, sayglca, kurnaz, bir ey bilir de sylemez, oraya oturmular, yle duruyorlard. Sabaha karyd, evde uyuyordum, ardakta. Uyandm ki her yanm yalma kesmi. Bir baktm drt yanm ate evirmi. Atein iinde oradan oraya, oradan oraya don gmlek koup duruyorum. Oradan oraya... Ate alm drt yanm, kacak bir delik yok. Ben can havliyle dnmekte, yalmlar stmde savrulmakta... Tututum ha tutuacam. Bir candarma geldi. Alyordu. Yz ya iinde parl pacl... Beni kyn iinden ekti kard. Biz de ite buraya gtk. O zaman kymz Yreir ovasndayd. Buraya yerletik. Bu hyk de, bu allk da, bu bataklk da o zaman bu zamandr bizim. te yle, bizim... imdi aalar, Yrk kocalar size geldim ki... Uzun bir pazarla giritiler. Pazarlk gn srd. Kasabada parti bakan, Kaymakam, Meclis yesi... Her iki parti de bize muhta. Onun iin bu Deliboa hyn abucak sizin stnze yaparz. Ve de tapusunu bilumum size veririz. Ne diyorsunuz? nce yz elli bin lira istedi. Sleyman Kahya bir: Abooov! ekti. Eskiden olsayd, on on be yl nce yz elli bin deil... imdi btn koyunlarmz satsak, atlarmz, develerimizi, atmz itimizi, adrlarmz, gene yz elli bin etmez. Kse Ali Aa: Siz ne grdnz ki! diye balad. Aaah insanolu ne grd ki... Biz kaldk belalardan yangnlardan... Ben sizin gibi olsaydm, Deliboa hyne, bak ad da ne gzel, buraya yerleince kynzn ad da Deliboa hy ky olur, be yz bin lira verirdim. Eskiden ukurova byle miydi, bir sivrisinei vard,

kemikli. Bir saz, bir ot, bir allk olurdu ge am, yle skt ki iinden yrrken g gremezdin. Siz ne grdnz ki, insanolu ne grd, ne ekti: Onun iin, haydi mademki paranz yok, yz bin olsun. Sonunda Kse Ali Aa on be bine Deliboa hyn Karaullu airetine satmaya, tapusunu ellerine vermeye raz oldu. Pey paras olaraktan derhal bin liray ald. Sleyman Kahya paray verirken ikide bir: Ya tapunuz yoksa, ya sizin kyn deilse bu hyk? diye utana utana soruyor, teki de gvenli, inandrc, tepeden tok bir sesle, krcasna: Ver paray sen, karma gerisine. Yeter ki say paray elime. Verdiin para da ne ki? Kylye pay etsem adam bana on lira dmez. Verdiin para da ne ki... diyordu. Duruyor, dnyor: Verdiin para da ne ki... Vallahi ben bu paraya bir dnm bile vermem. Bugn ukurda bir kar toprak kan pahas. Ben neden bu kadar ucuza verdim sana bu topra? Neden, neden, neden? Syle neden, ne iin? Bilemezsin, hi dnme, hibir vakit bunun sebebini bilemezsin... nkleyim, bunun sebebini hibir tarihler yazmaz... Amma velakin benim insan yreimin banda bunun ackl bilsebebi yazldr. nkleyim, ben de sizler gibi ok belalardan geriye kalm, yangnlardan, seferberliklerden gemi bir yangl kiiyim. Hem de Kr Memedin kire oca gibi yreimin ii sizin iin yanar da gynr. Yanar da, yanar da, yanar da gynr kardeliim Sleyman Kahya. Yanar da gynr. Yoksaaa, bu bir kar kan eden toprak bu paraya verilir mi? Verilir mi? diye ilk olaraktan yannda gelen kyller konutular. Kse Ali Aay onayladlar. Sleyman Kahya ikircikliydi. Ya bu hyn tapusu yoksa ellerinde? Olmasa ne yapacaklard? aresizlerdi. Toplandlar uzun uzun konutular, sonunda Kse Ali Aann eline bini saydlar. Bir hafta sonra kasabaya inecekler, hyn tapusunu alacaklard. O gece obada, olukta ocukta, yalda, hastada sayrda inanlmaz bir sevin sabaha kadar alkand durdu. Mslm Koca, dudaklarn yalanp: Gzel, gzel, diyordu. ok gzel! oook. Ben lrsem benim sinimi uraya, u ,ak tan, u yazl tan dibine kazarsnz. Ustne murt als koyar topra rtersiniz, olur mu? diye yars topraa gml mermer bir eski Yunan tan gsteriyordu. Tepenin ba, etekleri eski Yunan tayla silme doluydu. Topra bir kar deince yazl bir Yunan tayla karlalyordu. Kavalclar kaval aldlar, kzlar, olanlar trkler sylediler. Sevinten hi kimsenin gzne o gece hi uyku girmedi. Topraklar stne olmadk dler kurdular. Evler, saraylar, traktrler, sra pencereler, otomobiller, giyitler d grdler. Bir hafta sonra kararlatrdklar gnde, saatte kasabaya vardlar. O gn akama kadar beklediler. Ne Kse Ali Aa geldi, ne de bir haber gnderdi. Arzuhalci Kr Kemali salk verdiler onlara. Kr Kemal incecik, frsen

yklacak, uzun bir delikanlyd. Dertlerini sylediler, hal byle byle, dediler. Kr Kemal her eyi onlara bir bir syledi. Kse Ali Aa on be yldr Yrklere Deliboa hyn ayn minval zre satyordu. Ne yapalm yleyse? dediler. Bu byle, dedi Kr Kemal. Yolu yordam? dediler. Kr Kemal: Gene iyi, size insafl davranm, size acm, dedi, Kse Ali. Arzuhalci bundan sonra balarna gelecekleri onlara bir bir syledi. On be yldr Deliboa hyne konan Yrklerin maceralar buydu, byleydi. Ne yapalm? Ne yapalm? Kr Kemal: Dervi Hasan geldi mi? diye sordu. Geldi, dediler. Zalmolu Veli geldi mi? Gelmedi,dediler, O da gelecek... Yozolu Osman? Gelmedi. O da gelecek... Bozduvar ky? Gelmedi. O da gelecek. Ne yapalm? Yalnzaa karakolu uzatmal onbas Nuri Dalaryolu geldi mi?.. Gelmedi. O da gelecek. Ne yapalm? Altndi Rza? Gelmedi. O da gelecek. Ne yapalm? Arzuhalci hibir ey syleyemiyor, hibir yol gsteremiyordu onlara. Sleyman Kahya Kr Kemal: Bu hyk kimin? diye sordu.

Hi kimsenin, dedi. Ya da sizden baka herkesin. Bu szlerden hibir ey anlamadlar. Bize bir arzuhal yaz ki, halimizi arz et, Kemal Efendi, dedi Sleyman Kahya. yle yaz ki, gren duyan bizim ahvalimizi anlasn. Hibir yere bir arzuhal yazamam, dedi Kr Kemal. Yaz, dediler. Sen yeter ki yaz. Byle olmaz diye yaz. Yazamam, dedi Kr Kemal. Yalvardlar, zarlk ettiler. Nereye, kime yazaym, dedi, kocaman, kederli tek gz biraz daha kederlenip layarak, ac iinde. Nereye, kime? Nereye, kime istersen yaz, dediler. Ankaraya, byk paalara, stanbula Padiaha, Adanaya Valiye. Yaz da kime istersen yaz. Arzuhali yazdrmadan oradan ayrlmadlar. Gz yamurlar balad. Uzak gkler uzun uzun grledi. Ortalk sel sele gitti. Tarlalar, Deliboa hy dizboyu amur oldu. Delik, eskimi solmu; kavlam kl adrlarn stn, iini uzun bacakl yamurlar dvd. Kilimleri, keeleri slatt. ok belalar geldi balarna. Yrkler hyn yamacna yapmlar, kalkmyorlar, oradan hibir bela onlar kopartamyordu. Kr Kemalden sonra, Teloluna, Hac Ali avua gidip onlara da arzuhal yazdrdlar. Sekiz kere Kaymakama kp ona taze ya gtrdler. Avukat Murtaza Beye de gittiler. Ona ok para verdiler. Parti bakanlarna da gittiler... Dertlerine hi kimse bir derman olmad. ok yamur yayordu. Kasaba arsnda yamur altnda, ellerindeki arzuhalleri abalarnn altnda saklayarak oradan oraya dolatlar. Uan kutan car umuyorlard. Bugnlerde olan Kerem ocua oldu. ok koyun, yn, ya kl kei, yourt, hal, turuncu sim ileme kilimler sattlar... Gece yary geiyordu. Yamur sabahleyin durmu, gne amt. Kurun seslerine uyandlar... Aadan, sel yata dereden stlerine kurun yayordu. Kpekler rmeye, ocuklar alamaya, kadnlar lk la dvnmeye baladlar. Sleyman Kahya bard: Kimse yatandan kmasn, kmldamasn. ocuklar, siz silahlar aln. Srnerek, hyn tepesine kn. Ben de geliyorum. Az sonra tepedeki ukurun iinde on alt kii olmulard. Onlar da aaya, sel ukuruna atee baladlar. Karlkl ate aralklarla sabaha kadar srd. Sel yatandan bardlar: Ya on bin liray sabahleyin Bozduvar kyne gtreceksiniz, ya da hepiniz burada can vereceksiniz. Sabah ald, gn dodu, gnn domasyla birlikte de sel yatandakiler ciplerine bindiler; ekip giderlerken: Yarn gece gene geliyoruz, dediler. Kpekler ryor, koyunlar meleiyor, atlar kineiyorlard. ahin yavrusu slanmt. Kerem yavruya yle bir bakt, boynunu iine ekmi, gzlerini

yummutu. Islak tyleri domur domur kabarmt. Keremin boazna bir eyler geldi sapland. Ty gibi, bir ho olmutu. Aadaki anaalar dolu dolu pembe, kabarm ieklerini doan gne sermiti. Bir de devedikenleri... Durmadan keilerin, katrlarn, erkelerin boazlarndaki anlar tyordu. adrlar, koyunlar, insanlar, develer slanmlard. Kapnn nndeki kazn stne tnemi, boz bir yeile alan ahin yumulmu bir gzn at. Obann yallar hyn yamacndaki ak, ilemeli talarn stne oturmular konuuyorlard: Sleyman Kahya: Silahlar saklamak gerek, diyordu. imdi Uzatmal be candarmayla gelir, silahlarmz toplar. Resul silahlarn hepsini alsn, saklansn bir kovukta. lerde, aada bir kocaman, at gibi iri bir oban kpei yatyor, ayaklarn germi, uzatm, hep uyur gibi. Kpein baucuna, ukura, ak bir tan yresine, ilemeli kpein kan gllenmi. Hsne kpein yanna oturmu, belli bellisiz uunarak rgalanyor, at sylemekten utanarak, at syler gibi alyordu. Kerem kadnn yanna vard. Kpei ok eskiden beri tanyordu. Bir kurun boynundan girmi sol kulann altndan kmt. Kerem kadnn karsna oturdu. ki damla ya hi istemeden yanaklarndan aaya szld. Kerem bir eyi boyuna sylemek istiyor, syleyemiyordu. Kendini zorluyor, zorluyor bir trl sz dilinin ucuna gelmiyordu. Alama Hsne aba, dedi. Ne olur alama. Hsne durmadan, hibir yana bakmadan ranyordu. Az sonra yanlarna Ceren geldi. Byk gzleri kslm bir izgi olmutu. Btn bunlar hep benim yzmden Hsne, dedi. Alama anam. Beni ldrsnler. Hsnenin yanna, amurun stne oturdu. Yamur sonu gnei kzdrdka kzdrd. Yeil, iri sinekler geldiler, kan ukurunun stne dolandlar. Kpein kara gzlerine de kck sinekler tler. Alama Hsne, su benim. Perianlk benim yzmden. lsem de kurtulsam, dedi, ayaa, topraa dayanarak kalkt. Sallanarak yrd. Beni ldrsnler, diyordu boyuna. Beni ldrsnler, su benim. Gnlerden beri kendini tutan Keremin azndan szler bir lk gibi kt: Su benim, su benim, su benim! diye bard, sonra da kirp diye sustu. tedeki, oturmu, konuan yallar Keremin ln duydular, balarn ondan yana dndrdler. Keremin yz uzam, sapsar olmutu. Yank otlara vurmu gne buulanyor, gne kzdryordu. Koyunlarn, develerin, keilerin, topran, insanlarn srtlarndan bulut gibi youn buular kyordu. l kpek de, kan da buulanyordu. Kerem ban ald sel yatana indi. Keki, diyordu iinden, keki o ahini isteyeceime ukurda klak isteseydim. ahini veren kla vermez miydi? Ama, diyordu, ben atan yldzlar, duran suyu duydum mu ki, grdm m ki?.. Grmesem, bunca yl istediim ahin hemen gelir de avucumun iine konar myd? Demek ki uykuda; yar uykuda yar uyank yldzlar grmm, grmm ki... te byle. ahin batsn. imdi ne yapacaz? Ayamz basacak bir kar toprak yok. Bu ukuroval da hepimizi ldrecek. Her eyimizi elimizden alacaklar, sonra da bizi ldrecekler. Mslm Koca da ite bin yanda dayanamad da hastaland. Ondurmaz, bu dert onu gtrr. Arkadann olu Fehmi Aa onu ok, ok aalam. O da lm deine dt. ahin batsn! Aaah, ahin batsn...

Sel yatandan aa iniyordu. arn karm, eline almt. Yerde iki tane yan yana fek kovan duruyordu. Az ilerde birka tane daha buldu. Fiek kovanlarna dald. Yrdke, oraya buraya, yataktaki kumlarn stne serpilmi kovanlar buluyor, kokluyordu. Bir ho yank, ac kokuyordu kovanlar. Sel yatanda ku, adam izleri... Aalara doru gurruk kular yuvalarna elini sokarak, teki ku yuvalarn yoklayarak iniyordu. leye doru arkasna dnd bakt ki oba, hyk ok uzaklarda kalm. Aykt, kendine geldi. Gne ok kzdrmt. Ortalk bir anda kurudu. Ayak bileklerine kadar svanm amurlar da kurudu. Islak giyitleri de kurudu, takr takr etti. Ayandaki amurlar ufalad, arn giydi. Hykten ok korkuyordu. Bu Deliboa hy hep mezarlk. Eski, ok eski, yal, Mslm Kocadan da yal. Bir de baz geceler bu hyk var ya, bu hyk ayaa kalkar yrrm. Boalar gibi sabaha kadar brerek yrrm. Sabaha kadar brr yrrm... Tepesi kznca... Bu hyk bir eski, Mslm Koca yanda bir boaym, ldrmler... te bu kyller ona kurun skmlar, o da buraya dp kalm. Buraya ylm. te, o da kyl grnce, kendisini ldrenleri grnce uyanr, brerek yrrm kyllerin stne. Kyller de kaplarn kapatr, korkularndan donlarna... Boa imdi kalksa, delirse, bir brse, bir brse, yeri g sallasa, sallasa... Kyller de... Dn gece kurun skanlar da... Boa yryecek, diye bard. Bu boa bir kzmaz, iki kzmaz, yaaa, hi kzmaz, sonra bir ayaa kalkar, da gibi yrr kyllerin stne. Ortal birbirine katar. Grsnler onlar grsnler. Hem de bu gece. Kyleri altst eder. Altst, altst... Bu gece de gelsinler... Hele bir gelsinler. Gelsinler de hy bir daha kurunlasnlar... Hye doru yaklayor, duman iinde katm hyk gznde gittike canlanyor, kaln derisi fkeden seiriyordu. O bizim boamz, dedi Kerem. O bizim dedemiz. O bizi byle perian kor mu ki... Heeyt! Hye geldi. Kadnlar, ocuklar kpek lsnn yresini almlar, suskun, yle durmu kalmlard. Kerem sevinerek, glerek onlara bakt. Onlar bir bilseler, bir bilseler, bir bilseler! Bir bilseler ki u hyk bu gece ayaa kalkp kyllerin stne yryecek... Bir bilseler! ahinine geldi. ahin gzlerini am, kazn stnde ikide bir kanatlarn ayor, umaya alyor, bal olduu ipin yresinde dnyor, gerisin geri kaza konuyor, denge salamak iin kanatlarn geriyor, denge salanncaya kadar gerilmi uzun kanatlar alyordu. Grsnler onlar! Gelecek Hdrellezde ben ne isteyeceimi bilirim... Gububuk, Gububuk aslan, Gububuk hey, duydun mu? Srtn boaya, gelecek Hdrellez gecesine dayaynca btn pimanlklar gitti, ahini gzne eskisinden de daha gzel gzkt. ahinini kazktan zp eline ald. Ak tan orada obann bykleri, kocalar oturmular, daha durmadan konuuyorlard. Uzun bir sre susuyorlar, sonra dvr gibi bararak konuuyorlard. Sleyman Kahya: Buradan gelim, buras bize hayretmez, diyordu. Burasnn sahibi ok. Daha kimler gelecek, kimler! Daha hangi kyler sahip kacak bu hye...

Neyimiz varsa, hepsini versek, bu k burada oturtmazlar bizi. Kudurmular... Kalkalm buradan. Kalkalm ama nereye konalm? diyordu bu lgn ses. Baka lgn sesler de o sesi izliyordu: Kalkalm ama nereye konalm? Sleyman Kahya da sonunda onlara katlyordu: Kalkalm ama nereye konalm? Her yer buradan beter... Her yer... Konulacak bir yer kalmam. Bir kar ekilmemi yer yok, kra dalardan baka... Ne yapalm, nereye gidelim? Kerem iinden onlara karlk veriyordu: Bilseniz, bir bilseniz, bir bilseniz, ah bir bilseniz sevincinizden imdi gt atardnz emmiler! Bir bilseniz ki boa kalkp yryecek. Yryecek de u kylerin stnden bir geecek, onlar yerle bir edecek. Bu gece, hem de bu gece... Acaba bunu, u kederden neredeyse lm haline gelmi korkak kiilere sylese, ne olurdu? Korkarak, usul usul onlarn topluluuna yaklayordu. Cebindeki kovanlar kard Sleyman Kahyann nne koydu: Ben bunlar aadaki yataktan topladm, dedi. Cokudan, skntdan bir anda btn bedenini ter bast. Sleyman Kahya kovanlar eline ald, evirdi evirdi, akr ela gzlerini hznle Keremin stne dikti, acmayla, ondan zr diler gibi: Bu kovanlar, gece sklan kovanlar... Keremin eli aya titriyordu. Bir ter boand. Sonunda: Boa bu gece ayaa kalkacak, onlarn stne yryecek, dedi boularak, kpkrmz kesilmi. Oradan ayaklar birbirine dolanarak uzaklat. Keremin szleri Sleyman Kahyann yreine bir bak gibi kilendi. Aaah, dedi, ah Kerem, aaah Kerem... Boa bu gece yryecek mi? Hzr gelecek mi? Bizim semtimize bundan byle ne boa, ne Hzr, ne de Ali urar. Hepsi ellerini bizim elimizden ektiler. Ah Kerem, aaah! Kerem elinde ahini adrlarn arasnda yitti gitti. Kadn kalabal ar, yorgun, bir ly gmmenin hznnde birer ikier adrlara gelip ierlere kapanyorlard. Hibir yerden en kk bir yel bile esmiyordu. Topraktan kan buular az ykseliyor, havada yle donmu salnp kalyorlard. Buunun iinden birden nce bir grlt duyuldu, sonra kpek havlamalar ald ortal, daha sonra da: Heeey Yrkler, kpeklere bakn, diye bir ses geldi aadan. Ses tok ve yksekten emrediciydi. Bu arada hayal meyal buunun ardndan cipi grdler. Drt silahl candarma indi cipten. Bir de sivil giyinmi kii. nde Uzatmal Onba, arkada candarmalar, candarmalarn yannda sivil giyinmi kii, durmadan konuarak, yukar ktlar. Onba durdu, kaykld, elini beline dayad: Sleyman gelsin, dedi. Sleyman Kahya ona doru yryordu:

Buyur komutanm, geliyorum, diye soluk solua sylendi. Onba biraz daha kayklp ona doru sert birka adm atp durdu: Nedir bu rezalet, diye bard. Bktm sizin elinizden. Hkmet de, devlet de bkt elinizden. Bktm elinizden. Muharebe meydanna evirdiniz ukurovay. Ekya msnz, hrsz m, bela msnz? Ne yapacam. elinizden? karn silahlar. Verin bana. Dn gece btn ukurova silah seslerinden uyuyamad. Nedir bu yaptnz? Hem sulu; hem glsnz. Gelip zorla herkesin toprana yerleiyor, sonra da kuruna tutuyorsunuz ukurovay. Lam cim istemem, derhal silahlar isterim! Ya silahlar teslim edeceksiniz, ya da hepinizi toplayp kasabaya gtreceim. Evet, ben de sizin gibi Yrm, anam da babam da Yrk, ama sizin u yaptnz yabanlk bizde yok. Yok, yok, yok... Sleyman Kahya: Onba paam, dedi; fkelenme, buyur otur da konualm. Sana yanl duyurmular. Kurunlar biz skmadk bu gece. ki cipe binmi adamlar geldiler, sabaha kadar. bizi kurunladlar. Biz ikayetiydik ama, ha ban artmayalm dedik... Onbann gzleri darya frlad, boyun damarlar iti: Ne? Ne diyorsun sen? Sleyman Kahyann stne yrd. Bu ukurova kylsnde hi silah bulunamaz, olamaz. Mmknati yok olamaz. Demek burada asayi bozuk mu? Biz ukurovay idare edemiyor muyuz demek istiyorsun? Demek bir de iftira? Yaz, tel ek Ankaraya, ne istersen syle, ikayet et. Hem sulu, hem gl. Hasan, kar kelepeleri, tak Sleymann eline... Kelepeler akrdad, Sleyman Kahya ellerini uzatt: Tak ama, takn ama, yavrum, hele azck durun, bir yanllk olmasn. Dur hele, paa efendim, hay yien, yanl anlald. Biz seni ok sayarz. Onba bard; Beni sayarm! Beni sayarm! Beni sayarm Sleyman Aa! Btn ukurovay paraya bodun be... Bize gelince... Biz sayenizde oluk ocuumuzla acmzdan leceiz be! Ulan vicdansz, imanszlar, bir de her gece sabaha kadar kurun skp blgemi lekeliyorsunuz. Candarmalara hmla dnd: Toplayn herkesi, yediden yetmie, oluk oluk, hasta sayr, hepsini toparlayn, doru karakola. Hepsini, mahkemeye ekeceim. u yolda, geende l bulunanlar da siz ldrdnz: ki adam, fkaray. Benim blgemdeki hibir adamda ak bile yoktur ki cinayet ilesinler. Bir de bu hy her gece sabaha kadar kazp antika karp il il altnlar turistlere satyorsunuz. Btn bu sularnz ben bilmiyor, bilmiyor, bilmiyor muyum? Ulan btn ukurovay paraya bodunuz. nnze gelene para datyorsunuz, bize gelince, bu memleketin asayi kuvvetlerine, sizi geceleri uyumayp koruyanlara, efendim... Evet efendim! Soluu tamt. Azck durdu, solukland. izmesindeki krbac kard, onunla oynad. Evet, evet, evet! diye var gcyle bard. Evet efendim! Biz buralarn kahrn belasn ekelim, sonra Yrkler gelsinler blgemize, babalarnn malym gibi hymze konsunlar, el aleme paralar datsnlar, gndz akamlara, gece sabahlara kadar durmadan ovamz kurunlayp btn ukurovay korkusundan altna ietsinler... Olamaz, olamaz, olamaz efendim!

Toplayn hepisini, hepisini, hepisini...' Haydar Usta ileri atld: Gzel paam, dedi, Sleyman ne dedi ki de byle celallendin. Celallenmek yksek paalarn yksek bir greneidir ama azck dur. Biz seni ok severiz. Hele buyur, bir ac kahvemizi i. Olamaz! diye bard Onba. Sizin gibi saygsz insanlarn kahvesini iemem. Biz de Yrz ama, hibir zaman bizler sizler gibi konuklara byle saygsz olmadk. Haydar Usta hemen koarak verdi eline yapt, pecekti. Onba elini ekti. u yallma bala kusurumu. Ben kutsal Demirciler Ocaym. Yrksen bilirsin. Sana bizim kusurumuzu bala diyorum. Onba birden zld, yz sarard: Demirciler Oca m? diye sordu. Horzumlu Demirci Oca m? Horzumlu Demirci Oca, dedi Haydar Usta sevinle. Buyur bir kahvemizi i de, kusurumuzu bala. Onba bir sre yle durdu kald, dnd, sonra candarmalara Sleyman Kahyay gsterdi: Sleyman Kahyann elinden kelepeyi aln, dedi. Candarmalar kelepeyi aldlar. Ben de Horzumluyum,' dedi Onba. Sen bu Karaullularn iine nereden geldin de dtn? ok uzun, dedi Haydar Usta. Kssas uzun srer. Belki yz yldr biz bunlara snmz. Bunlar iyi adamlar, has adamlar... Sizin ate ocana dokunan kimse onmaz, dedi Onba. Kutsal ocaktr. yledir, dedi Haydar Usta. Ama imdi millet bizi yol etti. stmze tkren tkrene... Hele buyur ieriye. nde Haydar Usta, arkada Onba, candarmalar, ehirli klkl adam, derimevine girdiler, oturdular. Onba duygulanmt: Evime geldim, dedi. Allah bizi perian eyledi. Kahveler geldi, itiler. ehirli klkl adam somurtuyordu. Haydar Usta sevinliydi, glyor, akalar ediyordu. ok uzun konutular. Yrkler kmazlarn anlattlar. imdi biz ne yapalm, nereye gidelim, paam? dedi Sleyman Kahya. Ne diyorsun paa kardeimiz? Sizin de banzdan geti, bu bizim bamzdakiler. Bir akl ver de yle yapalm? Onba dnd, derin dncelere vardktan sora: Valiye gidin, dedi. O bizi, Yrkleri sever. imdilik ben sizi burada tutmaya alrm ama zor. Bu ukurova Aalar zalim, her birisi bir canavar. Ellerinden

kurtulu yok. Bize de, Yrklere de ok dmanlar, nedense. Amann benim Yrk olduumu, size yardm ettiimi kimseye sylemeyin! Sylemeyiz, dediler, hep bir azdan sevinle. Haydar Usta Sleyman Kahyay darya ard. Darda kulana eildi: Bunun cebine biraz, az biraz koyalm. Bizden, ama insanoludur, i st emmitir. Sleyman Kahya btn bunlarn oyun olduunu, her iin parayla biteceini biliyordu. Verecei paray oktan hesaplamt. Hemen evine yolland, geri dndnde Onbay adrn kapsnda kendini bekler buldu. Ona yaklat, elindeki paray usulca cebine indirdi. Onba: Sa ol emmi, dedi. Hepimiz srnyoruz u ukurda. ldrdler bizi, bitirdiler hepimizi, aah, ah ki aah! dedi. Kadnlar, ocuklar, nde de Kerem, uzakta durmular, kocaman olmu gzlerle, soluklarn kesmiler, olan biteni izliyorlard. Onba ieriye seslendi: Haydiyin arkadalar, darya kn da gidelim. Hep birlikte darya ktlar. Aaya, etee doru cmbr cemaat yrrlerken Onbann gzne Keremin elindeki ahin iliti, durdu onu seyreyledi, glmsedi: Gel hele, gel hele buraya eli boz ahinli ocuk, dedi Onba. Kerem koarak geldi. Onba kuu okad, gzlerine, rnaklarna bakt. Evirdi evirdi bakt: Bu gerek bir boz ahin, dedi. Sonra birden gzleri lad. Bunu bana versene, senin adn ne? dedi. Kerem, dedi Kerem rkerek, dehet korkarak. Onba kuu almak iin elini uzatt, ne oldu, ne olmad, Kerem kalabalktan syrld aaya doru komaya balad. Onba bozuldu. Onun bozulduunu orada bulunanlar anladlar. Haydar Usta: t soyu, it soyu, diye can havliyle bard. Kerem bir uval inciri berbat etmiti. Varn unun elinden ahini aln getirin. Onba arm, dil ucuyla: Ziyan yok, ziyan yok, kalsn. Ha dedim ki o her zaman dalarda ahini yakalar. Bir tane de, be tane de... Ha dedim ki bizim olana gtrseydim bunu ok sevinir, Yrkln unutmazd. Ziyan yok, ziyan yok, kalsn, dedi yrd. Haydar Usta onun nne geti: Dur paa, dedi. Dur sen azck. imdi ahin gelir, sen dur. Bir konuk bir Yrkten ne istemi de alamam? Sen duydun mu byle ey Horzumluolu Onba paam. Glerek kvanl: Duymadm, dedi Onba: Onlar burada sohbete daldlar, Onba anasnn babasnn nasl yerletiini

anlatmaya balad. Aada, sel yatanda delikanl uzun bacaklaryla Keremi kovalyorlard. Kerem cann diine takm kouyordu. Dyor kalkyor, elinde ahini, ahin fkeden deliriyor, kanatlar savruluyor, Keremin elini rnaklyor, kayordu. Delikanllar bir trl arkasn brakmyorlard. Onba anlatyordu: ok gzel bir bacm vard, diyordu. Dnya gzeli. Meryem. Biz gene byle, ayn sizin gibi ukurovaya indik. Konacak bir yer yok. Konduumuz yerde bir gn bile oturtmuyorlar, kyller bizi. Nereye gitsek atlar itleriyle, silahlarla sopalarla kyller stmze hcum ediyorlar, bizi kaldryorlard. Hibir yere konamadan tam iki ay ukurda dolatk durduk. Obada ne kadar ocuk, ne kadar yal varsa, bu dolamaya dayanamadlar ldler. Sel yata ikiye ayrlm, ortada ada gibi bir toprak paras brakm, yeniden aada yatak birlemiti. Kerem adann yresinde dnyordu. Sonra sel yatan brakt bir karaal kmesinin iine dt. Delikanllar onun izini yitirdiler. Koyunlar, keiler, yollardan geerlerken bir tutam ekin koparmasnlar. Koparmaz olurlar m, yollar darack... Haydi ziyan... Kyller bizden bir tutam ekin karlnda koyun alyorlard. Bahara doru, yaylaya gm zamanna doru elimizde ne koyun, ne kei, ne eek, ne at kald. ukurovann ortasnda rlplak kaldk bir kta. te bahara doruydu ki gene kyllerle aramzda bir dv kt. Be kii bizden, kii onlardan ld. Bu dvte bir delikanl bizim Meryemi grm, istedi. Bu kz bana verin, gelin size, evimin yannda evlek, tarlamn yannda tarla vereyim. Delikanllar alln iinde de buldular Keremi. Kerem gene ald yatrd. Soluunu toparlamt ve bir trl delikanllar ardndan yetiemiyorlard. Meryeme syledik. Meryem bir trl olan istemez. Alar durur, beni ona verirseniz kendimi ldrrm, der. Ben, babam, anam, kardelerim Meryeme bir yalvardk, dil dktk. te gryorsun Meryem, yer gk bizi kabul etmiyor lelim mi? lsek bile lmz kabul etmez. lmz kpeklere le olur. Sonunda Meryem kabul etti. Biz de yerletik enitemin yanna. Bize ev yeri verdi: Az biraz da tarla verdi. Meryem yaamad. Bir yl sonra ld. Enite de bizi yanndan kovdu. Kt bir adamm. Onba alnnn terini ak bir mendille sildi. Obann teki insanlarnn ukurovadaki maceralarn anlatmaya balad. Kerem yoruldu. Dizleri titremeye balad. Nasl, nasl, nasl olur da ahinini elinden alrlard? Gzleri karard, boylu boyunca yere yuvarland, bayld kald. Delikanllar geldiler, Keremin elinden ahini zdler, aldlar yola dtler. ahin darmadan olmu, tyleri kabarm, karmakar... ahinlikten km. Neden sonradr ki Kerem kendine geldi. Bakt ki delikanllar epeyi uzaklamlar. Kalkt, iinde azck bir umut yla arkalarna dt. Delikanllar hy trmanp ahini bekleyen Onbaya verdiler. Kerem son bir umutla tedeki Onbaya bir daha bakt, Onba cipe doru elinde ahin yrd, Keremi grmedi bile. Cipe bindiler, buu iinde yittiler gittiler. Kerem olduu yere dizleri krlmana kt kald.

Oba gittike skyordu. Daha kimler gelecek, daha neler isteyeceklerdi. Koskocaman bir karanlkta yordamlyorlard. Hibir yerden en ufak bir umut szmyordu. Bir karanlk duvarna gelmi dayanmlard. ukurovann hibir yerinde oturulabilecek bir yer yoktu. En iyisi gene de Deliboa hyyd. Burada tutunmak, burada lmek zorundaydlar. Bir de onlarn eski konaklar Akmaat vard. Ama oraya yaklaamyorlard bile, Karadirgenolu bunlar Akmaatn yaknndan bile geirmiyordu: Fethullah, belinde tabancas, direkli adrn iinde bir batan bir baa durmadan gidip geliyordu. Ne yapmlard da bu kyllere onlara bu kadar dman olmulard? Onlar da eskiden kendileri gibi deiller miydi? ldreceim, diyordu kendi kendine. Dveceim. Dvmek gerek. Dvmekten baka hibir eyin aresi yok. Bir karnca srs gibi mler stmze, paralyorlar, yiyorlar, bitiriyorlar... Bir yandan da kokuyu alan karncalar geliyorlar. Katar katar olmular. Birka yl ncesini, birka ay ncesini dnd. Koyunlar, keiler, develer, eekler, kilimler durmadan eksiliyordu. Her ey yar yarya inmiti. Birka yl iinde, byle giderse, rlplak kalacaklard. te o zaman a, yoksul srn ha srn. Srnmeye can kurban, krlacaklard. Ellerinden hi baka bir i gelmezdi ki... Hi baka bir i. Ellerinin hibir hneri yoktu. Obada hi kimsenin elinin hneri yoktu, Haydar Ustadan baka... ldreceim, ldreceim. u kyller, biz yassldka stmze biniyorlar. Yassldka. te bu Deliceboa kimsenin deil, herkes sahip kyor. Btn dnya. Herkes onun iin bizi soyuyor. ldreceim. Yreinde bir ac, kedi kendini kk grme, aalama, dayanlmaz bir yalnzlk, aresizlik. Kendini tutmasa alayacakt. Bir kere alamt. ok eskiden. ki gn durmadan ninesinin lmne alamt. imdi bir trl anmsayamyordu, ninesinin mezar nerdeydi, nereye gmmlerdi onu? Bir ulu nar geliyor aklna, bir suyun kysndaki tepe. Serin, yarpuzlar iek dkm, mor kokulu, esen... Yarpuz ieklerinde renk renk, her birisi el kadar parlak gz kelebekleri yamur gibi. Neresiydi oras? Obada gelenekti, llerin mezarlar sorulamazd. Ne kt. Sorulsa bile kimse lsn nereye gmd, bulamazlard ki... Kt, pis, alaklk... Fethullah: Herkesin, herkesin ayan basaca bir yeri var, biz yollardan bile geemiyoruz. Aaah, babam. Fethullah Sleyman Kahyann oluydu ve iki k, Telkubbenin yannda kladklarnda uzak bir kydeki ilkokula gitmi, okuryazar olmutu. Aaaah, babam... O zamanlar kn kn altnlar vard ve toprak su gibi ucuzdu. stedii kadar toprak alabilirler, yerleebilirlerdi. Ne bilirsin, her yer bo ve Yrkler ulu kartallar gibi. Yerliler deil stlerine yrmek, selam vermeye bile korkarlard. Oba o zamanlar isteseydi, be kylk, on kylk yer bile alabilirdi. Sarhacllar, almamlar myd? imdi kyleri ky deil, kocaman kl bir ehir. imdi Yrklklerini Yrk sz ettirmek istemiyorlar.

Bileine gveneceksin imdi. Vurup krmann zaman geldi. Halil gibi, Mustan gibi. Halili de ldrmler. Mustan yaral; topal olmu. Obada ka delikanl var? kar bir otuz kii. Hepsi silahlansa hepsi. Obay basp da kurunlayanlar kim? Hangi kyn adamlar, o ky bassalar... yl nce yle olmutu. Yrkler de kendilerini basan kyllerin kylerini basmlard. Ne oldu, o sabah, yediden yetmie btn obay aldlar gtrdler kasabaya, bastlar ieri. Dayak m, hakaret mi, kzlarn, kadnlarn rzna gemekler mi... obanlar bile gtrmler, yz yandaki hasta, titrek kadnlar bile... adrlar bombo kalm, srler, develer, atlar babo ovaya dklmlerdi. ki ay sonra brakldklarnda adrlarn yerle bir buldular, amura, toza bulanm, yamalanm. adrlarda bir kibrit p bile brakmamlar. Ne yatak, ne yorgan, ne de kap kaak... Srlerin hepsini kyller paylamlar, kesen kesene, satan satana. Karakolun o zamanki uzatmal avuu bir sry kapm, satp ehirde bir ev alm, on odal. Bu daha dillere destan. O yl btn oba topallad. Srnd. Bir lokma ekmek iin dilendiler. Adanaya, Valiye ikayet edip hallerini bir bir anlattlar. Vali gld. Hkmet kona da gld stlerine, candarmalar, yaz yazan adamlar, hkmet kona da gld. Sokaklar adam almyordu. Fethullah babasnn yannda biraz akn, fkeli, utanm, korkulu, delirmi gibi babasna sokulmu, bu akan insan seline bakyordu. Akan insan seli onlara glyordu. ehri ktlar, gece oldu. ehir kr kr k iindeydi; onlara glyordu. Tozlu yollara dmler, yolun tozlar da onlara glyordu. Aalar, kular, arlar, iekler, onlara glyorlard. Baba, baba, baba glyorlar. Fethullah bir aacn altnda ateler iinde kvranyor, yanyor, titriyordu. Baba, baba, baba, bize glyorlar... Babasnn pslak sakaln, kz kardelerinin sapsar olmu yzn, anasnn bym, frlam, birka misli olmu gzlerini anmsyor, sonra hibir eyi anmsayamyor. Uzun bir sre... Sonra Musal obas Beyini anmsyor. Uzun, kederli yzl... Kara krl sakall. Yz krk iinde kalm: Tatl tatl, yree su serpen bir glmseyile glmsyor: Cann skma hay Sleyman, hay dost, diyor. Bizde biraz koyun, deve kald, biraz at kald. Biraz da para... imdi size bunlardan vereceim. Bizim obadan her ev sizin obadan her eve verecek. Eskiden grenek byleydi. Ne yapalm? Ta ezelden beri grenek byledir. yle yaptlar. Bir Haydar Ustann at. Soylu bir at... Oba hapiste dayak yer, lmle cenkleirken, at kimseye teslim olmam, yakalanmam. Oba kasabadan dnerken, Haydar Usta yal, ayaklar da yara iinde geride kalm, tek bana srnrken, daha gnn ucu yeni km, Gavurda k iinde tepeden trnaa balkm, Haydar Usta ensesinde bir scak soluk duymu, geriye dnm ki ne grsn, at... At onu yedekliyor. At tutmu, ela gzlerinden kere pm. At belini emi, Haydar Usta binememi. At tutmu dileriyle Haydar Ustay alm stne...

ldreceim, ldreceim, ldreceim. Aaah, babam. Ateler iinde yanyordu Fethullah. ok kurunu vard nagantnn. Belki iki yz tane. Gir bir kye, bu ucundan bala, br ucundan k... br ucundan... Yalnz erkekleri. ocuklara, kadnlara yazk. Sonra da kendi alnna son kurunu. Fethullah kendinden gemi, kyn iinde yakaladnn alnna kurunu skyordu. Kendine geldiinde suya batm km gibi ter iinde kalmt. teki oballar, yallar, hyn yamalarna bek bek oturmular hi konumuyorlard. Kprdamyorlard. teden, uzaktan an sesleri, arada bir de kpek havlamalar duyuluyordu. Ve Sandal kynde, suyun kysndaki Cennetolunun bahesindeki ulu nar aacnn altnda kyller toplanmlar, fkeli, kprmler, Karaullu obasna atp tutuyorlard. Doru, diyordu Cennetolu. Hepiniz dorusunuz ve de hepinizin yerden ge kadar hakknz var. Deliboa hy bizimdir, bizim klamzdr. Daha dne kadar, belki elli yl biz her yayla dnnde oraya konardk. Demek ki Deliboa hy bizimdir. Ol sebepten Sleyman Kahya neden paralar saa sola datr da bizi grmez? Neden? diye sordular kyller. Cennetolu: nkleyim, vedeleyim biz adam deiliz! Vedeleyim be para etmeyiz, hem de kffar mangrylan. yle, dediler. En utaki, ok uzun boylu, az burnu toza, kla batm, yrtk prtk giyitli, kapkara, ksele yzl, kck gzl bir adam, kocaman ellerini uzatarak ayaa kalkt: Biz burada yanalm. Biz burada bir lokma ekmek peinde lelim, biz burada stmadan, sinekten krlalm, sonra onlar yayladan, souk sulu, mor menekeli, hem de yarpuzlu, hem de ak aakl pnarlarn bandan gelsinler, buuuz gibi, buuuz gibi, buuuuz gibi sular ierekten, sonra bizim klamza otursunlar, paralar da... Gzleri byd, kvlcmland, dar prtledi. Boyun damarlar da iti. kn kn, torba torba, uval uval altnlar var, onu da herkese datsnlar, bize de bir zrnk koklatmasnlar. Olmaz, olamaz arkadalar! stelik de bunlar Kzlba, arkadalar. stelik de bunlar Kzlba! Bunlar yle Krt Kzlba deil, arkadalar. Bunlar hem bizim gibi, hem de Kzlba arkadalar. Olmaz, olmaz arkadalar...' teden birisi oturduu yerden: Demokrat Bakan Halil gibi konuuyorsun, dedi. Tpk onun gibi. Seni bu seimde milletvekili yapmazsam bana da ben demesinler. Uzun boylu: Kpek, dedi. aka etme de konualm. te ne diyeceimi unutturdun, it olu it, dedi. Sizinle yola klmaz ki... Sonra sesini bir perde daha ykseltip:

Olmaz, olmaz, diye grledi. Deliceboay, bizim kutlu klamz, hem de dedemizin yatt yurdumuzu bu Kzlbalar kirletemezler. stelik bunlar Krt Kzlba da deiller: Doru sylyorsun, dedi birka ses birden. Doru sylyorum, hem de dosdoru, hem de dedelerimizin oklar gibi doru... yle, cihad arkadalar! Kafr stne, Kzlba stne, hakkmz almak iin cihaaad! Biraz nceki adam: Demokrat Halil Bey gibi tpk. Ama bir eyi unuttun. Gomonist stne cihad demedin. Uzun boylu yerine otururken: Ulan kpek, bunlar gomonist deil, Yrk, dedi. Gomonist ehirlerde olur: adrda ne gezer. teki bindirdi: Sen ne bilirsin, onlarn by adrda oturur. Gltler. Arbal Cennetolu: imdi Sleyman ardm, ondan hakkmz isteyeceiz. stediimiz paray vermezse, ite o zaman danann kuyruu kopar. Bir delikanl: Ne yaparz onlara? diye safa sordu. Uzun boylu adam hala fke iinde, gs fkeden inip inip kalkyor: Siz durun, diyor, her szckte bir soluk alarak, siz durun. Ben bir yldr dnyorum. Onlar nasl karacaz greceksiniz... Felek de maallah diyecek benim aklma. Cennetolu: Onlar kovmak... dedi. Hele Sleyman Kahya bir gelsin. Eskiden iyi adamd. Bana uramadan hibir yere gitmezdi. imdi burnu byd itin herhalde. Bir selam bile sald yok. Vedeleyim, nkleyim, Uzatmal Onba Yrk, duydum ki ona bir ahin armaan eylemiler, bir de Arap at... Bir de altn vermiler. Hele gelsin Sleyman... Hele bir gelsin. Kyller toz, klk iindeydiler. Hepsinin de yz gneten kapkara yanm, kurumutu. Hepsinin de avurdu avurduna gemiti. Gzleri donuktu, insafsz, bir noktaya bakyorlar. Durmadan da kendilerini fkelendirmeye alyorlard. Deliboann yamacna yapm suskun insanlar, orada bitmiler, ta gibi oturmuasna yerlemiler... Belki de gnn alnnda uyumulard. Belki de lmler. Yukardaki adrda bir bebe viyaklyor, bir hasta inliyordu. Yalnz onlarn sesi vard ortalkta. Bakaca hibir ey yok. t yok. l bir dnya... Gnbats; Anavarza yan usuz bucaksz, yeil bir eltik tarlas, tarlann ardnda stnde her zaman bir toz bulutu salnan anayol... Gneyde pamuk tarlalar, tarlalarda nc az toplayan, uzak uzak, azalm rgat ynlar, teker teker, leylekler gibi pamuk tarlalarna dm baaklar. Douda frezler, frezlerin iinde durmadan alan, ta Yass tepenin dibine kadar tarlalar altst

eden traktrler. Gece sabahlara kadar uuan, yryen traktr, traktrclerin bir tuhaf trkleri... Kuzeyde de gz alabildiince uzayan frezler. Firezlerin ortasnda bir top mee aac... Mee aalarnn dibindeki derin, kuru, akl tal dereden kan byk bir aygara... Koyunlar, srlar, keiler, eekler, develer bu meeliin yresine skm kalmlard. obanlar ne saa, ne sola adm atamyorlard. Bir tek kiinin frezine bir hayvan girmesin, hemen silahl iki kii ortaya kyor, bir koyun, be koyun, yz koyun, glerine gre kylere alp gtryorlar, Yrklerden ziyanlarn almadan hayvanlar bir trl brakmyorlard. obanlarn hepsinin yzleri yara bere iindeydi. Kiminin ka patlam, kiminin burnu krlm, kiminin ba yarlm, kimi yere basamyor. Giyitleri yrtlm, kan iinde. Cennetolu ayaa kalkmadan, uzun byklar biraz daha sarkm, ask yz cehennem gibi fkeden kudurmu: Ho geldin Sleyman, dedi yarm yamalak. Yannda bir yer gsterdi. Otur uradan bakalm. Kyller de Cennetoluna yknmler, byklarn drp, yzlerini fke yapmlar. Sleyman Kahya kyllerin bu halini ok iyi bilirdi ama gene de rperdi. Durum ktyd. Usulca vard Cennetolunun yanna oturdu. Yznde a gibi bir glmseme. Keskin bir acya benzer, bir ho, allak bullak... Herkes sradan bir merhaba ekti. Sleyman Kahya: Cmleten merhaba! dedi. Merhabalarn sonu kesildi. Ortal bir sessizlik ald. Cennetolu: Sana ok gcendim Sleyman Kahya, dedi. Bizi unuttun. Sesi kurnaz, hileci, ok grm, etkilemi, kt, zalimdi. Sleyman Kahya: Kusuruma kalma, dedi arbal, korkusuz, bir ocuk gibi utanga, alamakl, ylgn, yorgun, aresiz, bitmi. Cennetolu gene ayn tavrla: Bre Sleyman Kahya, sen bizim klaa vardn oturdun, bizim kyn vedeleyin nkleyim, benim z malm Deliboa... Sonra Deliboada btn ukurovay paraya, kuzuya, kilime, ahine, Arap ata bodun. Bizi de unuttun. Sen bizi ne zamandan bu yana adamdan saymaz oldun? Sustu, ivi gibi akr, yeilimsi gzlerini krpmadan ona dikti. Sakal be teldendi. Aalara kadar uzanyor, fkeleniyordu. Sleyman Kahya yutkundu, ne dediini bilemeden bir sre konutu, sonunda da: Bir bilsem ki, dedi, bu Deliboa hy kimin? nne gelen benim diyor. Yerdeki karnca, sudaki balk, oluk ocuk, kim nne gelirse benim diyor. Cennetolu, ldrdler bizi. lmden de daha beter eylediler. Cennetolu kkredi: Sen kendi klan kaptrdn elinden, sonra da gelip benim klam... Olmaz, olmaz, olmaz Sleyman. Ben daha lmedim Sleyman!

