IV.

TIPTA NSAN BLMLER KONGRES

ZET KTABI

Kongre Onursal Bakanlar

Prof.Dr. hsan Doramac Prof.Dr. Uur Erdener

Kongre Bakanlar
Prof.Dr. Serhat nal Prof.Dr. Canan Akyz

Kongre Sekreteri
Do.Dr. Melih Elin

Dzenleme Kurulu
gr.Gr.Dr. Orhan Odaba gr.Gr. Arif Onan Ar.Gr. Sevgi Turan Ar.Gr. Bilge Uzun Ar.Gr. Umut Arz Stj.Dr. Necati Enver Stj.Dr. ahin Khaniyev Stj.Dr. Bura lhan

Dr. Nurten Akarsu Dr. Filiz Akbyk Dr. Zuhal Akren Dr. Ali Akdoan Dr. Tuncay Ak Dr. Murat Akova Dr. Salih Aksu Dr. Canan Akyz Dr. Glin Altnok Dr. Blent Altun Dr. Dilek Aslan Dr. Pergin Atilla Dr. Selin Ayta Dr. Elif Bagl Dr. Alp Bayramolu Dr. Aytekin Besim Dr. Grkan Bozda Dr. Murat Fani Bozkurt Dr. Gonca Boztepe Dr. Nukhet rnek Buken Dr. Mustafa Cengiz Dr. Hamdi elik Dr. Didem Dal Dr. Ahmet Uur Demir Dr. Haluk Demirolu Dr. Bahar Doan Dr. Ali Dzova Dr. Saniye Ekinci Dr. Melih Elin Dr. Mine Ergun Dr. Mustafa Erman Dr. Aygn Erturul Dr. Nazl Gn Dr. afak Ger Dr. Rana Karabudak Dr. Evvah Karakl Dr. Derya Karako Dr. Aye Kars Dr. Bayram Kaymak Dr. Figen Kaymaz Dr. Nural Kiper Dr. etin Kocaefe Dr. Ali Konan Dr. Petek Korkusuz Dr. Glnihal Kulaksz Dr. Bar Kukonmaz Dr. Cem Mocan Dr. Sevda Mftolu Dr. Glay Nurlu Dr. Aysun Balseven Odaba

Dr. Mnci Oran Dr. Hilal zcebe Dr. Levent zakar Dr. Uur zelik Dr. Dilad Foto zdemir Dr. Tuba Turul zgr Dr. evkat Bahar zvar Dr. Gkhan zyiit Dr. Nket Paksoy Erbaydar Dr. Ahmet Pnar Dr. Cansn Sakesen Dr. Cokun Salman Dr. Sarp Sara Dr. Zeynep Sarba Dr. skender Sayek Dr. ncilay Sinici Dr. Lale Skmenser Dr. Beril Talim Dr. Mine Durusu Tanrver Dr. zlem Tekam Dr. nci Nur Saltk Temizel Dr. Gkhan Tunbilek Dr. Ali Rza Tmer Dr. Alev Trker Dr. mrm Uzun Dr. Sarp ner Dr. Akn zmcgil Dr. Ebru Gne Yaln Dr. Okan Blent Yldz Dr. Taner Ylmaz Dr. Dilara Zeybek

IV. TIPTA NSAN BLMLER KONGRES PROGRAM 14 MAYIS 2008

09:00-09:15 Al

09:15-10:30 Konferans (M Salonu) Oturum Bakan: Prof.Dr. Serhat nal A1. Trklerimiz ve Hekimler Do.Dr. Sait Erilmez 10:30-11:00 Ara

11:00-12:30 Szl Sunumlar-I B1. Tp ve Tarih (Krmz Salon) Oturum Bakanlar: Yrd.Do.Dr. Akn zmcgil ahan Tnge (Dnem I) B1.1 Oryantalizmden Postmodernizme Hadm Edilme Meltem Yener, S. Giray Kandemirli, Burin Kaya B1.2 Anadolu Tarihi iin Genlerimiz Ne Diyor? Bra Yrmez, M.Frat kikarde, Esra Kabaday, Eren Karaaslan B1.3 Yaratclk Snrda Yaamaktr Ezgi Gndodu, Halime Acar, Muhammet Mauk imek B1.4 Tbbn Gerek Babalar Yasemin Aydnl, Ahmad el Dandachli, Olta Tafaj, Serkan Akba B1.5 Dokunula Gelen Salk Emre Koca, Merve nan, Mjde Ekmeki, Elif Naml B1.6 Nobele Giden Yol Baak enel, Elshad Hasanov, Gamze Gezgen, Sleyman Polater B1.7 Kafamdaki Delik Mine Gltekin, Mehmet Sle, Can Bykak B1.8 Doru Bilinen Yanllardan Bilinmeyen Dorulara... Duygu Kyl, rem Gen, Burcu ahin C1. Tp ve nsan (Yeil Salon) Oturum Bakanlar: Yrd.Do.Dr. etin Kocaefe Filiz Kerdige (Dnem II) C1.1 Nasl Bir Tpyz? Abdurrahman Fuat Baar, enol Demircan, zge Nadastepe, Uuray Aydos C1.2 HTFde Verilen Preklinik Dersleri zerine Bir Deerlendirme smail Mikdat Kabaku, brahim leri, Mustafa Karaarslan, Onur Arpat, Emre Karadeniz C1.3 Leylei Beklerken: nfertilitenin Psikososyal Sonular Fatih Bara, Sare Alkan, Betl zdil C1.4 Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi ve Tp Eitiminin renciler Tarafndan Deerlendirilmesi Mustafa Alican Dirican, Aslhan Esra Karaaa, zge Yank C1.5 Gnmzde Etkin Tp Eitimi Modelleri Gyulten Ziyaeva Alieva, Egemen zdemir, Bra Sultan Doan, Abegm Demirtrk, Nefise Demir, Bilge Gkta C1.6 Kanayan Yaramz Mustafa Deveci, Mert immek, Ufuk lgen, Ouz Karcolu C1.7 Saldrganlk ve Eitim Ahmet ar, Evran Hazel Yaczeybek C1.8 Yapay Rahim-Plasenta Tue Ktk, Emine Aya Akdemir, Emre Kaplanolu C1.9 Hastaln Alternatif Teorisi: Hastala Psiko-Ruhsal Yaklam Onur Sargn (Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi Dnem V) 12:30-13:30 le Aras

13:30-15:00 Szl Sunumlar-II B2. Tp ve Tarih (Krmz Salon) Oturum Bakanlar: Prof.Dr. Mnci Oran Hilal Kalyoncu (Dnem I) B2.1 Medicine Man ve Kzlderililerin Tp Anlay Elif Demirren, Gler Pnar zeren, Mehmet Talha Kutlu B2.2 Mustafa Kemal Atatrk n Doktorlar ve Hastal Furkan zer, Elif zyrk, Berhan Bayram, Levent Gndost. B2.3 Merhaba Yaamak Asl Tokmak, Ilay Gizem Ceren, Hande Candemir, Gizem Muratolu B2.4 Tp Sembol zen zkan, Arash Soudmand, Nasf Orta B2.5 Uyku Karan Sedatif THALIDOMIDE Hakk Caner nan, Emine Aygl Karaaslan, Cihan Gler B2.6 Trkiye ocuk Felci le Savan Kazand idem Altnel, Mevlut Serdar Kuyumcu, Mahmut Can Kzl, Yusuf Canavar B2.7 Olmaya Devlet Cihanda Bir Nefes Shhat Gibi Tlin oban, Fatma ztrk, Esra Polat B2.8 Kanalizasyon Sistemi ve Tp Zamir Kemal Ertrk, Ramazan Grl, Ali Yldz C2. Tp ve nsan (Yeil Salon) Oturum Bakanlar: Do.Dr. Nket rnek Bken Fatmagl Kele (Dnem II) C2.1 Gelemem Ders alacam zzettin Hr, Mahmut Bakr Koyuncu, Veysel Akansel, ahika Bolsoy, Yavuz Gndodu C2.2 Ehliyetinizi Grebilir miyim? Gndem Krlang, mit Kan, Serdar Bilici C2.3 eytan geninde renim Ayegl Hidurmaz, Onur nce, Mustafa Yurtda, Seluk Eren anak C2.4 Hap Robot Asif Selimov, Baak Bostankolu, Hasan Kadir Baheci C2.5 Dvmeden Sonra Dvnme Serap Krl, Aye lmez, Tuba Akkoyun C2.6 dl in lr msn? Ayenur Arslan, Elifcan Alada, Zeynep Burin Ylmaz C2.7 Bir Tutam Bilim, Bir Tutam Aldatma: Hastalk Pazarlama Mehmet Ezer; Levent Mutlu, Pelin Esmeray, H.Onur zdemir. C2.8 Satlk Hastalklar Jacqueline Otieno, Mukhshada Devi Seegoolam, Samaya Trk 15:00-15:15 Ara

Szl Sunumlar-III 15:15-16:45 B3. Tp ve Tarih (Krmz Salon) Oturum Bakanlar: Prof.Dr. afak Ger Canan Ersoy (Dnem I) B3.1 lmne Uyumak Fsun Bocutolu, Enes akmakkaya, Berkay Hasan Arman B3.2 Ayn Bedende Farkl DNAlar: Kimerik nsanlar ule Bakc, Halime Llleci, Seniha Gne B3.3 Medeniyet(!) Afrikaya Dram m Alad? Telli Kra, Selda Kanmaz,Tuba Karakl,Yeim nal, Elif Ertan B3.4 Sava inde Sava Neyran zcan, Tue Arlar, Filiz Kerdie, zcan Seluk B3.5 stila Mustafa Atmaca, Osman Karakl, Fulya Boolu B3.6 Tp m? O da ne? Ali Onur Yksek, alar Bekta, Emrah Ger, smail Hakk Terlemez, Kazm Cihan Can B3.7 Milgram Deneyi Kemal Akpnar, Emre Baldan, Suat Ko B3.8 Sorgulamadan Kabullendiklerimiz ve Bilimsel Temelleri Huriye Erbak, Gurbet Yanarate, Vildan enel, Mehmet Alagz

C3. Tp ve nsan (Yeil Salon) Oturum Bakanlar: Prof.Dr. evkat Bahar zvar Elshad Hasanov (Dnem II) C3.1 Abortuslarda Etik ve Yasal Sorunlar Alaaddin Dadl, Smeyra Kurt, erife Ebru zdoru, Yavuz Selim Kahraman C3.2 Tp Fakltesi Burak Ula, Can Ilgn, Ceren Alparslan, Hasan Gazi Uyar C3.3 Embriyonik Kk Hcre Aratrmalarnn Etik Boyutlar Yusuf Tahiri Akpolat, Kbra Feyziolu, Hadice Yiit C3.4 Resimlerin Dili Zeynep Yegin, Ali Pota C3.5 Kadn Programlarnn Psikososyal Etkileri Erdem omut, Asl Kekek, Murat Aar, Ceyda Arslanolu C3.6 Seni Duyuyorum Anne... Ertan Nurlu, Okan Gnaydn, Hatun ztrk C3.7 Yz Yze Seval Akdemir, Rabia Ba, Zeynep Merve Grgl C3.8 Mesleklerine Zt Doktorlar Merve Erel, Bilaal Matola, ule Szen, Onur Bobuolu 17:30-18:10 Tek Kiilik Gsteri: Benden Sonra Bana Kadar (Yeil Salon) Do.Dr. Melih Elin Kongre Yemei (retim yeleri Kafeteryas) Kongre Partisi: 45likler Gecesi (retim yeleri Kafeteryas)

18:30-20:00 20:00-23:00

Gn Boyu: Posterler (Fuaye) D1. Tp ve Tarih D2. Tp ve nsan D3. Tp ve Sanat

15 MAYIS 2008
09:15-10:55 altaylar (PD Odalar) Szl Sunumlar-IV E1. Tp ve Sanat (Krmz Salon) Oturum Bakanlar: Prof.Dr. Blent Altun Fatih Bara (Dnem III) E1.1 Byk Kaoslardan Doan Dans Eden Yldzlar Hanife Kkyldz, Canan Ersoy, Bra Grmez E1.2 Medikal llustrasyon Sanat Sena Aksoy, Meltem Akgl, uayb Alk, Esra Aydn E1.3 Filmlerdeki Tp Eitimi: Sinemadan Tbba Mahdi Houssein, Mohamed El hasan, Faiq Abu hasan, Hamid E1.4 Vampirler ve Porfiria lkay Nurcan, Mehmet Akkam, Friday Chtsonga E1.5 Trk Halk Mziinde Hasta, Hastane ve Doktor Kavramlar Azat Duman, Ramazan elik, Yakup Derin E1.6 Ya Kelimeler de Bir Gn Susarsa! Hilal Kalyoncu, Erin Evrensel, erife Dlger E1.7 Vcut Biimlendirmeye (Body Modification) Tbbi ve Estetik Adan Bak Smeyye Klak, Mcahit Koolu, Necip Enis Kaya E1.8 Doktor Olmay Tm Kalbimle stiyorum Birsen ztrk, Tolgahan rmeci, Fatih Tekin, Adil ner E1.9 Semazenler ve Tp: Semazenlerin Ba Neden Dnmyor? Gizem ulha, Bahattin Kzlgk (Mersin niversitesi Tp Fakltesi) Ara altaylar (PD Odalar) Szl Sunumlar-V E2. Tp ve Sanat (Krmz Salon) Oturum Bakanlar: Prof.Dr. Uur zelik Burak Ula (Dnem III) E2.1 Rol Gerei Beslenme Alkanln Deitiren dll Sinema Sanatlar ve Salk Burcu Ula, Recep Ylmaz, Ensar Topalolu E2.2 Sper atletler Mzisyenler Ahmad Elturk, Omar Khouja E2.3 Carnal Sanat ve Tp Gke Naz Kkba, Emre Cem Esen, Erkan Kalafat E2.4 Doktorlar, Hastalar ve Ustalar Selin Sevin, zge en, Orun Ortakyl E2.5 iirlerle Tp Melike Arslan, Gl Sema Can, Ahmet Kamil Altu E2.6 Dans Eden Beyin Yakup zgngr, Yasin zpnar, Mert zsoy, N. Cansu ztrk E2.7 Embriyolojinin Embriyolojisi Betl Nur Altunta, Yaar Baaa E2.8 Psikodramayla imdi ve Burada Yaamak Fikriye Gzde Bayrak, Ayegl Eren, Ayegl Demir, Saliha Erdem, Merve Erdem E2.9 Tp ve Trke Abdullah Emre Tayldz Mehmet Kubilay Gke (Mersin niversitesi Tp Fakltesi) 12:45-13:30 le Aras

10:55-11:10 11:10-12:45

Szl Sunumlar-VI 13:30-15:10 E3. Tp ve Sanat (Krmz Salon) Oturum Bakanlar: r.Gr.Dr. Evvah Karakl Berkan Kaplan (Dnem III) E3.1 Estetik Algda Beynin Rol: Nroestetik Burcu zata, Meltem Ece zcan, Vedat Menderes ziftci E3.2 Medicine, Rock Art and Painting Letta Leah Hiskia, Alaeddin Kamari, Asem Hilwah E3.3 Tp Dnyasnn Grnmez Ustalar - Tbbi izerler

Osman Murat Batopcu, Damla nal, Zeynep Nazl Daycan, ar Yldz E3.4 Tp Biliminde Estetik ve Sanatn Buluma Noktas : Altn Oran Mustafa Oktay Elumar, Ayhan Ik, Erdal Deniz, Can Gven, Onur nam E3.5 Beyinden eri Emir Kalyoncu, Meltem Koca, Murat Ko, Osman cal E3.6 Hastane Mimarisinin yilemeye Olan Etkisi Efe Cumhur Sezgin, Cem imek, Esra Tehmen E3.7 Antik ada Tbbn Sanata Yansmalar Zeynep Gl imek, Ekin Tuneli, Eren Vurgun, Ahmet Faruk Yksel E3.8 Resmin ocuktaki Bys Gizem Gencosman, Meral Ilgaz, Doan Gne E3.9 Tp ve Psikodrama lay Hilal Kl (zel alma Modl rencileri adna) (Ege niversitesi Tp Fakltesi) 15:10-15:20 15:20-17:00 Ara dl Treni (Krmz Salon)

Gn Boyu: Posterler (Fuaye) D1. Tp ve Tarih D2. Tp ve nsan D3. Tp ve Sanat

Szl Sunumlar

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

13

Tp ve nsan
Nasl Bir Tpyz?
Abdurrahman Fuat Baar enol Demircan zge Nadastepe Uuray Aydos

Tp rencilerinin profillerini aratrdmz projemizde, dnem 1, 2, ve 3 rencilerinden 150 kiiye uyguladmz anket sonularna dayanarak, en utaki iki tip renciyi mizahi bir dille anlatmay amalayarak ksa bir film hazrladk. Sunum esnasnda anket sonularnn ksaca deerlendirilmesinin ardndan film gsterimi yaplacaktr.

iyi tp fakltesinde okumann hakl gururunu tayoruz. Fakat her kurumda yaanabilecei gibi okulumuzda da baz aksaklklar yaanyor. Bu aksaklklarn giderilmesiyle ncelikle biz rencilerin ve dolaysyla okulumuzun baarlarnn daha da artacana inanyoruz. Bizler de bu amala yaanan aksaklklar ve renci sorunlarn belirlemek iin dnem 2 ve donem 3 rencilerinden oluan 130 kiinin katld bir anket almas yaptk. Bu anketle arkadalarmzdan dersler, amfi ve laboratuarlarn donanm, PD, HU, KGT, ktphane, salk hizmetleri ve yurt hakkndaki fikirlerini bizlerle paylamalarn istedik. Bylece ortak problemlerimizi belirledik ve anket verileri dorultusunda projemizi tamamladk.

smail Mikdat Kabaku brahim leri Mustafa Karaarslan Onur Arpat Emre Karadeniz
HTFde verilen lisans eitimi ilk yllk preklinik eitimi ile sonraki yllk klinik eitimden olumaktadr. Bu eitim retim yeleri tarafndan her an denetlenen bir sre olsa da henz renciler tarafndan yeterli deerlendirmeler yaplmamtr. rencilerin de bu deerlendirme srecine katlmalar bu eitimin geliimine nemli katklar yapabilir. Proje kapsamnda rencilerin deerlendirmelerini objektif olarak alabilmek iin daha uygun bir yntem olduu dnlen anket sorular sorma ve bu sorulara verilen yantlar zerinden deerlendirmelerde bulunma yntemi tercih edildi. Yaplacak almann daha nce yaplan almalardan farkll nedeniyle refere edilebilecek bir kaynak olmamas proje iin hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratabilecek olsa da, yaplmak istenen olumsuz yanlar azaltp olumlu yanlar artrarak en fazla verime ulamaktr. Projenin kapsamnn olduka geni olmas ve bu balamda toplanacak verilerin gvenilirliinin salanmas iin projenin dnem III rencileri ile snrl tutulmasna karar verildi.

HTFde Verilen Preklinik Dersleri zerine Bir Deerlendirme

Gyulten Ziyaeva Alieva, Egemen zdemir, Bra Sultan Doan, Abegm Demirtrk, Nefise Demir, Bilge Gkta
Ortaada usta-rak ilikisi eklinde yryen tp eitimi modern tp eitimi sistemine zellikle 20. yzylda gei yapmtr. 1910-1970 aras disipline dayal olan tp eitimi 1970lerden sonra probleme dayal sisteme gemitir. eitli bildirgelerle amalar belirlenen modern tp eitiminin renci merkezli, problemi zmeye dayal, entegre, topluma dayal, semeli programl ve sistematik beceri eitimi eklinde olmas hedeflenmitir. Modern tp eitimine geiten itibaren eitli tp eitim modelleri denenmitir. Klasik yani disipline bal eitimde eiticinin n planda olduu ve farkl bilimlerin birbirinden bamsz olarak renciye verilmesi ve rencinin bunlar kendisinin birletirmesi beklenir. Probleme dayal eitimde yada modler programlamada vaka merkezli sorularla rencinin bilgiye kendisinin ulamas hedeflenir. Organ-sistem temelli eitimde yada entegre programda vcut sistemleri komiteler eklinde ve tm ilgili bilimler bir arada verilerek renciye sunulur. Topluma dayal eitimde ama belirli bir corafi blgede hizmet veren bir fakltenin, o corafi blgedeki tm salk kurulularndan yararlanarak eitimini srdrmesidir. Harvard tp okulunda da uygulanan hibrid modelde rencinin hastayla erken temas, problem zme becerisini gelitirmesi, aktif bir ekilde renim grmesi, kritik dnme yetenei kazanmas beklenir. Hacettepede de uygulanan bu sistem;amfi derslerinin yannda pd, beceri laboratuarlarn, kk grup tartmalarn, iyi hekimlik uygulamalarn da ierir.

Gnmzde Etkin Tp Eitimi Modelleri

Leylei Beklerken: nfertilitenin Psikososyal Sonular

Fatih Bara, Sare Alkan, Betl zdil
nfertilite, reme andaki bir iftte korunmasz ilikiye ramen bir yln sonunda remenin gereklememesi olarak tanmlanr. Birok fizyolojik durumla beraber, psikososyal birok faktrn de infertiliteye yol aabilecei almalarla gsterilmitir. Dnya Salk rgtne gre toplumdaki skl %10-15 olan infertilite tbbi, psikiyatrik, psikolojik ve sosyal sorunlar beraberinde getiren kltrel, dinsel ve snfsal ynleri olan bir krizdir. remenin canllarn ortak ve temel zelliklerinden biri olduu tm bilim evrelerince kabul edilmitir. Gerekten de, hibir canl sonsuza dek yaayamadndan, sahip olduu genetik birikimi kendinden sonraki nesle aktararak bir nevi sahip olduu mrden daha uzun sre yaam olacaktr. remenin bu denli nemli olduunu anlaldnda, infertilitenin de neden bu kadar byk bir sorun olduunu grlr. ocuk sahibi olamayan bireyler, bu durumdan hem kendi arzularn gerekletiremedikleri iin, hem de toplum tarafndan etiketlendirilme olasl nedeniyle byk psikolojik yaralar almaktadrlar. Yaratt bu olumsuz sonular ve en iyi merkezlerde bile gelimi tbbi tekniklere karn %50yi aamam canl doum oran ile zel bir neme sahiptir. Bu denli nemli bir soruna, birey ve toplum psikolojisi asndan yaklamann gerekli ve yapc olduu dnlmtr. Bu almada, infertilite sorunun, infertil bayanlar zerindeki etkisi, dourduu psikososyal durum ve infertil bayanlarn ruh halinin sosyal hayata, aile ii ilikilere yansmas incelenecektir. Proje kapsamnda literatr taramas yaplm ve infertil iftlerin psikolojik durumlar, sosyal yaamlarnda karlatklar sorunlar ve bunlarn birbirleriyle etkileimleri zerine yaplm eitli makalelere veri tabanlaryla ulalmtr. Bu makaleler ve niversite ktphanesinde yer alan benzer almalardan yararlanlarak bir anket hazrlanmtr. Anket, Kadn Hastalklar ve Doum Polikliniinde tan alm infertil bayan hastalarn katlmna sunuldu. Kontrol grubu olarak da bu adan salkl bireylere ulald ve anket uyguland. Bu makalelerdeki sonularla yaplacak anketten elde edilen veriler karlatrlmtr

Kanayan Yaramz

Mustafa Deveci, Mert imek, Ufuk lgen, Ouz Karcolu

Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi ve Tp Eitiminin renciler Tarafndan Deerlendirilmesi

Mustafa Alican Dirican, Aslhan Esra Karaaa, zge Yank
Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi rencileri olarak hepimiz Trkiyenin en

Tp eitimi uzun sreli ve zor bir eitimdir. renciler kadar ailelerin de byk zveri gsterdikleri tp eitimi ile ilgili olarak tp fakltesinde klinik ncesi eitimi tamamlayan rencilerin baz grlerinin belirlenmesi amacyla bu alma yrtlmtr. Tanmlayc nitelikteki bu almann veri kaynaklarn Tp Fakltesi Dekanl ve Tp Eitimi Anabilim Dal (TEBAD) ile yaplan grme ve Hacettepe niversitesi ngilizce Tp Fakltesi nc snf rencilerine uygulanan anket formu oluturmaktadr. Aratrmann verileri 1-12 Nisan tarihleri arasnda toplanmtr. Aratrmada kullanlan anket formu 19 sorudan olumaktadr. Aratrmaya katlmay kabul eden renciler sorular kendi kendilerine yantlamlardr. Elde edilen niteliksel veriler uygun biimde zetlenmi, niceliksel veriler ise Spss 15.0 istatistik paket program ile analiz edilmi, yzde dalmlar alnm, uygun verilerin normal dalm ltleri hesaplanmtr. Aratrmaya 85 renci katlmtr (Aratrmann gerekleme yzdesi %80.2). Aratrmaya katlan rencilerin %70,6s Hacettepede tp fakltesi rencisi olmaktan memnundur. Fakltede verilen danmanlk hizmetini katlmclarn %70,6s yeterli bulmamaktadr. Katlmclarn %57,6s tp eitimi hakkndaki tantm faaliyetlerini, %17,7si rencilerin baarl olmas iin faklte desteini yeterli bulmaktadr. TEBAD ve Tp Fakltesi Dekanl eitim ve danmanlk hizmetlerindeki eksikliklerin farknda olduklarn, bu eksikliklerin zaman ierisinde alacan ve bunun iin almalar yapldn belirtmilerdir. Fakltemizde tp eitiminin, tantm faaliyetleri ve danmanlk hizmetlerini de iine alacak ekilde dekanlk, retim yeleri, TEBAD ve rencilerin etkin katlmyla deerlendirilmesi gerekmektedir. rencilerin tp eitiminde yaadklar problemleri daha kolay atlatabilmeleri adna retim yeleri ile bire bir ve srekli etkileim halinde bulunabilecekleri ve aktif olarak ileyen bir danmanlk sistemi kurulmaldr. Bu konuda yaplabilecekler arasnda ilk hafta yaplan oryantasyon faaliyetlerinin daha uzun ve etkili bir ekilde yaplmas, danmanlk grevi alan retim yelerinin bu konuda ilk adm renciden beklemeyip daha aktif olarak faaliyetleri srdrmek adna rencilerle bire bir iletiim kurmaya almas saylabilir.

14

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Saldrganlk ve Eitim

Ahmet ar, Evran Hazel Yaczeybek

Saldrganlk,gnmzde gittike yaygnlamaktadr.Biz de saldrganl etkileyen faktrlerden bazlarn (eitim,nyargya maruz kalma) irdeledik.Ellier kiilik bamsz grupla altk.Birinci grup niversite eitimi almakta olan ve nyarglarmza maruz kalmayan gruptu.kinci grup niversite eitimi almakta olan ve nyarglarmza maruz kalan gruptu.nc grup ise niversite eitimi almam ve nyarglara maruz kalmayan gruptu.Biz bu gruplarn saldrganlk dzeylerini ltk,birbirleriyle karlatrdk ve biyoistatiksel olarak deerlendirdik.Bu ekilde eitimin ve nyarglarn,kiilerin saldrganl zerindeki etkilerini aka gstermi olduk.

objeleri ayrt edebilme yetisi anlamna gelen grme keskinliinin salanabilmesi iin de optimal aydnlanma son derece nemlidir. Fakat optimal aydnlanmann en yksek aydnlatma olmad da bir gerektir. Sadece aydnlanma deil, ayn zamanda nem ve scaklk miktar da renme srecini etkileyen dier nemli faktrlerdir. Biz de amfilerimizde standart renme koullarnn olup olmadn, bu 3 faktr dorultusunda (aydnlanma, nem ve scaklk) nicel verilerle lerek deerlendirdik.

Hap Robot

Asif Selimov, Baak Bostankolu, Hasan Kadir Baheci

Yapay Rahim-Plasenta

Tue Ktk, Emine Aya Akdemir, Emre Kaplanolu

Yapay rahimler, nesiller boyunca bilim kurgularn,feminist teorilerin,krtaj tartmalarnn ve hatta hamileliinin ileriki aamalarnda olan kadnlarn zlem dolu dncelerinde yerini bulmutur.Bilim, yllarca bu hayalin peinden kotu. Bu alanda birok alma yapld.Fakat baarl sonular alnamad ta ki 2003 e kadar.2003te bir fare embriyonu yapay rahimde tamamen byyebildi, nefes ald. Bu konuda baarya en ok yaklaan Japon bilim adamlar, 2007 ylnda tp bebek yntemiyle oluan embriyonlarn ilk aamada ana rahmindeki kadar hzl gelimesi iin yapay rahim gelitirdiler. Yapay rahimler 10 yl iinde uygulanabilir hale getirilebilir ve yapay insan rahmi retimine doru byk bir adm atlabilir. Yapay rahimlerin en mantkl ve en uygun kullanm alan, bebek sahibi olamayan iftlere yardmc olmak.Yapay bir rahim olsa, fetsn yaama sresi byk lde artabilir. Teoride, gebeliin bandan itibaren bir embriyon, annesinin vcudu dnda da hayatta kalabilir. Krtaj kartlar da bebeini aldran annelere, bebekleri yapay rahimlerde tutma zorunluluunun getirilmesini istiyor. Bu konu hakknda u ana kadar cevaplanmam birok soru var ve verilecek cevaplar da etik adan daha ok tartlacaa benziyor.Projemizde biz de bu konuya farkl bir bak as sunmak ve sorulara yantlar aramaya altk.

Gastrointestinal endoskopinin kefinden beri, tm gastrointestinal sistemin dorudan grntlenmesi doktorlarn hedeflerinden biri olmutur. Standart endoskopik yntemlerden bazlaryla ince barsan ancak bir blm grntlenebilmekte yada rnein sonda tipi enteroskopla tamam grntlenebilse bile ok arl olmas dolaysyla tp dnyasnda kabl grmemektedir. Kapsl endoskop, bu alanda bir devrime yol amtr. Arsz olarak hastann yuttuu hap byklyndeki kapsl sayesinde tm gastrointestinal sistem grntlenmektedir.

Dvmeden Sonra Dvnme

Serap Krl, Aye lmez, Tuba Akkoyun

Izzettin Hr, Mahmut Bakr Koyuncu, Veysel Akansel, ahika Bolsoy, Yavuz Gndodu
Doktorlarn zaman kullanma biimleri, ilgi alanlar, mesleklerinin ciddiyeti ve ykmll dier meslek gruplarndan daha farkl yaamalarna neden oluyor. Bu ortama yeni katlanlar, yani renciler, bu artlara uyum salayabilmek iin bir takm zorluklarla karlayorlar.Zamanlarndan,paralarndan hatta salklarndan fedakarlk ediyorlar.

Gelemem Ders alacam

nsanlarn, zellikle de kadnlarn antik alardan beri bildikleri ve uyguladklar kendini ssleme sanat, gnmzde adeta bir salgn gibi hzla yaylyor. Kiminin modaya uymak, kiminin sslenmek veya ilgi ekmek, en ok da kendilerini ifade etmek iin kullanlan bu uygulama; bedenlerde kalc dvme, piercing, hint knas ve kalc makyaj olarak hayat buluyor. Fakat estetik amalarla balayan bu servende kiiler; salklarn tehdit eden; hepatitten AIDSe, alerjik reaksiyonlardan zehirlenmelere ve tmr oluumuna kadar pek ok sorunla kar karya kalabiliyorlar. Ayrca dvme yaptrmadan nce sadece neden olaca salk problemlerini gz nnde bulundurmak yetmiyor. Bu dekoratif desenden skldnzda silinme ileminin vcutta iz braktn da unutmamak gerekiyor. Unutulmamas gereken en nemli noktalardan biri de u ki dvme yapm srasnda kullanlan pigmentlerin hibiri FDA (Food and Drug Administration) tarafndan onaylanmamtr!!! Bizler de bu projede; kendini ssleme sanat kapsamnda yaplan uygulamalarn komplikasyonlarn ortaya koymay, risk faktrlerine deinmeyi ve kiilerin bu risk faktrleri hakkndaki farkndalk dzeyleri ile komplikasyonlarla karlama skl arasndaki ilikiyi belirlemeyi amaladk.

