- Antropoloke karakteristike sportaa MORFOLOKE KARAKTERISTIKE

Pod morfolokim karakteristikama antropolokog statusa ovjeka podrazumijevaju se procesi rasta ovjekovog ontogenetskog razvoja. Utvrivanje morfolokih karakteristika vri se na dva naina: faktorskim pristupom (F) i taksonomskim pristupom (T). Faktorskim pristupom moe se utvrditi da je morfoloki prosotor etverodimenzionalan. L longitudinalna dimenzionalnost skeleta (rast kostiju u duinu) T - transferzalna dimenzionalnost skeleta (rast kostiju u irinu) V volumen i masa tijela (ukupna masa i obim tijela) M potkono masno tkivo (ukupna koliina masti u organizmu). FUNKCIONALNE SPOSOBNOSTI

Pod funkcionalnim sposobnostima ovjeka podrazumijeva se sistem funkcionalnih struktura organskih sistema i njihivo funkcionisanje. MOTORIKE SPOSOBNOSTI

Pod motorikim sposobnostima nazivaju se sposobnosti ovjeka koje uestvuju u rjeavanju motornih zadataka i uslovljavaju uspjeno kretanje bez obzira da li su steene treningom ili ne. SNAGA Snaga se definie kao sposobnost savladavanja otpora ili suprotstavljanja otporu naprezanjem miia. Ekspolozivna snaga sposobnost da se uloi maksimalna energija u jednom pokretu za to krae vrijeme tj. maksimalna snaga u minimalnom vremenu. KU 80%. Repetitativna (dinamika) snaga snaga manifestovana u pokretu sa vidljivim pomjeranjem miinih pripoja. Sposobnost izvoenja pojedinanih i ponavljanih nekih jednostavnih pokreta. KU 50%. Statika snaga snaga dranja tijela, dijelova tijela ili tereta, prilikom ega miii rade sa naprezanjem bez vidljivih pomjeranja svojih pripoja. KU 50%. Postoje tri osnovna metodska pravca razvoja snage: 1. Sa maksimalnim i submaskimalnim optereenjem, koji se provodi na graninim vrijednostima (85-100% od maksimuma), to dozvoljava 1,2 ili 3 ponavljanja u seriji, sa odmorima izmeu serija 3-5 minuta. 2. Sa ponavljanjem vjebi do otkaza, u seriji sa 40-60% teine od maksimuma. 3. Sa to brim izvoenjem pokreta, koji je usmjeren na razvoj brzinske snage, pri emu se koriste manje teine, ali sa maksimalnom brzinom izvoenja. Snaga zavisi od: uzrasta, teine i temperature tijela, godinjeg doba, psihikuh svojstava, kvaliteta miia, fleksibilnosti, psihomotorne brzine. Snaga se moe raditi od pete godine ivota.

BRZINA Brzina se definie kao sposobnost nervno-miinog aparata za brzo izvrenje kretanja ili kao sposobnost da se s velikom frekvencijom obavljaju pokreti u jednoj odreenoj jedinici vremena. KU 95%. Brzina motorne reakcije vrijeme koje protekne od trenutka nastajanja nekog vanjskog podraaja pa do trenutka reakcije. KU 100%. Startna brzina prelaz iz relativnog mirovanja u maksimalnu brzinu kretanja. Osnovna brzina maksimalna brzina kretanja. Brzina promjene pravca kretanja (agilnost) sposobnost brzog prelaska iz jednog u drugi pravac kretanja. U razvoju brzine koriste se slijedee metode treninga: 1. Udarna metoda, koja se sprovodi primjenom pojedinanih pokreta i najee se manifestuje kao eksplozivna snaga. 2. Ponavljajua metoda, koja se bazira na poveanju frekvencije pri ponovljenim kretanjima, to je usmjereno na poboljanje alaktacidne sposobnosti uinka. 3. Intervalna metoda, koja se sprovodi u tzv. aerobno-anaerobnim uslovima, a trenani utjecaji se odvijaju ne u vrijeme rada , ve u pauzama izmeu rada, odnosno intervalima odmora. IZDRLJIVOST Izdrljivost se definie kao sposobnost da se neka aktivnost vri due vremena bez smanjivanja efikasnosti te aktivnosti, tj. sposobnost podnoenja tjelesnih napora kroz due vrijeme. KU 70-80%. Izdrljivost se twmwlji na efikasnosti funkcionisanja regulacionih mehanizama koji se manifestuju u energetskim rezervama (ATP, kreatinfosfat i kiseonik) i funkcionalnom kvalitetu energetskog potencijala (energetskih procesa). - Anaerobna laktatna izdrljivost (3-5 minuta), koja je odgovorna za izvravanje kretnih struktura submaksimalnim intenzitetom, a u njenoj se osnovi nalaze mehanizmi za regulaciju veliine kiseonikog duga i koncentracije laktata u krvi. - Anaerobna alaktatna izdrljivost (15 20 sec.), koja je odgovorna za izvravanje kretnih struktura maksimalnog intenziteta, u ijoj se fiziolokoj osnovi nalaze mehanizmi za regulaciju velike koliine kiseonikog duga i minimalne koliine laktata u krvi. - Aerobna izdrljivost (5 min. do nekoliko sati), koja je odgovorna za izvravanje kretnih struktura umjerenog intentziteta u duem vremenskom periodu, u ijoj se osnovi nalaze mehanizmi za regulaciju i stvaranje energije iz glukoze i slobodnih masnih kiselina. Razvoj izdrljivosti se karakterie dugotrajnim optereenjima na nivou frekvencije pulsa od 140-170 otkucaja u minuti, pri emu nije dovoljno da se optereenje u trenanom procesu osnovne izdrljivosti organizuje iskljuivo preko ekstenziteta, ve je potrebno pridravati se pojednih efektivnih zona intenziteta.