Sleyman gene konutu. Sonra ennetolu konutu. Sonra kyller hep bir azdan konutular. Sleyman Kahya: Sizin istediiniz paray btn obann koyununu, devesini, atlarn, adrlar, keeleri, kilimleri, giyitlerimizi satsak bir araya getiremeyiz. Cennetolu kestirdi att: O zaman da hemen bugn Deliboay brakp gideceksiniz. Gitmezseniz gerisini siz dnn...' Sleyman Kahya kld, eridi. Etmeyin eylemeyin, aresizim, kesildi btn mmknmz arelerimiz diyemedi. Oturduu yerden de hemen kalkamad. Orada, ylece kurudu kald. Az kurumu, dudaklar yarlmt. Artk ldrseler konuamazd. Dizlerine ke ke doruldu, ba nnde, yalpalayarak yrd, atna vard. Atnn ban tutan iki delikanl onu zorla ata bindirdiler. Sleyman Kahya atn boynuna doru yumuldu, delikanllar nde, o arkada Deliboaya yneldiler. Akama Deliboaya vard. Onu umutla karladlar. Hi konumad. Doru adrna gitti, yatana uzand, ban elleri arasna gmd. Bir yel esiyordu kuzeyden. Hzl, kurutan, adamn iliklerini kurutup, canndan usandran, dnyay kapkaranlk gsteren. ukurova poyraz insan hasta eder, elini ayan keser... Hele alkan olmayanlar lm deindeki hastaya evirir. ukurovada delirenler hep bu deli poyraz estiinde delirmilerdir. Gece, poyraz daha da aztt. Yas iinde bekleen Yrkler kuzeyden bir atein patladn grdler. Bir de baktlar eltik tarlasnn nnden de bir ate km, trmanp Deliboaya geliyor. Pamuk tarlasnn, srlm nadaslarn kylar da tututu. Deliboann emberi bu drt bir yandan gelen yalmdan daralyordu. Obadan bir lk koptu. Kpekler rmeye, koyunlar melemeye, ocuklar alamaya baladlar. Sonra silahlar patlad. adrlarn stnden cv cv kurunlar akt. Bir tela, bir hayuhuy ald ortal. Sleyman Kahya: Ykn adrlar, geceiz. Bizi yakacak bunlar, dedi. Fethullah elinde tabancas yryp gelen atee doru delicesine kotu. Kerem ocuk yangnda uyand, arklarn giydi, yanna ynne bakmadan kendini Deliboadan aaya koyverdi. Yangn emberinde kendisine bir delik bulup eltik tarlasnn kysna dt. eltik tarlas boyunca nereye gittiini bilemeden karanlkta yrd. Gn ald. Kerem Deliboaya dnd bakt. Deliboa kapkara bir dumana batmt. Daha tarlalar yanyordu. Herkesi, hepsini yaktlar, diye geirdi iinden. Aaaah dedem, klc da nasl parlyordu. Klc da, kendi de yand. Keki ahini istemeseydim de; dedemin szn tutsaydm da, bu iler gelmeseydi bamza, diye geirdi iinden. Kekiii... Ala afakta, uzayan, uzayp kopan bir para da yalm grd. Ata ne oldu acaba, katp kurtuldu mu, diye de geirdi iinden. Ynn top aalara dnd. Oradan otobsler, otomobiller geiyordu. Byk yol orada olmalyd. yi ki kap kurtuldum. Ama neylerim ki bu zalim dnyada yanmda alt Arap atl dedem olmaynca... Yangn drt bir taraftan kuatm, atr atr geliyor, yalmlar lk la bir su gibi durmadan tepeye doru ykseliyordu. Krmz uzun ylanlar, tavanlar,

tilkiler, kurbaalar, kular, bcekler birbirlerine girmiler yangnn nnde Deliboaya, adrlara akyorlard. Yeryz gkyz bir yangnd. Koyunlarn, atlarn, develerin, insanlarn, kpeklerin sesleri kulaklar sar edercesine gecede uulduyordu. Uzun, kocaman, kpkrmz kesmi, birbirine dolanm ylanlar, dillerini uzatmlar, armlar, dnp dnp yangna hrlyorlar, hrlayp kayorlar. Bir at kapkara, uzad uzad, yalmlarn stnden karanla, ta telere utu gitti. Kurun sesleri de vzldamaya balad. eltik tarlas karanlkta azck aydnlanm, bir tat, fkrd, sonra yere seriliverdi. Yer sallanyordu. Kocaman bir ateten gmbrtl demir bcek azn am kkremi, yerleri sarsarak tepeyi sallyor. Durmuyor. Kayalar yalmdan dklyorlar. Dnya bir ara kapkaranlk kesiliyor, bir an aydnlanyor. Yn kokusu, at kokusu, yal, burun direklerini dren, dayanlmaz, kusturan yank kokular. Ylanlar st ste uarken havada yanp, kz gibi kpkzl yere dklyorlar. Ulu kartallar, kular, sereler kz olup gkten krmz yere salyorlar. Kerem: yi ki ahinimi Onba elimden ald, diye sevindi. Yoksa imdi o da yanard. Develeri, atlar, uzun kulakl eekleri yklyorlar. Koyun srs oradan oraya, yalmn bu kysndan o kysna kouyor. Bir top olmu, st ste binmi koyunlar: imdi ben ne yapacam? ahinimi bu adamn elinden nasl kurtaracam? Herkes korku iinde. Vzldayan kurunlardan herkes korkuyor. Karanlkta herkes bann derdine dm. Arka arkaya adrlar ykleniyor. Herkes uykulu. Herkes ayakta uyuyor. Uykuda elleri iliyor. Uyuyor muyum daha? Buras neresi? Nereye gidiyorum? Onba nerde? Gitsem yalvarsam ahinimi verir mi? Elini psem... yi, yumuak bir yz vard. Ayaklar yolun tozlarna gmlyordu. tedeki karart da stne stne geliyor, geldike de byyordu. Byyor, byyor, kouyor, hm gibi. Nedir bu gelen acep? Boyuna yolun stne drt bir yandan kurtlar gibi, ok iri kurtlar nne, yolun stne yorlar. Kerem titredi, kendini yandaki hendee att, oraya bzld. Gzlerini sk skya kapatt. Herkes can derdinde, ben de ahinin ardna dmm. Dedem ne oldu, anam, babam, Dne, Hasan, Mustafa? Aaaah kardam Mustafa... lle de Mustafa... lle de anam... Ben adam olmam, ben hibir vakit adam olamam. Olamam arkada, olamam. u ahin yerine, toprak isteseydim ya! ahini veren Hzr Aleyhisselam, topra da verirdi. Vermez miydi? ahini nasl buldu da verdi? ahini istedim, ahini verdi. Topra isteseydim, onu da verirdi. Bir ahin vermekten, bir klak vermek daha da kolay... Yer gk toprak dolu. Her yer, btn dnya klak... Ucu yok, buca yok. ahin tek tk. Bir ahini arar, bulur verir de, kla vermez miydi kolaycack? Hi de, hemen verirdi. te biz de byle cayr cayr yanmazdk. Aaah, aaah, aaah, ben yaktm herkesi, ylanlar da, tilkileri de... Topra bu yl isteseydim, ahini de gelecek yl isterdim. Kimse de yanmazd. Aaah, eek kafa, yanmazd! ahin de gitti, toprak da gitti. imdi kurtlar... Gzlerini at, ayaa kalkt, yola bakt. Kurtlar yolda st ste, bymler,

kouyorlar. Hemen yere oturup, gene gzlerini yumdu. Arkasndaki yarn duvarna yaptka yapyordu. Gene korkudan eli aya titremeye balad. Korktuka yara yapyor, dileri birbirine arpyordu. Titremesi birden durdu, eli zld. Hibir ey duymad. Ne korku, ne ses, ne scak, ne koku... te kurtlara yem olduk. Yem olduk kardalar... Ah anam, dedem! Aaah dedemin at. Aaah Mustafa... Fkara babam... Yand da kl oldu. Kurtlar geliyorlar, stnden geiyorlar. Bir yangn balad. Keremin her yan yanyordu. Kurtlar karanlk, ulu, uzun ak dileri kana bulanm. Yanyor her yer... Kurtulamam, yanarm. Buralarda su da yok. Birden yatt yerden frlad, kendini yolun souk tozlarnda buldu. Arkasndan yangn azn am koturuyordu. Kv eyliyordu. Dnya bir uultuydu. Bir iniyor bir kalkyordu. Her ey karanlk, yangn, koyunlar, boalar, develer, ocuklar, ahinler birbirlerine gemiler, gecede debeleniyorlar. Keremin ardndan geliyorlar. Uzun akarsu yalm olmu alkanyor, Uzun akyor. adrdan yalmlar. Dedesi, elinde gne gibi parlayan uzun klc yangnn ortasnda. Btn insanlar, lenger apkal, boaz kolanl ukurova Aalar cayr cayr yanyorlar. Dedesi, krmz sakal yalmn iinde yldr yldr, elinde klc, ukurova Aalarnn, Onbann balarn kesiyor. Onlar kayorlar, lk la, dedesi elinde klc, klc, sakal l l, gzleri kr eden bir balkmada upuzun, gittike de uzuyorlar, yetitiinin kellesini kesiyor. Dedesi fkelenmi ki amanallah... Aman Allah ki aman Allah! Boynunun damarlar iiyor, terli, bakr gibi parlayp terliyor. Habire kl sallyor. Onba, Onba, Onba yaln kayalklara vurdu. Aalar, orman, kayalar, sular, otlar, dnya som yalma kesmi, yanyor. Bir yalm Onbann arkasnda, o katka yalm kovalyor. Bir dedesi ne geiyor, bir byk yangn ummanndan kopan yalm ne dyor, Onbay kovalyorlar. Kar Binboa da som yalma kesti. Koca da gne gibi oldu. Yldzlar savruluyorlar. Binboa da tepeden trnaa kaynayor, balkyor, ta gn yedinci katna kadar yldz yldz kaynap savruluyor. Binboa da yalm yalm kalkt yrd ukurovann stne. Bin tane yalmdan boa oldu. Dedesi Onbann kellesini bir klta kesiverdi, hemen yldrm gibi ukurovann dzne dt. Binboa da birden bin tane boa oldu, grlmemi irilikte, gzellikte, balkyarak, iri, gzleri dnm, sivri kl gibi boynuzlar parlayarak, yalmdan, ukurun stne yrdler. ukurun topra yalma kesti. Yalm boalar kylere saldrdlar. Kyleri, evleri, ehirleri, otomobilleri, kamyonlar, trenleri boynuzladlar, yktlar, yaktlar, sonra gerisin geri yerlerine dndler, Binboa da oldular. ahini gkte dnyor, kanatlar savruluyor, geniliyordu. Aaah, dedem, anam, babam. Mustafa, Hasan kardalarm! imdi neredeler, yandlar m? Kurtuldularsa nereye gittiler? Ben bundan sonra nasl bulurum onlar? Nereye giderler de konarlar? Bu kyller ldrr onlar. Canlarn alrlar. Kzlarn da hepsini alrlar. Onlar bizim kzlar iin lr de geberirler... nne usuz bucaksz, karanlk bir duvar gibi bir karanlk, orman gibi, da gibi, kamlk, allk gibi bir karanlk duvar kt. Koarak duvara vard dayand. Geri suyun kysna geldi. Neden, niin, hi bilmeden bir karanlk duvarna gidiyor, bir suyun kysna geliyordu. Soluk solua kald. Tere batt. Bacaklar feldirdedi. Toz koktu. Gene ac bir yank kokusu genzini yakt.

Gzlerinin nnden bir eyler uutu. Pul pul krmz, sar, aydnlk delii, imek gibi klar uutu, kvlcmland, ba dnd. Gn rken kendini yolun tozlar iine oturmu buldu. Ne olmutu btn gece byle? Kulaklar uulduyor, ar ar, ne olduunu imdi bir trl kestiremedii bir dn iinden syrlyordu. Bedeninin her bir yeri havanda dvlm gibi acyordu. Herkes ban ald gitti. Ben kaldm ortalarda. Dedem nerede? Bizimkilere ne oldu? ahine ne oldu? Ne oldu, ne oldu? Olup biteni uzun bir sre anmsayamad. Sonra birden her ey gzlerinin nnden yldrm gibi geti. Kendini toparlad, ayaa kalkt. Acyla kvrand. Keki ahini istemeseydim. Kekiii, kekiii... ldrdm milleti. Ocan sndrdm herkesin. Bir bilseler, bir bilseler benim Hzrdan ahin istediimi, kemiklerimi krarlar da un ufak ederler. Bir bilseler yerler beni, yerler! Yerler arkadalar, yerler beni. Ulan ahin batsn! Vay aklsz eek kafa vay! Ne yapacaksn ahini? Bir kck sere bile yakalamad daha. Uuramadk bile. Sonra da babasnn kuu gibi Onba ald gtrd. lsem yitsem bile, kemiklerim bile unutmaz yaptm ktl. Ben kt, kt bir adamm. ahin kadar ta dsn bama. ki yldz gkyznde tokutu mu? Sularn akmas durdu mu? iekler, yapraklar, bcekler, kurtlar kular, insanlar birden lp, sonra geri dirildiler mi? Doru mu? Her yl dnya hep birden, bir anlk, yldzlarn tokutuu srece lyor, sonra geri diriliyor mu? Her yl, her yl. Dedem yle diyor. Dedem kl ustas, ocaklar piri Haydar Usta. Her eyi biliyor. Nereye gittiini bilmeden, kamln ardn dnd. Kk bir eltik arkn atlad, geti. Deliboa hy birden karsna kt. Usul usul duman ttyordu, kapkarayd. Gneye doru yangn kapkara, Ceyhan rmana kadar uzam gitmiti. Hye bir gitmek istiyor, bir korkuyor, cayyordu. Seherin yelleri esiyor, iini rpertili bir sevin dolduruyor, sevinci kapkara kesiliyordu sonra da. Hykte reklenmi ylan lleri yanm, kmr olmu. Kpek, insan, koyun, kurt, tilki lleri kurumu, kmr... Burnuna dehet, ldrc bir yank kokusu geldi. Kustu, kustu, rd, hibir ey karamad. Karn ard, kvrand, gzleri karard. Znk diye durdu. Yank, tten hyk burnunun dibindeydi. Birden geriye dnd komaya balad. ller, yank, kmrden ylanlar, kurtlar, atlar, adamlar, dedesi, babas, Fethullah, Onba, herkes herkes onu kovalyordu. Birka kere yere kapakland, yeniden doruldu. Son solua kadar kotu, yolun kysna kt. Gn bir minare boyu kalkt, dalar kland. Uzaktaki hyk uzun, dalgasz dimdik ttyordu. Yoldan hep otomobiller geiyor, Kerem boyuna toz bulutlar iinde kalyor, azna burnuna tozlar doluyordu: Ne yapacan bilemez, yle, elleri yerde kalakalmt. Byk gzleri biraz daha kocamanlamt. Sonunda, yan yana, bitimi gibi geen iki adam grd. Bararak, dvr gibi abuk abuk konuuyorlard. Kerem onlar nnden geince, onlara balym gibi kalkt, arkalarna dt. Hem yryor, hem de uzun uzun tten hye dnp bakyordu. lmediler, yanmadlar, kurtuldularsa, ben onlar nerede bulurum? Nereye giderler acaba? Yer gk kabul etmiyor ki bizi. Nereye konarlar?

Kondurmuyorlar ki... Ayan yere bassan, ver para, ver para... Nereden bulalm paray? Arkada, siz bu topraklara sahip olurken, Allahn toprana sahip olurken para m verdiniz? Biz bir kar bir toprakta, hem de kra, hem de ot bitmez bir krda, hem de kimsesiz bir hykte kalabilmek iin avu dolusu paralar dkyoruz. Admlarn hzlandrarak, ndeki adamlara yetiti: Selamnaleykm aalar; dedi. Adamlar dndler, karlarnda krmz yanaklar terden biraz daha kzarm, ter iinde kalm elmackkemikleri frlak, byk gzl, gzleri korku iinde ocuu grdler. Kocaman adamlar gibi tok selam vermiti. Dnp de kk ocuun arbal halini grnce yrekten glmsediler. Aleykmselam birader, dedi uzun boylusu. Byle nereden gelip ne canibe gidiyorsun? Ve aleykmselam. Adn bala. Yan yana yryorlard. Adm Kerem. Demirciler piri Haydar Ustann torunuyum. Benim adm da Abdi. Bu da Hac... Kerem: Ben, dedi, Yalnzaa karakoluna gidiyorum. Onba bizden olur da... Ona gidiyorum. Onu greceim. Dn gece bizim hy yaktlar da... Kim yakt? dedi Abdi. Kim bilir, dedi Kerem. Kyller yaktlar. Bizden para istiyorlar. Bizde de hi para kalmad ki... Hepsini verdik kyllere. teki kyllere de kalmaynca para, teki kyller de dn gece geldiler, herkesi kurunla ldrdler, sonra da bir iyice yaktlar. Bir ben katm. Daha konuacakt, alamamak iin sustu. Boazna bir yumruk tkanm, ar, soluk aldrmaz, bastryor. Kendini tutuyor, zlmemek, alamamak iin dudaklarn kanatrcasna sryor. Gzleri dolu dolu, akamayan yalar gzlerini yakyor. Abdi: Bak Kerem, dedi, sen korkmu, gece kam olacaksn. Hyk yand ama, Yrklere hibir ey olmad, kimsenin de burnu kanamad. Glerini aldlar, karya getiler. Yaknda bir yer bulur konarlar. Hac da: Sen hi cann skma Kerem, onlar bir yer bulmu, konmulardr bile imdiye, dedi. Keremin yreine azck su serpildi. Boazndaki dm zld: Aaah, dedi, aah aaah, onlar hi yer bulamazlar. Byle yollarda perperian olar, yollarda lrz biz. Aaah, aaah, aaah, ben ettim bu ktl obaya. Yznde, sesinde ylesine lrcene bir keder vard ki, Abdiyle Hac uzun bir sre Kereme bir ey syleyemediler. Sonra Kerem onlarn bir ey konumasn beklemeden, ban da yerden kaldrmadan boand. Her eyi, yldzlarn tokutuu geceyi; dedesini, dedesinin sylediklerini, kendisinin klak yerine ahin istediini, dedesinin klcn, ahinin getiriliini, her eyi, her eyi bir bir

anlatt: te, dedi sonunda, olan oldu. Herkesi, hepimizi cayr cayr yaktrdm. Alamaya balad. Hem alyor hem de: Beni ldrmeliler, ben lmeliyim, diyordu. Btn bu iler bamza bir ahin yznden oldu, ahini de Onba elimden ald. Abdi: Alama karda, dedi. Onba da, btn zulmedenler de belalarn bulacaklar. Alama karda. Hac da: Alama karda, dedi. Kerem uunarak alamasn srdryor, adamlar ocuun alamasn nasl durduracaklarn bilemiyor, zlyorlard. Hem ahin gitti, hem klak. Hem ahin... Abdi: Bak arkada, dedi. Abdi her eyi, Keremin adnn sebebini akmt. Bak Kerem karda, imdi buradan doru karakola gideriz. Yol karakolun nnden geer. Sana karakolu gsteririm. Sen de bir yolunu bulur ahinini karakol onbasndan alarsn. Alama o kadar karda. Kerem her eyi hemen o anda unuttu, gzleri birden parlad, alamas durdu. Yz gld, sevinle: Nasl alarm Onbadan, onun kocaman tfei var. Ya ldrrse beni? diye sordu. Abdi: Gece alarsn, dedi. Seni nerden grecek de ldrecek? Gece, kular, karncalar bile duymadan... Duymadan, diye glmsedi Kerem. Her eyi, btn acsn unutmutu. Yol boyunca , ta karakola kadar ahini alma dzenleri kurdular. Kerem onlardan sevinle, ellerini perek ayrld. Abdi: Vay ocuk, dedi. Allah vere de bana bir i gelmese ahini alarken... Keki bu akl vermeseydim ocua, alma akln. Vurursa ya Onba ocuu? Hac: Yeme kendini, dedi. ocuk karakolu nasl olsa bulacak, ahini almaya kalkacakt. ocuun baka aresi yoktu. Nasl olsa almay akl edecekti. Sen hi zlme. ocuk yadan kl ekercesine ahinini alp gtrecek. Abdi: nallah, dedi, nallah ama, korkuyorum. Vay Kerem. Ne de tatl, can, akll bir ocuk! Allah vere de bana bir ktlk gelmeye...

G Ceyhan kprsn getiinde gn kuluktu. Hemite kynn stne boz bir duman kmt. Hemite da kayalk, mosmor, kra, ot bitmez keskin, hznl, karanlk ovann stne binmi ykseliyordu, bir top. Kayalar bir kopkoyu moraryor, bir mavi mavi ttyor, bir ortadan siliniyordu, boz duman. G Sakarcaln top, karanlk dutlarnn aasna vard durdu. ocuklarn bir ksm, analarnn srtnda, daha bycekleri develerin, eeklerin stnde. Develer gene her zamanki gibi nakl kilimler, mavi boncuklarla, ak deve boncuklaryla, bin bir eit, ebemkua gibi kolanlarla donatlmt. Gn her eyi, hibir ey olmam, sanki bir yangndan kap kurtulmamlar gibi dpdzgnd. Develerin, erkelerin boazlarndaki anlar ardan tyordu. Bir anda sabahn alacakaranlnda, yangn hy sarmken, bylesine dzgn bir g yapmak, yzlerce yln alkanlyd. Horasandan bu yana bu g her gn zlr yeniden balanrd. G Sakarcaln kumluunda doland kald. Ceyhan suyu kayal yarm, ortadan hzl akyordu. Kumunu bu geeye sermi. Sakarcalk kylleri Yrk gn grmler, bekliyorlard. Onlar kumlua konar konmaz, tepelerine alc kular gibi inecekler, paradan para, koyundan koyun, keeden kee, kilimden kilim alacaklard. Kyn iini usuldan bir fslt dolat: Aydnllar geldiler. stelik de zengin, kalabalk bir oba. Kumlua konarlarsa ok i kacak bunlardan. Yrkler bekliyorlard. Nereye gideceklerini bilmiyorlar; orada kalakalmlar, ne yapacaklarn armlar, yle durup duruyorlard. Bir de yamur iselemeye balad. Koyunlar birbirlerine sokulup bir top oldular. Eekler kulaklarn drdler, iri oban kpekleri boyunlarnda sivri ulu tohlar yrede dolanmaya baladlar. Yamur younlayordu. Hemite dann stnde kapkara koca bir top bulut balkyp duruyor, imekleniyordu: Sleyman Kahya aresizlikle Haydar Ustaya: Ne yapalm? diye sordu. Haydar Usta hibir karlk veremedi, bir iki kekeledi, azndan kan szlerin ne olduu anlalamad. Mslm Koca da sordu: Bir ey syle Haydar, ne yapalm? Haydar Usta ona da bir ey syleyecek oldu, gene szleri anlalmad. Herkesler bilirdi, Haydar Usta ok fkelendiinde, fkelenip derin dncelere daldnda hep byle olurdu. Haydar Ustann fkesinden karanlndan rktler. Ne yapalm, Kamil? Kamil: Bilemem Sleyman Kahya, dedi. Bu ky Sakarcalk kydr. Biz kumlua daha konar konmaz stmze hemencecik ullanrlar. Analarnn nikahn isterler. Geen yl dvmedik mi? Dvmek iin can atyor bunlar. Sonra buraya konsak ne olur? Bir damla ot yok bu kumlukta. Mallar acndan lrler... Sleyman Kahya: Yamur yayor, diye inledi. Bakn u yukarya, dan stne. Hm gibi geliyor. Kamil:

Hm gibi... dedi. Haydar Usta gten uzaklam, tede, suyun kynda durmu, iki eliyle kzl sakaln tutamlamt. Hep birden, bir umut gibi ona baktlar. Ne yapalm? Murat Koca: Gidelim, dedi. Sleyman Kahya: Nereye? Fethullah patlar gibi, gzleri prtlemi: Cehennemin dibine... Biz byle olursak, biz byle olur da pusarsak bizi yollardan bile geirmezler, deil kondurmak. Dvmeliyiz. Bir mnasip yere konmal, oraya yapmal, yediden yetmiimize, lnceye dek oradan ayrlmamalyz. Sleyman Kahya: Aaah olum, dedi, aaah Fethullah, lm bizi kurtarsa, ldrmek bizi kurtarsa, imdi lrz. Hem de toptan... lm bizi kurtarmyor, ldrmek de... Yer gk, kurt ku, yaan yamur, esen yel, bil tekmil yaratklar, bcekler bize dman. Hibir ey bizi kurtarmyor. imdi ne yapalm? Fethullah daha da hmland, deli gibi olmutu: Baba, dedi, baba dayanamyorum. Arma gidiyor. te su urada akp duruyor, toptan kendimizi iine atp, gidelim. Ya da dvelim u kyllerle... Dve dve lelim. lelim, dedi Sleyman Kahya, kck kalm, iki bklm. Atlalm suya, lelim hepimiz. Bir baktlar, Haydar Usta abuk abuk, canlanm geliyor. Bir umut gibi ona yeniden baktlar. Kadnlarn, ocuklarn yzleri d onu byle grnce. Yamur bir frtnayla geldi. Develer, eekler, koyunlar, kpekler, ocuklar, kadnlar birbirlerine sokulup bir kara yn oldular. Her yer kapand, bir karanlk bast ortal. Haydar Usta ardan glmsedi; Kel Osmana dnd: Atm getir! Osman, dedi. Sen de benimle geleceksin Adanaya kadar. Sleyman Kahyaya doru iki adm att, elini onun omuzuna koydu: Salcakla kaln, dedi umutla glerek. Kaln kalar kalkm ltl yeil gzleri ortaya kmt. Bir ey yapacam, Adanaya Ramazanoluna, o da olmazsa Ankaraya smet Paaya, o da olmazsa stanbula kadar gideceim... O da olmazsa... Olmaz olur edecek, ayamz basacak bir toprak paras bulacam. O da olmazsa... Salcakla kaln, ben dnte sizi bir yerde bulurum. Keremi bir arayn. Bir adam gnderin Yalnzaaca... Karakolun nndedir o. ahinini bekliyordur. Siz de buradan Akdeniz kylarna gidin. Belki bir yer bulursunuz. Osman at getirmiti. Haydar Usta gitti, deveden klcn ald, olunu, gelinini, torunlarn kucaklad: Kerem Yalnzaata. Varn da onu getirin, dedi. Beni hi merak etmeyin. Ben n byk Ramazanoluna gidiyorum. Gecikirsem, bilin ki Ankaraya, smet Paaya varmm. Daha da gecikirsem bilin ki stanbuldaym: Hi km etmeyin, ukurda klamz, Aladada yaylamz olacak. Gzleri derinden kederli, titreyen dudaklarnda bzlm, ince, titreyen bir glmseme, gene yallar topluluuna geldi:

Salcakla kaln, dedi yeniden. Hi km etmeyin. ki kii zengiyi tuttu. Haydar Usta umulmadk bir eviklikle alkn ata atlad, srd. Sleyman Kahya arkasndan: Dur Haydar, diye kotu. Az daha unutuyordum. Haydar Usta durdu, atnn ban ona evirdi bekledi. Sleyman Kahya elini kuana sokmu, elleri titreyerek bir tutam paray ona uzatyordu. Al bunu Haydar, sana gerek olacak. Haydar Usta: Sa ol Sleyman, var bende, dedi. Tedarikliyim. Bunun iin uzun yllar para biriktirdim. ok var. Gene k gibi, dudaklar, sakal, altn sars brk, sakalndaki slak kzltlarla gld. Osman nde, o arkada, atn stnde dimdik yola dtler. Fethullah arkasndan: ocuk, diye sylendi sklm dilerinin arasndan. ocuk! u akla bak. Otuz yl bir klca al, onu da beylere, paalara gtr, sana toprak verecekler... yle mi? Ne akl. Senin klcna deil bir avu toprak, som altn olsa yzne bakmazlar. Birden kara bulutlar aaya, deniz stne ekilip gitti, yamur dindi, ortalk ald, gn dodu. Haydar Usta rayp gzden yittikten sonra Sleyman Kahya gene sorusunu yeniledi: Ne yapalm? Tan Aa: Buraya konamayz, dedi, kesin. Burann adam yaban, canavar, kana dve susam, deli. Burada bir gece bile kalsak, iki l vermeden kurtulamayz. ki l. afaklayan Durmu imdi hemen damlar... Ban kaldrd: tecik geliyor. Susup afaklayan ylk gzl Durmuu beklediler. Fethullah kpkrmz kesildi, tir tir titremeye balad, gzleri biraz daha yuvalarndan darya frlad. Sleyman Kahya oluna: Geliyor o, dedi. Fethullah olum, sen durma burada. una aa suyun kysna git. Ben onun hakkndan gelirim. Fethullah hzl hzl, koarcasna oradan uzaklat. afaklayan geldi, derisinden fke tayordu. Elini gzlerine siper edip yle bir Sleyman Kahyaya bakt: Oooo, Sleyman sen misin, ho geldin, sefalar getirdin. Ben de seni bekliyordum. Skl toprakbast parasn. Ky htiyar Heyeti karar ald, hemi de

beni gnderdi. Kasnn stnde kocaman bir tabanca aslyd, elini arca, gvenli onun stne koydu. koyun, yle yalsndan, burada kalp gecelemeyecekseniz yz elli lira da para... Yok eer geceleyecekseniz, ite o zaman i baka, imdi benimle geleceksiniz, pazarl yapacaz. Sleyman Kahya: Hemen imdi gidiyoruz, dedi. Hemen imdi. Hibir ey veremem Durmu Aa. Neden? diye kmser, aalayc bir tavrla sordu Durmu, inceden alay ederek. Gn kuluktan bu yana igal ettiiniz bu topran paras ne olacak? Sleyman Kahya: Sizin topranza basmadk. Onun iin toprak paras veremem. Biz Allahn yolunda azck elendik, yol geti paras da daha icat olmad, onun iin veremem. Verirsin, dedi Durmu. Hem de bal gibi, aa aa verirsin. Vermezsen benim lmn stnden geip yle gidersin. Bakaca gidemezsin, diye srnat. Sen bela m aryorsun Sleyman? Git belan baka kyden ara. Hakkm vermezsen sizi buradan baka yere bir adm attrmam. Greyim, dedi Sleyman Kahya. Bir anda oradakilerin yz korkuya kesti. Arkasna dnd. Fethullah uunmu geliyordu. Dur Fethullah, diye ona kotu Sleyman Kahya. Dur olum. Durmu o anda tabancasn ekti, azna kurunu verdi: Gelsin, dedi. Gelsin de koyun iin beni ldrsn. koyun da deil, bir koyun da olsa olur. Gelsin de bir koyun iin beni ldrsn. Tabancas elinde Fethullaha doru yrd. Sleyman Kahya oluna yapm, yalvaryordu. Brak Sleyman, brak onu, brak da gelsin bir koyun iin beni ldrsn. Bir tek koyun... Siz zaten insanlk, adamlk bilmezsiniz, bir tek koyun iin bir adam ldrrsnz. te bylece de btn ukurovay kendinize dman eyler, u bol dnyay banza dar eylersiniz... Bir tek koyun iin benim gibi bir adam ldrlr m? Konua konua, daha birbirleriyle cebelleen baba oula yaklat. Durun hele, durun arkadalar... Ne yapyorsunuz? Sleyman, brak Fethullah. Dur Fethullah, fkelenme. Sok tabancan beline. Dur canm. Ben de sokuyorum ite. Al sana. Tabancasn beline soktu. Al ite. Bir tek koyun istedim. Hepsi bir tek. Bir koyuncuk iin beni ldreceksen, ite burdaym: Brak onu Sleyman. Fethullah bkm, irenen bir yzle: Baba brak, dedi. fkem geti. Kusacam geliyor. Sleyman Kahya olunu brakt. Gel, gel Fethullah, ldr beni karda. Herkes gelir, bu kadar toprakbast iin yz koyun ister, ben bir tek, bir tekik koyun istiyorum. Bakn sabahtan beri topramza basyorsunuz. Revay hak m karda, adam dostuna dman gibi davranr m? Fethullah:

Bir tek koyun deil, bir ty bile alamazsn. Alrm, dedi Durmu. Al bakalm, dedi Fethullah. Durmu yalvarmaya balad: O kadar ok koyununuz var: Biz ylda bir kere bile et yz grmeyiz, sizler topraklarmzdan, yollarmzdan geersiniz de, ite o zaman, Allah sizden raz olsun, bir para et yz grr oluk ocuumuz. Olmaz dedi Fethullah. Olur, dedi Durmu. Ya alrm bir tek koyunu, ya da beni burada ldrrsnz. te o zaman da banza belay alrsnz. Vermem, dedi Fethullah. Alrm, dedi Durmu. Sen beni byle grme Fethullah. Sen kendini Hazreti Ali sanma. Ben askerdeyken avutum. Bu kyde bana yan bakan bir adam kamaz. Herkes benim belamdan korkar. Ben bugne bugn on drt yl hapiste yatm, kii ldrm, sekiz kere affa uram adamm. Ben bugne bugn sekiz tane aff umumi grm adamm. Sen beni ne sanyorsun Fethullah? O beline soktuun tabancandan korkar m sanyorsun? ek tabancan, ek yleyse! Ben de ekeyim, bir tek, bir tekik koyun iin birbirimizi ldrelim. Haydi! Ben ekiyorum. Sen de ek. Ya Allah... Tabancasn ekti. Haydi, ya Allah sana verir, bir koyun iin, ya bana. Haydi, haydi, haydi ne duruyorsun? Obann btn kadnlar, ocuklar, erkekleri halka olmular, uzaktan olan biteni seyrediyorlar, srtlarndan kzgn yamur sonu gnei altnda buular ykseliyordu. Sleyman Kahya olunun yeniden kzdn, gzlerinin darya uradn grd, endielendi, hi yoktan bir bela kacakt neredeyse. Durmu sus, dedi. Susmam, dedi Durmu. Alt st bir koyun. Fethullah dilerini skm, kusar gibi: Baba, baba, una bir koyun ver de gitsin. Ayan peyim baba, diye yalvard. Durmu gld, sevindi. Sleyman Kahyann ellerine Sarld. Sa ol Sleyman Kahya, sa ol Fethullah karda, sa olun. Az, bir koyun bu kadar toprakbast iin az ama, gene de sa olun. Fethullah ter iinde kalmt. Baba ne olursun, abuk ver de u koyunu bu adam bamdan gitsin. Ne olursun baba, abuk ol. Ne o Fethullah, diye diklendi Durmu. Ne o? Ne demek istiyorsun? Dilenmiyorum ben, hakkmz istiyorum. Bu toprak da bu yollar da, u ky de, u yerdeki ot da, bu aalar, u akan su da bizim. Anladn m? Sen beni dilenci yerine koyma... Anladn m? Fethullah inler gibi: Baba, baba, nolursun baba, dedi. Ka gn, ka geceden bu yana yklerini zmemiler, ukurovada bir batan bir baa dolam durmulard. Yllardan bu yana ukurda klak yznden, otlak yznden kavga etmedikleri, aralarna kan girmemi hemen hemen ky kalmamt. Bir Akdeniz kysna, bir Nurbak dalarna, bir Lee kepirine vurup duruyorlard. Durmadan yamur yayordu. Koyunlar, develeri, kpekleri,

eekleri, atlar, ocuklaryla amura batp kmlard. Giyitleri yapm, slak; dumanl. amurdan bir g ne yapacan bilemiyordu. Bu arada koyunlarn, teki hayvanlar yeni gceklenmi ekinlere geceleri sokuyorlar, arkalarnda ezilmi, bitirilmi tarlalar, dmanlklar, fkeler brakyorlard. Bu yzden birka byk kavga da kt. amura batm insanlar bir de kana bulandlar. Obada yaralanmam ok az kimse kalmt. aresizlerdi. Koyunlar, teki hayvanlar alktan yryemez hale gelmiti. Bir de geceleri geni ekinlere salp hayvanlarn yaymasalar, toptan alktan krlacaklard. Gecenin iinde Karaullu obas bir at, bir ahuzar gibi, nereye gittiini bilmiyordu. Gn burnuna Telkubbeyi getiler. Yamur yavalam, gn burnuna diniyordu. Islak yol, slak, kaygan, prltl uzayp gidiyor, geen otomobillerin, kamyonlarn, traktrlerin tekerleklerinden saa sola sular fkryordu. Toprakkale altnda Horzumlu obasyla karlatlar. Onlar da amura batp kmlard. ki eski, soylu byk obann karlamas bir keder gibiydi. ki oba dzlkte kar karya ylece sessiz durdular kaldlar. Ne ondan en kk bir ses kyordu, ne tekinden... Susan bir trk gibi bitkin kar karya beklediler. Birbirlerinin inanlmaz hallerine bakyorlard. Sonunda Horzumlu aireti Beyi atn Sleyman Kahyann yanna srd: Selamnaleykm Sleyman, dedi. Sesi bouktu. Sanki birden piman olmu gibi, selamn bitiremedi. Ho geldin Bey, dedi Sleyman Kahya. O da ona doru atn bir iki adm yrtt. Baktlar. Tepeden trnaa birbirlerini szdler. kisi ayn anda, birden glmsediler, ac, yorgun. Horzumlu Beyi: Bitirdiler bizi ukurovada, dedi duyulur duyulmaz. Bitirdiler bizi Sleyman. Sleyman Kahya: Bitirdiler, diye karlk verdi. Bir tek szck daha sylese boanacak, ocuk gibi alayacakt. Bey: Sleyman, dedi, sonumuz geldi. Btn obalar bizim halimizde. Herkes perian. Krfacan gibi krlyorlar. ocuk kalmad Trkmende, Aydnlda. Koyun kalmad. Bitirdiler bizi ukurovada. Kkmz kestiler Sleyman bizim bu zalm toprakta. Ne yapacaz ardm. On gndr at srtndaym. Bir yer bile bulamadk, bir gececik gmz zecek. tiyle atyla, kurdu kuu karncasyla btn ukurova bize dman. Dman, diyebildi Sleyman Kahya. Ve usul usul, belli belirsiz hkrarak alamaya balad. Yalar yanaklarndan aaya sakalna ip gibi iniyordu. Horzumlu Beyi de bozulmu, o da alamak zereydi. Kendini zor tutuyor, tuttuka da titriyordu. Ne yapalm Sleyman? Sleyman Kahya karlk veremedi; bir daha onun yzne bakamad. Gzleri atnn boynunda, alyordu. Bir sre konuamadan ylece amur topran stnde, doan gnn duman

iinde kalakaldlar. Eskiyi anmsadlar, eski grkemli gnleri. kisinin de aklndan byk gnler, mutluluklar su gibi akp geiyordu. Bey: Salcakla kal Sleyman Kahya, dedi. Salcakla kal... Atnn ban evirdi gitti. Sleyman Kahya atnn stnde duramayacak gibiydi. Ban kaldrp da arkasndan bakamad bile. Azalm, fkara dm Horzumlu obas, amura batm, perian, sessiz uzaklat gitti. Horzumlu Beyi bin yepyeni kara adrla ukurovaya bir kartal srs gibi inerdi eskiden. Koyununu, keisini, krmz yakut gzl soylu atlarn, develerini ukurava alamazd. Horzumlu Beyinin adr dillere destand. On drt gbekli adr, otuz odayd. Bu adr Yrkler o alkn elleriyle ancak bir haftada kurar, bir haftada ykarlard. Kilimleri, hallar, keeleri gz kamatrrd. Her hals kilimi bir servetti. adrn her direi paha biilmeyecek bir gzellikte ilenmiti. Sedef, gm, altn kaklmt direklerdeki naklar arasna. Hibir saray bylesine grkemli olamazd. Horzumlu Beyinin kapsndan kimse eli bo, dnemezdi. Sleyman Kahya orada, atnn stnde oturmu kalm, kendi kendisiyle cenkleiyordu. Eski gnleri dnmemek iin, var gcn harcyor, dnmeden de edemiyordu. Ba dndrc bir tatt eski gnleri dnmek bu dar, lml zamanda. Kendinin eski gnlerini hele hi dnmek istemiyordu. vnme gibi geliyordu ona, utanyordu. Horzumlu Beyini grnce eski anlar bana bir alayan gibi dklmt. Yanna gelen oluna, Toprakkaleyi eliyle gsterdi. Ta u kalenin yamacna g zelim, dedi. zelim de u ocuun lsn gmelim. Durancann ocuu bundan gn nce lm, ocuu bir yere gmecek kadar bir yerde mola verememilerdi. ly gnden beri anas srtnda tayordu. Vay Horzumlu Beyi vay! Kendimi, kendi derdimi unuttum da sana yandm, ad gzel, kendi byk Horzumlu Beyi. Obasna Sultan Mutadn indii, ran ahnn kapsna geldii, Msr Hazinesi kadar hazinesi olan, Horasandan kopup gelen, nnde tularn, kalelerin eildii... Vay Horzumlu Beyi vay, senin de sonun buymu demek... Vay vay vay... Fethullah, dolu dolu, boyun damarlar imi: ok kt halleri baba, dedi, Horzumlunun. Senden ayrlp da giderken alyordu. Horzumlu Beyi, Sleymann kendisi, ulu Horzumlu iin aladn anlamt. Bizden kt onlar, dedi. Baksana obaya, ka kii kalmlar... Be yl nce gene karlamtk. yzden fazla adrdlar, ne olmu bunlara byle? Krk adr var yok. Bize olanlar onlara da olmu oul, dedi Sleyman Kahya. Vay Horzumlu vay! Atnn ban evirdi, ar ar Toprakkalenin kapkara, insann iine lm kasveti veren uzak, korkulu renine srd. Kalenin yamacna varana kadar da arkasna bakmad, atnn ban ekmedi. G hemen yamaca kondu. Bir anda adrlar dikildi. adrlarn nne ateler yakld, salarda yufka piirilmeye baland.

Fethullah: Bu krata bir gece bile kalamayz baba, dedi. Ot yok, ocak yok. Hayvanlar alktan yryemez oldu. Krm balayacak byle giderse... Sleyman Kahya: Ekinlere srn bu gece hayvanlar... u kafirlerin ekinlerine... Yayn, bozun, ne yaparlarsa yapsnlar olum, lmden te ky var m? Yok, dedi Fethullah. Yalnz gene de obann srsn be paraya ayrn. Uzak uzak ekinlere srn... Olur, dedi Fethullah. Bu sabaha kadar koyunlar yayarsak birka gn, konacak bir yer buluncaya kadar onlara yeter. Ekmekler piirildikten sonra biraz su kaynattlar, kadnlar l ocuu abucak ykadlar, Mslm Koca bir ksack dua okudu. Hep birden ly gtrp kalenin surlarnn dibine gmdler. ocuun babas mezarn baucuna uzun bir oban denei dikip dnd. Akam oldu, gn kavutu. Kadnlar koyunlardan st sadlar. Fethullah acele ediyordu. Erkelerin boyunlarndaki btn anlar karttrd. Sry gn batarken yamatan aa srdler. Yolda hemen hemen hi konumamlard. Cerenin babas Sleyman Kahyann adrna geldi, el kavuturup huzurunda divan durdu. Yukarda eski, cinlerin cirit att, ssz, uultulu, uluyan, korkulu, ylan dolu kale, ar, stlerine kmt. ok yalvardm Cerene, diye balad. Karsnda ok zarlk ettik. Obann btn kadnlar, delikanllar ayana dt Cerenin, olmaz diyor. te gryorsun halimizi Ceren demedin mi? Dedim, dedi Abdurrahman. Bana msn demiyor. Kzm, dedim, bu gidile hepimiz leceiz. Bak, dedim, Oktay Bey ardmza dm, o da bizimle birlikte, yamur altnda srnyor. Bak, ka gndr iimizde, sevdas banda ttyor... Sana sevdalanm lyor. Ne var, gzel de bir delikanl. ok da yakkl. Nesi var? Sana sevdalanm. ukurovann yars onlarn. Olan sana sevdal olmasayd, lrdm de senin yzne kmazdm, dedim. Kzm kurtar bizi... Anas da, tekmil oba da bana birikti, Ceren kurtar bizi, dediler. Bak kzm, dedim, sen Oktay Beye varnca, btn oba da her k gelip onun iftliinde klayacaz. lmden, byle srnmekten kurtulacaz. Kurtar bizi lmden kzm, dedim. Gene eski grkemli gnlerimiz balayacak. Senden de ayrlmayacaz. Btn oba sana hayr dua edecek. Halil de ld, dedim. Bak ka yldr olan senin ardnda srnyor, dedim. Yoksa... Halil de ld. Ne dedi? diye sordu Sleyman Kahya. Halil de ld deyince? O lmedi, dedi. ldyse bile Halilden sonra, dedi... Dnya bana haram. Aralarnda bir sessizlik oldu. Sonra: Demek Halil de ld dedin de gene olmad ha? diye iini derinden ekerek sordu Sleyman Kahya. Oktay Bey nereye gitti? Adanaya, dedi. Abdurrahman. Ben sizi bulurum. dedi de gitti. Tedarike gitti. Yzk, altn alacakm. Ben dnnceye kadar siz Cereni kandrrsnz, dedi. Kandrnca, g bizim iftlie ekersiniz, orada dn

yaparz, dedi. teki durmadan konuuyor, Sleyman Kahya artk dinlemiyordu. ine kapanm, dnyordu. Abdurrahman szn bitirip sustu. Neden sonra Sleyman Kahya onun sustuunu anlad. Eeee, sonra Abdurrahman? dedi. Senden bir dileimiz var, obal toplandk, beni sana gnderdiler. Syle Abdurrahman. Obal dedi ki... Abdurrahman yutkundu, sonra abuk abuk, ter iinde kalm: Obal dedi ki, Sleyman Kahya Cereni arr da sylerse Ceren onu krmaz, dediler. Sleyman Kahyann yreinin bana ar bir ta oturdu. Afallad, ard. Olan bitenden, u duyduu szlerden zaten utanyordu. Ar, gece gibi slak, yap yap, smkl, kirli bir utan bataklna batt. Silkindi, kurtulamad. Her ey olurdu da bu olmazd. Obada kzlar, yalnz sevdaya gnle giderdi. Bir can iin, para pul iin kzlara, onlarn gnllerine karlmazd. nsan soyu bu kadar yozlaamaz, aalaamaz, klemezdi. Kz kandrmak iin Halili ld gstermiler, kanl gmleini getirip obann nne atmlard. Her ey, her ey yok oluyor, tkeniyor, bitiyordu. ok ey grdm, ok aalk durumlarda bulundum. Ezdiler, aaladlar, karakollarda sakalmdan tutup srdler, dayak attlar, bu benim elimde deildi, yzme tkrdler, bu benim elimde deildi... Eller airet, airetler oba, obalar yok oluyor. Treler kalmad. Yedi direkli adrlar diree, sonra iki, sonra tek, sonra da... Her ey eskidi, her ey bitti... Abdurrahmann sesi kulaklarnda nlyordu. Ben de seni Oktay Beye zorlan veririm kz, dedim. O da bana, ben de kendimi ldrrm babam, dedi. Ben de ona madem kendini ldreceksin, Oktay Beye var da, onunla evlen de, byle lm ol... Ceren bana, Oktay Beyin kars olmak pis, lm gzel, dedi. Btn oba oluk ocuk ayana kapandk, gryorsun halimizi dedik. Kendimi ldrrm dedi de baka bir ey demedi. Ceren diretiyor, yaasn Ceren. Demek ki daha bitmedik. Demek ki daha kanmz sulanmad. Demek ki daha... Ka yl oldu Oktay Bey Cerene sevdalanal? Tam alt yl oldu. Ceren de bunu biliyor. lk grdnde yreine bir alev dm. te o gn bugndr Sleyman Kahya, sen de biliyorsun, olan ardmzda srnr durur. Sevdas yaman sevda, acyorum Oktay Beye... Canm isteyin canm vereyim diyor, yeter ki Ceren benim olsun. Ceren benim olmazsa kendimi ldrrm, diyor: Bir umut sende Sleyman Kahya... Bizim tremizde, imdiye kadar hi kimse seni krmad, kramaz. Ceren de seni kramaz. Kramaz, dedi Sleyman Kahya, a yutmu gibi gld. Bunu yapamam, Cerene gidemem, her eyi yaptm, eik yaladm, ukurluya yalvardm oba iin, ayaklarn ptm, ite bunu yapamam. Horasandan geldik, atlarn srtnda... ok iler geti bamzdan. Kadnlara, ocuklara dokunmadk. Sevdalara, gnllere dokunmadk.

ncitmedik analar. Budur bizim tremiz. mr geldi gidiyor, bunu yapamam. Bunu da yaparsam bu son olacak. Her ey bitecek. nsanlmz gidecek. Hele Cerene Cerene, kurban olaym verene. En sonunda Sleyman Kahya ban kaldrd, hi kprdamayan, bir elik ltsnda yle donmu kalm gzlerini Abdurralmana dikti bakt, krpmadan bakt: te bunu yapamam Abdurrahman, dedi. Ama byle hepimiz leceiz Kahya, dedi Abdurrahman. Bir kz koca bir obadan iyi mi? lelim, diye dizleri stne kalkt Kahya, lelim ama, kendimiz gibi. Adam gibi. Bir kz ldrdkten sonra lmeyelim. Koca Horzumlu lm gitmi. Biz onlardan iyi miyiz? lelim Abdurrahman ama, onurumuzla. Kendimiz gibi. Abdurrahman fkeyle ayaa frlad: Kendimizden ne kald ki Sleyman Kahya? dedi. Ne kald bizden ki kendimiz gibi lelim diyorsun. Bundan sonra, bu kadar srnmeden sonra ne kald bizden? Artk hibir zaman kendimiz gibi lemeyiz. zin ver de eller gibi yaayalm. Eller gibi yaatmazlar bizi Abdurrahman. lrsek biz, ancak kendi krntmz gibi lrz. Hi olmazsa bunu almayn elimden. Bu yamda... Geri, olduu yere, yz sapsar kt kald. Hele Cerene Cerene, kurban olaym verene. Ak bartler, knal salar, yeil, uysal iri gzler, dal, srmal fesler, al yanaklar, bzlm azlar, kaln, biimli krmz dudaklar, gm tepelikler, hrzmalar, altn kpeler, uzun entariler, krmz, nakl, mavi ilemeli nlkler, ilemeli, sim kemerler, kolanlar, karmakar dalgaland. Hele Cerene Cerene... Halil de ld, Halil de ld... Ylann, karaylann sevdas beterdir. Sevdal ylan kpkrmz uzun bir kze keser. Ylan kzlara sevdalanr. Karaylan sevdadan kpkrmz kesilir. Kz nereye, ne yana gitse ylan kpkrmz karsnda dikilir. Kpkrmz, mercan krmzs, nar zaman, nar iei krmzs... Bir yurtta, bir yolda, bir al arkasnda, bir ren iinde, adrda uyurken, dnde oynarken, koyun saarken, ocuk uyuturken ylan kpkrmz karsna dikilir. Yeil otlarn, derin sularn, ulu ormanlarn, tozlarn, karanlk bataklklarn iinden karsna kar, kpkrmz. Hibir ey yapmaz. nce kuyruunun stne dikilir, sonra kzn nne boylu boyunca krmz kz gibi upuzun serilir. Elindeyse, yrein var ise ldr sevdal ylan. Ylan krmzy, nar ieini sever. Nar ieine, krmz giymi kzlara sevdalanr. Ak karaylan, ekil yolumdan. Karaylan boyun bker, karaylan, souk ylan, krmz olmu, daha kpkrmz olaraktan yoldan ekilir. Gece gelir koynuna girer, incitmez, dokunmaz. Karaylan k koynumdan... Ceren Toprakkalenin karanlk surlarna bakt. Binlerce karaylan svanmlar surlara. Gecede kpkrmz parlayarak surlardan akyor, drt bir yann saryorlar. Saa dnyor, ylan, sola dnyor ylan... Halil, Halil. Haliiiil!

Surlar yanklanyor, Haliiiil, Haliiiil. Ne gzel... Byk, ak sval konak. Elini lktan soua vurmayacak, byle yalnayak, bakabak srnmeyeceksin a susuz, kir iinde, yamur altnda. Be ocuum oldu, bei de tmeden, yamurdan ld. ocuklarn lmeyecek, ocuklarn lmeyecek. Kapnda otomobiller, yannda hizmetiler, traktrler, topraklar, tarlalar, kl byk kentler senin olacak. Varp da, yanndan geip de hibir vakit iine giremediimiz, gne gibi avknn, nn altnda duramadmz. Bir gne oturtmular ovann ortasna, buulanr, kaynar btn gece, bir k orman tter btn gece, sabahlara dek. Yanna varamadmz. Kl adr, kl adr batsn. Dnyada ne kadar yel eserse, ne kadar yamur yaarsa iinde. Bir topak ekeri bulamadmz. Ceren, Ceren, Ceren ocuklarn lmeyecek. Ne dourursan yannda kalacak. Ceren, Ceren...' Kendimi ldrrm, dedi Ceren. Hibir ey istemiyorum. Hi kimse konumuyor Cerenle. ocuklar, kardeleri, tekmil oba... Koyunlar, kpekler, nazl develer bile dman kesilmiler Cerene. Kimse yzne bakmyor. ocuumu sen ldrdn Ceren. Ben ldrmedim aba. Allah ldrd. Allah ldrmedi, sen ldrdn. Yedi yldr sana karasevdal Oktay Bey. Varsaydn ona, biz de gitsek onun iftliine konsaydk ocuum byle yamur altnda kalmazd, buyup da lmezdi. ocuumu sen ldrdn. Ben kimseyi ldrmedim. Siz beni ldrdnz. Halil de, Halil de ld. Halili de sen ldrdn. Sen yedi yl nce Oktay Beye varsaydn Halil de o ky yakmazd, byle de daa kmazd, vurulup da lmezdi. Kanl gmlei de byle bize gelmezdi. Halili, Halili, Halili de sen ldrdn. Halil lmedi. Kocam ukurkpr dvnde ld. Olum Dumlukale dvnde bir adam ldrd. Kerem kat gitti. Kardam ban ald da gitti. Senin yznden Ceren. Senin yznden. Senin. Soluk alamyor Ceren. Nesi var Oktay Beyin. Dal gibi uzun, bykl, iri kara gzleri var. Soylu bir Trkmen Aasnn olu. Yabanc deil, bizden olurlar. Ayn bizim gibi konuuyorlar. Daha yeni yerlemiler. adrdan konaa geeli dahaca yirmi yl bile olmam. Koyunlarn, adrlarn, altnlarn satmlar, toprak almlar. Aklllk etmiler. Huylar suylar bizim huyumuz. Yryleri, glleri bizim gibi. Treleri bizim tremiz. Oktay Bey seni altna boacak. Atlasa, ipee, kutnu kumaa, lahuri ala boacak seni. He de, Ceren. He demezsen brak obay, ban al da nereye gidersen git.