Ayenur Arslan, Elifcan Alada, Zeynep Burin Ylmaz

Darwin dl kesinlikle almak isteyeceiniz trden bir dl deil.nk bu dl alabilmenin tek yolu,akla manta smayacak yollarla kendi lmnze sebep olmanzdr.Wendy Northcutt adl bir aratrmac,bu ekilde kendi lmne yol aan insanlarn doal seilime katkda bulunduunu dnd.Bu konu hakknda drt kitap yazd ve bir site kurdu.Toplad verilerle 1993 ylndan itibaren Darwin dlleri verilmeye baland.Bizim ise amacmz,pek oumuzun haberdar olmad bu dlleri tantabilmek ve bu dllerin humanizm ile ne kadar badat yada Darwinin doal seilim kuramn ne derece destekledii konusunda fikir sahibi olabilmektir.

dl in lr msn?

Ehliyetinizi Grebilir Miyim?

Gndem Krlang, mit Kan, Serdar Bilici

Toplumsal yaam iin gerekli olan yasalara aykr davrana su, bu tr davranta bulunan kiilere de sulu ad verilmektedir. Su olarak kabul edilen eylem toplumdan topluma ve ayn toplumda zaman iinde farkllklar gsterebilmektedir. Toplum tarafndan konulan kurallara uyulmamas durumunda karlalan yaptrma ceza ad verilmektedir. Toplumu korumak, bu kiilerin bir bedel demesini salamak ve onlar slah edebilmek amacyla,para cezas, hrriyeti balayc cezalar gibi eitli yaptrmlar uygulanmaktadr. Ceza ehliyeti, ceza hukuku asndan, bir kiinin sulu saylabilmesi iin gerekli olan bir niteliktir. Trk Ceza Kanunu ceza ehliyetini 1- Akl hastal 2- Ya 3- Sar ve dilsizlik 4- Geici nedenler, alkol veya uyuturucu madde etkisinde olma bakmndan drt zel ekilde dzenlemitir.

Bir Tutam Bilim, Bir Tutam Aldatma; Hastalk Pazarlama

Mehmet Ezer, Levent Mutlu, Pelin Esmeray, H.Onur zdemir
Gnmz koullarnda la Endstrinin destei alnmakszn, sadece devlet imkanlar ile tp biliminin gelimesi olduka gtr. la Endstrisinin ise temel ama olan hastaya salanacak yararn yannda, doal olarak rnn satmak gayreti, kr ve rn gelitirme iin aratrmalar yapmak veya desteklemek kayglar vardr. Bugnn hekimleri ve hekim adaylar olarak endstrinin bize sunduu ila bilgilerinin geerliliini deerlendirme sorumluluunu tamaktayz. Bu sorumluluk, kantn geerliliini sorgulama kabiliyetimizdeki sorunlar gndeme getirir. Endstri hekim ilikilerinde, kantn geerliliini ortaya koyabilmekle ilgili bilgi ve donanm eksikliine bal sorunlar, taraflarn dier ikincil kazan dnceleri ile birletiinde ortaya devasa boyutta etik

eytan geninde renim

Ayegl Hidurmaz, Onur nce, Mustafa Yurtda, Seluk Eren anak

Gzlerimizle aldmz k enerjisi, sinir uyarlarna evrilerek anlamlandrlr. Aydnlanma miktar, fizyolojik ve psikolojik fonksiyonlarmz da etkiler. Rahat okumak, uzun sreli konsantrasyon salanmas, uygun alma ortamnn yaratlmas iin zellikle aydnlanma gibi evresel faktrlerin yeterliliinin gz sal asndan nemli olduu da yadsnamaz bir gerektir. Kk detaylar ve

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

15

uygunsuzluklar kabilmektedir. Endstri hekim ilikilerinde, kanta dayal tp pratii klavuzluunda hekimlere sunulan verilerin geerlilii hekim tarafndan doru bir biimde deerlendirilebilmelidir. Bu nedenle, hekimler kant deerlendirmeleri konusunda daha donanml olarak mezun edilmelidir; hl hekimlik yapanlarn da hizmet ii eitimlerine bu alanda bir an nce hz verilmelidir. la Endstrisi tarafndan yrtlen ok geni kapsaml, btn modern pazarlama ve reklamclk tekniklerinin kullanld kampanya rnekleriyle zenginletirilen sunumumuzu dinlediinizde; hekimlerin nasl ikna edilerek veya farknda bile olmayarak ila irketlerinin ticari kayglarna ortak edildiklerini ararak reneceksiniz.

konularn karsnda embriyonik kk hcre almalarnn byk umut vaat ediyor olmas bu durumlarn aratrlmas gerekliliini dourmutur. Peki, izlenecek hangi yol yada kabul edilecek hangi gr hem insanlarn hastalklarndan kurtulmas konusuna hem de insan embriyosunun sahip olduu haklara sayg duyar? Bu almadaki amacmz yukarda sz geen konular hakknda destekleyen ve kar duran dncelerle ilgili literatrde bulunan makaleler ile ilgili ksa bir zet oluturmak. Bununla beraber amacmz bir taraf tutmak deil, elimizde olan bilgilerle okuyucuyu ba baa brakmaktr.

Resimlerin Dili

Satlk Hastalklar

Zeynep Yegin, Ali Pota

Jacqueline Otieno, Mukhshada Devi Seegoolam, Samaya Trk

Satlk hastalklar gncel ve olduka dikkat ekici bir konudur.Youn reklamlar ve iki yzl bilinlendirme kampanyalar,salna dikkat eden salam insanlar endieli hastalara eviriyor.eitli stratejilerle ila firmalar tarafndan gnlk hayatn doal ini klar sosyal anksiyete,ergenlik dnemi,dikkat eksiklii,utanganlk- sinir hastalklarna ve normal fizyolojik dnemler-menopoz,regl ncesi gerginlik,yksek tansiyon,yksek kolesterol,osteoporoz- korkutucu hastalklara dntrlyor ve gittike daha fazla salkl insan hastaym gibi gsteriliyor.la irketleri pek ok tbbi alana el atm durumda ve hastal arayan ilalarn olduu bir dnemde yayor bulunmaktayz.Biz de bu dev ila firmalarnn yalan satmak konusunda hangi stratejileri kullanarak bu kadar baarl olabildiklerini inceleyip ilerideki meslektalarmzla paylamak istiyoruz.

Alaaddin Dadli, Smeyra Kurt, erife Ebru zdoru, Yavuz Selim Kahraman
Abortus ve istenmeyen gebelikler olduka gncel bi konu.Aslnda genel kanaatimiz,hekimlerin bu konuda pek bilgi sahibi olmaddr.Bu sunum hekim aday arkadalarmza bir fikir verebilmek iin hazrlamtr.Abortus ve stenmeyen gebelik nedir? Hangi haftaya kadar abortus uygulanabilir? Fetsn yaam hakk var mdr? Fets yaam sonlandrlabilir bir yaam mdr? lkemizde bu konudaki yasal dzenlemelerin ierii nasldr? Hekimlerin etik olarak ne yapmalar,neleri bilmeleri gerekir? Acil durumlarda hekim abortus konusunda nasl davranabilir? gibi sorularn cevaplar aratrlm ve ksaca bilgi verilmitir.Konuyla ilgili dier lkelerde durumun nasl olduu aratrlm;sonularna rnek tekil etmesi sebebiyle ksaca deinilmitir.Yararl olmasn dileriz.

Abortuslarda Etik ve Yasal Sorunlar

nsanlar, bulunduklar ortamlarla insanlar, olaylar zdeletirirler. zellikle de sz konusu olan ocuklarsa bu durumu daha ok grrz. Bu proje hastanede yatan ocuklarla salk durumlar iyi olan ocuklarn hastaneye, doktorlara ve salk personeline baklarn deerlendirmek amacyla planlanmtr. Niteliksel tipteki almada ocuklara karakalemle resim izdirilerek, her ocuk ile izdikleri bu resimlerle ilgili grlmtr. izdirilen resimler ve sorulan sorular nda hasta ve salkl ocuklarn bulunduklar farkl evre nedeniyle doktorlara bak alar deerlendirilmitir. izdirilen resimlerde ocuklarn ounun ev izdikleri, izdikleri ekillerin boyut asndan farklklar olduu grlmtr. Sevdikleri insanlar mutlu, sevmedikleri insanlar suratlarn ask izen ocuklardan salkl olanlar salk hizmetini sadece muayenehane izerek deerlendirirken, hasta ocuklar ayrntlaryla hastaneye yer vermilerdir. Salkl ocuklarn en byk korkular a olmak iken hasta ocuklar kendi hastalklarndan korktuklarn ifade etmilerdir. ocuklar geliim dzeylerine ve bireysel zelliklerine uygun olarak farkl resim rnleri sergilerler.Bu rnler,onlarn evrelerini ve kendilerini alglay biimini yanstr.ocuun bize kendisini yanstmas ve olaylar hakkndaki duygu ve dncelerini ifade etmesinde,yaln bir anlatm arac olan resmin nemi byktr.Resim etkinliinin ayn zamanda szsz dili oluturmas ve bu yolla anlatmn kolay olmas,ya yada kiilik zellikleri dolaysyla szl iletiim kurmakta glk ekilen ocuklar tanmada da nemli bir tehis arac olmasn salamaktadr.

Kadn Programlarnn Psikososyal Etkileri

Erdem omut, Asl Kekek, Murat Aar, Ceyda Arslanolu

Tp Fakltesi

Burak Ula, Can Ilgn, Ceren Alparslan, Hasan Gazi Uyar

Tp fakltesi rencileri gerekten de asosyal midir? Ders almaktan baka hibir ie zaman bulamyorlar mdr? Yoksa ok ynllk asndan dier fakltelerin rencilerinden daha m stndrler? Tp fakltesi rencileri hakkndaki yerlemi bir kan olan sadece ders alrlar,balarn dersten kaldramazlar bu yzden de sosyal aktivite ve hobilere zamanlar olmaz yargsn snamaya karar verdik.Bunun iin tp fakltesi ve tp dndaki dier fakltelerin rencilerine ak ulu,sohbet tarznda bir anket yaptk.ki renci grubunu spor, mzik, sinema, tiyatro, internet,kitap,hobi ve niversite topluluklarna yelikleri asndan karlatrdk. Bu karlatrmaya ek olarak iki grubun sosyallik alglarn,kendilerini ne kadar sosyal hissettiklerini sorguladk.Sunumumuzda anketimizin sonularn sizlerle paylaacaz, konumuzla ilgili dier almalardan rnekler sunacaz ve gerekten ne kadar sosyal ve aktif olduumuz sorusunu birlikte yantlamaya alacaz.

Kadn programlar gndz kuanda en ok yer kaplayan programlardr.RTK aratrmasna gre izleyicilerin %70i bu yaynlar izlediini belirtirken,%30u hi izlemediini bildiriyor. Kadn izleyicilerin %84, erkek izleyicilerin ise %56s kadn programlarn izliyor. Bu programlar halk bilgilendirme ve kadn haklarn koruma iddiasndadr. Halbuki Trk Psikolojik Danma ve Rehberlik Derneinin aratrmasna gre bu programlar sosyal balar zayflatmakta ve toplum psikolojisini bozmaktadr.Ekrann sunduu imgesel karakterler ve durumlar ile dolu bu dnya zaman ierisinde izleyicinin gerek dnyadan beklentilerini biimlendirmekte ve izleyiciyi uyuturmaktadr.stelik, bu programlarda insanlarn zel hayatlar deifre edilmekle birlikte ayn zamanda hukuki, ahlaki ve tbbi konular da tartlp hkme balanmaktadr. Bu nedenle biz de daha nce pek aratrma yaplmam bu konuyu daha ayrntl incelemek istedik. Yaptmz 14 soruluk anketin sonular dorultusunda bu programlarn psikososyal yansmalarn incelemeye altk.

Seni Duyuyorum Anne...

Ertan Nurlu, Okan Gnaydn, Hatun ztrk

Yusuf Tahiri Akpolat, Kbra Feyziolu, Hadice Yiit

Embriyonik Kk Hcre Aratrmalarnn Etik Boyutlar

nsan embbriyonik kk hcrelerinin izolasyon ve gelitirilme metotlarnn kefedilmesi ve blastosistlerden embriyonik kk hcrelerinin tretilmesi ile birlikte yaplan almalar bilim adamlarnn olduu kadar hukukularn ve etikle ilgilenenlerinde alma alan olmutur. Embriyonik almalarn etii, fertilize yumurtalarn nerede yok edilecei, insan embriyosunun sahip olduu ahlaki deerler, dnyadaki hkim dinlerin embriyonik almalar hakkndaki grleri gibi

Bu projede;Anne karnndaki bebee neler retilebilir, bu eitime hamileliin kanc aynda balanyor, anne domam bebeiyle nasl iletiim kurabiliyor ve bu bebekler nasl eitiliyor,hamilelikte anne ile bebek arasnda bir ba oluur fakat baba da bu srece dahil edilebilir mi? sorularna cevap aranmtr. Anne ve babalarn en ok sorduu sorulardan biri de ocuumu ne zaman eitmeye balamalym? dr. Toplumlar yzyllardr bilinli yada bilinsiz olarak anne karnndaki bebee eitim vermilerdir. Bu almada bu eitimlerin bilimsellii aratrlmak istenmitir. Bu amala fetusun iitme,grme, dokunma, tat ve koku alma duyularnn hangi haftalarda ne kadar gelitii, duyularn ve ayn zamanda beynin geliimi, fetusun farkndal ve prenatal renmenin ne kadar olabilecei aratrlm ve ilgin sonulara ulalmtr.

16

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Yz Yze

Seval Akdemir, Rabia Ba, Zeynep Merve Grgl

Kortikal kompleks ilemleri fonksiyonel asimetrilerinden dolay her iki hemisfer duygular ynlendirmede farkl katkda bulunurlar. Yz ifadelerimizde de,ayn sa el yada sol el basknlnda olduu gibi, baz ifadelerimiz tek bir tarafta younlaabilir. Duygusallk iki ekilde serebral hemisferlerde lateralize olur.Sa hemisfer zellikle etkili konuma, ifade etme ve idrak etmede nemli. Kortikal hemisferlerde ruh haliyle ilgili asimetri vardr. Klinik ve deneysel aratrmalar gstermitir ki, sol hemisfer pozitif dncelerimizi, duygularmz kapsad iin olduka nemlidir. Sol hemisferde daha ok negatif duygular kapsar. Depresyon hastalar incelendiinde, sol hemisferde lezyon bulunanlarn insidans ve iddetinin dier yerlerdeki lezyonlara gre daha fazla olduu grlmtr. Sa anterior hemisferde lezyon bulunan hastalar yersiz bir neeyle tanmlanm. Bu gzlemler sonucunda sol hemisfer lezyonlarnn pozitif duygu kayb ve depresyonu kolaylatrd; sa hemisfer lezyonlarnn ise negatif duygu kayb ve yersiz bir iyilik hali meydana getirdii anlalmtr. Hastalarda yaplan almalarla da bu bulgular desteklenmitir. Korteksteki lateralizasyonla balantl olarak yz ifadelerimiz tek tarafta younlaabilir

Merve Erel, Bilaal Matola, ule Szen, Onur Bobuolu

nsanlar doktorlardan mkemmel olmalarn bekler. Oysa doktorlarn da insan olduklar, hasta olabilecekleri gz ard edilmemeli. stelik baz hastalklar var ki doktorlarda daha sk grlyor. Mesela psikiyatrik problemler. Bunlarn iindeki stres, depresyon ve intiharn doktorlar arasnda daha yaygn olduu artk kabul gren bir gerek. Doktorlar daha fazla hastalanmak iin ellerinden geleni yapyorlar. Mesela medikal testler ve taramalardan daha az yararlanyorlar. Ayrca doktorlar hasta olduklarnda da daha az salk izni alyorlar. Her yl doktorlarn %80i hastayken alyor, yarsndan fazlas ise bulac bir hastalk geirirken hasta bakyor. Dahas sigara ien gs cerrahlar, iman diyetisyenler, psikiyatrik problemleri olan psikiyatristler gibi uzmanlk alanndaki hastala yakalanan doktorlar da var. Doktorlarda psikiyatrik problemlerin daha fazla grlmesi zerinde durulmas gereken bir konu. Bunun ilk gerekesi intiharla sonulanabiliyor oluu. Ayrca doktorlar bu sorunla mesleki stresten dolay kar karyalar. Psikolojik hastalklarn madde bamlln tetiklemesi de doktorun kt durumunu arlatran bir etken. Bu almada vurgulamak istediimiz konu, nemli olann doktor olsak bile yardm alabilmenin nemini anlamak olduudur.

Mesleklerine Zt Doktorlar

Hastaln Alternatif Teorisi, Hastala Psiko-Ruhsal Yaklam

Onur Sargn Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi Dnem 5
Hepimiz her an baz duygular hissederiz. Mutluluk, coku, znt, sululuk vb. Tm duygular ksa bir sre bizimle beraber olur ve sonra bizi terk ederler. nce bir art gsterirler ve youn olarak hissedilirler, sonra iddetleri azalr ve snerler. Ama ou zaman yaptmz duygularmza kendilerini ifade etmek iin izin vermek ve onlar dolu dolu hissetmek yerine onlar grmezden gelerek bastrmak ynndedir. Kendini ifade edememi duygular bizi terk etmez ve zihnimizin bilinalt denen blmesine hapsolurlar. Ksa bir sreliine grnmez olmulardr ama hala bizimledirler. Kiisel duygusal ykmz olutururlar. Yzleilmeyi, kucaklanmay ve zgr olmay isterler. Ama biz onlar bastrmaya devam ederiz. Fakat unu gzden karyoruzdur: onlar duygulardr (e-motion) ve onlar hareket etmek (motion) isterler. Ve en sonunda baka k yolu bulamadklarndan kendilerini ifade etmek iin bedeni kullanrlar. Bedende organik bozuklua yol aarlar. Hastalk adn alrlar. Duygular amalarna ulamlardr. Kendilerini bir ekilde ifade etmilerdir. Yaptmdan ok utanyorum demek yerine midem aryor demek toplum tarafndan daha kabul edilebilirdir. Ya da sana ok fkeliyim demek yerine yumurtaya alerjim var demek daha gvenlidir.

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

17

Tp ve Tarih
Meltem Yener, S. Giray Kandemirli, Burin Kaya

Oryantalizmden Postmodernizme Hadm Edilme

nsanlarda hadm edilme tarih boyunca deiik kltrlerde karlalan bir olgudur. Hadm edilme hem bireysel hem de toplumsal etkileriyle eserlerde yer almtr, ancak hakknda yaplan bilimsel almalar ne yazk ki 20 yzylda hadmlarn neredeyse tamamen yok olmasyla olduka snrl bir seviyede kalmtr. Tarihte kendine byk bir yer edinmi Osmanl imparatorluu saltanat boyunca adndan sz ettirmitir.Bu byk imparatorlukla ilgili adn ska duyduumuz bir ey de gizli bahesi yani haremidir. Projemizde Osmanl imparatorluundaki hadm edilmeyi ve hadmla neredeyse zdeletirilen haremi ele aldk.Haremden bahsedilirken ok zerinde durulmayan ama ok ilkel tbbi yntemlerle hadim edilen erkekleri inceledik. Hadim edilme olay ile erkeklii elinden alnan hadmlarn sonrasnda nasl bir yasam srdklerini aratrdk. Hadm edilmenin cerrahi yntemlerini ve uzun dnemde fizyolojik etkileri zerine olan incelemeleri aratrdk. Ayrca gnmzdeki hadm edilmeye e deer olabilecek fizyolojik etkileri olan androgen deficieny zerine olan almalar inceledik ve etkilerin anlalmas iin vaka sunumlarn inceledik. Projede gnmzdeki hadm aktarabilmek iin iki vaka sunumu da ekledik.

kanalnn kapanmasyla zarar grdn grnce, insan vcudunda da bunun olabileceini dnmler ve Wehedu denen eytani gcn vcut kanallarndan birini tkamasnn hastalklara neden olduuna karar vermilerdir.Bu tp konusunda ok nemli bir atak olmutur.nk bu doktorlarn hastalklar iyiletirmede ruhsal tedavilerden vazgeip kanallardaki bloklar kaldrmaya almalarna sebep olmutur.

Dokunula Gelen Salk

Emre Koca, Merve nan, Mjde Ekmeki, Elif Naml

Anadolu Tarihi iin Genlerimiz Ne Diyor?

Bra Yrmez, M.Frat kikarde, Esra Kabaday, Eren Karaaslan

lk insandan bu yana insanlarn dnya zerinde nerelerde yaadklar, nerelere g ettikleri ve atalarnn nereden geldii merak konusu olmu ve bu ekilde tarih ortaya kmtr. Son yllarda genetik biliminin de gelimesi, tarihe farkl bir adan baklabilmesini salamtr. Bu adan bakabilmek adna projemizde mitokondriyal DNA ve Y-kromozomu zerinde yaplm haplogrup almalarndan yararlanarak Anadolunun genetiksel eitliliini inceledik. Ve elde ettiimiz verilerle Asya, Avrupa ve Afrika zerinde yaplan haplogrup almalaryla ortaya kan verileri karlatrarak Anadolu populasyonunun dier populasyonlarla olan benzerliklerini ve farkllklarn ortaya koyduk. Genetik verilerin sonularyla Anadolu tarihi zerine yaplan aratrmalardan elde edilen bilgileri sentezleyerek tarih ve genetik arasnda geree giden bir kpr kurmaya altk...

Masaj; sala ulamann ve salkl kalmann en kolay yollarndan biridir ve hepimiz bunu doallkla yaparz. Aryan bir omzu ovmak, endieden krm bir aln zerinde elimizi gezdirmek hepimizde doutan var olan iyiletirici bir gtr. Ba ars, ar-sz, uykusuzluk ve stres tek bir basit arala dindirilebilir: Ellerimiz. Masajn temeli dokunutur ve bunun deerini gsteren tbbi kantlar da giderek artmaktadr. Tarihe baktmzda geni yer tutan masajn gnmzde kanta dayal tp ierisindeki yerini belirtirken masaj mucizevi,tm hastalklara ifa bir yntem yada insan sal zerine etkisiz yarasz bir samalk olarak nitelendiremeyeceimizden projemizde bahsettik.zellikle son 2 yl ierisinde yaynlanm makaleleri taradmzda masajn bir ok hastaln seyrinde olumlu bir yer tuttuunu ancak bunun birincil tedavi yntemi olarak da sunulup ticari kazan salamak amacyla istismar edildiine hem internet ortamnda yaptmz aratrmalarda hem de gnlk yaam gzlemlerimizde ska rastladk. Masajn uzmanlk eitimi alm doktor ve fizyoterapist dnda ehil olmayan eller tarafndan yapldnda hi beklenmedik derecede komplikasyonlara sebep olarak insan hayatn tehlikeye sokabileceini vurgulamak istedik.Hastalklarna tedavi aray iinde olanlarn masaj konusunda dikkatli olmalarn diliyoruz ve toplumun genelinin bu konuda bilinlendirilmesini neriyoruz.

Nobele Giden Yol

Baak enel, Elshad Hasanov, Gamze Gezgen, Sleyman Polater

Yaratclk Snrda Yaamaktr

Ezgi Gndodu, Halime Acar, Muhammet Mauk imek

Yaratclk ve akl hastalklar arasndaki yakn iliki gnmze kadar birok almaya konu oldu. Ortak ilgi alanmz olan psikiyatriye daha detayl olarak eildiimizde grdk ki, zellikle bipolar bozukluun manik evresinde hastalarn reticilikleri srad bir ekilde artyor. Sebep sonu ilikisi net olarak ortaya konulamam olsa da manik evreyle yaratclk arasndaki iliki ak olarak grlmektedir. Tarih boyunca, dehalaryla ne km birok yaratc insann bipolar hastas olduu dnlmektedir. Yaamlar boyunca bipolar bozukluun olumsuz etkileriyle mcadele etmi olan Beethoven,Mark Twain, Charles Dickens,Vincent van Gogh, Hemingway, Newton gibi deha insanlarn bir ksm, bilimsel ve kltrel adan ok nemli olan almalarna yenilerini ekleyemeden erken yalarda intihar etmilerdir. almamzda, bu deha insanlarn hastalk dolaysyla yaadklar olumsuzluklarn yaratclklarna zarar vermemesine ynelik bir deerlendirme yapmay amaladk. almamz boyunca Psikiyatri Ana Bilim dalndan, Psikoloji Blmnden ve Edebiyat Fakltesi Dekanlndan yardm aldk.

Nobel dl, ilk kez 1901 ylnda Alfred Nobelin vasiyeti zerine insanla byk katklar olan bilimsel gelimeleri dllendirmek ve desteklemek amacyla balanmtr. 6 dalda verilen dllerin tp ve fizyoloji dalnda olan Stockholmdeki Karolinska Enstits tarafndan belirlenmektedir. Bizim bu projeyi yapma amacmz tarihsel sre iinde bu dl almaya layk grlm bilim insanlarnn ortak yada ayrt edici zelliklerini ortaya karmaktr. Bunu yapmak iin 100 akn yldr verilen dln sahiplerini,hayatlarn ve almalarn nobelprize.org sitesindeki verileri ve bu konuda yazlm makaleleri kaynak alarak inceledik. Yaptmz almalar dnemsel ve btn olarak deerlendirip baz sonular elde etmeye altk. Bu almann bize ve bilimsel almalarda bulunacak arkadalarmza ilham kayna olacan umuyoruz.

Kafamdaki Delik

Mine Gltekin, Mehmet Sle, Can Bykak

Tbbn Gerek Babalar

Yasemin Aydnl, Ahmad el Dandachli, Olta Tafaj, Serkan Akba

Eski zamanlarda hasta olmanz gerekseydi bunun iin en uygun yer Msr olurdu. Eski Msrllar hastalklarn Tanrnn ii yada eytani glerin ve zehirlerinin sonucu olduuna inanr ve bundan kurtulmann yolunun da vcudu yara vb eylerden temizlemek olduunu dnrlerdi.Arkeologlarn bulduklar papirsler eski Msrllarn kemik yaps hakknda ok fazla bilgi sahibi olduklarn ve nefes alma nabz beyin ve karacierle ilgili de bir miktar bilgi sahibi olduklarn gsteriyor. Eski Msrllar bugn kanal teorisi olarak geen ve 46 tpn merkezinde kalbin bulunduu bir teori gelitirmilerdir.Msrllar iftilerin tarlalarnn bir su

nsanlar, tarih boyunca eitli sebeplerden dolay vcutlarn kurcalamlardr. Bu hikayelerin, en eski ve ilgin olanlarndan biri kafatasna delik amaktr. Sizlerle, kafatasnda dura matere ulaan bir delik amak anlamna gelen trepanasyon tekniinin tarihini ksaca paylamak istiyoruz. Trepanasyon, trepan ad verilen ve kol gcyle alan bir aletle kafatasnda delik almas ilemine verilen addr. Bugnn beyin cerrahisinde yeri byk olan trepanasyonun tarihi ise, M.. 10000e dayanmaktadr. Trepane edilen ilk kafataslar Fransada bulunmu olsa da bunlarn zerindeki deliklerin sebebinin trepanasyon olduu anlalamamtr. Peruda E.G. Squier tarafndan 1865te trepanasyona urad fark edilen ilk kafatas bulunduktan sonra, Fransadaki rneklerin de trepane edilmi olduklar dnlmtr. Ortaya karlan kafataslarnda bulunabilecek osteomyelitis, treponematosis gibi baz hastalklarn trepanasyonla kartrlmas kolaydr. Bundan dolay bir rnein trepansyona urayp uramadn belirlemek dikkat ister; bcekler, kkler hatta erozyonun neden olabilecei hasarlar bile trepanasyon delikleriyle kartrlabilir. Yntem: Aratrmaclar, trepanasyonun farkl kltrlerde birbirinden bamsz olarak ortaya ktn gstermektedir. Bundan dolay ok eitli trepanlar ve teknikler bulunmasna ramen bu teknikler 3 gruba ayrlabilir: 1.Kazmak 2.Kesmek, kazyarak delmek, testereyle kesmek a. Dairesel desende b. izgisel desende 3.Delmek (matkapla) kk delikler aarak bunlar

18

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

birletirmek suretiyle bir para kemik karmak veya tek bir silindirik delik amak Hipokrat, trepanasyon iin ayrntl teknikler oluturmutur. nkalar ise bu ii bir eit sanat haline getirmitir. Amalar: Kafa krk ve kntleri gibi eitli fiziksel hasarlar dzeltmek iin kullanlmtr. Ancak epilepsi ve akl hastalklar iin de kullanld dnlmektedir. Bu hastalklar eski alarda kiinin iine girmi eytanlar veya ruhlarla aklandndan, kafatasnda bir delik alarak bu varlklarn dar kmas salanmaya allmtr. Yalanc bilimde trepanasyon: Gnmzde, gemiteki ritellere dayal trepanasyonun bir devam olarak grlebilecek bir trepanasyon uygulamas mevcuttur. Bart Hughes adl tp eitimi yarm kalm marihuana bamls, trepanasyonun insan bilin dzeyini daha yksek bir seviyeye ulatrdn iddia etmitir. Hughes, pek ok mrit edinmi ve bu mritlerden Pete Halverson, bu iddiann misyonerliini yapan International Trepanation Advocacy Groupu kurmutur. Gnmzde Trepanasyon: Gnmzde trepanasyon beyin cerrahlar tarafndan da baz olgularda kullanlmaktadr. Bu ilem genel anestezi ve tam antiseptik koullar altnda yaplmaktadr. lemin amac beyin dokusu zerindeki basnc azaltmak, kk kafatas krklarn kaldrmak veya beyindeki bir kan phtsn almaktr.

fikirde olmad iddia edilmektedir. Tm tedavilere ramen gnden gne eriyen Atatrk, 8 Kasm 1938 gn iddetli bir rahatszlk daha geirdi.Tm tedavilere cevap vermeyen Mustafa Kemal Atatrk 10 kasm 1938 saat 9u be gee hayata gzlerini yumdu. lm raporunda ise hastaln tehisi yledir: Hastaln bir hepatite sclerocongestive ethylique olduu tespit edilmitir (alkolle ilikili karacier iltihab).lm raporunda byle denilince, lmn alkolle ilikilendirilmesi yaygn kan haline gelmitir. Rapor 08 Eyll 1938 tarihinde Dr. Nihat Reat Belger, Prof. Dr. Neet mer rdelp ve Prof. Dr. Fiessinger tarafndan tekrar dzenlenmitir. ... Bu vakada Laennec tipinde bir sklerz hepatit sz konusu olamaz. Fakat sz konusu olan Hanot ve Gilbert tipinde bir hipertrofi eklidir. Laennec tipi sklerz hepatit alkole bal siroz demektir; Hanot ve Gilbert tipi sklerz hipertrofik hepatit ise safra yollarndaki kronik tkanma sonucu gelien siroz (biliyer siroz) anlamn tar.Yani bu hastaln srf ikiden meydana geldii yolundaki dnceler doru deildir.

