1

ZOFREN ve PSKOZ KAVRAMI

Psikoz Kavram: Psikoz ksaca kiinin gereklikle alakasn koparan akl hastalklarnn genel addr. Psikozlar en basitinden birka gn sren ksa psikozlar ve bazen bir mr boyu devam edebilen izofreni yelpazesinde ok fazla sayda hastalk ihtiva eder. Hayatmzn en byk nimetlerinden biri phesiz akldr. Aklmz sayesinde gerekleri arptmadan kavrar ve ona uygun sonular karrz. izofreninin de iinde bulunduu psikozlar

dediimiz hastalklarda kiilerin gerei deerlendirmesi bozulur. Psikiyatrik hastalklar iinde skl olarak % 3-5 arasnda deien izofreni yllar boyunca insanlarn hem korktuu hemde ilgi

duyduu bir hastalk olagelmitir.. Bunun nedeni gizemli bir yaam ve normal davranlarn tesine gitmekte yatar sanrm. izofrenlerde mmkndr. 1-Hezeyanlar (Sanr-Delusion) : Gerein tesinde kendi kafasnda kurduu eyleri gereklermi gibi deerlendirme. kna iin makul delillerle bile onlar deitirememe. Paranoid kskanlk yada byklk hezeyanlar gibi. 2-Varsanlar gelmesi, gzne (Halusination): kimsenin Kulana gaiblerden sesler grlen belirtileri u ekilde sralamak

gremedii

varlklarn

grnmesi

burnuna ktkokular gelmesi gibi. 3-Konuma ieriindeki acayiplikler: Kelime salatas yada anlamn birbirinde kopup konumann ieriinde bir btnlk

olmamas durumu vardr.

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

4- Garip davran: Ortalk yere iini yapma yada herkesin ortasnda masturbasyon yapmay makul grme gibi yada hi

hareket etmeden uzun sre kalma vs. 5-Kiinin yznde donuk bir duygu ifadesi varl, konumamam yada kiinin herhangi bir olay karsnda duygu ifade edecek jest ve mimik gstermemesi. Saylan belirtilerin hepsinin bir izofrende olmas gerekmez. lk ikisi var ise kiiye psikoz grubu hastalklardan birisi var deriz. Bunlar ierinde sre ve hastaln iddeti izofreni demek iin gerekir. 6 aydan daha uzun bir sre psikoz belirtileri gsteren hastalara izofreni diyebiliriz. izofreni tans konulduktan sonra alt tiplere ayrlr. Tabloya hakim olan belirtinin tipine gre yaplan alt tiplemelr hastaln gelecei ve nasl olabilecei (prognoz) hakknda da n kestirme yapmamza yardmc olur. Bu tipleri ksaca yle sralayabiliriz.

1-Paranoid tip izofreni: Bu tip izofrenlerde hastaln normal insanlardan ayrdedilmesi olduka zordur. nk kiilerde

hezeyanlar dorultusunda zaman zaman zaman yapabilecekleri davran dnda etrafa garip gelebilecek ok fazla belirti yoktur. Bir veya birka hezeyana ek olarak sklkla kulaa gelen sesler vardr. Bu hastalar dier izofreni alt tiplerinde olduu gibi garip davranlar evrelerinde garip konumalrda bulunmazlar. insanlar Hatta bazen

hezeyanlarna

inanan

bile

bulunabilir.

izofreninin bu tipi ile yine bir psikoz olan Hezeyanl Bozukluk ok sklkla kartrlabilr.
DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

2-Desorganize

Dalm)

Tip

izofreni:

Bu

hastalar

da

dalm konuma ve dalm davranlar grlebilir. Yani sama sapan konumalar yada etrafa sama gelen davranlar yaparlar. Yzlerine baklrsa donuk bir yz ifadesi yada mevcut durumu ile alakasz bir duygulanm glnecek gsterirler. Yani alanacak Yada eye

glebilirler,

eye

alayabilirler.

duygulanm

ifadeleri anlamsz yere sk sk deiir.

3- Katatonik Tip izofreni: izofreninin bu tipinde hastalarda uzun sre ayn garip postrde (duru, vaziyet lama) durular ve ar hareketsizlikler, akca amasz olarak yaplan ve d

uyaranlardan etkilenmeyen ar hareketler yada ar negativist davranmalar olabilir. Bu tip izofreni hastalar karsndaki insann hareket ve davranlarn tekrarlaabilirler.

4-

Farkllamam

Tip

izofreni:

Hasta

muyene edildiinde

izofreni tans konur ancak yukardaki alt tiplerden hibirisi tam olarak ayrdedilemezse bu tan konur.

5- Tortu Tip izofreni: Belirgin olarak izofreni belirtilri artk kalmamtr ancak daha cok duygulanmdaki (affect) kntn

srd ve izotreni beliritlerinin yumuam halde devamettii durumlarda bu alt tip izofreniden bahsedilir.

Psikoz belirtileri baladktan sonra en az 6 ay devam etmesi gerekir ki hastaya izofreni tans konulsun. Eer daha ksa sre
DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

geti ise hastann tans tam olarak konmaz beklenir. ( Ksa psikotik bozukluk, izofreni benzeri bozukluk vs) Bazen izofreni yaanlan genel tbbi bir duruma bal olarakta ortay kabilir. Bunun ayrmn tam olarak yapmak mmkn

deildir. Ancak hastalkla izofreni arasndaki iliki bilimsel olarak dorulanrsa bundan sz edilebilr. Alkol ve madde kullanmna bal psikozlar ve izofreni

bundan sonraki yllarda sanrm daha fazla ortaya kacaktr. izofreninin tedavisinde yeni kan ilalar byk ufuklar

amtr. Bu ilalarn bazen yllarca toplumdan kam hastalara bile faydal olduu grlmektedir. Tedavide ilalar ilk srada gelir. Bu hastalk iin psikoterapilerin yeri neredeyse yok gibidir. Sosyal yardmlar ise toplumsal uyumun daha iyi olmasn salar. Bylece izofreni hastalnn ortaya kard fiziksel ve sosyal ykm ok daha uzun srede ve daha az ortaya kar. WWW.PEDAM.COM

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999