Oktay Bey gitti, hazrlk iin... Diyor ki, yedi davullu, yz kekli, ulu toylu dn kuracam ki btn ukurun parma aznda kalacak. Ben Yrm, diyor Oktay Bey. Adm Yrk, sanm Yrk. aresizlikten yerletik topraa... Sizin gibi aresiz kodular bizi de... Ama tremizi bozmadk. Yolumuzu yol eyledik, atalarmz, Yrklmz inkar etmedik. He de Ceren. Kan ekmi. Kan kan eker. Bir yerli, bir kyl, bir ukuroval bylesine yanar m bir Yrk kzna. Kan kan eker. Oktay Bey bizden. Hemi de Bey olu Bey. Sen ldrdn hepimizi, sen sndrdn yuvamz, ssz koydun ocamz. Sabah oldu. Sabah ac haberlerle geldi. Gece kyller sry, obanlar ekinlerde yakalamlar. Dv olmu. Yzlerce kyl sabaha kadar obanlar, Fethullah dvmler. Hseyinin kolu krlm, Duran yryemiyor, srnyormu. Fethullah kan iinde bir tarlann ortasnda yar canl yatyor, durmadan azndan burnundan kan boanyormu. Kyller, sryle obanlar Toprakkale karakoluna gtrmler. Ceren, Ceren, Ceren... Olmaz ol Ceren! Sen ettin bu ii... Krmz, uzun, uzun dilli ylanlar. Toprakkalenin kara, benekli, yksek surlar... lm gibi dikiliyor. Ceren, Ceren... Yalnzaatan ta Anavarzaya kadar eltik tarlalar. eltikler sar baaklarn dolu, verimli saaklanmlar. Irgatlar bellerine kadar emrek, tarlalarn ortasnda; binlerce. Kimi eltik biiyor, kimi biilenleri srtlanarak harman yerine gtryor. Irgatlar amura batm bir karnca katar gibi harman yerinden tarlaya, tarladan harman yerine ekiliyorlar. Tarlalarda traktrler, batoslar. Batoslar bir yandan tane, bir yandan sap kusuyorlar. Kerem nce merakla bu tarlalar dolat. Bir kedi merakyla batosu, traktr, kamyonlar, harman, rgatlar yoklad. le oldu, scak kzdrd. Sonra Kerem ackt. Bir arkn gleinde, glei epeevre sarm salkmstlerin altnda ocuklar oynuyorlard. Kerem gvenli bir igdyle ocuklarn yanna gitti. Karakol kyn dnda tek bana kalm yayvan, han gibi bir toprak damdr. nnde, iinde yalnz kadife iekleri dikili, o da toz iinde kalp yar yarya kurumu bir bahesi vardr. Bayrak gnderinde iyice solup bozarm, ay yldz belirsizlemi bir bayrak dalgalanp durur. Anayol kyle karakol arasndan geer. Yol, karakola elli admdr. Yolun kysnda tek tk cilpirti allar naslsa kalmtr. Cilpirti als topluluklarn brtlenler, yabanl otlar sarmtr. Yamur yayordu. Kerem cilpirti alsnn iine sinmi, gzlerini de karakolun kapsna dikmiti. En kk bir devimini karmyordu. Karn da ok at. Karakola elleri birbirine kelepelenmi bir delikanlyla bir kz getirdiler. Kzn yz pslakt. Salar darmadan birbirine dolanmt. Delikanl candarmalarn nnde ba yerde karakola girdi. Az sonra karakoldan kzn bitip tkenmeyen l duyuldu. Kerem rkt. Buradan kap gitmeyi birden istedi. Ama ahin... ahini gnlnde bir havaland, geri ukurovann dzne indi. Anavarza kayalklar gn altnda sra saraylar gibi ldad. Kerem yle grd. ok ylan varm u Anavarza kayalnda da, diye dnd. Ylanlarn ba orada yaarm. Ylanlarn ba stne bir hikaye anmsamaya alt ama olmad. Blk prk bir eyler geti gzlerinin nnden ama, birden silindi. Candarmalar yal, erkei ok iman, kadn ok uzun, zayf, savanlara sarnm iki insan yzlerine tkrerek dama soktular. Keremin birden gzleri acd, boaz kurudu:

Aaah, dedem, diye inledi. Aaah, soylu dedem, kim bilir neredesin imdi. Ya kara topran altnda, ya da hastasn. Ya da bu alak ukuroval yatrmtr seni sopann altna dvyordur. Dedem alamaz. Hi mi hi alamaz. Onun gznden ya geldiini kimsecikler yz yldr grmemitir. Dedem, Haydar Usta, ulu Haydar Ustann torunu... Keki benim adm da Haydar koysalard. Ulu Haydar Usta, dedemin dedesi ta Horasandan gelmi. Avarlnn koca Beyi, tulu vezir dedemin kapsnda bir kl almak iin tam bir yl beklemi. Byk Haydar Ustann klcn kullanrlarm ahlar, padiahlar. Yaaa, ite yle. imdi de benim dedemi karakollara sokup iyice dverler. Kan ietirler. Ama dedem salamdr. Horasan topradr, lmez. Demirciler Oca bizim ocamz. Bu ocaa gelip de eiine yz srene kurun gemez, kl ilemez. Olur mu? Olur ya, Allah byle yapm. Beyler, padiahlar, yiitler, paalar, ahlar gelmi eiimize yz srm. Her gelen, eie yz srmeye her gelen kii, bize, eiimize yeil gzl, yaaa, yemyeil, zmrd yeil gzl, boynu uzun, kulaklar kalem, soylu Arap atlar getirirmi. Atn en soylusu yeil gzl olur. Yeil gzl at bulunmaz. Bulunursa ahin gibi olur. yle uar. adrmzn kapsnda don don bir at ylks... Dedem her gn birisine biner. Aaah, dedem, u Ceren kz da... Ne olur kz varversene Oktay Beye... Bak yllar yl ardnda srnyor. Boynu bkk. Birden Oktay gzlerinin nne geldi, sarkk dudaklar, kz gzleri, kt parmaklar... fkelendi. Ceren, ya Ceren? Dnya gzeli, srma sal... geirdi. Bir byk olsayd Cereni alr karrd. imdi bile karrm, bu cehennemden kurtarrm Cereni. ahini aklna dt. Aaaah, ahini onu buraya byle balamam olsayd Cereni karrd. Hem de nasl! Fkara Ceren, btn oba, anas babas, soyu sopu herkes ona dman. O pis adama varmyor diye, varp da obay onun pis tarlalarna yerletirmiyor diye... Ben Cerene dman deilim, diye sylendi. yleyse imdiye kadar neden konumadm onunla, tekiler gibi? Korktum, utandm. Ne var utanacak? imdi ahinimi alr almaz, obay bulur bulmaz doru Cerene. Naslsn Ceren aba? yiyim Kerem. Alar. Aaah, Kerem, soylu, Demirciler Oca piri, dal boylu dedeni yaktlar. Cayr cayr yaktlar... Son solukta, aaah Kerem, diye inledi. Sen yoktun. ahinimi aldm geldim aba. Seni buradan, bu cehennemden Aladan ardna karacam aba. Karacam! Seni bu cehennemden kurtaracam. Halile gtreceim. Birden durdu. Olmaz, dedi. Halil ld, dedi. Ben senin yanndan hi ayrlmayacam. Karakoldan kzn lklar iniltiye dnerek daha geliyordu. ldrdler, dedi Kerem. Aaaah; ldrdler. Birden rperdi. Ceren de yand o gece, btn oba, anam da yand. Herkesi yaktlar. Ben ne yapaym imdi tek bama? Kimsiz kimsesiz. Kimse bilmez ki ben ocakl soyuyum. Benim eiime yz srene kl ilemez, kurun gemez. lalar kaynar koca kazanlarda Demirci Oca adrnn nnde, her derdi iyiletiren. Her bir derdi. Akn akn kyller, fkaralar, sracallar, yarallar, stmallar gelir kapmza, iyileirler, ila alrlar, anadan doduklar gibi tertemiz olurlar. Aaah, Ceren, aaah, dedem, aaah... Beyimiz kt. Sleyman Kahya hi

konumayan korkak bir adam. Eski Beylerimiz, Sleyman Kahyann dedesi, gz kanl kartallar gibi. Ulu Haydar Usta kartallar gibi... Aaah, ah, yaktlar! Yaktlar Kerem, yaktlar. u ahini nerde bulmal? gndr bu alnn iinde beklerim, bir de hrszlk yaptm. Elalemin yzne nasl bakarm? O da gece. O da fkara amur iinde eltik rgatlarnn ekmei... Ya a kalrlarsa fkaralar? Benim yzmden... Birden gzlerine inanamad. ahini, ahini, kendi ahini, bir sar, ince, frsen yklacak ocuun elinde. Ooooh, ahini grd ya... Gerisi kolay... ocuk elinde ahin karakola girdi. Kzn inlemeleri, bartlar, kfrler geliyor damdan. ocuk, elinde ahin, bir candarmayla dar kt. ahine bir eyler yedirmek istiyorlar. ahin yemiyor. Birden Keremin yreine ta gibi bir ac oturdu. Ya, ya ahini ldrrlerse, bakamayp, ne yiyeceini bilemeyip ldrrlerse... Yaa! Gzlerini bir an ahininden ayramyor, gsnde yrei demircinin ekici gibi btn bedenini dvyor, sarsyordu. Yedi, diye sevindi. Ayaa frlad, hemen de geri alln iine pustu. Az sonra da ocuk, elinde ahini, karakoldan uzaklat, kye doru yolland, evlerin arasnda yitti. Kzn iniltileri kesildi. Karakola kan iinde drt be adam daha geldi. Hepsinin de ba kanl ak bezlerle sarlyd. topallyordu. Bunlar Aydnl, dedi Kerem. Kim bilir hangi obadan. Ba sarl adamlardan sonra bir kamyon dolusu kyl geldi karakola. Baryor, aryorlar, ne dedikleri anlalmyor. ok fkeliler. ldrecekler, dedi Kerem. Zaten dve dve ldrmler. Aaaah, dedem, keki dilim kuruyayd da ahini o gece istemeseydim. Yerine klak isteseydim, ne gzel... Aaah, dedem, onu da byle karakollarda ldryorlar. Bir dilliddk sesi duyuldu. Kulak verdi dinledi. Dilliddk sesiydi gelen ama kim alyorsa alamyordu. ine bir ho, umutlu, bilen bir duygu yayld. Cilpirti alsnn iinden ylan kayar gibi kayd, yola kt, ayaa kalkt. Ddn sesi stlerin oradan geliyordu. Oraya yneldi. Drt be ocuk stlerin altnda krk bir dd ttrmeye alyorlard. Bir o deniyor, bir teki, bir trl beceremiyorlar. Kerem karya, bir kam kknn sekisine oturdu, onlar seyretmeye balad. ocuklara gitmek istiyordu ama ekiniyordu. Bu ocuklarn da yz ne ask. Uzun boylu, ip gibi, bklm ocuk sinirli, kamlar kesiyor, urayor, dde dilini takyor, bir trl ttremiyordu. aldklar ddk de bozuldu. O da bir trl tmyor. ocuklar altlar altlar, kamlar kestiler, krdlar, fkelendiler, bir trl dd ttremediler. Kerem, beceriksizler, beceriksizler, diyor iinden glyordu. ocuklar iyice fkelendiler, ellerinde ne kadar kam varsa krdlar suya attlar. Uzun boylusu elindeki aky hrsla sdn kkne saplad, geldi yarn bana oturdu. tekiler de gelip onun yanna oturdular. fkelerinden hi konumuyorlard. Adam m bunlar, diye iinden geirdi Kerem. ocuk mu bunlar! Ellerinden bir ddk yapmak bile gelmiyor. Bir de ahin besleyecekler de, av yapacaklar, ahin uuracaklar da... Aah, aah, karakolun paas Nuri ah! Ah, dedem, aaah, aaah, gurbet el ah! ocuklar oturmular, birbirine ksmler gibi, ne birbirlerinin yzlerine

bakyorlar, ne de konuuyorlar. Ta kesilmiler orada, ylecene, feleklerine kahretmiler, duruyorlar. Birisi fkara, alvar bozarm, yrtlm, mintan izgili, solmu, o da yrtk. Birisinin kara alvar yeni, parl parl ediyor, izgili mintan krmz, sar, yeil, mor izgili... O da yeni. Ayanda da sar bir ayakkab var, kundura. Ne gzel. tekiler hep yalnayak. Bu Aann olu olacak. Ya da ocaklar var. Kimbilir ne oca. Belki onlarn da oca Demirciler Oca, kim bilir. Kerem ayaa kalkt, ocuklara doru birka adm att. ocuklar onu oktan grmler, aldrmamlard. Kerem onlara yaklanca balarn evirip baktlar. Kerem birka adm daha atp durdu. Gz gze bir sre baktlar. nce Kerem glmsedi; sonra ocuklar. Kerem onlarn yanna vard oturdu. Bir sre hi konumadlar, baktlar. Sonra bakp gltler. Kerem cebinden aksn usul usul kard, ak ocuklarn gznden kamad. Uzun boylusu: Keskin mi karda? dedi. Kerem en scak, azck yaltaklanan glmsemeyle glmsedi: ok keskin, dedi, azck da utanarak. Bizim soyumuz Demirciler Oca soyu da, onun iin bizim yaptmz baklar ok keskin olur, oook. Bu ba, dedem Haydar Usta yapt. Hi duydunuz mu Haydar Ustay? Herkes bilir de... Kl yapar. Bir kl yapt imdi, onu da smet Paaya gtrecek, o da bize toprak verecek. Sizin topranz yok mu? diye sordu sar kundural, kara gzl ocuk. Uzun boylusu karlk verdi: Bunlar Aydnl Yr, dedi. Bunlarn hi topraklar olmaz. Herkeslerin toprana konarlar gerler. Herkeslerin ekinlerini yayarlar. Adam da ldrrler. Karakollarda da hrszlk yaptklarndan tr, bunlar ldre ldre dverler, para para ederler. Avratlarn da ellerinden alrlar. Bunlarn mezarlar bile olmaz. Babam yle dedi. Bu Yrkler, dedi, mezarsz millet... Sar kundural: Yalan, diye dikeldi. Senin baban zaten hep yalan syler. Mezarsz millet olmaz. Olamaz. Karakolda Yrkleri ok dvyorlar, onlar kimsesiz de ondan. Onlarn hkmetleri yok da ondan. Yaaa... Onlarn mezarlar yok da, nereye, nereye, nereye gmyorlar llerini? teki ocuklar: Onlar llerini kayalarn bana brakyorlar. Yce dalardaki kayalklarn. Kartallar yiyor llerini... Babam yle dedi ite. Senin baban bilmez. Senin baban bizim traktr bozdu. Hemi de benim gzmn nnde. O, hibir ey bilmez. Benim babam da onu iten att. nsan hi lsn hi kartallara yedirir mi? Yedirir, dedi teki ocuklar inatla, bozulmu. Keremin aks elden ele dolayordu. Utaki kk ocuk: Bakn bakn, diye bard. Kl kesiyor. Kl, kl, kl...' aknlktan gzleri bymt. Teker teker, aky alp kl kesip kesmediini denediler, kesiyordu. Kereme sayglar artt. Uzun boylu ocuun konumas Keremin arna gitmiti. Bizim mezarmz olur. Ama biz bir yerde duramadmzdan llerimizin

mezarlar nerdedir, bilemeyiz. Bizim obada hi kimse de hrszlk etmez. Ama karakolda nedense candarmalar bizi ok dvyorlar. gn nce de Deliboada bizim obay yaktlar. Herkes, dedem, anam, kardalarm, cayr cayr yand. Atlar, eekler, koyunlar da yand. ocuklar da yand. Ceren de yand. adrlar da yand. Kpekler de yand. Bir ben katm da kurtuldum. ocuklar sustular, gzlerine ya doldu. Nerdeyse alayacaklard. Uzun boylu ocuk: Bana ksmedin ya, dediklerime? Kerem: Ksmedim, dedi. Benim babam herkese kzyor. Kzyor da byle szler sylyor, deil mi Hasan? Sar kunduralsnn ad Hasand. Hasan: yle, dedi, ama babam diyor ki o kt bir adam deil. Demek sizi yaktlar, yle mi? Yaktlar, dedi Kerem. Kl oldu btn oba... Sen ne yapacaksn imdi? dedi Hasan. Bilmem, dedi Kerem. Adn ne? diye sordu uzun boylusu. Kerem, dedi Kerem. Benim adm nce Haydar koymular, sonra anam Kerem yapm. Yand gitti anacm. imdi sen nereye gideceksin, ne yapacaksn? dedi Hasan yeniden. Hi bilemiyorum, dedi Kerem. Ne bileyim ben. Kimin kimsem kalmad ki... Hepsi yand. Yand, dedi uzun boylu ocuk. ok yazk. Bir bana kalmak kt. Yandlar, dedi Hasan. teki iki ocuk da sze karmak istiyor, sesleri bir trl kmyordu. Tkanm kalmlard. En sonunda en k bouk bir sesle: Cayr cayr, dedi. Kim bilir yanarlarken nasl bardlar. Bir de karakolda dvdler onlar. Onlar da yandlar. Gzyalarn tutamad. ri iri damlalar yanaklarndan aa indi. Alama Osman, dedi Hasan. lenle lnmez. Yanmak kt. Ac... Kerem yalnz kalm. stelik a da imdi. Osman: Ben imdi gider ona yiyecek getiririm, dedi frlad. Kerem: Dur Osman, dedi arkasndan kotu. Dur karda. Azck bekle. Osman bekledi. Kerem: Buraya gelin hele, dedi duyulur duyulmaz. ocuklar bir araya gelip birbirlerine korkuyla sokuldular. Kerem sesini daha da alaltarak:

Bama gelenleri kimseye sylemek yok: Bizi yaktklarn... Bykler duyarlarsa dmanlarmza da duyururlar, onlar da beni bulurlar yakarlar, dedi. Hasan: Doru, dedi. Yakarlar. Kimseye duyurmak yok. Uzun boylusu: Babama bile sylemem. Kimseye, dedi kklerden birisi. Dursun. Yakarlar Keremi de... imdi beni yakmak iin aryorlar. gn bir atl, kara bir atl beni gn, gece kovalad. Saklandm. Elinde de bir yangn, arkamdan geliyor, da ta yakyordu. Sularn iine girdim, kurtuldum. Birinde ben bir hltanla girdim. Atl hltanl drt yandan altrd; ben yanmadm. Bir tek byk benim burada olduumu duyarsa, teki byklere syler, dmanlar da beni duyarlar, kara atl da gelir beni burada bir iyice yakar, kl eyler, dedi. Kl eyler, dedi Hasan. Sen abuk eve git, kimseye grnmeden peynir, ekmek, domates, ne varsa al gel, biz de yeriz Keremle. Kimse bilmeyecek. Osman: Nerede yatar Kerem? diye sordu. Hasan: Sen git gel hele, bir yolunu buluruz. Byk tavr taknd. Bu kadar adam bir ocuu mu saklayamayacaz, yle deil mi? Saklarz, hem de hi kimse bulamaz! Bulamaz Keremi... Osman koarak uzaklat. Kerem sevinliydi. ocuklarla iyice arkada olacak, ondan sonra onlara ahin iini aacakt. Hep birden ahini almann bir yolunu nasl olsa bulurlard. Yeter ki bykler duymasn kendisinin burada olduunu. Kerem: Bir de beni ldrmek iin Oktay Bey aryor. Oktay Bey sevdaland Cerene. Ceren de Halile sevdal. Oktay Bey Halili ldrd. Kanl gmleini getirdi Cerene verdi. Al Ceren, dedi. Ceren Halilin kanl gmleini alnca ok alad. Kendini kayann bandan aa atyordu, tuttular. Oktay Beye dedi ki Ceren, beni de Halil gibi ldrsen sana varmam, dedi. Oktay Bey de tabancasn ekti, her yere, herkese kurun skt. te, yaaa, yle oldu. Oktay Bey sevdadan delirmi dediler. Dedem dedi ki... Hasan sabrszlanmt: Oktay Bey seni neden ldrecek? diye cokuyla, acyla sordu. Kerem ard. Sahi neden ldrecekti onu Oktay Bey? Bocalad, bir ey bulamad.

te ldrecek, deli deil mi? Deli o. Sevda delisi. Deliler adam ldrrler. Bakt ki deli szne Hasan kanmad. Onun gzlerinde inanszlk akt. Her eyi berbat edecekti. Bak, dedi, Hasan, sen gel hele uraya. Kulana eildi. Gel de sana syleyim, kimse bilmemeli senden baka. ki ocuk yan yana, tekilerin merakl baklar altnda stlerin arkasna gittiler. Kerem Hasann kulana azn dayad: Babam, dedi, Oktay Beyin kardeini ldrd. Onlar Halili ldrdler ya, Halil de babamn arkada olurdu, sen nasl benim arkadamsan, babam da Halilin cn almak iin Oktay Beyin kardeini yakalad, ite u grnen Anavarza kayalklarnda yatrd, boazlad, koyun boazlar gibi kesti. Kimseye syleme olur mu? te babam yannca da Oktay Bey cn almak iin beni aryor. Beni yakalayacak, oraya, ite u kayalklara gtrecek, orada beni yatracak, boazlayacak. Kanm da fkracak stne bana. Kimseye syleme olur mu? O kara atl var ya, beni gn kovalayan, Oktay Beydi o. Beni yakyordu. Boazlamak iin yakmad. teki ocuklar stlerin arkasna sinmiler, bym gzlerle, kulak kesilmiler, Keremin ne anlattn duymaya alyorlard. Hasan onlar grd: Kerem, dedi, Bunlara da syleyelim. Ayp olur. ocuklardan kimseye, byklere laf kmaz. Sll iyi bir ocuktur. O uzun boylusu... Kerem: Mademki sen onlara gveniyorsun. Arkadalarn. Syleyelim. Hasan zaferle tekilere seslendi: Gelin ocuklar, sizlere de anlatacak. Kerem batan balad, bire bin katarak, Oktay Beyi, Cereni, babasn, kesilen adam onlara anlatt. ocuklar dehet iinde kalmlar, korkuya kaplmlard. Hasan: Korkma Kerem, dedi: Burada seni kimse ldremez, kimsecikler yakamazlar. Biz var iken... yle deil mi Sll? Sll kabard, bkk bedeni doruldu, yz karard, sertleti, Keremin elini, titreyen eliyle smscak tuttu, gvenli bir sesle: Sen hi korkma Kerem, dedi. Keremin yz korku, ylgnlk, pimanlk iindeydi. Nerdeyse alayacakt. Hasan, Sll, teki ocuklar bunu grdler. Sll, durgun, korkusuz: Bize gven, dedi. Seni btn dnyadan saklarz. Seni elimizden Vali bile, Onba bile, Kaymakam bile, Hasann babas bile alamaz. Hasan: Babam bile, diye vnd. Korkma sen. Biz yanmadan seni cayr cayr yaktrmayz.

Yaktrmayz, dedi teki ocuk. lerinde derin bir kahramanlk, koruma, fedakarlk duygusu kabarmt. Keremin birden yz d, gld, aksn Hasann elinden ald. yleyse, Osman gelinceye kadar ben de size ddk yapaym. Hem de size ddk almasn reteyim. Kamlara yrd, hemencecik kaln, uzun bir kam kesti, yere oturdu, soymaya balad. Aladan koyanda, Mordelik kayasnda, maarann iinde Mustann yaralarn Meryemin merhemleri iyiletirdi. Kel Musack ona hep ya bal, yourt, et ekmek tad. Mustan onun tek umuduydu. Halili neden ldrmek istiyordu? Yalnz Ceren, yalnz toprak iin mi, deil. Oktay Beyle el altndan bir anlamas m var? Ne vermi de ona Oktay Bey, Kel Musack Halile bylesine can bir dman olmu? Ya da ocukluktan kalma Halille bir alp veremedii mi var? Kimsenin bilmedii, Halili ldrtmek hrs olmasa Musack Mustana bylesine bakmazd. Kitaba el basarm ki bakmazd. Ulan Kel Musack alacan olsun. Mustan ayaa kalkt. Yarasnn yerinin izi bile kalmad. imanlad, byn uzatp burdu. Eski halinden imdi daha iyiydi. Gel bakalm Resul Aa, geeel! Resul Mustan karsnda grnce birden bir irkildi, sonra kamak iin yresine baknd, gzleri fr dnd. Sarard. Dudaklar, boaz, burnu kurudu. Birden terledi, su iinde kald. Dizlerinin ba zld. Gel geeel, Resul Aam, geeel, bu dalarn padiah da, Krolusu da sensin. oban Resul inliyordu. Mustan karda durmu, eli tetikte, tfein namlusu tam Resulun alnnda, glyordu. Yahu, ok da korkakmsn Resul Aa... Resul yere oturmu kalm, ba gsne dm, ta gibi, topraktan bir para gibi hi kprdamyordu. Mustan da konumay kesmi, eli tetikte, yle dikilmi, duruyordu. Aradan bylece uzun bir sre geti. Mustan bir taa sekilenip oturdu. O da teki gibi hi konumuyor, susuyordu. Sonra Mustan birden bard, barmasyla birlikte tetie bast. oban Resul ok gibi yukar frlad geri dt. Mustan onun ayaklarnn dibine, sana soluna kurun dyordu. Her kurunda Resul bir yukar sryor, sonra yere ylyordu. Eeee, Resul Aa efendimiz, senin gibi bir aa efendi tekmil Toros lkesinde, Binboalarda, gnei ok Anadoluda, btn ukurovada yok. Eeee, beni tutsak klp da ikence yaptklarnn hesabn nasl vermek istersin? Yanndaki inke taa bir de kurun skt. Tan krklar Resula dedi, Resul srad ama, bu sefer yere ylmad. Mustana doru birka adm att, durdu. Yalm gibi gzlerini krpmadan Mustann gzlerinin iine dikti. Gzleri l l yanyordu. Mustan ard, rkt, korktu. Kendisini hemen toparlayamad. l birden dirilmi, canlanm gibiydi. Neden sonra kendini toparlayan Mustan yrekten bir kzgnlkla bard: Syle ulan, bana hakaretlerini, ikencelerini nasl deyeceksin? Senin gibi yalvararak, ayak perek deil... desem desem lerek derim, dedi, sert tok, btn sonucu imdiden kabullenmi.

Mustann fkesi birden geti. aknl daha da byd. Bunu hi beklemiyordu. Daha nce; byle byle olacak, Resul bunu syleyecek deseler ona d gibi gelirdi. Yaaa, yle ha, Resul Aa? Ben de sana bouna aa dememiim. Demek sen benim gibi yalvarmazsn? Yalvarmam, diye dikeldi Resul. Sana her bir ktl yaptm ama, cann da ben kurtardm. Sesi lm imdiden kabul etmi, btn olacaklara bo veren bir sesti. Yalvarmazsn ha? Yalvarmam, diye diretti Resul. Mustan birden hanerini ekti, ayaa frlad. Deli gibi olmutu. Resulun stne atlad, kalasna hanerini saplad. Resulun ty bile kprdamad, of bile demedi. Soyun ulan, dedi. Resul aldrmad, kprdamad bile. Mustan onun belli belirsiz titrediini sezince sevindi. Soyun ulan! teki cansz gibi kalmt. nceden bir titreme. Soyun, soyun, soyun ulan. Mustan bir anda onun btn giyitlerini haneriyle paralad, Resul ortada bir anda rlplak kald: Btn bedeninde seirmeler vard. Kalasndan kanlar bacana aa szlyordu. u aacn yanna yr. Seni yle birden ldrrm m sanyorsun? Yr! Yr ulan!. Resulu elinden tutup aaca srkledi, beline dolal, uzun, kei klndan yaplm rmeyi zd. Hi kprdamayan oban ocuu aaca dolaya dolaya, serte, skca sard. rme, ocuun bedenine oturdu. Bundan sonra da benim gibi yalvarma. Yalvarma bakalm, dedi. Resul ban kaldrd. Gzleri hi deimemi, ylmamt. En kk bir korkunun izi bile yoktu gzlerinde. Yalvarmam, dedi. Ben adamm. Bir can iin kimseye yalvarmam. Ben senin gibi bir adam deilim. Yalvarma bakalm, dedi Mustan. Senin yiitliini imdi greceim. Oradan ayrld gitti, teden kocaman bir diken kesti geldi. Dikeni usul usul ocuun bedenine vurmaya balad. Resulun bedeni azdan azdan kanyordu. leye kadar bedeni dikenle kamlad. Ta ki btn beden kan iinde kalncaya kadar. Sonra gitti, belindeki kaba suyla doldurdu, getirdi Resuln stne boaltt. St sad, stleri de Resulun btn bedenine srd. imdi yalvarma bakalm, dedi dilerini skarak. Ben gidiyorum. Seni sineklere brakyorum. Ben yarn sabaha gelirim. Resul karlk vermedi.

Mustan aa indi, Resulun kepeneini ald, sry aaya, koyan dibine ekti gtrd. Vay anan avradn olan, diyordu. Vay anan avradn. Adamn da bylesi grlm deil. Vay anan avradn... Bu ocuk bir canavar. Bunu ldrmeyince olmaz. Bu, bu ikenceden bir kurtulursa, kkmz kurutur. Ya imdiden dnp bunu brakmal, ya da ldrmeli. Vay anan avradn ocuk, bana msn demiyor! Byle bir it olu it dnyaya gelmemitir. Bir de ii szlyordu. Bylesi bir adama kylr m? Keki ben senin gibi deilim ben bir can iin sana yalvarmam dediinde, ocuu bu yiitliinden dolay braksaydm. Bunu syleyen bir insana dokunulmaz, braklr, elleri de plrd. Ulan, ne aslanmsn sen Resul! Resuldan btn ektiklerini unuttu. yleyse bylesi yaradlta, yiit bir adam bana onca ikenceleri nasl yapt? Birden yreine tp etti. Bu ocuk oynuyordu benimle, diye dnd. Vallahi oynuyordu. kence filan bilmiyor, eline drm bir adam, oynuyordu. Sonra da: Byle de oyun olur mu? diye geirdi kafasndan. Olur mu? Bu ocuk kimsiz kimsesiz. ok ikence etmiler ona. ocuklara ok ikence ediyorlar. Hele kszlere... Bu da beni bulunca cn benden ald. Dneyim de u garibi brakaym. Mustan byle byle dnerek akam etti. Poyraz esiyordu, ayazd. Souk eli aya donduruyor, ortalk buz kesiyordu. Bu ocuk sabaha kadar byle kalrsa donar lr. Donsun lsn, diye bard kendi kendine. Varsn donsun deyyus. Zalim hayvan. t. Donsun! Bugnlerde Halil de buralarda geziyormu. ki gn nce Kardelerde candarmalarla arpm, candarmay yaralam. Mustan: Keki, diye geirdi iinden; Kr Aliye burada olduumu sylemeseydim. ocuu bulup hemen ldreceimi sanyordum. imdi ne yapalm? Halil; parmak kadar bir ocua bunu yaptm grrse ne der, ne dnr benim hakkmda? ocuu brakaym. Zavall, fkara bir ocuk... Sonra hemen vazgeti. Yalvarmayacak m bu it olu it? O yalvarmazsa, Halil de grse, slalesi de, smet Paa da grse vz gelir. Halil grrse onun yapt alaklklar... Bir bir anlatrm Halile. Sonra Halil nereden grecek ocuu? O zamana kadar ocuk ya yalvarr, ya da lr gider. Ya srnn sahipleri? Aramazlar m ocuu? Bir oban kim arar, aylarca arayp sormazlar. Hele bylesi gz pek, Allahn bin belas ocuklar... Sr nnde. Otluyor. Souk azttka aztyor. Ay domu, testekerlek. Ayaz kemie iliyor. Mustan uyuyaym, diyor. u ocuu gzmn nne getirmeyeyim, diyor, olmuyor. ocuk geliyor, geliyor, gznn nne dimdik, kan iinde glerek, ivi gibi gzleri ltda karsna dikiliyor. Mustan ocua yalvaryor. Etme eyleme Resul, bir kere, azck yalvarver de senin ayana turab olaym. Haydi Resul... Bir de bakyor ki Mustan, ocuktan st isterkenki gibi balam yalvarmaya. Nedir bu? Onun, bir parmak ocuun yapt da, benim gibi eek kadar bir adamn yapt da... Ne istiyoruz byle birbirimizden? Ne kadar tat alyoruz byle birbirimizi aalamadan! O beni hibir sebebi yokken gnlerce bir anak st iin yalvartt, aalad. Beni aalar yalvartrken zevkten tiril tiril titriyordu it. Buna karlk o yalvarp aalanmaynca ben fkeden kudurdum. Neden aalyorlar insanlar byle birbirlerini? Neden, neden, neden? Birbirlerini aalamaya can atyorlar, deli divane oluyorlar. imdi aada ukurovallar kim bilir bizimkilere neler yapyorlardr. Onlarn onurlarn krmak, onlar

kltmek, ktlemek iin neler yapyorlardr, neler! Bir bakasn aalayan insan nce kendisini aalamyor mu? Bunun kimse farknda deil mi? Aac, kuu, akarsuyu, brt bcei, yerdeki karncay, en alak insan kutsayan, ycelten, gzelletiren inan gzelleir, yle deil mi?. Niin insanlar azck akll, azck daha gl deiller? Neden Mustan, neden? Bir ocuk, parmak kadar, ta yrek bir ocuk aalanmyor diye deli divane oluyorum, neden, neden, neden Mustan? Herkes, uan ku bile imdiye kadar seni aalad da ondan m? Neden Mustan? Ceren, Halil, tekmil oba, seni aalad da ondan m? Topunun cn bir ocuktan almaya kalkyorsun, yle mi Mustan? Ertesi gn leye doru Mustan Resulun yanna gitti. Resul aacn gvdesine yapm kalmt. Uzaktan baknca hi soluk almyordu. ocuun bedeninde en kk bir can eseri yoktu. Mustan uzakta durmu, bu l bedeni seyreyliyordu. ocuun kurumu klm, kan iinde kalm, tepeden trnaa sinek svanm bedeninden kck bir kprt bekliyordu. Bekliyor, ocua bir trl yaklaamyordu. Sonunda cann diine takt, gzlerini yumdu, bir atlta ocuun yanna vard, ipi hemencecik zd, ocuk yere yuvarland. Mustan onu dinledi. Yrei atyordu. Sevindi. Resulu ald, teye yumuak otlarn stne gtrd. Belinden sukaban kard, yaln da boynundan ald, bir iyice ocuu ova ova temizlemeye balad. Kaban suyu yetmedi, ocuu srtlayp yakndaki pnara gtrd, onu tertemiz ykad. Srtndaki torbasnda Musacn getirdii merhemler, amarlar vard. Resulu iyice merhemledi. amarlarn giydirdi, kepenee sard. ocuk daha rahat soluk alyordu imdi, ama gzlerini aamyordu. Karya hemencecik bir ate yakp, ocuu atein yaknna ekti. Banda bekledi. yi ki lmedin Resul, dedi. Aslan Resul. Dayandn ulan. Helal olsun. Kendine geldiinde istersen ldr beni. Bard: Aslan, aslan, aslan Resul. Resul gzlerini at geri kapad. Mustan neredeyse kalkp sevincinden oynayacakt. arabuk gitti, bir mor koyundan st sad. Mor koyunlarn stleri ifal olur, Mustan bunu ezelden beri biliyordu. Yeni salm, buulanan scak sd getirdi. Resul, Resul karda, kalk kardam. Kalk aslanm. Ha yle. Azck dorul hele. Haydi yiidim, a gzlerini. Haydi aslanm, aver gzel gzlerini. Resulun salarn okuyor, onu incitmekten korkuyordu. Resulum, canm, kalk yavrum, ne olur. Resul bu okayc szleri duyuyor, daha ok sylemesini istedii iin gzlerini amyordu. Mustan gittike sesini daha da tatllatrarak Resula sesleniyordu. Resul glmseyerek gzlerini at, sevgiyle, dostlukla, gzlerinin elii yumuam, Mustana bakt. Mustan ona gld. O da gld. Bir sre karlkl gltler. unu Resul. Scak scak... Daha imdi sadm. imdi ben aaya inip Kr Aliye gideceiz. Bir de Halil adnda arkadam var buraya gelecekti gelmedi, onu soracam. unu. Sana Kr Aliden merhem de, pekmez de getiririm. eker de getiririm. Resul hep glyordu. Azna kadar dolu ama bir dikite bitirdi. Sana bir de kuzu, yal kuzu getireceim. Ben gelinceye kadar srye kim gz kulak olur? Resul nazl nazl, duyulur duyulmaz bir sesle: Ben gz kulak olurum, iyiyim, dedi. Kpekler, biz olmasak bile bir hafta evirirler sry. Sen hi ksmlenme aam... abuk git, abuk gel.

Gene gz gze gelip gltler. Mustan elini uzatp Resulun elini tuttu. Epey bir sre byle el ele kaldlar. Mustan: Salcakla kal. Ben yarn sabaha, geriye dnerim. Halil de gelirse bir yere gitmesin. Bamza gelenleri, birbirimize yaptklarmz Halile anlatma, olur mu? Olur, dedi Resul usulca. Uar gibi koyaktan aa indi. Gece yarsna doru Kr Alinin kynn kysndayd. Az sonra da kendini evde buldu. Kr Ali korkuyla kapy at. Halili anlatt. Senin yerini tarif ettim. Dn sana doru yola dt. Gelmedi mi? Gelmedi, dedi Mustan. Bulamad herhalde, dedi Kr Ali. Bulur nasl olsa, sen cann ona skma Ali, dedi Mustan. Sonra oturdu. Resulla arasnda geenleri bir bir Aliye anlatt. Ali: Kt yapmsn, dedi. ldrmeliydin onu. Bu ocuktan bu dnyann ok ekecei var. Bundan sonra da onu hi ldremezsin. ldremem, dedi Mustan. ldremem ya. imdi ona, pekmez, eker, yaralarna ila bulacaz. Buluruz, dedi Kr Ali. Onlar kolay ya, o seni ldrecek. Yzne glecek, ilk frsatta seni ldrecek. Bunu bylece bilesin. Ben bu cins adamlar iyi bilirim. ldrsn, dedi Mustan glerek. Kr Aliye inanmamt. Ayrlrlarken gz gze gelip gltklerini, birbirlerinin ellerini skarlarken kenetlenen dostluu, kardelii anmsad. Byk dostluklar hep byle byk atmalardan sonra gelirdi. ldrsn. Sen bilirsin, dedi Kr Ali. Sylemesi benden. Sen onu biliyor musun? Mustan onu biliyordu. Karlatklar ilk gnler Mustann daha o zamanlar aya imemi, Mustan daha elden ayaktan dmemiti. te o zaman Resul kendisini, arada srada gzleri yaararak anlatmt. Babas lm, anas teki kyde bir adama kam, Resul amcasnn bana kalmt. Amcasnn sekiz olu vard ve ok fkara bir adamd. yandayd. Buzalar koyduklar kck bir ahrda otlarn arasnda yatyordu. Orada yiyor iiyor, orada byyordu. Be yana kadar hibir giyit gemedi srtna. rlplakt o zamana kadar. Bir komu kadn lm olunun soykasn verdi ona be yanda. Alt yanda amcasnn evine ilk olaraktan girebildi. Girince de ok sevindi. Scak bir orba iti, bulgur pilav yedi. Yedi yanda bir kuru soan bulgur pilavnn yanna katk eyledi. Soan ok lezzetliydi, tadna bayld. kere geirdi soan yedikten sonra. Yedi yandayken amcas onu ok dvd. Sonra amcasnn kars, sonra amcasnn ocuklar srayla keyif iin durmadan dvmeye baladlar. Hi sebepsiz on ikisine kadar her gn dayak yedi, ahrda buzalarla birlikte uyudu. On ikisinde ilk olaraktan tatly rendi. Bir kak pekmezi azna srd. Dnyada pekmezden daha lezzetli bir ey olamayacana gzleri stne yemin etti. On drdnde oban oldu. Baka bir oban ocuu bayltncaya kadar, bir gece sabaha kadar dvd. Bir yl iinde obanlkta ylesine bir n yapt ki, byk bir sry Davutoullar ona teslim ettiler. Bir yl iinde ne bir kurt, ne akal, tilki, ne hrsz srye yaklaamam, srden bir tek koyun bile eksilmemiti. On drdnde amcasnn ortanca olunu bir dvd, bir dvd cann kard, kolunu da krd. Bu da yetmedi. Amcasnn ban yard. Amcas alt ay hastanede yatt.

ark giydi, paray tand, kaval almay rendi. oban kzlarn memelerini tutmay, daha baka eyleri de rendi: Uzun bir sre insanoluyla konumad. nsanlardan ok ekiniyor, korkuyor, utanyordu. ri bir oban kpei vard. Hep onunla konuuyordu. Resul yemin etti ki kpee ne sylemise, kpek her dediini anlam; karln da vermiti. Kr Ali: Bu ocuk, kuun kanadnn altna saklansan da, karncann deliine girsen de seni ldrecek. abuk dn maaraya, ldr ocuu. Mustan bozuldu, iine korku girdi. u Toros kylklerinde, bilirdi ki, Aliden daha aklls yoktur. Doru mu sylyorsun, benimlen alay etmiyorsun ya? Bu ocuk seni ldrecek, diye gvenle syledi Ali. Ona yaptm bunca iyilikten, kurtardm lmden sonra da m? Seni ldrecek. imdi ona yetiecek, hemen ldreceksin. Hi frsat vermeden. Ya Halil varm onu bulmusa? Halilin yannda onu nasl ldrrm? Ne yap yap, ldr. Mustan pekmez hzmann, eker torbasn, merhemi Aliden ald, yola dt. Ali gecenin karanlnda ardndan: ldr onu, diye seslendi. Mustan, ldreyim, diye iinden geiriyordu. Onu ben lmden kurtardm. Braksaydm imdiye oktan lp gitmiti. lmden kurtardm, kardeim gibi, ocuum gibi bir adam nasl ldreyim? Ali akll adam ama yanlyor. Resul yiit adam, nasl kylr? Ali de ok bilir ama, imdiye kadar ne sylemise kmtr ama... ocuu ldrmekten baka are yok. Yrdke hzlanyor, hzlandka daha ok, daha ok hzlanmak istiyor, daa yukar koarcasna trmanyordu. indeki korku da gittike aztyordu. Ben de taktm kafama. Ne olacak bir ocuk, skarsn kurunu beynine, atarsn lsn kpeklere, i biter gider. Halil olsun, ne olur? Ondan sonra da bir yolunu, bulacam, anasn sataym Halili de ldreceim. Maaraya kadar hep Halili, Cereni dnd. Halili, Cereni, bana gelenleri... Bana btn gelenler u Halil yznden geldi. Daha da Halil yayor. Halil olmasa alrd Cereni, kimsenin de kafasn kesmezdi. Kesip de bu dalarda byle rezil olmazd. Nasl olsa bir candarma kurunuyla gideceim... Ben gitmeden u Halili ldreyim de... Ondan sonra da ukurovalya kar olmu Cereni karaym da, ondan sonra lm ho geldi sefalar getirdi. Halil lmeden olmaz. Hem de Mustana hibir zaman kurtulu yok. lle de Halil lecek. Uzaktan, ii dolmu kabararak: Resul, diye bard. Resul glerek maarann kapsna kt: Pekmezi getirdin mi? diye sordu. Mustan: Getirdim, deyince, ocukta bir sevin. Mustann boynuna sarld. Mustann iinden geti: unu hemen ldrmeliyim. imdi ldrmezsem, bir daha ldremem. Hem

de pekmezi yemeden ldreyim iti. Resulu boynundan silkeledi, adm teye frlad, silahn ekti, tetie basacakt, gz gze geldiler... Mustan usuldan tfeini indirdi. Rahatlamt. Resul gzleriyle bir yalvarmt ki... Hani ulan yalvarmayacaktn? Resul krgn, kzgn, zgn, gzleri imeklenerek, kendinden, Mustandan, u koyunlardan, kpeklerden, aatan, sudan, uan kutan utanarak, yerlerin dibine geerek: Canm bir pekmez ekti ki... Pekmezi yemek istedim, dedi. Koklad hzman. Oooh, ne gzel kokuyor. Hzman ald, maarann kapsna gitti, yufka ekmeini kard pekmeze yumuldu. Uzun uzun, tadn kararak pekmezi yedi. Of, dedi. Mustan Aa, llerinin canna desin... Bir yedim, bir yedim. Niye hep beni ldrmek istiyorsun? Aldrma, dedi Mustan aresiz, kederli. Olmayacak, yapamayacam. Yandaki am aacnn altna getiler. Mustan Resulun yzne hi bakamyordu. Ban kaldrmadan Resula Cereni, bana bu yzden gelenleri, Halili anlatt. Halili ldrmeden Mustan iflah olmayacakt. Ne diyorsun Resul? Halil yaknda buraya gelince onu hemen ldrmelisin, baka aren kalmam senin, arkada. O buraya gelir gelmez bir, yolunu bulup hemen ldreceksin. stersen bana ver silahn, ben onu ldrvereyim. Resul onu bylece tledi. Halili beklemeye baladlar. kinci gnn sabah Halil, aadan iki arkadayla grnd. Mustan bozuldu: Geliyor ama iki kiiyle birlikte geliyor. imdi ne yaparz Resul? n birden... Olur mu Resul? Yazk deil mi tekilere? Bilmem, dedi Resul. Belki bir yolunu buluruz. Belki arkadalarndan ayrlr. Bak, arkadalarnn silahlar da yok. Yok, dedi Mustan. Belki onlar Halili buraya kadar getirecek, geriye dnecekler. Ayaa kalkt, sevinle: Halil, diye bard. Halilin de sesi sevinle nlad: Mustaaan, geliyorum. Az sonra da geldi. ki arkada kucaklatlar. Halil yere oturup belini am aacna dayad. Yorulmutu. Mustan, teki arkadalar, Halil otur demeden bir trl oturamyorlard. Bu durum Resulun gznden kamad. Sonunda Halil onlara, oturun demeyi akl etti. Ondan sonradr ki tekiler oturdular. Halil yanndakileri tantrd: Bunlar Oymakl obasndan, dedi. kisi de... ukurovallarla btn obalar

birbirlerine dmler, dvyorlarm. Bu kardeler de bir tarla dvnde ikier ukurovaly ldrmler, bana gelmiler. Silahlar da yok. Ama paralar var. Bunlara silah bulacaz. Hemen yarn. Mustan iinden geirdi, senin silahn birine veririm, tekini de Allah kerim. Bir de benim lm haberimi, kanl gmleimi gtrmler obaya... Gya ki sen beni ldreymisin. Gelenler Oktay Beyi, Cereni, Cerenin Halile olan dillere destan akn anlatmlard. Zaten Cerenin Halile, Oktay Beyin Cerene akn btn obalar, btn ukurova biliyordu. Mustan: Sen bunun byle olduunu biliyor muydun Halil? diye sordu. Halil: Biliyordum, biliyordum ama, bu kadar olduunu bilmiyordum. Gelenlerden daha uzun boylusu: Ceren kendisini mutlaka ldrecek diyorlar, dedi. Beyi de, Halil Beyi de l biliyor. Oballar da Oktay Beye varmyor diye onunla konumuyorlar, onun yzne bakmyorlar. Halil Cerene sevdalyd, deli divaneydi ama, anlatlanlar duyunca bir ate daha dt yreine, yerinde duramaz oldu. Sz deitirmek iin: Bizimkiler daha konacak yer bulamamlar ukurda... Dolanp duruyorlarm. Mustan: Biz ikimiz inelim ukura. Bir are buluruz belki. Haklsn, dedi Halil. ok kt durumdalar. Ceren kendini ldrmeden de ulamalym. Ben Cereni bilirim. O kendini ldrr. Ben de Cereni bilirim, dedi Mustan. O kendini ldrr. Ama sen Cereni gremeyeceksin, aslanm. Bu gece deilse yarn gece cartla ekeceksin aslanm. Resulla gz gze gelip ayn eyi dndklerinden dolay birbirlerine glmsediler. Oktay Bey obay Payasn altnda, denizin kysndan skenduruna aa yrrken buldu. Yamur yayordu. Yamur btn obann, kadn erkek, oluk ocuk, at, eek, deve, iliklerine ilemiti. Oktay Beyin de iliklerine ilemiti. Drt gndr yoldayd, onlar sora sora bulmutu. Payas Kalesi bir dzln ortasnda yapayalnz kalm keli bir kaya paras gibidir. Dousunu epeevre sarm Gavurdalarndan Akdenize kadar esen yeller am kokar. Drtyolda yal portakal baheleri, Payasta yal Trkmen, Yrk Beyleri eski gnlerin ldrc zleminde. Kalede prangal, boyunlar laleli, sivri sakall, imen yeili gzl Beyler. Uzun zlem trkleri. Trkmen, Yrk Beyleri bu kaleye bir yldan daha ok dayanamazlar. Kalenin yani yn, topran alt Trkmen. Beylerinin kemikleriyle dolu. Bir dert l gibi bu ovadan, hala angrtl ar zincirleri, boyunlarndaki ar lalelerle srgnler, tutsaklar gelir geerler. Uzun atlar, uzun vglerle. Osmanl tutsak kld,