Doru Bilinen Yanllardan Bilinmeyen Dorulara

Duygu Kyl, rem Gen, Burcu ahin
nsanla varolularndan bu yana salklarn korumak ve hastalklarn tedavi ettirmek iin birilerinin yardmlarna ihtiya duymulardr. Bu kii her zaman gnmzdeki kadar iyi eitimli ve donanml olmad gibi; kimi zaman bir berber,kimi zaman bir kasap, kimi zaman da bir veteriner olmutur. Kullanlan yntemler dnemin taleplerini karlamaya yneliktir; fakat kk bir enfeksiyonun bile kaypla sonulanabilmesi sebebiyle verimleri tartlabilir durumdadr. yiletirme sorumluluunu tayan kiiler, edinilmi bilgilerinin zerine yenilerini ekleyerek gnmz tbbi bilgilerinin olumasnda byk admlar atmlardr. Tbbi kazanmlar bazen doru bazen yanl olmutur; ancak hata yapmadan doruya ulamak mmkn mdr zaten? Biz projemizde dnem artlarnda doru kabul edilen kimi yanlglar konu edinerek bunlara eitli rnekler vereceiz. VIII. Henrynin doan ilk ocuklarnn yaayp sonrakilerin lmesinin sebebi neydi? Hamile bayanlarn doum ncesinde karanlk odalara kapatlmasnda gdlen ama ve yol at sorunlar nelerdi? Kan aktma yntemi hangi amala, kime, ne ekilde uygulanrd? reme hcrelerine dair ortaya konulan ilk fikirler nelerdi? Trepanasyon kimler tarafndan, nasl uygulanrd? Ac hissini azaltma amal kullanlan anestezik maddeler (eroin,eki vb) ne kadar masumdu? Cleopatra hangi hipotezlerini kimler zerinde denedi? En nemlisi, tm bunlar gnmz tbbna nasl yansd? Belirtilen yntemlerin hangileri ne tr tedavilerin temelini oluturdu?

Asl Tokmak, Ilay Gizem Ceren, Hande Candemir, Gizem Muratolu

Merhaba Yaamak Czzamclar ve czzamllar yllar boyu hep bu szle selamladlar birbirlerini. Tarih boyunca birok yerde birok kt/ktcl hastaln lepra olarak anld yada lepra sanld bilinmektedir. Toplum iinde eitli etkilerle czzamllarn tanrnn gnahkar ve lanetli kullar olarak nitelendiini gstermektedir. Tarih boyunca olduu gibi, bir oranda gnmzde de lepra korkulacak bir hastalk olarak kabul edilmektedir. 1880li yllarda hastaln Bat literatrndeki izlerini ortaya koyan bir alma, 1990l yllarn AIDSine benzerlii asndan artcdr. Sonu olarak bilginin egemenlii kurulana kadar bu hastaln geirdii sre, hastala yakalananlar ve yaknlarnn yaadklar, lepray sosyolojik ynden zellii olan ve tp bilimine k tutup, nemli katklarda bulunan bir hastalk haline getirmitir. te biz, tarih boyunca dinlerin, uygarlklarn czzama yaklamn ele alyor, gnmzde czzamn yerini alan AIDS gibi hastalklardaki kt bak asnn deimesini umut ediyoruz.

Merhaba Yaamak

zen zkan, Arash Soudmand, Nasf Orta

Bugun teknolojide, bilimde alnan yol aslnda upuzun bir yoldur. Bu yolda atlan her bulu, her adm gecmiten izler tasr. Bilimin amac insanlg gercege, uygarlga ve aydnlga tasmaktr. Tp bilimi iin insan hayatnn en degerli varlk oldugu dikkate alnrsa ve amac insan hayatn bilgi ve becerisiyle korumak, yasatmak olan hekimlerin dogal olarak buyuk bir sorumluluk aldklarn goruruz. Onlara gorevlerini yerine getirirken yorulduklarnda ve hastadan hastaya giderken dayanacaklar asann, Yunan mitolojisine gore Apollon tarafndan Hermes e verildigini, iki dmann bile bu asann gucuyle dost olduklarn ogreniyoruz. Yine Yunan mitolojisine gore ylanlar gucun, kudretin ve olmszlgn simgesidir. Kanatlar ise aman kulturundeki inanca gore hastalklar yapan kotu ruhlar kovan puhu kuunun kanatlardr. Butun bunlar efsane olsa da tp bilimleri, insan hayatnn en degerli varlk oldugu gerceginden yola ckyor ve asaya sarlm iki ylan ve puhu kuunun kanatlaryla temsil ediliyor. Bu simgeye yuklenen anlam hekimlere yasamlar boyunca tasyacaklar onemli bir sorumluluk veriyor.

Tp Sembol

Medicine Man ve Kzlderililerin Tp Anlay

Elif Demirren, Gler Pnar zeren, Mehmet Talha Kutlu

Amerikan yerlileri, Christopher Columbusun Amerikay kefetmesinden 12000 yl nce o topraklara yerlemilerdi ve bu sre boyunca yeryznde yaayan dier insanlarla bir etkileimde bulunmadklarndan dolay yaltlm bir ekilde yaamlard. Peki bu yaant onlarn tbbi olarak gelimelerini nasl etkilemiti? Onlarn tedavide kullandklar yntemler nelerdi? Salk anlaylar nasld? Modern tbba ne gibi katklarda bulunmulardr? te tm bu sorularn cevaplayabilmek amacyla gerekletirdiimiz bu proje ile Kzlderililerin nasl yntemler kullandklar hakknda da herkesi bilgilendirmek istiyoruz.

Uyku Karan Sedatif THALIDOMIDE

Mustafa Kemal Atatrk n Doktorlar ve Hastal

Furkan zer, Elif zyrk, Berhan Bayram, Levent Gndost
Mustafa Kemal Atatrkn doktorlar,kendisinin doktorlaryla olan ilikileri,hayatinin son dnemlerindeki salk durumu ve lm sebepleri ile ilgili aratrmalar projemizin ieriini oluturmaktadr.Bildiimiz zere Atatrk kendisine yabanc doktor getirilmesini srarl ricalardan sonra kabul etmitir. Atatrkn bu srarl tutumu kendisinin Trk hekimlerine olan sonsuz gveninden kaynaklanmaktadr. Atatrk 1937 ylnn ilk aylarndan bu yana eitli rahatszlklar duymaya balamt. Atatrk, frsat bulduka ok gvendii Dr.Neet mer Beye kendini muayene ettiriyor ve salk durumu hakknda bilgi alyordu.Daha sonraki dnemde ise yurtii ve yurtdndan gelen doktorlarn defalarca yapt tetkikler sonucu kendisine siroz tehisi konulmutur. Ancak doktorlarn tamamnn ayn

Hakk Caner nan, Emine Aygl Karaaslan, Cihan Gler

Gnmzde hemen hemen herkes gebelik srasnda geirilen baz hastalklarn ve uygulanan baz tan metotlarnn ve tedavilerin hem anne hem de ocuk iin olumsuz etkilerinin olabileceini biliyor. Ne yazk ki insanlk bu bilginin bedelini ok ar bir ekilde demitir. Bu bedel, tarihteki en korkun tbbi trajedinin addr. 1950lerin sonu 60larn banda antibiyotik retiminde daha ucuz yntemler bulmak iin almalar yrten Alman ila firmas Chemie Grnenthal kimyasal bir kaza eseri tesadfen bulduu ve thalidomide adn verdii ilac piyasaya srd. Yksek doz thalidomide maruz braklan hayvanlar zerinde yaplan baz testler sonrasnda firma, ilacn zararsz olduunu ve nemli bir yan etkisinin olmadn duyurdu.Fakat bu,byk bir yanlgyd...

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

19

Trkiye ocuk Felci le Savan Kazand

idem Altnel, Mevlut Serdar Kuyumcu, Mahmut Can Kzl, Yusuf Canavar

Ayn Bedende Farkl DNAlar: Kimerik nsanlar

ule Bakc, Halime Llleci, Seniha Gne
Mikrokimerizm, adn mitolojideki kimera adl yaratktan alr. Genetik olarak birbirinden farkl olan ve ayr kaynaklardan gelen iki hcre topluluunun, biri az younlukta olmak zere, ayn birey yada organda bulunma durumudur. Bedenlerinde birden fazla DNA profili ile doan kimeralarn literatrde kaytl olanlarn says 50yi gemiyor. nsan bedeninin her yerindeki DNA profilinin ayn olduuna dayanan adli bilimciler asndan sulularn tespiti, babalk davalar gibi davalarda karar verme asndan dnya zerinde kaytl vaka ok az olmasna ramen kimerizmin gz ard edilmemesi gereklidir. Bizim de bu projede amacmz in vitro fertilizasyon, organ trasplantasyonu, kk hcre almalar gibi bilimsel gelimeler sayesinde saylar daha da artabilecek olan kimerik insanlara dikkatleri ekmek ve DNA testlerinin sarslmaz gvenilirliini biraz olsun irdelemektir.

Tarih izgisinde insanlk birok hastalkla kar karya kalmtr. Bazlarnn stesinden gelmi, bazlar ile de hala mcadelesini srdrmekte ve zm kaplarn andrmaktadr. iek asndan sonra hastaln dnyadan silinme umutlar yeerten ocuk felci as tm dnyada nemli bir konu baldr. Yakn tarihimize k tutan sorularmz bize bu mcadelenin aratrlp paylalmas gereken ok yn olduunu gstermitir. Amacmz ann bulunmasyla alan bu yeniaa gelene kadar meydan gelen deiimleri aktarabilmek.Tarih izelgesinde imdiye kadar a ap a kapatan,imparatorluklarn yklp kurulmas iken artk hastalklarla yaplan mcadeleler mi yer alacak? Bilim insanlarnn at bu yolda, tarihin ehresini deitiren aamalar ve Trkiyenin bu mcadeledeki konumunu yanstabilmeyi amalyoruz. Ann bulunmas ile ocuk felcinin muhteem yenilgi yksne biraz kendi halinize krederek biraz da geride kalanlarn haline acyarak tank olacaksnz. ocuk felci hala Afrika, Gneydou Asya, Hindistan yarmadas ve Yakn Dounun baz blgelerinde bulunmaktadr. Avrupa ktasnda da bu hastaln izleri en son Trkiyeden silinmitir. Peki neden en son Trkiyemiz? Baz gerekleri renince baz sorular da sormaktan kendinizi alkoyamayacaksnz. Cevaplarmzla, ok da uzak olmayan tarihe hep beraber perde arayalm.

Telli Kra, Selda Kanmaz, Tuba Karakl, Yeim nal, Elif Ertan
Tarihsel ve insani bir sorgulamann anatomisi! Uzun yllar Afrikada BBC iin gazetecilik yapm Edward Hooperin The River (Nehir) adl kitabnda bahsettii teoriye gre, HIV virs insanlara, Afrikada rk amalarla uygulanan ocuk felci alaryla geti. Bu teoriye gre, 1956-60 yllar arasnda, Philadelphia Wistar Enstitisnden Hilary Koprowski kobay olarak kullanmak zere bir milyon Afrikalya az yoluyla ocuk felci as verdi,ann yapmnda empanze hcreleri kullanld. Adaki virs empanze hcrelerinde bulunan ve HIVin atas olan SIV virsnn gelimesini salad.Oxford niversitesinden nl biyolog Bill Hamilton da bu teoriye destek veriyordu.Ne ki saygn bilim dergileri Science ve Nature bu iddiay kabul etmiyorlard.

Medeniyet (!) Afrikaya Dram m Alad?

Tlin oban, Fatma ztrk, Esra Polat

Olmaya Devlet Cihanda Bir Nefes Shhat Gibi

Osmanl Devletinde yaklak 150 yl sren karde katli uygulamas IV.Murat zamannda yerini Kafes hayat uygulamasna brakmtr. Projemizde kafes hayatn, bu uygulamaya maruz kalan Osmanl padiahlarn ve bu uygulamann dourduu bir takm sosyal, psikolojik, fiziksel ve bedensel sorunlar aratrmay amaladk. Bu aratrmay yaparken kitap ve eitli makalelerden yararlandk, yetimhane ocuklar ve niversite rencileri zerinde yaplan iki almay bizlere fikir vermesi asndan inceledik. Kafes hayat uygulamasnn ksa ve uzun dnemde getirdii bir takm olumsuz sonular tespit ettik. Kafes hayat uygulamasnn padiahlarn yaamlarn dolaysyla devlet ynetimlerini etkiledii sonucuna vardk. Benzer olumsuz sonularn gnmzde de farkl ekillerde karmza ktn grdk.

Sava inde Sava

Neyran zcan, Tue Arlar, Filiz Kerdie, zcan Seluk

Kanalizasyon Sistemi ve Tp

Zamir Kemal Ertrk, Ramazan Grl, Ali Yldz

Btn canllar var olduklar andan itibaren beslenme, byme gelime ve reme eylemlerini yerine getirme eilimindedirler.Canllar, beslenme eylemi sonucu metabolizmasna giren bu besinlerin fazlasn veya metabolizmas sonucu oluan atk rnleri kendinden uzaklatrmak zorundadr. nsan da yaamn devam ettirebilmek iin dier canllar gibi bu atk rnlerden kurtulmaldr ve bu sebepten dolay kanalizasyon sistemini gelitirmitir. Kanalizasyon sistemini yeterince gelitiremeyen toplumlarda pek ok salgn hastalk grlmtr ve ortalama yaam beklentisi nemli lde dmtr. Projemizde tarih boyunca kanalizasyon sisteminin geliimini ve bunun insan sal zerinde etkileri aratrlmtr.

Tarih boyunca meydanlarn gerisinde kalm olan biyolojik sava, M.. 14. yya dayanyor. Bu dnemlerde bile insanlar belki bilinli belki bilinsiz olarak biyolojik silahlar kullanm. Biyolojik silahlar dier canllar zerinde zararl etkiler yaratmak maksadyla kullanlan bakteri, virs, mikrobiyal toksinler, vb. ajanlardr. Bu tanm genellikle biyolojik olarak elde edilen toksinleri ve zehirleri de kapsayacak ekilde geniletilir. Biyolojik sava aralar, yaayan mikroorganizmalar (bakteri, protozoa, riketsia, virs ve mantar) ierdii gibi mikroorganizmalar, bitkiler ve hayvanlar tarafndan retilen toksinleri (kimyasallar) de kapsar. Projemizde insann insana yapt en byk ktlklerden biri olan biyolojik savan artc tarihini aratrdk. Buna gre amacmz; ne kan konvansiyonel silahlarn dnda, arka planda kalm olan biyolojik savalar ve arpc sonularn ortaya koymaktr.

stila

Mustafa Atmaca, Osman Karakl, Fulya Boolu

lmne Uyumak

Fsun Bocutolu, Enes akmakkaya, Berkay Hasan Arman

Belki de tm canllarn vazgeilmezi olan, mrmzn te birini adadmz uykunun; bir hastalk sonucu lmmze yol aabilecek olmas biroumuzun aklna gelmemitir. Adn mitolojik bir efsaneden alan bu hastala tp literatrnde Konjenital Santral Hipoventilasyon Sendromu (CCHS) veya efsanede geen adyla Ondinen Laneti deniyor. Beyin sakndaki solunum merkezinin doutan (PHOX2B gen mutasyonu) veya sonradan (kazalar, cerrahi operasyonlar vs) hasarlanmas ile karakterize olan bu hastala sahip insanlar, uykularnda soluk alp veremedikleri iin hayatlarn kaybetmektedirler. Ancak bu hastalar solunum desteiyle yaamlarn srdrebilmektedirler. CCHSnin tam olarak bir tedavisi olmamakla birlikte, erken tan ile hastalarn yaam standartlar ykseltilebilmektedir. Amacmz, ok nadir grldnden ou kez gzden karlabilen bu hastal gn na karmaktr.

Organizmada birtakm deiikliklerin ortaya kmasyla saln bozulmas durumuna hastalk denir. Bu anlamda hastalklar alk, salksz yaam alanlar, savalar ve hi karlalmam virsler gibi nedenlerle toplumun byk bir blmn etkileyebilecek ekilde de ba gsterebilir. Salgn ise belli bir insan poplasyonunda, belli bir periyotta, yeni vakalar gibi grlen ancak nceki tecrbelere gre beklenenden fazla etki gsteren hastalktr. Bu tanmn nda salgn hastalklar; tarih boyunca savalarn seyrini deitiren, devletler ykan, byk glere neden olan, nemli toplumsal almlar douran, ksacas insanlk tarihini direkt etkileyen nemli bir aktr olarak karmza kyor. Her ne kadar bilimsel ve teknolojik gelimeler sayesinde gnmzde ok fazla karlamasak da salgn hastalklar ekonomik adan geride kalm, savalarn penesinde kvranan, medeniyet timsallerinin (!) smrgesinden kurtulamam mazlum milletlerin en ok cann yakan faktrlerden biridir. Biz de bu olguyu gz nne sermek iin 6. yy.dan 20. yy.a, Floransadan Amerikaya kadar deiik zaman ve mekanlarda ba gstermi, insanlk tarihinde derin izler brakm nemli salgn hastalklar anlatmaya altk. Sunumumuzda da gstermeye altmz gibi salgn, trajik sonular dourabilen ve hekim adaylar olarak oluturduu tehlikelere kar her zaman tetikte olmamz gereken ok nemli sosyolojik ve tbbi bir vakadr.

20

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Tp m? O da ne?

Ali Onur, Yksek alar, Bekta Emrah Ger, smail Hakk Terlemez, Kazm Cihan Can

Tp ve Sanat
Byk Kaoslardan Doan Dans Eden Yldzlar
Hanife Kkyldz, Canan Ersoy, Bra Grmez
Sanatsal yaratclk; sanatnn hayalgcn kullanarak motivasyon ve becerisiyle yeni bir rn ortaya koyabilmesidir.Bu yaratma srecini etkileyen sanatnn ald eitim,iinde yetitii kltr,edindii tecrbeler,kiisel zellikler gibi birok etmen saylabilir.Biz bu proje ile asl olarak bu yaratma srecinde ruhsal hastalklarn sanatlar zerindeki etkilerini anlamaya ve tartmaya altk. lk olarak son yllarda bu konu hakknda yaplan aratrmalara baktk.Sanatsal yaratclk sreci son zamanlarda birok aratrmaya konu olmu ve bu konuda birok iddiada bulunulmu.rnein,20. yzyln ilk yarsnda izofreninin yaratcl arttrd iddia edilmi,fakat yaplan almalar bunu dorulamamtr.20. yzyln sonlarnda ise mani,hipomani,siklotomi ve bipolar bozukluun yaratcl nasl etkiledii merak konusu olmu ve bunun zerine almalar yaplmtr.Biz de bu almalar bilimsellii de gz nende bulundurarak deerlendirdik ve sanatlarn yaratclk srecini anlamaya altk.

Tp fakltesinde okuyoruz. Mezun olduumuzda her birimiz birer hekim olacaz. Peki kamz lisans eitimimiz ve sonrasnda ska karlaacamz tp, hekim, tedavi ve benzer kavramlarn nereden geldiini, aslnda ne ifade ettiini ve bunlarn kltrmzdeki karlnn ne olduunu biliyoruz?

Milgram Deneyi

Kemal Akpnar, Emre Baldan, Suat Ko

nsan iin zarar verici elektrik snr 50 volt iken hi kimseye 450 volt elektrik verebilir miydiniz? Hiroimaya atom bombasn attktan sonra neler olduunu grdnz halde 3 gn sonra da Nagazakiye bomba atma emrini yerine getirir miydiniz? Acmasz diktatrlerin tarihin akn deitiren kararlarn yerine getiren komutanlar bu emirleri nasl uyguladlar? Stanley Milgram bu komutanlarn cani olmayp sadece aldklar emirleri yerine getirmeye alm olabileceklerini dnyordu. Bu fikrini laboratuar ortamnda gerekletirdii bir deneyle kantlad. Deney arpc sonular ortaya koydu, 1960larda basnda byk yank buldu. Hatta bir mahkemede delil olarak kullanld. Ancak deney etik problemleri beraberinde getiriyordu. Amacmz Milgram deneyinin tarihteki rneklerini gstermektir. Ayrca gnmz tbbnda etik kayglardan arnm deneylere zemin hazrlayarak tarihi olaylara bak amz deitirmeyi hedefledik. Tbbn aydnlatt tarihe farkl bir pencereden bakmak isterseniz sizi sunumuza bekleriz.

Sper atletler Mzisyenler

Ahmad Eltrk, Omar Khouja
Mzik ile tbbn etkileimi daha ok mziin bir tedavi arac olarak kullanlmas eklinde ortaya kmaktadr. Ancak mzisyenlerin uzun yllar mesleklerinden dolay kar karya kaldklar fiziksel problemler ne sanat ne de tp evrelerince yeterince dikkate alnmamtr. Oysa bu problemler, sporda olduu gibi tbbn, icraclar iin de destekleyici bir alan olmas gerektiini gndeme getirmektedir. Zira, literatrde sper atletler olarak tanmlanan mzisyenler, yksek bir zihinsel ve fiziksel efor gerektiren ince ayrntlarla dolu ilerini srdrmek iin gnde en az 4-5 saat alan, kol ve ellerine adeta yeni birkas hafzas yerletiren kiilerdir. Buna ramen, ne yazk ki dier mesleklerin aksine mzisyenlerin mesleki salk ve gvenlik standartlar yoktur. Halbuki bir mzisyen iin elleri ve kollar en deerli paralardr. Tm meslek yaamlar kk bir kasa veya tendona bal olup mekanizmann herhangi bir sakatlk, yetersizlik ve meslek kayb gibi pek ok kayg verici duruma dnebilir. Proje srasnda verileri toplamada internet ayrca bu konuda yaplan yksek lisans ve doktora tezleri bilimsel aratrma yntemleri kullanlmtr.

Sorgulamadan Kabullendiklerimiz ve Bilimsel Temelleri

Huriye Erbak, Gurbet Yanarate, Vildan enel, Mehmet Alagz
Yzyllar boyunca insanlar ampirik yollarla birok bilgi edindiler. Bunlara kimi zaman hurafe deyip bamz evirdik, kimi zamansa gerekten ie yaradn grdk. Mesela 1. Dnya Sava srasnda Rus askerleri nedene yaralarna bal srd? Harem kadnlarnn vazgeilmezi: Gzelavrat otu. Romatizma hastalarnn hava tahminleri neden tutar? Bizim projedeki amacmz, bu tarz ilgin rnekleri sizlere sunmaktr.

Filmlerdeki Tp Eitimi, Sinemadan Tbba

Mahdi Houssein, Mohamed El hasan.Faiq Abu hasan, Hamid

Sinemadan Tbba: Sinemalarda anlatlan tbbn gerek hayatta meydana gelen olaylardan esinlenerek ele alnd grlmtr. Bu sayede sinema, gerek meslek sahiplerinin gerekse toplumun bilinlendirilmesine olumlu etkiler salamtr... ncelediimiz Patch Adams filmi de gerek hayattan alnmtr. Bu filmde ele alnan konu doktor hasta ilikileridir. Bu filmde Patch Adams u ana kadar tandmz hibir doktora benzemiyor, onlar gibi davranmyor,onlar gibi dnmyor, ona gre tedavide en iyi ila hastalarn mutlu olmasdr.Patch Adams mizah ve duygusall ustaca kullanarak hastalarn iyiletiriyor.Bunu yaparken de eitli zorluklara katlanmaktadr... Bu filmde asl olan ama bir doktorun hastasna kar nasl davranmas gerektiini anlatmaktr. Bu ama geleneksel doktor hasta ilikilerinde, doktorlarn hastalarla yeterli ilgilenmemesi ve hastalara gerekli nemi vermemelerinden kaynaklanmtr. Filmi izleyen bir doktor yada bir tp rencisi kendi tutumunu ve davrann hastaya kar olumlu ynde deitirebilir. Bu da sinemann tp alannda da bazen ETC olabildiini gsterir.

Vampirler ve Porfiria

lkay Nurcan ,Mehmet Akkam, Friday Chitsonga

Bu projede isminden de anlalabilecei gibi pek ok filme konu olan vampirlerin aslnda porfiria ad verilen bir hastalktan esinlenerek kurgulanm olabilecei belirtilmitir. Bu konunun dikkat ekicilii sayesinde insanlara vampir kavramnn yanll anlatlmtr. Projenin amac vampir hastal olarak da bilinen porfiria hastaln daha yakndan tanmak bylece filmlerdeki vampir tanmnn yanlln vurgulamak, hastalkla ilgili merak uyandran konulara deinmektir. Proje srasnda serbest eriimli e-kaynaklar, literatr (gazete, dergi, vs.) tarama, st dnem ders notlarna bavurma bilimsel aratrma yntemleri kullanlmtr. Proje srasnda

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

21

verileri toplamada internet, slaytlardan yararlanlmtr. Proje srasnda eitli kaynaklardan gnmz vampir kavram ve bu kavrama sebep olduu dnlen porfiria hastal aratrlmtr. Porfiria; Hemoglobin yapsnda bulunan hem; porfirin ad verilen bir molekl ve demirden sentezlenir. Porfirin biyosentezinde hata olursa porfiria ad verilen hastalk oluur.Hem biyosentezinde grevli 7 enzimden birinin eksiklii ile ortaya kar.Vampir; gnbatm ile afak arasnda dirilerek mezarndan ktna, insanlara saldrp kanlarn emdiine inanlan hayali canavardr. Vampir inanc ok eskilere dayanmaktadr. Kaliforniya Devlet niversitesi aratrmaclarndan kimya profesr Wayne Tikkanenin yapt aratrmaya gre vampirliin asl sebebinin Porfiria hastal olduu tesbit edilmitir.Ancak dier bilimsel kaynaklar, porfiria hastalnn vampir efsanesini doruluu iddiasna pheyle yaklamaktadr. Porfiria hastal ve vampirlikle anlatlan efsaneler arasnda baz uyumazlklar vardr. Ortaada daha yaygn olan baka bir hastaln bu inanlarn kayna olabilecei dnlmektedir.

Trk Halk Mziinde Hasta, Hastane ve Doktor Kavramlar

Azat Duman, Ramazan elik, Yakup Derin
Son gnlerde ska bir arada grdmz iki kavram farkl bir adan ele aldk. Allmn aksine tbbn mzie bakn, uygulamada kullanmasn deil; mziin hasta,hastane, doktor kisveleri altnda tbba bakn ele aldk. Bunu yaparken kesin snrlar izmeden bu kavramalarn nasl duygular uyandrdn bunlarn anlatma nasl aktrldn grmeyi amaladk. Kesin yarglara veya genellemelere varmadan gelecekte yaplacak aratrmalar iin bir eit balang noktas olmaya altk. Bu amala Trk Halk Mzii eserlerini aratrp konumuza uygun olarak hasta,hastane ve doktor elerini ierenleri seerek iirsel ve mzikal anlamada iki farkl adan inceledik. iirsel anlamda yaptmz incelemede sz ve edebi anlatmdan hareketle eserde hakim olan duygu ve dnceleri; mzikal deerlendirmede ise eserlerde hakim duygularn melodik anlatma dklrken hangi makamsal yaplarn ve ritimlerin kullanldn, hzlarnn ne olduunu aratrdk. Edebi anlamda yaptmz incelemede, eserlerde ciddi duygu younluuyla beraber baz temalarn zerinde daha fazla younlaldn, bunu ifade etmek iin baz cmlelerin eserlerde tekrarlandn, bu kavramlarn (hasta, hastane, doktor) sklkla beraber kullanld gurbet, ayrlk, kader, yalnzlk gibi baz imgelerin bulunduunu grdk. Mzikal anlamda bir aratrmaya giderken ise kstas kullandk: Makamsal yap, ritim, hz. Bu deerlendirmede eserlerde duygular ifade etmek iin ok eitli makamsal yaplar, ritimler kullanldn bununla beraber baz makamsal yaplarn ne ktn kimi ritimlerin daha ok yer aldn grdk. Hz kavram ise eser icra edilirken tercihen deiebilen bir kavram olmasna karn kada dklen eserlerde daha ok dk hzlarn tercih edildiini mahede ettik. Buradan daha ok hastaln verdii hznle eserlerin oluturulduu, bu yzden paralarda hznn hakim olduu bu hzn ifade iin baz makamlarn daha ok kullanld sonucuna vardk.

ve insan saln tehdit eden ynlerinin olmas nedeniyle nemli bir sorundur. Bu almann amac, vcut biimlendirmenin sanatsal yn ve salk asndan etkileriyle salk ve hastalk kavramlarna bak konusunda farkndalk kazanmak, insanlar vcut modifikasyonu hakknda bilgi sahibi yapmak, sanat ve tp arasndaki ilikiyi ok farkl bir bak asyla ele almak, vcut modifikasyonunun etik olup olmamasn, vcuda etkilerini, sanatsal ynn ve insanlarn neden byle bir deiime ihtiya duyduklarn, psikolojik ve salk asndan etkilerini aratrmaktr. Bunun iin literatr taranm ve Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi Dnem-1 rencilerinden 73, retim elemanlarndan 12 kiiye 24 soruluk bir anket uygulanmtr. Ankete katlanlarn %21i vcut biimlendirmeyi duymu ve doru olarak bilmektedir, %15i vcut biimlendirmeyi sanatsal bulmutur, %95i yaplan ilemleri doru bulmamtr. Piercing yaptran 5 kiiden 2si salk problemi yaamtr. Yaplan daha nceki almalar vcut biimlendirmede zellikle piercing ve dvmenin salk asndan ok tehlikeli olduunu gstermektedir. Estetik adan da birok kii memnun olmayp piman olarak yada sosyal durumundan dolay dvmeleri sildirmek, piercingi kartmak zorunda kalmaktadr. Gelecekte kiileri (zellikle de genleri) vcut biimlendirmeye iten nedenler ve vcut biimlendirme konusunda ne tr bir nlem alnaca aratrlmaldr.

Doktor Olmay Tm Kalbimle Istiyorum

Birsen ztrk, Tolgahan rmeci, Fatih Tekin, Adil ner

zlediimiz pek ok filmde doktorlarn eitli ynleri ilenmektedir. Projemize konu olan Patch Adams filminde de intihar eilimli biri olarak girdii akl hastanesinde evresindeki hastalara yardm edebildiini fark ederek doktor olmaya karar veren ve doktor olmay gerekten tm kalbiyle isteyen Patch in tp eitimi esnasnda sergiledii rnek davranlar anlatlyor. Gerek bir hikayeden yola karak ekilen bu filmde doktorun mesleini bu kadar sevmesi,filmi biz tp rencileri iin izlenmeye deer klyor. Bu projedeki amacmz doktor adaylarna Patch Adams rnek gstererek doktor- hasta ilikisinin nasl olmas gerektii ve kaliteli hizmetin nasl verilecei konusunda yol gstermektir. Bu amala hazrladmz sunumda filmden eitli blmler izleterek hastalara tedavinin yannda umut da verilmesi gerektiini, yaam kalitesini artrmann nemini, doktor ve hasta arasnda bir farkn olmamas gerektiini vurguladk.Dnem I tp rencilerine yaptmz anketle de Patch gibi doktorlarn yetimesi gerektii kansna vardk. Bize gre tp eitimi hastalara sadece hastalk olarak deil; birer insan olarak bakmay retebilmelidir.

Rol Gerei Beslenme Alkanln Deitiren dll Sinema Sanatlar ve Salk

Burcu Ula, Recep Ylmaz, Ensar Topalolu
Makinist filmini izlediyseniz eer, Christian Balenin filmdeki bir deri bir kemik halini muhakkak hatrlyorsunuzdur. Bale, fiziksel sal ve akli dengesi ar yorgunluk ve uykusuzluk yznden bozulmaya balayan makine operatr Trevor Rezniki canlandrmak iin tam tamna 30 kilo vermiti. Daha sonraki filmi olan Batman Begins iin alt haftada 54 kilodan 99 kiloya kt. Buna benzer bir durum da Bridget Jones serisinin barol oyuncusu Renee Zellwegerde yaand. Bu rnekler, bir yandan oyuncularn sanatlar iin ne kadar fedakar olduklarn, dier yandan da salklarn hie saydklarn gstermektedir. Oyuncularn vcut arlndaki bu ani ini klar, salklarnda geri dnmsz bozulmalara sebebiyet vermektedir.. Projemizde oyuncu salndaki bu olumsuz deiimlere vurgu yaparak oyuncunun alm olduu dln aslnda salndan nemli olmadn gstermeye altk. Bu yzden rneklerimizi dll sanatlardan derledik. almalarmz yaparken rneklemenin yan sra betimleme ve doal gzlem yntemlerinden yararlandk. rnekleme yntemini kullanrken sanatlarn nceki ve sonraki fotoraflarn karlatrarak, geirdikleri byk deiimleri gzledik. Ayrca, rportajlarndan klo alp verme srecinde yaadklarn ve daha sonrasnda ortaya kan salk sorunlarn renip, bilimsel kaynaklardan da bu magazinsel bilgileri destekleyici veriler elde ettik.