Metode za razvoj izdrljivosti: - Trajna metoda izdrljivosti (razvijanje aerobnog kapaciteta je u prvom planu) - Ekstenzivna trajna metoda podruje aerobnog praga (vrijednost laktata 2mmol/l, srednja vrijednost frekvecije rada srca 160 udara/minuti). - Intenzivna trajna metoda podruje anaerobnog praga (vrijednost laktata 4mmol/l) Efekti treninga trajne metode
Brzina optereenja Ekstenzivna 60% Intenzivna 70-95% Gustoa optereenja Vjebati bez pauze Obim optereenja Veoma mnogo Trajanje Veoma dugo

- Intervalna metoda Ekstenzivna intervalna metoda (veliki obim i relativno nizak intenzitet). Intenzivna intervalna metoda (nizak obim i visok intenzitet). Kratkotrajna intervalna metoda obuhvata razmake trajanja optereenja od 1-8 minuta i dugotrajna intervalna metoda od 8-15 minuta. - Metoda ponavljanja (razvoj snage, poboljanje izdrljivosti u snazi, poveanje izdrljivosti sprinterske snage. - Metoda igre (takmienja) Kroz igru i trening igre obavljaju se i vre odgovarajui podraaji treninga na aerobni sistem.
Intenzitet optereenja 100% Gustoa optereenja Oko 2 min. tranja, pauza 150 m. Obim optereenja 4-8 serija, 5-8 nastupa Trajanje optereenja 2-3 s ili 15-20 metara

KOORDINACIJA Koordinacija se definie kao sposobnost realizacije kompleksnih motorikih struktura premjetanjem tijela u prostoru, izvoenje kompleksnih kretanja usklaenih u vremenu i prostoru. KU- 80%. Metode razvoja koordinacije: - u sistematskom usvajanju uvijek novi pokreti - u vjebanju ve usvojenih pokreta - u potpuno novim i nepredvienim uslovima. FLEKSIBILNOST Fleksibilnost se definie kao sposobnost ovjeka da izvede pokret sa to veom amplitudom. Radijus mogueg pokreta jednog ili vie zglobova angaovanih u sportskoj aktivnosti. Postoji aktivna i pasivna fleksibilnost. Metode za razvoj fleksibilnosti: - metoda statikih istezanja, varijante pasivnog istezanja - metoda dinamikih istezanja, varijante aktivnog istezanja - metoda sa vjebama stretchinga.

RAVNOTEA Ravnotea se definira kao sposobnost da se zadri tijelo u ravnotenom poloaju i da se koriguje pokretima djelovanja gravitacije zemljine tee. PRECIZNOST Preciznost se definira kao sposobnost pogaanja cilja ili ovenja nekog predmeta do cilja, koji se nalazi na nekoj udaljenosti. Postoji preciznost gaanjem (izbacivanje projektila u cilj) i preciznost ciljanjem (voenje projektila u cilj). BIOMEHANIKE KARAKTERISTIKE

Pod biomehanikim karakteristikama podrazumijeva se poznavanje raznovrsnih veliina kretanja, kao to su uglovi izbaaja sprave, brzine i ubrzanja u pojedinim momentima. KOGNITIVNE SPOSOBNOSTI

Kognitivne sposobnosti omoguuju prijem, prenos i preradu informacija, to se ostvaruje u kontaktu linosti sa okolinom. One ustvari predstavljaju bazu misaone, svjesne aktivnosti i bez njih ne bi iblo mogue sprovoditi metodske postupek obrazovanja, initi analizu sportskog uspjeha, vriti kontrolu i rukovoditi svim drugm misaonim operacijama u procesu trenanog rada. KONATIVNE KARAKTERISTIKE

Konativne karakteristike odgovorne su za modalitete ljudskog ponaanja. Postoje normalne i patoloke konativne karateristike. Motivi su sastavni dio konativnog prostora. Motiv je sve ono to ovjeka pokree na aktivnost i odreuje pravac u aktivnosti. SOCIOLOKE KARAKTERISTIKE

Pod sociolokim karakteristikama podrazumijevaju se karakteristike nekih grupa ili drutvenih institucija kojima pripada ili sa kojima je povezan ovjek koji se analizira. Napisao: Mirza Demir, prof.