Osmanl yakt ykt hapseyledi. Osmanl talan eyledi; Osmanl mecbur eyledi. Uzun alklar, ilenmeler... Karaullu obasnn ocuklar sinekler gibi krlyordu. Bu sabah bir ocuu daha Payas kalesinin dibine gmdler, stne birka avu Osmanl topra attlar. Zulm topran, kadir kymet, tre gelenek bilmezin, insanlk bilmezin, kl kabzasn keser mi, soy asl bilmezin topran attlar stne. Koyunlar da krlmaya balad. Kpeklerden n de Erzin kylleri, canlar istedi diye yoldan geerlerken vurdular. Sleyman Kahyaya her ey, byle srnmeleri, ocuklarn lm, koyunlarn krlmas, her ey olaan geliyordu. Sleyman Kahyann bir trl yutamad kyllerin durup dururken at gibi nazl, iri kpeklerini vurmalar oldu. G byk dalgal Akdenizin kycna, tarlalarla deniz arasndaki kumlua zdrd. Fethullah ard. Bu kadar fazla, dedi. Olmaz! diye grledi. Kpekleri vuran bana bulup getirin. Bu, fkeden kuduran delikanllarn canna minnetti. Hemen kye daldlar, adamlar kyn kahvesinden alp Sleyman Kahyaya getirdiler. Yolda kpek ldrclerine bir fiske bile vurmadlar... Sleyman Kahya karsnda dikilip duran, hi umursamayan kyl delikanllar tepeden trnaa szdkten sonra, ldrc bir sesle: Neden ldrdnz kpekleri? O kpekler size ne yapt, behey alaklar? dedi. Delikanllar yal adamn fkesi altnda sindiler, ezildiler. Syleyin, diye grledi Sleyman Kahya. Delikanllar daha da sindiler. Sleyman Kahya onlara biraz daha yaklat. elik gzlerini onlarn gzlerine dikti, bakt bakt: Haktuu, birincisinin yzne tkrd. Sonra ikincisinin, sonra ncsnn... Salverin unlar gitsinler evlerine, dedi. Yoz kpekler. Adamlarda insanlk kalmam ki. Kpek derecesine inmiler, kpek ldrcleri... Kpek soylular. O gn orada, denizin kysnda, dalgalarn gmbrtsnde gecelediler ve kendilerine saldracak kylleri sabaha kadar beklediler. Kimsecikler gelmedi. Sabaha kar len bir ocuu yamur altnda, yeil bir tarlann hendeine gmdler. Sabahleyin g yklendi. Nereye gideceklerini bilemiyorlard. Ekilmemi en kk bir toprak paras bile yoktu. Giyitleri stlerine yapm, kilimlerin renkleri birbirine karm, keelerin naklar silinmi, her bir yan boyayan, develerin, atlarn, eeklerin bacaklarndan boyal sular szlyor. leye kadar yamur altnda Payas kalesinin nnde nereye gideceklerini bilemeden dndler durdular. Oktay Bey Sleyman Kahyaya geldi. izmelerine su dolmutu. Soylu at m, kulaklarn drm, bzlmt. Oktay Bey byk gzl, ortadan uzun boylu, azck imanca, kara bykl, alnndan yukar salar dklm, hep kederli gzken, yirmi be yalarnda gsteren bir delikanlyd. Bu byle olmaz, byle yamur altnda... Yamur da hi dinmiyor ki... Herkes lecek... Konacak bir yer bulmalyz. Ben Cerenden vazgetim. Sizden hibir

ey istemiyorum. G bizim iftlie ekelim. Babam hibir ey sylemez. Bu k bizim iftlikte geirirsiniz, sonrasna Allah kerim. Sleyman Kahya bu teklife hibir karlk vermedi, sadece sustu kald. Neler dnyordu, kim bilir. Oktay Bey Sleyman Kahyadan olumlu ya da olumsuz bir karlk alamaynca atn baka insanlarn, Mslm Kocann yanna srd. Mslm Koca zor soluk alyordu ama ayaktayd. Yz sar bir yeile kesmiti. Ona da iftlie gitme teklifini yeniledi. O da ona hibir karlk vermedi. Ceren, Ceren, Ceren ne ktlk var bu uakta? Sultan Kar konuuyordu. Yamur altnda Cereni gn uzana ekmi, durmadan sylyordu. Sleyman Kahya Fethullah ard: G, dedi, Dumlukale yresine ekelim. Orada atmadmz, dvmediimiz, dman etmediimiz insanlar var daha. Belki bir yolunu, belki stne ayak basacak bir toprak paras, bizi kabul edecek bir kra buluruz. Yz bir umutsuzluk karanlndayd. Avurdu avurduna gemi, kamburu iyice dar frlam, ba omuzlar arasna gmlm gitmiti. Sakalndan yap yap bir su durmadan gsne szyordu. Sakal mintanna serilmi, yapmt. Fethullah: Oktay Beyin iftlii... diyecek oldu. Sleyman Kahyann derinden, ylgn, umutsuz bir bak onun susmasna, bir daha Oktay Beyin iftlii lafn azna almamasna yetti. Fethullah gn ynn kuzeye, Dumlukale ynne evirdi. G aknlndan kurtuldu, uzaa, bilinmeze, Dumlukale ynne doru yrmeye balad. Dumlukale ok uzaklardayd. Bir g yryyle buradan Dumlukale en az drt be gnlk bir yoldu. len hayvanlarn boazlyorlar, etlerini, derilerini kylerde ucuza satyorlard. Kzm Ceren, bu olan sana byle candan sevdalanmasa hi yllar yl aramzda gelir de byle srnr myd? Al sana on tane beibiryerde, al sana altn kpeler, al sana altn bilezikler getirmi. Al sana... Fethullah yolda, btn obann kadnlarnn kzlarnn tepeliklerinden, gerdanlklarndan birer altn topluyordu. Obada hi para kalmamt. O gece demiryolunun altnda, eski bir bahenin iinde konakladlar. Fethullah altnlar getirdi babasna verdi. Belki de kadnlar son altnlarn veriyorlard. Sleyman Kahya nne getirilen kulplu altnlar atein nda sayd. te son servetleri de buydu. Bu servetle de ne yaplabilirdi? Hi. Oba dalsa, herkes ban alsa da bir yana gitse, kendilerine bir snca bulsalar daha iyi olmaz m? Oba birbirinden ayrlmyor diye de dnd. Ayrlnca toptan leceklerini sanyorlar. Ayrlp dalmadansa lmeyi ye gryorlar. imdiye kadar obadan ayrlan, gidip bir kye, bir kasabaya yerleen yok mu? Ban alp da yitiklere karp gidenler yok mu? Byle toptan ayrlmay, birden dalmay kimse gze alamyor, obadan birer ikier koparak, azala azala tkenecekler. Bir de bakmsn ki Karaullu obas ortada kalmam. Birer ikier, birer ikier... Geen gn Yeryurtolu gecenin karanlna kart

gitti. Karsn, ocuklarn, koyunlarn ald, geceye kart gitti. te byle byle diye ac glmsedi Sleyman Kahya. Bir koca dnya lyor, iinde ben de varm, sen de... Birlikte lyoruz hay yiidim. Belki benim elimde can veriyor koca bir Trkmen. Dnya kurulduundan bu yana dikili duran Trkmen soyu ar ar bitiyor. imdi de bizim ellerimizde can ekiiyor. Sleyman Kahya o gece adrnn iinde, atein banda, nnde parldayan altnlar, sabaha kadar dnd durdu. Ceren kzm, anam, olan seni saraylarda yaatacak. stersen bize de karacak. Biz, kn iftliinde klayacaz onun, yazn yaylanda. ukurun yars onun. Ne dedi Ceren, teyze? Gnderdiin altnlara elini bile srmedi. Al kar onu. Al kar derim ama, o kendini ldrr. nat. Ceren bir glge gibiydi. Can kalmam gibiydi. Hibir ey konumadan, hibir eye bakmadan, hi kimseyi grmeden, yrdn gezdiini, yediini, itiini bilmeden ortalkta ylece dolayordu. Hibir ey de dnmyordu. Yok gibi bir eydi. Ama Ceren szlm yz, gamzesinin ukurlar, yz solduka krmzlaan dudaklar, uzun kirpikleriyle gittike gzelleiyordu. Byle bir gzellie, gen olsun, yal, ocuk, kadn olsun hayranlkla uzun uzun bakmadan edemiyordu. Yznde, dudaklarnn kvrmnda, soylu ince yrynde, bedeninin inceliinde insan byleyen, allak bullak eden bir hava vard. Cerenin yz aclatka, yzndeki bu etki de artyordu. Sleyman Kahya arada srada Cereni dnyor, onun gzelliini gzlerinin nne getiriyor: Hibir soyda byle bir incelik grlemez, o yalnz bize, Yrklere has. ki bin yln, on bin yln tesinden, yeraltndan szle szle gelmi, aydnlanm bir su gibi, birden ortaya km bir gzellik. te o da bitiyor. Ben lmeyim de kimler lsn. u Oktayda da amma gz var. Yaasn olan, Ceren gibisi u dnyaya gelmemitir, biliyor. Benden car umuyor. Ben dnyada herkese kyarm da, u airet gzmn nnde, urada, bara bara lse gene Cerene, bu gzellie kyamam. imdi u anda seni, ocuklarn, hepinizi ldreceiz deseler, yalnz sizi Ceren kurtarabilir, Oktayla evlenmeye raz olursa lmden kurtulursunuz. Ceren de raz oluyor. Yalnz senin iznini istiyor deseler, veremem, veremem, Cereni veremem. nsan soyunun en gzelini. Sleyman Kahya utana utana dnd. Kendi dncesini kendinden bile gizleyerek: Cerene ak mym acaba? dedi. Bu yata, ya gelmi gemiken, bir ayamz sindeyken... Sonra glmsedi kendi kendine, dncesini ho grd. Cerene kim ak olmaz ki, onu gren her gz kendinden geer, ba dner, bylenir. Sabah erkenden Cereni bir kere daha grmeye karar verdi. Teyze, teyze, teyze, iyi teyzem, babamn tek oluyum. ukurovann yars bizim. Bu oba gibi be on oba bile sar, geinir gider. Bu kz bunu bana neden byle yapar? Hi mi sevemez beni? Varsn sevmesin. Ben onu severim. Gz grm bir kere gnl katlanmyor. imdi git ona, bugn raz olmazsa, hemen obay imdi brakp gidiyorum. Bir daha da lsem, sevdadan derim yarlsa, bir daha da Cerene dnp bakmam. Syle ona bunu. Syle bunu Sleyman Kahyaya, syle herkese, ilan ver obaya, ben gidiyorum, lsem de bir daha gelici deilim. Oldu mu? Oktay Bey bunlar sylerken iinden kendi kendine glyordu. Byle ok haber gndermiti Cerene. Bir daha dnmemeye ant imi, kendi kendini bir

iyice inandrm, hnla obadan ayrlm, ancak on be gn dayanabilmi, on be gn sonra oba neredeyse arayp bulmu, ilenmelerine, abalarna yeniden balamt. Her an artan bir inanla Oktay Bey: Bu kz benim olacak, diyordu. Sabahleyin atna bindi hmla srd: Bu Yrkler de kendilerini bir eyler sanyorlar. Alaklar, srnsnler. Mstahak bunlara. Bu alaklara... Daha, daha daha neler yapacak bu canavarlara ukurlular, grsnler onlar. Onlar bir yere konsunlar, otursunlar bakaym. Ben de onlar lm gibi izleyeceim. Hem gidiyor, uzaklayor, hem de arkasna boyuna dnp dnp bakyordu. Yreini koparyorlarm gibi iinde bir ac, yangn, yenilgi gittike byyordu. Oktay Bey iinden lanetler okuyordu bu obaya, insanlara, Cerene, bana gelen ilere, Cereni ilk grd gne. Sevdasn ukurovada duymayan kalmamt. imdi, bunca yldan sonra, yz bulamam bir insan olarak kimsenin yzne bakamayacakt. Babasnn, anasnn, akrabalarnn yzne nasl bakacak, onlara ne syleyecekti? stelik de yz vermeyen bir Yrk kzyd. in en kts kendisini yenemeyecek, yine gerisin geri dnecek, bu obann ardnda srnecekti. nsanln, onurunu, her eyini ayaklar altna alarak. Herkes, obann ocuklar bile ona acyarak bakyorlard. Ceren yzne bile bakmyordu. Ka yl oldu, bunca yl gzlerini kaldrp bir kere bile bakmamt. Belki Ceren mrnde bir kere olsun onu grmemiti. Kza da, kendine de ktlk etmiti. Salt kendisi yznden, oturacaklar toprak yznden btn oba Cerene dman olmutu. Atnn ban evirdi, hzla geriye srd, obadan ok uzaklamt, az bir srede obaya eriti. Ceren gn en arkasnda, kk erkek kardeinin elinden tutmu, ba nnde sallanarak yryordu. Uykuda gibi. Oktay onun yzn grnce soluu tutuldu, gzleri karard. Neredeyse atn stnden decekti. Eyerin kana iki eliyle yapt. Yrei btn bedenini, altndaki at sarsacak kadar kt kt atyordu. Bir sre Cerenle yan yana gitti: Ceren ne onun, ne dnyann, hibir eyin farknda deilcesine yryordu. Oktay: Ceren, dedi durdu. Sesi titriyordu. Ceren, sana ok ktlk ettim. Kusuruma kalma. Elimde deildi. Seni mkl durumlara soktum. Seni satn almaya kalktm. Kt, kt bir i... Olmamalyd. Krk dkk, soluu kesilircesine, lrcene bir kesinlikle, zorla konuuyordu. imdi gidiyorum. Bir daha hi hi gelmeyeceim. Sana son olarak sylyorum. Son, son, son... Bir daha yzn grmeyeceim. Yeter ki beni bala. Yaptm kklklerden dolay, sana ektirdiklerimden dolay beni bala. Ne olursun bala. Ceren ilk olarak gzlerini kaldrd, ona insanca, belki biraz da dosta bakt bir an, sonra kirpiklerini indirdi, eski cansz haline geldi. Oktayn iinde frtnalar koptu Cerenin baktn grnce. Ne yapabilirdi, kvancn, mutluluunu nasl anlatabilirdi? alt alt, hibir ey syleyemedi kza. Hibir zaman da syleyemeyecekti. Atn hzla srd, obaya geldi: Siz de beni balayn, diye bard. ok tuzunuzu ekmeinizi yedim, helal edin.

Sonra srd, Sleyman Kahyann yanna geldi, hemen elini ald pt. Hakkn helal et, baba, dedi. Beni de bala. Atn doldurdu. Atn ayaklarndan amurlar ta sarya kadar fkryordu. Oba onun arkasndan yklan, uup giden son bir umut gibi bakt. Yamur yayordu. Koyu, youn, sel gibi bir yamur. Ayak bileklerine kadar amura batyorlar, obanlar ok yava yryen koyunlarn yandaki, yeil ekinlere tamamalar, balarna bu yzden belalar gelmemesi iin urayorlard. Dar yolda koyun srs arka arkaya sralanm turna katarlarna benziyordu. G ok uzamt. Bir ucu ta arkalarda, Payasn berisinde, bir ucu Erzine doru... Kadnlarn srtlarndaki, develerin, eeklerin stlerindeki bebeler alyorlard. Kslm, alamaktan yorulmu sesleriyle... Kerem Yalnzaa kyne yerleti. Yalnzaa kynn demircisi Sadi Demirtoku tand. Onu dkkannda sabahlardan akamlara dek seyrediyordu. Sadi Demirtok pulluk demirleri dvyor, traktr paralar yapyor, kamyonlar, bierdverler, batoslar onaryordu. Keremin kannda demire kar usul usul vazgeilmez bir sevda uyanyordu. Sadi Demirtok bu dkkana gelip, kprdamadan onun ellerini seyreden ocuun kim olduunu, neci, nereli olduunu hi sormuyordu. Bu da Keremin mutluluunu artryordu. Kyller de demircideki ocuu yadrgamadlar, onun neci olduunu sormadlar Sadi. Ustann yeni bir ra sandlar. Btn ky sabahlardan akamlara dek ddk sesleriyle nlyordu. Uzun, ksa, dilli dilsiz ddkler, sipsiler ocuklarn ellerinde, ocuklar durmadan alyorlard. Ta afaktan gece yarlarna kadar. Her ocuun, kz olsun erkek olsun, elinde bir ddk vard. Kerem Hasana, teki sevdii, ilk karlatklar ocuklara ddk almay retiyordu. Onlardan da trkler retiyordu. Bu kyn insanlar ne kadar ok trk, ne kadar ok at biliyorlard! Kerem hayran kalyordu. ocuklar Keremin Yrk olduunu hi kimseye sylemediler. Byk gizlerini kutsalcana byklerden saklayp, Keremin yresinde kenetlendiler. Kerem kye geli sebebini yalnz Hasana at. Artk biliyordu ki Hasan gvenilir, yiit bir adamdr. Hasan bu ite kendisine yardm edebilir. Hasan ona dedi ki: ahini almak kolay. Kolay ama bu Nuri Onba var ya, d kopuyor. Sabahlara kadar uyumaz. Eli tetikte bekler. Bu Onba var ya, onlar ok dvyor, bir de kaaklara ortak, onlar da, ortak olmayanlar da vuruyor. Kaaklar da onu ldreceklermi. O da korkuyor. Nasl eder de ahini alarz? Hele sen dur. Hasanla ikisi gnlerdir ahini almak iin bir akl dnyorlard. Dnyorlar, bulamyorlard. Kerem, Muslunun bostanndaki salam, su geirmez ev gibi alanda kalyor, ocuklar ona bol bolamad yiyecek tayorlard evlerinden. Yumurta, peynir getirip ondan bir ddk alyorlard. Analar babalar: Bu ddkleri kim yapyor size? dediklerinde, Hasan yapyor, diyorlard. Hi srmeden. Hep bir azdan. Hasan bir ingene ocuundan renmi. Bir renmi, bir renmi... almasn da renmi. Ddklere dil dktryor. Hasan gerekten Keremden birka gnde ddk almasn renmi, krk yllk kavalc gibi trkleri sese dkmeye balamt. Hasann da Keremin de ahin ilerinde byk dertti. Onbann olu kere ahini dar karm, ondan sonra bir eylerden kukulanm, bir daha da ahini evden dar karmyordu. Onbann olunun ad Selahattindi. Sarn, ok zayf, kalkk burunlu, az konuan, teki ocuklara tepeden bakan bir ocuktu.

ocuklar da onu aralarna almyorlar, onu uzaklarda tutuyorlard. Ddklerin yapld, kye yayld gnden sonra, o da ocuklara yanamaya alyor, onlara gle yz gsteriyor, yaltaklanyor, ama ocuklar, o ne yaparsa yapsn ona bir trl gvenemiyorlard. Kerem: Niye korkuyorsunuz, ekiniyorsunuz ondan? diye sordu. Kemal: O kt bir adam. Babas ona bir ahin yakalam dada... O ahinini bize bir kere gstermedi. Hep bizden uzaa gidiyor, dedi. Kerem derinden iini ekti. Sonra babas da herkesi dvyor. O da babas gibi bizi dvyordu ilk zamanlar. Biz de korkuyorduk. Sll sze karp: Mustafa onu bir gn bir dvd, bir dvd. Mustafann kafas bir kzd. Sonra da onu altna ald. Karnna karnna, yer misin yemez misin, bir dvd. Selahattin bir hafta kan iedi. Mustafa da kat gitti, teki kye, teyzesinin evine sakland... Onba da Mustafann babasn dvd. Mustafann babas da Valiye gitti. Onba da ok yalvard. Mustafann babasna... Ondan sonra Selahattin evinden kmaz, bizimle oynamaz oldu. Babas ona bu ahini yakalaynca da bizim yzmze hi bakmaz oldu, dedi. Kerem alaktan kp yava yava kyn iine dald. Bu i yle usuldan, altra altra oldu ki bykler bir yabanc ocuun gelip de kyde ocuklarna kartn fark etmediler bile. Sanki Kerem bu kyde domu, bymt. Sonra Kerem Sadi Ustann demirci dkkann buldu. Bir gn akama kadar onun yalm fkran kresini, hnerli, kocaman ellerini seyretti. kinci gn dkkana biraz daha yanat, nc gn dkkann iine girdi. Sadi Usta ocuu oktan grm, aldrmyordu. Kendi de bir demirci dkkanna ayn bu ocuk gibi usuldan usula sokulmu, sonra bir gn bakvermiti ki ellerinde eki demir dvyor. Az zamanda Keremle Sadi usta kaynaverdiler. Kerem: Benim dedem, benim soyum, diyordu, Demirciler Oca soyu. Byk Haydar Usta, dedemin dedesi. Padiahlara kl dvermi ki... Dedem diyor ki Afar Beyi gelmi de dedemin kapsnda bir kl iin bir yl beklemi, bir klca bir yk altn dkm... Demirci Sadi Usta Keremin btn anlattklarn biliyordu. Anlattklarndan daha da ok eyler biliyordu. Demirci ocaklarnn kutsall stne Trkmende yerlemi btn gelenekleri, efsaneleri biliyordu. Trkmen, demirciye bir kutsal adamm gibi bakyordu. Sadi Usta bu ocuk neden obadan tezikmi anlamaya alyor bir trl anlayamyordu. Sonunda Kerem byk gizini, ahin sorununu, azndan kard, kendini ele verdi. Sonra bir korktu, rkt, bir pimanlk duydu ki olmaya gitsin. Sadi Usta bunu sezdi: Korkma Kerem, dedi. O i kolay. Sen hi korkma. Yaknda ahini oradan

alrz. Hasan ard: Siz, dedi, bu gece Kr brahimin damnn stne gizlice kacak bekleyeceksiniz. Ben de uyumaz, sizi beklerim. Onbann penceresi ak, Hasan sen, onlar uyuyunca gece yars pencereden eve girersin, ahini alr kaarsn. Kerem girmesin. Kerem girer de yakalanrsa, onu ldrnceye kadar dverler. Sen yakalanrsan seni biz kurtarrz. Eer yakalanrsan, beni eve Selahattin ard, dersin: Ava gidecektik, ddk yapacaktk, dersin. yle yaptlar. Hasan gece, damn stnden kayd, pencereden ieriye szd, szmasyla birka el tfein atlmas bir oldu. Hasan pencereden girdii gibi geri darya szld, karanla kart. Onba dar km, beni ldreceklerdi diye baryor, durmadan karanla kurun skyordu. Derken karakoldan candarmalar geldiler. Onba: u yana, u yana gitti katil, diye candarmalara emir veriyordu. u yana kat, diye aa deirmen arkn gsteriyordu. Kyl uyand. Don gmlek, uykulu kadnlar, ocuklar, erkekler darya frladlar. Kerem, Sadi Usta, Hasan hibir ey olmam gibi kyllerle birlikte, Onbann avlusuna gittiler. Candarmalar sabaha kadar kyn iini, deirmen arknn yrelerini aradlar bir trl kaan katili ele geiremediler. Onba bu olaydan sonra daha da ok korktu, kukuland, kapsna nbeti dikmeye balad. Btn ocuklar Onbann evine ahini almak iin Hasann girdiini rendiler. ahinin Keremin ahini olduunu, Allahn bu ahini Kereme nasl verdiini, Onbann varp bu Allahn verdii ahini nasl aldn rendiler. fkeleri, hnlar bilendi. Bu hakszlk karsnda yreklerindeki ayaklanma istemi glendi. Sadi Ustadan baka kyde hibir byk o gece kaan katilin Hasan olduunu, ahin iini duymad, bilemedi. Kaaklar, zulm grenler, Yrkler bugn deilse de yarn Onbay ldrecekler dediler: Adamda ne yrek var! Adamdaki yrek demircinin r gibi, koskocaman! Onbay ldrmek iin gece yars evine giriyor! Pravo byle yiitlie, dediler. ocuklar birleti, kenetlendi, ahini almak iin yollar aramaya baladlar. Gece sabahlara kadar Onbann evini beklediler. Pencere kapatlm, almyordu. Kapy da arkadan srglemilerdi. Avluda da bir candarma bir batan bir baa gidip geliyordu. Hasan: Bu byle olmayacak, dedi. Gece evi beklemeyi brakalm. Gecede i yok, dedi, Sadi Ustaya gitti. Sadi Ustayla birlikte ba baa verip iki gn dndler. Hasan sevinle stlkte kendisini bekleyen ocuklarn yanna vard: Sanrsam ocuklar, bu i oldu, dedi. Bu ii bize Kemal becerecek. Kemaller onbann komular, Kemal de Selahattinin arkada. Kemal Selahattine gidecek... ahinle ava gidelim diyecek, biz de hep birden bkle gideceiz... Anladnz m? Kemal:

Anladm, dedi. En kolay bu. Hemen bugn yaparm. Siz beni burada bekleyin. Zaten Selahattin aramza girmeye, ahinini bize gstermeye, bir de ddk almaya can atyor. Hasan, Kereme: Selahattin gelince seni grmesin. Sen Memetle bkle git, orada bir kamln iine saklann. Biz gelir sizi buluruz. Az sonra Kemal Selahattini alm geldi. ocuklar Selahattinin etrafn aldlar. Hasan vard, ahinin tylerini okad, gagasna, kanatlarna bakt: Bu, dedi, soy bir ahin. Nereden buldun bunu Selahattin? Selahattin kendisine, ahinine verilen nemden kvanl: Bunu, dedi, babam sarp kayalklarda, dalarn ycesinde yakalad. Babam diyor ki, bu ahin milleti yuvasn en yksek sarp kayalara yapar ki, ne insan, ne baka ku, ne de ylan, hibir ey bu yuvaya varamaz. Baban nasl varm? diye sordu bir ocuk, Selahattin kabard: Babam, dedi, babam bir Yrk diyecekti, ocuklar kmserler diye bundan cayd. Babam, dedi, bir onba. Onbalara sarp dalara kmay Hkmet retir. Doru, dedi Hasan. Sarp kayalara yalnz onbalar kar da ahin yuvalarn yalnz onlar bulur. Bu ahin var ya, byle bir ahin hibir dnyada bulunmaz. Bu ahinin ty yeil... Bu ahin yalnz ku deil, tavan, tilki, kurt bile avlar. Dedem diyor ki, bu ahinler kurtlarn boynuna binerlermi, kurt kaar ahin stnde, kurt kaar ahin stnde... ahin, u sivri gagalar var ya, bak gibi bakn, ite bu sivri gagalaryla kurdun gzlerine gzlerine arkadan vururmu. Her vurduka da kurdun gznden bir para alrm. Kurt ban, boynunu sallar, kvranr, silkinir, stnden, ite u rnaklaryla yapm ahini hi dremezmi. ahin kurdun gzn yiye yiye kr edermi. Kurt da kr olunca hibir yere kaamaz, olduu yerde dner dururmu. Dner, dner, dner dururmu. Tilki de yle, tavan da yle... Hasan comu, kendinden gemi anlatyordu. Dedem dedi ki, dedem eski bir yaylac, da adam. Dedem bu ukuroval deil; u sarp, ahinlerin yuva kurduu dalardan olur. Dedem ahinlerin memleketinden olur. Dedem diyor ki, ben iki bin, iki bin, on bin ahin grdm. Amma Selahattinin ahini gibi gzel bir ahin grmedim. Dedem diyor ki, bu soy ahinleri kimse yakalayamaz. Onba nasl yakalam acep, diyor. Selahattin cotu: Benim babam, dedi, benim babam da senin deden gibi o ahinlerin memleketi, sarp kayalk yerlerden olur. Hasan szn srdrd: Bu ahin var ya, havada bir ku grdn, ok ycelerde uuyor ya, ite bu ahini brak hemen varr o kuu yakalar, alr sana getirir. Bu ahinle bir gnde yz tane tura, veyik, bldrcn, ibibik, gurruk kuu, kartal, ne istersen, hangi ku olursa olsun, yz tane yakalarsn. Yeter ki gkte, yerde bir kuu gr, ahini salver... Fal ta gibi alm gzlerle ocuklar Hasan dinliyorlar, ahinin yresinde

daha ok skyorlar, parmaklarnn ucuyla usuldan ahine dokunuyorlard. Hasan sonunda: Bu byle olmaz, dedi. Mademki elimizde byle bir soy ahin var, biz de bugn bkle gidelim, birka tura avlayalm. Kzleme yapp yal yal yiyelim. Btn ocuklar dudaklarn yaladlar. Yiyelim, dediler. Mademki elimizde byle bir ahin var. Selahattin dnyordu. Hasan: Haydi Selahattin, dedi. Gidelim. Gidelim de u ahin nasl ku yakalyor, bir grelim. Selahattin: Babama sormadan olmaz, dedi. Hasan: Babana sorarsan sana hibir zaman izin vermez. Sen de hibir zaman bu gzel, bu soy, bu aslan ahinin yldrm gibi uup bir ku yakaladn grmezsin. ahin senin deil mi? dedi. Selahattin: Ya ahini braknca uup gider de bir daha gelmezse?.. O zaman ben ne yaparm? Bu ahin daha bebek, diye Hasana yalvard. Hasan: Byle soylu ahinler dedem der ki hibir zaman uup gitmezler. Yoksa senin ahinin soylu deil mi? Syle, bu bir soy ahin deil mi? Selahattin susuyordu. Syle, bu ahin bir soy ahin deil mi? Soy bir ahin deilse varsn usun gitsin. Soy bir ahin deilse zaten ne ie yarar ki... Ne ie yarar. Sen bana syle bu ahin soy bir ahin mi, deil mi? Selahattin: Soy, hem de ok soy bir ahin, dedi. Yoksa babam o sarp kayalara kar da bu ahini bana yakalar myd? Ya dp lseydi babam? Soy ahin olmasa babam lm bir ahin iin gze alr myd? Hasan: Zaten belli, dedi. ahin gibi duruundan belli. Usuldan ahini okad. yleyse haydi bkle gidelim de avlanalm. Selahattin direniyor, Hasan da seziyordu ki onun direnci yava yava krlyor. Sonunda Hasan konutu konutu, ahini vd, vd: Sen korkuyorsun arkada, dedi. Sen ahinin bir ahin deil, bir deldellicedir diye korkuyor, ava gelmiyorsun. Kim bilir, bu elindeki ku soy bir ahin donuna girmi bir deldellicedir. Onu da baban u aadaki renden candarmalara yakalatm, sana da ahin diye yutturmutur. Haydi ocuklar biz gidelim,

Selahattin gelmesin. Biz de onun gibi bir deldellice yakalar, biz de ahindir diye elimizde gezdiririz. Hasan nde, teki ocuklar arkada bkle yneldiler, stlerden epeyce uzaklatlar. Selahattin ortada dikilmi kalmt. Tepeden trnaa ikircik kesilmi, bir ahinine, bir bkle doru giden ocuklara bakyor, ocuklarla birlikte gitmeye can atyor, bir de ahini kaar diye korkuyordu. Hasan birden durdu, sert, ona dnd. ocuklar da dndler. Hasan: Bak olum, dedi. O senin elindeki ku soy bir ahinse gelir av avlatrsn. ahinler ss iin deil, av avlatmak iindir. Dedem senin babann sarp kayalar memleketinin yedi kat daha yce sarp kayasndan olur. Dedem der ki... Yok, senin elindeki ku bir deldelliceyse, kal orada kuunla birlikte, gelme. Selahattin onlarla gitmeye can atyordu. Gitse de ahin usa bir daha gelmese ne olur? Gitmezse, btn ky ahinine deldellice diyecek, soy ahinin n, gzellii yok olacak... Birden: Geliyorum, dedi. Grn siz, bu ahin nasl bir soy ahinmi. Sabah ezan okunmadan az nce Haydar Ustayla Osman Adanaya girdiler. O kadar ok k, o kadar ok k... Iklar kurun gibi ar Haydar Ustann bana dtler. Haydar Usta bir kere Ceyhana, bir kere Osmaniyeye, bundan nce bir kere de Adanaya gelmi ama, gece hibir ehirde kalmam, elektrik n grmemiti. Amma da ok k, ortalk gndz gibi. Gnei yz bin paraya blmler getirmiler bu ehrin her bir evine asmlar. Bu bir ky deil, ehir deil k tarlas. Vay anan avradn Adana gibi. Vay senin anan avradn. Vay senin... Bir de uzun evler, gecenin iinden heyula gibi kan... Bir de bin gzl devlere benzeyen kavak boyu evler. Ban kaldrp da tepesine bakamazsn. Baksan gremezsin. Haydar Usta bu evlerden, bu klardan, bu devlerden, uzayan, her an bambaka olan, sallanan, koan, dven, her an yiten, sonra geriye gelen glgelerden basbaya rkt. ehrin sokaklarnda birka adam yryorlard. Haydar Usta onlara dald. Yrmyor kouyorlard. Bir ho mavi uvallar iinde. Bunlar da uval giymiler diye geirdi iinden Haydar Usta. Ikl, kocaman, Fok yksek olmayan, bir da gibi genilemesine yaylm oturmu bir yapnn nnden getiler. Yapnn iinden bir grlt, bir akrt, uultu, gmbrt geliyordu ki, aman Allah, kulaklar sar eden. Haydar Usta atn zengiledi, grltl yapdan hzla uzaklat. Grlt geride kalnca atnn ban ekip rahat bir soluk ald. Osman gerilerde kalm, kaldrmda var gcyle ona doru kouyordu. Haydar Usta, elektrik nda krmz sakal yalbrdayarak, neye uradn bilemeden atnn ban ekmi koup gelen Osman bekliyordu. Osman gelince durdular, birbirlerine rkntyle baktlar. Osman askercilikte byle ok yap grmt. Durdu, Haydar Ustaya ne olduunu anlatt. Vay anan avradn senin fabrika gibi. Fabrika, fabrika yle mi? Amma da barp inliyor, grlt karyor, hay yien, hay karda! Gn atncaya kadar nereye, ne yne gittiklerini bilmeden ehrin iini dolatlar. Gn doarken kirp diye btn klar snd. Haydar Usta artk bu klarn snmesine amad. Ramazanolunun evi bu kocaman evlerden hangisiydi ola? Hangisi olacak, en by tabii. En kocaman. n byk Ramazcnolu bu evlerden en ycesinde oturmaz da kim oturur. Sabah olup gn atnca, bu evlerden en byn arayacaklar, elleriyle koymu gibi n byk Ramazanolunu bulacaklard. Bu kocaman evleri grnce Haydar Ustann umudu artmt. Byle kocaman evleri olan bir Bey, onlara bir kck toprak parasn ok grecek

deildi ya... Gn atyordu. Caddeler, sokaklar, gittike kalabalklayordu. Gn kulua doru o kadar insanla dolup tat ki ortalk, Haydar Usta ite bu kadar kalabala at. Bu Ramazanolu ok byk bir Bey diye dnd. Karn da ok ackmt. Bir yerde yemek yemek istemedi. Bu kadar kocaman ehrin Beyi Ramazanolu kim bilir ona ne kadar gzel bir yemek karacakt. Tanr konuu deil miydi, hem de Demirciler Oca piri deil miydi? Kim bilir ka Ramazanolu Demirciler Ocann kutsal klcndan kuanm, yreklilik kazanmt. Kim bilir n byk Ramazanolu, Adana Beyi, kendisini nasl sevgiyle, dostlukla karlayacakt. Gl yerinde su eksik olmazd. Yiit kocamaylan vermez avn, ta ezelden kurt enii kurt olur. Bu kadar byk ehrin Beyi, Trkmenin ba dostu. Demirciler Ocandan sap altn kllar kuanan Ramazanolu neden elini onlardan ekmi, bu ovada onlar yapayalnz brakmt, neden? ine azck da bir phe girmiti. Ramazanl da Osmanl gibi olmasn, o da Trkmene dman kesilmesin, kl kabzasn, balta sapn kesmesin? Osmanl, ite yienimiz, dostumuz, kanmzla beslediimiz, yoluna can verdiimiz Osmanl, Trkmeni ve Yr perperian etmemi miydi? Osmanl dnp kendi sapn kesmemi miydi? te en sonunda Al Osman topra da elinden gitmemi miydi? Alma fkarann, dostun, anann, babann, soyun sopun ahn, kar yavaa yavaa... Osmanl kkne haynlk edince, ite sonu da bu olunca, n byk Ramazanolu da bu akbeti grnce bunun stnde hi dnmez miydi? Ramazanolu Osmanlya benzemez. O, byk dvte Trkmenden yana olmam myd? Asl azmaz, yol tezikmez. Osmanlnn belas aslnn azmasndandr, yolunun tezikmesindendir. Ala gzl Trkmenin ahn alan, azm Osmanl, sonuna kadar tahtnda kalabilir miydi? Atndan inmi, atn yediyor; bir elinde klc, bir elinde dizgini, yannda da Osman, kalabal yara yara, insanlara arpa arpa ilerliyorlard. Kalabalk bu iri, krmz sakall, bir tuhaf klkl, eli kll, kilim heybeli yal adama aknlkla bakyordu. Haydar Usta onlarn baklarn seziyor hi aldrmyordu. Kendine gveni sonsuzdu. Kalabaln ortasnda bir da paras gibi ilerliyordu. Osman, 'dedi dalgnlndan syrlp, Osman, Ramazanolunu nasl bulacaz? Onun konan? Osman: Bilmem, dedi. Osman ehirleri biliyordu. stanbulda drt yl askerlik yapmt. Birisine sormak gerek onun konan. Haydar Usta: Kime soralm? n byk Ramazanolunun konan birisine sormak ayp olmaz m kendi Beyliinde. Osman: Ayp olmaz day, dedi. Sre sre drt yol azna gelmiler, durmulard. Otomobiller, faytonlar, traktrler, otobsler st ste, evler, baheler, krelerine scak su dklm karncalar gibi oradan oraya telala kouan insanlar... Bu Ramazanolu ii ok ilerletmi, ok bym, ehrini, Beyliini ok bytm, zenginlemi, diye dnd Haydar Usta. Byle dndke de umudu artyordu. ok seviniyorum Osman, dedi. n byk Ramazanolunun bu kadar ilerlemesine ok seviniyorum. Byle byk, zengin bir Bey bizden bir para

topra esirger mi dersin? Osman ona kar ok sayglyd. Osman her eyi biliyordu. Biliyordu ki bu anda hibir eyi ona anlatamazd. Otuz yldr ala ala yapt, bugn otuz yldr bekledii... Kalabal, evleri, baheleri, insanlar grdke Haydar Ustann yz deiiyor, gzelleiyor, kzl sakal sevinten titriyordu. Bir iyi adam bulalm da soralm Osman... Bu ev kalabalnda, bu koca saraylar iinde, her birisi ban alm gitmi, gkyzne am bu saraylarda n byk Ramazanolunu bulmak kolay olmayacak. Birisine soralm. Kara kal, kaytan bykl, dz izgili bir giyiti olan, kunduralar parl parl eden bir delikanl geti yanlarndan. Drt yol aznda durmu, bir adam semeye alyorlard. Osman bu adama doru bir hamle eyledi. Haydar Usta: Dur, dedi, benim bu adam gzm tutmad. Osman sayglca geriye ekildi. Bir daha da hibir eye karmad. Haydar Usta orada, yedeinde at, yannda Osman drt yol aznda durmu, kayalklardan kopup gelmi eski, ok ok eski bir Hitit Tanrsna benziyor, grende hayret, ister istemez de sayg uyandryordu. ok eski bir kan gibi, her eyini yitirmi bu karmakark ehrin damarlarnda dolayordu. Sa kz gibi uzun, pantolonu bacaklarna yapm, alacal bir mintan giymi, dudanda bir slkla bir delikanl gelip yanlarnda durmutu. Onlarla konumak ister bir hali vard. Haydar Usta yle gz ucuyla onu szd. Yz saf, temiz bir yzd. yi bir ocua benziyordu. Buna sorulurdu ama, bu ocukta da onu iten bir eyler vard. Haydar Usta bu ocuk stne dnrken birden buldu, bu ocuk ne kadn, ne erkektir. Bu ocuk bir hnsadr. n byk Ramazanolunu bir hnsaya soramam, yakk almaz, dedi kendi kendine. Olur mu canm, koskocaman Ramazanolu herkese sorulur mu? Bir yal adam grd. alvar giymi, salarn, byn kapkara boyamt. Bunu, boyasna bakmadan, azck gz tuttu. Dertli bir yz vard. Adam gitti, ilerde kk bir arabada msr satan bir ocuu tokatlad. ok dvd. Yandan yreden geenler bu kk fkara ocuu dven adama hi karmyorlar, onlara bakmyorlard bile. Haydar Usta bu hali grnce Ramazanoluna azck krld. Onun Beyliinde kocaman bir adam kck bir ocuu dvememeliydi. Olmaz, dedi Haydar Usta, byle bir insaniyetsizlik olmaz. ocuu kulandan tutmu srkleyip gtren adama dmanca bakt. Azck umudu zld. n byk Ramazanolu da, bu kadar zenginleyip kalabalklanca ipin ucunu karmt. Kim bilir ne kadar yal bir adamd da bu Beylii bu hale dm, ba ayak belli deildi. Bir faytoncu atn ldresiye krbalad. Bir olan dalgndz bir kz; bu kadar kalabaln ortasnda mncklad. Kadnlar yar bellerine kadar plakt. Bir fkeli adam Allaha kitaba sverek geti. Yerin dibine ge adam, dedi Haydar Usta. ok kzd. Sen de yerin dibine ge n byk Ramazanolu, diyecekti, dili varmad: Kim bilir, yz yanda bir fkara Beyin banda ne gaileler vard: Mslm Koca, o Mslm Koca ki eskiden yce da kartal gibiydi, kocaynca elden ayaktan dt. ocuklara bile takala oldu. Bu korkun curcunadan kamak, kurtulmak istedi. Elindeki klc aklna gelince vazgeti. Tek umutlar, ne olursa olsun buydu. Dnya deiiyor, aah dnya deiiyor, biz kalyoruz, dedi. Bu kadar kalabalkla tek bana, bir n byk Ramazanolu nasl baa ksn, dedi. Fkara kocack, da kartal, dmler sncas Ramazanolum. Osman durmu kalm, hi konumuyor, Haydar Ustann hibir davrann

karmyor, ona yrekten acyordu. le oldu, gn iyice kzdrd. Haydar Usta o kadar insan iinde Ramazanolunu soracak yle dz, insanca, dosta, insana yakn bir can bulamam, hibirisini gz tutmamt... Soluna dnd, birden bir yz grd. iman, sarkk bykl, kara yaz, byk bir yz bir tezgahn arkasna, bir dkkann iine oturmu glmsyordu. Glmsyor, onlara tatl tatl; alakgnll bakyordu. Haydar Usta Osmana onu gsterdi: te u adam gzm tuttu. u dkkancy... Onun yznde adamlk var. Ona gidelim de soralm. Osman da oktan o adam grmt. Geni caddeyi, otomobillerin, insan kalabalnn, faytonlarn, kamyonlarn, eytanarabalarnn arasndan geerek, glen adama vardlar. Adam gibi, insan gibi glyor, dedi, bu adam, Haydar Usta. Gzel glyor, dedi Osman. Selamnaleykm, dedi gr, tok gvenli sesiyle Haydar Usta. Benim adm Haydar Usta. Demirciler Ocann son adamym. Kl dverim Beylere paalara. Belki adm duydun. Uzun, iri, glen gvdesiyle ayaa kalkt adam: Buyur baba, dedi. Benim adm da Kerem Ali. Belki duymusundur. Kerem Ali, dedi Haydar Usta, bana n byk Ramazanolunun konan salk ver. Onun sarayn karamadm. Beylii ok bym maallah, dedi glerek.Hay maallah, bin kere maallah! Kerem Ali: Hangi Ramazanolunu soruyorsun baba? Beyi, dedi Haydar Usta. Byk Beyi... Ona gideceim... ok Bey var Ramazanolunda, hepsi Bey. Sen hangisini istiyorsun? Byk Beyi... imdi Beylik kimin elindeyse, onu istiyorum. Kerem Ali ac ac byk altndan gld. Ne yapacaksn byk Beyi? diye sordu. Bir hacetim var, dedi Usta. Elindeki klc sk tuttu. Kerem Ali her eyi anlamt. Hem dnyor, hem acyordu. Dnmesi uzun srd. Yz de kederden a gibi ac olmutu. Haydar Ustann iine kuku girdi: Yoksa byk Bey bu yenilerde mi ld? ld de bizim haberimiz olmad m? Ban sallayarak: Yok, dedi Kerem Ali. Bey leli yz yl oluyor. Byk Bey. Onun yerine bakann sarayn gster bana; dedi Haydar Usta. Kimse onun yerine gelen...' Onun yerine kimse bakmyor. yi adam, diye grledi Haydar Usta, benimle elenme, Ramazanolunun yeri bo kalamaz.

yle, dedi Kerem Ali. yle ama... Haklsn ama... ok Bey var, seni hangisine gndersem?.. Birden Hurit Bey aklna geldi. Seni, dedi, koca, Hurit Beye gndermeliyim. Hurit Bey seni arlar, derdine derman olur. Yandaki delikanl rana dnd: Aalar Hurit Beyin evine gtr de gel. Sa ol, dedi Haydar Usta: Sa ol, dedi minnetle. Delikanl onlarn nlerine dt. Baheler, evler, uzun saraylar getiler. Bir bahenin ortasndaki kk bir eve geldiler. Delikanl: te buras Hurit Beyin evi, dedi. Ramazanolunun mu? dedi Haydar Usta. Bu mu Beyin kona? Bu kck evi gz hi tutmamt. Ama baka baheler iinde, ayn, ona benzer bir sr baka evler de vard. Haydar Usta merakn yenemedi: u evler de hep onun yleyse? diye sordu. Delikanl: Onlar bakalarnn, yalnz bu ev Ramazanolu Hurit Beyin. Bir yanllk olmasn, dedi Haydar Usta. Bir yanllk. Kusuruma kalma. Bu, dedi delikanl. Kapy aln, diye de zili gsterdi, oradan acele ayrld. Osman kapy ald, bir kz ocuu kt. Haydar usta buna daha ok at. Ne demek, koca bir Beyin kapsn bir ocuk aar m? Nerde askerler, adamlar, kullar? Gvensizlikle Osmana bakt, kulana eildi: Osman, dedi, bizi yanl bir yere getirmesinler? imdi sorarm. dedi Osman. Bacm, dedi, bu konak Ramazanolunun kona m? n byk, diye ekledi Haydar Usta. Hurit Beyin, dedi kz. Hah, biz de onu aryorduk, dedi Haydar Usta. Beye haber ver, Demirciler Oca piri Haydar Usta gelmi de. n byk Ramazanolunu grmek ister. Tanr konuu olaraktan... Kz koarak gitti, az sonra da geri dnd: Buyursunlar diyor Bey, dedi kapy at. Haydar Usta at Osmann eline verdi. stn ban dzenledi. Dimdik konaa yrd. Klc elinde bir umut gibiydi. Salamd. Kz bir oday at. Odada bir masann banda, kafas dazlak, kck, yz solgun, yalca, sakalsz byksz birisi oturuyordu. Gene Haydar Ustann iinden yldrm gibi geti, bir yanllk olmasn. Oda da kckt. Kck. Bir koltuk, yerde eski bir hal. Masann stnde kitaplar, kalemler, darmadank katlar... Bir de duvarlara bakt, duvarlar batan ayaa kitapt. Bu kadar kitab bir arada grnce Haydar Ustann iine gven girdi. Odann kapsnda durup: Sormak acep olmasn, dedi. n byk Ramazanolu sen misin? diye sordu. Hurit Bey ar, yorgun, gzlerinin alt imi, ban kaldrd; l bir sesle: Benim, dedi.

Haydar Usta bir iki adm att, sa dizini yere koyup huzurunda niyazda durdu. Baba kalk, uraya otur, diye koltuu gsterdi Hurit Bey. Haydar Usta geri geri giderek, sayglca koltuun ucuna iliti. Hurit Bey: Rahat otur, baba, dedi, alakgnll. Bu adam mmkn yok Bey deil, Bey gibi gr sesi yok. Bey gibi de konumuyor. Haydar Usta klc dizinin stne koydu. Ellerini de klcn stnde birletirdi. Gr kalarn kaldrd, soru dolu elik yeili gzlerini onun gzlerine dikti: Sormak acep olmasn; sahiden sen n byk Ramazanolu musun? diye yerin dibine geerek sordu. yleyiz, dedi Hurit Bey. Haydar Usta balad anlatmaya. Btn ektiklerini, ukurovallardan, Hkmetten, candarmalardan, ormanclardan obann, Yrklerin btn ektiklerini, grdkleri zulm, salgnlar, sahipsizliklerini, klaklarnn yaylaklarnn nasl ellerinden alndn bir bir syledi. O konuurken Hurit Bey durmadan, enteresan, enteresan, diyor, onun konutuklarn elleri makine gibi ileyerek nndeki kada yazyordu. Szlerinin bir tamam yazlmas Haydar Ustann houna gidiyor, kendisine byle bir nem verilmesine seviniyor, iinden durmadan, gl yerinde su eksik olmaz, eskiden de kurt enii kurt olur szlerini geiriyordu. Yol tezikmez, asl azmaz. Szlerinin azndan kar kmaz hemen yazlmas ilk nce Haydar Ustay artt, tekledi, sonra her eyi unutup kendini acsna, cokunluuna, umuduna kapt koyverdi. unu bil ki Bey, dedi grleyerek, n byk Ramazanolu tekmil kllarn bizim ocaktan kuanrd bin yl boyunca. vnd. Biz, bin yl n byk Ramazanoluna kl dvdk... Enteresan, enteresan... Haydar Usta bu enteresan szcklerinin ne anlama geldiini bilmiyordu ama, iyi bir ey olduunu da sezinliyordu. Bu Beylerin de ta ezelden beri huyudur. Hep anlalmaz szler konuurlar. Anlalmaz sesler karmak Beylerin anndandr. te byle, dedi Haydar Usta. Bundan yz yl nce mi ne, ebi obasnn demircisi Rstem Usta... Rstem Usta bizim gibi ocaktan demirci deil. Kkten demirci deil, sonradan renme. raklktan demircilie geme... Enteresan, enteresan... te bu Rstem Usta bir kl yapyor on be yl alp, on be yl Ramazanolum, n byk Beyim... On be yl! Rstem Usta kkten srme, ocaktan yeerme deil, daldan eme, raklktan gelme... Klcn Padiaha gtryor, Padiah bakyor klca, hayran kalyor. Dile benden ne dilersen Rstem Usta diyor... Rstem Ustadr, dize gelip senin cannn saln dilerim Padiahm diyor. Padiahtr, benim canmn salndan sana ne fayda, diyor, dile benden ne dilersen... Rstem Ustadr utanyor, o klcnn karlnda hibir ey istemez, klcn pahas yoktur. Padiah emrediyor, anlyor ii de emrediyor,

klcna fiyat bimiyorum, bu kadar gzel klc yapan adama hrmette kusur etmemeliyim, dile benden ne dilersen... Rstem Ustadr, Padiahm, diyor, bize klak gerek, yerliler bizi perian ediyor. Padiahtr, bir ferman haykryor, yr git Aydn elini senin obana verdim, diyor... Enteresan, enteresan... imdi padiah yok diyorlar... Ben seni deyi geldim. n byk Ramazanolu, bizim Beyimiz, koca ukurovann Beyi deyi geldim. Sen bize babasn. Soyumuzsun, kanmzsn, tremizsin. Ramazanolusun, Yreirlisin, Horasandan geldik hep beraber... Sana geldim, sana ikayetim var. Sesini ykseltti, alnnda domur domur terler: Bizi perian ettiler. Bu ukurda bizi yalnz buldular, insanlmz, olumuzu kzmz, yiitliimizi, trelerimizi, gzelliimizi, armz namusumuzu ayaklar altna aldlar paymal ettiler. Bitirdiler bizi, srdler bizi elden ellere. Biz sen, sen biz demeiz Ramazanolum, n byk. Bize yaplanlar sana yaplmyor mu dersin? Sen bizim bamz koruyucumuz deil misin? Bir sen kalmadn m derdimizi anlayacak? Ya derdimize derman, ya katlimize ferman ol Ramazanolum. Enteresan, enteresan... Enteresaaan... Ya yle... yle ite n byk Beyim. te ben de otuz yl bir kl yaptm. Otuz yl... Rstem Usta daldan eme, raklktan gelme... Biz ocak piriyiz. Bizim klcmz kuanmayan... Kzard, utand, az daha cayacakt, kendini zorlad: Bizim klcmz kuanmadan ta Horasan'dan bu yana padiah, Bey olamazd. Ben otuz yl altm bu klca, tam otuz yl, sana getirdim... Bir kar topramz da yok. Ayamz basacak bir kar toprak yznden insanlmz, onurumuzu elimizden aldlar, bir kar toprak iin bizi bitirdiler. yle bir lke byklnde, Aydn ovas geniliinde topra kimse istemiyor. stemiyor Ramazanolum... yle ayamz basacak kadar bir toprak paras... Ben bu klc otuz yl dverek, nak nak, ayet ayet ileyerek yaptm. Horzumlu ah olsayd bu klc yapana bir lke balard. Kan rk Osmanl bile bir lke verirdi, bu klc yapann anna... Enteresan, enteresan... Bunun bu kadar olduunu bilmiyordum. Bil ite, diye grledi Haydar Usta. Bil ite, bil ite... Ramazanl da, Osmanl da bizim yienimiz olur, bitirdiler bizi, hay yien...,Bitirdiler bizi, sizin insanlnza dokunmuyor mu bey? Enteresan, enteresan... Bizim bitmemiz, yok olmamz, sizin de bitmeniz yok olmanz deil mi? Bu koskocaman, gne gibi parlayan ehrine, malna mlkne gvenme. Sen ok alakgnll bir Beysin ama, gene de bu ehire, dnya kadar malna gvenme. Dnyada seni ayakta tutacak bu koca ehir deil, maln mlkn deil, elin airetindir. Maln mlkn bir gn gelir yel alr, sel alr, el alr, ya alr... Amma, n byk Ramazanolum, elin airetin sana kalr... Onu kimse elinden alamaz, alamaz, alamaz... Derde derman deil imi mal, demi atalar. Sen bizi braktn, yle grnyor ki sen mala mlke dmsn... Maln mlkn sonu yok Ramazanolu. Enteresan, enteresan... Bunun bu kadar byle olduunu bilmiyordum. Bil ite, diye grledi gene Haydar Usta zaferle. Bil ite, bil ite! yi ki geldim de sana halimizi dirliimizi syledim. Kusura kalma Bey, beni bala.