Ya Kelimeler de Bir Gn Susarsa!

Hilal Kalyoncu, Erin Evrensel, erife Dlger

izofreni toplumda grece sk rastlanan bir beyin hastaldr ve beynin kimyasal yapsnn bozulmasndan kaynaklanr. Gnmzde bu hastaln tedavisinde antipsikotik ilalar kullanlmakta, bunun yannda hastaln negatif belirtilerinden biri olan sosyal yaamdan kopuu nlemede tedavi sreci sanat terapisiyle de desteklenmektedir.Uygulama alanlarnda sanat terapisinin bu belirtileri nleyebildii gzlemlenmi ancak bilimsel aratrmalarda bu etki eitli etmenlerden dolay tam olarak saptanamamtr. Belirsizliin ortadan kalkmas iin aratrmalarn srmesi gereklilii aikardr.

Vcut Biimlendirme (Body Modification) ye Tbb ve Estetik Adan Bak

Smeyye Klak, Mcahit Koolu, Necip Enis Kaya
Vcut biimlendirme; vcuda ar dvme ve piercing yapmak, yara izleri brakmak, di yapsn deitirmek, baz organlar kesmek gibi vcut yapsn deitirmek ve vcudu biimlendirmek anlamna gelmektedir. Vcut biimlendirmenin; baz insanlar tarafndan bir sanat akm olarak grlmesi, bilinmeyen birok ynnn olmas, konunun son derece zgn olmas, gnmzde giderek yaygnlamas

Carnal Sanat ve Tp

Gke Naz Kkba, Emre Cem Esen, Erkan Kalafat

Carnal Sanat, Orlann yaratt ve tbbn yntem olarak kullanld bir sanattr. Orlan, estetik cerrahiden yararlanarak vcudunu sanatnn objesi olarak kullanr.

22

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Bunu vcdunun eitli blgelerini, mitolojideki ve sanat tarihindeki nemli kadn figrlerine benzeterek gerekletirir. Amac gnmzdeki ideal gzellie ulamak deil; aksine setii kadnlarn beendii tinsel zelliklerini kendi vcudunda biraraya getirmektir. Bu nedenle, Orlan yaratt bu sanat ayn beden ierisinde reenkarnasyona uramak olarak tanmlar. Aratrmamzda, Kubilay Akmannn Hiper Mekanik ada Orlan ve Sanatnn Organik retimi adl almasndan yararlanlmtr. Bu konuyla ilgili eitli internet siteleri de kaynak olarak kullanlmtr. Carnal Sanat bu projede sanat asndan ele alnm fakat konumuz gerei etik yn akta kalmtr. Projemizde, Carnal Sanatnda tbbn sanata nasl entegre edildii incelenmitir.

Embriyolojinin Embriyolojisi
Betl Nur Altunta, Yaar Baaa
Embriyoloji canl oluumunun balangcn inceleyen bir bilim dal olmakla birlikte bilim adamlarnn hep dikkatini ekmitir; ancak bilinen ilk almalar 1500l yllarda yaplmtr.Biz bu almada Jacob Rueff ve onun yapt embriyoloji almalarn deerlendireceiz.Jacob Rueff 1554 ylnda embriyoloji hakknda ilk yazl kaynak olan De Conceptu et Generatione Hominis adl eseri yazm, bilimsel almalarn kara kalemiyle renklendirmitir. almamzda o dnemdeki almalarn sanat nda ilerleyen dnemlere aktarln ve bilgilerin gnmz bilgileriyle rten ksmlarn inceledik. O dnemde resmedilmi sperm, kadn rogenital sistemi anatomisi, bebein anne karnndaki konumu, ikiz bebekler ve gnmzde siyam ikizleri olarak bilinen yapk ikizlerin resimlerinden rnekler incelenmitir.

Doktorlar, Hastalar ve Ustalar

Selin Sevin, zge en, Orun Ortakyl

Sedare Dolorem Opus Divinum Artem yani Trkesi; Ary dindirmek ilahi bir sanattr. Hipokratn bu sz, hekimin bir sanat, hekimliin ise bir sanat olduunun kavranmasnn yzyllar ncesine dayandn gsteriyor; nice usta insan vcudunun, tbbn gizemine kar koyamayp eserlerine yanstm, nice doktor ve hasta ise, gerek fenomenleri gerekse branlarn daha iyi ifade etmek adna resmin gcnden yararlanmay reddedememi. Bunlardan Yeni adan ve batdan; Galenin yntemlerini eletirmi ve modern anatominin babas kabul edilmi Andreas Vesalius, eer almas planland zaman baslm olsayd Vesaliusu glgede brakabilirdi diye dnlen Charles Estienne, insan davranlar ile yz hatlar arasndaki ilikileri aklayan bilim dal olan fizyonomiyi aklam Giambattista della Porta, Orta adan ve inden ise geleneksel yntemlerinden kopmayan ama Japon tbbn da olduka etkilemi Hua Shouyu ele aldk. Frida Kahlo. 18 yanda gen bir kz olan Fridann yaamnda gelecekle ilgili belki de tek dncesi tp eitimini tamamlayp doktor olmakt. Yolda geirecei kaza hayatn yeniden ekillendirecekti. Frida getiimiz yzyln klt ressamlarndan biri oldu. ounlukla kendini, arlarn, ameliyatlarn anlatt tablolar;fiziksel ve psikolojik acnn en canl ve vurucu tasvirleridir. Leonardo Da Vinci 1452 ylnda talyada Vinci kasabasnda domutur. Bir ressam, aratrmac, heykeltra, botaniki, yazar, anatomist, mimar veya mhendis olarak adlandrabileceimiz Leonardo evrensel dahi olarak da anlmaktadr. Leonardonun almalarna yakndan bakldnda dier anatomi almalarndan ne kadar farkl ve orijinal olduu grlebilmektedir. Albrecht Drer nl bir Alman ressam,grafik sanats ve yine nl bir hmanistti. zellikle insan vcudunun grn, yaps ve orantlaryla ilgilendi. Drerin orijinal ad Vier Bcher von menschlicher Proportion olan kitab, insann anatomik oranlarn ilk kez sanata yanstmak iin ortaya karlan bir eserdir

Sena Aksoy, Meltem Akgl, uayb Alk, Esra Aydn

Tp tarihi, insanlk tarihi kadar eskidir. Hastalk ve lm kavramlarnn insan hayatna girmesiyle, tp bir bilim olarak ortaya km; bilimsel aratrmalar, insan vcudunun anlalmas ve hastalklarn tedavilerinin bulunmas zerine younlamtr. Kukusuz, insann anatomik ve fizyolojik yapsnn incelenmesi, bu bilgilerin yazl/grsel kaynaklar haline getirilmeleri tbbn geliimi iin byk nem tar. lk tbbi kitaplarda grsellikten ok tanmlayc bilgilere yer verilse de; organlar, sistemler ve bunlarn tedavideki nemi ile ilgili bilgiler arttka, anatomik illstrasyonlarn illustration (Fr.):konu aklayc resim- tp kitaplarnda yerlerini almalar kanlmaz olmutur. Bylece, Eski Msrn duvar resimleri ile balayan insan vcudunu resmetme merak, tbbn ilerlemesiyle bilimsel bir nitelik kazanmtr. 1543te Andreas Vesaliusun De Humani Corporis Fabrica adl almasnn yaymlanmas ile balad kabul edilen modern insan anatomisi almalar ve tp sanatnn beraberlii, yalnzca anatomik bulgularn deil, kltrel, politik ve dini inanlarn, sanat akmlarnn ve teknolojik gelimelerin de etkisiyle gnmze kadar gelmitir. Leonardo Da Vinci, Raphael gibi nl isimlerin de katklaryla gelierek ilerleyen bu tp sanatnda, varlan noktada, insan vcudu geree en yakn haliyle resmedilebilmektedir. Gnmzde, sklkla kullanlan anatomi atlaslarnn dnda, bilgisayar ortamnda hazrlanm boyutlu anatomik modellere ve animasyonlara da rastlamak mmkndr. Tm bu almalar, ezbere dayal, zor bir bilim/ders olarak bilinen anatominin elenceli yzn ortaya karmakta, anlalmasn ve retilmesini kolaylatrmaktadr.

Medikal llustrasyon Sanat

Psikodramayla imdi ve Burada Yaamak

iirlerle Tp

Fikriye Gzde Bayrak, Ayegl Eren, Ayegl Demir, Saliha Erdem, Merve Erdem

Melike Arslan, Gl Sema Can, Ahmet Kamil Altu

Tp ve sanatn birletii nokta nedir? Tbbn dorudan, sanatn ise dolambal yollarla zmeye alt dm ou zaman ayn dm deil midir? Bir sanatnn elleri ve gzleriyle; bir hekimin elleri ve gzlerinin odana taklanlar arasndaki fark ne kadar byk olabilir ki? O eller, o bak ve o dm ki sanat ve tbb birbirine smsk balyor, yzyllardr birinden dierine kprler kuruyor. Sanatn bir kolu olan iir; duygularn en youn, en vurucu, belki de iinde mecazlar, cinaslar bulunmas nedeniyle tezat gibi grnse de, en kestirme anlatm yoludur. Hem iir/sanat, hem hekimlik/salk halkla btnlemeyi gerektirir. iir yaamdan kar. Yaam da salksa, yaam ve salkla toplumcu kpry kurabilen kii (air), bahsedilen bu btnlemeyi baarandr.

Yakup zgngr, Yasin zpnar, Mert zsoy, N. Cansu ztrk

Bir ark dinliyoruz, kendiliinden parmaklarmz oynamaya balyor, kafamz sallyoruz, ayaklarmzla ritm tutuyoruz. Yani en basit anlamyla dans ediyoruz. nsanolu varolduundan beri Tanrlara ibadet iin, savalarda zafer ve cesaret iin hatta at yakp dizlerini vururken bile dans ediyordu. Peki neden ve nasl dans ediyoruz? Biz de bu almamzda bu sorulara cevap aradk...

Dans Eden Beyin

Psikodrama kiilik,kiiler aras iliki,atma ve duygu sorunlarnn zel dramatik yntemlerle kefedildii bir tr terapi yntemidir.Psikodramann kurucusu kabul edilen Moreno psikodramay insan ruhunu dramatik eylemle keetme yada gerein dramatizasyonla yeniden kefedilmesi olarak tanmlamtr. Psikodramann amac insanlarn sz,dnce ve davranlarnda tutarl olmalarna yardmc olmaktr. nsanlarn uymak zorunda olduklar toplum kurallar onlar giderek kendisinden,kendi doallndan,yapclndan koparmaya balamtr. Bu da insan kendine yabanclatrmaya ve strese,ruhsal paralanmla,takntlar edinmeye itmitir.Morenoya gre bundan kurtulmann tek yolu doallktr,kendine dnmedir ve bu da psikodrama sayesinde gerekleebilir.Psikodrama tiyatrosunun ilevi;yklerin altnda yatan gerei,insanlarn kendi grnmeyen gereini ortaya karmaktr.Psikodrama tiyatrosunu dierlerinden ayran zellik ise yalnzca birkez oynanabilmesidir.Dier tiyatrolarda olan sahne,dekor,makyaj,kostm bu tiyatro trnde de vardr.Psikodramann 4 nemli gesi vardr.1) oyuncu (protogonist): kendi yksn sahnede anlatan kiidir.2) Ynetmen (psikodramatist):ykdeki gizli kalm duygularn ve atmalarn anlamaya alan eitimli ve psikoloji bilgisi olan uzman kiidir.yk sonunda geri bildirim aamasnda etkindir.3) Yardmc egolar (oyuncular):ykcnn anlatt kiileri anlayp,onlar gibi davranan psikodrama eitimli kiilerdir.4) Grup yeleri (izleyiciler):Psikodrama grup terapisine katlan diger kiilerdir.Oyunun sununda geri bildirim yapabilirler. Psikodrama terapisine katlan kii kendi yksne uzaktan bakabilmi ve kendi geregini kefetme frsatna sahip olmutur.Ayrca yksn bakalaryla

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

23

paylaabilemenin ve bir gizinden kurtulmann rahatlna erimitir.Sonu olarak amacmz meslek hayat boyunca ok eitli insanlarla karlap spontan ilikiler kuracak olan hekim adaylarna psikodramann insan ilikileri zerindeki yol gstericilii ve aydnlatcln anlatmaktr.

Tp Biliminde Estetik ve Sanatn Buluma Noktas: Altn Oran

Mustafa Oktay , Elumar Ayhan, Ik Erdal Deniz, Can Gven, Onur Inam

Estetik Algda Beynin Rol: Nroestetik

Burcu zata, Meltem Ece zcan, Vedat Menderes ziftci

Sanat nedir? Bir yaraty gzel veya baya bulmamzn nedeni nedir? Bir sanat eserinin gzelliini anlatmakta neden zorlanrz? Nasl olur da baz sesler sralanp mzik eklini alnca dinleyenin ruhunu okarken, baka sesler sadece grltdr? Sanatsal yaratcln kkeni nedir ve neden sanata deer veririz? Sanatsal ve yaratc eylem dier tm insan etkinlikleri gibi beynin bir rndr. Bu yzden bu sorularn yantnn bir boyutu da sinirbilim ve nropsikiyatriden gelecektir. Kukusuz yaratclk sz konusu olduunda ilk aklmza gelen, yaratclk kavramnn sanatsal yndr. Sanatsal yaratclk sz konusu olunca da iin iine estetik kavram girer. Gnmzde baz aratrmaclar son zamanlarda ilgilerini estetik kavramnn ve soyutlamann beyindeki karlna yneltmilerdir. Beynin neyi, nasl ve neden gzel bulduunu aratrmay hedefleyen bu aratrmaclar bu almay nroestetikad altnda toplamaktadrlar. Mzik ve resim gibi estetik deerlerin insanlar zerinde yaratt etkiyi beyin ve sinir sistemi zerinde inceleyen ve giderek gelien nroloji bilim dalna nroestetik denir. Bu aratrmalar, sanat eserleri (zellikle de resim) deneyimlenirken beynin hangi blgelerinde aktivasyon gzlendiine baklarak yaplmaktadr. Grsel bilgi ileme ve mziin nropsikolojisi hakkndaki artan bilgilerimiz sanatsal becerinin altnda yatan nronal sreleri anlamamza olanak salamaktadr. Ressamlarn akromotopsi, ihmal sendromu, frontotemporal demans gibi durumlardan nasl etkilendii, sa veya sol beyin hasar sonras sanatsal tarzlarnn nasl deitiini gsteren ok sayda olgu almas vardr. Bu konuda zerinde en ok konuulan kii nl besteci Maurice Raveldir. Sanat biyolojik temellere oturtmaya alan bir bilim dal olan nroestetikle ilgili almalar henz emekleme aamasndadr fakat nroestetik insana zg bilisel yeteneklerden biri olan sanatsal yaratclk konusundaki gizemi bir lde aydnlatma potansiyeli tar gzkmektedir.

Medicine, Rock Art and Painting

Letta Leah Hiskia, Alaeddin Kamari, Asem Hilwah

What could Frank Netter and the people of the Kalahari Desert have in common?. Paintings tell a story even those on rocks.We look at the possible ways that rock art can be interpreted,their role in healing and that maybe just maybe the mythical ideology of shamanism (Medicine Man) does exist. Research on rock art and shamanism argues that many cosmological beliefs are highly Persistent and durable,we would also like to establish the link between traditonal healing by nomads to documentation as by profound honoured artists like Dr Frank Netter. A shaman or medicine man is someone who enters a trance in order to heal people,fortell the future control the weather and so forth,this is done during a trance dance where the shaman relies on hyperventilation,intense concentration and highly rythmic dancing to alter his consciousness. Shamanism is still being practised in Asia, Africa, Australia, North America and South America, and it has been practised all over the world in all societies at one point in time.

Nedir iimizdeki sese ok ho bir rn, gzel bir tasarm dedirten ey? nsan vcudu iin en gzel tasarlanan canl vcudu denmesinin sebebi nedir? Neden birok kii iPodin 4. jenerasyon modeli iin ok iyi tasarlanm bir rn derken, yeni iPod Video iin ayn sylemde bulunmuyorlar? te tm bu sorularn cevabn deiik ekillerde vermek mmkn olsa da, hemen hemen hepsinin sahip olduu ortak bir zellik bulunuyor: ALTIN ORAN Altn Oran Nedir? Altn oran, 1 saysna eklendiinde kendi karesine eit olan iki saydan biridir. Altn oran 1,618033.... olarak devam eden ondalk saydr. (1,618033) 2 = 1,618033 + 1. 1 saysna eklendiinde kendi karesine eit olan dier say da0,618033... olarak devam eden ondalk saydr. Altn oran sembolize eden harf phidir (). Altn orana ilikin matematik bilgisi ilk kez .. 3. Yzylda klidin Stoikheia (eler) adl yaptnda at ve ortalama oran adyla kayda geirilmitir.Bundan sonra elde edilen verilerde de, dnyann gelmi gemi en byk ressam sanatlarnn verdikleri eserlerde altn orann bulunmas bu saynn nn daha ok artrmtr. Altn orann doada en belirgin rneklerine insan vcudunda, deniz kabuklulularnda ve aa dallarnda rastlanr. Platona gre kozmik fiziin anahtar bu orandr. Altn oran bir dikdrtgenin boyunun enine olan en estetik oran olarak tanmlayanlar da vardr. Altn orann gizeminin ne olduunun cevab, Fibonacci lakapl talyan matematikinin bulduu bir dizi sayda gizlidir. Fibonacci saylar olarak da adlandrlan bu saylarn zellii, dizideki saylardan her birinin, kendisinden nce gelen iki saynn toplamndan olumasdr. Fibonacci Saylar: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584,... Fibonacci dizisinde bir sayy kendinden nceki sayya bldnzde birbirine belirgin ekilde yakn saylar kar. Serideki 13. srada yer alan saydan (233) itibaren bu say sabitlenir. Fibonacci diziliminin genel olarak anlam: Dizideki bir sayy kendinden nceki sayya bldnzde birbirine ok yakn saylar elde edersiniz. Hatta serideki 13. srada yer alan saydan (233) sonra bu say sabitlenir. te bu say altn oran olarak adlandrlr. (1+5) /2 yada 50.5 *.5 +.5 = = phi saysn sembolize eden denklem nsan bedeni: nsan bedenine bal be belirgin para vardr. Bunlar iki kol iki bacak ve kafadr. Ayn zamanda kollar ve bacaklara bal el ve ayaklarda beer tane parmak bulunmaktadr. Ayrca yzmzde de darya alan 5 nokta bulunmaktadr. Bunlar iki gz iki burun delii ve azdr. 5 saysnn da phi ile ilgin bir balants bulunmaktadr. Altn orann bulunduu temel yerler: -Mimari (Antik Yunan, Piramidler) Bitkileram kozalaklarNautilus Pompilius (Kabuklu deniz hayvan, milyonlarca yldr evrimce ayn byme hzn izleyen canllardan biridir) itme ve denge organ olan salyangozDNA -Evrennsann iaret parmaAkcierlerKalp atlarnsann yz Sonu olarak vcudumuz ve evremizdeki bir ok varlk altn orana gre ekillenmitir.

Beyinden eri

Emir Kalyoncu, Meltem Koca, Murat Ko, Osman cal

Tp Dnyasnn Grnmez UstalarTbbi izerler

Osman Murat Batopcu, Damla nal, Zeynep Nazl Daycan, ar Yldz

Tbbi izerler her gn yaplan binlerce ameliyata, uygulanan tbbi prosedrlere ve alan rencilere yardmc oluyorlar. Fakat biroumuz renmemize, almamza ve hayat kurtarmamza yardm eden bu isimsiz kahramanlarn farknda deiliz. Meslein ortaya kn ve tarihesini anlattktan sonra tbbi izerlerin ustalar olan isimleri ilk almalar, rettikleri teknikler ve kendilerinden sonra gelen nesillere kazandrdklar ile tanttk. Bu ustalarn nerdeyse her biri kendi birikim ve tecrbelerini lmszletirmek iin bir okulun kurulmasna veya bir niversitenin tbbi izerlik fakltesi amasna n ayak olmutur. Ayrca, gnmzde eitim ve tptan te yasal, sanatsal, reklam, ve kiisel alanlarda da tbbi izerlere muazzam bir ihtiya duyulmaktadr. Projemizde evremizdekilerde bu meslek dal hakknda bir uyan balatmay, tarihi ve uygulamalar ile sadece anatomik izimlerden tesini yaratan kiilerin ne kadar nemli olduunu gstermeye altk.

Sanatlarn sradan insanlardan farkl olular ile sanatlar arasnda sk rastlanan ruh hastalklarnn yaratcla ve dolaysyla sanata olan etkisi arasnda bir iliki olabilecei dncesiyle bu projeye baladk ve bu proje ile psikiyatrik hastalklarn sanatlk zerinde nasl bir etkisinin olduunu anlamay amaladk. Yaptmz aratrmada nrobilimcilerin FMR grntlemelerini kullanarak yapt almalar inceledik ve sanatlar arasnda grlme skl fazla olan epilepsi, savant sendromu, bipolar kiilik bozukluu gibi ruhsal hastalklarn onlarn yaratclklarnda ve eserlerindeki etkilerini rneklemek amacyla Dostoyevski, Tolstoy, Beethoven, Munch, Goya, Ravel ve Lewis Carrol gibi isimleri altk.

Hastahane Mimarisinin yilemeye Olan Etkisi

Efe Cumhur Sezgin, Cem imek, Esra Tehmen
Hastane mimarisinin hasta memnuniyetini etkiledii ciddi biimde kabul grm bir gerektir. Bu gerek pek ok makalede verilerle desteklenmitir. Bu almalarda verilen, bunu gsteren kimi rnekler yle sralanabilir: 1. Yeni yaplm hastanelerde yatan hastalarn hastanede geirdii sre daha ksadr. Hastann hastanede geirdii sre ksaldka hem hastann maliyeti azalmakta hem de hastanede baka hastalara da hizmet verme olana domaktadr. Bylece

24

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

hastann hastanede geirdii, gereklilii tartlabilir sre azaltlmaktadr. 2. Hastalarn tedavi sreci srasnda hissettii ac/sknt azalmaktadr. Bu da haliyle hastalarn memnuniyetini ciddi biimde arttrmaktadr. Ayn zamanda salk personelinin de iini kolaylatracak bu da salk personelinin performansn arttracaktr. Fakat hastane mimarisinin yalnzca estetik olarak yeterli olmas hastay iyiletirme srecinde tek bana fayda gstermeyebilir. Hastalar hastanenin akustik niteliklerine de nem vermektedir. Kimi hastalar ok sessiz bir ortam olan hastaneden rahatszlk duyarken, baz durumlarda ise dier hastalarn sesini duymak hastalara rahatszlk verebilir. Bunun iin en iyi zm kontrol edilebilir bir akustik ortam salamaktr. Bylece gerektii zaman hastalarn rahatlamasn salayabilecek sesler kullanlabilecek iken, kimi zamanlarda gerekebilecek ses yaltmnn da salanmas gerekebilir. Akustiin yan sra hastalarn mahremiyetin salanmas da nemlidir. Bunun iin tek yatakl odalar zmn nemli bir ayan oluturabilmektedir.Hastann kiisel alannn salanmas da memnuniyete nemli bir katk salamaktadr. Bunun yan sra bekleme salonu gibi kalabalk olmas beklenen yerlerin geni tutulmas da hastaya kiisel alan salayacandan mahremiyet asndan nemlidir. Sonu olarak halk arasnda korkutucu ve tedirgin edici hisler uyandran allagelmi hastane tasarmlar yerine yeni teknolojilerden yararlanan, hastay rahat ettirmeye ynelik bir mimari tasarm hastanenin tbbi baarsn arttracaktr.

Antik ada Tbbn Sanata Yansmalar

Zeynep Gl imek, Ekin Tuneli, Eren Vurgun, Ahmet Faruk Yksel

nsanolu tarihin her dneminde hastalklarn iyiletirilmesi, lmle olarak duvar resimleri, heykel ve kabartmalar yapmtr. Paleolitik (M.. 600.000-12.000), Neolitik (M.. 12.000-5500) ve Kalkolitik (M.. 5500-3000) hastalklar deiik ekillerde iyiletirilmitir. Bunlarn iinde din ve dolaysyla tanrlarn hastalklar iyiletireceine inanld iin adaklar ve dualar yapld bilinmektedir. Arkeologlar Anadoluda aynnde (Diyarbakr) yaptklar kazlarda iskeletlerde beyin ameliyatlarnn yapldn gsteren izlere rastlamlardr. M.. 3000lerden itibaren Msrda mezar duvarlarna yaplan resimlerde lmden sonraki yaam inancna bal olarak tbbi olarak ok gelimi bir mumyalama sisteminin varl bilinmekte ve bu ele geen birok mumyalanm iskeletlerle de desteklenmitir. Antik dnemde ylann hastalklar iyiletirici gcne inanlmtr. Girit sanatnda M.. 2. binde ylanl tanra heykelleri bol miktarda bulunmutur. onia blgesinde (Bat Anadolu) salk tanrs Asklepios ve ei tanra Hygeiann birok heykel ve kabartmalar bulunmutur. Her iki tanrnn en nemli sembolleri ylandr. Bu ylan gnmzde de tbbn sembol olarak kullanlmaktadr. nsan figrl vazolar zerinde yada duvar resimlerinde lnn kaldrlmas, yaralarn temizlenmesi ve sarlmasyla ilgili betimlemeler, insanlarn antik ada tbba verdikleri nemi gsterir. Ayrca arkeologlar mezarlarda len kiinin hekim olduunu gsteren birok tbbi aletler bulmaktadr. Heykeltralar yapm olduklar heykellerde insan vcudunun tannmas adalelerin yaplmasnda iyi bir anatomi bilgisini ok iyi bildiklerini gstermektedir. Yine antik dnem yaztlarnda nemli doktorlarn isimleri ve hastalklar nasl iyiletirdikleri aktarlmtr. Sonu olarak antik dnemde yaplan resimler, heykeller ve yaztlar sayesinde o dnemdeki tp ve tedavi uygulamalarnn nasl olduunu anlayabilmekteyiz.

zgn haliyle yzyllardr koruyabilmi olmasnn bilimsel gereklere, bilinli ya da ans eseri, dayanmasnn kanlmazldr. Semazenleri sema ederken izleyen herkes mzikten, olayn mistikliinden etkilenir ve sonunda akllara hep u soru gelir: Nasl oluyor da balar dnmyor?. te biz bu projemizde, Semazenlerin balar neden dnmez? sorusunu semazenlerin eitimleri boyunca uyguladklar metodlarla gnmzn modern bilgilerini karlatrarak cevaplamaya altk. Semazenlerin beslenme, vcut duruu ve odaklanma metodlarn, yerekim merkezi, ba hareketleri, beslenme, gz kontrol ve zihinsel aktivite ile ilgili gereklerle karlatrdk. Semazenler, beslenmelerine olduka dikkat ediyorlar ve semadan nce hazm zor gdalardan uzak duruyorlar. Semaya a ya da tok deil, yemeklerden 1-2 saat sonra balyorlar. Vcutlarnn duruu; kollar pektoral seviyede, parmaklar belli bir duruta, ba artc benzerlikle dnyann eim asna paralel eimde, Mek Tahtas adnda zel hazrlanm zemin zerinde, ayaklar retilen konumda dnmeye balyorlar. lk balarda ou semazende ba dnmesi, bulant, kusma grlyor. Buna Safra Atma deniyor. Ancak artan srelerle sema edildii iin giderek azalan ikayetler sonunda bitiyor. Zihin aktivesi semann amacna uygun, ibadet eklinde yaplyor. Gzleri ksk, odaklanm, etrafyla ilgilenmeyen semazen bylelikle dikkatini kontrol ediyor. Sonu olarak gnmzde tavsiye edilen vestibler metodlarla semazenlerin uyguladklar yntemlerin birebir rttn grdk. Yzyllar nce eksen eiklii, vestibler sistem kavramlar bilinmezken semazenlerin bu gereklikleri kefetmi olmas gerekten artc. Manevi anlamda semazenler ve dolaysyla Mevlana dnyada birok insan etkilemitir. Nitekim 2007 yl UNESCO tarafndan MEVLANA YILI ilan edilmitir.

Tp ve Psikodrama

lay Hilal Kl (zel alma Modl-M rencileri adna) (Ege niversitesi Tp Fakltesi)
Psikodrama, kiilerin ilikilerini ve bu ilikilerde yaadklar sorunlar, atmalar ve kendi i dnyalarn spontan bir biimde, bir oyunun iinde rol alarak incelemelerini ve farkndala ulamalarn salamaya alr. ETFnde M kapsamnda Eylem, Spontanlk, Yaratclk adyla 25-28 ubat 2008 tarihleri arasnda 4 gn sren psikodrama almas gerekletirilmi ve spontanln neminin farkna varmak ve yaratc eylemler sergileyebilmek amalanmtr. Tp fakltesi rencilerinin; kendilerini ifade etmeleri, empati becerilerini gelitirmeleri, iletiimde gl ve gelitirilmesi gereken zelliklerinin farkna varmalar, spontanlk ve yaratclklarn kullanmalarn salamalar hedeflenmitir. Bu hedeflere ynelik olarak bireysel ve toplumsal yaklamlar ieren rol deitirme tekniinin kullanld bireysel ve grup oyunlarna yer verilmitir. Sonuta, grup yeleri kendilerini daha iyi anlamaya balam, bu sayede dier insanlar da anlamalar kolaylamtr. Meslek hayatlarnda da ok ihtiya duyacaklar ekip almasn renmilerdir. Mden 1 ay sonra tekrar yaplan geribildirim oturumunda grup yeleri; aile, arkada, partner, grup ii ilikilerinde fark ettikleri gelime ve dzelmelerden bahsetmilerdir. zellikle hastalara olan bak alar byk lde deimitir. Bu sonular dorultusunda, almaya katlanlar tarafndan btn tp rencilerinin psikodramayla hayatlarnda bir kez olsun tanmas nerilmektedir. Saaltmaksa grevimiz ve sal fiziksel, ruhsal, sosyal adan tam bir iyilik hali olarak tanmlyorsak; fiziksel hasar dzeltirken ruhsal ve sosyal yaralar da unutmamalyz. nk dier yaralar kadar bunlar da sarmak bizim grevimiz.

Resmin ocuktaki Bys

Gizem Gencosman, Meral Ilgaz, Doan Gne

Mini mini elleriyle kalem tutup kat karalamaktan byk zevk alan ocuklar Kimi zaman karalamaktan te, bize iten ie kendilerinin en derinleriyle ilgili ipular veriyorlar aslnda. Daha yeni balam yaam yolculuklarna ramen seviniyorlar, zlyorlar, alyorlar, glyorlar ve her eyden nemlisi yetikinler gibi da vuramadklar bir ok eyi kendi ilerinde biriktiriyorlar. te biz de bu projemizde ocuklarn iinde neler olup bittiini resmi kullanarak gn na karmaya altk.

Tp ve Trke

Abdullah Emre Tayldz, Mehmet Kubilay Gke (Mersin niversitesi Tp Fakltesi)

Sunumumuzun amac, Tp eitiminde bilimsellemeden dn verilmeden Trke kelimelerin kullanmn zendirmek, anadilimizin yabanc szcklerle kirlenmesini engellemek, yabanc szck kullanmnn bilinsizlik ve birazda zenti olduu konusunda farkndalk yaratmaktr.Tp terimlerinin byk bir ksm Latince kkenlidir. Fakat son yllarda bata ngilizce olmak zere birok bat dilinden pek ok szck tp alanndaki gnlk konumalara girmitir. Hastalar hospitalize edilmekte, exchange yaplmakta, markrlara baklmaktadr. Trke tp dili ok ak ekilde yabanc szck saldrs altndadr. Tp bilimi ve hekimlik, halk iindir. Tp terimleri de ulusal dile, halk diline uygun olmal, Trke tbbn dili gizemden kurtarlmaldr. Ayrca hekim adaylar iin tp eitimi olduka zor ve karmak bir

Gizem ulha, Bahattin Kzlgk (Mersin niversitesi Tp Fakltesi)

Semazenler ve Tp: Semazenlerin Ba Neden Dnmyor

Sema, medeniyetler beii Anadolu da neredeyse 800 yldr var olan ve gnmze kadar kendini koruyabilmi en gizemli ritellerdendir. Manevi anlamnn kiiselliinden farkl olarak dikkat etmemiz gereken nokta, semann kendini

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

25

eitimdir. Zaten zor olan bu eitimi yabanc szcklerle yapmak, tp eitimini daha zor bir hale getirmekte ve anlalmaz klmaktadr. Dil, insanlar aras iletiimi salamann yan sra, kltr korumada, ilerlemede ve yenilenmede rol alr. Dilimiz Trke ise ok geni olanaklara sahip matematiksel bir dildir, yazld gibi okunur ve bu zellii onu bilim dilinde kullanlr hale getirir. Trke, balantl bir dil olduu iin szck tretme konusunda da olaanst zelliklere sahip olup bir szckten pek ok farkl szck tretilebilmektedir.Sonu olarak, gerekli zen gsterildii takdirde, Trke, aa ve teknolojik gelimelere ayak uydurabilecek zelliklere sahip bir dildir. Trk Tp eitiminde ama; lke gereksinimlerine uygun, halkla salkl iletiim kurabilen hekim yetitirmekse, hekim yetitirmek zere kullanlan Tp dili yabanc szcklerden arndrlmaldr.

Posterler

Alan Ad Edebiyat (yk, Roman, iir) Mzik Resim, Heykel Sinema Sahne Sanatlar Tarih Arkeoloji nan Etik Teknoloji Sosyoloji Hukuk Antropoloji

Dnem DI DI DI DI DI DII DII DII DIII DIII DIII DIII DIII

Sayfa 29 34 37 41 43 43 52 53 53 58 59 61 61

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

29

Tp ve Edebiyat
Tp Tanrs Asklepios ve Sembol
Mert Seer, mer zsara, Recep zgr, S. Esra Savari
Bu projedeki hedefimiz tp tanrs olarak bilinen Asklepiosun hayat ve tbbn Asklepiosla ilgili simgelerinin ne anlama geldiini aklamaktr. Tp tanrs Asklepiosun hikayesi M..yy da gezgin yunan doktorlara yardm eden kk bir tanr olarak balar. Asklepiosun antik simgesi olan asaya sarl ylan ise bugn pek ok tp kurumunun simgesidir. Yurtdnda parlak tp rencileri Asklepiosun zamannda ifa merkezleri olan Asklepieion kurulularna yedirler. Asaya sarl ylan simgesini ilk olarak kullanan Hipokrat da ,kimi antik yazarlara gre Asklepiosla ayn soydan gelmektedir. Hipokratn kulland bu amblemi Asklepiosun neden setiini anlatan birok hikaye vardr en ok bilinenlerden biri, Askelpios Zeusun yldrmyla ldrlm bir adam incelemektedir. nceleme srasnda bir ylan srnerek odaya girer ve Asklepiosu artr ve tepki olarak elindeki asayla ylan ldrr belli bir sre sonra ieri baka bir ylan aznda ifal otlarla lm olan ylann yanna gelerek ona can verir bunu gren Asklepios ylann azndaki otlarn aynsn kullanarak lm olan adam hayata dndrr ve minnettarlnn bir simgesi olarak ylan figrn asasna dolayarak amblemi haline getirir. Dnya Tp Birlii tarafndan 1956 ylnda resmen kabul edilen tp sembol, gnmzde salk sektrnde ska ve bilinli olarak kullanlmaktadr.

Baz engelli kurumlarnda yaptmz anketlerde engelli insanlara sanata bak alaryla ve sanatsal aktivitelere katlp katlmadklaryla ilgili baz sorular sorduk. Anketlerimizin sonularna gre, sanatla uraanlarn hayata daha dolu baktklarn ve toplum iinde kendilerini daha iyi ifade edebildiklerini , uramayanlarnda kendilerini daha yalnz hissettiklerini ve toplum iinde daha pasifize olduklarn gzlemledik.Ayrca anketlerimize gre sanatla uramayan engellilerin uramama nedenlerinin en banda mkanlarn yetersizlii gelmektedir.Peki Bu imkanlar yeterli seviyeye getirmek iin neler yapmamz gerekiyor? diye sorduumuzda ise devletin ve zel kurulularn ulam sorunlarn, maddi sorunlar halletmesi gerektii cevablarn aldk.Ayrca eitim konferanslar verilmeli, aktiviteler iin ortamlar hazrlanmal ve kampanyalar dzenlenmeli gibi cevaplarnda olduunu grdk.En nemlisi de devletin ve toplumun manevi destek vermesi gerektii sonucuna vardk.

Trkiyede Izlenebilen Popler Yabanc Dizilerdeki Doktor Karakterleri

Fadime Kara, Ahmet Alp Karakal, Taha Yusuf Kuzan
Bu projede Trkiyede izlenebilen, byk kitlelere hitap eden yabanc dizilerdeki doktor kimlii analiz edilmitir. Filmlerin deil de dizilerin incelenmesinin nedenleri daha uzun soluklu ve daha srkleyici olmalar, insanlarn televizyon karsnda ok bulunduu zamanlarda yaynlanmalardr. Projenin amac byk kitlelere ulaan dizilerde toplumlara sunulmak istenen doktor kavramn incelemektir. Bunun iin; Prison Break, Dexter, Lost dizilerinin DVDleri, bu diziler ve dizilerde yer alan doktor karakterleri iin aratrmaclar tarafndan hazrlanan kontrol listesi kullanlmtr. Doktorlar iin hazrlanan kontrol listesinde ya, cinsiyet ve doktorun olaylar karsndaki tutumu yer almtr. Diziler iin olan kontrol listesinde hangi kanalda yaynland, imdiye kadar ka sezonun izleyiciye sunulduu, bir blmnn yaklak ne kadar srd yer almaktadr. Bu formlar aracl ile diziler detayl bir ekilde taranmtr. Ayrca dizilerle ilgili eletiri ve grlere ulamak iin internette aratrma yaplmtr. Yaplan almalar sonucunda incelenen dizinin de hem Amerika hem de Trkiye de izlenebildii, dram polisiye-aksiyon, roman uyarlama trlerinde olabildikleri, ortalama blm uzunluklarnn 45-50 dakika olduu sonularyla birlikte; doktor karakterlerinin de genellikle farkl alanlarda uzmanlam, bamllklar bulunan, yardmsever, sevecen, liderlik karakterleri eksik, telal ve alkan olduklar sonucuna ulalmtr. Gelecekte yaplacak almalarda tbbn sinemaya herhangi bir katksnn olup olmad, senaristleri tpla ilgili kiiler olan filmlerin baarlarnn nasl olduu, sinema araclyla toplumun salk alannda ne kadar bilinlendirilebilecei, tp fakltesini brakp bir sanat dalyla uraan insanlarn bunu yapmalarndaki nedenleri aratrlabilir.

Trk Mzii Makamlari le Tedavi

Berkem Bykakku, Emre Bilgin ,Emine Demiryapan, Funda okta Aytek, Hseyin eliksz
Mziin ifa veren gc binlerce yl nce kefedildi. Bin yl kadar nce Orta Asya Horasan kltr ile makam mzii terapisi gelimeye balam, bn-i Sina, Farabi, Ebubekir Razi tasniflerinde makamlar ile duygu-organ ilikisini belirtmilerdir. Byk Trk ve slm bilgin ve hekimleri Ebubekir Rzi, Frbi ve bn-i Sna, mzikle tedavinin, zellikle musikinin psiik hastalklarn tedavisindeki etkinliinin bilimsel temellerini kuranlardandr. Seluklu ve Osmanl Trklerinde mzikle tedavi bu byk bilginin kurduklar temel ilkeler zerinde gelitirilmitir. 1154de amda Trk asll Seluklu Atabei Nureddin Zengnin kurduu Nureddin Hastanesinin ilk bahekimi Muhammed bin Abdullah al-Bahili, ayn zamanda mzisyen olup, musikinin, hastalklarn tedavisindeki etkisini incelemitir. lk dnem Osmanl hastane ve tbbiyelerinden 1399da Bursada kurulan Yldrm Bayezit Drifas, 1470de stanbulda kurulan Fatih Drifas ve 1488de alan II.Bayezit Edirne Drifas, hastalarn tedavilerinde musikiden yararlandklar bilinen merkezlerimizdir. Fatih Dneminde 1478de kurulan Topkap Saraynn Endern hastanesinde ocuk yataki rencilerin musikiyle tedavi edildii, stanbulu ziyaret eden Baron J.B. Taverniernin eserinde belirtilmektedir. Osmanl air hekimlerinden uuri Hasan Efendi, Tadil-l Emzice eserinde musikinin tpla olan ilgisini anlatmaktadr. Ayn eserde hangi makamn hangi hastalklara iyi geldiine ilikin bir liste vardr ki buna Mzikal akrobadin de diyebiliriz. Gnmzde mzikle terapi seanslar ney, ud, rebap, eng gibi Trk mzii alglaryla gerekletiriliyor; nee ve huzur veren rast makam, gerilim tipi ba ars ekenlere gevemeleri iin neriliyor. Hseyni makam, sknet ve rahatlk hissi veriyor. Grld zere yzyllardr mzikle tedavi yaplmaktadr. zellikle Trk Musikisindeki makamlarn her birinin bir hastala iyi geldii bilinmektedir. Projemizin amac farkl makamlarn hastalklarn tedavisinde kullanmn aratrmak ve Trk musikisiyle tp arasndaki ilikiyi aklamaktr.

Toplum Rollerinin Romanlara Yansyan Ynleriyle Hekim

Nuray ztrk, Zehra Tekin
Yaad dnemin ve sosyo-kltrel evrenin izlerini tayan tm edebiyatlardaki yazarlarn romanlarnda yer alan hekim karakterlerinin incelenmesi, yzyllardr toplumun hekime bakn,ona ykledii deeri,toplumunun hekimden beklentilerini ksaca hekimin toplumdaki roln aydnlatacaktr.Bu konunun aydnlatlmasylahekimin sorumluluklarnn farkndaln artaca dnlerek yaplan bu projede gemiten bu yana romanlarda geen hekim karakterlerini analiz etmek amacyla doktor karakterini ana tema ierisinde ileyen nl romanlar tespit edilmitir.Farkl edebiyatlara ait romanlar zerinde yaplan aratrmalarda birbirinden farkl doktor karakterlerine rastland.Karlalan karakterlerin birbirlerine benzeyenlerini birlikte inceleyerek toplumun doktora bakn zmeye alld.Romanlarn bazlarnda doktor,ann ve yaad toplumun sorunlarnn farknda olan ve bu problemler konusunda halkn uyaran,zm yollar sunan ve tevik eden halk adam roln stlenirken; biroundaysa beklentilerimizin aksine doktorlara psikolojik problemli,seri katil veya agresif-depresif, vahete-iddete merakl roller verilmitir.Genel olarak ise doktor karakterleri toplumun nde gelen ahslar arasndan seildii grlmtr.

Engelliler ve Sanat

Mustafa enol Akn, Ibrahim Aakran, Mandukai Dungee, Asaad Kasabashi

Bu projede amacmz ,engelli insanlarn sanatla uraarak hayata balanabildiklerini gstermektir. Bunun iin baz almalar yaptk,anketler dzenledik. Mevcut engelli insanlarn ne kadarnn sanatla uratn , sanatla uraanlarla uramayanlarn hayata bak alarnn farklln , uramayanlarn neden uramadklarn ve bu engellerin ortadan nasl kaldrlabileceini aratrdk.

30

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Leonardo Da Vincinin Anatomi Resimlerinin Modern Anatomi Resimleri le Karlatrlmas

ar TURAN, Selmin ZIK,brahim VAS,Ahmet USTA
Anatomi insan vcudunu oluturan yaplarn normal ekil, yap, pozisyon ve fonksiyonlar ile aralarndaki ilikileri inceleyen en eski tp daldr. Anatomi konusunda bilinen ilk almalar M.. 500 yllarnda Msrda grlmtr. Tarih boyunca Hippocrates, Aristotle, Galen, Leonardo da Vinci ve modern anatominin babas kabul edilen Andreas Vesalius yaptklar almalarla anatomi bilimine byk katklar salamlardr. almamzn amac, talyan Rnesans mimar, mzisyen, anatomist, mucit, mhendis, heykeltra, geometrici ve ressam olan Leonardo Da Vincinin anatomi zerine yapm olduu resimlerden bazlarn inceleyerek bunlar modern anatomi resimleriyle karlatrp, farkllklarn ortaya koymak ve sonu olarak tp ve sanatn ayrlmaz bir btn olduunu grmektir. Hi kukusuz biz tp rencilerinin sanatla tbbn ilikisini kavramas ne kadar kutsal bir i icra edeceimizi kavramamz asndan ok nemlidir. Konuyu ilerken Leonardonun gnmze ulaan, anatomi ve sanat kaynatran yzlerce resminden 10 adet seilmitir; bu resimlerin hakknda ksa bilgiler verildikten sonra bir tp rencisi gzyle gnmz anatomi resimleriyle karlatrmas yaplmtr. Bu eskizlerde Leonardonun izimlerinde kadavralardan yararlanmasnn bir sonucu olarak kemiklerin zerinde grlen ounlukla atrofiye uram kas ktleleri olduunu; fakat tendonlarn daha iyi gzlenebildii fark edilmitir. Bir sanat olarak Leonardonun analizi yaplan resimler incelendiinde Da Vinciye lmszlk kazandran yaamlarna yaam katt insanlardr. rnein,kalp iin sa- sol ventrikl ayrm, sol ventrikl duvar kalnlnn sa ventrikl duvar kalnlnn kat olduu, apeksin sol ventrikle ait olduu ve ilk olarak sol ventrikl km yolu Leonardo Da Vinci tarafndan tanmlanmtr. ve kalple ilgili almalar sonucunda kolesteroln kalp damarlarnda birikerek kalp hastalklarna sebep olduunu kefetmesi ve insanlar buna uygun diyetlere ynlendirmesi sonucunda milyonlarca insann hayatn kurtarm saylabilir. almann hipotezi, sanat ve tbbn birbirinden ayrlmaz olduudur. Bu aratrma sonucunda sanat insann olduu her yerde vardr ve insan odakl bir blm olan tpta olmad dnlemez. Leonardonun Vitruvian Man isimli resminde de sylemek istedii gibi insan vcudunda batan beri var olan sanat elbette anatomi resimlerine de yansyacaktr ve yansmtr. Leonardo Da Vinci buna bir rnektir.

Haller 1708 1777 2) Thophraste Renaudot 1586 1653 3) Franois Rabelais 1494 1553 4) Gottfried Benn 1886 1956 5) Janusz Korczak 1879 1942 6) Anton Pavlovi ehov 1860 1904 Tp ve edebiyat birbirlerinden ok uzakm gibi grnse de aslnda ok yakndrlar. Salksz yaamn bir anlam olmad iin tp zaruri bir ihtiyatr. Sanat da Atatrkn dedii gibi bir milletin hayat damarlarndan biri olduuna gre edebiyat da insanlk iin hayati neme sahiptir. nsanlar birbirleriyle edebiyat sayesinde anlarlar. Eer devlet bakanlar air ya da yazar olsalar idi savalar kmazd.

Nrolojik Eponimler ve Sanat

Alp Bura, Baat Berkay Mevlanaolu, Ecem Cantrk, Melek Yaman

Gnmzde tp alannda eponimler olduka yaygn olarak kullanlmaktadr.Genelde hastal bulan kiiyi lmszletirmek adna kiilerin adn alan hastalklar olduu gibi bunun yannda baz grsel ve yaznsal sanatlardan kaynaklanan eponimler de mevcuttur.Bunlardan en ok zerinde aratrma yaplan konu Lewis Carrolun yazm olduu Alice Harikalar Diyarnda isimli kitapta anlatld ekilde vcut imajnn idrak edilmesinde bozukluklar,grsel illzyonlar,depersonalizasyon gibi belirtilerin epilepsi,izofreni gibi hastalklarla olas ilikileridir ki bu tip sendromlar tp literatrne Alice Harikalar Diyarnda Sendromu diye gemitir.Yaznsal bir dier rnek ise William Shakespearin 12. Gece eserindeki ikici karakter Andrew Aguecheekin sarho olunca bilincinde grlen fluktuasyonlardr.Bu deiimler kronik portosistemik ensefalopatiden kaynaklanmaktadr ve bu karakterden dolay bu hastala Aguecheek hastal denmitir.Nrolojik hastalklarn tedavi konusunda mucize iyilemeler salad kabul edilen kahraman Aziz Vitus nedeniyle de paralize eller,titreyen ekstremiteler gibi belirtileri olan Kore hastalna da efsaneye gre Aziz Vitus dans denmitir.Pieter Brueghel 16. yzylda yaam ressamlardan biri olup distonik fasiyal ifadelerin resimlerini izmitir.Bu nedenle u anda kullandmz oromandibler distoni gibi kranial distonilere Brueghel Sendromu denilmitir.Sk grlen hastalklardan bir dieri solunum merkezi gelimeyen bebeklerde grlen konjenital hipoventilasyondur.Bu lmcl hastalk da Yunan mitolojisindeki bir su perisi olan Ondinen hikayesinden gelmektedir. Bu nedenle konjenital merkezi hipoventilasyon iin Ondinen Laneti terimi kullanlr.Bilinen kahramanlardan zenginden alp fakire verme zelliiyle nl olan Robin Hood un bu zellii nedeniyle serebral alma sendromu Robin Hood Sendromu eklinde kullanlmtr.Farkl efsanelere gre pek ok deiik isim alan hastalklardan biri olan Epilepsinin adlar arasnda Aziz Paul Hastal,Aziz johnun eytan,Aziz Valentine Hastal vardr.Sonu olarak doktorlarn tabiki modern literatrdeki terimleri bilmesi gerekir;ancak sanatla iie olan bu orjinal isimleri bilmek de bilimle sanatn yaknln kavramak,sadece nroloji deil dier tm alanlarn uygarlamasn salamak iin nemlidir.

Dizemin (Ritim) Hormonal Etkisi - Kafa Sallama

Erdem Yusuf amrc, Sinan Grgl, Emre Kaymakc ,Orkun Aydn

Mzik dediimiz kavram genelde belirli bir dizemin zerine oturtulmu uyumlu tonlarn sonucu oluur. Bir ok mzik tr insan hareket etmeye gdler. te bizde tasarmz, gnlk hayatta mzik eliinde yaplan, oka karlatmz bir hareket olan, kafa sallamadan esinlenerek oluturduk. Bu olayn nedenlerini anlamaya altk. Metal mzik veya rock mzik dinleyenlerin mzikle birlikte kafa sallamalar, ilahiler eliinde zikir ekenlerin kafalarn belirli bir dizem eliinde sallamalar (bu iki mzik trnn birbirlerine ok uzak olmalarna ramen) bizim esin kaynamz oldu. Birbirlerine bu kadar uzak kltrleri olan insanlar byle bir ortak noktada buluturan ne olabilir sorusu aklmza geldi. Bulgularmz: Kafann ne ve geriye doru hareketleri ile sallanmas; beynin n lobunun, kafatasnn n ksmna arpmas sonucu ac hissi oluturur. Bu ac hissini azaltmak iin vcut, bir doal ar kesici olan, endorfin hormonu salglar. Endorfin beyin dokularnda bulunan ve morfin kadar gl ar kesici zellii olan bir grup proteinin ortak addr. Kafa sallamaya balaynca kii nce bir ar hisseder. Ancak sallamaya devam ettike salglanan endorfinin etkisiyle zellikle beyindeki sinirlerin bir ksm uyuur. Bylece kii rahatlama duygusu hisseder. Devam ettike daha ok salglanan endorfin kiinin iyice kendisinden gemesine neden olur. Sonu: Bizim dncemize gre baz insanlar, endorfin salglanmasna bir bamllk dzeyinde altklar iin kendilerine ac ektirmeyi bir yaam biimi haline getirebiliyorlar.

Kanlmaz Tango

Orhan Efe, Ceren Durmaz, Onur Engin

Projemizde toplu lmlere yol aan hastalklarn (veba, AIDS, kanser, kolera, verem) sanat zerindeki etkilerini inceledik. almalarmz genellikle internet zerinden yaptk. AIDS ile ilgili olarak Names Projecti, Ribbon Projesini, Durban Konferansndaki almalar ; verem hakkndaki opera ve tiyatrolar(La bohem,Moulin Rouge), romanlar (Sefiller,Su ve Ceza) film(Cennet Yaratklar) ve heykelleri(American Visionary Art Museum), veba hakknda, eitli ressamlarn tablolarn (Peter Bruegel, Carlo Cipolla, Arnold Bocklin), heykelleri (Viyana, Olomouc, Tvrdja) ,kanser ile ilgili olarak Keep A Breast Projesini, eitli sanatlarn tablolarn,fotoraflar, filmleri, Cancer Survivors Park, ve kolera ile alakal olan tablolar, heykelleri, filmleri aratrdk.

Hekim ve Edebiyat

A.Sencer Kaya, Fatma Nazl, Hasan Mutlu, Hilal Nalc

Projeyi yapmaktaki amacmz; hekim ve edebiyat arasndaki karlkl ilikiyi incelemek ve bu iliki sonucunda edebiyatn hekime yapt etkiyi ayn zamanda hekimin edebiyata olan katksn gstermektir.Projemiz iki temel zerine kurulmutur: 1. Hekimliin edebiyata malzeme olacak bir zenginlik iermesi, edebiyat hekimin ilham konusunda sknt ekmeyecek olmasdr. 2. Edebiyatn hekimde meydana getirecei ar duyarllk halinin, hastaya yaklam etkilemesidir. Yntem olarak, projemiz erevesinde eitli edebi eserleri, eserlerin doktor olan yazarlarn ve kahramanlarn inceleyip, analiz ettik. Projemiz ierisinde; edebiyatla hekimin ilikisini, edebiyata katkda bulunmu nl hekimleri ve eserlerini,kitaplardaki hekim karakterleri ve edebiyatta hekimlerin yolculuunu alt

Yazar Doktorlar

Burhaneddin Burak Yurt, Hamidullah Khurami Shujauddin, Nazari Yasin Hakverdiyev

TIP VE EDEBYAT Yazar Doktorlar Tbbn ve edebiyatn birbiriyle ilgisi nereden gelir? Dndmz zaman hi de uzaklarda aramamamz gerektiini anlarz. nsann olduu yerde elbet tp olacaktr. nsan sosyal bir varlk olduuna gre sanatla uraacak edebi eserler verecektir.Hekimin hasta ile olan diyalou bile edebiyat iin malzemedir. Birok insan asl meslei farkl olmasna ramen yazarlk yapmakta iirler yazmaktadr. Niye hekimler yazmasnlar ki? Tarihten gnmze birok hekimedebiyat dnyasna girmi ve bu dnyada adn duyurmutur Dnya apnda yazar olarak tannan fakat aslnda hekim olan baz kiiler; 1) Albrecht von

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

31

balk olarak inceledik. Sonu olarak; edebiyata hekimler ilham kayna olmutur. Edebiyat ve tp sre gelen bir iliki ierisinde bulunmakta olup, bu durum ikisine de kazan salamtr. nsanlarla i ie olan hekimlik meslei srdke doktorlar her zaman edebiyat dnyasnda bulunacaklardr.

Mziin Homeostazisi

Hilal Yaar, zgecan Ylmaz, Tolga Zeydanl

Mzik terapisi mzik aletleri ile birlikte kiilerin katlmn ngren ila ve dier tedavilere ek olarak kullanlan terapi yntemidir. Antik alardan beri mziin iyiletirici etkisi aratrlmakta ve etkin bir ekilde kullanlmaktadr. Mzikle tedavi ve mzik terapisi psikiyatri temelli hastalklarda 1950lerden bu yana etkin olarak kullanlyor. Yaplan aratrmalar sonucunda mziin zellikle kiinin o an ki ruh halini n plana karan bir unsur oluturduu anlalmtr. Mzik zellikle otistik ocuklar iin bir kazanm olup onlarn d dnyaya almalarn engelleyen duvarlarn yklmasna olanak salayan, onlarn d dnyayla daha salam kprler kurmasna yardm eden bir ara olmutur. Bylece ocuklarn duygusal ve sosyal olarak yatlarndan kendilerini soyutlayan bireyler olmalarnn nne geilmi olur. Mziin, ruhsal hastalklarn oluumunda etkisi olan ve insann duygusal durumunu dzenleyen serotonin, dopamin, adrenalin, testosteron gibi hormonlar olumlu etkiledii; kan basnc, solunum ritmi gibi fizyolojik ilevleri dzenledii ve beyindeki oksijen ve kanlanmann dengesini salad bilinmektedir. Elbette mziin sadece iyiletirme amal deil rahatlatma amal olarak da kullanlmas sz konusudur. rnein anne karnndaki bebek bile mzie olumlu tepkiler verir. Doduktan sonra mzik sesiyle sakinleir ve huzur iinde uykuya geer. Gzlerini ses dolu bir evrene aan ocuklar doutan mzie duyarldrlar. evrelerinde duyduklar seslere ve ritimlere; nce bedenleriyle, daha sonra ses ile tepki gsterirler.. Bir yandan itibaren mzik sesi duyduunda sallanarak, zplayarak ve birok beden hareketiyle mzie elik eder. Ayrca mzik dinlemek, insann estetik duygusunu ve ritim sezgisini uyararak gelitirir ve iindeki gl duygular uyandrr. StdCongPostID: 141

Hekim Nidai misali, air ruhlu hekimlerin saysnn hi de az olmadn grrz. Ancak tbba dair eserini manzum olarak yazan air hekimlere daha ok Osmanlda rastlyoruz. air hekimlerin okluunu Osmanl saray kltryle; gnmze ulaan manzum tp eserlerinin azln ise birok hekimin henz matbaayla tanmam olmasyla aklayabiliriz. Bademcik iltihab gibi basit bir hastalktan tutun da rahim kanserine kadar pek ok hastal ele alm eserlerinde hekimlerimiz. nerilen tedaviler her ne kadar tecrbeyle sabit olsa da, modern tbbn tedavi yntemleriyle nasl bir paralellik gsteriyor, bu da ayr bir aratrma konusu olmal.. Bu projede amacmz, sadece hekimler deil, edebiyatlar tarafndan da byk ilgi gren bu eserlerde tp dili olarak Osmanlcann yeterliliini, edebiliini, bu eserlerle devrine gre tbbn hangi basamakta olduunu grebilmektir..

Mzikle Tedaviye Bir rnek; Sultan II. Bayezd Klliyesi

Neziha zlem Gnbulut, Merve brahimaaolu, Ahmet Gner
Osmanl padiahlarndan Sultan II. Bayezid tarafndan 1484 ylnda Edirnenin Tunca Nehri kenarna yaptrlan imaretin bir blmn darifa oluturmaktadr. Akustii ve merkezi planlamas ile mzik tedavisi dnlerek ina edilmitir. Bilimsel almalar ile ruh hekimlii alannda da, adalarna gre yksek dzeye ulam Osmanl Trk ruh hekimleri, hastalarn mzikle tedavisi konusunda bir hayli ileri gitmilerdi. Edirne Darifas bilinen ilk hastane olmas bakmndan, Rnesans devrinde ve hastane tarihinde bir ei daha olmayan Trk psikiyatrisi ve medeniyetinin esiz bir abidesidir. Klliyenin iinde kapsaml bir ifahane blm bulunmaktadr. ifahane Blm: Gemite hastalarn yatrld blmdr. Burada 4 yazlk, 6 klk oda ve bir musiki sahnesi vardr. Ortadaki havuzun adrvanndan su akmaktadr. Gemite ruh hastalarnn musiki, su sesi ve gzel kokularla tedavi edildii akustii ile nl bir mekandr. Evliya elebiye gre; mziin insan ruhu zerindeki olumlu etkisi konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip darrifann hekimbas, hastalarna nce eitli makamlar dinletiyor, kalp atlarnn hzlanp ya da yavaladna bakyor, yararlandklar uygun melodiyi belirliyor, ikayetleri ve benzer hastalklar bir araya getiriyor, darifann mzik ekibine haftann belirli gnlerinde konserler dzenlettiriyordu. Evliya elebi, farkl mzik trlerinin farkl rahatszlklara iyi geldiini belirtmitir; zihni ama ve hafzay glendirmede sfehan, ar hareketli,heyecanl hastalar sakinletirmede Rehavi, skntl,kara msar,durgun ve neesiz hastalarn iyiletirilmesinde Kui makamnn iyi geldiini seyahatnamesinde belirtmitir. SONU nsan yaamnn her dneminde rahatlatc bir g olduuna inanlan mzik, insann ruh salnda nemli bir yere sahiptir. Bu nedenle insanolu, yzyllar boyunca eitli hastalklarn tedavisinde bilgilerinin ve inanlarnn dorultusunda mzii de bir tedavi tr olarak kullanmlardr. Trk toplumlarnda mzikle tedavinin byk bir yerinin olduunu Sultan II. Bayezid Klliyesinde grmekteyiz.

Yeilamda Doktor Olmak

Nazm Cokun, Alper Trkel, Merve Soysal, mran enyer, Cihan Trker
Trk sinemas ve zellikle klasik Yeilam dnemi, Anadolu insannn nemli bir kltrel simgesidir. Bu filmlerde ilenen temalar,halkmz tarafndan fazla ciddiye alnmyor gibi grnse de aslnda bilin altmzda nemli yerler tutabiliyor.Biz de bu dnceden hareketle,gnmz doktorlaryla da karlatrarak, Yeilamdaki genel doktor profilini mercek altna almaya altk.Projemiz daha ok grsel yan ar basan bir konuya deindiinden, kaynaklarmzn byk ounluunu yazldan ziyade, grsel ve iitsel eler oluturmaktadr. te tm bu kaynaklardan yararlanarak Yeilamda doktor kimdir? sorusunu yantlamak ve konunun zerinde dnlmesi gereken yanlarn ortaya koymak amacyla bu projeyi hazrladk.