Sana t verecek deilim ama, senin de suun var. nsan eliyle airetiyle hi ilgilenmez mi? Benim adamlarm ne oldular, halleri dirlikleri nasl, demez mi? Byle yrr m sanyorsun bu Beylik? Yrmez, ite byle ker gider. k da bu ehriyin iine, bir gr olan biteni... Azck insanlk kalm m? Doru, ehrin bym, her bir evi bir saray olmu, ama insanl kalmam bu ehrin. nsan yozlam gitmi. Benden nce hi kimse gelip de kocaman; dev gibi adamlarn bir deri bir kemik kalm ocuklar dvdklerini, koca kalabaln da bu hale bn bn baktklarn sylemedi mi? Hi kimse sylemedi, dedi Hurit Bey, biraz glen, biraz alayan bir yzle. te ben sylyorum. te burada, huzurunda sylyorum. Koca adamlarn ocuklar dvd, tekilerin de bn bn bakt bir lke rktr, lmtr. Enteresan, enteresan... Haydar Usta ayaa kalkt, klc knndan ekip ona uzatt. Bak una Beyim, dedi. Tam otuz yl... Padiah demi ki Rstem Ustaya... Aman Allah, demi, klcn gz kamatryor, demi. Dile benden, demi... Rstem Usta klcna yalnz on be yl alm. stelik de daldan eme. Ben otuz yl altm. Kkten srme, ocaktan bitmeyim. Padiah ona demi ki, ferman haykrm ki, Aydn ovas senin. te ben de sana geldim n byk Ramazanolum... Al! Hurit Bey klc ald, uzun uzun bakt, hayran kald. Haydar Usta onun yzndeki klca baktka artan hayranl izliyor, sonsuz bir sevince batp kyordu. Hurit Bey klc uzun uzun szerek balad konumaya... O konutuka Haydar Ustann yresindeki dnya dnyor; odann duvarlar bir kavuup alyor, tavan iniyor kyordu. Gzlerinin nnde de bir zifiri karanlk, sonra gzleri kr eden bir k... Patlyor, alyor, kararyor. Hurit Bey uzun konumasn bitirirken derinden iini ekti: te byle Haydar Usta, dedi. Trkmen kocas Haydar Usta. te byle, elimizi ayamz krdlar. te byle bu dnyay bir zulm haline getirdiler. te byle, bu dnyay kendilerine de, bize de cehennem yaptlar. te byle... Bu koca ehir imdi bizim deil. Zenginlerin, Aalarn, Kayserililerin. Her ey onlarn. Haydar Ustaya Aalar, Kayserilileri, toprak, fabrika sahiplerini de anlatt. Adlarn verdi. Bir el Haydar Ustann boazn tutmu skyordu. Hi farkna varmadan elleri sakalna gidip yapmlard. nanlmaz bir hzla Haydar Usta, elleri, sakal, gzleri, brk, ayaklar, arklaryla dnyordu. Titriyordu. Kan ter iinde kalmt. Ayaa kalkt: Demek sizi de bizden kt eylediler Ramazanolum, dedi. Demek byle ha? Demek sizin de bizim gibi gidecek yollarnz, kl kuanacak belleriniz, dost diye kucaklayacak kollarnz kalmam. Sizi bizden oook nce ldrmler demek ha, Ramazanolum? ldrdler, dedi Hurit Bey. Haydar Ustann ylgs, acs onu da iine alm yakyordu. Aalar, zenginler, bezirganlar... Her ey onlarn elinde. Onlar da yalnz paraya tapyorlar. Allahlar para. Enteresan, enteresan, ok enteresan... Artk Haydar Ustann yannda enteresan szc bysn yitirmiti. Klcn masann stnden ald, knna elleri titreyerek soktu, bir bebe gibi kucaklad,

incitmekten korkarak, Hurit Beye doru bir iki adm att, Sa dizini yere koydu, sa elini gsne bastrd, boyun krd, niyazda bulunduktan sonra ayaa kalkt. Arka arkaya kapdan karken, lm bir sesle: Salcakla kal n byk Ramazanolum, dedi. Sesinde kendi kendisiyle alay eden bir hava seziliyordu. Demek her ey deiiyor, bitiyor, yerine yepyeni bir eyler, anlamadmz, bilmediimiz bir zulm geliyor, diye dnd Haydar Usta. Demek len lyor. Bizi lmden hi kimse kurtaramayacak demek. Biz de Ramazanolu gibi olacaz. Demek bizim de gelecek kuaklarmz byle Ramazanolu gibi bir avu ii kadarlk bir odada kukumav gibi dnecek. Enteresan, enteresan demekten baka sz bilmeyerek. Hddk yuvas kadarck bir oda. yi ki onu da bulmu n byk Ramazanolu, bizimkiler bu kadarln da bulamayacaklar. Bir basacak... Bir kark... Toprak... lm... Hemi de zulm... Baka da hibir ey dnmedi bir sre. Bir acayip, yok eden bir duman iinde, havada yzer gibiydi. Osmann yanna geldi, ona bakmad bile. Drt yan grmyor, yalpalayarak yryordu, klcn sk skya gsne bastrm. Osman ierde ne olup bittiini aa yukar biliyordu. ehrin ortasna doru yollandlar. Nereye gittiklerini gideceklerini bilemeden ehrin ierlerine yrdler. Yrdke Haydar Usta kendine geliyor, yeniden, krk dkk dnmeye balyordu. Ne demiti, ha? Ne demiti n byk Ramazanolu? l.... Her ey... Her ey... Aalar... Beyler ld. Zulm... Aalar, insann pii... Ya Temir Aa? Ya Deli Mehmet Aa? Her birisi on tane soylu soplu Bey eder, yle dememiler miydi? Dirayette, hem de cmertlikte, hem de insanlkta... Temir Aa eskiden bir Krt Beyiymi, gelmi ukurda Aa olmu. Bir fermanlk da toprak elde etmi. Hem de bileinin zoruyla. Haydar Ustann yz usul usul alyordu. Bu hal Osmann gznden kamad. nce, o, Ramazanolunun evinden ktnda lecek sanm, korkmutu. Osman, gene o iyi adama gidelim. Hani ad bizim olann ad olana... Gidelim, dedi Osman. kindiyi geiyordu ki Kerem Aliye geldiler. Kerem Ali bu kzl sakall devi grnce iten sevindi. Gld, admanlk eyledi. Eeee, grdnz m n byk Ramazanolunu? diye sordu. Haydar Usta bir uykudan uyanrcasna, krgn bir sesle: Grdm, dedi. Onunla konutum. Sen bana bir iyilik daha ediversene karda. Hibir eye krlmamt da Hurit Beyin, Ramazanolu gibi bir Ramazanolunun kar da u klc bir greyim dememesine kzmt. En sonunda klc kendisi, o istemeden, yzn kzdrm, knndan ekivermi, nne koyuvermiti. Nasl da hayran bakmt klca Hurit Bey... Nasl da akn, gzleri dar prtlemi, kurbaa gzleri gibi... Klca baktka gzleri dar uruyordu. u iyi adama, u Keremin Alisine de u gzel klc bir gstersem diye yand. Ba stne, dedi Kerem Ali. Buyur emmi.

Sa ol, dedi Haydar Usta. Buyurunla bin yaa. Sen bana bir de Temir Aann evini gstersene... Onu da greceim. u klc da ben yaptm. Tam otuz ylda dvdm. abuk abuk, her szc karmaktan korkarak. Benim ocam pir oca... Horasandan bu yana... Bana Demirciler Oca, piri Haydar Usta derler. ahlar, padiahlar, ulu kartal gibi Beyler hep kllarn bizim ocaktan kuanrlard. ebi airet demircisi Rstem Usta bir kl dvd on be ylda: stelik de ocak ua deil Rstem. Kkten srme deil, daldan eme... Gtrd Padiaha klc... Padiah klc grnce dili boazna akt hayranlndan... Dile benden ne dilersen dedi Padiah da... Ben bu klc, ben bu klc, ben bu klc bin yldr dverim. Bin, iki bin, on bin... Bu ocak kurulduundan bu yana... Padiah da Rsteme Aydn topran verdi. Bir klca... Al, al bak! yi adam... Klc knndan ekti, Kerem Aliye uzatt: Bir damla su gibi gnn ortasnda aydnlanyor. Tanyerinde bir damla su gibi, afan ortasnda balkmyor mu? On bin ylda dvdk biz bu klc... Al bak, bak... Bak! Sen iyi adamsn... Eline desin. yi gelir. Al bak bak! Al bak! Kzl sakal cokudan titriyordu. Kerem Ali klc grnce orada, olduu yerde bylendi kald. Gzlerini byle bir gzellikten ayramad. Bir bakt, bir daha bakt. Baktka bakyordu. Evirip evirip bakyor, her bir yerine bir baka hayran kalyordu. Balarna bir kalabalk birikti. Yoldan geenler klc grp geliyorlar, klc grnce hayran kalyorlard. vgler, sevinler, klc gklere karmalar... Haydar Usta da insanlarn sevgisi, hayranl ortasnda ulalmaz bir tatta kvanlanyor, sevincinden uuyor. Kalabalk gittike oalyor. Sonunda Kerem Ali, ancak byle temiz bir adamn eriebilecei cmert vglerle klc Haydar Ustaya uzatt: Yz bin ylda da bundan sonra byle bir kl yaplamaz, dedi. Eline salk. Haydar Usta klc knna koyarken: Beni Temir Aaya gnder, dedi. Kerem Ali: Temir Aa leli ok oldu, dedi. ok oldu. Deli Memet Aa? O da ld, dedi Kerem Ali. Oullar yok mu? Onlar gibi baka bir Aa yok mu? Oullarna bo ver, dedi Kerem Ali. Sen Hasip Beye gitsene. Hasip Bey de sizden olur. Yrk o... Belki hsmnz olur. Biz Ramazanlylan, Osmanlylan hsm oluruz. Hasip Bey nereli ola? Bilmem orasn, dedi Kerem Ali. Ama Yrk o... Adanann da en zengin Aas. Btn Yreir topra buradan Akdenize kadar onun. Belki Yreirli o... Belki, dedi Kerem Ali. Seni ona gndersem iyi olacak. yi olur, dedi Haydar Usta daha da kendisine gelmi. Ona da bir gidelim. Mademki yrk, mademki Yreirli, adam kymeti bilir. Kymeti bilir, dedi Kerem Ali. Yanndaki delikanlya dnd: Nolursun, u ihtiyar bir de Hasip Beye gtrver, dedi.

Delikanl Haydar Ustann nne dt. Hasip Beyin evine geldiler. Haydar Usta evi grnce iinden, hah ite, dedi, konak dediin de, saray dediin de byle olur. Ev geni bir bahe ortasnda byk bir alana yaylm koskocaman, yaldzlarla, renkli sralarla, naklarla bezenmi... Peri kk; dedi Haydar Usta, peri kk. Tm sradan, zebercetten... Sradan, inci mercandan bir kk. Aa da, paa da, padiah da byle olur. Fkara Ramazanolu... fkesinden deli divane olmu, Aalara kar ate pskryor. Sahiden, sahiden n byk Ramazanolu lm. Hakk yok mu ate kesmeye?. Saray grnce onun ldn, yerine bunlarn geldiini iyice anlad. indeki sevin yeniden uyand, umudu depreti. u sarayn sahibi, Temir Aann olu Hasip Bey elindeki su damlas klc mutlaka alacak, Haydar Ustaya dile benden ne dilersen diyecek... Canyn saln dilerim sultanm, aslanm, ulu soylum. Canmn salndan sana ne fayda, dile benden ne dilersen... Bir para toprak, bir para, bir para... Biz bu klc bin yl, on bin yl dvdk. On bin yl on bin kii, yz bin kii, ocaklar, kuaklar boyunca dvdk... On , bin yl daha dveceiz. Dnya byle bir gzellikten geriye kalmayacak... Kadir kymet bilenler bir dnyadan hibir zaman eksilmeyecek. Yaaa, ite byle n byk Hasip Beyim, Ramazanolu ok fkelenmi, size svd. Onun kusuruna kalmayn. Siz de adam ldrm yerini almsnz. Kusuruna kalmayn onun... Klcn kar da bir bakaym bile demedi... Yaaa, demedi. Ben karp gstermeseydim, ite bu klc bile grmeyecekti. Yaaa, n byk Hasip Beyim, ite byle... Kzl daha artm, parlts kvlcmlanan uzun sakal, pskl pskl kalar, elik yeili gzleri, altn sars brk, elindeki klcyla tepeden trnaa Osmana glmsedi. Kerem Alinin ra Hasip Beyin kapsn ald. Gelen adama Hasip Beyi sorun, dedi, oradan uzaklat. Haydar Usta dimdik nde, klc elinde, Osman arkada kapya yrdler. Konan kaps ald, bahe kapsna, Haydar Ustayla Osmann durduklar yere srmalar iinde, prl prl bir uak geldi. Oktava yutmu gibi dimdik durdu nlerinde. Ne istiyorsunuz? Sesi sertti, tepedendi. Bu ses bile houna gitti Haydar Ustann. Bey, Aa ua da olunca byle olmalyd. kr kr, aydnlk bir sesle: Hasip Aa efendi evde mi? Evdeyse ona de ki, Yrk kocas, Demirciler Oca piri Haydar Usta Tanr konuu olaraktan seni grmeye gelmi diye syle. Yrk kocas, demirciler, has, msri kllar oca piri... Haydar Usta... On bin ylda bir tek kl dvenler, ahlar padiahlar kuatanlar... te itecik... Bey dediin de, paa, ah, sultan dediin de byle olur. te byle, bylecik... Hay Ramazanolum, hay... Adam, hibir sze varmadan hemen eve dnd, ieriye girdi kapy ardndan kapad. Hasip Bey pencereden bu elinde kl, brkl, aya arkl, ardnda yal at, bu tuhaf adam seyrediyor, kendisini niin aradn merak ediyor, acaba gene eski Hititlerden kalma Yrk akrabalardan m diye dnyordu. Dnp kzyordu. Yeryzndeki tekmil Yrkler birka yldr ona akraba kyor, akn akn eve geliyorlard. Uaa:

Git sor bakalm, beni neden grmek istiyorlarm? Akraba falan mymlar? Sor, diye emir verdi. Uak geldi, Hasip Beyin sylediklerini Haydar Ustaya tekrarlad. Haydar Usta: Akraba olmayz onlarla, Yreirliyle biz akraba olmayz. Bize Ramazanl, bir de Osmanl akraba olur. Biz onun adn sann duyduk da geldik. Bana Haydar Usta derler... ebi Ustas Rstem, hem de daldan eme... On be ylda... Bu ocak, on bin... Sayd dkt, her eyi bir daha bir daha syledi. Uak yar anlad, yar anlamad. Hasip Beye geldi: Size akraba olmazlarm. Onlar Ramazanlya, bir de Osmanlya akraba olurlarm. Bu adam pirmi. Bin ylda bir kl yapm... Onu size verecekmi. Siz de ona, dile benden ne dilersen, diyecekmisiniz... Hasip Bey gld. Elini pantolonunun sa cebine att, otadan bir deste para kard, iki onluu ayrd, uaa verdi: Gtr bunu o ihtiyara ver, dedi. Hasip Bey kl ml grmek istemiyor, dersin. Haydar Usta soluunu tutmu kapy gzlyor, uan dnmesini bekliyordu. Uak geldi, hibir ey demeden elindeki iki onluu Haydar Ustaya uzatt: Bey kl ml istemiyor. Alsnlar da bu paray gitsinler, diyor, dedi. Haydar Usta bo bulundu, uan kendisine uzatt paray ald; uak o anda arkasn dnd, dner dnmez de eve girdi. Eve girmesiyle ardndan kapnn kapanmas bir oldu. arplma dnen Haydar Usta bir silkindi, iki silkindi, bir trl kendisini toparlayamad. Elindeki onluklar parmaklarnn ucundan kaydlar, sert esen garbi yeli kat paralarn ald gtrd, yoldan yola, baheden baheye savurdu. Osman, Ustann koluna girdi. Ustann ayaklar birbirine dolanyordu. Sokaklar, caddeler, evler getiler. Baheler getiler. Haydar Usta hibir eyi artk grmyordu. Bir bakkaln nnden geerlerken Osman ekmekle helva ald. Gn kavuurken kendilerini Seyhann kysnda buldular. Haydar Usta eildi suyu avulad. Bir gzelce yzn ykad. Dm grmt? Bir dten usul usul uyanyordu. Acktm Osman, dedi. Osman gazete kadn yere serdi, ekmei, helvay, stne koydu, yemeye koyuldular. Haydar Usta itahl, abuk abuk yemeini yedi. Gnn son klar kzltlarla sakalnda dolayordu. Dald, sonra birden Osmana dnd: O yangndan sonra, kyller bizi atee verdikleri gecenin sabah torunum Kerem ortada yoktu. Sonra da hi grnmedi. Ne oldu acaba ocua? Osman: ocuklara bir ey olmaz, dedi. Korkup kamtr. ki gn sonra obay bulur. Bulur, dedi Haydar Usta. u Kerem Ali ne de iyi, deil mi Osman? Ne iyi adam. Bir tek. Ne gzel adamca glyor, ne iyi, hatr bilir bir kii. Osman: yle, dedi. Haydar Usta:

Her ey bitecek, her ey deiecek, her ey bozulacak, yn, yol deitirecek her ey ama, adamlk bitmeyecek. Bir yerde, bir kede Kerem Ali gibi, orta direk gibi, byle dimdik kalacak. u adam bir daha grmek, ona bir iki sz sylemek isterdim. Gn yitti gitti, ortalk karard, ortaln kararmasyla da birden ehrin klar patlad. Haydar Usta irkildi. Bin yl, on bin yl dvdk biz bu klc... Aydnln ortasnda bir damla su gibi... Asl kalm. On bin yl daha dvecekler... On, on bin, yz bin... Osman iinden, bu adam deliriyor, dedi. Fkara... Btn bu olan biten ona ar geldi. Gtremiyor. On bin, on bin... Yz bin yl daha... Rstem Usta... ebi obas... Rstem Usta kkten srme deil, raklktan gelme. Daldan eme... On be yl... Otuz yl, on bin, yz bin yl... Dile benden ne dilersen... Halilin babas ld. Dedesi de ok eskiden lmt. Mustan hi anmsamyor, Halil o zamanlar ocuktu. Bir anas kalmt. Btn oba onun srsne elbirliiyle bakt. adr imeceyle btn adrlardan nce kurulur, btn adrlardan nce sklr develere balanrd. Her bayramda, Hdrellezde oballar Halilin adrna gelirler niyazda bulunurlard. Davula, tua, uzun, solgun bayraa yz srerlerdi. Bu davul, bu tu bu bayrak, bu teber nedir, kimse bilmezdi. Trkmenin kutsal emanetleriydi. Ta uzak, eski, ad san duyulmadk gnlerden geliyordu, bu belli. Grkemli, Yrn Yrk olduu mutlu gnlerden geliyordu, bu belli. Bu tu ellerinde, bu bayrak altnda, omuzlarnda uzun elfeler, yedi iklim, drt keyi dolamlar, boyun bkmemilerdi. Bu Halil neydi, kimdi? Cerenin, bu sevdas nedendi? Cann verecek, obasn ayaklarnn altna alacak kadar. Kran dken, aalar birbirine alan, kayalar kknden skercene kuduran bir poyraz esiyordu. Deli bir poyraz. Halil uyumutu. teki iki adam, Resul uyumulard. Bir ulu kayann kovuunda kuru otlarn stnde ilemeli kepeneklerine sarnmlar, derinden soluk alarak uyuyorlard. Uyuyan adama ylan bile dokunmaz, dman bile dokunmaz. Uyuyan adam er olan ldrmez. Neden? Mustan elinde tfei, Aladan doruuna yakn yerde, Halili ldrmek istemiyle yanarak bir aatan pnara, bir pnardan aaca gidip geliyor, pnarda yzn yuyup yanan etini serinletiyordu. imdi Halili ldrsem ne olur, diye dnyordu. Onu mutlak ldrmeliyim. Ta ezelden bu yana, aklm yetti yeteli bu adam beni iflah etmedi. Herkes onu grd, ona bakt, onunla urat. Daha da herkes ona kutsal bir yaratkm gibi bakyor. Onu grnce, kocalar, kadnlar, ocuklar, dedeler, ocak pirleri bile susuyorlar, ayaa kalkyorlar. Kim, ne, neci bu Halil? Bir gzel adam ki, mavi gzleri haktan srmeli. Bir uzak gk gibi, derin, ocuksu saf... Uzun boylu, suna gibi. Btn oba, teki obalar hep Halile sevdal. Bu Halili ldrmeyince olmaz. Ne olur, lr mym? Ben onu ldrnce ne olur? lr mym? Onu ldreyim de, ben de leyim. Kovua geliyor, gecede, karanlk altnda Halile yaklayor, Halil uyuyor. Arada bir soluunu kesiyor. Glgeler, yldz klar, kayalar, aalar sel gibi akyor, yryor. Da atrdyor. Bas tetie Mustan. Halil ky yakyor. Boyu uzam, tyleri dimdik olmu. Bir heybet gibi... ukurova kynn bir ucundan giriyor, teki ucundan kyor. Halil bir top yalm olmu, Halil bir yangn gibi. Halilin ad btn obada, teki Yrk obalarnda, tekmil korkak ukurovada bir korku, bir yrek, bir lm, bir dost,

bir gzellik gibi dolayor. Dnyada bir Halil var, baka kimse yok. k tetie Mustan. Tfein namlusu Halilin alnnn tam bir parmak gerisinde, ba para para olacak. k tetie Mustan. Bas! Mustann elleri uyuuyor: Btn bedeni karncalanyor. Glgeler uuuyor, korkudan ont oluyor. Sonra geiyor, yrekleniyor, gidiyor, geliyor, namluyu alnnn ortasna dayyor. Ceren ne Halilin olacak, ne kimsenin. Ceren Oktay Beyin olacak, oba, ok skm, verecekler Cereni. Kalk Halil kalk. Dorul kardam. Ama Halil lmeli. ocukluunda yzne bakmazd. Kurt yavrusu gibi. Herkes onun kuluymu gibi. Btn ocuklar. Hem de Mustan dverdi, kmserdi: te Mustan da daa kmt, Halil de... Mustann adn kimse anmyor, Halili kimse dilinden drmyordu. k Mustan tetie. Mustan gidiyor geliyor, deli poyrazn iinde drt dnyor. Elini abuk tut Mustan, bu gece bu ii yapamazsan bir daha hi. Bir daha hi. Halili ldrrsen, btn oba, dnya sana lanet etmez mi? Ceren kz, teki obalar, bu dnyay sana dar etmezler mi? Halil lsn, baka bir ey istemez. Yeter ki Halil lsn. k Mustan tetie. Bir sabah uzun bir minareden sabah ezan geliyordu. ukurovada, ukurkprde, Sumbas suyunda... Halil al bir atn stnde, elinde mavzeri. Mustan yayan yryor, it gibi, Halil atl. Halil onunla hi konumuyor. Dervi Beyin evine varyorlar, onu uyandryorlar. Gr sesli Halil: Uyan Bey, diyor, vaktin geldi. Yiit, gz pek. Akmaat bizim klamz. Ver bize klamz, senin ne hakkn var? Dervi Bey, gzleri korkudan yuvalarndan frlam: Canma kyma Halil, diyor. Soylular, senin gibi soylular cana kymaz. Bir Akmaat iin. Bilmiyordum Akmaatn sizin klanz olduunu. Varsn sizin olsun. ldrme beni. oluk ocuum var. Yarn sabah g ekin, yerlein Akmaata. G Akmaata ekiyorlar. G gmbr gmbr konuyor Akmaata. Halil stne trkler sylyorlar ukurovallar. Bizimkiler trk sylemeyi bilmezler. Onlarn da trk gibi yz glyor. Kimse Mustann yzne bakmyor. Halilin yannda ha var, ha yok. k Mustan tetie: Bas! Bas gitsin... Halil'in kan yere glleniyor. Uzun bir ukur. ukurda Halilin upuzun ls. Dal gibi. l gibi deil. Tepeden, insan karsnda yok eden, gvenli, l gibi deil, alay eden. Srmeli gzleri kapal, l gibi deil, ukurda yatyor. Murt allar stne... Ar kokulu. Onun stne ta toprak. Halil topran altnda. Halil glmsyor. Al kan topran altndan fkryor. Mezarnn stnde binlerce ar... Altn arlar. Kanatlar vzltl. Parlak, layan, titreyen, titreyen klar. elik yeili. elik lts sar... Haydar Usta, Demirciler Oca piri... Kimsenin nnde, dedelerin, ermilerin nnde niyaza varmaz, ama Halilin nnde yerlere kapanr, kimdir, nedir bu Halil? k Mustan tetie. Bas gitsin! Elleri titremiyor. Yrei bir ku gibi kafesinde rpnmyor. Ak seik dnyor. Halil sa olduka herkes l. Ben de, sen de lyz. k Mustan tetie. Poyraz tyor. Gn d yacak. Namlu Halilin alnnda. Halil Cereni kucaklam, bir yandan bir yana dnyor. Halil btn kzlar, en gzellerini kucaklam. Btn kzlar, Yrk kzlar, ukuroval kzlar, ehir kzlar Halil nereye gitse durur bakarlar, sevdal... Hayran kalrlar, gzlerinden ak akar. Alarlar.

Mustan, Mustan, Mustan... Mustan gitti Resulu uyandrd, usuldan: Gel hele karda, dedi. Benim gcm yetmedi Halili ldrmeye. Gel hele uraya. Resul uyuyan Halilin yanndan usulca syrld, Mustann arkasna dt, pnarn bana geldiler. Yzn yuda uykun alsn. Resul yzn ykad. Neredeyse gn d yacak. ok dvtm kendimle, Halili ldremedim. Uyumuyordum, grdm, dedi Resul. Gittin geldin, gittin geldin. yle, dedi Mustan. Elim varmad. Hani ya, eski arkada. Amma velakin, o yaadka ben lyorum. Amma Halil senin kimsen olmaz. Bilmez tanmazsn. Sen de bundan byle benim z bir kardeimsin, al u tfei, k tetie. Benim gcm yetmedi. O yaadka ben lym. Herkes de l. Sen de lsn. O yaadka btn genler l. Bir o dolduruyor yeryzn. Btn dnya l. Resul onun Halili niin bu kadar ldrmek istediini bir trl anlayamamt. O anlatm anlatm, Resul bir trl anlayamamt. Ver u tfei de ldrelim, dedi, soukkanl, u kuu, karncay, ary, sinei ldrelim dercesine. Tfei ald. Mustan da onun kepeneini ald, kovuun yanna uzanp kepenee sarnd, yrei kulanda, gzleri kapal bekledi. Resul birden iinde ac, bilmedii, btn bedenini, yreini titreten bir duyguyla sarsld. Ne oluyordu? Ona hi byle bir ey olmamt. Elleri yand, elindeki tfein kunda yand. Deli gibi orada birka kere fr dnd. Tetie kt. Mustan bararak kendini yerden yere att. Kvrand, allar, kayalar rmalad. Resul iki el daha ate etti Mustana. Halil, akn uyand, tfeine sarld. Resul bir kayann ardna kendini att ... Dur Halil, diye bard. Beni ldrme. Mustan ben vurdum. Mustan kendisini oradan oraya atyor, ellerini, topra sryordu. Halil onun stne kapanm: Karda, karda, Mustan, nasl kydlar sana! diye onu kucaklyordu. Mustan inliyor, baryor, kan iinde kalm, topra, kayalar, allar, ellerini diliyor rpnyordu. Senin cn, cn alacam. Senin cn kimsede brakmam, kardam Mustan. Gn rken Mustan kere, kopacakm gibi gerindi, dileri dilerine gemi, bir harman yeri kadar toprak kana bulanm, deilmi rmalanm. Kaskat kesildi kald. teki yeni gelmi adamlar, durmular, uzaktan l Mustan, kanlanm kayalar, kan gllenmi topra, Mustann eti syrlp lime lime olmu, ak kemikleri dar frlam ellerini seyreyliyorlard. Halil lnn yannda oturmu kalm, kanl sa elini topraa dayam, susuyordu. Gzlerini de Mustann lsne dikmiti. Gzlerini kaldrd, karsnda Resulu grd. ard. Ne yapacan bilemedi. Sonra birden ayaa

frlad, tfeini kapt. Resul hibir ey olmam gibi, dudaklarnn kysndaki kvrmda belli belirsiz bir glmseme, soukkanl: Dur Halil, dedi. Sesi yleydi ki, ylesine bir gven tayordu ki Halil olduu yerde durmak zorunda kald. aknl daha da artm orada kalakald. Dur karda, Halil. Dkle dkle Sarama geldiler. Saramn ot bitmez kepirliine kondular. Sleyman Kahya ala, afakta yle bir durup kurulmakta olan adrlara bakt. Yorgun, bitkindi herkes ortalkta t yoktu. aklan adr kazklarnn bouk kt kt ala afa dolduruyordu. Ne bir ocuk alyor, ne kpek ryordu. Sevinli bir gl bu obadan ban alm oktan ekmi gitmiti: Gn d. Yrtk, yarm, solmu, kirlenip amurlanm, eri br dikilmi adrlara Sleyman Kahya bakamad. i gtrmedi. Bir de bu adrlar gzne az gzkt. Yannda Koca Tan vard. Kk, yal, kirpiksiz gzlerini durmadan doan gne kar kirpitiriyordu. Islak, buru buru olmu adrlar gittike kzdran gn altnda buulanyor, kuruyordu. Keeleri, kilimleri, yataklar adrlarn nne sermilerdi. St oktan salm, adrlarn nnde kara kazanlarda kaynyor, ortalk lgt lgt st kokuyordu. Her ey ekimi bir slak, bir ter kokuyordu. Her drt adrn nne saclar kurulmu, kadnlar hamur youruyorlar, yufka ayorlar, kck saclarda piiriyorlard abuk abuk. leye doru uzaktaki su szanda amara gittiler. rlplak ocuklar scakta sevinsiz, glmez, babo, oyunsuz dolayorlard. Toka sesleri ta uzaklardan duyuluyordu. Bir tek kadn, o da Ceren, adrdan burnunu dar bile karmam, szgn, yal, l, yeni kurulmu adrn kesine, emesinin dibine yumulmu, orada kalakalmt. Sleyman Kahya yanndaki Koca Tana adrlarda bir eksiklik. olup olmadn sordu. Altm adr yolda dkle dkle krk dokuza inmiti. Sakarcal Ali evini barkn alm, Dumluda, kime kimseye bir ey sylemeden, obadan ayrlp gitmiti. Koca Ali Anavarzada kald. Kepenekli Mustafa, Aydven Hdr, Azapolu Hac, Krdolu Durmu Anavarza yrelerinde Lek Krtlerinde kaldlar... Salman, Hemite kprsn getikten sonra oluk ocuk alaarak, yollarn evirip Bahe stne gittiler. Btn bu olanlar Sleyman Kahyaya sylemeye kimsenin dili varmyor, gc yetmiyordu. te byle byle, dedi, derinden iini ekerek Sleyman Kahya. te byle byle, azala azala kldk Koca Tan. ki bin adrdk, bin kaldk. Bin adrdk be yz, be yz adrdk, yz, yz adrdk altm. te imdi de... te byle byle tkeneceiz. Gidenlerden birisi geri gelmedi. Nereye gittiler, ne oldular? Hi kimseden bir ses soluk kmad bir daha. kmad, dedi Koca Tan. Byle byle, bir gn kimse kalmayacak. Kalmayacak, dedi Koca Tan. Gn gibi ortada. Koca eli, obay, koca Trkmeni, Yr, Aydnly, Horzumluyu, ulu anl gnleri byle rezil gmmek de, ardnda bir at yakmadan, lmne bir destan dzemeden, mezarnda sazlar alamadan, it ls gibi gmmek de bize kald. Bizde, bizim elimizde can veriyor Koca Trkmen, dedi Koca Tan. Ne kara gnlere dourmu bizi anamz. Dourmaz olaslar. Bir at gibi konuuyorlard.

Trkmenin anl anl gnlerinde trkler, atlar, destanlar vard. Toylar, dnler, gelenekler vard. Ulu semahlar, mengiler vard. gn gece sren cemler vard. Aklar, kavalclar, destanclar vard. Her evde masal syleyen, at yakan bir yal Trkmen anas vard. Kilim, hal dokuyanlar, kee dvenler, kl yapanlar, pirler, ocaklar vard. Kk boya yapanlar, gm, eyer, palan yapanlar... n randan Turana, n Umurdan ama ulam ustalar vard. Beyler vard ki, ulu anl kartallara benzer. Bir ovaya inince velilerin, paalarn kar ktn... Azala azala, tkene tkene gelmi bitivermiti her ey. Sz daha nce bitmiti: Trk, oyun, destan, at, Nastettin Hoca, Koca Yunus, semah, cem daha nce bitmiti. Krk yldr can ekiiyordu tekmil Trkmen marptan marka kadar. Her ey daha nce bitmiti. Neye inat ediyoruz? diye sordu Sleyman Kahya. Bir l var kokmu, yz yllk bir l, biz ille de bu kokmu ly gmmeyeceiz, diyoruz. Koca Tan: ly oktan gmmeye gmerdik ama Sleyman Kahya, ly gmecek bir mezarlk toprak bulamyoruz da krk yldr srtmzda tayoruz bu ly, dedi. Krk yldr, dedi Sleyman Kahya. ine bir ac kmt. Acyla birlikte dayanlmaz bir korkudan da ii titriyordu: Saram dedikleri hi tekin bir yer deildi. Buralarn adam sertti, agzlyl, yabanld. Hangi Trkmen obas buraya konmusa bana onulmaz belalar almt. Gn kuluk, daha grnrlerde kimsecikler yoktu ya... Yoktu ya... Sleyman Kahyayla Koca Tan adrlarn arasnda dolayorlar, grdkleri Yrklerle akalayorlard. Sr aadaki krlkta st ste binmi, szm ona yaylyordu. Sleyman Kahya byle st ste binip ovada kalm sry, kepenekli obanlar grnce yreinde bir arlk, iinde hibir zaman yuyup artamayaca bir kir duyard. Payas altndan ta buraya kadar bu srye ukurovallarn yeil, gcek olmu ekinlerini yaydrmlard. le, fkeyle, Payas altndan buraya kadar bu sr bir yangn gibi, bir talan ordusu gibi ekinleri yiyerek, yok ederek gelmiti. Koca,Tan, dedi inledi Kahya, u bizim yaptmz da i mi? Getiimiz yerleri, tarlalar yangn yerine eviriyoruz. ukuroval bize dman olmasn da ne yapsn. Fakir fkarann, dknn, yetimin hakkn koyun srlerimize yediriyoruz. ukuroval ne yapsn? Bizi, ekin hrszlarn balarna ta m etsinler? Koca Tan: Sleyman Kahya. Sleyman Kahya, dedi. Koyunlarn yayld, girdii ekinler iki misli gr biter. Koyun kutsal bir yaratktr. Ta Adem babamzdan bu yana. ukuroval bunu bilmiyor. stelik de Allahn g ekinini bize satyorlar. Biz hrszlyoruz. Koca Tan kzd: Onlar da bize ayamz basacak bir toprak paras braksnlar. Biz ukurovaya bin yldr inip kyoruz. Bizim hi mi hakkmz yok bu

ukurovada? Hi hakkmz yok, hi kimsemiz yok. Bu sulara biz ad verdik, bu dalara, bu yerlere... ukurovann her ta, topra, kayas bir Yrk obasnn adn tar. u ukurova bizim deil miydi? Nerden sahip oldular, ne iin, nasl sahip oldular klaklarmza, ne zaman, nereden geldiler? Kimden istediler, kimden aldlar, ne kadar para dktler, ne kadar koyun verdiler de sahip ktlar klaklarmza? Biz ukurovada var iken bunlar nerdeydiler? Sleyman Kahya gld: Bizimleydiler. Olumuz, kzmz, elimiz obamzd bunlar. Tkene tkene nereye gittik, ne olduk, dersin? Onlar biziz. Biz bize zulmediyoruz ukurovada. Knn kesen klcn kendisidir. Knn kesen, aramzdan tezikip gidenlerdir. Be yl sonra, be yla kalrsak, varrsak kynn yaknna Sakarcal Alinin, elinde sopas ilk kovalayan bizi o, olacak. Bize ilk vuran o, o olacak.' Sleyman Kahya birden vurulmu gibi, fkeli, heybetle ortada durdu: Gzlerini yklm, kurulmam, telekleri yolunmu, tyleri karmakar olmu, ba bir yanda, ba m olduu belli olmayan, ayaklar, kanatlar bir yanda, belli olmayan, bir kartal lsne benzer adra dikti. abuk kurun Halilin adrn, diye bard. abuk kurun Beylik adrn. abuk abuk... Bu adr byle benim gzm grmesin. Ben daha lmedim. Baryor, ileniyor, adrlarn arasnda bitmi, son bir kutsal fke gibi dolanyor, fr dnyordu. Delikanllar hemen kotular, adr kurmaya baladlar. Ben daha lmedim, lmedim, lmedim! Ben lrsem Beylik adrn kurmayn, tuu, davulu, damgamz tayan bayra da, benim lm de suya, ya da kpeklerin nne atn. Kpeklerin, kpeklerin, kpeklerin nne... Birden bir adrn iinde, bir maara az gibi karanlnda Cerenin ban grd. Ba bir an dte gibi bir grnd, sonra yitti. Sleyman Kahya daha ok kprd: Ben saken bu Cerene de, Cerene de dokunmayacaksnz. Bir kar toprak iin bu oba bu kadar alalamaz, alalamaz. Ceren bir obann en gzel kz. Son gzelliimiz, gnlsz kimseye verilemez. Brakn kzn yakasn, brakn. Ben sa iken Cerene, Cerene, Cerene, Cerene kimse dokunamaz. O olan da, o Oktay da bir daha bu obaya admn atarsa yzsz, alak, onursuz, kar, admn atarsa bu yamda, kendi elimlen ldrrm onu. Herkes Cerenle konuacak. Herkes... Emrediyorum. Bunca ya yaam, bunca yldr Karaullu obasna kahyalk etmi Sleyman Kahya imdiye kadar bir kere olsun emrediyorum szcn azna almamt. Ceren giyinip kuanacak, hemen, bugn, imdi obann ortasna bir gn gibi doacak. Ceren lp giden eski Yrn, son akan en gzel yd. Snerken, biterken Ceren gibi bir kla birlikte snmek, lrken byle bir gzellikle bitmek... Yorulmutu. Bacaklar titriyordu. Neredeyse yere decek, boylu boyunca bu kadar kiinin nnde kara topraa serilecekti. Eer bu i olsayd, Sleyman Kahya byle bir rezaletten sonra topraktan bir daha dorulamazd.

Herkes Sleyman Kahyann bu fkesine at. Krk yldr onu byle grmemilerdi. Sleyman Kahya kendisini adrna zor att. Yz sararm, boncuk boncuk terlemi, krk gibi soluyordu. Koca Tan onun yannda: Dur hele Sleyman, dur hele karda, dur hele hay yien, diyordu. Dur hele, dur hele...' lm, lm, lm istiyorum. Derin bir soluk ald, yeil, koyu, aydnlk gzleri kocaman kocaman ald: Kadir mevlam nasip eyle lm, lm, dedi. Bundan sonra yaamm ki neye yarar. Onuru, insanl elinden alnm, rk bir ren gibi her gn duvarndan bir ta den, bir adr eksilen... Her gn, her gn tkenen. nsanl da, onuru da, mertlii, yiitlii de beraber tkenen... Gzlerini kapad. Koca Tan bir ocuk lsne bakar gibi ona bakyordu. Koca Tan onun banda ne kadar bekledi, belli deil... Sleyman Kahyann yal bir adamn derin uykusuna daldn, derin derin soluk aldn grd. Usulca yanndan adrn dna kayd. adrn kapsnda, Ceren de iinde, oba bir soluk kesilmi bekliyordu. Uyudu, dedi Koca Tan. Byle byk fkeden sonra yallar hep uyurlar. Ya da lrler. Sleyman ierde uyuyor. Grlt etmeyin. Gld. Ben de uyumaya gidiyorum. Obay oktan beri ulaamadklar, tadamadklar taze, yeni bir ho bir sevin sard. Ta eski gnlerden kalan. Eski gnler, Yrn Yrk olduu gnlerden bir gn gelmi gibi oldu ortalk. Biraz sonra Ceren giyinmi kuanm; ortaya kt. Herkesle konutu. Herkes onunla konutu. Btn oba glyor, eleniyor, akalayorlard. Koyunlar kesildi, yemekler piirildi, scak yufka, sofralar kuruldu. oktan beri yemek mi, dert mi yediklerini bilemeyenler, boazlarndan lokmalar aamayp dizili kalanlar, itahla yemek yediler, eski gnlerdeki gibi. Sleyman Kahya uyuyordu. Onu uyandrmamak iin obadan t kmyor, ar ll, birikmi bir sevin topran altndan akan duru bir sr gibi obann yreinden akyordu. Birden sevince byk bir sevin daha eklendi. Avclarba Kamil: Duydum, diyordu. Bir kyl syledi bana... Haydar Usta klc n byk Ramazanoluna gtrm. Ramazanolu klc grnce, bir bakm, bir, bir daha bakm. Sabahtan akama kadar bakm. Hayran kalm. u yklas dnyada demi, byle gzel kl yapanlar da kalm m, demi, dize gelip Haydar Ustann nnde niyaza durmu. Eeey, Demirciler Oca piri Haydar Usta, ellerin, oban, airetin dert grmesin, demi. Beni dnp de bu klc smet Paaya gtrmeyip de bana getirdiinden dolay sa ol, demi. Sa ol, var ol, sa al, var ol, demi. te byle demi. Bu kl benim Ramazanl Beyliimi deil, koca Osmanl lkesini deer, demi. Var git, sana Yreir topranda, Aladenizin kysnda, suyu bol, ekini gr, otu ok bir klak verdim. Var git oban al gtr oraya, beendiin yere kon. Byk toyluk eylemi. Haydar Ustaya koyunlar kuzular, bir de iri bir dana kesmi. Baklavalar dktrm, davullar aldrm. Haydar Ustaya demi ki bir hafta benim konuumsun, Demirciler Oca piri evime gelirse, evimin, ulu konamn beti bereketi artar. Uuru artar. Bir hafta kal ki ulu konamda stmze k yasn, demi.

Oba dinliyor, oba sylyor, oba bir az olmu konuuyordu. Akama kadar trl trl rivayetler kt. Her sylenti her obaly sevinten titretiyordu. Yok, yok, Ramazanoluna deil de Temir Aaya, Aa paaya gitmi. O da ok sevinmi, klc grm, grnce dili tutulmu, hayran kalm, gn gece yemeden imeden klc seyreylemi, sonra Haydar Ustann huzurunda niyaza durmu. Bu klc iyi ki Ramazanlya, benim can bir dmanma gtrmedin, gtrp de ulu Trkmenin onur bildirisini ona vermedin, bana baladn, demi. yi ki smet Paaya gtrp de ulu Trkmenin balln onun ayaklarnn dibine sermedin. O bir Osmanldr. Ben kk derinde bir Krt fkarasym. Bizim kkmz kutsal toprakl Horasandadr. Biz de Aa olduksa, adamlktan kmadk. Biz de al yeil bayrak ektik Horasandan bu yana... Ramazanl olsaydm bu klca iller verirdim. Osmanl olsaydm lkeler balardm. Amma velakin benim de topram ok. Topramn beendiiniz yerine konun. Sizin olsun. Klc pp pp alyormu. Oba blk blk toplanm, her blkte ayr bir hikaye. Yok, yok smet Paa demi ki byle kutsal bir kl elime gemi olsayd, daha eskiden, ben Yunanla harp ederken, vatan kurtarrken, ben, hem de Kemal Paa, hem de padiahmz, ulu Kayhanl soyu. Horasan eri, Hacbekta Velinin el verdii, deil Yunan, ini Maini, Hindi Horasan, ol Arabistan, ngilizi, Fransz tm alt eder, zapt ederdim. Benim belimi bken elimde byle bir klcn olmamas oldu. Gene de geldin, gene de yetitin Haydar Usta. Dar zamanda... Urus stne seferim var. Al sana nereden, nereden istersen bir klak. Haydar Ustann nnde koca smet Paa niyaza durmu. Hikayeler kztka kzyor. ler gittike karyor, hikayeler gittike karman orman oluyor; hangi sz kimin syledii belli olmuyordu. Obada bu hikayelerin hibirisine inanmayanlar ounluktayd ama azlarn aamyorlar, cokun sevin seline kar kamyorlard. Hikayelere en ok inanmayanlarn yreinde bile bir umut yeermi, bir umut parlamt. Oldu, diyorlard. Haydar Usta bu kadar geciktiine gre bir eyler becerdi, diyorlard. Yoksa deli mi Haydar Usta? Ne srnp dursun oralarda? Bir ey edemeyince dnp gelirdi. yle deil mi? yle yle, diyorlard hibir sze katlmayanlar da...' Sleyman Kahya bu cokun sevince uyand. Olan biteni ona da anlattlar. Sleyman Kahya yalnzca glmsedi. Hi konumad. Hibir yorumda bulunmad. Obann sevincine o da yrekten, candan, her eyi unutarak katld. ki gz iki eme, yollar boyunca yitiine, Keremine alayan Keremin anas da acsn unuttu: Olum dedesiyle bile gitti, soylu dedesiyle bile gelecek, dedi avundu. Gelecek ya, gelecek, diyorlar da baka bir ey demiyorlard. O gece en gzel dl, en aydnlk, kukusuz, endiesiz, korkusuz uykusunu uyudu btn oba, yediden yetmie. Haydar Usta, Haydar Usta, ocaklar oca, demirciler piri, can kurtarc, Yrk gvencesi Haydar Usta... oban Ali teki obanlarla birlikte fundaln iinde sry yayyordu. Uzakta, obann adrlarnn konduu sekinin oralarda bir atl kararts grd. Karart ar

ar, durmadan obann yresini dolanyor, geni halkalar iziyordu. oban Ali bu atl karartsn uzun bir sre seyretti: Ne olabilirdi? Bir trl bulamad. Gz bal bir dolap beygiri gibi obann drt bir yann dolanp duran bu atlya bir trl akl erdiremedi. teki obanlara: ocuklar, dedi oban Ali, siz burada bekleyin, ben u atl karartsna gidiyorum. Neymi ola bu? Merakmdan atlayacam. Delirmi mi, dolanp duruyor. Koarak atlnn dnd izgiye ulat. Gr sesiyle: Selamnaleykm, dedi. Atl atnn ban ekti, yavaa, duyulur duyulmaz: Aleykmselam, diye karlk verdi: Atl bir cana hasretti. Atnn ban ekmi bekliyordu: oban Ali ona yaklat: Sen kimsin atl? diye sordu. Bu gece vakti buralarda ne dnp durursun? Atl: Yakla hele karde, diye inledi. Beni tanrsn. Kim olduumu bilirsin. oban Ali l sesin sahibinin kim olabileceini aklndan geirdi. Oktay Bey sen olmayasn? diye sordu. Atl: Benim karde, dedi. Sen kimsin? Ben de oban Aliyim. Yan yana durdular. oban Ali: Sana kt bir haberim var. Seni ldrecekler. Sleyman Kahya sana ok kzm. Obaya emir verdi, seni severim. Sana yreim acyor. Durma. Durma ka. Seni birisi grmesin. Obann adamnn can burnunda. Seni grmesinler, btn hnlarn senden karrlar. Durma, durma, durma buralarda. Durma karde, durma karde, hi kimsenin gzne gzkme. Seni grrlerse bir iki demez, hemen ldrrler. ldrsnler, diye inledi Oktay Bey. Bundan sonra yaamm ki, neye yarar. ldrsnler, aaah ldrseler de kurtulsam bu dertten. Durma, durma, bizim bamza bir de sen bela olma. Canmz burnumuzdan kyor, ka! Ka, diyorum sana ulan, ka! Deneini ekip karartnn stne yrd: Ka ulan, durma ka! Barma karde, dedi Oktay Bey ylgn. Herkes uyanacak, rezil rsvay olacaz. Gidiyorum. Gitme, durma git, dedi oban Ali, sesi titreyerek, ac. Salcakla kal karde, salcakla kaln. Demek byle ha! Gidiyorum! Atn srd, dereye doru indi. allarn ardnda bir yitti, bir kt. yice rad. oban Ali onun karartsn grnmez oluncaya kadar izledi. Bunun hali en yaman. Yaman, fkara. lmden de beteri Yangl, sevdal. Allah kimsenin bana vermesin. Sevda sevda derler behey yarenler, bilmeyene bir acayip hal olur. Gn att, oba cvl cvl uyand. Koyunlar sald, yayklar dvld. Her adrn

nnde bir ate... Stler kaynad, tarhana orbalar piti. Eekler anrd, develer kkredi, atlar kinedi. Neeli kadn glleri adrdan adra gitti geldi. St, tarhana buular, kokulu, lk Saramn toprana kt. Ar, uykulu. Bebeler alad. Bouk, koygun uzun sesleriyle iri kpekler rtler. Kar kyden sabahn horoz sesleri geldi. anlar tt. Uzun bir trk duyuldu, dmdz ovann yollarna serilmi. Sleyman Kahya dimdik, dudaklarnda bir ocuk glnn safl adrdan adra dolayor, kadnlarn ya topaklarn ilemeli, renk renk, kara hzmanlara doldurularn seyreyliyordu: Kei derisinden, ince elenmi am kabuklarna bulanm yayklarn kokusunu, eski, alkan, zlemli bir burunla iine ekti. Yrtk adrlar aaran tann nda bir gzellemiler, grkemli eski adrlar olmulard. imdi Sleyman Kahya u anda kendisini genliinde bulmu, bin adrlk bir obann Beyi olmutu. Akmaatn topranda, Narlklada sayyordu kendini. Bekledii korkuyu, Saramn kepirinde balarna gelenleri, gelecekleri unutup gitmiti. Cana geldik, diye dnd. Oba yekindi ayaa kalkt. Haydar Usta yznden, Ceren yznden. Acaba yle mi? Sebebi bunlar m? Sebebi ne olursa olsun... Ne olursa olsun. imdi grsn ukuroval. Tavan gibi psan Yr. imdi grsnler. Nicolursa olsun! Olsun, olsun, olsun... Dimdik glmsedi. Kuluk vakti, bir oban koarak geldi. Gneyden tatl, okayan, insann kann coturan lk bir yel esiyordu. ukurun en gzel yeli buydu. Bu yel iinde giyinmi kuanm Ceren bir sevin gibi adrdan adra gidip geliyordu. oban: Geliyorlar, dedi. Sleyman Kahya: Biliyordum geleceklerini, diye gld. Gelsinler. Halilin yakt kyn kylleri olacaklar. Konutuklarn duydum. Biz de onlar Saramda yediden yetmie yakacaz, diyorlard. Gr, tok bir sesle: Yaksnlar bakalm, diye bir kaya gibi durup syledi Kahya. Hazrlann. Ta, sopa, silah, bak. Bu sefer ukurlunun nnden kamak yok. vnd: Grsnler Horasann Yrn. Yoldan aa tozu dumana katm, atl, eekli, traktrl, kamyonlu, yaya, elleri nacakl, sopal, silahl bir kyl kalabal hayuhuyla sarmlar ovay geliyorlard. Bunlar da hazrlanmlard. ki insan bl bir cenkte gibi kar kardaydlar. Bir blk durup bekliyor, bir blk fkeli, hnl, bir cn ateinde yryordu. Horasann Yr bin yllk dvmenin alkanlnda, deneyindeydi. Gelenler barp aryor, svyorlar, bekleyenler grp geirmiliin durgunluunda susuyorlard. Gelenler bir sapan atm yaklanca barmalar ge kt. Bu yandan, hnerli, bin yllk ellerin sapanndan baranlarn stne talar yamaya balad. Bartclar neye uradklarn bilemediler. Sustular, katlar, yaralanp dtler. Kurunlar patlattlar, svdler. ok svdler. Daldlar, toplandlar ama obaya

yaklaamadlar. Gn akam oldu, yorgun sapanclar zaferlerini birer amak stle kutladlar. Yerlerinden ayrlmadlar. tekiler ekildiler gittiler. Yarallarn Kozan memleket hastanesine tadlar. Sleyman Kahya sapanl saflar dolayor, bir meydan sava kazanm komutan gibi konur: Geldiler grdler, geldiler grdler, diyor, baka bir ey demiyordu. Gelecekleri varsa, grecekleri de var. adrlarn nnde sabaha kadar ateler yand. Ala afak tter, gn aard aaracakken, kyller birka misli kalabalklamlar, grltleri birka misli bym gene saldrdlar. Gene bir sapan ta yamuruna tutulup saflar pare pare edildi ama, traktrler, traktrlerin arkasna taklm naylon arabalar, naylon arabalarda dv yenilmi kalabaln erleri, stlerine gene elleri sopal insanlar dolumu kamyonlar adrlarn stne yrdler. Sapan talar para etmedi. Traktrler, kamyonlar adrlarn stlerine, aralarna yrd. Fethullah iki traktr srcsn traktrnden alp yere att. Traktrler, naylon arabalar ilerindeki adamlarla aadaki hendee yuvarlandlar, devrildiler. Fethullah yetiti, kamyonun lastiklerini baklad. Kadn erkek, oluk ocuk yal kadnlar gelenleri aralarna aldlar. Mbalaa bir dv oldu. Onlar da leye doru pskrtld. Yakn kylerden duyanlar bu yaman dve gelmilerdi. Kimi seyreyliyor, kimi de kyllerin yannda dve giriyordu. Obadan ok ocuk, ok kadn, ok adam yaraland. Cerenle Fethullah yrtc kaplanlar gibi, ellerindeki sopalarla kyllerin sel gibi akan kalabaln pare pare eylediler. Dv biterken Kozandan candarmalar yetitiler. Onlar gren dvler, zaten yorulmular, ok yaral vermilerdi, hemen durdular. Yrk adrna dolan candarmalar, ne kadar sopa, bak, sapan varsa topladlar. Hi silah bulamadlar. Kyllere bakmadlar bile, aramak deil... Devrilmi traktrleri kaldrmaya kyllere yardm da ettiler. Kamyonlarn lastikleri iti, traktrlere, kamyonlara binenler, yumruklar sallayarak oradan ayrldlar. Kaymakam da gelmiti. Candarma Komutanyla Yrkleri sorguya ektiler. Sleyman Kahya: Bir daha bizim stmze gelemezler. Gelirlerse de byle olur ite, dedi. Onlar gelsinler gelmesinler, siz buradan kalkacaksnz. Kalkamayz, dedi Sleyman Kahya her eyi gze alarak. Bizi burada, bir tekimizi komadan ldrsnler, ldrn ama kalkamayz. Kalkacaksnz, diye bard Candarma Komutan. Her ii braktk, yllardr sizinle urayoruz. Biz bu blgenin asayiini korumaya mecburuz. Dvnze eer yarm saat daha mdahale etmemi olsaydk be yz kii ldrlm olacakt. Hem sizden, hem onlardan. Ben sizi buradan kaldracam. Hkmet kuvvetlerine kar m koyuyorsunuz? Yok, dedi. Sleyman Kahya. Haa. Kar koymak ne demek! Hkmet

bizim bamzdan ycedir. Kalkp nereye gidelim? Ben ne bileyim, dedi Kaymakam. Size yer temin etmek de bana m dt? Nereye isterseniz oraya gidin. Siz hr, serbest, demokratik bir memleketin hr vatandalarsnz. Cannz nereye isterse oraya gider konarsnz. Yalnz adam dvmek, hrszlk yapmak, adam ldrmek yok. Siz hr vatandalarsnz ama... Biz hr vatandalarz... diyecek oldu Sleyman Kahya, Candarma Komutan sz azndan ald. ok sert konutu: Siz ne olursanz olun. Ben burada asayisizlik grdm. Siz burada bir rahatszlk kaynasnz. Ben hemen imdi sizi buradan. kaldrrm. adrlarnz banza ykarm. Yk ama, dedi Sleyman Kahya, biz nereye gidelim? Trkiye ok byktr, diye sesi n n terek konutu komutan. ok byk. Dnya kadar ekilmemi bo toprak var. Gidin yerlein. Buras da bo, dedi Kahya. Buras da bo ama, burasnda siz vukuat kardnz. Vukuatsz bir yer bulun. Biz mi kardk? Biz mi hcum ettik onlara? Kim karrsa karsn. Haydi skn adrlar: Hemen, acele, abuk. Sz anlamyor musun be adam? Siz adrlar skmezseniz... Ben, ben, ben... avu! Buyur komutanm. adrlar ykn. Hemen imdi yklesinler. nde Kaymakam, arkada komutan, astsubay, en arkada da eli sarl Sleyman Kahya dar ktlar, Sleyman Kahyann adrndan. Sleyman Kahya: Kahvemizi bile imediniz, dedi ezilip bzlerek. Bir ayranmz, bir sdmz. Konuklara bir ey ikram etmeyi akl edemediinden dolay tedirgindi. Bir ac kahvemizi... Sesinde bir zr dileme, bir utanma vard. Hani bu kavgada dvte konukluunuzu unutuverdim. Komutan: ok konuma, dedi. Drdr istemez. Siz adrlar ykyor musunuz? Nereye gidelim, nereye konalm Paa Efendi? dedi Sleyman Kahya. Komutan kzmt: Cehennemin dibine, diye bard. Cehennemin dibine... Bela oldunuz milletin bana, bamza. Bela, bela, bela... Yalnz sizinle urayoruz yllardan beri, dedi Kaymakam. i gc, kalknmay braktk, u cennet ukurovada yalnz sizinle urayoruz. Darda hi kimse kalmam, herkes adrlara ekilmiti. Candarmalar bir utan adrlar ykmaya baladlar. Kaymakamla komutan uzakta durmular, elleri pantolonlarnn ceplerinde, adrlarn ierdeki insanlarn stne ykllarn seyreyliyorlard. adrlar yklyor, adrlardan ne bir ses duyuluyor, ne de bir kimse darya kayordu.