Grmeden Gren Beynin Srr

Fulya Doan, Naime Gl Demirel, Deniz eki

Bundan 55 yl nce dnyaya gelen Eref Armaan 6 yandayken kalem ile kat zerine izmeye, 18 yanda ise nce parmaklar ile kat zerine, sonra da kartona yal boya ile resim yapmaya balad. Yal boyadan akrilik boyaya ve tuvale geti. Ne ocukken ne de yetikin ada hibir renim grmeyen Eref Armaan da resim yapmak bir tutkuya dnt. Elleri artk onun gzleri olmutu. Grmemesine ramen izdiklerinin bu denli gerei yanstmas bizi grmenin resim yapmadaki payn aratrmaya yneltti. Armaandan nce grmeyen ocuklarla yaplan almalarn da dorultusunda beyin plastisitesi sayesinde dier duyularn gelitirildii, kayp duyunun eksikliinin dengelenerek beynin srekli bir geliim, deiim ve adaptasyon srecinde olduu ve ihtiyaca gre yeni yollar gelitirdii gzlemlenmi. Bu yeni gelitirilen renim yollar duyu kayb olan her kii iin zel olmakla beraber Eref Armaan da ise grme duyusunun eksikliine karn dokunma duyusunun gelitii ve grsel korteksinin gren bir insannki kadar alt gzlenmi. Zaten Armaan da, yapaca resme ait ekillerin nce kabartmalarn parmaklaryla incelediini; boyut, perspektif, glge ve renk gibi temel eleri etrafndaki insanlara sorarak rendiini ifade ediyor. Armaan n bu yetenei bize maara duvarlarna resim yapld zamanlardan bu yana grmenin resim yapmadaki gerekli tek unsur olmadn bir kez daha ve daha kesin bulgularla gsteriyor. Bu ise grmeyen ocuklarn eitiminde bir mihenk ta oluturarak bizlere yeni ufuklar ayor

Tp ve Dv Sanatlar

Sancar Alp Oval, Aye Mete, Faruk Koca, Onur Krat, Seda Kse
Tp ve Dv Sanatlar Dv Sanatlarnn tp zerine bilinmeyen, duyulmam ynleri zerine bir alma.. Dv Sanatlarnn grnen yznn ardnda insan vcduna tbbi adan yararl birok zellik bulunmaktadr.nsan dinletirmesi(hormonal olarak), kalbi glendirmesi, metabolizma ve bakla iyi gelmesinin yansra ahlaki adan da gelitirmesi manevi huzura eritirmesi bir savunma sporundan ziyade tbbi olarak faydal bir sanat olduunu gstermitir. Bu sporlarn banda chi gc felsefesine dayal tai chi chuan,shaolin khung-fu ve benzeri uzak dou sporlar gelmektedir..

Osmanlda Manzum Tp Eserleri

Sleyman Kaya, Mehmet Karakurumer, Zeynep Karabacak

Dilik olsa boaz ii tolsa, Yimei yutamaz zebun olsa. Bir yumurda sarus, bir pare tuz, Cevz-i bevva yarum kardurunuz. mk zre an yak eyle, Lazm olursa bir dahi eyle. 16. yzylda yaam Hekim Nidi, Ed-Drrl-Manzum adl eserinde bademcik imesine bu ekilde bir tedavi yntemi neriyor. Yani; bir para tuz koyulmu yumurta sars, hindistan ceviziyle kartrlp mk zerine yak yaplr ve hastalk geene kadar orada tutulur. Tp ve sanat tarihine yle bir gz attmzda,

32

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Tiyatro ve Tiyatrocu Gzyle Tp

Ceyhun alar, hsan etin, Rudina Cengu

Tiyatro bilindii gibi yzyllardan beridir var olan bir sahne sanatdr.Herkesin olduu gibi bu sanat dalnn ve bunu icra edenlerin de tbba belirli bir bak as vardr. zleme frsat bulduumuz Son are Hastanesi adl oyun insanlarn bu konuda fikir edinmelerini amalamaktadr.Oyunda kapatlmak zere olan bir hastaneden baka bi hastaneye aktarlacak akl hastalar bunu engellemek iin eitli akl oyunlarna bavururlar.Burada oyuncular izleyicilere toplumdaki akl hastalarnn i yzn biraz olsun anlatma imkan bulmulardr.Oyunlar genel olarak incelediimizde ise tptaki eitli hastalklarn oyunlarn trlerine gre gruplat grlmektedir. rnein;diare,akl hastalklar ve sarlk gibi rahatszlklar komedi,verem ve kanser gibi rahatszlklar ise daha ok trajedi oyunlarnda karmza kmaktadr.Doktor rolnn de bu sanat dal iin nemi olduka byktr.ki usta tiyatrocu ile yaplan syleiden sonra vardmz kanya gre doktor rolnn oyuncular arasnda popler ve karizmatik olarak tanmland ve bu rol canlandrann byk keyif alddr. nk halk arasnda saygn bir meslek olan hekimlik oyuncuya da sahnede bir zgven alamaktadr.Bu da doal olarak oyuncunun performansn bir basamak yukar eker.Tabi oyuncularn gerek hayatta karlatklar doktor portresi ile oyunlarnda canlandklar arasnda eitli farkllklar vardr.Nedeni ise oyuncularn gerek hayatta salk hizmetlerinde karlatklar zorluklar genelde oyunlarna yanstmamalardr. Bylece tiyatro ve tiyatrocu her alanda olduu gibi tp hakknda da izleyicilerin kafasnda mutlaka bir fikir oluturur.

ekil ve yaplarn, kas ve tendonlarn anatomik olarak doru bir biimde yerletirilmesini renmeye itmitir. Bu teknik ressamlar, insan anatomisinin d ve i karmakln kat zerinde gsterebilme yeteneine sahiptiler. Rnesanstaki yazl basm bylece tp ve sanat arasndaki sk ilikinin domasn salamtr. Cerrah ve anatomistlerin diseksiyonlarn belgeleyen eitli sanatlarn kritik katklar, tp ve sanat arasnda, herbirinin dierine bal olduu yakn bir ortak yaam alan yaratmtr. Bunlarn arasnda yle birisi vardr ki ayr bir olgu olarak ele alnmay hak eder. Karlatrmal anatomist olan Leonardo da Vincinin yapt resimler kendi diseksiyonlarna dayanr ve tp ile sanatn evliliini yanstr.

Notalarin Ruha Dokunuu

ahan Tnge, Hani Alissa Alam, Tuba Nur Torun, Tlay Tan, Deepak Raj Pant
Bu projede mzik ruhun gdasdr sznden yola karak ncelikle mziin ruh salna ne gibi etkileri var, hangi tr mzik ruhu hangi ynde etkiliyor, psikolojik ve psikiyatrik tedavilerde mziin kullanlmas gibi konular iledik. nsann ruh saln birok faktr etkiler, bulunduu ortamdan yapt ie, sosyal evresinden genetik zelliklerine kadar deiebilen bu faktrlerin arasnda, mziin de yeri yadsnamaz. Gnmzde, psikolojik tedavilerde, eitli hastalarn ruhsal konumunu iyiletirmek, onlara daha kaliteli bir yaam sunabilmek iin mzik kullanlmaktadr ve farkl hastalarda farkl frekans ve tonlarda mzikler kullanlarak tedavi uygulanmaktadr. Biz de bu tedavi yntemlerini ve etkilerini aratryoruz.

Edebiyat Penceresinden Hastalklarla Yaamak

Nee Merve Kartal, Gkcen Memi, Merve Kocar
Bir hastaln tedavisinde hekim kadar hastann da ok byk rolnn olduu bilinmektedir. Dolaysyla hekimin ve hastann mcadelesi bir hastaln almasnda tek baina yeterli deildir. kisi birlikte olduunda en iyi sonu alnabilmektedir. Bu projede yaadklar dnemin en zor hastalklarna yakalanan ancak, yaama sk skya balanarak yaamdan kopmayan baz roman karakterleri Hastal eken bilir ilkesinden yola klarak, hekimlerin hastalara ve hastalklara yaklamlarn kolaylatrmas amacyla incelenmitir. Literatr ve internet veri tabanlar zerinden seilen kitaplar, (Sol ayam,mavi sal kz,bir izofren kzn gncesi,hayata evrilen pedal,alama lmeyeceim) aratrmaclar tarafndan oluturulan bir kontrol listesi zerinden deerlendirilmitir. Snflandrlan veriler arasndan tm kitap kahramanlarnda ortak olan zellikler belirlenmitir. Bylelikle hem hastalara, hem de hekimlere sunulabilecek olan yaam deneyimlerinden szlm nerilere ulalmtr Hastalkla mcadelenin kazanlmasna yardmc olan faktrlerin banda motivasyon ve moralin geldii saptanrken listenin devamnda bu motivasyonu destekleyecek e, arkada, akrabalar gibi faktrler yer almtr. Ayrca hastalk dncesinden uzaklatracak bir meslek veya ura sahibi olunmas da hastalara mcadeleleri srasnda yardmc olmaktadr. Aratrmann sonucunda, iyiletikten sonra; hastann yaam ve insan sevgisinde art olduu, hayatn kymetinin artt, basit eylerin zc olmaktan kt gzlenmitir. Tm bu gzlemlere gre hekimlere nerilen hastalarnn moral ve motivasyonlarn desteklemeleri, sosyal hayatlarn mmkn olduunca tevik etmeleri, yaknlarna da hastann moralini destekleyici ynlendirmelerde bulunmalardr. Hastalara nerilense, hayata daha sk sarlmalar, mutlaka bir hobi veya ura sahibi olmalar, tedavilerini aksatmamalar ve hekimlerinin tavsiyelerine uymalardr.

Bir Beden On Yedi Kiilik: Sybil Isabel Dorsett

Erhan Ekren, Ecem Zeliha Ergn, Pelin Ertop, Dilan Ece Geylan
Dnya mavi Ben o mor renkli noktaym. Ben dnyann bir paras deilim... Byle olmasn ben istemedim.(1959) 1970li yllarn sonlarnda yaymlanan bir kitapla moda olan hastalk: ok ynl kiilik blnmesi (dissociative identity disorder). Kitabn kahraman ise kurgu deil gerekten yaam bir insan; Sybil Isabel Dorsett ya da asl ad ile Shirley Ardell Manson. Kadnl erkekli tam 17 karakteri iinde barndran bu gen kzn psikanalizi birok insan ayaa kaldrd. Kiminin iddas sadece bir takm psikolojik sorunlar olan bu gen kzn 17 karakterini eitli hipnotizma ve telkin yntemleriyle doktoru Cornelia Wilburun yaratt ynnde iken kimileri ve Cornelia Wilbur- bu kiilikleri ocukken geirdii travmalara balyor (ebeveynlerini cinsel iliki srasnda grmesi, annesinin ona yapt ikenceler). Gerein ne olduunu, bu karakterlerin nasl olutuunu tam olarak bilmesek de Sybilin 17 deiik karakteri barndran sanat ve entellktel kiiliinden eminiz. Bu karakterler onun sanatna da yansm, her bir karakteri tamamen farkl insanlar gibi deiik renk ve teknik seimleriyle resimler yapmlardr. rnein 2-3 yalarndaki karakter Ruthie pastel boyalarla yana uygun resimler yaparken, 20li yalarndaki, ayn zamanda bir yazar olan Marcia sulu boya kullanarak daha ok mavi tonlar arlkl duygusal resimler yapyordu. Baka bir apc rnek ise ayn vcut iinde barnan karakterlerden Vanessann mzikal yn ile n plana kmas ve piyano alabilmesinin yansra Sybilin alamamasdr. Biz de bu projemizde ok ynl kiilik blnmesine -ocukluk travmalar veya bir doktorun telkinleri sonucu- urayan ve sanat yn ar basan Sybil Isabel Dorsetti inceleme olana bulduk. Bu hastalk kurgu mu deil mi bilmiyoruz ama Sybilin her bir karakterinin resimlerindeki farkllklar olduka arpc.

Sanat ve Tbb Birletiren Alan: Diseksiyon

Mzikle Tedavi

Osman Burak, Kaplan Mehmet ,Afin Karaolan, Ula Karaolu, Gizem Kaval, Ferhat Keser
Bilimsel amalarla kadavralar zerinde diseksiyon uygulamasna balanmas 14. yzyln ilk yarsna rastlar, rnesansla birlikte de altn an yaar. Diseksiyon derslerinde organlar, i organlarn yer ald boluklar, kemikleri ve kaslar incelemeye ynelik bilimsel yetiye sahip olanlar anatomistlerdi. Bununla birlikte o gne kadar kritik bir yetersizlik sz konusuydu. Anatomistlerin bilimsel anlamda yaptklar i kusursuza yaknd; fakat gzlemlerini grafik sanatlar anlamnda gsterebilecekleri bir eitimden yoksundular. Bununla birlikte insan vcudunun morfolojisini renmeye merakl dnemin sanatlar kimi zaman bu diseksiyon seanslarna elik etmilerdir. nsan vcudunun gerekliini kusursuz gsterebilme arzusu sanatlar, vcut oranlarn tam olarak temsil etmeyi, kemik ve eklemlerin

Seray Bildir, Ahmet Soykurt, ise Tccar

TIP VE MZK Mzikle tedavi 2. Dnya Savanda yaralanan askerlerin terapisinde mzikten yararlanlr ilk olarak. Ardndan, 1947de ABDnin Michigan Devlet Hastanesi nde mziin tedavi programna alnr.Depresyon, izofreni, zeka gerilii, alkol ve madde baml ile mcadelede mzik tedavi yntemine bavurulur. Trklerde Mzikoterapinin temellerinin atld yerlerden birka:Gevher Nesibe Tp Tarihi Mzesi , Bayezit Klliyesidir.Gevher Nesibe Tp Tarihi Mzesi,mzenin ilk blmnde(Gyas iye)Seluklu dneminde tpta kullanlan eitli malzemeler sergilenmektedir.kinci blmde (ifahiye) ise, XII. Yzylda akl hastalarnn mzik (telkin yolu) ile tedavi edildii akl hastalar blm(Bimarhane)gezip incelenmeye deer blmlerdendir. Bayezit Klliyesi ise Sultan Bayezit llnin Edirnede yaptrd Bayezit Camii ile buna bal medrese,ifahane v.b.den oluan eserler topluluudur. Trkiyede mzik ile

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

33

tedavi alannda TMATA ve TTEM almalar yapan iki gruptur. Mzikle tedavinin aktif tedavi, pasif tedavi,baks tedavi,alglarla meguliyet,ritm ve dinleme trleri vardr.Aktif tedavideki hareketlerin amac, bedeni, ruhsal ve fiziksel ynden gelitirmek ve korumaktadir. Pasif tedavi yere srt st uzanlarak gerekletirilen seans srasnda zihnin, dnce ve sknt gibi etkenlerden arndrlm olmas gerekmektedir.Terapi srasnda mziin zihinde oluturduklar mzik terapistlerine aktarlmakta ve bunlarn nedenleri aratrlmaktadr . Baks dans stres, depresyon, halsizlik, kas spazmlar, kirelenme ve romatizma gibi rahatszlklar iin son derece faydal ve etkili bir tedavi yntemidir. Motor sinir sistemi bozukluklarnn tedavisinde kullanlan yntem alglarla meguliyettir. Bu tedavi ynteminde, hastalarn bireysel ve grupla birlikte alg almalar gven duygusunu arttran en nemli sebeplerden biridir. Hastalara uygulanan ritm almalar, kas katl, eklem rahatszl, denge bozukluu, isteklendirme eksiklii gibi rahatszlklarda olumlu sonular ortaya koymaktadr. Hastalara uygulanan mzik dinletme faaliyetleri, dikkat ve hafzay gelitirici sonular ortaya koymaktadr. Bu yntemle, otistik, hiperaktif ve disleksiali hastalar tedavi edilmektedir.

Iki Nefes Arasnda

Irmak Karaca, Ouzhan Kahraman, Gken Kam

Astm, akcierdeki hava yollarnn daralmas veya tkanmas sonucu solunum zorluuna neden olan kronik bir akcier hastaldr. Klinik adan bakldnda ise tedaviyle veya kendiliinden dzelebilen diffz bir hava yolu hastal zellii tamaktadr. Astmda inflamasyonun olumasnda genetik ve evresel faktrler rol oynarlar. Genetik yatknlkla beraber sigara, polen, souk algnl, enfeksiyonlar ve mesleksel faktrler hastaln tetikleyicisidirler. Sanatlarda da mesleksel kkenli astm sorunuyla karlalabilmektedir. Bu almada amacmz sanatlarda grlen mesleksel kkenli astmn kullanlan ses teknikleriyle ilikisini aratrmak ve astmn sanatnn sanat yaam zerine etkisini ortaya koymaktr. Bu ama erevesinde astm rahatszl bulunan Ankara Devlet Tiyatrosu sanats clal ZERGN ile bu hastaln sreci ve sonularyla ilgili bir sylei yaplmtr. Rahatszlnn temelinde genetik faktr de bulunan sanatmz bu hastalkla tiyatro yaam ierisindeyken karlatn ve hastalnn yaamndaki etkilerinden bahsetmitir. Sanatyla yaplan bu syleinin yan sra proje hazrlanrken internet tabanl makalelerden, astm ve akcier rahatszlklar ile ilgili kitaplardan yararlanlmtr. Yaplan sylei ve konu ile ilgili yaplm dier almalar gz nne alndnda sanatlarn kullandklar ses tekniklerinin belli bir sre sonunda ses kullanm kkenli bir tr astma yol aabileceini ve bunda ayn zamanda genetik faktrlerin de sz konusu olduu sonucuna varlmtr. Ancak astmn atak zamanlar haricinde sanatnn sanat yaamnda nemli bir etkisinin olmad gzlenmitir.

Absolute Kulak

Gken Bykba, Perihan Alada, Mkremin Cokun

Mutlak kulak yetenei, duyulan bir notay bir referans almadan, baka bir notayla karlatrmadan tanyabilme yeteneidir. Sol akak lobunda bulunan planum temporale blgesi mutlak kulak yetenei denilen ve duyulan herhangi bir sesin hangi nota olduunu (rnein geen bir arabann kard korna sesinin, fa ya da sol olduunu) bilme yetisinde nemli rol oynuyor. Mutlak kulakl doan insanlarda planum temporale lobun sol tarafnn gelimi olduu gzlenmitir. Bat toplumlarnda bu yetenek 10.000 kiide bir gibi son derece az grlyor. Mozart dokuz yandayken, gittikleri bir konserde, sol minr senfonisinin la bemol minr alndn iddia etmi. Bunun zerine yaplan aratrmada, yksek scaklk nedeniyle flemeli alglarn yarm ses inceldii, bu yzden de orkestradaki yayl alglarn da yarm ses daha inceye ayarland bulunmu.Yani bu durumda, para sol minr yerine, yarm ses daha ince olan la bemol minr tonunda duyulmu. Mozart gibi Beethoven, Anjelika Akbar, dil Biret, Fazl Say gibi mzisyenler de bu yetenee sahiptir. Sonu olarak stn yetenek, iyi bir eitimle birletiinde kaliteli mzisyenler ortaya kacaktr.

Psikolojik Hastalklarn Tedavisinde iir

Asl Bilge, Elif Bayram, brahim Aylak
iirin ruh stnde iyi etkileri olduu inan ok eskilere dayanyor. Yunanllar ifa tanrs Asclepiusun iir tanrs Apollonun olu olduuna inanyorlar. Mitoloji de Oceanus Prometheusa kelimelerin akl hastalklarnn doktoru olduunu syler. Ayrca 1. yy da yaam Romal doktor Soranus hastalarna iir ve dramay nerir. Amerikada da 1991 ylnda bir grup doktor iir yazmann ruhsal bozukluklarn tedavisi iin ok etkili bir yol olduu fikrini ortaya att. Bu fikir bir grup hasta zerinde denendiinde gerekten etkili olabileceini grld. Yalnz bunun bir grev deil de sadece elence amal yaplan bir aktivite olduu hastalara kabul ettirildiinde olumlu sonular alnmaya balanm. Sonra ayn doktor grubu bu almay daha de gelitirip dnya apnda bir alma haline getirmek istediler. Bu sebeple Poetry Express adl dergiyle bir almaya baladlar ve birka yl iinde byk bir okuyucu kitlesine ulatlar, Afrikadan Avrupaya kadar her yerde bir okuyucu kitlesine sahipler su an. Dergi okuyucular yazdklar iirleri dergiye gnderiyor bylece ortak sorunlara sahip insanlar bir araya getirip duygularn paylama imkan vermi oluyorlar, ayrca ayn grup dergi okurlar iin iir yazma zerine kamplar yapyor.Ama ne yazk ki lkemizde hi duyulmam bu almalar yapacamz poster almasyla lkemizde yaylmasna katkda bulunmay amaladk.

Renkli Kiiliiyle, Efsane Cerrah, Tark Minkari

Merve Altunba, Rengin Gven, Dilek Apak
Hekim olup da sanatn deiik kollaryla ilgilenen birok kii olduunu grdk. Bazlar mzikle, bazlar resimle, bazlar sinemayla, bazlar fotoraflkla ilgileniyordu.Tark Minkari de edebiyatla ilgilenen bir genel cerrah.Gerek cerrahide gstermi olduu baarlaryla, gerekse anlarn anlatt birok kitabyla dikkatimizi eken bu farkl insan daha yakndan tanmak istedik.Aratrma yaptmzda, kitaplarda grdmz birka kitabndan ok daha fazla sayda kitab olduunu grdk.Kitaplarndan bazlar:nce Baylt Sonra Aylt,Bir Cerrahn Anlar, Anlar Portreler Tren, atm Kaldm, Ho Ya Da Bo...Prof. Dr. Tark Minkari 1948-1992 yllar arasnda stanbul niversitesi Tp Fakltesinde 44 yl aralksz alm, cerrahi arlkl on kitaba imza atm ve ok sayda ameliyat tekniine dorudan ya da dolayl katkda bulunmu. Dr. Tark Minkari den EFSANE CERRAH Prof. Dr. Tark Minkariye uzanan yolda karlk beklemeden, ayakta saatlerce kan ve ter iinde, ameliyathane lambalarnn parlak klar altnda geen yarm asr; on binlerce ameliyat. Tuzak dolu en zor ameliyatlardan, daha nce alm dzeltme ameliyatlarndan, toplumun en st dzey kiilerinin ameliyatlarna kadar hepsinden alnnn akyla, tertemiz, baaryla syrlm Tark Minkari.1992de ona sevgi ve vefa dolu, ok anlaml bir veda treni yaplm.Hoca bu tren unutulmamal demi, anlarn yazmaya balam.Sonra kendi kendine karar vermi: Ahrette seyahat acentas yoktur, ne yapmak istiyorsan bu dnyada yap demi, be ktay yeniden kefetmi, ok sayda gezi kitab yazm.Daha sonra, Haslet soyz ile, kitaplarn resimli roman gibi hazrlatp yaynlatm.2004te, Tunca Aykut ve Mahmut Gkgz , hocann kitaplarndan iki perdelik bir piyes yapmlar, adn Merhaba Hayat koymular.Tark Minkariyi sahnede, olaanst sanat gcyle, Dilek Trker canlandrm.Hoca imdi yle diyor:Kamil insan ona derler ki yaar hatralarla bir baka kerem beklemez gelecekten.

Chromotherapy

Madiha Nazir, Salah Jalal Rashed

Chromotherapy is based on the ancient art of the using color and likes to treat diseases. Practioners believe that by altering the colors that surround us, its possible to enhance health and well-being. For many centuries various aspects of healing have been linked to the use of the arts, in particular music and colour because of their innate ability to bring about a mental, emotional and physical calmness. Colour affects the neurological and physical mechanisms that bring about the effect of relaxation. The earliest forms of therapy included the use of color gems and sunlight. Theres now a wide range of treatment options available and many practitioners combine the use of color massage, reflexology, crystals and yoga. Professor Niels Finsen researched colour therapy and received the Nobel Prize in Medicine in 1903 for his work, which explained that different colours had different energies. These different energies or vibrations caused different reactions to the human psyche and the human body. In the last century, light therapy had been discussed by Dr. Babbitt, Dr. Kate Baldwin, and, more recently, Dr. Gumbel. Chromotherapy is a nonpharmacological treatment with light an colour. t can be used in outpatient clinics, hospitals, rehabilitation centers and sanatoria. The meaning of colour varies from on society to another from one culture to another

34

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

and from one nation to another. However the fact that colors carry energy makes them useful in the treatment of diseases. The research reported the color and lighting have profound influence on patients and consumers and cognitive performance. We are body, mind, and spirit and none of these areas function entirely alone; each has an effect upon the other. This is why colour therapy can be so useful since colour adresses all levels of our being.

Tp ve Mzik
Mzikle Terapi
Betl Deniz, Rauf Hamid, zlem imen
Mzik gemiten beri tpla birlikte kullanlmtr. Gnmz dnyasnda da ciddi uygulama alanlarnda ve literatrde uzmanlk dal olarak kendine yer bulmutur. Biz de bundan yola karak bu daln geliim evrelerini, yaplan pratik uygulamalar ve bunlarn sonularn bilimsel verilerden faydalanarak inceledik. Beyinde mzik makamlarna gre alfa ve teta dalgalarnn degitii, otistik ve nevrotiklerde duygularn olumlu ynde deitii ve haraket kabiliyetin artt bilinmektedir. zellikle Prof. Dr. V. Mechleid tarafndan EEG lmleri ve sonular bu tezleri dorular nitelikteydi. Cerrahide de faydalanlan mzik terapi ile komaya giren hastalarn bu durumdan kurtulduklar gzlenmitir ve sonuta modern tp iinde otizm, geriatri, onkoloji, immunoloji, nroloji, kardiyoloji, depresyon, anksiyete alanlarnda tedavi amac ile kullanlmak zere yer aldn grdk. lkemizde Yrd. Do. Dr. Oru GVENin kurucusu olduu Trk Mzii Aratrma Grubu (TUMATA) mzikle terapi sanslar dzenleyerek muzikoterapide yer edinmitir. Bu gzlemlerimiz dorultusunda tp ve sanatn yakn ilikisinin dourduu faydal pratik sonular grme imkanmz oldu.

Irvin D. Yalom Edebiyatn Psikiyatri le Bulumas

Murat Akcivan, Frat Baluken, Zlkf Akelma
Projemiz pek ok insana rktc ve karmak gelen psikiyatri biliminin nl psikiyatrist Irvin D. Yalom tarafndan edebiyat yoluyla insanlara aktarl yntemini incelemektir. Bu amala nl yazarmzn u kitabn etik ve inceledik. Nietzsche Aladnda,Balanan Terapi ve Akn Cellad.Yazarn genel itibariyle psikiyatri ve felsefeden uzak kitlelere en byk faydas, bat filozoflarn kendi romanlarna karakter olarak yerletirip onlarn temel retilerini ve alglaylarn herkesin anlayabilecei ekilde damtmasdr. Bugne kadar Nietzsche, Freud, Breuer ve Schopenhauer gibi bat felsefesinde ve tbbnda rol oynam insanlar kendi karmaklklarndan karp hayatlar boyunca ortaya koymaya altklar bayapt fikirleri ve retileri sade bir ekilde vermeyi baarmtr. Roman kurgusu ok baarl olmasa bile kiiye psikanaliz erevesinde bir hayat perspektifi kazandrd iin ve psikanalizi kara by olmaktan kard iin kitaplar byk lde amacna ulamtr.

Gnde 2 Doz Mzik

ocuklarn airi ve Hekimi: Ceyhun Atuf Kansu

Emine Yazc, Eyp Yksekal, hsan Yalnkaya

Tabiatn her zerresinde byk bir nizam ve ahenk iinde devam eden ritim ve melodi beraberlii bulunmaktadr.Ku seslerindeki ahenk ve ritim mkemmelliinde; elektronlarn, atomlarn, galaksilerin hareketleri ile vcudumuzdaki svlarn dolamlarnn bytlen seslerinde mziin varlk alemiyle ilgi ve ilikisini gzlemleyebiliriz. Mziin ve seslerin, byk ounluu sudan oluan hcrelerimiz ve organlarmz zerinde nasl bir etki yapabilir? -Titreen sesler evremizdeki hava ierisinde gzmzle gremediimiz titreimsel desenler oluturur ve bu titreimler harekete bal enerji alanlar yaratr. Biz de bu enerjileri emeriz ve onlar da bizim metabolizmamz deitirir. MZN ETKLER Beyin dalgalarn yavalatabilir ve dzenleyebilir. Nefes al veriini etkiler. Kalp atn,nabz ve kan basncn etkiler. Kas gerilimini azaltr, beden hareketlerini ve koordinasyonunu gelitirir. Beden ssn etkiler. Vcuttaki endofrin dzeyini belirler. Ar ve strese bal hormonlar dzenleyebilir. boyutlu algmz etkiler. Zaman algmz deitirir. Hafzay ve renmeyi glendirir. Duygusal ve fizyolojik tepkiler vermemizi salar. Nrolojik ve ruhsal bozukluklar sonucunda zarar gren ksmlar tekrar etkinletirilebilir. Hiperaktiviteyi azaltr,dikkat sresini arttrr. z gvenini arttrr, benlik algsn oaltr. Korpus kallozumun daha salam hale gelmesi Mziin bu etkilerinden ve gemi zamanlarda mzikle tedavi yaplmasndan dolay gnmzde de kantlanarak mzikle terapisi yaplmaktadr. Burada terapist hastasna, iyilik halini ilerletme, srekli klma ve sabitletirmeyi mzik deneyimini kullanarak ve onlar deiimin dinamik bir gc klarak yol gstermektedir .Mzik terapide, ritim, melodi ve harmoni gibi mzik unsurlar tedavi amal kullanlr. Mzik, hastann sinir ve endokrin sistemi zerinde olumlu etkiler oluturarak, duygu ve dncelerde anlaml tepkilerin ortaya kmasn salar.

Tuncay Gken, Muhammed ar Kleki, Harun Mankr

Projemizin amac hekim kimlii ve air duyarllyla tannan Ceyhun Atuf KANSUnun hayat ve hem hekim kimliini hem de topluma kar duyarlln birletiren Dnyann Btn iekleri ve Kzamuk Ad adl iki iirini incelemekti. ncelikle hayatn ve yaam tarzn konu edinen kaynaklara bavurduk ve eitli kitaplardan bilgiler edindik.Kendisini daha iyi tanmak amacyla kz Hacettepe profesrlerinden Dr. Bahar GKLER ile grtk. ocuk Hastalklar Uzman olan Kansunun iirlerine ocuk ve ocukluk imgelerinin daima yansd grlmektedir, ocuklua almak evrensele ve dnyaya almaktr Kansu iin . Kansu iin ocukluk, saf ve iyilii,masumiyeti artrr.Dnyann Btn iekleri adl iir, okulun duvarnn stne kmesi sonucu yaamn yitiren efik SINIn son szlerinden esinlenilerek ve bu szn altnda yatan insan sevgisi iyice perinletirilerek ortaya karlm ve sonu olarak defalarca ve srarla okunmas gereken bu gzel yapt olumu.Kzamuk Ad adl iirde de air, bu iirinde dier iirlerinde de vurgulad,doktor kimliiyle btnleen insan sevgisini kzamuk sebebiyle hayatlarn kaybeden 23 ocuun zdrabyla harmanlyor ve bu gzel eseri ortaya koyuyor. Ceyhun Atuf KANSU Kzamuk Ad adl iirinde doktor olmann verdii sorumlulukla ve efkatle,yazlarnda da sk sk deinmi olduu aydn duyarszln edebi bir dille kaleme alm ve olan biteni sorgularken aslnda o kck 23 insan da lmszletirmi.Sonu olarak doktor ve air kiiliini ok iyi sentezlemi olan Ceyhun Atuf Kansu biz gelecein doktorlar iin topluma daha duyarl olmada iyi bir yol gstericidir.