Candarmalar yoruldular, adrlar ykmakla baa kamadlar. Komutana gelip durumu akladlar. Komutan emir verdi: Sng tak, adrlara mar. adrdakileri dar kar ve adrlar onlara yktr. Sngler takld, adrlardan kadnlar, ocuklar, erkekler, yallar, hastalar srklenerek darya karldlar. Candarmalar onlar yerde srklyorlar, ayaa dikiyorlar, tekiler hemen yere dyorlard. Komutan: Bir yandan da skn, diye emir verdi. Bir ksmnz bu srngenleri dar srkleyin, bir ksmnz da adrlar ykmaya devam edin. Ortalkta t yoktu. Ne bir soluk, ne bir inilti. Sleyman Kahya, Kaymakam, Komutan birden bir adrn drt yann kadnlarn, ocuklarn evirdiini grdler. Candarmalar alyorlar, abalyorlar, dipikliyorlar, sylyorlar, adrn drt bir yanna kenetlenmi kadnlardan birisini koparamyorlard. Cebelleme die di srp gidiyor, candarmalar bitimi, birbirine yapm bir insan olup erimi kalabal skemiyorlard. Onlar altka tekiler daha ok yapp kenetleniyorlard. Sleyman Kalya titreyen sakal, dudaklar, dumanlanm gzleriyle: Durdur komutan candarmalar, diye haykrd. Bu adra dokunulamaz. Bu adra dokunmayn, hemen kalkp gideriz. Komutan candarmalara: ekilin, dedi. ekilin bakalm oradan. Ne varm bu adrda? Candarmalar ekildiler. Sleyman Kahya kadnlara: Siz de ekilin, dedi. ekilin de adrlar ykn, gidiyoruz. Kaymakam: Bu adra gireceim, dedi. Komutan: Girmeliyiz, diye kukulu sylendi. Sleyman Kahya nlerine dt. adra girdiler. adr bombo, delik deikti. Yerde gne nakl turuncu bir kee seriliydi. ok eski. Renkler canl canl parlyordu yrtk keede. Gne damgas ahlanyordu, kl. Bir kede derisi bzlm bir davul, onun yannda dikili bir teber, bir tu, tuun yannda bir uzun bayrak gibi bir ey... adrn direinde de som ipekten ilenmi, boncuklu bir kapta bir Kurankerim aslyd. Kaymakam: Bunlar ne? Neden bu kadar nemli bu adr? Kutsal m? diye sordu. Bizim Beylik emanetleri, dedi yerin dibine geercene Sleyman Kahya. ok eski. Horasandan bu yana getiririz. Kimse dokunmaz bunlara. Komutan da, Kaymakam da glyorlard. Sleyman Kahya da onlara katlp glmsedi. Darya ktlar. Yrkler adrlarn skmler, develere yklyorlard.

Kamlk derin, uzun bir dere boyunca, geni bir yol boyunca bkle kadar gidiyor, bkln yaknlarnda kamlk bir alana yaylyor, bir orman gibi oluyordu. Kara allardan, cilpirtilerden kalntlar. Bir iki tane de kars aac... tede, uzakta, gnbatda Anavarza kayalklar, Anavarza kayalklarnda ykk renler. Ykk renlerde ylanlarn, bir de cinlerin, bir de perilerin padiahlar... Anavarza kayalklarnda kocaman kartallar, ahinler, doanlar, atnacalar. Her bir kartal bir uak kadar kocaman. Kartallarn lmsz padiahlar da burada oturur. Yz kartal byklnde. Uamaz. Kanatlar demirdendir. Yz kartal, belki de beyz kartal padiahn demir kanatlarnn, gvdesinin altna girerler, can isteyince, onu btn ukurovann, Binboa dalarnn, btn dnyann stnde uururlar. Bir ay, iki ay, bin yl... Sonra getirirler onu sarayna koyarlar. Kartallarn ah ok aklldr. Kartal ahnn tkr aresi bulunmayan dertlere devadr. Ulu ukurovada bir kck ahin. Ne olacak yani... Kartal ahnn saray yle sarpta, yle yce dedir ki, onun sarayna kimsecikler varamaz. Bir kii, ancak bir kii kabilmi o saraya, o da Glenolu Hac. Kartal ahnn gzlerine baknca baylm dm teki kartallar da gelmiler baygn adam alp aaya dze indirmiler, yere usulca incitmeden koymular. Hasan nde kamla doru yryor, elinde ahini, ikircik iinde Selahattin de arkasndan geliyordu. Suskun, dnceli, tetikteki ocuklar dalmlar, hi konumuyorlard. Selahattin korkuyor, ekiniyor, ikircikleniyordu. O yrdke admlar onu geri geri ekiyordu. Ya ahini uar da, gider de geriye dnmezse? Ya gider, dner de gelirken kuu kapp getirmezse... Tor ahin bu, tor! Tor ahinler nasl altrlr? Selahattin ne ahin grmt bu zamana kadar, ne de ahin altrmt. Bu ahin kaarsa, diye dnd Selahattin, babam bir Yrk deil mi, memleketi sarp kayalarda, ahinler yurdunda deil mi, bu ahin kaarsa birisini daha, onunu, on beini daha getirir... Gene de ii gtrmyordu. u elindeki ahin gzel bir ahindi. Keskin gzleri vard. Her bir sz anyor, her bir sze insan gzleri gibi gzleriyle karlk veriyordu. Hasan, dedi, azck dursana. Hasan durdu. Selahattin, onun yanna gelince: Bu ahin tor ahin, babam dedi ki... Tor, alkn olmayan ahinleri brakrsanz giderler de gelmezler, dedi. Bir tek ahin geti elimize onu da karmayalm. Bu ahini altralm, seninle ikimiz her gn ava kar, ku yakalatr, o kular da kebap eder yeriz, her gn, her gn... Ya ahin imdi uar da u Anavarza kayalklarna ban alr giderse; ne yaparz? Hasan, doru, diye dnd. Bir an ahini Kereme vermekten cayd. ahin burada kalrsa, bir de altrrlarsa, her gn, her gn ku yakalarlard. Keremse ahini alp gtrecekti. Ne bir daha ahini, ne de bir daha Keremi greceklerdi. Bir daha... ahin karlnca Onba da kyameti koparp btn ocuklar dayaktan geirmeyecek miydi? ahin hrszlarn mahpusa atmayacak myd? ocuklardan bir ocuk Selahattine kurulan tuza, dayaa dayanamayp Onbaya sylemeyecek miydi? Hasann yz karard, olduu yerde durdu. Yz andan ana deiiyor, bir lyor, bir kapanyordu. Kerem geldi gznn nne... ahin iin srndkleri... Anasnn, babasnn cayr cayr yan... Sabahtan beri kam kknn iine snm, yrei aznda, dokuz dourarak

ahinini bekleyii... Kereme ok acd. Yok, yok Selahattin, dedem der ki ahinler tor olmazlar.. Onlar alkn kulardr, kamazlar, gider gerisin geri gelir insann koluna konarlar. Ne gzel. imdi u ahin gidecek, havalanacak, ta ycelere, yl dzlarn yanna kacak, oradan kocaman sar kanatl gzel, gzel bir kuu kapacak, bize getirecek. Selahattin yalvard: Yarn, dedi, yarn uuralm ahinimizi. Yarn daha iyi, yarn ok gzel. Biliyor musun, babam dedi ki yarn ok ku gelecek buraya... bibik, gurruk kuu, veyik, sarasma, ne kadar ku varsa gelecek buraya. Bugn brakrsak bir iki ku ancak alr ahinimiz. Yarn bra krsak bize bir dolu ku getirir. Sabahtan akama kadar bize ku tar gkten... Biz de... Dudaklarn aprdatt, yalad... Biz de bir kocaman ate yakp kular kzde piirir yeriz. Bak, bugn kular tuzlayacak tuz da almadk yanmza, yiyecek ekmeimiz de yok. Bir de ok ocuk var. ki ku hangimize yeter. Yarn ikimiz birlikte karz. Hasan btn bu szlere kanyor, doruluunu biliyor, bir an kurduklar tuzaktan vazgeiyor, sonra Kerem aklna dnce durup kalyordu. Hasann yzndeki bu deimeler, ikircikler, yumuamalar Selahattinin gznden kamyor, onu kandrmak iin dil dkyordu. Kam kknn iinde Kerem de oturmu, bzlm onlar izliyor, Hasan vazgemesin diye Allaha, Hzra yalvaryordu. Ad gzel, san gzel, deryalar yznde boz atyla geen Hzr Beyim, diyordu, sen verdin bu ahini bana. Elinle yakalayp verdin. Kim bilir, bu ahini sarp kayalarda yakalamak iin bana neler gelmitir. Ellerini kayalar yemi, dizlerini ayaklarn kayalar paralamtr. Salt verdiin sz yerine getiresin diye btn bu cefalara katlanan sen deil misin? Koca Allahmz da sana yardm etmedi mi? Yoksa bu ahin yavrusu kolay kolay yakalanr m? Senin bana bunca cefayla yakalayp verdiin ahini elimden aldlar. Aldlar da beni ahinsiz braktlar. Bir kere olsun uuramadm, onun gzel gzlerine doya doya bakamadm. Bak, sana syleyim, anam, babam, demirciler piri dedemi de yaktlar... Obamz da yaktlar kl ettiler... Bir ahinim kald, bir de ben. Senin verdiin ahini aldlar, aldlar ite. Hzra fkelendi: Ver ahinimi dedi. ahini bana verdin ama, onu elimden aldrdn. Szn sanki yerine mi getirdin? O kadar pnar ba, yldz atmas bekledim. Senden fazla bir ey istemedim. Toprak bile istemedim de herkes benim yzmden yand kl oldu. Kekiii ahin yerine klak isteseydim. Aaah, aaah, ah eek kafa. Gzleri ya iinde kald. Yanndaki ocuk gzlerini grmesin diyede ban br yana evirdi. Acaba ocuk onun Hzrla yapt az dalan duyuyor muydu? Mrl mrl, elini kolunu sallayarak, fkelenerek, bir ayaa kalkp bir oturarak... te frsat bu frsat. Selahattini, Hasan kandr, ahinimi al bana ver. Yoksa seni kyamete kadar szsz ilan ederim. Herkesler de sana inanp, kimse seni bir daha, hi bir daha gece sabahlara kadar ulu gkler altnda, kr kr sular banda beklemez. Bunu bylece bilesin. Seni u koca dnyaya sznde durmaz, istekleri vermez, verirse de bir yolunu bulup geri alan bir adam ilan ederim. Tokuan yldzlarn grmedim mi, grdm. Salan klarn gzlerimi kamatrmad m, gn gibi, kamatrd. te ben, hemen o anda senden ahini istemedim mi, istedim. Ver o zaman, ver o zaman ahinimi. ahinimi senden imdi, hemen, u anda isterim. Al, al, al getir ahinimi.

Bir anda, koskocaman, korkuyla bym bir ift gz grd. Bu yandaki ocuun gzleriydi. Aldrmad. Hzrla kavgasn srdrp gtrd. Al, al, al getir! Nerdeyse Hzra aacakt azn, yumacakt gzn. Bu sznde durmaz adama... Ama Hzrdan korkuyordu da... teki ocuklar uzakta, kamln kysnda durmular Selahattinle Hasann konumasnn bitmesini bekliyorlar, onlarn ne konutuklarn da merak ediyorlard. Yarn da uururuz. ahin yarna hemen lmeyecek ya. Bak, ocuklar da bizi drt gz olmu bekliyorlar. Bugn uurmazsak olmaz. ocuklar bizi dde koyarlar da alarlar. Bir daha da ne bizim, ne de ahinin yzne bakmazlar. Ya kaarsa, diye boyun bkp szland Selahattin. Ya kaarsa... Babam beni ldrr. Bir an Hasan Selahattinin u ykkn haline Keremden de ok acd. Sonra hemen toparland. Kamaz. ahinler kamazlar, kaamazlar. Bak, gkyz de kulan dopdolu! Havada uan bir kuu gsterdi. te, imdiye, u kuu alm getirmiti. Burada durup byle konuacamza imdiye kocaman bir kuumuz olur, ahinin de ne gzel utuunu grrdk. Aceleyle kamla yrd. Selahattin de bylenmi gibi onun ardnca srklendi. ocuklar kamla daldlar. Hasanla Selahattin de dald. Hasan bard: te, ite, ver ahini. Aman abuk, abuk. Ku gidiyor, kayor. teki ocuklar da bartlar: Gidiyor, kayor! ahin Selahattinin elinden Hasann, eline geti, onun elinden en yakn ocua... Ondan ona, ondan ona... Hasan gkyzn gsterdi: Bakn bakn, bakn ulan... Bakn ahin kuu nasl kovalyor! Barmalar, lklar, el rpmalar... Bakn, yaklat... Yakalad, yakalad. Tylerini tozuttu. Vay anasn, ne ahin! Selahattin de gzlerini gkyznden ayrmyor, gzlerini drt am, ahinle teki kuun cebellemesini grmeye alyor, o da teki ocuklarla birlikte baryordu. Yakala, yakala, yakala onu. Vay anasn, bir vurdu, tyleri uutu kuun. Ayrldlar. Yaklayor, yaklayor, yaklayor. Yakalad... Selahattin sevin iinde: Nerde, nerde gremez oldum, nerede? diyor rpnyordu. Sll Selahattini kolundan tutmu: te orada bak, bak, bak. Ku bir ty yn gibi. ahin tylerini yoluyor. Hasan:

Vay, diye hayfland. Neden brakt ahin bu kuu? Sll birden bard: Bak Hasan, Hasan; bir daha, bir daha dald. imdi kua birden dalyor. Selahattin: kua birden dalyor, diye sevindi. Uzaklara, uzaklara, uzaklara, Anavarzaya doru kovalyor kuuda, diye bard Hasan. Haydiyin, haydiyin ahini gzden yitirmeyelim. Btn ocuklar kamlktan ktlar, nde Hasan, arkada Selahattin, daha arkada teki ocuklar Anavarzaya doru, gzleri gkte koumaya baladlar. Havada bir ku srs grdler. Ku srs hzla kamln stnden Ceyhan rmana doru uuyordu. Hasan: Dald, dald, ku srsne dald, diye var gcyle telala, el rparak bard. Ku srsn darmadan etti. Kular kayorlar. Daldlar. Birisini yakalad. Bak, bak Selahattin. Ulan ne ahin, ne ahin! ocuklar, akp giden ku srsnde gzleri, durmadan glyorlar, glmekten krlyorlar, rpnyorlard. Birden bir rpnma, bir glmeler, barmalar tufan doldurdu ovay, bir sevin... Kapt getiriyor, yaasn! Yaasn ahin. Yeniden kamla girdiler. Birden ocuklar dondular kaldlar. Gzlerini havadan yere, yerden havaya kaldrdlar. Hasan hznl, alams bir sesle: Yitti, dedi. Nereye gitti bu ahin? Kuu penesine alm, tylerini tozutarak geliyordu. Sll: ndi, dedi. Gzmle grdm. u alln iine girdi. imdi kuu yiyordur. Yiyip bitirmeden ulaalm. alla doru koutular. Bu sefer nde Selahattin. Yz kapkara kesilmi, dokunsan alayacak. alla vardlar, uzun bir sre kk kk, dal dal all aradlar. Ortalkta ne ahin vard, ne de teki ku... Ne de en kk bir ty. Aa alla inmi olacak, dedi Mustafa. nerken ben de grdm, dedi Hasan. teki ocuklar: Biz de, biz de grdk, dediler. Daldlar, al al aramaya baladlar. Akam oldu gn batt, ocuklar ahini daha inatla allklarda, kam kklerinde aryorlard. Kimsenin de azn bak amyordu. Sonunda Selahattin alamaya balad: Ben size demedim mi, bu ahin tor bir ahindir, diye, alkn deildir diye. te kat gitti. imdi babam beni dve dve ldrr. Bir ey yapmaz, dedi Hasan. Alama. Belki ahin imdi eve gitmitir. Kapt kuu alm eve gtrmtr.

Soy ahinler yle olurlar, derdi dedem. Dedem... Yaaa, dedem... Selahattin artk konumuyor, ba nnde usuldan usuldan alyordu. Btn ocuklar ona acdlar. Memet: Alama Selahattin, dedi. Sen hi alama. Yarn da br gnde, ta Anavarza kayalklarna kadar her yeri arar, senin soy ahinini buluruz. Bulur muyuz? diye sordu Selahattin. Buluruz, diye ona gven verdi Hasan. Bir uuyordu ki ahin; vay anam yay! Vay anam vay, ok gibi... Kurun gibi, dedi Mustafa. Bir yakalad havada kuu, ku ahinin misli byklndeydi. Kuun tyleri btn ge yayld. Gkyznde yedi o kuu, dedi Osman. Vay anam vay. Byle bir ahin hi grlm deil. ak soy bir ahin. ok soy, ok ok... Bin tane kuun iine dald, kular korkularndan sapr sapr yere dkldler, dedi Sll. Hasan: imdi oturmutur bir yere, hepsini yiyordur. Onun iin gelmedi yanmza ahin, dedi. Selahattin btn bu olanlar grmediine, ahini yitirdiinden daha ok zlyor, kimseye syleyemiyordu. Bir kere, bir kere olsun grseydi onun kulara, daldn, yitip gittiine bu kadar zlmeyecekti. Kye yaklatlar, karanlk da kt. Kerem ahinini alm, yola dm sevinle, uarcana gidiyor, duruyor, ahini okuyor, pyordu. Hasan: Selahattin, yarn sabah daha gn atmadan bize gel, siz de gelin ocuklar, gelin de u soy ahini arayalm da bulalm. Bir daha byle bir ahin elimize gemez. Vay anam vay! Ne ahin bre... Gkyzn zapt etti. Sabahleyin erkenden bata Selahattin, btn ocuklar Hasanlarn avlusuna gelmiler bekliyorlard. Hasan hemen geldi, kalabala katld. O gn akama kadar, her eyi, Keremi, Sadi Ustay, kurduklar tuza unutup can gnlden ahini aradlar. Ertesi gn de, daha ertesi gnde aradlar, ahini koydunsa bul. Umutlarn yitirmiyorlard. Kaan ahini birgn nasl olsa bulacaklard. Bylesi soy kular hibir zaman yitip gitmezler, bir gn nasl olsa geri gelirlerdi. Adana ehrinin stne yamur yayordu. Karanlk, gkten bir sel boanrcasna, kzgn saca dm gibi hemen buu oluveren bir yamur. Yamur yaarken alanlarda, sokaklarda, caddelerde kimsecikler yoktu. Haydar Ustayla Osman yamur Seyhan kysnda sabah ezannda yakalad. Orada kalakalmlar, ne yapacaklarn, nereye gideceklerini bilemiyorlar, Haydar Usta kzl sakaln tutamlam; yere diz km kprdamadan, gzlerini akp giden suya dikmi dnp duruyordu. Yamur balaynca doruldu, kemikleri atrdad. Yllarca gece dememi gndz dememi, genlik yallk dememi

abalam, hi bylesine yorulmamt. Gnmz yaklayor, diye dnd. Demirciler Ocann da gn yaklayor. Bu ocaktan, bu rsten, bu ekiten, bu gl kollardan bir daha kvlcmlar dnyaya salmayacak. Bu koca ehrin horozlar yok, tmyor. Kpekleri yok, rmyor. Ya telala kouuyorlar ya da durmadan, grltl horuldayarak uyuyorlar. Adana ehrinin stne karanlk, sel gibi bir yamur yayor. Kirli, boucu, yamura; suya benzemeyen, ksz... Haydar Usta, Haydar Usta oldu olal ne byle bir yamur grml var, ne de byle sar benizli, insann gznn iine hi bakamayan, hep gzlerini karan, saman altndan su yrten, rkek, ii iine smayan, ele avuca gelmeyen, kaypak grnl insanolunu tanml var, Kan kaldrp da n byk Ramazanolu bile yle dimdik, insan gibi, hilesiz ocuksu bir kere yzme bakamad, diye dnd. Her kimi grdmse rkek karacalar gibi gzlerini saklyor. Bu soy, bu gz karanlar kavmi iflah olmaz. n byk Ramazanolu, Paalar Paas smet, Mustafa Kemal netseler neyleseler bu soy iflah olmaz. Atna bindi. Osman nde, yamurlu slak Adana ehrine srd. Evleri bile yzlerini kapam, gzlerini ka ryorlar. nsanlarn yzlerine bakamyorlar. ok sular var. Elleriyle yzlerini kapamlar. Caddeden Hurit Bey geiyordu. nce kaddi, soyluluunu yitirmi, titreyen admlarla... Koltuunda bir sr kitap. Hurit Bey kitaplar yazyordu. Kerem Ali onu grd. armak istedi. Merak etmiti. Yrk kocas bir tuhaf adamd, acaba ondan ne istiyordu? Dimdik bedeninin altnda, kzl gl sakalnn her telinde bir aresizlik, bir keder, bir at pr pr ederekten ne istiyordu acaba? Hurit Bey, Hurit Bey... Btn Adana Kerem Aliyi tanrd. Herkesle bir scak, insanca, sevgi dolu bir dostluu vard. Hurit Bey durdu, Keremi grd, yz d: Ne o Kerem Ali? Gel hele Bey, el hele bir kahvemizi i. Hurit Bey dnd. Keremin dkkanna doru ar, dnceli yrd. Kerem yer gsterdi. ran kahve iin koturdu. Sevinten iri gbeini hoplatt. Gbei, byklar, iri gvdesiyle, byk ba, saygl gzleriyle sevinle gld. Sonra yz birden kederlenip sordu: Sana, dedi, kocaman, bir nar gibi, krmz sakal, belki yz yanda bir Yrk kocas gnderdim dn. Merak ettim. Bir acayip adama benziyordu. Senden ne istiyordu, Allahn seversen? Sen mi gnderdin onu bana? diye sordu Hurit Bey. ok, ok enteresan. Hi sorma, daha Ramazanolu Beylii duruyor sanyor. Beni de bu koca Adanann sahibi sanyordu. ok ok enteresan Kerem Ali, ok. Bir kl yapm, otuz ylda. Grdm, dedi Kerem Ali. Hayran kaldm bu kocann ellerinin hnerine. Bu ada byle bir klc kimsecikler yapamaz, deil mi Bey? Kimse, kimse yapamaz, dedi Hurit Bey. Yeryznde artk, dnyann hibir yerinde byle bir kl yaplamaz. Ne istiyordu? Bu klc bana verip, yerleecekleri bir toprak paras istiyordu. ok skmlar. Bitiyorlar Yrkler. Bir kar topraa can atyorlar ama, ellerine gemiyor.

Ne olacak? diye sordu Kerem Ali. Ne olacak bu adamlara byle selsebil tkenip gidecekler mi? Bizim gibi, dedi Hurit Bey. Onlar bizimle birlikte bitti. Siz bitmediniz, dedi Kerem Ali. Kknz bir yerden karsalar, baka bir toprakta boy atyorsunuz. Kendinize baka bir toprak buluyorsunuz. Kahveler geldi. Karlkl birer cgara da yakp imeye baladlar. Konumuyorlar, karlkl dnyorlard. Hurit Bey derebeyler, byle soylu aileler stne ok, dnm, ok okumu, ok renmiti. Herkes, her soy bitmi, nedense, her ne hikmetse Ramazanolu bitmemiti. Be aa, be yukar imdi gene Adanann, Adana politikasnn, hi olmazsa bir ksmnn hakimi gene Ramazanoluydu. Gene iftlikleri, bankalarda ortaklklar, ithalatlar ihracatlar, fabrikalar sinemalar vard. Ankarada milletvekilleri, bakanlar vard... Her zaman n saftalard. Svasta Cadolu, Gavurdalarnda Payaslolu, Kozanolu, Orta Anadoluda Sungurolu, Aydnolu, Karamanolu, Danimendolu, dahack dn apanolu bitmilerdi. Menteoullar, Hamidoullar, Dulkadiroullar bitmiti. Son Dulkadirolu Hac, Andrn kasabasn da saralk ediyor. Fkara bir adamd. Ama Ramazanolunda byle yoksullam bir kii yok. Bu nedendir? Bunun stnde de durmak gerek; diye dnd Hurit Bey. Bu ok enteresan. Bizden baka ayakta kalan bir de Manisada Karaosmanoullar var. ki kkl ailenin maceras birbirine ne kadar benziyor. Seluklulardan kkn Osmanlya kaydrd Ramazanolu. Seluk topra yozlam, kurumu, ot bitirmez olmutu. Ramazanolu yadan kl eker gibi, bu rm topraktan kkn, verimli Osmanl toprana aktard. Osmanolu Osmanl topranda kald. Vaktaki Msrl Mehmet Ali Paann olu brahim Paa gen topranda bitmi askerleriyle gelip Adanay igal edinceye kadar. Ramazanolu bir anda brahim Paayla anlat, kkn Osmanlnn rmekte olan toprandan Msrlnn gr toprana aktard. Ne acayip bir i, bir kader, bir benzerlik, bir birlik, ayn ii Osmanl toprana Karaosmanolu da yapt. O da brahimle anlat. Cumhuriyet geldi, Halk Frkas kuruldu, bu sefer Ramazanolu kkn ald taze Cumhuriyet toprana dikti. Cumhuriyetin ilk yllarnda Ramazanolu hibir ey olmam gibi gene Cumhuriyetilerin nndeydi. Onlar milletvekili, onlar Frkann umumi katibi oldular. Demokrat Parti kuruldu, onlar gene kklerini karp yeni topraa diktiler. Hurit Bey, topraklar ryor, Ramazanoullarnn kk rmyor, diye kendi kendine vnd. imdi de bir frtna belirip gelir. Bir tufan gibi. imdi de rgatlar homurdanyorlar. Irgatlarn topranda da Ramazanolu kk yeeir mi? Kim bilir? Kendi kendine gld. Kim bilir, yle salam bir kk ki; yle her topraa uyan bir acayip aa ki, belki burada da yeerir. Sonra glerken birden kederlendi. Ne kald, ne kald Ramazanldan, dedi. Bir tek Kayserili, daha dnk hamal bir tek toprak aas, daha dnk yanama, tekmil Ramazanly tayla toprayla satn alr. Kerem Ali: ok daldn Bey, dedi. ok derinlere. Biz de bittik Kerem Ali. yle grnyor ya, ayakta duruyoruzya bizde bittik Kerem Ali. Onlarla, o Yrklerle birlikte can ekiiyoruz Kerem Ali.

Haa Bey, diye zld Kerem Ali. Haa. Olur mu yle ey! Haslar yayor, dedi Hurit Bey. Talip Bey yayor Sabuncu yayor, mer Aa yayor; adi Bey yayor, dedi Hurit Bey. Biz ldk. Biz can ekiiyoruz. Onlar da topraklarn rtnceye kadar yaayacaklar. Onlarn topra ok rk, ok rk... Biz topramz bin ylda eskittik, onlar yirmi ylda topraklarn rtecekler. Bu belli. Onlar topraklarn abuk yiyorlar. Ya da kkleri topran derinliine varamad. Hibir zaman da ulaamayacaklar derin bir topraa Kerem Ali. Baksana, bir tufan dnyay yerinden oynatp geliyor. Baksana u rgat kalabalna, karnca srs gibi. almak, kazanmak, yemek imek, rahat etmek isterler. Bunlar byle yoksul, elsiz ayaksz, aresiz kalrlar m sonuna dek, kalrlar m Kerem Ali? Senin akln bunu alyormu? Bu yzden bunlarn topraklar imdiden rd. Sular imdiden snd m diyorsun Bey? dedi Kerem Ali. Hemen hemen, dedi Hurit Bey. Onlarla birlikte bizim de... Biz de kkmz halkn iinden alp onlarn yeerdii topraa soktuk. Bizim de, bizim de...' Kerem Ali. Haa Bey, dedi. Haa. Hurit Bey kitaplarn toplad, koltuuna ald: Allahasmarladk Kerem Ali, dedi; kt gitti. Bizim de, bizim de suyumuz... Onlarn suyuyla, onlarn rm toprayla birlikte... Yamur geceden balamt. Kerem Ali asfalta pat pat diye den damlalara bakyor, kafasndan trl, karmakar dnceler geiyordu. Karsnda Yrk kocasn buluverdi. Yamurun iinden bir d gibi kvermiti. Yal adam onu grd, candan glmsedi. At, yanndaki adam, kendisi, kzl sakal pslak olmutu. Gel, gel, gel ihtiyar, gel baba, diye Haydar Ustay ard. Gel bir aym, kahvemi i. Islanmsn, gel! Yamura, dkkann kapsna kt. Haydar Usta da asfalt am, ona yaklamt. Ustay kolundan tuttu ieriye soktu. ok slanmsn baba... ok slanmsn. Hasta olursun sonra. Osman da ieriye ald. At kapya, dkkann kepenginin kilit yerine baladlar. Atn sarsndan, keesinden sular sel gibi aaya szyordu. Haydar Usta Kerem Alinin gzlerinin ortasna, gzbebeklerine bakarak: Syle iyi adam, dedi sklarak, bir ocuk gibi kzarak, smetin yanna nereden, nasl, kiminle, neyle gidilir? Oraya gitmeliyim. Baka hi mmkn aresi yok. Kerem Ali, smet Paa senin klcna bakmaz bile, Ankaraya varrsan onu gremezsin, grsen bile derdine bir derman bulamazsn, smet Paa hkmetlik yapmyor, diyemedi. Hibir ey diyemedi. ine imdiye kadar duymad, bilmedii, her duygulu adam yerinden hoplatan bir ac sapland kald. Ankaraya nasl, neyle gidebileceini, smet Paay hangi yoldan bulabileceini bir bir ona syledi. Yolun ak olsun, talihin yaver gitsin, diye dualar mrldanarak, inanmayarak yal adam dkkanndan uurlad. Hemite da ukurovann ortasna doru bir haner gibi uzanmtr. nnden Ceyhan rma akan Aada Akdenize kadar uzanan ukurova dzl...

Hemite da ukurova dzlnden birdenbire kt, ykseldii iin ulu bir da gibi gzkr. Srtn Torosa dayam bir kk dadr. Kratr. Kayalnda tek tk kesme allar, koca yemi allar, al aalar bulunur. Hemite da batan ayaa iri, nergis aar. En kokulu nergis Hemite da neresidir. Bir de keditaa ok krmz aar. Hemite da kayalklar keskin, mor, ak, yeil benekli krmz damarl inketandandr. inketa akmaktana yakn sertliktedir. Bu dadan hi mi hi su kaynamaz. Kurudur. nce, yarm parmak kalnlnda bir su Hemite kynn stndeki kayaln dibinden szar. Bu emenin ok eskilerden, Hititlerden kald sylenir. Bu ot bitirmez Hemite da hi kimsenin iine yaramaz. Sarp kayalklarnda eskiden kartal yuvalar vard. ylesine oktu ki kartallar, kapkara, kayalklar rterlerdi. imdi onlar da ekip gitmiler, nereye gitmilerse... Yorgun obaya artk ukurovada ayan basacak bir toprak paras yoktu. Dman olmayan bir ky, bir kii de kalmamt. u on yldr ukurovada konulmadk en kk bir aklk, yaylmadk tarla, dvlmedik ky, kyl kalmamt. Bu oba deilse, teki oba mutlaka bir kyle atmt. Sleyman Kahya ukurovann ortasnda durmu, avucunun ii gibi bildii bu toprakta konacak bir aklk onlar dosta kabul edecek bir ky bulamamt. Nereye gitmeli, kime snmalyd? K da gelip atyordu. Dn gece de Aka Veli adrn, oluunu ocuunu alm, kimseye haber vermeden; obay brakp gidivermiti. Otuz sekiz adr kalmt altm adrdan bu yl. Geen yl yz adrd Karaullu obas. Daha nceki yl, daha, daha nceki yllar... Karaullu obas ukurovaya indiinde, ovann yz adrdan kapkara kesilir, ortalk byk ehrin kaynamasnda canlanrd. Bahara kadar oba toptan dalacak myd? Herkes ban alp alp bilinmeze gidecek miydi? Keki gitseler, tkenseler, diye dnd Sleyman Kahya. Bir an nce dalsalar da bu kepazelik de son bulsa. Gn doumundan bu yana, u eltik arknn aklnda durmular, bekliyorlar, bir karara varamyorlard. Akmaata, Narlklaya gidelim, gidelim de oralarn zapt edelim. Ya lrz, ya da toptan bizi ldrrler, dedi Fethullah. Mslm Koca ondan yana kt: Bizim baba dede klamz elimizden aldlar onlar, biz de imdi burada durmu, nereye konacaz diye ku gibi dnyoruz. Gidip klamza konalm. Ya lelim, ya ldrelim. Baknsana u obaya, zaten bitmi. Bir iyice bitelim ama, klamzn stnde lelim. Bylece bitelim. Obann btn erkekleri Fethullahla Mslm Kocann dncesindeydi. Onlar hemen g Akmaata, ya da Narlklaya ekmek, dve dve bu eski klaklarna yerlemek istiyorlard. Ortada kararsz, yle susup kalm Sleyman Kahya ba atlayacak kadar dnyor, bir k yolu bulamyordu. Gittike de yz deiiyor, fkeleniyordu. Narlklada elli yldr ky var... Elli yldr oraya ky kurulmasna, klamzn elden gitmesine gzyumduk, imdi bamz sknca Narlkla bizim klamz m oldu? Karadirgenolu Dervi Bey bize Akmaata konalm, orasn yurt edinelim, ky kuralm diye azm syledi, yalvard, adamn szn dinlemedik bile. Btn ukurova hep yle bizim kalacak sandk. Dilediimiz yerde dilediimiz kadar oturabiliriz sandk. imdi bamz sknca da lmeye, ldrmeye gitmek iin can atyoruz. Hepimiz lsek, btn ukurovay ldrsek bir kar topramz olur mu sanyorsunuz?

Fethullah: te kalakaldk ukurovann ortasnda, bacaklarmzn stnde. Bir yolunu sen gster hay babam, dedi. Mslm Koca: Sen gster Sleyman, dedi. Obann teki erkekleri de, ayamz basacak bir yer bul bize, dediler. Sleyman Kahya skmt. Akmaata, Narlklaya gitmeleri kyllerle, Dervi Beyin adamlaryla atmalar demekti. Oba ok kzgnd. atmann sonucuysa ldrme, ldrlme demekti. Sleyman Kahya ban kaldrp kaldrp kardaki mor, kra daa gzlerini dikiyordu. Vakit leyi geiyordu. Gn attndan bu yana burada durmular kalmlar, dnyorlard. Bir karara varmak gerekti. Sleyman Kahya ylmt. Oba da yorgundu. Birka gn iin bir yere konmak zorundaydlar. Hemite dan gsterdi: Oraya, dedi. imdilik, birka gn iin oraya konalm da...' Baba, diye inledi Fethullah, orada kayadan baka bir ey yok. Bir tek dal yeil ot bile yok. Su yok, bir ey yok. O dada lelim mi? Oraya, dedi Sleyman Kahya kalar atlm. Mslm Koca: Sleyman, dedi, olum sen delirdin mi? Oraya konulmaz ya, kyller bizden, o kraca, kayala konsak bile toprakbast paras alrlar. Dabast paras alrlar, dedi Fethullah. Vermem, dedi Sleyman Kahya. G ekin daa. Elbet bir dndm var. stemeye istemeye g Hemite dann ot bitmez kracna ektiler. Haydar Ustay bekliyor, dedi Fethullah. Beklesin bakalm. Haydar Usta klc smet Paaya, Ramazanoluna verecek de, onlar da bize klak verecekler de... Vay akl vay... Vay akl vay! Mslm Koca: Vay akl vay, dedi, onu onaylad. Kelin trna olsa ban kar. smet Paa toprak bulsa kendisi klak yapar. Ramazanolu toprak bulsa kendisi yaylak yaparda ak aakl pnarndan, z bir kendisi ier... Suss, dedi Abdurrahman. Sizi dinliyor, duymasn. Yal kadnlar, ocuklar, kzlar, gelinler yolda konuuyorlard: Hemite dana konacak, orada Haydar Ustay bekleyeceiz. smet Paa Yreir toprann en gzel yerini bize vermi. gn burada Haydar Ustay bekleyip, sonra hep birlikte Yreir toprana gidecekmiiz. Sultan Kar yal, uzun parmakl, buru buru elini gkyzne at: abuk, abuk gel, kurban olduum pirler piri Haydar Usta, dedi. Btn mmknmz arelerimiz kesildi, abuk gel kul olduum. Sen de Haydar Ustamz, dili mutulu, sal gzel yiidimizi abuk gnder gzel Allahmz. Kapal yollarn a, yollarna gller de, tez gnder Ustamz, Allahmz... ok sktk.

nsanlktan arttlar bizi. Vallahi sktk. Bir umudumuz sende Haydar Ustamz, gzel Allahmz. Bir de Haydar Ustaya yrekler sarldka sarlyor, kadnlar, gelinler, kzlar, ocuklar drt gz olmular onu bekliyorlar, bir yanda da erkekler arasnda da ikircik, gvensizlik geniliyordu. Ertesi gn sabaha kar Hemite dana, All koyaa kondular. Btn gece, develerin stndeki ocuklarn dnda kimse uyumamt. Ykler zld, adrlar dikildi, obanlar koyunlar alp Ceyhan nehrine ektiler. Sleyman Kahya birden obann srsnn yar yarya azalm olduunu grd. Yreine ate dt. Demek yolda dkle dkle, hem de dke dke geliyorlard. Btn obay bana toplad: Herkes, herkes, ocuklar da yallar da, obada soluk alan kim varsa gelsinler... Koynundan altn kesesini kard: Bu, dedi, sizin toplayp bana verdiiniz altnlar. Bununla hibir ey olmaz. Haydar Usta da gitti gelmedi. imdi sizden ne kadar altnnz, yzk, balk, hrzma, gerdanlk, ne kadar gmnz, ne kadar paranz varsa istiyorum. Karadirgenolu Dervi Beye gideceim, btn varmz bu, diyeceim, al bunlar bize klamz, Akmaat ver, diyeceim. Yiit bir adamdr, belki iinde kadn ssleri grnce hibirisini almadan Akmaat bize verir. Kadnlar, kzlar sslerini skmeye, skp getirip Sleyman Kahyann nnde serili mendilin stne atmaya baladlar. Ceren de nesi var, nesi yok toplad Sleyman Kahyann nne koydu. Obann btn kadnlar ona hnla baktlar. gnden beri gene obann kadnlar ona dman kesilmiler, birou gene Cecenle konumamaya balamt. Sleyman Kahya: Bu kadar m? diye sordu. Saa sola bakndlar. Hi kimseden bir ses kmad. Sultan Kar topallayarak yumulmu geliyordu. Getirdi Sleyman Kahyann nne bir kn att: Al Sleyman, bunu da al da bize bir klak bul. Olmaz byle. Bu da benim kefenlik altnlarm. Al bunlar da bize bir klaklk toprak versinler. Ne bu, perian olduk Sleyman. Haydar Usta da gelmedi. smet Padiah belki onun yapt klc beenmedi. smet Padiah belki onu zincire vurdu. Bizim Haydarn da dili durmaz ki, kim bilir smet Padiaha ne dedi de smet Padiah onu zindana att. Al bunlar da klak sahibi olunca, ben de lnce, siz de beni kefensiz gmmeyin, olur mu? Aaah, o smet Padiaha klc ben gtrmeliydim! Sleyman Kahya Sultan Karnn getirdii kn at, onun altnlarn da tekilerin stne att. Sonra hepsini derledi toplad, mendile sard, koynuna koydu. Atn ekmi getirmilerdi, ata atlad, yamatan aa srd. Btn oba arkasndan dzle kadar indiler. Dzlkte durup onu uurladlar. Hep birden yere diz kp, eli bo dnmesin diye Tanrya niyaz eylediler. lerinden alklar ettiler, dualar, demeler sylediler. Sleyman Kahya gzden rayp da ortadan yitip gidinceye kadar orada topraa diz kp beklediler. Ar ar, isteksiz topraktan doruldular, adrlara ktlar. kar kmaz da karlarnda on be kadar kyl delikanlsn buldular. Fethullah delikanllarn yanna gitti: Ho geldiniz kardeler, dedi. Ho bulduk, dediler. Fethullah onlar adra ard, kahve syledi, ayran yaptrd. Delikanllar

Fethullahn gsterdii konukseverlikten ok kvan duydular. steklerini sylemeye utandlar. Sonra Taz Memet ortaya atlp, tepeden inme, ta gibi dt: Fethi Aa geldik ki, bize de hakkmz veresiniz. Ne hakk? diye ard Fethullah. Da hakk, diye dikeldi Taz. Dan ne hakk olurmu? diye alayl sordu Fethullah. Bu alaya ok ierlediler delikanllar. Byk umutlarla gelmilerdi buraya. ok byk bir para koparacaklarn sanyorlard. Bakn, diye yalvard Fethullah. Bakn kardeler, huzurunuzda Kurana el basp yemin ediyorum, bir tek kuruumuz kalmad. Az nce babam kadnlarn altnlarn, yallarn kefenlik paralarn, tek kuru brakmadan obada, ald gtrd. Eski klamz Akmaat bize satn alacak alabilirse... Biz de sizin gibi yerleip ky olacaz. Taz Memet onu hi dinlememi gibi: Bize gelince kalmaz. Bize gelince... Bu da da biz koruruz arkada. Bu da da bizim mlkmz arkada... Biz olmasaydk arkada... Fethullah: Siz olmasaydnz bu da yerinde durmaz myd demek istiyorsun arkada? Gld. Sen bizimle alay ediyorsun, diye barut gibi ayaa frlad Taz Memet, dimdik, ince, eri bacaklar stnde yaylanarak. Kalkn arkadalar. Bunun hesabn Fethi Aadan sormak gerek. Haydiyin arkadalar. Sert, gcenmi, alnm, aalanm, almaya yemin etmi yzlerle yamatan aa abuk abuk inmeye baladlar. Fethullah ettii akaya bin piman: Yahu arkadalar, etmeyin eylemeyin, ha bir aka edelim dedik. Aman arkadalar olur mu byle? Olur mu byle gcengenlik, diyor nlerine geiyor, onlar durdurmaya alyor, tekiler ne konuuyorlar, ne de duruyor, ne de dinliyorlar. Yzlerinde, biz sana bundan sonra yapacamz biliriz, hele bekle havas, hzlanarak aa iniyorlard. Fethullah alt abalad, yalvard, zr diledi, nlerine geemedi, gnllerini edemedi. Oraya, bir tatn stne oturup gidenlerin, kk dalar biz yarattk dercene gidilerine bakt bakt, iini derinden ekti. Ah, dedi, aah, bu Yrklk batsn. Bu Yrkl icat eden her kimse, hangi dedemizse yerinde yatamasn. Aaah, aaah, Yrklk yerin dibine geiyor ya, yerin bin kat dibine gesin. unlara, u sere gibi heriflere, unlarn afur tafurlarna bakn hele... Ellerini ge at, gzleri dolu dolu: Allah, diye yalvard. u Dervi Beyin yreine bir iyilik koy, iyilik koy da u Akmaat babama satsn. Yoksa bu gece hepimizi, gen, yal, oluk ocuk hepimizi ldr. Bu zulm yetsin artk. Aada, dzde kyl delikanllar durmular, konuuyorlard. Sonra birden sevinle ona, sana gsteririz, bekle, dercene yola dzldler. Fethullah gn batncaya kadar oturduu tan stnden kalkamad. Her bir yan havanda dvlm gibi aryordu.