Mziin Gizemli Gc

Kamranbay Gasimov, Akbar Hajiyev, Sadiga Osmanl, Cemal Seyhun

Bu projede amacmz gebelere dinletilen mziin doum srecine etkisini belirlemektir. Aratrma yaparken bu konuda yaynlanan makaleler, tezler, konu hakknda basl kitaplar, internet zerindeki akademik kaynaklar kaynak alnmtr. Bu kaynaklarn detayl deerlendirilmesi ile ortak bir sonuca varmaya altk. Gebelik fizyolojik bir olay olmakla birlikte her kadn gebelie kar kendi ruhsal, sosyoekonomik ve kltrel yapsna uygun davran gsterir. Gebelik sresince deiik zaman dilimlerinde gebenin emosyonel reaksiyonlar genellikle kararszlk, ie dnklk , pasiflik, kendini beenmeme, bamllk, korku ve anksiyete olarak tanmlanmaktadr. Gebelerde arlarn ,bilinmezliin, yabanc ortamn,uygulanan ilemlerin beraberinde getirdii korku, endie, huzursuzluk, alama gibi davransal

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

35

belirtilerin iyi bir iletiim kurularak azaltlmas yansra anne adayna genital blgeye etkin olduu savunulan tedavi mzii dinletilmesi nerilmektedir. nsana sonsuzluk hissi veren,baars, i skntsna ve genital organlar zerine olumlu etkileri olan tedavi mzii Rehavi makamdr. Dinleyiciyi fiziksel ve ruhsal olarak olumlu etkileyen mzikle terapi ,annenin g ve cesaret kazanmasna ,gven duymasna, kendini ifade etmesine ,kaygnn azalmasna, arlaryla baetmesine yardmc olarak doumu olumlu ynde etkileyebilir.

alg almaya Bal Fizyolojik Rahatszlklar

Elif Arslanolu, Esra etin Gamze, Gndz Seher Kzl

Mzik ile tbbn etkileimi yzyllar ncesine dayanmaktadr. Bu etkileim daha ok, mziin bir tedavi arac olarak kullanlmas eklinde ortaya kmaktadr. Ancak mzisyenlerin uzun yllar mesleklerinden dolay kar karya kaldklar fiziksel problemler ne sanat ne de tp evrelerince yeterince dikkate alnmamtr. Ancak mzisyenler, yksek bir zihinsel ve fiziksel efor gerektiren ince ayrntlarla dolu ilerini srdrmek iin gnde en az 4-5 saat alan, kol ve ellerine adeta yeni bir kas hafzas yerletiren kiilerdir. Buna ramen, ne yazk ki dier mesleklerin aksine mzisyenlerin mesleki salk ve gvenlik standartlar yoktur. Halbuki bir mzisyen iin elleri ve kollar en deerli paralardr. Tm meslek yaamlar kk bir kasa veya tendona (kiri) bal olup mekanizmann urayaca herhangi bir sakatlk, yetersizlik ve meslek kayb gibi pek ok kayg verici duruma dnebilir. lkemizde yaplan birka fizyoterapi sempozyumunda -yzeysel olsa da- insan anatomisi ve enstrman ilikisi zerinde yeterince durulmam olduu ve anatomi bilinmeden organlara kapasitelerinin zerinde grevler yklendii ortaya konulmutur. Oysa lkemizde zel ve resmi pek ok mzik okulunun bulunmasna ve bu eitimin giderek yaygnlamasna karn konunun yeterince tannmay ve gereken nemin verilmeyii dndrcdr. Yalnz u da bir gerektir ki sadece lkemizde deil, dnyann pek ok lkesinde mzisyenler veya bu alann rencileri -rnein sporcularda olduunun aksine- bir rahatszlk annda bavurabilecekleri merkezlerden yoksundurlar. Hatta orkestralar, konservatuarlar ve bu eitimi veren btn kurumlar iin kendi fizyoterapi merkezlerinin olmas dnlemeyecek kadar lkstr. Bunun nedeni ise bir ok kii ve kurum, sanat hal resmi bir meslek olarak dnmemekte, mzisyenlerin meslek sorunlar ciddi kayglardan ziyade ilgin tuhaflklar olarak grlmektedir. Her ne kadar 1980den buyana bir ok lkede 6000in zerinde mzisyen inceleme ve dier aratrma almalarnda yer almlarsa da mzisyenlerin meslek salk sorunlar zerine bilgilere erimek yine de zordur.

herkesin hayatnda bir ekilde var olduundan; mziin kullanm ve etki alanlarnn toplu halde grlmesi istendi. Bu amala nceki kongrelerde sunulan aratrmalarn sonular derlendi. Aratrmada grld ki mzik ok farkl alanlarda belirleyici olabilmektedir: Anne karnndaki bebein zekasnn, sosyal becerilerinin gelimesinden; insan beyninde duygular, durum alglarn ekillendiren blgelerden salnan endorfin, oksitosin, enkefalin gibi kimyasallarn etkilenmesine kadar geni bir yelpaze mziin etki alanndadr. Uygun mziklerin birok depresyon vakasnda artan stres hormonlarn azaltt, kan basnc, solunum ritmi, solunum kalitesi, nabz says gibi fizyolojik olaylara da olumlu ynde etki yapt grlmtr. Bunun yannda mikroskobik yntemlerle, su molekllerinin mziin eitlerinden farkl etkilenerek deiik ekiller ald anlalmtr. Yine zihinsel aktivitelerin, alglamann, renmenin mzikle olumlu ynde deiebilecei yaplan aratrmalarla tespit edilmitir. Ameliyat esnasnda mzik dinleyen veya hastalarna dinleten cerrahlarn bulunduu ve bunun faydasnn grld, hastann ameliyat sonrasnn bundan olumlu etkilendii bilinmektedir. Terapi halinde uygulanan mzikle tedavi yntemleriyle AIDS, otizm, kanser, konuma bozukluklar, alzheimer, izofreni gibi hastalklarda iyileilmeye katkda bulunulmaktadr. Anadoluda uygulanan mzik tedavi yntemleri arasnda hastala gre mzik makam kullanlmas da kayda deer bir bilgidir. Ayrca toplumsal olaylarn merkezinde, trenlerde, kutlamalarda, zel gnlerde mziin oka kullanld bilinmektedir. Tm bunlara dayanlarak mziin nemi tekrar hatrlanm ve hatrlatlmtr. Hem imdi hem de gelecek adna umut vadeden bu frsatn iyi kullanlmas gerektii dnlmektedir.

Pentatonik Mzik Ile Tedavi

Mahmut Onur Kltrolu, Dilek Menteolu, Eda Otman

Pentatonik mzik Asya kkenli Trk musiksinin en nemli ve karakteristik zelliidir. Pentatonik (5 notadan oluan) mzik formu ile ritim enstrmanlarnn eliinde yaplr. Kl kopuz, dombra, an kopuz, astayak, davul gibi aletlerle tedavi gerekletirilir. Bu projede pentatonik mzik formunun ve Baks-Kam tedavi geleneinin gnmz tbbnda yeniden gncellemi bir ekilde sunulup daha iyi tantlmas amalanmaktadr.nk Trk tarihi ve kltrnde nemli bir yeri olan mzik,dans ve bununla ile yaplan tedavi konusunda Trkiyede pentatonik mzik yeterince tannmamaktadr. Bu projenin hazrlanmasnda kaynak kiilerle grlm ve literatr taramas yaplmtr.Elde edilen bulgular otistik ve spastik ocuklarn tedavisinde pentatonik mziin ok etkili olduunu gstermektedir. Aratrmaclar ocuklara, 9-10 yana kadar pentatonik mzik dinletilmesini zellikle tavsiye etmektedirler. Komada bulunan hastalara, Trk musikisi makamlar dinletilerek terapi uygulamalar yaplmakta olup, beyinde alfa ve teta dalgalarnn deitii tespit edilmitir ve bir ok hastann mzik terapi seanslar ile komadan ktklar gzlenmitir. Otistik, nevrotik, pasif, korkak, ekingen, skntl kiiler ile spastik, zrl kiilerde hem duygularn deimesi eklinde hem de egzersiz vastas ile hareket kabiliyetinin gelimesi ynnde olumlu terapi etkileri bu seans ile salanabilmektedir. Sonu olarak, Eski Trklerdeki mzik sanatn, geleneklerini, kefedilmemi deerlerini aratrmak ve gelitirmek iin kaynak ihtiyac bu konudaki en nemli eksik olarak grlmtr. Osmanl ve Asyadan gelen ve gnmzde dnyann deiik yerlerinde uygulanan bu yntem daha bilimsel yaklamlarla ve klinik deneylerle yeniden ele alnmaldr.

Uyku Dostu Mzik

Glcan Ycel, Erhan Uzun, Muhammed Yiit, Emrah Ylmaz

Mzik, pek ok alanda insanolunun vazgeilmezi olmutur. Peki, hayatmzda bu derece yer eden mzik, salkl bir yaamn en nemli esaslarndan olan uykuyu nasl etkileyebilir? Bu projenin amac, melatonin gibi baz hormonlarn salnm zerine etkisinden yola karak daha kaliteli bir uyku iin mzikten nasl yararlanlabilir sorusuna cevap aramaktr. Mziin, yediden yetmie her insann sal zerinde nemli pay vardr. Mozart Tesiri isimli kitabn yazar Don Campbell kitabnda, mzikle ilgili yle demektedir:Mzik, gerekten insann ruh haline tesir etmektedir. Daha anne rahmindeyken ses, mzik ve baka ahenkli titreimlere maruz kalmak, salmza, renme gcmze ve davranlarmza tesir eder. Prematre bebeklere anne karnndaki seslere benzer olarak verilen mzikli terapilerle uyku derinlikleri artan bebeklerin, kalp at hzlar azalm ve kilo artyla birlikte ok daha ksa zamanda normal hayata dnebildikleri gzlenmitir. Ayrca, grme engelli insanlardan Alzheimer hastalarna kadar uyku sorunu eken pek ok hasta zerine uygulanan eitli mzik terapilerinden olumlu sonular alnd grlmtr. Mzikle birlikte hastalarn melatonin hormon seviyeleri ykselmekte bylece sirkadyen ritm rayna oturmaktadr. Bu almalarda uygulanan mzik tr nemlidir. Sesler bireylere gre deiebilmekle beraber daha ok szsz ve hafif ritmdeki mzikler kullanlmaktadr. StdCongPostID: 238

Sanat ve Beyin

Olgu Erkin nar, Sha Can Grsoy, Nevin Gler, zlem Irak
Tarih boyunca sanat ile insan hep bir arada grlmtr. Eski alarda maara duvarlarna resim izen insan, bugn kendini pek ok sanat dalyla ifade etmektedir. Deimeyen durum ise sanatsal ve yaratc eylemin dier tm insan etkinlikleri gibi beyninin bir rn olmasdr. Yaratc eylem, sanatlar, dnce adamlar, baz toplum nderleri ve bilim adamlar arasnda sk grlr. Son yllarda Sinirbilimdeki kimi gelimeler sanatsal ve yaratc eylemin nronal temellerini ortaya koyabilme umudumuzu artrmtr. Beynin neyi, nasl gzel bulduunu aratrmay hedefleyen bu aratrmaclar, bu almalar nroestetik ad altnda toplamaktadrlar. rnein, ressamlarn akromotopsi, ihmal sendromu gibi durumlardan nasl etkilendii, sa veya sol beyin hasar sonras sanatsal tarzlarnn nasl deiebildiini gsteren ok sayda olgu almas vardr. Frontotemporal demans olgularnda grsel ve mzik alannda daha nce var olmayan becerilerin geliebildii bildirilmitir. Sinirbilim insana en zg bilisel yeteneklerden biri olan sanatsal yaratclk konusundaki

nsan ve Mzik

Ali Kele, Ahmet Olgun

nsan hayat boyunca duyulanlarn deeri byktr, iitme faaliyeti evreni hissetmek adna olduka nemlidir. zellikle mzik dinlemek, melodi duymak

36

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

gizemi bir lde aydnlatmak potansiyelini tar gzkmektedir. u an sanatsal yaratcln kayna, zeka gibi konular tam olarak aklamaya uzak olsak da son gelimeler ve almalar bizlere bu yolda k tutmaya ve umut vermeye balamtr. Bizim de bu almada amacmz, insanlar bu a ynlendirmek ve beynin gizemini deifre etmeye armaktr. Tabii bunu sanatsal adan ele alarak

Sanatn Brakt zler

Ece zdemir, Erdi zdemir, Mesut ztrk

Sanatilarimiz toplumumuzun en byk degerlerindendir. Byk nder Atatrkn de dedigi gibi Sanatsiz kalan bir milletin hayat damarlarindan biri kopmus demektir. Bugne kadar hep sanatin tibbi aidan tedaviye olan katkisi zerinde durulmus ancak bizim iin bu derece degerli olan sanatilarimizin yasadigi saglik problemlerinden pek az bahsedilmistir.Oysa ki sanatilar mesleklerini srdrebilmek iin gnlerinin yarisini pratik yaparak geirmek zorundalar. Bu aidan yogun bir zihinsel ve fiziksel efor harcamakta ve ciddi fiziksel ve psikolojik problemlerle karsi karsiya kalmaktadirlar. Biz de projemizde esitli sanat gruplarinin karsilastiklari yaygin saglik problemlerini zerinde durduk.Bu sorunlari tarihte yasamis byk sanatilar zerinde de degerlendirerek literatrde bununla ilgili geen esitli rnekleri ele aldik. Bunlardan biri de Robert Schumann. Schumann genlik yillarinda 3., 4., ve 5. parmagini kuvvetlendirmek amaciyla kendine gre bir yntem uygulamistir; 3. parmagini olabildigince ekstensiyonda tutup, digerleri ile almayi saglayan bir atel yaptirip kullanmis, ancak orta parmak ekstensrlerinin kisalmasi sonucu elinde ciddi bir fonksiyon kaybi meydana gelmistir. Neticede Schumann virtozitesini kaybedip daha ok kompozisyona ynelmistir. Benzer zorlamalari Haydn, Beethoven, Schubert ve Ravelde yasamislar ve bu durum sanat yasamlarini nemli lde etkilemistir. Btn bu tibbi kayitlar da gstermektedir ki tip sporda oldugu kadar sanatta da iin destekleyici bir alan olmalidir. Sanatilarin en degerli paralari olan el ve kollarini korumak iin, ugrastiklari sanat dalinin vcutlarina olan etkileri konusunda bilinlenmeleri, meslek egitimleri hususunda gsterdikleri nemi sagliklari iinde gstermeleri gerekmektedir.

Suyun Hafzas- Yaam Frekansmz

Erturul ar Blek, Aykut elik, Berrak Barutcu

Biz bu almaya balarken ilgimizi eken alternatif tp zerine ynelmek istedik. Sonrasnda da vcudumuzun drtte n oluturan suyun hayatmzdaki nemini ve nesilden nesile aktarlan DNAmz da katarak bunlarn frekanslarla deiimini aratrdk.Fransz bilim adam Dr. Jacques Benveniste,suyun yklenen maddeyi bir ekilde hafzaya kaydettiini anlamtr.Alternatif tp doktoru olan Emoto ise su aratrmas ile suyun ifadelerini yakalamay baarmtr.Japon bilim adam Emotonun almasnda somut kantlarla insann titreimsel enerjisinin, dncesinin, kelimelerin, fikir ve mziin, hatta son yapt almalarda suya oynatlan filmlerin dahi suyun molekler yapsn etkilediini ispat etmitir. Su damlacklarn dondurup fotoraf ekme kapasitesi olan bir karanlk alan mikroskobu altnda incelemitir.Su, bir ey sylendiinde, ona aktarldnda, annda etkilenmektedir. 1990 ylnda Moskova da bir grup bilim adam insan genomunun fazlaca biyokimya dzeyine indirildii gr ile; insan DNAs zerinde bir alma balattlar.Projenin yneticisi bir biyofiziki ve molekler biyolog olan Dr. Pjotr Garjajev dir.Bu bilim adamlar Yaayan dokudaki DNA maddesi, eer gerekli frekanslar kullanlrsa, lisana - ayarlanm lazer n ve hatta radyo dalgalarna her zaman tepki verecektir. kansna vardlar.Garjajevann aratrma grubu bu metotla X nnn zarar verdii kromozomlarn onarlabilineceini ispat etti. Hatta belirli bir DNAnn bilgi desenini yakalayp baka birine aktardlar, bylece hcreleri baka bir genoma programladlar.Rus bilim adamlar bu kadarla kalmayp DNAmzn vakumda bozucu desenlere neden olabileceini bylece manyetik solucan delikleri yaratabileceini de kefettiler. Sonu olarak her trl sesten zellikle mzikten (frekansina gre)insan vucut yaplarnn etkilendiini inceledik.

Beynin Byl Oyunu: Sinestezi

Begm Bahar Baolu, Yasin Bucak, Mesut etin

Projemizin amacI;kalplam mziin tptaki tedavide kullanlmas dncesinin tesine geerek bir hastaln,sinestezinin,sanatta zellikle mzikte kullanlmasn ilemekti. Sinestezi; bilinli zihinsel olaylarn tetiklemesiyle ortaya kan istemsiz bir duyusal deneyimdir.Kelime anlam birletirilmi duyular olan sinestezi sorununa sahip olan insanlar, renkleri yanlzca grmekle kalmyor onlar ayn zamanda iitebiliyorlar, kokluyabiliyorlar, avularnn iinde arlklarn hissedebiliyorlar.Saylar ve harfleri siyah-beyaz bir kitapta bile krmz,mavi,yeil ya da sar grebiliyorlar.Beyinleri duyu karmaas ierisindedir.Doumdan itibaren budanan duyular aras nral balantlar sinesteziklerde hala mevcuttur.Bu nedenle duyduu sesin tadn alabiliyor veya koklad kokunun rengini grebiliyorlar. Proje srasnda, konuyla ilgili internetten, gazete arivlerinden ve popler bilim dergilerinden tarama yaptk. Salkta Bugn portalnn editr sayn Esin Sayar araclyla Nro-Psikiyatri uzman Dr.zcan Eryce ile iletiimde bulunup sinestezi hakknda geni apta bilgi edindik. almalarmzda,alg bozukluu olarak adlandrlan sinestezinin bir hastalktan ziyade aksine bir yetenek olduunu grdk. Sanatn her alannda sinestezik kiilerin biz normallere gre daha baarl olduunu rneklerle kantladk.Soyut resim akmn balatan Wassily Kandinskynin sinestezik olduunu,resimlerinde mzik ve rengi baaryla yourduunu rendik.zellikle Elizabeth Sulston adl 27 yanda kariyerinde zirve yapan svireli flt zerinde altk.Hatta ona internet zerinden ulamaya altk.Ancak bi sonu alamadk. Sanat sesleri duyup grmesinden te tatlarn da alabilmekte.Ona gre bir minr gamn tad tuzlu,altnc perdeninki krema ve bir kuarteninki ise yeni biilmi im tadnda.Bu duyu kombinasyonu profesyonel mzikinin,mzik paralar iindeki entervalleri(aralk) saptamasna yardmc oluyor.Gen flt,elde ettii baarlarn altnda sinestezik yeteneklerinin olduunu sylyor.Sanat zerinde aratrma yapan bilim adamlar da bunu dorulamaktalar. Sinestezi tp dnyasnda aratrlmaya devam edilmekte.En sonunda literatre tam olarak nasl geeceini bilemeyiz ama,u bir gerek ki sinestezik sanatlar bu zelliklerini sanatlarnda ok faydal ekilde kullanp baarya ulamaktadrlar.

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

37

Tp ve Resim Heykel
Sanat Eserlerinin Yorumlanmasnda Kiiye Bal Psikolojik Farklliklar
Yasin Maruf Ergen, Mohammad Ali Fayiz Al , Tamimi Ruba Al Jayyousi
Sanat, en kaba anlamyla, yaratcln ve hayal gcnn ifadesi olarak anlalr. Sanat biyolojik bir temele sahip olup bir insan aktivitesidir. Tm insan aktiviteleri gibi (erdem, hukuk, din) beynin yasalarna baldr ve buna uyar. Sanat belli bir nesnenin sadece belli bir yzdr. Nesneleri karlatran g beyindedir demektedir.Beyindeki sanatsal alglamayla ilgili merkezlerde farkllklar vardr. Sanatn nrobiyolojisi zihindeki kavramlar tuvale, mzie veya edebiyata evirmesidir. Bu nrobiyoloji sanatla beraber estetiinde yasalarn formle etmemize yardmc olur.Bu ise nroestetik denen yani bir kavram bize gsterir. Bizim projemizin amac,sanatsal alglamada insanlar aras yorum farklln tp gzyle aklamaktr.

Anatomist Da Vinci

Ersan Aga Ahmet, Selkan Achmet Oglou, Necmettin Aktrk, Chousein Malkots
Leonardo almalarnn merkezine insan koyar. nsan dnyann modelidir. der ve dnyann bizim suretimizde yaratldn dnmeye balar.Dnyann bitkisel bir hayat vardr.Eti,topraktr ;kemikleri,dalar oluturan kayalarn dzeni ve birliidir ; kkrda ,kalker ; kan,kaynak sulardr.Okyanus, kalbin etrafn saran kan rezervidir ;denizin gelgitleri, akcierlerin nefes alp vermesidir.. Leonardo bu ekilde dnyaya bakn ve alglama biimini gelitirecek beyin jimnastii yaptn gryoruz..Bu sznde de sanatla bilimin bulumasn grebiliyoruz. Leonardo da Vinci Rnesansn temsilcisi olaanst bir ressam, heykeltra, mimar ve mhendis olmasnn yansra, fonksiyonel anatominin de kurucusudur. konografik ve fizyolojik anatomi Leonardo da Vinci ile balamtr. Yzonu akn kadavra diseksiyon almasnn rn olan 779 anatomik izim brakmtr . Tkenmeyen dehas ile an aan sanatsal ve bilimsel yaptlar reten Leonardo Da Vinci, kardiyak anatomi ve fizyolojiye ilikin nc almalarn yansra birok nemli aratrma ve buluun sahibidir . Diseksiyon almalar ile, kalp bozuklarnn, kapaklarnn yapsal ve ilevsel anatomik zelliklerini ayrntl olarak ilk kez tanmlayan Leonardo Da Vincidir. Leonardonun bilimin tm alanlarna el att ve her birinde modern icatlar yapt anlalyor.Tp alannda ise kan dolamnn nasl ilediini anlam,insan vcudunun i yapsn ann tm anatomist tp adamlarndan daha iyi anlamtr. Bunlarn hepsi onun ruhunda yatan sanat kimliinin inceliinden, sezgi gcnden kaynaklanmaktadr.Yaratmann mehur gizemi onu bylyor. O bunda doast bir eyler neredeyse ilahi bir nefes buluyordu. Kendini tbba adamadan nce bilimle sanat arasnda tereddt m etmiti? Bilimsel aratrmayla sanatsal yarat arasnda gidip gelmi sonunda her iki alana da kendini eit bir mutlulukla kaptrmay baarmtr.izim btn bilimlerin ncelikli aracdr, onun uzants olan resim ya da ekillerle tanma ise, gerei felsefeden daha iyi tanmlar.nk gz zihinden daha az yanlr.der Leonardo.

Antik ada Tbbn Sanata Yansmalar

Zeynep Gl imek, Ekin Tuneli, Eren Vurgun, Ahmet Faruk Yksel

nsanolu tarihin her dneminde hastalklarn iyiletirilmesi, lmle olarak duvar resimleri, heykel ve kabartmalar yapmtr. Paleolitik (M.. 600.000-12.000), Neolitik (M.. 12.000-5500) ve Kalkolitik (M.. 5500-3000) hastalklar deiik ekillerde iyiletirilmitir. Bunlarn iinde din ve dolaysyla tanrlarn hastalklar iyiletireceine inanld iin adaklar ve dualar yapld bilinmektedir. Arkeologlar Anadoluda aynnde (Diyarbakr) yaptklar kazlarda iskeletlerde beyin ameliyatlarnn yapldn gsteren izlere rastlamlardr. M.. 3000lerden itibaren Msrda mezar duvarlarna yaplan resimlerde lmden sonraki yaam inancna bal olarak tbbi olarak ok gelimi bir mumyalama sisteminin varl bilinmekte ve bu ele geen birok mumyalanm iskeletlerle de desteklenmitir. Antik dnemde ylann hastalklar iyiletirici gcne inanlmtr. Girit sanatnda M.. 2. binde ylanl tanra heykelleri bol miktarda bulunmutur. onia blgesinde (Bat Anadolu) salk tanrs Asklepios ve ei tanra Hygeiann birok heykel ve kabartmalar bulunmutur. Her iki tanrnn en nemli sembolleri ylandr. Bu ylan gnmzde de tbbn sembol olarak kullanlmaktadr. nsan figrl vazolar zerinde ya da duvar resimlerinde lnn kaldrlmas, yaralarn temizlenmesi ve sarlmasyla ilgili betimlemeler, insanlarn antik ada tbba verdikleri nemi gsterir. Ayrca arkeologlar mezarlarda len kiinin hekim olduunu gsteren birok tbbi aletler bulmaktadr. Heykeltralar yapm olduklar heykellerde insan vcudunun tannmas adalelerin yaplmasnda iyi bir anatomi bilgisini ok iyi bildiklerini gstermektedir. Yine antik dnem yaztlarnda nemli doktorlarn isimleri ve hastalklar nasl iyiletirdikleri aktarlmtr. Sonu olarak antik dnemde yaplan resimler, heykeller ve yaztlar sayesinde o dnemdeki tp ve tedavi uygulamalarnn nasl olduunu anlayabilmekteyiz.

Altn Oran

rfan Binicier Kamile Akyol Sleyman Albayrak

Altn oran 1 saysna eklendiinde kendi karesine eit olan iki saydan biridir.(1.618033.., phi says da denir.)Tarih boyunca pek ok sanat eseri ve mimari eserde altn oran kullanlmtr. Leonardo Da Vinci, Raphael, Rubens, Boticelli gibi nl ressamlar da resimlerde altn oran kullananlarn banda gelmektedir. zellikle Leonardo Da Vincinin Mona Lisa ve Son Akam Yemei tablolar bu orann kullanlmas ynyle mehurdur. Mimaride ise altn oran en erken piramitlerin dizayn iin Msrllar kullanmtr. Daha sonra antik yunan dneminde Phartenon Poseidon ve Apollo tapnaklarnda kullanlmtr. Mzikte de oktavlarn blmlenmesinde, mzikal kompozisyonlarn dizaynnda, kemanlarn dizaynnda da altn orann kullanldn gryoruz.nsan vcudunda da pek ok yerde altn orana rastlarz. Mesela parmak ucu-dirsek aras/el bilei-dirsek aras, gbek-diz aras/diz-ayak ucu aras yaklak 1.618i verir. Akcieri oluturan bron aacnn bir zellii, asimetrik olmasdr ve bu asimetrik blnme bronlarn ardk dallanmalarnda da srp gider. te bu blnmelerin hepsinde ksann uzun brona oran yaklak 1/1.618 bulunmutur. Yine sakin ve dinlenme durumunda olan salkl bir insanda kalbin phi ritminde att saptanmtr. Bir EKG ye bakldnda P S T noktalar arasnda altn oran bulunmaktadr. Ayrca ideal bir yze baktmzda bir ok yerde altn oran grmek mmkn. Yzn genilii/uzunluu dudak ve kalarn birleim yeri aras/burun boyu bunlardan sadece birkadr. Ve son olarak az ve dilerde de altn oran gryoruz.r:ilk diin geniliinin merkezden ikinci die oran da phidir. Grld gibi yaygn olarak sanat ve mimaride kullanlan altn orann tp ve ilgili alanlarda da zellikle di hekimlii ve estetik cerrahide geni bir kullanm vardr.

Biomimetic ve Mimari Sanat Eserlerine Yansmas

Hasan Mervan Ayta, Ebubekir Ba
nsann tm sistemlerinin ayr ayr uzmanlat konulara eilmek ve bu sistemlerin uzman olduu konulardan yola karak,salamll ve kararll ile gze arpan yaplar mimari sanata tamak amacyla bu projeye baladk.Bylece gnmze dein doaya en mkemmel ekilde adapte olup hayatta kalabilmi bu canllarn,adeta doann onayn alan bu dayankl ve mkemmel yaplarn kendi lehimizde kendi eserlerimizde kullanmay amaladk.Aslnda doadaki her canlnn profesyonelletii alanlarda kulland yaplar ele almak istiyorduk.Fakat konu tp ve sanat olduu iin ve tpn bata insan kaynakl bir alan olduunu dndmz iin balca insan biyolojisinde yer alan molekler yaplar ele alacaz.Sonu olarak balca insan olmak zere ele aldmz canllarn mkemmelletii organlar,yaplar gnlk ilerimize ve sanatmza dkmek istiyoruz.Bunu da gnmzde salamll ve gsterili sanat ile ilgimizi eken insan yapm mimari eserlerle,bu eserlerin esinlenildii biyolojik yaplar karlatrarak yapacaz.(zellikle insandaki salamll ile dikkat eken kollajen yapsn gz nne alp bu ve buna benzer yaplar mimari sanat eserlerine aktarabilme yollarna bavuracaz.)

Tbbn Michelangelosu Frank H. Netter

Asl ankaya, Nee Dikmeer, nar elebiolu
ocukluunda hep ressam olmann hayallerini kuran Netter, yaad dnemin buhranndan ve ailesinin basksndan dolay sanattan uzaklap tbba ynelmitir. Ama onun tp fakltesine girmesi bile, resme olan balln ldrmedi. Muhteem resim yeteneini ve tp bilgilerini harmanlayan Netter gnmzde de hala en deerli tp izimcilerinden biridir. Biz bu projemizde her tp rencisinin en deerli

38

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

kayna olan, Nettern kendi izimlerinden oluan anatomi atlasn daha yakndan tantmay ve bu deerli tp izmcisinin yeteneklerinin komuoyunda uyandrd etkileri incelemeyi amaladk.

Bir Sanat Eserini Alglamada Tbbi Bak

Ruba Aljayyousi, Mohammad Al Tamimi, Yasin Maaruf

Bir sanat eserini alglamada beynin byk bir rol vardr ,bu ynelik yeni bir bilim dal ortaya kyor (Nroistetik). beyinin her nro bir sanat eserinin bir parasn alglayp daha sonra da toplayp ,btn alglam oluyoruz . kinci aratrdgm etki :ruh hali bir resim alglamada koskocaman bir rol vardr. sinir olduumuz ya da mutlu olduumuz bir sanat eserini alglamamz etkiler nc bahsettiimiz ey ; bir kiinin zellikleri ve yaad sosyal evre bir sanat eserini alglamasn ok etkiler .

karikatr penceresinden doktorluk mesliini inceledik.sunduumuz karikatrlerde salk sistemindeki bozukluklar,halkmzn sahip olduu batl inanlar,doktorlarm zn kvrak zekasn ve bu meslein hayvanlar alemine yansmasn sergiledik.500e yakn izimden setiimiz 70 taneyi aklamalarla gsterdik. StdCongPostID: 133

Su Yzne kan Renkler

Fatma Nur Arslan, Mustafa Batrk, Armaan Top, Erdin Uzunay

Osmanldan gnmze kadar gelmi belkide en gizemli ve duygu ykl sanatlardan biridir ebru sanat.Suyun stne serpitirilen renklerin ahenge sokulmasdr,ehline greyse sevgidir,sabrdr,emektir. Bizim almamz,sevgiye normal insanlardan ok daha fazla ihtiya duyan zihinsel engelli,zellikle de otistik ocuklarn rehabilitasyonunda ebru sanatnn etkisini incelemekti. Ebrunun rahatlatc etkisinin,byk lde suyun zelliinden kaynakland dnlmektedir. Suyun zerinde kayabilen ve ufak hareketlerle istenilen eklin verilebildii renk damlalar,onlar istediiniz gibi kurcalamak,kartrmakRenklere dokunmay bilebildiiniz lde onlara hkmedebilmek,yada onlar kendi hallerine brakmakAma her halkarda elimize kendinize ait bir eser alabilmek.Tm bunlar elleriyle az ok bir eyler tutabilen herkesin yapabilecei ve zevk alabilecei bir ura.Ve en nemlisi belkide her ebrunun tek olmas,aynsndan bir daha yaplamamas,her insann kendine has ve ok zel olduunu hissettirmesi. Baz rehabilitasyon merkezlerince de uygulanan,ve etkisinin dier etkinliklere gre daha belirgin olduu dnlen ebru sanatnn etkilerini grmek zere,gzlemlerimizi zel bir eitim ve rehabilitasyon okulunda gerekletirdik,eitimcilerinden yerinde fikir ve grlerini aldk,ebrunun birok olumlu etkisini onlardan dinledik.. rencilerin eserlerini inceleme frsat bulduk.Ebru derslerinden birine katldk ve ocuklarn,zellikle de ar hareketli olanlarn bile ebru ile urarken nasl sakinletiklerine,ilgi gsterdiklerine,ve ebruyu ne kadar sevdiklerine tank olduk. rencilerle ilgili geliim raporlarn inceledik,bylece etkiyi daha iyi deerlendirme frsatn bulmu olduk.