Aadan, yoldan bir atl rkek, yumulmu, atnn aya birbirine dolanarak geiyordu. Fethullah onu grd, kim olduunu anlad, iini de bir aalama duygusu kaplad: ''Pis adam, dedi. Aalk adam. Sevda demezler bunun adna, alaklk derler. Bin yl da srnsen, urda yurtsuzluktan btn oba gzmzn nnde krlsa lse, Cereni gene alamazsn, alak. Sen gerek sevdal olsaydn, skm obann skmlnn stne varmayaydn, belki de Ceren senin olurdu, alak. Sonra Oktay Beye acd. Belki de ok sevdalyd. Sevda sevda derler, behey yarenler, bilmeyene bir acayip hal olur. Kzm yok dnya da? Cerenden gzeli de belki bulunur. O zaman neden srnsn byle? Cereni getirdi gznn nne. Yok yok, dedi, Cerenden daha gzel bir kz olamaz bu dnyada, Oktay Beyin hakk var. Bu kzn ardnda ne kadar srnse o kadar hakk var. Iktan glgeler uuuyor. Krmz, yeil, mavi, turuncu klar. Ia da benzemez yle bireyler. Bu ehri klarla demiler. Yldzlar, kl pencereler, kaplar, da gibi yaplar. Mustafa Kemal Paann trbesi... Sabaha kadar a batp kyor. Bir tepenin stnde, yle durup duruyor, kprtsz. Iklar, klarn, iri, dev yaplarn glgeleri... Glgeler, klar birbirlerine girmiler kovalayorlar, sarmap dolap alyorlar. Otomobiller, otobsler, kamyonlar, klar, klar uup giden, inleyen, konuan, baran... Ankara, byk kl... Gittike de her gece ban alp gidiyor. Tekmil Ankara ovasna yaylyor. Yksek yaplar birbirine geiyorlar, geiyor, ayrlyor, kavuuyorlar... Iklar, ulu glgeler, krmzlar pul pul olup dalyor, serpiliyor, sonra top top oluyor, kavuuyorlar Sonra gene bir fiskede darmadan. Sonra gene klar krmz, mavi, ak, yeil, turuncu ge savrulu, pul pul dyorlar. Kurun gibi ar. Haydar Usta bir akamst Ankaraya otobsten yorgun indi. Yannda, yol boyunca konuup geldii gler yzl delikanl da vard: Bir ey soracakt, sana dnd, delikanl yitip gitmiti. Bir sre durdu, kalabaln iinde gzleriyle delikanly arad bulamad. Bu teresler de hep birbirine benziyor, dedi. Hk demiler birbirlerinin burnundan dmler. Soluk yzller. Kanszlar, yzleri glmezler. Kalabaln akt yne doru akt, geni, alan gibi yapnn iinden darya kt. Darda otomobiller st steydi. Haydar Usta banda turuncu, layan brk, kzltlar uuan heybetli sakal, arklar, iri uzun gvdesi, elinde bir kutsal emanet gibi, yeni domu bir bebe gibi nazlayarak, incitmekten korkarcana tuttuu klc, uzun parmakl elleri, pskl pskl, gzlerini rten kalaryla elektrik direinin altn da durmu daha da heybetleniyor, onun bu duruu, kl gelip geenin gznden kamyordu. Haydar Usta da onlarn kendisine bir ho baktklarn biliyordu. Biliyor, fkeleniyordu. Zaten gnlerden beri fkeliydi. fkesi burnundan kyordu. Teresler, teresler, bak hele gzlerini nasl amlar da bakyorlar. Bak hele. A kurtlar gibi, yiyeceklermi gibi. Ulan sizi, ulan adam olmazlar, siz adam olsaydnz, biz byle olmazdk. Sana soluna byle fkeli, kzgn baknrken az nce kalabalkta yitirdii yolculuk arkada delikanly grd, sonra hemencecik de gzden yitirdi. Vay ocan, bucan Ankara! Bir insan seli ki, bir anda kiiyi yutuveriyor. Burada byle dura dura ne olacak? Bu akam smetin evine gitmeli mi? Obadan kal beri aradan ne kadar, ne kadar bir sre geti? imdiye kadar fkaralar o alak ukurovallar perian eylemilerdir. Ceren kz da belki o

yzsze, meymenetsize, elleri avrat elleri gibi pembeye, kel kafalya da vermilerdir. Gzleri drt olmu da yolumu bekliyorlardr. Fkaralar otuz yl kandrdm. u kl bitsin de, vereyim de paalara, size bir klak alaym, diye. Fkaralar otuz yl ocuk gibi avuttum. Otuz yl bir umut olup benim klc beklediler. Klcn bir klak getirip getirmeyeceini otuz yl tarttlar. nandlar, inanmadlar ama, otuz yl bir tek umut olup da bu klc beklediler. imdi de drt gz olup klcn yolunu gzlyorlar. Ya smet de bo karsa? smet, yavuz smet, Yunann gzn karan, eli tor ahinli smet, akll, ferasetli, kurnaz, ardnda bin tilkiyle dolap binine de kurnazlk, akl reten smet... nansalar da, inanmasalar da Haydar Usta Karaullu obasnn son umuduydu. nansa da, inanmasa da smet Paa da onun son umuduy du. smet Paadan te oy yoktu. Bir de Menderes. O da kim? smet Paaya haber veriyorlar, eski adam, eski toprak. Ramazanoluna benzemez, bozulmam, yz yandaki bir konuun, hem de kendisine niyaz eden bir konuun, masasnn arkasna saklanp, aval aval yzne bakmaz. O eski adam, harp grm, Yunan krm. Gznn nnden lmler, krmlar gemi smet Paa Ramazanoluna benzemez. smet Paa ulu anl Muhammed Mustafann makamnda oturuyor. Ramazanoluysa smetin makamnda oturuyor. smet Paaya haber verdiler. Yrk kocas, Demirciler Oca piri Haydar Usta otuz yldr senin iin dvd klc bitirmi, diye haber verdiler. ok sevindi smet, sevincinden kr byklar vzlad. Bir ocak Demirciler Oca, piri, en son, ocak snp giderken, on bin, yz bin yl sonra, Pir Haydar, son pir ona bir kl yapyor, on bin yllk ellerin hnerinden sonra... Bu kl otuz ylda deil, on bin, yz bin ylda dvld. Bir daha da dvlmeyecek. Demir, demir olduundan bu yana bu klc biz smet iin dveriz. Bu son kl da ona nasip oluyor. Daha ne ister! Kerem kl dvmeyecek, Kerem kl dvmeyecek, bunu bylece bilesiniz, Kerem kl dvmeyecek! Tepeden trnaa, eti ekilerek, btn bedeni ar sokmu gibi szlayarak, dklerek titredi. u akp giden kalabal durdurmak, onlara barmak, barmak, barmak... Farknda deilmisiniz, Kerem kl dvmeyecek. Kerem ban ald da gitti. Bana bir salcalan kal demeden gitti. Kerem kl dvmeyecek, duydunuzmu hay insanlar? Kalabalk a batt kt. Glge oldu her ey. Iklar, uzun yaplar, krmzlar, maviler, turuncular, yeiller, morlar, uzun k direkleri, k tarlalar, k orman, er orman, her ey glgeleti, uutu, yundu arnd. Glgeler, uzun, ksa, ktan, heybetli, ta ge aan, sonra ufalan, ta gibi ar, den... Dnen, dnen, dnen... Kerem bir daha kl yapmayacak. Kl, kl dvmeyecek. Elindeki klc gzlerine kadar kaldrd. smet, smet, smet unu bir iyicene bilesin ki bu son. Son, son, son... u dnyann bundan byle grp grecei son gzel kutsal kl bu! Budur smet! smet klc grnce sevinir. Haydar Ustaya barr. Kalk, der. Kalk ayaa. Sen deil, biz senin huzurunda niyaza gelmeliyiz. Kalk, kalk, kalk ayaa. Bizim gibi bin tane paa her zaman gelir, her zaman gider, ama bir Haydar Usta dnyaya bir kere gelir, o da gidince bir daha hi gelmez. Hele Kerem de demir dvmeyince, kl sevmeyince, bir koca ocak

Haydar Ustayla u yeryznden ekip gidince... Kalk, kalk ayaa! Biz sana niyaza duralm. smet akll, paa, byk, eski gn grm. nsan bilir insanln kymatn. Sonradan sonraya Beylie yeten, zalm olur, el kadrini ne bilir. Varp gbrelie konan kargalar, has bahada gl kadrini ne bilir! Otur hele yanmda Haydar Usta. Ne gzel, ne hnerli ellerin var Haydar Usta. Demek siz, bir ate denizinden on bin yldr bu kllar, szme, karrsnz ha? yle mi Haydar Usta, demirden deil, yalmdan szersiniz bu kllar, yle mi Haydar Usta? Bu klc, u elindeki klc on bin yln yalmndan szdn ha, yle mi? On bin, yz bin yldr dnyann btn yalmlarn toplayp onlardan bir tek kl szdnz, yle mi? Demirciler Oca kimse bilmez ne zamandan bu yana yanar. Bir kz, bir kvlcm, bir yalm selidir ki, gz, kaynadr ki bu ocakta dnya kurulduundan bu yana u ulu topraklar stnde akar gelir, akar gelir. Yalmdan kl szerler. Kerem kat gitti. Kerem demir dvmeyecek. Kvlcmlardan kl szerler, klardan, imeklerden, yldrm ekirdeinden kl szerler. Kerem k dvmeyecek. Cokulu, bitkin, umutsuz, umutsuzluunu umut, lm dirim yaparak Haydar Usta Ankarada, demiryolu istasyonunun karsndaki elektrik direinin altnda durmu, smet Paay, torunu Keremi dnyordu. Umutsuzluu arttka, bu iki insana kar gveni, sevgisi oalyordu. Sonucu biliyor, kt akbeti semtine uratmyor, dncelerinden kovuyor, sevinli, smetin kendisini nasl, ne gzel karlayacan dnyor, umutlanyordu. Iktan yalm szeriz, dveriz. Yalmdan kl. On bin yldr, yz bin yldr. Kltan k szeriz. Kalabalk seli yava yava seyrekleiyor, koumalar telalar azalyordu. Bu ehirde insanlar, oul vermi arya benziyorlar. Birikmiler kovann azna, svanmlar st ste. Yiyorlar birbirlerini. Kanatlar durmadan titreyen, ipileyen, korkak... Bu ehirlerde insanlar bir ho. Ve karncaya benziyorlar. Krelerine yamur suyu dolup da, darya uram, slak gnein alnnda kurulanan, donmu gibi, yz sar karncalara benziyorlar. Haydar Usta oldum olas kendisini olaanst bir varlk sayard. imdi yreindeki duygular, u anda bambakayd. imdi u anda bir yandan kendini Torosun ycesinden inmi bir ermi, bir yar Tanr sanyor, bir yandan da ayaklar altnda srklenen bir yaprak gibi, kimsiz kimsesiz, eli kolu tutmaz bir bebek gibi aresiz sayyordu. Aaah Kerem! Aaaah! ri bir adam geiyordu nnden. Uzun, makas grmemi kara byklar onun ocuksu yzn sertletiremiyor, aslnda daha da ocuklatryordu. Haydar Usta onun nne geti: Dur karda, dedi. Adam durdu: Buyur erenler, dedi. Bir isteinmi var? Birbirlerini anlamlard. Yan yana yukar doru yrdler. Nereden erenler? Bir hizmet mi? Haydar Usta batan aa ona her eyi anlatt. Soluk ald, yorulmutu. Bakanlklara dnmler, yryorlard.

te byle bizim dirimiz dirliimiz Hasan Hseyin karda. Hasan Hseyin: Hele urada bir yere oturalm da iyice konualm, dedi. Bir kahveye yrdler. Hasan Hseyin: Paay bulmak zor, dedi. Karaullu obasndan, Demirciler Oca piri diye haber salsak... Hasan Hseyin bir ey syleyemiyor, smet Paa Demirciler Oca pirini takmaz, diyemiyordu. Haydar Ustann olaanst cokusuna katlm, bir are dnyordu. Sonunda: Hak erenler, dedi. Maallah Horasandan geldiin gibi duruyorsun. O gnk gibi... Bin yl nceki gibi... Bu szler Haydar Ustay ok sevindirdi: Asl azmaz, yol tezikmez, diye grledi. Hasan Hseyinle karlamas onu yava yava kendine getiriyordu. Bu gece bizde kalalm da, yarn Paayla grme yolunu ararz. Ne dersin erenler? Sabah ola hayr ola, dedi Haydar Usta. Kzlayda bir dolmua bindiler, gecekondulara vardlar. Haydar Ustay grenler, birbirlerine hemen haber vermeye baladlar. Horasandan ulu bir pir gelmi Hasan Hseyinin evine. O gece Hasan Hseyinin evi doldu doldu tat. Gelenler Haydar Ustaya niyaza duruyorlard. O kadar ok insan gelip Haydar Ustaya niyazda bulundu ki, Usta btn ehir kendisinin Ankaraya geldiini haber alm sand. Bu kadar insan duyar da, gelir niyaza dururlar da smet duymaz m? Asl lmez, yol tezikmez. Horasandan kalktk skn eyledik, drdler bizi tozlu yollara... Haydar Usta o gece rahat, ince ty gibi bir ocuk uykusuyla uyudu. Sabahleyin de yirmi yandaki bir gencin evikliiyle yatandan kalkt. Kahvalt getirdiler, itahla yedi. Akamdan duymayanlar, gelip de Horasandan gelen eri gremeyenler akn akn Hasan Hseyi'nin evine gelmeye baladlar. Arkalar ancak gn kuluk olduktan sonradr ki kesildi. Haydar Usta tok, gr, n n eden sesiyle bard: Yavrum Hasan Hseyin imdi artk beni smete gtr. Bir Horasan eri gelmi seni grmek diler, de. Haydi kalkalm. Dolmua bindiler, Ulusta indiler. Haydar Usta sevinten uuyordu. imdiye kadar bana byle gzel bir devlet kuu konmamt. Her ey, her ey yerli yerine oturacak, bunca ektiklerini unutacak, iyi gnlere kavuacaklard. Biraz daha, biraz daha bekle Karaullu, biraz daha, diye ynn ukurovaya dnp iinden geirdi. Biraz daha. Kerem, sen de obadan katna, Demirciler Ocan ksz koyup gittiine iyi etmedin, yavrum. Hasan Hseyin Haydar Ustay Halk Partisinin merkezine gtrd, Haydar

Ustay, onun isteini anlatt. Bekleyin, Paa gelecek; dediler. Beklediler. le oldu, Hasan Hseyin peynir ald yediler, beklediler. kindi oldu, ay itiler, beklediler. Akam oldu, beklediler. Sar benizli adamlar odadan odaya girip kyorlar, yle durup bir Haydar Ustaya bakyorlar, sonra hemen yryorlar. Bir durup bakyorlar, donuk yzleri gene de donuk, yitip gidiyorlar. Demirciler piri Haydar Usta gelmi, seni grmek diler diye haber saldn m Hasan Hseyinim? Sana da ok zahmet verdik. Estafurullah, dedi. Syledim onlara, Haydar Usta bekliyor dedim. eriye gitti. Birtakm odalara girdi kt, geri geldi. Yz aslmt. Bizi bouna beklettiler, dedi. Paa gelmeyecekmi. Yarn da, br gn de gelmeyecekmi. Evine gideriz, dedi Haydar Usta. Baka are yok, dedi Hasan Hseyin. Burada bir ay bekleyemezsin. Ne diyorsun, diye gzleri parlad Haydar Ustann. Sen ne diyorsun, benim burada bir dakka bile kalmam onlar iin bir lm dakkas... lm. Onlar orada her an lyorlar. ukurovalnn zulm altnda her an, her an can veriyorlar. Yarn Paay grp, fermann almalym. Hasan Hseyinin dili varp da iin asln bir trl Haydar Ustaya syleyemiyordu. Sylese ne olurdu, hi. Kafasna takmt, Haydar Usta smet Paay grecek, ondan da boyunun lsn alacakt. Baka trls, bunu yolundan evirmenin mmkn yoktu. Ne sylesin de yreini incitsin. Ustam, dedi Hasan Hseyin, ben yarn oruma gidiyorum, iim var. Senin yanna iki delikanl veririm. Seni Paann evine gtrrler. Daha iyi olur, dedi Haydar Usta. smeti evinde grmek, ona Tanr konuu olmak daha iyi olur. Biz burada beklemekle hata iledik. smet belki alnd bu ie. Hakk da var. Evi dururken insan buraya gelir mi? Hasan Hseyin bir ey sylemedi. Eve gittiler. Ev dn geceden daha ok dolup tayordu. Horasandan bir demirci pirinin, ulu bir erin geldii Ankaradaki btn canlara duyurulmutu. Bu sabah dnk sabahtan da daha din kalkt Haydar Usta. Yanna verilmi delikanllarla yola dtler. kere dolmu deitirip, beyz metre de yrdkten sonra Pembe Kkn kapsna vardlar. Delikanllar Horasan piri Haydar Ustann karsnda el pene divan duruyorlar, saygdan nasl davranacaklarn, ne edeceklerini aryorlard. Haydar Usta kapya dayand. ki asker geldi, arkasndan bir de sivil kii. Ne istiyorsun baba? smeti greceim. Ne iin? Ona dersin ki Horasan erlerinden... Bu Horasan eri szn burada, Ankarada kendine yaktrmlar, bundan dolay ona grlmedik hrmeti gstermilerdi. Oda bunu benimsemiti. Horasan erenlerinden, iyi dinle oul, Demirciler Oca piri Hasan Usta gelmi, Tanr konuu olarak, iyi dinle, szlerimi kulann arkasna atma, Demirciler Oca piri Haydar Usta, bin yllk kutsal emanetiyle gelmi, Tanr konuu... Seni grmek diler, de.

Adam gitti, gelmedi. Haydar Usta bir bekledi, iki bekledi ne gelen var, ne giden. Delikanllar utantan bzlmler. Horasan pirinin, karlat bu kabalktan dolay yerin dibine geiyorlar, ilerinden smet Paaya atp tutuyorlard. Kim oluyor, kim oluyordu da bir Horasan erini kapsnda bekletiyordu! Sen bir yllk smet Paasn, o on bin yllk Demirciler Oca piri Haydar Usta. Haydar Ustaya o kadar sayglar olmasa, kolundan tutup: Gel pirim gel! Gel de gidelim bu adamn evinden kim oluyor o! diye srkleyip gtreceklerdi. Haydar Usta incelikle gene kapya vard: Askerler, yavrum askerler, yiitlerim, o adam smete beni haber verdi mi acaba? Askerlerden birisi: Baba hi bekleme, dedi. Sana akasn syleyim. Her gn bu kapya yz kii gelir. Paa kimseyi grmek istemiyor. Ne demek o, ne demek? diye grledi Haydar Usta. Ben otuz yldr ona varmay dilerim. le oldu, delikanllar ona gidip ekmek iinde kebap alp geldiler. Haydar Usta duvarn dibine kp kebabn yedi. Birka sefer daha kapya gitti. O adam daha gzkmemiti. Derken ikindiye doru kkn kapsnda bir otomobilden gz gzcekli, ba kellemi, kalkk kal, kaln eneli bir adam indi. O adama kap ardna kadar ald. Haydar Usta az daha davranmasa, gaflete gelse frsat karyordu. Haydar Usta hemen adamla kap arasna frlad: Dur karda, dedi. Dur arkada. Sen smetin evine mi gidiyorsun? Oraya, dedi adam alkn bir yzle. Bekledi. Bana Horasan erlerinden, Demirciler Oca piri Haydar Usta derler. Klc, topra, nasl geldiini, bu gece kimlerde, hangi canlarda kaldn yarm yamalak, cokudan tkanarak anlatt. Burada ona canlar nasl davranmlar, onu nasl yceltmilerdi... Tam otuz yl. Otuz ylda... Onu grmek dilerim: Hem de Tanr konuu olaraktan kapsna geldim. Adam acele ediyordu. Bekle, bekle, burada bekle... Paayla imdi geleceiz. Konuur klcn ona takdim edersin. Toprak iine gelince ok zor o. Paa bu ile mr boyunca urat, urat ama... Adam hzla yrd gitti. Haydar Ustann yreine su serpildi. Demek Paa onlarn klak meselelerini btn mr boyunca dert edinmiti. Baka bir zaman olsa, Haydar Usta Tanr konuu deyip de ieri alnmamasna ok ierlerdi. imdi kzmak, fkelenmek aklna bile gelmiyordu. Az sonra nde smet Paa, arkada o adam evden ktlar. Delikanllardan birisi: Pirim, dedi, o nden gelen var ya, ite smet Paa o. Hemen geriye, kar kaldrma ekildi. Vay vay, dedi Haydar Usta. Bu tin tin, sere gibi sekerek gelen, bir avu, salar dklp, buru buru olmu kocay hi gz tutmad.

nsann ie yaramaznn, zulm etmiinin yz kocaynca ite byle buru buru olur, daarck gibi kt krr... Karsna geldi, nnde durdu. Gzleri yuvalarnda korku, tela iinde fldr fldr dnd. Haydar Usta klc ona kutsal bir emanet gibi elleri stnde uzatt. Al smet, dedi, otuz ylda yaptm bunu sana. Hani Rstem Usta, ebi obasnn demircisi, bundan ok nce, senden nceki Paa ya on be ylda... Padiah ne demi, ne, ne demi o klc grnce? Dile benden ne dilersen Rstem Usta, demi... O da klak, demi, padiahtr bu, Aydn elini bir klca balam: Rstem Usta kkten srme demirci deil, daldan eme, raklktan yetme... Ben, ben, ben bu klc otuz ylda... Tam otuz ylda senin iin dvdm. Rezil olduk ukurovada, ok rezil... Al bunu... Al u klc...' Haydar Ustann Paaya uzatt klc yanndaki gzlkl adam ald, knndan ekti, belli ki bu ilerden anlyordu. Klc grnce gzleri parlad. Bakn Paam, bakn ne gzel, dedi. Bizim Toros Yrkleri byle kllar yaparlar hala... Ne kadar, ne kadar haklsnz... Ne kadar... Klc evirip evirip inceliyordu. Paa durmu, bir klca, br Haydar Utaya bakyordu, gzlerini kirpitirerek. Haydar Usta akan bir sel gibi durmadan obasnn ukurda ektiini anlatyordu. Paa fkeli mi, ksm m, kzgn m, kvanl m belli olmayan baklarla bir klc, bir Haydar Ustay szyordu. Sonunda klc dazlak kafal adamn elinden ald, bir szd, glmsedi. Haydar Ustaya uzatrken: ok gzel, ok gzel, dedi. ok gzel. Kl Haydar Ustann elinde kalakald. smet Paa bu arada tin tin; sekerek yrd gitti; kendini bekleyen otomobile bindi, otomobil hareket etti. Haydar Usta salland. Otomobilin arkasndan komak, onu yakalamak, ona daha bir eyler, bir eyler sylemek istedi. Yerinden kprdayamad. Saa sola rzgardaki kavak aac gibi sallanyordu. Sk skya tuttuu kl ellerinden kaldrmn talarna kayd, nlad. ok gzel, ok gzel. Klcn has, suyunu tam kvamnda alm ite byle olur. Sert bir yere arpnca gerilmi elik tel gibi, ite byle n n ter. te byle przsz bir sesle nlamas uzun uzun dalgalanarak, azalarak biter. ok gzel, ok gzel. Camlar, krmzlar, yeiller, aalar, mzraklar, topraklar, otomobiller dnd, krld, para para oldu, gkten aa kra gibi, pul pul, parampara, tuz buz dkld, sald savruldu. Haydar Ustann bacaklar bkldler. Kaldrma kverdi. Klcnn yanna. Bir buu, klar, blk prk, glgeler, uzayan, ksalan, dnen, krlan... Savrulan bir frtna... Uzun yollar, ayak kokular, kayalar, otobsler. ukurova dzl, akan kanlar, Hasan Hseyin, ilerde sinmi kalm, iki elleriyle yzlerini rtm delikanllar. Kerem Ali, aalar, yangnlar; karanlklar, klar, lime lime, yol yol, tuz buz, karmakar, savrulan. ki eliyle yzlerini kapamlar, kapamlar. smet Paa kayor, ince bedeni, yal, bklm bedeni, bacaklar uzuyor, uzun uzun, smet Paa soluk giyitinin iinde upuzun, incele incele kouyor, kopacak gibi.

Kllar dyor kaldrmlara, n n, n n, n n... ok gzel, ok gzel; ok... te klcn has byle olur. Bir sert yere demeyegrsn, dmeye grsn... n n ter, n n... nlamas uzun uzun dalgalanr. nnn! On yl m oluyor, on be yl m, Beydili obas Beyi Himmet Bey bir gn Sabit Aaya geldi. Sabit Aann ka dnm olduunu kendisinin de bilmedii byk bir iftlii vard. Himmet Bey Sabit Aann nne bir kocaman torba altn att: Bunlar alda bize yerleeceimiz biraz toprak ver, dedi. O kadar ok topran var ki stne bizim gibi yirmi oba daha yerlese, sana dua gene bir devletlik yer kalr. Sabit Aa ona: Dorusun Himmet Bey, haklsn, dedi, altnlar saymaya balad. Uzun uzun sayp bitirdikten sonra: Siz; dedi, bu kadar altna benim toprama yerleemezsiniz. Himmet Bey: Btn varmz bu. Ne varsa topladm getirdim. Gerisi senin vicdanna kalm. Pazarla tututular. Beydililer topraa yerleecek, ekip biecekler, hayvanlarn otlatacaklar, geriye kalan paray da bee blecekler, be yl iinde borlarn deyip topran tapusunu alacaklar. Kasabaya gidildi, senetler yazld, tanklar nnde, noterden imzalar onayland. Beydililer Sabit Aann toprana ky kurmaya baladlar. Be yl doldu, altnc yl oldu. Sabit Aa onlardan senedi gsterip gene para istedi. Yedinci yl oldu. Sabit Aa gene para istedi. Artk bu paray deyemez hale gelmiler, neleri var neleri yok satmlard. Sekizinci yl Sabit Aann istedii paray veremediler. Aa bunun stne ekinlerine, hayvanlarna haciz koydurdu. Harmandan ekini, kamyon kamyon, ovadan sry ekti gtrd. Beydililer o yl ok zorluk ektiler. Az daha alktan krl yorlard. Himmet Bey Hkmete, mahkemeye gitti. Be yl deil, ayn paray elli yl deyecekti. Kanuna bavurdular, baka hibir yolu yoktu, senet salamd, paray deyeceklerdi. Dokuzuncu yl oldu, gene haciz. Gene yoksulluk. Alktan lmemek iin oban durdular, yanama oldular. Topraa yerletiklerine de yerdeeceklerine de bin piman oldular. ok ahuzar ettiler. Sleyman Kahya attan indi. Atnn ban uzun boylu, parampara giyimli bir yanama tuttu. Dervi Bey evde mi? Evde, dedi yanama. Sleyman Kahya geldi dersin. Yanama at gtrd ahra balad, koarak konaa kt, geri dnd. Merdivenden bard: Bey seni bekliyor. Sleyman Kahya, dimdik, merdivenlere yrd. Selamnaleykm. Dervi Bey onu kapda karlad: Aleykmselam, dedi, kucaklad. Ka yl, ka yl oluyor grmeyeli Sleyman Kahya? Unuttun gittin bizi. Unuttun gittin. Biz kardelik, deilmiyiz? Kan kardei, hem de soy kardei... Daha elli yl ncesine kadar biz de sizinle birlikte konup gmez miydik? Dervi Beyin babas o devrin okuryazaryd. Din adamyd. Mara medresesinde okumu, byk mderrislerden icazet almt. syandan nce de gidip Kozanoluna kaplanmt. Kozanolu ayaklanmasnda onun da parma vard. Ayaklanmadan nce buras onun klayd. Ayaklanmadan sonra btn kla ald, buradan ta Anavarzann dibine kadar iftlik yapt. Tapusunu kard.

Sonra da kardaki bataklk Akasaz yllar getike kld. Bataklk kldke Dervi Beyin iftlii byd. Gn getike de byyordu. iftlie kap giden Ermenilerin tarlalar, iftlikleri de katlmt, sessizce. Her geen gn, iftliin biraz daha bymesi iin bu sebep getiriyordu. Sleyman Kahya: Halimiz ok kt, dedi. Bu yl ayak basacak bir yer bulamadk... Dervi Beyin gsterdii sedire oturdu. Dervi Beyin kaln dudaklar, kk elmack kemikleri, iri gzleri, ak salar, dk byklaryla yz sert, zalim, merhametsizdi. Yank, kara, tun yznn bir yan habire seiriyordu. Duydum, dedi. yi dv vermisiniz Saramda. ok sevindim, kvandm. Ka para etti ki Bey, neye yarad ki dvmz? Hazreti Ali, Mustafa Kemal olsan ki, ne ie yarar? ldrdler bizi Bey. Ben de seni deyi geldim. Baka bir mmknmz aremiz kalmad. Dervi Beyin iri gzleri biraz daha byd. Kravatn dzeltti, pantolonunun tsn svazlad. Benim elimden ne gelir ki, ne iyilik yapabilirim size? Sleyman Kahya kuann arasndan azna kadar dolu altn torbasn kard gtrd sayglca Dervi Beyin nne koydu. Bu ne? Bu, dedi Sleyman Kahya, birden pldak tere batm, bu, dedi. Bu... Bu bizim neyimiz var, neyimiz yoksa odur. Hepsini topladm, aldm getirdim. Bize eski klamz Akmaatn azcn ver de u topraa biz de basalm. Dervi Bey torbay at, iindekileri halnn stne boaltt. Bilezikler, yzkler, halhallar, gerdanlklar... Hepsi de gzel ilenmi. Altnlar... Altn kpeler, hrzmalar. Beibiryerdeler, Reat, Cumhuriyet altnlar... Sleyman Kahya gene elini kuana daldrd, oradan bir deste de kat para kard. Onu da altnlarn yanna koydu. Dervi Bey gz ucuyla para destesine de bakt. Dnd. Kravatyla, salaryla, byyla oynad. Yz st ste be kere seirdi. Kalkt sofay bir utan bir uca yrmeye balad. Sleyman Kahya, o gidip geldike gzlerini ondan ayrmyor, gzleriyle onun her bir devinimini izliyor, ona bir kurtarc gibi bakyordu. Dervi Bey imdi ya onun derdine derman bulacak, ya da katline ferman diyecekti. Dervi Bey de yrrken arada bir duruyor, ban yerden kaldryor, gzlerini delercene Sleyman Kahyaya dikiyor, bakyor bakyor, sonra gene ba yerde yrmeye balyordu. ...Ve onuncu ylda da haciz geldi. Beydililer neredeyse rlplak, kylere dp dilenecekler. Erkekler kazma krek, trpan orak, rnleri daha harmanda hacze gelmi candarmalara kar koymak iin tarlalara gitmilerdi. Beydili kynde hibir erkek kalmamt. Kadnlar rpnp duruyorlar, l gibi olaca bekleiyorlard. Tam bu srada kye Sabit Aa geldi. Otomobilden indi: Erkekler nerde? diye sordu. Harmanlara gittiler, dedi kadnlar. Sabit Aa bard: Syleyin onlara ocuklarnz ksz koymasnlar. Candarmaya kar gelinmez. Hkmete kar gelmesinler. urada ka yllk borcunuz kald ki?... Otuz dokuz yl sonra bu ky, bu topraklar sizin. Birden bir eyler oldu.

Kadnlarda bir deiiklik, bir kaynama. Sabit Aa her eyi anlad. Otomobiline doru kamaya balad. Arkadan talar yayordu. nn de kadnlar kesti. Sabit Aa tabancasn ekti. Ne kadar kurunu varsa kadnlarn stne yadrd. Be kadn dt. Yaral Kara Melek onu arkadan kavrad, elmeledi, gelen talar da Sabit Aay sarsmt. Boylu boyunca yere serildi. Sadan soldan bir ta yamurudur balad. Kadnlar sessiz, ama hepsi bir el olmular, yzlerce ta Sabit Aann stne yadryorlard. Ta yamuru ne kadar srd kimse farknda deil... Sabit Aann stndeki ta bei apak gittike byd, geniledi. Kadnlar bkmam, usanmam, yorulmamlar, durmadan bee ta atyorlar, bek byyordu... Dervi Bey ban kaldrd gene Sleyman Kahyay szd: Duydun mu Sabit Aann bana gelenleri Kahya? Yrk avratlar... Ben gittim grdm. Avratlar Sabit Aann stne bu konak boyunda ta ymlar. Sleyman Kahya iinden geirdi: Eyvah, eyvah, dedi, eyvah... Gz kr olascalar ldrecekleri zaman buldular, o iti. Eyvah, eyvah ki gz korktu bunlarn. Daha Yrk korkusundan on be yl akllarn balarna toplayamazlar. Yolda gelirken bir kamyon candarma gidiyordu o yana. Kyllere sordum, byle byle, dediler. Kt, ok kt. Zulmetti onlara Sabit. Avratlar da iyi yaptlar. Yaptlar ama... Sonu ne olacak? Sleyman Kahya bir at syler gibi dvnyordu: Aaah, aah Bey, nesini iyi yaptlar, nesini iyi yaptlar? Zaten admz km dokuza, inmez sekize... Nesini iyi ettiler, nesini? Dervi Bey geldi yerine oturdu. Altnlar kartrd, kat paraya bakt: Bu parayla ka dnm yer alabilirsiniz sanyorsunuz Akmaattan? Biliyorum Bey, dedi, bu parayla Akmaattan ok az yer alnr. Sen bu paray al da, gerisini de senet verelim. Yl be yl kazanp deyelim. Yap bize bu iyilii. Nolursun Bey. Soyumuz bir, sopumuz bir. Bizim birbirimize ktlmz dokunmaz. Yl be yl deriz. stersen kyamete kadar deriz. Yeter ki ayamz basacak bir topramz olsun. Dervi Bey gene gzlerini ona dikmi bakyordu. Bakt bakt: Olmaz Sleyman, dedi. Size yreim yanyor ama, olmaz. Olmaz karde. Ben yalnz deilim, oullarm var. dleri kopmutur imdi. Sabit Beyin lm deliye evirmitir onlar... Vallahi verirdim bu topra size ama... iki gn nce geleydin... imdi olmaz. Topran arlnca altn ysan uraya, u avluya, gene olamaz. Beni ldrr ukurova Aalar, oullarm, btn ukurova bana dman kesilir, aaah, Sleyman, aaah! Sleyman Kahya artk duymuyor, grmyordu. Atna nasl bindi, atn nasl, nereye srd, gittii yol yol muydu, bataklk m, da myd bayr myd, gece miydi gndz myd? Obaya ne zaman geldi, hi farknda deildi. Hemite dann tam doruunun ortasnda bir top aa vardr. Kesme aalar da teki aalar kadar, dut, nar, am kadar byrler mi? Hemite dann doruundaki kesme aac byktr. Kayalarn arasndan kmtr. Bu aalarn altnda bir mezar vardr. Toprak mezarn st topak talarla rtldr.

Bir de derin bir kaklk vardr aalarn yaknnda. Derince, bir kula uzunluunda, kar geniliinde bir kaklktr bu. Hdrellezlerde, dnlerde bayramlarda, adaklarda kyller buraya kurban kesmeye geldiklerinde sularn bu kaklktan ierler. Burada bir ermi kii yatar tek bana. Adna Hamit Dede derler. Ne kerameti, ne iyilii, ne ktl, ne de bir efsanesi vardr Hamit Dedenin. Orada, dan doruunun ortasn da, ulu kesme aalarnn altnda rahat, kaygsz yatar durur. Baz gnler top aalar bulutlar rter, ite o zaman dan stnde ikinci bir doruk gibi duran top aalar gzkmez olur. Hamit Dedenin trbesinin evresi nergisliktir. Kaya nergisleri koyu, ba dndrc kokarlar. Kerem sonunda obay araya araya bulmutu. Aadan Krmezardan km Hemite dann All koyana doru geliyordu. Sevin iindeydi. Yrrken bceklerle, kularla, kaplumbaalar, arlarla oynuyordu. ahinini de arada bir uuruyor, ahin epeyce uzaklara gidiyor, sonra geliyor, stnde dnyor, arnca da gelip eline konuyordu. Her zaman elinde tala vurduu bir sere, bir tarla kuu, bir obanaldatan bulunuyordu. ahinin byle uuundan, gelip stnde dnnden, o yrdke stnde onunla birlikte uuundan ok kvanlyd. imdi obaya varnca ahini brakacak, ahin gidecek, gzden rayacak, yitecek, herkes de ahin gitti, bir daha gelmez sanacak, sonra ahin gelecek, obann stnde dnecek, arnca da szlp gelecek, eline konacak. Obaya hibir ey olmam gibi girdi. Onu anas, babas, kardeleri grdler. Anas bir lk kopard. Babas, tekiler ona hibir ey sormadlar. Kerem anasndan kurtulur kurtulmaz, ahinini havaya salverdi. Ku gitti, gzkmez oldu, az sonra dnd, obann stnde akan bir su gibi dolanmaya balad. arnca da geldi. Keremin koluna kondu. Kerem ahini kere byle brakt. Onun kuuyla nce birka ocuk ilgilendi, sonra kimse ilgilenmedi. Btn oba soluunu tutmu, yay gibi gerilmi, bir gz olmu, yrekleri durduran bir beklemedeydi. adrlarn nne, talarn stne sekilenmiler, gzlerini de aadaki yolun grnen en son ucuna dikmilerdi. Hi kimseden t kmyordu. Az aada sr, obanlar, oban kpekleri de bir araya gelip birbirlerine sokulmular, sklm tortop olmular, onlar da bekliyorlard. Gz gnei mor kayalkl kra Hemite dan tepeden trnaa, durmadan akan bir su gibi ykyordu. Bir ho arlar, baparmak byklnde sert, yanardner mavi, akmak gibi arada bir akan, vzldayarak sessiz, oturup kalm insandan insana dolayorlard. nanlmaz grltler kararak. Ne oldu, ne olmad kalabalk hep birden bir kalkt, sonra oturdu. Uzaktan Sleyman Kahya grnmt. Avclarba Kamil birka kere ayaa kalkp oturdu. Elini gzne siper edip edip bakt: Kt geliyor Kahya, dedi. Eli bo dnyor. Bir ey elde etseydi, imdi onun atnn ayaklar sevinten oynard. Kt geliyor Sleyman Kahya... Kamile hmla, dmanca baktlar. Sevinli binicisi olan at byle yrmez. Sultan Kar: Dillerin kurusun avclarba Kamil, diye ona alk tuttu. Birka kii daha: Dillerin kurusun, dillerin kurusun, kurusun, dediler. Bunca uzaktan atn ayann oynadn, ya da aladn nasl sezdin? Yalann kadar yaayasn hay Kamil! Kamil sustu, konumad.

Sleyman Kahya ayn hzda, atnn stne yumulmu geliyordu. Onlar da biliyorlardya, bylesi gelite hayr yoktur. Ama can kmaynca umut kmaz. Sleyman Kahya Krmezarn oray dnnce bunlar da ayaklandlar, ar ar kayalklardan aa inmeye baladlar. Dze indiler, beklediler, biraz sonra da Sleyman Kahya geldi, atnn ban kalabaln iinde ekti. Kalabalk ondan bir sz bekliyordu. Balarn kaldrmlar, atn stndeki adama bakyorlard. Sleyman Kahya eyerin kana dayanp ne doru uzand: Olmad, dedi. Altnlarmz, paramz, canmz alp da bize klamz, dede yurdumuzu, Akmaat vermedi. Dervi Bey korkuyor. Akmaata yerleince btn iftlii elinden alrz diye korkuyor. Taa orada bir Yrk kynn avratlar kyn Aasn talan ldrmler. Yorgun atndan indi, kayalktaki adrlara doru trmand. Oba da arkasndan trmanmaya balad. Sleyman Kahya adra geldi, kendini keenin stne att. Fethullah: Baba, dedi, ne yapacaz? Bu kra daa hapsedildik. Ne ot, ne ocak, ne de su. Yamur suyu iiyoruz kaklklardan... Sleyman Kahya: Ne bileyim, ne bileyim, ne bileyim ben, diye inledi. Ne bileyim ben. Burada bir sre daha kalrak btn koyunlar lecek. Dervi Bey bana dedi ki, Sleyman, dedi, sen benim kardalmsn, brak obay, oba bann aresine baksn, sen gel, sana ev yeri, istediin kadar toprak, gel yanma otur. Fethullah babasna kukuyla bakt: Ya sen ne dedin, ya baba? Ben de dedim ki ona, sa ol, ben lnceye, oba dalncaya kadar ben iindeyim. Obada son kalan kii ben olmalym. Bir gn yanma ynme bakmalym, bakmalym ki kimse kalmam, ite o zaman bamn aresine bakarm. te o zaman ben de bam alr bir yana giderim, dedim. imdi ne yapalm? Sleyman Kahya hibir ey dnemiyordu. Darda kalabalk sarslm, imdi ar ar kendisine geliyordu. Konumaya balamlard. Kerem ahinini uuruyor, obalnn bakmasn istiyor, hi kimse oral olmuyordu. Sonunda bkt: Bu ahin de bama bela oldu, dedi. Hibir ie de yaramyor. Keki bunun yerine klamz isteseydim. te o zaman bu kayann yamacna sinekler gibi yapp kalmaz, byle l gibi dnmezdik. ahini gtrd adrlarnn nndeki kaza balad: Kal burada dedi, hibir ie yaramaz. Senin yznden az daha yanyordum. Senin yznden btn oba da yanyordu, cayr cayr. Kal burada uursuz. Kalabala geldi, aralarna kart. Kulak kabartt, herkesin aznda bir Haydar Usta szdr gidiyordu.

Olur mu, hibir ey olmasa Haydar Usta bu kadar uzun kalrmyd? Ya, ite Sleyman Kahya, dn gitti, eli bo dnnce bugn geldi. O kl var ya, o kl, gren gz hayran kalr, sevdalanr. Kutsal bir kltr o. Bir bilseler o klcn byle bir kl olduunu, deil bir klaklk yer, tm Anadoluyu verirler. Btn ukurovay. Tlsml bir kl. Hi korkmayn. Haydar Usta her eyi bir bir anlatr smet Paa smet Paa klca bakm, bakm, bakm, Yrk kocas eer sen yaptysan bu klc, ellerin dert grmesin; demi. Eer bu kl harpler de benim elimde olsayd, sen o zamanlar, ben harp ederken bu klc bana yapp getirseydin, ben de btn dmanlar bu kllan alt eder, topraklarmz iki, , on misli bytrdm. te siz de bir kar toprak iin byle srnmezdiniz. Neden, neden, neden bu klc ben harp ederken bana getirmedin? Getirmedin de ben dmann belini kkten kramadm? Hay aklsz Haydar! O gece sabaha kadar Haydar Ustay uyumadan konutular. Endielendiler, korktular, sevindiler. Bir aydnlktan, umuttan karanla, umutsuzlua, bir umutsuzluktan aydnla getiler. Yediden yetmie gz gz olup yollara baktlar. gn sonra, kpr ynnden bir atl gzkt. Atlnn nnde de bir adam, at yediyordu. Gelenin Haydar Usta olduu belliydi. Onu karlamaya dzle indiler. Osman, Haydar Ustann atn ekti getirdi. Haydar Usta dalgn, atn stnde, eyerin kana yapm, kzl sakal eyerin nn rtm, yz burumu, kck kalm, uzun parmakl elleri, geni omuzlar, aln da klm, daralm. Atn stnde Haydar Usta bir avu kalm. Pskl kalar sarkm, zlm, tm gzlerini kapatm. Brk bana iyice gemi. Klc atnn terkisinde sallanyor. Haydar Usta obalnn kendisini karladn hayal meyal sezinledi. Kalarn kaldrd, acl gzlerle onlar yle bir szd, sa elini havada kere, sinek kovar gibi sallad, sonra kalar gzlerini gene rtt. Eli de vard eyerin kana yapt. Osman at ekti kayalklara gtrd. Haydar Ustann adr kuruluydu. Onu adrnn nnde Osman atndan indirdi. Koluna girdi, ieriye oktu. Sleyman Kahya, Mslm Koca, obann ileri gelenleri Haydar Ustann yanna geldiler. Ho geldin, dediler. Haydar Usta cansz bir: Ho bulduk,' dedi, sonra iine kapand. Sleyman Kahya, tekiler baktlar ki Haydar Ustann azn baklar amyor: Sen yorgunsun uyu, dediler. Yarn konuuruz. Onlar gider gitmez Haydar Usta hemen o anda uyudu. Gnlerden beri uyuyamyordu. smet Paa Haydar Ustay kovmu. Sana toprak deil, bir ta paras bile vermem hay Haydar, Haydar, demi. Demi ki smet, beni dman perian ederken, kemiimi krarken, sen bu klc nerede saklyordun? imdi istemem gayr, hibir gereklii kalmad

klcnn... Haydar Ustann suratna frlatm klc. Haydar Usta da ona, altnda kalr m, am azn yummu gzn. Koranolu, Ramazanolu, Temirolu, Payaslolu, Mursalolu... Hepsi hepsi klc geri vermiler Haydar Ustaya...' Haydar Usta da kzm, siz Allaha deil, topraa, taa topraa tapyorsunuz, demi.' yle demi de ahin gibi karlarna dikilmi. Haydar Usta, siz bu kltan da, insanlktan da, adamlktan da, hibir eyden anlamazsnz, siz yoz olmusunuz yoz, yoz, yoz, demi. Haydar Usta onlara bir szler sylemi ki! Kpek yese kudurur. Haydar Usta, bu kl demi, bu klc adamlar takar. Sizin byle adamlar olduunuzu bilseydim, topunuzu bu klcn ucuna kurban ederdim. Sizin byle yoz olduunuzu bilseydim, deil tm ukurovay, Anadoluyu, Arabistan da bana verecek olsaydnz, gene bu klc size gstermezdim bile... Haydar Usta demi ki...' Sabah oldu, gn dodu. Kerem dedesinin yanna vard. Haydar Usta rsn kayalklarn arasndan bir yark bulup topraa akmak istiyordu, Kerem de ona yardm etti. Oca yapyor, kr kuruyordu. Kerem de ona yardm etti. Keremden baka Haydar Ustann adrna kimsecikler giremiyordu. Tekneyi de yere indirdiler. Kerem kaklklardan tekneye su tad. kindiye doru demirci adr her eyiyle almaya hazr, tastamamd. Haydar Usta kmrleri ocaa doldurdu, kibriti akt, al rpy tututurdu. Kereme: ek bakalm kr, dedi. Kerem kr ekti. Kmrler alt. Haydar Usta: Gel bakalm Kerem, dedi, onu kucaklad, salarn okad, pt. Haydi git bakalm artk Kerem, dedi Ben alacam. Glmsedi. Kzl sakal da ac ac glmsedi. Kerem adrdan kncaya kadar arkasndan bakt, birden anmsad: ahinini geriye aldn m Kerem? diye sordu. Kerem, dedesinin ahini anmsamasndan kvanl: Aldm getirdim, dedi. Bir de uuyor, sonra uup uup bana geri geliyor. Gkte de ne kadar ku varsa toplayp getiriyor. Yaman bir ahin oldu, yaman bir ahin, Hzrn ahini... dedi. Bu ahini ona Hzrn verdiini dedesine o zamandan beri anlatmak istiyor, bir trl yolunu bulamyordu. Ban adrn kapsndan yeniden uzatt: Hzrn ahini, Hzrn bana verdii ahin, dedi. Dedesi duymad bile. Krn sapna yapm, habire durmadan ekiyor, ektike gleniyor, irileiyor, kzl sakal canlanyor, parlyor, kalar grleiyor, pazular iiyor, dev gibi bir adam oluyordu. ehirlerden gelen ykkn, klm, bitik adam gitmi, onun yerine Hzr gibi kocaman, canl, yaratan gzel bir insan gelmiti. nsan gzeli, insanlarn en gzeli, by. Kerem korkmasa, dedesinden rkmese burada, bu adrn kapsn da durur, gzn krpmadan atele karman orman olmu, kvlcmlar iine batm

dedesini gnlerce seyrederdi. Dedesi bir farkna varsa ki onu seyrediyorlar, kyameti koparrd. te bundan ekiniyordu. Son bir kere daha bakt kvlcmlara batp km dedesine, oradan istemeyerek ayrld. Haydar Usta btn gc, btn uscalyla kr ekiyor, kmr kzl kor oluyor, kzl kor bir kvlcm bulutu altnda kalyordu. Kmrlerin hepsi yand, kzl kor oldu. Kvlcmlar tane tane yreye salmaya balad. Haydar Usta klcn knndan ekti, arada srada atrdayan kvlcmlar uup giden, havada oalan ocan na getirdi hayranlkla bakt. Sonra klc topraa saplayp nnde boyun krp niyaza durdu. Klcn nnde ba yerde, teslim, imdiye kadar hi kimsenin bilmedii, kendinin de bilmedii bir ho bir duay kendinden geerek okudu. Eildi klc topraktan ekti, kere pp bana gtrd. Sonra kalkt, klc sa elinin avucu stnde tartyordu. Kl avucundan yavaa, nazl kzl kora kesmi ocaa kayd. Haydar Usta gzlerini yumdu. Bir sre bir dua daha okudu. ok eski, demir, ate, su stne bir duayd bu. Dua bitince derinden iini ekti. Demeler mrldand. Sonra birden yrtc bir kaplann avna atld gibi krnn stne atld, ekmeye balad. Ocaktaki kzler havaland, kvlcmland. Ocaktaki kzler bir apak kesiliyor, bir kpkrmz oluyordu. Birdenbire de her yan bir kvlcm buusu iinde kalyordu. Kzler aard, kzard, kvlcm olup yad, klledi, tkendi, Haydar Usta ocaa hi bakmadan kmr doldurdu, krn kulpuna asld. Gece yarsna dorudur ki yumuam, erimeye yz tutmu, bir yalm paras klc ateten ald rsn stne koydu, dvmeye balad. Kl deiti, nce iki kat, sonra , drt kat, sonra tostoparlak oldu. Haydar Usta tostoparlak demiri yeniden ocaa soktu, kre asld, var gc, var hneriyle kr ekmeye balad. Btn oba dar, adrlarn nne kmlar, gzlerini demirci adrnn stne dikmiler, bilmedikleri, beklemedikleri bir bynn gereklemesini seyrediyorlard. Demirci adrnda nce derin bir sessizlik oluyor, sessizlik yrrken adrn kapsndan, stnden, emelerinden geceye kvlcmlar, klar yaylyordu. Demirci adr bir derin bir karanla gmlyor, bir, gzn bakmaya dayanamayaca kadar gr bir a batyordu. eki sesleri geliyordu. Tok, ar, st ste... All koyak, tekmil Hemite da kayalklar delicene st ste inen, ldran eki seslerinden yanklanyor, deliriyor, sarslyordu. Yeryzne inmi ulu bir dev, yeri g sarsarak, sanki dnyann btn kllacn, demirlerini dvyordu. eki sesleri gittike hzlanyor, st ste sesler zamanla bir birine ulanarak bir uzun ses oluyordu. Bu srada herhalde Haydar Ustann ierde eki sallayan eli uunuyor, uunuyor, adr karanla kesiyor, birden eki sesleri duruyor, bir sre de yanklanan kayalklar n n tyor, eki sesleri ok uzaklarda azala azala yitip gidiyordu. Sonra birden adr a bouluyor, gz kamatrc bir k adrdan geceye tayor, savruluyor, kayalklarda balkyor, bu srada da ar, tek tek, temkinli eki sesleri tok kayalklara derin arpyordu. Bir sre byle sryor, byyor, hzlanyor, kesiliyor, kayalklarda uzun bir nlama, srp gidiyordu. Gn atar, tanyerleri rken, da derinden sarsld: eki sesleri hzland, hmlad, sertleti, adr tepeden trnaa a kesti, klar, sesler ykseldi, ykseldi dorua vard. Birden dorukta kesiliverdi. Uzun bir nlama, sonra her ey sustu. Beklediler beklediler bir daha demirci adrndan hibir ses seda

gelmedi. Gn rken oballar rkerek, ayaklarnn ucuna basarak demirci adrna yaklatlar, kulak verip ierisini dinlediler. Ne bir ses, ne bir soluk, ne de en kk bir trt. Kimse ban uzatp da adrn kapsndan ieriye bakamyordu. Sonunda Sleyman Kahya doruldu ayaa kalkt adra yrd, ieriye girdi. erde Haydar Usta rsn geni kollaryla kucaklam, sol yzn rsnn stne yatrm, kzl sakal rsten aa, birer altn tel gibi saaklayp dklm, yle uyur gibiydi. Ar, iri demirci balyozu ayaklarnn ucuna dmt. Bir de rsn stnde, Ustann burnuna yakn bir yerde yeni dvlm, tekerlee, bir saate, obann eski damgasna benzeyen, kilimlerdeki, keelerdeki gne yuvarlan andran, imekli oldar salan bir ho bir demir paras duruyordu. Sleyman Kahya dar kt, zgnd. Onu merak kesilmi bekleyenlere: Haydar Usta sizlere mr, dedi. t kmad. Kimse alamad, of demedi, sessizce, orada, yle kalakaldlar. Sonra canlandlar, sra oldular adra girmeye baladlar. Usta mutlu, azck da kskn, belki birazck da fkeli, krlm onlara glyordu. Onu rsnden ayrmadlar. rsyle birlikte topraktan skp bir sala olduu gibi koydular. Hemite dann doruuna trmandlar. lsn Hamit Dedenin toprak mezarnn yanna koyup, az ileriye, kesme aacnn dallarnn ucunun geldii yere, gndouya derin bir mezar kazdlar, bir adam boyunda. Haydar Ustay olduu gibi, rs ne sarl mezara indirdiler. Balyozunu, teki demircilik aletlerini yanna koydular. stne ar kokulu mersin als dal, yapra dediler, toprakladlar. Yresine talar dizdiler. Haydar Ustann lsn yumadlar. Ermilerin ls yunmak istemez. Ona at yakmadlar, alamadlar, trk sylemediler. Haydar Usta bunlarn hibirisini istemez. Ermi kiiler bunlarn hibirisini istemezler. Dadan aa hzla indiler. Haydar Ustann adrn, giyitlerini, onun nesi kalmsa, soykasn bir araya topladlar, byk ate yaktlar, Kereme: Bunlar atee ver, dedenin soykasn atee vermek sana der, grenektir, dediler. Kerem dedesinin soykasn atee verdi. Haydar Ustann at da kalmt. Grenee gre at da torununun ldrmesi gerekti. Kerem bu yal at dnyada en ok seviyordu. Babasna yalvard: Baba, baba at bana ldrtme. Nolursun sen ldr, diye yalvard. Babas: Olamaz; dedi. Bizi ele gne rezil etme, senin ldrmen gerek. Tabancay eline verdi, atn yularn da. Kerem bir ata, bir obaya, bir babasna bakt, at ekti koyaktan aa indi, ulu bir kayann kuytusuna balad. Atn ban nian ald, gzlerini kapad, tetii drd. At yere dt. Bir iki rpnd. Bacaklar, boynu gerildi, yle kas kat kalakald. Kan yere gllendi, bann altna. Keremin kusaca geliyordu. Gzleri kan anana dnmt. Babasnn yanna vard, yzne bakmadan tabancay ona uzatt, verdi. adrn kapsndaki

kazn stne tnemi ahin huysuzlanmt. Kanatlarn rpyor, umaya alyor, ayaklarn, ban gagalyor, dnyor, rpnyor, dolayor... imdiye kadar hi yapmad eyler. Kerem gzlerine bakt, onun da gzleri kpkrmz. ahini zd, eline ald, hi kimseye bir ey sylemeden All koyan yamacndan aa indi. Arkasna dnp dnp bakyor, u yamaca yapm, orada tutunmaya alan adrlar ona gittike bir tuhaf gzkyordu. Dzle indi, dzlkte de bir sre durdu, yamaca yapm, eski, bitkin, kirli, aalanm adrlara bakt. Dedesi btn gece bir demir dvmt. Klc bozmu, klcn demiriyle gnee benzer, her yanndan oklar savrulan, damga gibi bir ey yapmt. Yapt ey bir eye benzemiyordu, yarm kalmt. Neydi acaba? Bu klc bozup da yapaca ey ne olacakt acaba? Bir tlsm m, bir by m? Haydar Usta tlsm, byy hi sevmezdi. Son gittilik insanlara bir eyler syleyecekti ama ne syleyecekti? Btn gece cann diine takp bunun iin urat ama szn bitiremedi. Dedem de ld, diye iini ekti Kerem. Yamataki obaya bir daha bakt, arkasn dnd yrd. Bkln yanna gelince durdu, ahinine bakt, ahin imdi uslanmt. Oba imdi uzaktayd. ahinin bana parmayla dokundu: Heeey, anladn m? dedi. Dedem de ld, dedem de ld. n byk Haydar Usta. Demirciler Ocai piri... Bir ben kaldm. Bir ben... Ben de obay brakp gidiyorum. Seni de azat buzat ediyorum. Azat buzat szn.syleyince yrei czzz etti. ahinin srtn okad. Gzlerine bakt, pt. Akll, iyi, dost, yiit bir ahindin. Selametle git, dedi. Buralar da durma, doru dalarna u. Sen kk bir ahinsin, ahin olsan da bu yaban ellerde bana bir i gelir. ahini okuyor, pyor, onunla konuuyor, ama bir trl brakamyordu. Ayandaki dme kadar zili, deri ba zd, kaldrd, ahinle gz gze geldiler, havaya salverdi. Gle gle git. Dedem de ld, ben de gidiyorum. ahin havaland. Kerem o havalanr havalanmaz, hemen vard bir alnn iine sakland. ahin az sonra dnp onu arayacak, gelip koluna konacakt. Dnd gibi de oldu. ahin nce havaland, havada bir iki dnd, sonra ok gibi Anavarza ynne doru utu gitti, gzden yitti. Az sonra da geriye dnd, havada dnmeye, Keremi aramaya balad. Kerem hem onun kendisini grmesini, grp gelmesini, hem de uup gitmesini istiyordu. ahin birka kere de Ceyhan nehri ynne utu, geri geldi. Havada uzun bir sre halkalar izerek ykseldi, ykseldi, sonra da Hemite dana doru szld gitti. Kerem orada, alnn iinde uzun bir sre onu bekledi, ahin bir daha gzkmeyince bu da ok arna gitti, alamaya, alayarak Yalnzaa kyne doru yrmeye balad. Durmadan durup durup gkyzn aratryor, bir eycikler gremiyordu. Gn akam oluyordu. Glgeler uzamt. Tarlakular tyorlard. Arlar vzldyordu. Gkten takm takm ku srleri geiyordu, dnyay cvltya boarak. Kerem bir daha dnd Hemite dana bakt. Da soluk bir mavide usul usul geceye karm eriyordu. Bayku ounlukla uursuz bir ku saylr. Kimin evinin yanna, stne konmu orada tmse bilki o evin bana bir kt i gelecektir. Bir ehre, bir

memlekete bela gelmeden nce baykular gelirler. Bayku da trl trl irili ufakldr. Kimisi uzun boylu, koyu kahverengidir. Gzleri de ok byk, btn yzn iki yann alm, ortada yalnzca kvrk bir gaga, akn, dnyaya doymam bakar. Boz tyls ksa, kttr. Daha yrtc, daha byk gzl, sivri kulakldr. Gndzleri hi uamaz, azck uarsa da nereye gittiini bilemez. Sakn akn bir sre havada dolar, sonra bir rene kt diye der. Hemite danda trl trl bayku vardr. Kayalklarn kovuklarnda yaarlar. Kartal gibi bykleri, gvercin gibi kkleri vardr. gnden bu yana All koya, Karaullu obasnn yresini epeevre baykular almlar tp duruyorlar. Uursuz, tyler rperten seslerle. Obadaki herkes bu bet seslerden dolay huzursuzluk iinde. Uyku dnek kalmam. Talarla, sopalarla gecenin karanlna dyor, baykular kovalyorlar. Geni, gergin kanatlaryla baykular karanla uup gidiyorlar, bir de bakmsn ki gene gelmiler, kayalarn sivrisine tnemiler, ynlerini de obaya dnmler bet sesleriyle daha kt tyorlar. Buradan, bu Hemite dandan kap kurtulmann bir yolu? Btn yollar kapal. Git gidebilirsen, ka kaabilirsen. Koyunlar alktan hastalanmaya baladlar. Yaknda teker teker lecekler. Bir gece sry ekip u aadaki yemyeil, dmdz, ta buradan Dumluya, Akdenize, Akdenizden Toroslara kadar serilmi ekinlerden bir paracn yaymak, yayp da koyunlar kurtarmak gerek. O zaman da al bana belay. Bir kska iindesin yiidim. Kurtulmak iin rpn dur. Sonu lmdr kardam. O gn elinde tulum, Ceren, dan bir sr kakln dolat, tulumunu suyla azna kadar doldurdu. Zayflam, zayflaynca yz solmu, iri gzleri biraz daha irilemi, boyu daha uzam, salar grlemiti. Durgun bir su gibiydi Ceren. adrn bir kesini boaltt, yere otlar serdi. Kazan ocaa koydu, suyu stt. Sabunla bir iyice ykand. ok eskiden, ne zamandan olduunu kimse bilmiyor, kalma bir fistan vard bohada, sim ileme, ipekli, mor, incecik kadifeden, onu kard, giyindi. Her gnk giydii ham arnn yerine parlak bir kundura giydi. Salarn tarad, bir tutam san kann stne drp kvrd. Kpelerini, gerdanln, baln Sleyman Kahyaya vermiti. Bana yeil ipekli bir bart balad, sonra obaya kt. Obay adr adr dolat, ocuklar pt, okad, byklere tatl szler syledi, konutu. Akam oldu, soyunmadan yataa girdi. Herkes uyuyup ortalktan el ayak ekilince yataktan kayd, daa yukar komaya balad. ini bilinmez ac bir korku, bir acma sard. Korktuka soluu sklayor, daa yukar kouyor, kotuka korkuyordu. Birden btn bedeninden ter fkrd. Kulaklar uuldamaya balad. Kayalar, da uuldad, atrdad. Baykular ttler, ardna dtler, binlerce, kanat aprtlar g ald. Kockun, alm iri gzler, kanl gagalar. Gk kanattan inip inip kalkyor, lklar, uultular, atrtlar, dnya sarslyor. Karanlk atllar geiyor... Karanlk atlarnn nallar kayalar deen, kvlcmlayan... Nal sesleri bayku seslerine, bayku sesleri kurt ulumalarna karyor. Uzun glgeler, at glgeleri uzayp ksalarak, genileyip daralarak ovadan, aadan geliyorlar, daa, dorua saysz akyorlar. Kayalklarda kvlcmlar. Kurtlarn ak dileri keskin... Geceye gerilmi uluyan, ak dileri uzayan bir kurt ls. Uluyor, kulaklar sar ediyor. Tilkiler, kartallar, ahinler, Keremler... Keremler bin tane, ellerinde bin tane ahin, kayorlar. ahinler Keremlerin ellerini yiyorlar, para para kan damlyor, uultu. Talar akyor doruktan aa, yzlerce iri ta... Atllar,

kartallar, baykular, Keremler, ahinler, kurt lleri, ak sivri diler, ylanlar, krmz ylanlar birden ortadan siliniyorlar, kayorlar. Talar akyor All koyaa yukardan aa... Erkek sesleri, glleri, kfrleri yanklanyor kayadan kayaya... Paldr kldr talar nlayarak, uzun yanklanarak, da yerinden sarsarak akyorlar. Sonra yeniden karmakar, gkte kanat aprtlar, uultular, nal sesleri... Ceren kayann, bu dadaki en keskin, en yksek, iki minare kadar uzun kayann sivrisine trmand. Kollarn at, btn uultular dindi, dnya pssz oldu. Ceren kendi soluunu duyuyordu. Yreinin atlar kulaklarndayd. Halil, Halil, Halil, gelmedin Halil. Seni bir daha gremedim, Halil... Bir daha, bir daha seni gremeden... te Halil... Kendini uuruma aa atacakken bir sarsld, dizleri arln ekemedi. Kayann stne salverdi. Gzlerinin nnde bir k patlad. Ik kere snd, kere patlad. Sonra gene bayku sesleri, kartal sesleri, uzun atllar, nal sesleri, kvlcmlar, kvlcmlar, rsne sarlm Haydar Ustann glen ls, kl gibi kanl ak dileri uzam, uluyan l kurt. Ylanlar, ylanlar... Gece delirmi, esiyor, kayalar yerinden kopup savruluyor. Btn da aaya, ovaya iniyor, kknden kopuyor, sallanyor. Ceren bir daha ayaa kalkt, ku kanad gibi kollarn at, kendini bolua brakyordu, gene birden sesler kesildi, Ceren ortada yapayalnz kald. Kendine acd. Ben, ben, ben byle mi olacak, bu hallere mi decektim? Ceren, Ceren, Ceren... Alamaya, titremeye balad. Kollar yanna dt. Gene yere l gibi usulcana sald. Ak seik dnyordu her eyi, her zamandan daha iyi. Daha olaan. inde korkuya benzer, umuda, lme, rkntye benzer bir sevin ba gsterip sonra birden snyordu. Bir sevincin ucu gzkyor, gzkyor, Ceren yakalad yakalayacak, karyordu. Oktay Bey, atllar, Halil, baykular... Talar gene koya sarsmaya, koyun melemeleri, insan barmalar... Uultular, uultular, uultular... Dnya sarslyor. Aada akan Ceyhan suyu, klar. Talar bile yerinden oynatan bir kuzey yeli, deli poyraz, azttka aztyor. Binlerce kanat sesi... Kanl gagalar. Poyrazn nne dm, bitmez tkenmez bir hrtyla gelen, akan ylanlar. Islklar, slklar, souk, ten, rperten slklar. Topran her karndan, her aldan, her ottan, her kayadan tatan ykselen slklar... Gkten yerden gelen... Ceren kulaklarn elleriyle kapatt: Skyor, skyor, slklar, uultular durmuyor. Gece kaynayor; sarslyor, gecenin iinde kvl kvl kollar, bacaklar, atlar, kular, ylanlar, Cerenler, Keremler, ahinler, kyler, yangnlar, Oktay Bey, snen yzleri prtlemi bir sr gzleri at duda gibi sarkm duda... Gecenin iinde aalar, krmz ylanlar, smkl bcekler, krmz baykular, krmz kurtlar, ak dileri gzleri, trnaklar, krmz gagalaryla akbabalar... Uultu uultu, kaynama, st ste kvl kvl. Gece akyor. Ceren gene ayaa kalkt. Gene kvl kvl gece bir sel gibi akt, duruldu, sesler kesildi. Her ey gene apak oldu, Ceren gene apak dnmeye balad. Halil

lmedi. Halil lmedi, beni kandrdlar. Halil de beni aramad. Getirdikleri kanl gmlek yalan. Yalan, yalan, yalan... Kollarn at: Halil, Halil, Halil... Aadan obadan sesler geldi. Gene da, birden sarsld. Gene yukardan aa iri kaya paralar ard ardna yuvarlanmaya baladlar, gene yukardan glmeler, kfrler geldi. Halil oynad bu oyunu bana. Halil oynad, Halil oynad, Halil oynad. Ben o kadar yas tuttum, kendimi ldrmek istedim, btn oba bana dman oldu da Halil duymad m? Halil oynad bu oyunu bana... Kollarn at. Poyraz deliriyor, kuduruyordu. Birden gzlerinin nnden imekler akt. Bir daha, bir daha her yan aydnland. Dilerini skt: Halil, Halil! Halil szc azndan slk gibi kt. inde akp snen sevince benzer ey gene akacak oldu, gene kat. Ceren o akacak sevin n bir yakalasa, her ey bitecek, her eyden kurtulacakt. Uultular, gecenin kaynamas gene balarsa, iindeki k gene kaacakt. Acele ediyordu: Sevin st ste akacak oluyor, hemen kayordu. Ceren birden yakalad, dnya aydnland, iliklerine kadar bir sevinle titredi. Uultular, gecenin kaynamas, kvltlar, her ey silindi gitti. Yalnz koyaktan aa yuvarlanan kaya paralarnn sesleri, sarsntlar, aadan, obadan gelen lklar, bartlar... Ceren uzun kayann stnden indi, nerdeyse iinden tap gelen, trky syleyecek, geceyi trkyle dolduracak, aaya bylece yrd. Burnuna kurumu kekik, gneten yanm ot, nergis kokusu geldi. Yanm toprak da, kayalklar da kokuyordu. Eki, terlemi. Halil, diye dnyordu, Halil, eer dedikleri gibi sasan, bir daha gzm gzn grrse, grrse Halil... Sen ettin bu ii Halil. Halil dedike cana geliyor, kan kzyor, ii gene sevdayla, Halille yaamakla dolup tayordu. Ceren sabaha kadar geceyi dinledi. Esen poyraz, yelin yava yava diniini dinledi. Kuru otlarn atrdarken kardklar kokuyu koklad. Kayadan kayaya dolat. Sevinci gittike byyordu. Bir sevin iinde yzyordu. tekiler gibi sevinci uup gitmesin diye de yreine sk skya sarlmt. Bir kaklktan souk sabah suyu iti, upuzun uzanp kakla dudaklarn uzatarak... Baka, derin bir kaklkta da arpa arpa yzn ykad. Suda sar bir kurumu iek yzyordu, ald kulann ardna soktu. Gn d. Gece birden ekildi. Iklar bir anda tepeden trnaa ukurovann stne boalverdi. Aydnlk; topran kabuundan ieriye ta derinlere kadar iledi. Ceren aada Oktay Beyi grd. Atnn boynuna yumulmu Ceyhan nehrine doru gidiyordu. Ar, l gibi. Belki de atn stnde uyuyordu. Ceren bu adam her ne zaman grmse ii derin bir tiksintiyle rpermiti, imdi aldrmad bile. Azck acmayla, azck sevgiyle, azck inadna hayranlk duyarak onu izledi. Ben onun kadar olamadm, diye iinden geirdi. Ben onun trna olamadm. Ben Halili yitirdim. Da da arkasndan gidemedim. Yol yol onunla birlikte srnemedim. Kovuk kovuk onunla birlikte kaamadm. Ben bu sevdann hakkn veremedim. Halil, Halil, senin bir suun yok, ben bu sevdann hakkn veremedim. Kusuruma kalma Halil! Halile bir kere olsun candan bakm gzlerim, ona demi ellerim, ona gzkm boyum, dudaklarm, kirpiklerim,

kalarm, gzlerim, siz de kusuruma kalmayn. Obaya geldi, oba kaynayordu. Fethullah kprm, elinde tabancas, boyun damarlar imi, azgn bir boa gibi ortalkta dolayordu: ldrecein, ldreceim! Hepsini ldreceim. Kylerine ate vereceim. Gzlerini kr edeceim... Kadnlar bir araya gelmiler alayorlard. Erkekler susmular talarn stne tnemiler, gzlerini yere dikmiler, azlarn baklar amyordu. Bir sr adr yklm, stlerinde kocaman kaya paralar... Balar paralanm, kan iinde kalm, biri kz, biri erkek sekizer, onar yanda iki ocuun ls de kana bulanm bir kayann dibinde yatyordu. Sultan Kar dizini dvyordu. Ne oldu, ne oldu, ne oldu? Sen duymadn m, sen grmedin mi bamza gelenleri? Sen bu gece burada deil miydin? yi ki grmedin, iyi ki duymadn... Gece sabaha kadar dadan adrlarn stne kayalar yuvarladlar. adrlar kayalarn altnda kald. Musacn ocuklar da kaamadlar. Bak fkaracklar kaamamlar. Sabaha kadar gkten talar yad stmze. Kocaman kayalar. Bak, bak... Hep bu kayalar bu gece geldi. All koyan ukuru st ste talarla, kaya paralaryla dolmutu. Fethullah: Olmaz, diyordu. Be on kuru iin insanla bu zulm yaplmaz, diyordu. Kudurmu, gzleri kan iinde oradan oraya dolayordu. Sleyman Kahya adrndayd. Ceren adra girdi. Sleyman Kahya farkna bile varmad. Yumulmu, kollaryla bacaklarn kucaklam, enesini de dizlerinin stne koymu, sakallar titreyerek dalm gitmiti. Emmi, emmi, Sleyman emmi, diye seslendi Ceren. Sesi przsz, salam, gvenliydi. Sleyman Kahya durumunu bozmadan gzlerini at. Sana bir diyeceim var. Sleyman Kahya onun gzlerindeki lty grd, ard. Onu hi byle grmemiti. Syle kzm, Cerenim. Ben Oktay Beye varacam. Kendi gnlmle. Bu adamn adamlna hayran kaldm. Kimse onun gibi olamaz. Olamaz, dedi Sleyman Kahya, ayaa kalkt. Yaman bir inat, yaman bir sevda. Allah hayrl eylesin Cerenim. Aada dolanp duruyor, sylede arsnlar onu. Biliyorum, her gece gryorum, dedi Sleyman Kahya. Cerenin karar bir anda obaya yayld. Oba lleri, gkten yaan talar, ezilmi adrlar, teberileri unutup bir top sevin gibi uundu. All koyakta. Kalktk Horasandan skn eyledik. Parlar omzumuzda uzun elfeler. Kurt srleri gibi daldk dnyaya, yayldk marptan marka dek. Krmz yakut gzl, uzun boyunlu atlarmz Sind suyuna, Nil suyuna srdk. Memleketler, kaleler, ehirler aldk, devletler kurduk. Haran ovasna, Mezopotamyaya,

Arabistan lne, Anadoluya, Kafkas dalarna, geni Rus bozkrlarna, on bin, yz bin kara adrla kartallar gibi indik. Uzun, yedi direkli, kei klndan kara adrlarmz... Her birinin ii insan hnerinin en byk, en gzel, en ince renkleri, naklaryla ilenmiti. Ya elfelerimiz, ya kllarmz, hanerlerimiz fldii saplar altn ileme tfeklerimiz, dibeklerimiz, hrzma, gerdanlk, tepeliklerimiz kilim, kee, ullarmz... Haran ovasnda binlerce kii ceylanlara karp semah dndk. Ulu ahinler gibi. lenler tuttuk, kutsal cemler byttk... Ulu denizlerden ulu denizlere dalgalarca alkalandk. O kydan bu kyya vurduk. Kaleler, ehirler, memleketler, rklar, soylar karmzda boyun edi. Tutsak kldk bir a. ok ey yaptk insanoluna. Ama onlar hibir zaman aalamadk. nsanlar aalamak geleneimizde yoktu. Yoksula, yetime, dme, kadna, hangi soydan, hangi dinden, hangi lkeden olursa olsun dokunmadk, saygda kusur etmedik. Dost olsun, dman olsun onlar bizim dknmzden, yalmzdan, ocuumuzdan, kadnmzdan ayrt etmedik. Elaman demiin klna dokunmadk. Kaln, ilemeli, trl damgal yurtlar yaptk keelerden, scak salam. Hibir saray bylesine bu yurtlar gibi grkemli olamazd. Dnyann stnde konduk kalktk, zgr, tutsak, yenilmi, yenmi... Yzyllar geti, para para blndk, kldk, kara adrlar soldu. Ulu dalara, sulara, topraklara, ovalara, lkelere ad verip, damgamz bastk. Anadoluda karmza kt Kayseri da, Ar, Sphan, Nemrut, Binboa, Cilo da... Vardk Anadoluda da karmza kt Kzlrmak, Yeilrmak, Sakarya, Seyhan, Ceyhan suyu... Anadolu ovas, Tuz gl, kehribar sars zmleriyle Ege ovalar... ve adlarmz verdik sulara, ovalara, dalara. Anadolunun her kar toprana damgamz bastk. Her kar toprana bir ad bulduk, obamzn adn koyduk. Unutulmasn, bir ulu toprakta soyumuz boy versin diye... Drdler bizi tozlu yollara, ardlar bizi karl dalardan. Drdler bizi halden hallere... Anadolunun tayla toprayla akan suyu, esen yeliyle, binlerce yldan bu yana ilenmi gelimi, yeermi, boy atm kervansaraylar, saraylar, tapnaklar, ulu ehirleri, trkleri, gelenekleri, grgs, bilgisiyle bir olduk kaynatk. Etle kemik gibi... Yamurla toprak gibi... Her blmz bir ilde, bir lkede, bir toprak parasnda kald... adrmzn her bir paras bir yerde unutuldu, bir toprakta rd. Gr, sonsuz, ulu, kaynayan bir su gibi bir kkten ktk. Gz gz olduk... Daldk, ufaldk, azala azala tkendik, bittik. Artk trklerimiz belki de hi sylenmeyecek, semahlarmz dnlmeyecek, dostlar, canlar, erenler bir yrek olamayacak. Ay gn bizim baktmz gibi domayacak batmayacak. Usumuz geleneimiz, greneimiz, aacn tomurcuklanmas, yelin esmesi, insann domas, bymesi, lmesi stne dncelerimiz duygularmz bilinmeyecek, anlmayacak. iein amas, kaplann heykirmesi, yamurun yamas stne, topran yeermesi, bir kartaln yumurtlamas, bir tor ahinin, uzun boyunlu tor atlarn altrlmas, dnyaya, her yarata sevgimiz, dostluumuz, onlardan bir para olma gcnn harkulade salaml hi bilinmeyecek, nammz insan soylarnca sylenmeyecek. Birdenbire deil, binlerce yldan bu yana azala azala, ufalana, kle, her toprakta bir paramz brakarak tkendik... Bir aydnlk su gibi bu topran stnden aktk. Geldik Anadoluda da karmza kt Kayseri da. Ulu, temiz alml, yakkl, a batm. Krmz yakut gzl, uzun boyunlu atlarmz... Haran ovasnda, Mezopotamyada yz bin ulu kartal konmu gibi kl kara adrlarmz. Binlerce kii, binlerce ceylanla birlikte semah tuttuk gn gece, krkgn, krkgece... Hasan Aa ayaa kalkt. Sleyman Kahyay karlad. Uzun boylu, azck kse, yznden kurnazlk, hile akan, bunu da durmadan gsteren birisiydi. imdi sana glyorum, az sonra canna okuyacak, seni srtndan hanerleyeceim der gibiydi her an. Sivri yz bir tilkinin yzne ok benziyordu ama, ok sevimsiz, ylgn, buru buru, ezilmi, kt aclar iinde yorulmu, sonunda da baarm

ama, lanet olsun bylesi baarya, diyen bir yz. Ho geldin Kahya kardam, derecesiz sevindim, dedi, kapdan giren Sleyman Kahyay eski Trkmen usulnce kucaklad. Sesi yal bir kadnn atlak, kartalm, grtlaktan kan sesiydi. ok iyi oldu bu i, ok iyi, ok iyi. Olumun sizin gibi soylu bir obadan evlenmesine sevindim. Kahyay elinden tuttu, sedire oturttu, kendi de yanna oturdu, ellerini dizine koydu. Ya ite byle, sen yapmsn bu ii... Sa olasn. Karasevdann da bylesini bu dnya grmemitir. Ancak soylu, yiit, kkl kiiler bylesine sevdalanrlar. Sevda yznden canlarna kyarlar. Hibir zaman alak bir kiinin sevdaland grlm deildir. Gnl yce kiiler, gnllerinin yceliklerince sevdalanrlar. Bu, ite bu yzden bizim Oktay ok sevdim, ona hrmet baladm. rmedi, erimedi. Doludizgin sevdalanacak kadar bizden oldu. Kz da ne kzm yani, pardon arkada, aslan derim o kza ben. Hem de bir dii kaplan. gnden beri Hasan Aa Sleyman Kahyay konana aryor, onu byle kucaklyor, nce Cereni, sonra Oktay vyor, sonra da bana gelmi ne kadar i varsa bir bir saymaya balyordu. Benim anam hem de Yrk. n byk Horzumlu Beylerinin kz. Benim babam hem de Krt... Kartal gibi ukurovaya inmi, yllarca ukurun stnde tnemi bir kartal soy, gz kanl Lek Krd Beyleri... Benim dedem soylu Avar Trkmeni, Horasandan bu yana yedi iklim drt keyi haraca balam. yz yl, dokuz yz altm alt berent tutmu. Benim soyum, ite yle bir soydan byle bir Oktay kar... Bir sevdann ardnca yllar yl lrcesine srnr... Oba gelmi Hasan Aann iftliine, sra sra dut aalarnn yresine konmu, bir izgi gibi kapkara sralanm, bu da Hasan Aann gznden kamamt. Ky karma usulunca kondular, diyor, endieleniyordu. Byk bir nian treni yapmt Hasan Aa. Tek olunun nian trenine yakn btn kylerin ileri gelenlerini, her iki partinin bakanlarn, milletvekillerini, kasabadaki dostlarn armt. ki deve, tosun, saysz koyun, kei kestirmiti lene. yle bir len ki yllarca dillerden dmeye... Rak su gibi akmt. Cerene Adanadan, nl terzilerden son moda giyitler smarlamt. Vakitleri bol olsayd stanbuldan getirtecekti giyitlerini Cerenin. Doan yldz gibi Cerenin gzellii dodu sabahtan. Grsnler, grsnler de parmaklar azlarnda kalsn. Cerenin gzellii, grkemi nnde lal ebkem kesilsinler. Evet kardeim Sleyman Kahya... Ben ok zor kazandm bu iftlii. Ben bir saracn oluyum. ok zor kazandm. Bu topraklar benim alnterimlen karacak olsan, alimallah amur olur u koskoca topraklar. Her zerresinde bir damla terim var. Bu tarla eski bir Trkmen Beyinindi. Bey ikici, eline geleni savuran... Bir eliyle alp, teki eliyle ardna atan, delimsek, keyifi bir adamd. Bana borland. Ben altm, yemedim imedim, uyumadm onu borlandrdm. Onun yoluna iki tane dkkan kapattm. Birincisi bakkaliye, ikincisi manifatura... Onun yoluna otomobil sattm. ki de kamyon, bir de batos... Saysz traktr... O gak dedike su, guk dedike et verdim. Hk dedike para, zk dedike ya bal, mk dedike rak, hk dedike ne istediyse verdim. altm, altm, altm... Yirmi yl hi uyku dnek grmedim. altm altm... Borlarnn karl iftlik ipotek... Bir daha, bir daha, bir daha ipotek... O yetmedi, bir daha ipotek. Sonunda aldm iftlii... Trkmen Beyini de lnceye kadar iftlikten karmadm. Ona gene istedike rak, az da olsa para verdim. Bey burada

mrn tamamlad. lrken de beni ard, sen sa olasn Hasan, dedi, beni bu dnyada hi skmadn, lnceye kadar, ite lyorum, senden son bir isteim var. Syle onu da son gittilik yerine getirelim, dedim. O iri dut var ya, aada, dallar uzun, gerilmi, ben, dedi, o dutu iskanda kendi elimle diktim. ncecik bir fidand. Kocaman oldu. O daha yayor, bense lyorum. Beni onun dibine gm, dedi. Olur, dedim, sa ol, dedim. ld. Hasan Aa nc kars olaraktan da Trkmen Beyinin dul kz kardeini almt. Onun da iftliin bitiiinde bu kadar byk bir iftlii vard. Hasan Aa evlendii gn iftlii birletirdi. Bu iftlik be byk iftlikten kuruludur. Gittike de byyor. Hasan Aann dilinin altnda bir eyler var. Syleyecek oluyor, bir trl yz tutup da syleyemiyor. Sz dndrp dolatryor, bir yere getiriyor, gzleri parlyor, knyor sknyor, ter iinde kalyor, sonunda da susuyor, somurtuyordu. Bu iftlik benim kanm. Bu iftliin her ta benim yreimden de kymetli. Nen alp da bebecikler gibi kucamda byttm bu iftlik... Ya, bu iftlik... Bu iftlik diyor, susuyor, somurtuyordu. Yaaa, canm, kanm, emeciklerim bu iftlik... Sleyman Kahya szn nereye varacan ok iyi biliyor, sabrla bekliyordu. Horozlar tnceye, konumaktan yorulup Hasan Aann ba nne dverip otururken horlamaya balayncaya kadar sryordu. Sleyman Kahyann bu ikencesi. u herif u dilinin altndakini sylese de o da kurtulsa, Sleyman Kahya da... Gene horozlar tmeye balad. Hasan Aann ba nne dt decek, Sleyman Kahya: Hasan Aa, Hasan Aa, diye barrcana onu sesledi. Buyur Kahyam, diye irkildi Hasan Aa. Sleyman Kahya alttan alayl, dik, tok, durgun bir sesle: Dilinin altndakini bana bu gece syleyeceksin. Yeter kendine de, bana da yaptn zulm. Hasan Aa pikin, hibir ey olmam gibi, tilki gzlerinde bir kandrmann zaferi, kurnazl, sesini etkili, scak, yree ileyen, indirip ykselterek: Sizin Yrklerin buraya, benim iftliime iskan hakknda Oktay size neler dedi, onu merak ediyorum. Oktay bu iftlii kimseye hibe edemez, bu bir. Kiraya veremez bu iki.. Satamaz, bu ... Bu iftlik benim... Bu iftlii yarcya verir, verir ama, o da akrabalarm olan, iftlikten hi anlamayan Yrklere veremez. Yrkleri, z bir akrabalarm iftliimde yarc, rgat olarak altramaz, dedi. Bu, drt. Hasan Aa u Yrklere ok acyordu. Yrei kan alyordu onlarn u perian, srm srm hallerini grdke, serencamlarna vakf olduka... Nedir, nedir, nedir bu insanlarn ilesi, ayaklarn basacak salam bir kar toprak iin? yle deil mi efendim? Geldikleri gn iftlie bakmlar bakmlar, kendi mallar gibi bakmlar, sevinmiler, bir odaya yeni girmi kedi gibi iftliin her bir yerini yoklamlar, sevinmiler. Sevinlerinden umular. iftlii satn almlar gibi... Takn bir

sevinte deli divane uyumular, nianda olmadk oyunlar, icatlar karmlar. Oktay ne derse desin, ne sz verirse versin, bu kz deil Ceren, Meryem Anamz olsa, toprama Yr sokmam. Girerler bir daha kmazlar. Hibir zor onlar yaptklar topraktan ayramaz, kopartamaz. rnaklarn bir bir topraa geirmeyegrsnler. Tilkiii, tilkiii tilki Sleyman, tilkiii... Baharda dn yapacam Sleyman Kahya... Krk gn krk gece. Eski Trkmen dnleri gibi, grkemli, anl shretli. Trkmen, hem de Krt, hem de Yrk soyumuza layk. Senin oba o zamana kadar burada kalsn. Yani bahara kadar. Bir bu yl izin verebilirim burada klamanza... Bir bu yl, o da olumun dnnn hatr enlii iin. Benim kan ter dkerekten elde ettiim iftliim hibir zaman Yrklere klak olmaya msait olmayacaktr. Olamaz da... Oktay yle bir ey sylemise, bu iftlik benim z bir canmn iftliidir. Kimse karamaz. Belimden dm z bir yrekli, yiit, salam, Ceren gibi bir kzn nianls da olsa olumu kartrmam. Karamaz. Onun iin ancak burada bahara kadar oturabilirsiniz. Bahar burnunu gsterir gstermez de torlarsnz toplarsnz adrlar eker gidersiniz. Bu k iin sizden hibir cret talep etmiyorum, Sleyman Kahya... Birka kere onun dizine vurdu. Dizini, omuzlarn okad. Sz aabildiinden, Sleyman Kahyann da buna frsat hazrladndan dolay kvanlyd. imdi bak kardan, iki gzmn tek iei, hem de ... imdi bak kardam, oraya yalnz bu k burada oturacaklarn syleme. Hep burada otururuz sanyorlar. Bizim Oktay ne demise onlara... Fkaralar, bir duyarlarsa ki yalnz bu k kalacaklar burada, sevinleri kursaklarnda kalacak. Senden ricam, hibir ey anmsatma onlara, sezdirme. Yazktr. Yreim paralanyor hallerine. Hi olmazsa gnl rahatlyla bu k otursunlar burada. Gelecek ka da Allah kerim: Olur mu? Sz ver bana, obaya hibir ey sylemeyeceine sz ver. Olur mu? Olur, dedi Sleyman Kahya, bilgi, olgun, ac deneylerden gemi bir insann telaszlyla, anlayyla. Sana gelince, yalnz sana ve oluna buradan ucuzca bir elli dnmlk bir tarla satarm. Hem de ucuza. Senin olun yrekli bir adam. Beni de burada ok sktryorlar. Brakrsnz obay gelecek yl, gelir satn aldnz yere ev yaparsnz. Cerenin babasna gelince, onunla konutum. Neyi varsa, devesi, koyunu, at kilimleri satacak, ben de ona u dutlarn olduu yerden bir evlik yer vereceim... Sa ol, dedi Sleyman Kahya. Bizi dnmsn Hasan Aa. Allah senden raz olsun. Kalkt, kucaklatlar. Birbirlerinin omuzlarn ptkten sonra ayrldlar. Gn neredeyse dodu doacak. Son horozlar tek tk tyorlar. adrlara doru, karanla dald, yrd. Bu gece adrlarda bir bakalk vard. Btn adrlarda sakl, incecikten ipileyen ra ltlar. Yanp snen... adrlara yaklatka kulana fsklar gelmeye balad. Gizli, duyulur duyulmaz konumalar. Bir ihanet konumas gibi belirsiz, alttan. adrnn nnde olunu kendini bekler buldu. Fethullah: Baba, dedi korkulu, fkeli, hnl bir sesle. Grdn m bamza geleni? Halil geldi. Sleyman Kahya dmdz bir sesle: Ho geldi sefalar getirdi. Deli olan da bir greceim gelmiti ki... Nerede? erde mi?

Kendi adrnda, dedi Fethullah bozulmu. ar da buraya gelsin. Onunla hi kimse konumad, dedi Fethullah. O gelince kimse azn amad. Kimse yzne bakmad. Herkes onu tanmazdan geldi. O da adrna girdi, geldiinden beri de bir daha kmad. Neden byle etmiler? Halile ayp etmiler. Daha o bizim obann Beyi. Beylik etmiyor ama sancak, davul, tu, teber daha onun adrn da. Neden yle yaptnz Halile? Yaptk, dedi Fethullah. Ne yapalm, hem de iyi yaptk. O da Cereni almaya gelmesin. Bilmiyor mu ki Ceren nianl? Sleyman Kahya sertleti: Git ar onu bana, dedi. Hemen gelin. Dur, dur, dur... D nme. Ben gidiyorum onun adrna. Beyimiz deil mi? Uzun, sert admlarla Halilin adrna yolland. Ardnda da Fethullah. oban kpekleri hep bir azdan ryorlard. Gr, koygun, ar, olgun seslerle. Soylu adamlar byle uzun boylu, ince olurlar. Halilin sakal, by kvrckt. Gzleri dalgnd. Arada bir akmaklayor, yrtc bir kurdun gz kesiliveriyor, her an bakalayor, deiiyor, renkten renge, ktan a giriyordu. Yepyeni bir Alaman filintas takmt omzuna. Sa omuzdun bir koar, sol omuzdan bir koar fiek indirmiti. Belinden gsne, ta koltuklarnn altna kadar drt koar fiek balamt. Uzun erkes haneri, gm savatl, sol kalasnn stnden sarkyordu. Srmal Mara abas, mor izgili abann stnden palaskayla belini sktrm. Banda dal fes, el dokumas, kaln kahverengi yn alvar, yn alvarn stne ekilmi dizleme, ilemeli oraplar. Soylu adamlarn omuzlar biimli, eneleri ukur olur. Halil kr ata binmi geldi. Uzun boylu, krmz yakut gzl bir att bu. Fethullah gene kprm, obann iinde dolap duruyordu. adrlarn nne birikmi, ellerinde nakl, oymal kirmenleri sinirli sinirli yn eiren erkekler, kskn, nerdeyse patlayverecek kadnlar, ykkn suratlar bir delilikte. Ne ii var? Syle Hdr emmi, bu adamn, bir ekya kiinin ne ii var obamzda? Daha yerleeli bir ay olmad. ektiimizden haberi yok mu, ne ii var? Zaten yakt ky... Kyleri yananlar bizi yiyorlard. Onun yznden. Ne ii var, arkasnda bir tabur candarma... ukurovann ortasnda ne ii var? Zaten Ceren de hasta, lyor, onun geldiini duyunca daha da ktlemi... Ne ii var? Hibir ii yok, dedi Hdr. Hibir ii yok. Cereni almaya geldiyse, Karaullu obas son erkeine kadar lr de ona Cereni vermez. Ceren Allah huzurunda nianlanmtr: Ne ii var onun burada? Bir kaak adamn, bir ekiyann, bir kan iicinin? Bir nianl kza adam dolanr m? Kz seni istememi, bakasna varm, hem de kendi gnlyle... Olum Fethullah sen fkende haklsn... Biri imdi gider de seni candarmaya ihbar ederse... Sen bu ukurovada nasl edersin, nasl kurtulursun, hay Halil? ldrrler Halili. Biri gider de ihbar ederse... hbar ederse... Halil burda derse... Halil... Halil sz yreklerde gizli, utanl bir ihanet gibi dikildi kald. Mslm Koca ok kzd:

t sdkleri, diye bard. O bizim Beyimiz. Tu da onda, davul da onda... Olsun, olsun, dedi Hdr. Beylik mi kalm paalk m? Kuru bir davul, gve yemi bir tu, yrtk bir sancak. Sus! diye bard Mslm Koca. Sus mendebur. Sus l herif. Susss....Oba lmeyince byle sz edilmez sancamza. Sus Hdr, dedi tekiler de. Varma stne Kocann. Biri ihbar ediverirse... Ne olur, ne olur! Hkmet gelirse, yer gtrmez asker ile... te o zaman, ne olur, ne olur... Halil dalara kamaz m? Benim iki ocuum ta altnda kald, Halil yznden. ukura bizi sdrmyorlar Halil yznden. Bir de Cereni karacak, bizi byle elsiz ayaksz, desteksiz, belsiz koyacak ukurovann ortasnda. Halil yznden. Halilin haberi yoktu. Sleyman Kahyann haberi yoktu. nanlmaz ktlkler dnlyordu, Halil dnda, kadn erkek, oluk ocuk bir beden, bir aklamyorlar, dnyorlar Halil iin tuzaklar yoktu. Bir de Cerenin haberi iin. Btn oba, birka kiinin kafa olmu dnyorlar, kuruyorlard.

Bu gece, o beylik adrnda uyurken, bana kocaman bir ta, hnk diye can kar. Kim bilir kim ldrd. Ne dersin Kamil? yi olur Fethullah. Gitsek karakola byle byle desek... Halil bizim obada... Halili de gece uyurken kskvrak balasak... Teslim etsek... Biz bir obayz, o tek adam. Nasl olur Osman? yi olur Rstem, iyi olur. Sen daha iyi bilirsin bu ileri... Konuma, gizli tartma gece yarsndan sonraya kadar srd. Gece yars bir karar kendiliinden ortaya kt. kii, Fehullah, Rstem, Osman, bir araya gelip gece Halil uyurken bana kecek elini ayan balayacaklar candarmaya teslim edeceklerdi. Niye ldrmeli Halili... Nasl olsa candarmalar onu ldrrlerdi. Az i mi, bir koskoca ukurova kyn yakmt. Halil tetikteydi. Eli her an tabancasndayd. Havay hemen sezmi, bana gelecei anlam, bekliyordu. Kapdan ieriye bir karart szld, Halil ayaa frlad. Karart birden uzand, geldi, Halilin boynuna sarld. Halil, Halil, Halil, dedi. Seni dnya gzyle bir daha grmeyi nasip edene krolsun. Seni bana ld, dediler. Kanl gmleini nme serdiler. Kimsenin eli... Biliyorum, dedi. Bir sre yle kaldlar. Konuamadlar. Ceren terliyordu. Titriyordu. Uar gibi... Eli Halilin elindeydi. Hibir ey dnemiyordu. Bir korkuda gnyordu. Ne

olacakt? Akl durmutu. Halili grnce, geldiini duyunca her eyi, dnyay, kendini unutmutu. Her ey, btn dnya, elleri, gz, kulaklar, salar hep Halil olmutu. Halil dnyor, Halil soluk alyordu. Halil: Ceren, dedi. Her eyi biliyorum. Olan biteni... Bana gelenleri. Senin yaptklarn... Her eyi. Ceren ona sokuluyor, snyor, titriyordu. abuk olalm Ceren. Obal beni ldrecek. Sleyman Kahya syledi. Bana da syledi, dedi Ceren. Ne iyi adam, dedi Halil. Ne yrekli bir adam. Halil kalkt, titreyen Cereni kucaklad. Dar kard. Darda glgeler katlar. Halil nce Cereni ata bindirdi, sonra kendisi bindi, srd. At srer srmez de birden ona doru kurunlarn vzldadn duydu. At dndrd. Bu gece sabaha kadar dalar tutmazsa hali yamand. imdi oballar da candarmayla birlik olacaklar, onu en byk can alc dmanlar gibi kovalayacaklard. Halilin at gn burnuna Krmacly at, Akyola dt. Dikenliyi geip, Karatepenin kayalklarn tutunca Halil ardna yarm dnd: Ceren, dedi. Ceren... Bu gece be mays alt maysa balyan gecedir. Bu gece Hzrla lyas bulutuklar an gkyznde bir ift yldz tokuur. Yldzn birisi yalp yalp ederek marptan, teki pervazlanp dnerek marktan gelir, tokuurlar. Tokuur tokumaz da byrler, oalrlar, yeryzne top top k olur salrlar. Tam bu srada da yeryznde ne varsa, o an iin durur, lr. Damarlardaki kan durur. Yeller esmez, sular akmaz, yaprak kprdamaz kularn, bceklerin, kanatlar kalkmaz. Her ey, kirp diye kesilir. Ses durur, uyku durur. ieklerin amas, otlarn bymesi durur. Tekmil canllardaki, canszlardaki devinme, yaam durur, lr. Bir an iin her ey lr. te bu anda bir insan gkteki yldzlarn tokutuunu, tokuup yeryzne saldn grrse, ite bu an bir insan akan suyun kirp diye kesildiini grrse, tam o an, ne isterse olur. sterse, istei hibir vakit olamaz bir istek olsun, olur... Eer be mays alt maysa balayan gece Hzrla lyas bulumazlarsa, bulutuklar an dnya lmezse, bir daha iekler amaz, bir daha doanlar domaz douranlar dourmazlar. Onlar bulutuklarnda topraktaki her ey birden lr, sonra, bir an sonra yeniden daha gr, daha canl, yaam yenilenir, fkrr. Karaullu obas Aladan koyana gelip konal gn olmutu. Oba gzn buradan ukurovaya altm adr gitmi, otuz be adrla geri dnmt. adrlar biraz daha eskimi, solmu, ypranmt. Bugn gene toy kurulacakt. Sabahtan koyunlar kesilmi, byk kazanlar ocaa konmutu. Kollar emrek, ak bartl yal kadnlar ocaklar yakyor, kazanlara etler, kokulu, kurumu sebzeler, da baharat koyuluyordu. Bir yandan da pilavlar piiyordu. Ak tan stne turuncu, gne, hayat aac ilemeli keeler serilmiti. Bu yl gene Koyun Dede gelmiti. kucanda. nsan azman ermi Dost klanarak yryen, hem de bundan Dede gelmiti, gr avazl, sesi ri saz sakalnn altna kadar, Dede gelmiti. Karanlklarda hi haberi olmayan... Smbl gnlk yoldan duyulan... Gen Ali

Dede gelmiti, kere Hzrla karlam, yr git yolunaya Hzr, benim senden hibir dileim yok, ben insanm, kendi dileimi kendim yerine getiririm, demi. Kavalclar gelmilerdi. Sultan Pirler davulcusu, Davulcular Oca piri Abdal Bayram gelmiti. Toy balad. Yenildi iildi, sofralar kaldrld. Toydan sonra Dedeler glbenkler ektiler. Aladan koya gravazlarla yankland. Sazlar, demeler balad. Sonunda da semah balad. Kadnlar erkekler, yallar genler semaha kalktlar. Akar bir suyu muaklnda, eski topran, tan stnde, semah dnenlerin ayaklar akt. Bedenleri dost, sevgi scak inceden dalgaland, uar gibi kollar havaland usuldan, indi. Tam bu srada dadan, Dedeler dalm saz dverlerken, cokun semah aydnlk bir su gibi gn grm topran stne dm akarken, yumuack, kr atna binmi, Cereni de terkisine alm Halil geldi. Atndan indi, at yandaki alya balad. Cereni elinden tutup getirdi. kisi birden gelip Koyun Dedenin huzurunda niyaza vardlar. Koyun Dede onlar kutsad. kisi birden semaha girdiler. Semah bitti, Abdal Bayram davuluyla ok eski semahn tek bana dnmeye balad. Bir tepe gibi ylm odun beine ate verildi. Gene dnmeye baladlar. Gn kavutu. Sazlarn sesi kesildi, semah durdu, Abdal Bayram davulunu kucaklad gitti. Kimse Halile, Cerene bakmad. Ho geldiniz demediler, nerdeydiniz, ne yapyordunuz, demediler. Onlar yoklarm gibi, hi gelmemiler gibi davrandlar. Bir ksm kinle, fkeyle baktlar. Bir ksm da belli belli topraa tkrd. Halille Ceren adrlara yollandlar. Halilin bo Beylik adr gene kurulmutu. At adrn kapsna balayp ieriye girdiler. Halil bir ral tututurdu. Uzun uzun adra bakt. Her ey yerli yerindeydi. Dar ktlar. Oba kaynayordu. Fsltlar Aladan koyan almt. Olmaz bu kadar da, dedi Fethullah. Ocamz sndrdkten sonra, sen gene gel obaya... Bizi btn ukura rezil rsvay ettikten sonra... Olmaz, dedi Hdr. Olmaz, dedi Musack. Olmaz, dedi kadnlar. Olmaz, dedi ocuklar. Yalnz iki kii olmaz demedi. Birisi Sleyman Kahya, birisi de Mslm Koca. Olmaz, olmaz, dedi Abdurrahman. Olmaz, dedi Sultan Kar. Olmaz, olmaz, hi olmaz, dedi Fatma. Olmaz, dedi Dedeler. Ve Rstem candarmaya kotu, Aladan koyandan bir lm yeli gibi eserek aaya indi. Silahlann hepiniz, dedi Fethullah. Belki candarma onu karr, bu gece biz onu haklamalyz. Niin geldi? diye sordu Mslm Koca Sleyman Kahyaya.

Bir Bey, Beylik yapmasa da byle bir gnde, Hdrellez gecesinde obasn brakamaz. Onun iin geldi Mslm karda. yi de yapt. Sleyman Kahya koyan yamacndaki krmz, akmakta kayann dibinden kan Alagz oluunun bana geldi, kepeneini yere atp stne oturdu. Pnarn iinde yldzlar... Silme parlt. Sleyman Kahya rahat, artk hibir ey dnmyor, istemiyor. Buraya alkanlk yerini bulsun diye geldi. Pnarn iindeki balklar seyreyliyor. Bir ac, buruk mutlulukta. Olacak gibi deil. Hava lk, ortalk mis gibi kokuyor. Sleyman Kahyann geni burun delikleri ar kanatlar gibi titriyor, alp alp Binboa dalarnda bu yl bahar ban alm da yrm diyor. Ban, ban alm da can iine yrm, yrm hay yien... Mslm Kocann bekledii oluk bir aacn karnndan kyordu. Bu su durursa, diyordu iinden Mslm Koca, ben hemen fark ederim. Bu su yle ar diye akyor, yle abuk, hzl, yle bir ses karyor ki, durduunu kr gz grr, sesinin kesildiini sar kulak bile duyar. Bak Hzrm, vakteriti sultanm. Bu yl yetiirsen yetitin imdadma, yetimediysen ben gittim giderim. Bak bizim Haydar da grledi gitti. ukurda klak m, ukurda klak m, ukurda klak m? Kzgn: Onu genler istesin, diye bard. Bana gster yldzn, ben Lokman Hekimin lme are olan ieini isterim. Gster bana yldzn, hibir ey istemem. Dnyay versen istemem. Ne versen istemem. u dalar hep altn yapsan, u dnyay hep klak yapsan gene istemem. iei, iei, iei, yaam ieini isterim. Ne olursun hi vaktim kalmad. Ne olursun, u yldzlar atrken, u sular dururken onlar bana bir gstersen ne olursun! Haydi canm, haydi kardam, ne olursun gster. Koklayan lmezlie eriir. Bir ylm bile kalmad, ne olursun. Ben ldkten sonra dnyay lmn aresi olan iee bomusun ne fayda! Ben gittikten sonra bir daha gelmem ki...' Bir ara dnd; yreinin ba czzz etti, sonra kzd: Olmaz, dedi. Bana ne? stemem, istemem, istemem! Ben kimseden klak istemem. Yumuad, glmsedi: Bak, gzn sevdiim, o iek bu Aladan koyanda, elini uzatsan koparacaksn. Hangi iek bir sylesene. Haydi. Az yukar yatt, gz yldzlarda, kula suyun sesinde. Bu i hi dalgnla gelmez. Bir dalarsan bakmsn ki yldzlar o anda tokuup geip gitmiler. Biri Hseyin, biri Veli, birisi de Dursun. Onar yalarnda. Hseyin: Ben klak istemem, dedi. Ben bu obada kalmayacam ki... Ben kendime baka bir ey isterim. Bu yl daha ne isteyeceini bilemiyordu. O kadar istedii vard ki, birisini daha seememiti. Veliye gelince o, bu yl yol stndeki konakta bir gece uyumay istemekten vazgemiti: Yreinin banda yle gzel bir istek saklyordu ki imdilik

kendisine bile sylemiyordu. Yldz grr grmez syleyecekti. Dursun gene: Bana ne klak! diyordu. Yeter ki babam hapisten ksn. O zaman her bir eyimiz olur. Klamz, yaylamz, topramz, dnya bizim olur, dnya! Yeter ki babam bir hapisten ksn... Kel Osman bu yl alabalk avlamyordu. Elinde tfei Fethullahn yannda dikilmi duruyordu. Bu yl ok kii sular ba beklemiyordu. Bu yl ellerinde tfekleri... Yallar, kadnlar, ocuklar bekliyorlard. Gen kzlar bekliyorlard. Gzleyi gzleyi gzm drt oldu deyip bekliyorlard. Hastalar bekliyorlard, dertliler, dermanszlar, kimsesizler, aresizler bekliyorlard. Ve Cerenle Halil Tabuyduran pnarnn bana gelmilerdi. Glgeleri suyun aynasna dyordu. Su, toprak, akl talar inceden bir pren kokuyordu. Yanlarnda ince, uzun, altn tyl bir taz yatyordu, geen yl da Ceren bu tazyla beklemiti bu pnarn ban. Taz Halilin tazsyd. Nerden gelmise gelmi, onlar bulmutu. Yldz aydnd. Donuk kta gltler. Elleri ellerini buldu. Yldzlar, su, dnya yunmu arnm prl prld. Ceren: Bizim hibir isteimiz yok, kalk gidelim Halil, dedi. Halil: Dur hele; dedi acele. Vardr belki. Hele bir yldz grelim. Grelim, dedi Ceren. Syler sylemez de ayaklarnn dibindeki taznn kulaklarn dikip ayaa kalktn grd. Halil: Kprdama Ceren. u kayann kovuuna gir, hi kma. Ben sana dememi miydim, bizim obal bizi balamaz. Bizimkiler, sardlar bizi. Sesler, kprtlar... Sesler gittike, gecede oalyor, yaklayordu. Halil, kulak verdi drt keyi dinledi. Bu geceyi mi buldunuz, diye bard Halil. Bu gecede ylan bile, canavar bile, kanl dman bile dokunmaz insana. Bu geceyi mi buldunuz? Kardan ses soluk gelmiyordu. Btn sesler bir anda kesilmiti. Sonra birden, drt bir yandan kurun yamaya balad pnara, Halilin bulunduu yere. arpma sabaha kadar srd. Sabaha karyd ki Halilin silahnn sesi kesiliverdi. Onun silahnn sesi kesilince tekiler de kestiler. Ceren sakland kaya kovuundan kp Halilin yanna vard. Halil yzkoyun kapaklanm yatyordu. Ceren onu srtlad, kayala doru ekildi, bir ku gibi kayd gitti. Gn atp bir kavak boyu ykselincedir ki tekiler Halilin dt yere, pnarn bana geldiler. Yerde bir kan glei phtlamt. Kann yannda kapklar, yeil sinekler. Ceren, lsn ald gtrd, Aladan doruuna. Dorukta, Halilin kamasn karp kayalarn arasna ona bir mezar kazd. Halili okad, pt, kazd ukura koydu. stn topraklad, kaldrabilecei kadar byk bir ta baucuna dikti. Btn bu iler olup bittikten sonra bir sabah vakti Ceren obaya geldi, Sleyman Kahyann karsna dikildi. Cerenin geldiini gren oballar onun geliine,

Halilin lmne sevindiklerinden daha ok sevindiler. Halili ldrdler Kahya... Onu gmdm de geldim. Beylik adrna yrd. adrn kapsnda Halilin at yle bal duruyordu. Ceren elindeki tfei dorulttu, ata nian ald. At yere dt, debelenirken Ceren bir kurun daha skt ata. Sleyman Kahya: Odun getirin, uraya yn, diye emir verdi. Orada susmu kalm kalabalk kmldad. Ortaya bir anda kocaman bir bek odun yld. Sleyman Kahya adra girdi, nce sanca getirdi odunlarn stne att, sonra tuu, sonra davulu, sonra adrn teki teberilerini, kilimlerini, keelerini, heyhelerini, neyi varsa, hepsini getirdi odunlarn ustne att. Skn adr. adr skp getirdiler, odunlarn stne attlar. Ceren tede durmu, olup biteni kaytsz, alamadan, kederlenmeden, kprdamadan seyreyliyordu. adr getirilip odunlarn stne atlnca, odunlara yrd. Sleyman Kahya hemen onun nne geti: Dur kzm, dedi. Bu adr Beylik adrdr. Onu yakmak da bana der. Kibriti akt. Odunlar ate ald. Yalm ykseldi. Ac bir kl kokusu ortal kaplad. Odunlar, adr, teberiler yanp kl oluncaya kadar btn oba suskun ayakta dikilip bekledi. Gzlerini de ateten ayrmadlar. Her ey yanp kl olunca Sleyman Kahya oraca, bir tan stne kverdi. Yzn elleri arasna ald. Yamur gibi dkyordu. Bir anda sakal ya iinde kald, pslak oldu. Ceren uzun boynunu biraz daha uzatt. Baklarn nce atn ls stnde dolatrd. Sonra donmu kalm suskun kalabala derin derin bakt. Sonra da vard Sleyman Kahyann karsnda dikildi, ona bir eyler syleyecek oldu, vazgeti. Halilin tfeini omzuna vurup koyaktan yukar dorua doru yrd, ekildi gitti. Oballar orada, olduklar yerde kalakaldlar. Cerenin ardndan balarn kaldrp bakamadlar bile. te her yl byle olur. Be mays alt maysa balayan gece Hzrla lyas dnyann bir yerinde buluurlar. Onlar bulutuklar an dnyadaki btn yaam durur, tekmil canllar lrler. Hemen sonra da daha gr, daha canl, daha dourgan dirilirler. Ve biri marptan, birisi de marktan kopup gelen iki yldz gkyznn ortasnda tokuur, birleirler. Birleip k olurlar, yeryznn stne top top salrlar. SON