Orta Kulak ve Demircilik Analojisi

Ahmet Peker, Ahmet Cevdet ahin, Yunus Emre entrk, Umut Suadiye
eki,rs,zengi duydugunuzda aklnza ilk gelen ey nedir?Orta kulak mu,demircilik mi?Yoksa ikisi hi ayn anda aklnza geldi mi?Tarihsel srete orta kulaktaki bu kemiin isimlendirilmesinde demircilikte kullanlan eki,rs,zengi aletlerinden ekil benzerliinden dolay yararlanlmtr.Bu isimlendirme sadece Trke iin geerli olmayp,artc bir ekilde birok dilde byledir.Latincede malleus eki,incus rs,stapes zengiye karlk gelirken ngilizcede de Hammer eki,Anvil rs ve stirrup zengiye karlk gelmektedir.Olaya farkl bir adan baktmzda bu analojinin ekille snrl kalmayp ayn zamanda fonksiyonel olduunu da grebiliriz.Genellikle demire ekil verirken ortaya kan ses rahatsz edici olsa da bu ses demirci asndan olduka nemlidir.Demirci ekile rs zerinde demire ekil verirken kan seslerden belirli bir ritim oluturur.Bu ritim bir sre sonra demirciye rehberlik eder.Eer olaan d bir durum ya da hata meydana gelirse titreimler bunu demirciye fsldar.Kulakta da durum farkl deildir.Kulak kepesiyle toplana ses dalgalar kulak yolundan kulak zar araclyla ekie gelir. eki havadan belirli frekansla gelen dalgalar dzenleyerek rse iletir.rs bu ortak frekanstaki ses dalgalarn zengi araclyla oval pencereden salyangoz ve beyne iletir.Bu kemikler arasndaki ritim ve frekans bozukluu ciddi iitme problemlerine yol aabilmektedir.Umarz orta kulak ve demircilik arasndaki ikil ve fonksiyonel analojiyi gzler nne serebilmiizdir.

Medicine and Digital Photography

Sulaiman Bako, Muhammed B Jaiteh, Tareq Asi, Alan Youssef

Photography, whether digital or film-based, has had many useful applications in medical therapy in many forms; in diagnosis, treatment and prevention. X-ray diffraction, computed tomography, ultrasound imaging, magnetic resonance, electron microscopy-and the list goes on-are but a few of the techniques used in modern-day medicine that all arose because the progress in digital imaging and has become an area of interest not solely to photographers but to physicians as well. Digital imaging has made major inroads into the routine practice of anatomical pathology and for reporting and conference purposes. In this project, we aim to manifest the relationship between medicine and arts by specifically considering the application of digital photography in medical treatment and therapy. For example, X-rays are especially useful in the detection of pathology of the skeletal system like bone fractures, dislocations and deformed bones. Some notable examples are the very common chest X-ray, which can be used to identify lung diseases such as pneumonia, lung cancer or pulmonary edema, and the abdominal X-ray, which can detect ileus (blockage of the intestine), free air (from visceral perforations) and free fluid (in ascites). Computed Tomography (CT) is a medical imaging method used to separate anatomical structures at different depths within the body. CT has become an important tool in medical imaging to supplement X-rays and medical ultrasonography. Ultrasound Imaging is used to visualize muscles and internal organs, their size, structures and possible pathologies or lesions. Digital cameras are very useful especially in dermatology ie the treatment of skin diseases. As a whole, with the guidance of our tutor, we used scienctific journals and the internet as our referential sources.

Grmek Nedir?

Arda Berkan Sezgi, Yasin Sayar, Mesut Tanko

Zihinsel grntleri yalnzca gzlerimizle mi olutururuz yoksa dier duyular da bu konuda katkda bulunur mu? Doutan grme yeteneini yitirenler uzam ve uzamdaki nesnelerin konumlarn nasl anlarlar? Ksacas gremeyen bir insan ne kadar grr? Bunun yannda beyin grsel alglamay nasl yapyor?.Bu sorularn yantn doutan grme engelli bir ressam olan Eref Armaana yaplan testlerden yola karak bulmaya alyoruz.Armaan renkleri kullanarak dalarn yzlerin balklarn resmini yapabiliyor.Armaan resimlerinde renkleri glgelemeyi ve perspektifi uygulayabiliyor.Armaann bu izimleri nasl yaptn anlamak iin bir takm testlere tabi tutuyorlar.Daha sonra Armaan beyin-grnt taraycsna balarlar ve bu esnada ondan resim izmesini isterler.Resmi yaparken grme korteksinin faal olduunu grrler.Prof. Pascual-Leone daha nceki aratrmal arnda,Braille(krler) alfabesini okuyanlarn beyindeki bu blgenin dokunmaya duyarl hale geldiini ortaya karm.Ancak daha ilgin olan Armaann grsel korteksini izerken nasl faal hale getirdiiydi.Bilinen u ki,grme yeteneine sahip olan insanlar nesneleri beyinlerinde canlandrdklar zaman beynin grsel korteksini kullanrlar.Burada deien yalnzca kullanm derecesidir.Bu zihinsel grntleri yaratmak, grmek gibidir.Burada u soru akla geliyor: grmek aslnda nedir? Normal olarak grmeyi nesnel gereklii gzlerimizle iselletirmek olarak dnrz. Ancak bu doru mudur? Grmek olarak nitelendirdiimiz yetenein ne kadar gzlerden kaynaklanr?

Mumyalama Sanat: Anatominin Kkeni

Merve Gner, mer Koma, Mehmet K
Amacmz anatomi biliminin domasn salayan mumyann ve mumyalamann tanmn yaparak o dnemin insannn dini bir yeti olarak grd mumyann gnmzde nasl bir sanat imgesi haline dntn aklamaktr. Bu amala ilk olarak mumyalamann nasl yapldn inceledik. Mumyalama ve sarg aamasndan sonra l, mumya haline getirilir. Mumyalama aamasnda, ilk olarak

Karikatrde Doktor

Ahmet Eken, Serkan Suyabak

nsan hayat zerinde almay gerektiren bir meslek olan doktorluu deiik bak alaryla size sunmay amaladk.Tr itibariyle eletirici bir tutum sergimekte olan

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

39

vcuttan i organlarn karlmas ve bedenin rmeden korunmas amalanr; sarg aamasnda ise beden keten bezleriyle sarlr giydirilir ve lahite konularak defnedilirdi. Uygulanan ilemlerden sonra mumyalar gnmze dek bozulmadan gelebilmilerdir .Biz genel olarak mumyalamann anatomiye yapt katklar zerinde durduk. Mumyalama ilemi srasnda insan anatomi ve i organlarnn yaps temel olarak renilmi ve fizyolojik fonksiyonlar az da olsa ortaya karlabilmitir. Ayrca eski yazt ve kaynaklarda baz organlarn isimlendirildiine rastlanlmtr. O gnk toplum ierisinde mumyalar imdiki yaam ve sonraki yaam arasnda bir ba olarak grlr ve mumyalar tanrlara ulamak iin de bir yntem olarak kullanlrd. Mumyalarn,dinsel sanat ve resmin( religious art) de ilk rnekleri olduu kabul edilmekte olup dnya apnda pek ok mzede mumyalar sanat eseri olarak sergilenmektedir. Hazrladmz posterde, gemiten gnmze aktarlm olan mumyalar ve bunlarn eitli mzelerden alnm resimlerine de yer verdik.

anlalmaktadr. Bu almaya gre, bayanlarda biraz daha yksek olmak zere, sa boyas kullananlarda lenfoma riski kullanmayanlara gre %19 artmtr. Siyah kna dvmeleri (geici dvmeler), genellikle knayla birlikte paraphenylendiamine (PPD) adl bir katk maddesi ierir.PPDnin deriyi duyarl hale getirdii ve allergic contact dermatitise sebep olduu bilinmektedir.PDD ayrca sa boyas,bask mrekkebi, krk boyas ve lateks eldivenlerde de bulunmaktadr. Sonu olarak hem modaya uygun hem de salkl yaamak mmkndr.Bunu salamak ise ancak bireylerin bu konuda bilinlendirilmesi ile mmkndr. Halk salnn temel prensibi olan nlem balamnda yaammzda yapabileceimiz kk deiikliklerle ileride karlalabileceimiz byk sorunlardan kurtulabilmek mmkndr.

Leonardo Da Vincinin Anatomi Resimlerinin Modern Anatomi Resimleri le Karlatrlmasi

ar TURAN, Selmin ZIK, brahim VAS, Ahmet USTA
Anatomi insan vcudunu oluturan yaplarn normal ekil, yap, pozisyon ve fonksiyonlar ile aralarndaki ilikileri inceleyen en eski tp daldr. Anatomi konusunda bilinen ilk almalar M.. 500 yllarnda Msrda grlmtr. Tarih boyunca Hippocrates, Aristotle, Galen, Leonardo da Vinci ve modern anatominin babas kabul edilen Andreas Vesalius yaptklar almalarla anatomi bilimine byk katklar salamlardr. almamzn amac, talyan Rnesans mimar, mzisyen, anatomist, mucit, mhendis, heykeltra, geometrici ve ressam olan Leonardo Da Vincinin anatomi zerine yapm olduu resimlerden bazlarn inceleyerek bunlar modern anatomi resimleriyle karlatrp, farkllklarn ortaya koymak ve sonu olarak tp ve sanatn ayrlmaz bir btn olduunu grmektir. Hi kukusuz biz tp rencilerinin sanatla tbbn ilikisini kavramas ne kadar kutsal bir i icra edeceimizi kavramamz asndan ok nemlidir. Konuyu ilerken Leonardonun gnmze ulaan, anatomi ve sanat kaynatran yzlerce resminden 10 adet seilmitir; bu resimlerin hakknda ksa bilgiler verildikten sonra bir tp rencisi gzyle gnmz anatomi resimleriyle karlatrmas yaplmtr. Bu eskizlerde Leonardonun izimlerinde kadavralardan yararlanmasnn bir sonucu olarak kemiklerin zerinde grlen ounlukla atrofiye uram kas ktleleri olduunu; fakat tendonlarn daha iyi gzlenebildii fark edilmitir. Bir sanat olarak Leonardonun analizi yaplan resimler incelendiinde Da Vinciye lmszlk kazandran yaamlarna yaam katt insanlardr. rnein,kalp iin sa- sol ventrikl ayrm, sol ventrikl duvar kalnlnn sa ventrikl duvar kalnlnn kat olduu, apeksin sol ventrikle ait olduu ve ilk olarak sol ventrikl km yolu Leonardo Da Vinci tarafndan tanmlanmtr. ve kalple ilgili almalar sonucunda kolesteroln kalp damarlarnda birikerek kalp hastalklarna sebep olduunu kefetmesi ve insanlar buna uygun diyetlere ynlendirmesi sonucunda milyonlarca insann hayatn kurtarm saylabilir. almann hipotezi, sanat ve tbbn birbirinden ayrlmaz olduudur. Bu aratrma sonucunda sanat insann olduu her yerde vardr ve insan odakl bir blm olan tpta olmad dnlemez. Leonardonun Vitruvian Man isimli resminde de sylemek istedii gibi insan vcudunda batan beri var olan sanat elbette anatomi resimlerine de yansyacaktr ve yansmtr. Leonardo Da Vinci buna bir rnektir.

Minyatrde Tp Motifleri

Dicle Canoru, Trk obanolu, Yamur Bayndr

Minyatr, ok ince ilenmi, kk boyutlu resimlere ve bu tr resim sanatna verilen addr. Ortaa Avrupasnda, Msrda, Bizansta rnekleri grlen minyatrn Trk- slam corafyas asndan ayr bir nemi vardr, geleneksel sanat haline dnmtr. Biz geleneksel nem tayan minyatrlerdeki tp motiflerini inceledik. nternet veri tabanlar, konuyla ilgili akademisyenler, sanat dergileri ve kitaplarndan yararlanarak elde ettiimiz sonularda minyatrn tarih, efsane gibi konulardan etkilendii gibi dnemin salk koullarndan da etkilendiini grdk. Ayrca El Cezerinin Otomatas, Risalet-i Davet-i el-Etbba,Pseudo-Galenin Ktab elTiryak, Dioskoridesin Materia Medicas, erefettin Sabuncuolunun Cerrahiyyetl Haniyyesi gibi tbbi ierikli bilimsel kitaplarda anlatm somutlatrmak iin minyatre bavurulmutur. Proje sonucunda minyatrlerden dnemin yaygn hastalklar ve tedavi yntemleri, genetik bozukluklar, yarallarn tanma yntemleri, krk kklarn tedavisi, doumun nasl gerekletii ve kullanlan ara gereler, tedavi amal kullanlan bitkiler, panzehirler hakknda bilgi edindik...

izgilerde Doktor

Burin zlem Ate, zlenur Cesur, Aye Nur Altun

almamzda; bir anlamda resim sanatnn trevi olarak olarak dnebileceim iz,eletirel ve mizahi bak asnn ifa edilen sanat zerinde inkar edilemez bir etki oluturduu ve ayn zamanda toplumdan her kesime hitap edebilme zellii olan karikatr almalarn inceledik.Karikatristlerin tp dnyas ve doktorlar hakkndaki fikir ve izlenimlerini ele alp, olumsuz eletiri aldmz noktalar belirleyip bu noktalara younlaarak eksiklerimizi ve hatalarmz gz nne serdik.Karikatrleri elde etmek iin kaynak olarak internet ve karikatr dergilerini kullandk.Aratrmalarmz srasnda; kimi zaman aldmz olumsuz eletirilerin aslnda ne kadar hakl gerekelerle yaplm olduuna kanaat getirdik, kimi zaman da olumlu eletirilerle karlap bu meslein asl ruhunu kavrayan doktorlarn olduunu grmek bizi mutlu etti.Sonu olarak; daha ileriye, en iyiye diyebilmek iin yaplan eletirilerin dikkat ekmeye alt hususlarn tespit edilip doru davranlarla telafi edilmesi gerektii kanaatindeyiz.

Frann Hzn

Moda m? Salk m?

Metehan Gndem, Naciye Dursun, Aye Bilge Gzbyk, ner skender

Vincent Van Goghun sahip olduu dnlen psikolojik ve nrolojik hastalklarnn resimlerine olan etkisini incelemek amalanmtr. Zaten doduu andan itibaren annesi tarafndan istenmeyen Hollandal ressamn sevdii kadnlar tarafndan reddedilmesi onu insanlardan uzaklatrmtr. Dnyada kendini alalm, sevgilerden uzaklam grmtr Van Gogh. Ressam arkada Gauginle yaad tartmadan sonra cinnet geirip kulan kesmitir. Bunun dnda sk sk halsinasyonlar grmekte ve iitmekte idi, 3 ayda bir gelen ve bir hafta kadar sren nbetler geirmekte ve srekli ba dnmesinden ikyeti idi.Van Goghu hayatnn zellikle son 2 yln ciddi ekilde etkilemi olan akl hastal iin bugn epilepsi, izofreni, bipolar bozukluk gibi 30dan fazla tehis ne srlmtr. Van Goghun zellikle son dnem eserlerinde aka grlen sar renge ve ayieklerine dknlnn de bir tbbi bozukluktan kaynakland ne srlmtr. Bu konudaki teorilerden biri de bolca itii apsentte bulunan tuyon adl maddenin zaman iinde Van Goghun grn bozarak nesneleri sarmtrak renkte grmesine sebep olduu, bunun da eserlerine yansddr. Bir dier teori de, Van Goghun hastalnn tedavisi iin yksek dozlarda yksk otu verilmitir

Halil Tuna Akar, Cihan Yeilolu, Ilgn Akbyk, Serdar Ceylan

Moda kavram insanlarn zihninde genellikle giyim sektryle bir tutulmaktadr Ancak moda kavram olarak yaammzn her alann kuatan bir kavram olarak karmza kmaktadr. nsanlarn modaya uygunluk adna hesapszca ve bilinsizce yapt ilerin boyutlarn incelediimiz zaman bu fiillerin insan saln tehdit eden boyutlara brndne tank olmamak elde deildir. Esasen, insanlar salklarndan olmaya dahi itebilen bu olgunun tam anlamyla anlalmas ihtiyac bize bu projeyi hazrlamada cesaret veren en nemli etken olmutur. Yaplan bilimsel almalarda kravatlarn sk balanmasnn intraokler basnc arttrd ve glokom hastalnn tehis ve tedavisini etkiledii kantland. Yaplan bilimsel almalarda yksek topuklu ayakkablarn diz blgesindeki kas faaliyetini etkiledii ve diz arsna sebebiyet verdii grlmtr. Son yllarda ok moda olan sivri burunlu ve yksek topuklu ayakkablar parmaklarda bozuklua ve kilonun ayaklara binmesine yol ayor. Ayrca yksek topuklar ail tendonunu ksaltt iin ayan en byk dman olarak grlyor. ABDde yaayan kadnlarda uzun sreli ve sklkla kalc sa boyas kullanmnn mesane kanseri riskini arttrd

40

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

ve bu otun sarmtrak gre ve sar lekeler grmeye sebep olduu bilinmektedir. Bunlarn dnda nrosifiliz, boya zehirlenmesi, Meniere hastal, deliryum tremans gibi hastalklar hakknda da teoriler vardr. Kabul grense kt beslenme, ok alma, uykusuzluk, alkol, sigara ve apsent bamllnn hastaln byk lde etkilediidir.

nsan Anatomisinin Mimariye Yansmalar

Berin nan, rem Iyign, Sinem Aye rnek, sa Alptu Krk

Gzel sanatlarn bir kolu olan mimari, zaman zaman insan vcudunu kendine ilham kayna olarak almtr.Projemizde, insan vcudundan ekil ve fonksiyon bakmndan esinlenerek yaplm olan mimari yaplar ve bu esinlenmenin mimari yaplara kazandrdklarn incelemeyi amaladk.Veri tabanlarndan yararlanarak Eiffel Kulesi, Mercedes Benz Mzesi, Turning Torso, Casa Battlo House, Nanobiyomedikal Teknoloji ve Zar Biyolojisi Enstits (Chengdu-in), Casa Mila, kubbeli yaplar ve asma kprler hakknda bilgi edindik. Bu yaplarn insan vcuduna benzerliklerinden tr kazandklar zellikleri inceledik. Edindiimiz bilgiler nda insan vcudundan esinlenerek yaplm olan yaplarn daha fonksiyonel, daha dayankl, daha kalc ve daha ilgi ekici olduunu grdk. Bundan dolay insan vcudu daha iyi incelendike ve bu bilgiler mimariye aktarldka daha zgn ve ilevsel yaplar yaplabilecei sonucuna vardk.

ortaya knn aslnda deiim iin deil de savalarda yaralanan askerlerin tedavi edilmesiyle birlikte olduunu grdk.lerleyen zamanlarda ise monotonluktan sklan veya vcudunda memnun olmad ksmlar yeniden ekillendirmek isteyen insann deiimine olanak salayan bir tp ve belki de sanat dal haline dnmn izledik. Asl zerinde durmak istediimiz nokta; tpn sanatla olan ilikisiydi.Hem de ok sk olan ilikisi...Biz bu sanat dallarndan birisi olan heykeltral ele aldk. Plastik ve Rekonstrktif Cerrahi zellikleri gerei tp ve heykeltral btnletiren bir dal.Aratrmalarmzda grdk ki;birok plastik cerrah heykeltralk kursu almakta.nsan bedeni zerinde hata yapma lks olmad iin heykeltralk dersleri pratik grev gryor.Ayn zamanda ngr salyor ve ameliyat sonras memnuniyeti artryor. Sonu olarak diyebiliriz ki; heykeltralk tp ve sanat birletirdiine gre plastik cerrahlar insan vcudunun heykeltralardr.

Bizi Niin iziyorlar?

Yasin Sarkaya, Glizar Porhan, Ersin Takn, Mehmet zkan

Karikatr izerleri hemen her alandan kendilerine kolaylkla malzeme karyorlar. Peki konu biz yani doktorlar olunca en ok hangi yanmz ilemeye deer buluyorlar?izerler sizin de dikkatinizi ekecei zere bize;bazen sistemi eletirmek, bazen bizi eletirmek, bazen de hastay eletirmek iin karikatrlerinde yer veriyorlar. Doal olarak kimi zaman da srf mizah amal olarak karikatrde kendimize yer buluyoruz.Biz bu konu ile ilgili olarak karmlarmz dorulayan izimler eliinde,bu konuyu irdelemeyi planlyoruz.

Veba: Kara lm

Mehmet Tekde,n Zeynep Tren, Mustafa Uyank

zellikle 14.yzylda Avrupada byk kayplara yol aan veba, enfekte fareleri srarak veba etkenini alan pirelerin bu mikroorganizmay insanlarn cildine inokle etmeleri ile gelien bir hastalk. Veba tarihte byk pandemi eklinde salgnlara yol amtr. Bugn iin gelien yaam artlar, halk sal uygulamalar ve antimikrobiyal tedavi olanaklar vebann neden olabilecei pandemi riskini ortadan kaldrsa da, kk lekli salgnlar dnya genelinde hala grlmeye devam etmektedir. Milyonlarca insan ldren veba toplumsal, ekonomik, kltrel ve sanatsal deiiklikleri de beraberinde getirmitir. Projemizde hastaln bulama ekilleri, gnmzde ve gemiteki lm oranlar ile 1347-1350 yllar arasnda Avrupay etkileyen ikinci pandeminin resim sanatna etkileri anlatlacaktr. nk Avrupada kara lmn etkisini,bu sanat eserlerinden daha iyi yanstan baka bir ey yoktur.

Cansz Bedenlerde Saklanan Sanat: Plastinasyon

Furkan Bahadr, Alptekin Muhammed, brahim Akpnar, Yakup Alpay, Ahmad Farid Zarifi
Plastinasyon, anatomik rneklerin yaamsal koullardaki zelliklerini koruyarak ok uzun sre saklanmasna ynelik benzersiz bir metottur. Plastize edilmi rnekler yksek slara direnli, kokusuz, zehirsiz zelliklere sahiptir. Plastinasyon, anatomik rneklerin ya ve sudan arndrlarak polimer bir maddeyle kapland bir yntemdir. Bu yntem 1978 ylynda Heidelberg niversitesinden Prof. Dr. Gunther von Hagens tarafndan bulunmutur. l insan bedenlerinin sergisi ilk kez 1996 ylnda gsterime girmi ve buna ait sergi turlar Mannheim, Viyana, Basel, Cologne ve Oberhausen ile devam etmitir. Bugne kadarki baarl sergileri 6 milyondan fazla kii ziyaret etmitir.nsan vcudunun pek ok heykeltraa ilham kayna olduunu dnrsek bu teknikle hertrl ekil verilen l bedenlerin tpk bir sanat eseri gibi sergilenmesi kitlelerde hayranlk uyandrmaktadr. Bu basit anlamyla insan vcudunun narin gzelliini estetik anlayla birletirerek eitim iin ortaya koyan bir almadr.

Ameliyat ncesi Heykelinizi Grmeye Ne Dersiniz?

Merve nce, Merve Gvenolu
Estetik cerrahn insanlar daha gzel bir grnme kavuturmak iin kendi estetik bakna gre yapt operasyonlar ,ortaya koyduu sonular kiinin ve evresindekilerin beenisine sunmas estetik cerrah bir sanat yapmaktadr. Estetik cerrah insanlarn kemik, kkrdak, cildiyle heykel ve resim yapmaktadr. Estetik cerrahi sanats olabilmek iin doktorluk ve cerrahi yetenek dnda , iyi estetik gre, estetik bir obje ile estetik olmayan arasndaki farklar, boyutlar ile yakalama yetisi ve estetik olana benzetme becerisine sahip olmak gerekir.Estetik cerrahn operasyonlarn kendi estetik anlay ynlendirmektedir.Mesleinin sanatla ilgisinin farknda olan ve hatta estetik cerrahl organik heykeltralk olarak adlandran cerrahlar vardr.Hastalarnn operasyon ncesinde bstn yapan Op. Dr.Bar akr,bylece onlara ameliyat sonrasnda nasl bir grntye kavuacaklar konusunda fikir de veriyor.Heykel yapm u yararlar salar:estetik bak ve el becerisini gelitirir, simetri ve oranlar gzel modeller stnde alarak modelin gzelliinin temellerini ve ayrntlarn inceleme frsat verir, heykel yapmnda srekli model ve heykel arasndaki farklar analiz etme,farkn miktar belirleme ve heykele doru deiiklikler yapmann verdii teknik beceri hasta iin yaplan plan doru ekilde uygulamay salar.

Tp ve Sanatn Sentezi: Plastik ve Rekonstrktif Cerrahi

Zeynep Balk, Seil Babucuolu, Mehmet Akif Cila
nsanolu dnden bugne srekli bir deiimin ierisinde olmutur.Bazen deien evreye uyum salamak bazen de evreyi kendisine uydurmak iin...Peki deiim bir mucize midir yoksa iyi planlanm bir tasarmn rn mdr? Biz almalarmzda mucizeyi ve tasarm,yani tbb, ortak bir noktada birletirdik.Ortaya kan eyse ESTETK MUCZES oldu. Aratrmalarmzda Plastik ve Rekonstrktif Cerrahinin

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

41

Tp ve Sinema
Cinematherapy
Tigist Gebre, Basel Tarazi, Omran Maraqa, Muatasem Shami
Cinema/drama therapy is the process of using movies made for the big screen or television for therapeutic purposes. The massive movie attendance alone testifies to the gratitude of viewers towards film makers who dare to expose the dramas that have hit a society as a whole.. It is a known fact that dreams and imagination are the doors from unconscious to conscious mind. Movies which evoke pleasant and unpleasant emotions are a tool for therapists. Like the dreams, after watching a film this unconscious material becomes accessible to the conscious mind This topic was chosen for the project because there are many people around the world who are not aware or who have not been able to benefit from movie therapies. With the research based on this project it is hoped that more evidence will be put forward and awareness created so that we can all appreciate and benefit from the therapeutic effects of films. Cinema is a universal means of communication that crosses age boundaries,it does not matter if one is old or young they can all benefit from cinematherapy while at the same time enjoying oneself.Besides,cinema is part of our lives and a method of therapy easily undertaken by an individual without having to spend fortunes to see a specialist. It has been found that there is an astounding relationship between cinema and medicine.From all the web and documentary-based research,it is clear that cinema has an undeniable effect on medicine. It is now time to consider cinema not only as a didactic resource for for the medical teaching stuff but also as a health resource.Films have the potential to make diseases known to the general population and this information can be used as a means to promote the prevention as well as health. During the process of gathering information to support the project based on cinema therapy,a number of research methods were used. 1.web research 2.watching the recommended movies as a research group

Televizyonda ve Sinemada Tp Ne Kadar Doru?

Fatih Aktoz, Yusra M. Alhelo, Deniz Atlgan
Ekranlarda grdmz tp ne kadar doru dersiniz? zlenen dizilerde, gie rekorlar kran filmlerde, Yeilam klasiklerinde ska kullanlan hekim tiplemesi ou zaman byk hatalarla ilenmitir. Gerek hekim tavr, gerek tan-tedavi yntemleri, gerekse mekanlar gerek hayattakinden ok farkl olarak yanstlmtr. Tbba hayatn adam hekimler, bunca emek verdikleri hekimlik mesleinin ve tp biliminin dayanksz temellerle ilenmesinden byk bir rahatszlk duymaktadr. Tp hayatna ilk admlarn atm olan bizler de bu raatszl paylatmz iin bu projeyi yapmay uygun grdk.

Basit Bir Mucize Gibisi Yoktur

Fatih ar Sarkaya, Emre Yaz Sayac, Faruk Pekgl

Tp biliminin en ncelikli amac insan korumaktr. Onun yaam kalitesini drecek her trl hastal yok etmektir. Yalnzca yaamasn salamak deil, salkl yaamasn salamaktr. Ama gnmzde insanolu sahip olduu pek ok ey gibi salnn da kymetini bilmiyor. Yaama sevinci tamyor. Biz de bu yaama sevincini insana alayabilecek bir filmi incelemek istedik. nsana, saln kaybedince hayatnn anlamszlaaca; bu yzden en n sraya saln koymas gerektii mesajn veren bir film. 1990 yapm olan Uyanlar(Awakenings)a rastladk. Oliver Sacks adl doktorun kendi anlarn anlatt kitabndan uyarlanm olan Uyanlar, bir doktorun; almaya yeni balad bir hastaneye gelen, 20. Yzyln balarnda yaylan ensefalit epidemisinden sa kurtulan bir grup hastayla ilikisini anlatyor. Uyku hastal olarak da bilinen bu hastalk 1917-1928 yllar arasnda tm dnyaya yayld. Hastalktan sa kurtulanlarda da beyin hasar brakt ve yalar ilerledike eitli belirtiler ortaya kard. Hastaln son safhasnda tamamen bir fel hali oluuyordu. Film de doktorun bu hastalar yeniden hayata dndrebilmek iin verdii abay konu ediniyor. zellikle de bir hastayla arasndaki iliki zerinde durulmu. Doktor bu hastasn yeniden hayata dndrnce, hastann yeniden hayata ayak uydurma abasna tank oluyoruz. O hastalarn neler hissettikleri ve o doktorun hastalarn bu hissettiklerini anlamak ve yorumlamak iin gsterdii aba ok gzel yanstlm. Onun yaama tutunmak iin verdii mcadele herkese rnek oluturacak nitelikte. Doktorun inanc sayesinde doan bir mucize, ayn zamanda doktorun hastasyla kurduu dostluk ve onu yaklak 30 senedir grmedii, deien hayata almasna yardm etmesi etkileyici bir biimde ilenmi. Filmin ad da, hastalarn uzun bir uyku srecinin sonunda yeniden yaama dnmelerini bir uyan olarak nitelendirdiini gsteriyor.

Sinemada Paranoya

Abdullah Onur kmen, zge zer, Tue Takndere, Gldeniz Ta

Paranoya byklk,aleyhte olma,eziyet edilme gibi hezeyanlarla kendini belli eden akl hastaldr.Bir ok farkl ekilde grlebilir.Sinemada ise paranoyann bu deiik ekilleri deiik senaryolarla ele alnmtr ve alnmaya devam edilmektedir. Bu almann amac ise paranoya hastalnn senaryo yazarlar tarafndan neden bu kadar ilgi ekici olarak grldnn nedenlerini bulmaktr.Bunun iin paranoya ile ilgili aratrmalar yaplp ve paranoya ile ilgili baz filmler incelenerek bu ekiciliin sebebi renilmeye allacaktr.Bu filmlerden bazlar Akl Oyunlar, Dv Kulb,23 Numara

Neter Altnda Ama Hala Uyank

Televizyon Dizilerinin Tp rencilerinin Ruh Salna Etkisi

Abdulbaki Gaydan, Deniz an ler, Mehmet Gkek
Son dnemde dizi says hzla artmakta.nsanlar bu dizileri sklkla izleyip onlardan etkilenmekte ve bu dizilerdeki karakterleri rnek almakta.Biz de bu nedenlerden dolay dizilerin tp rencilerinin ruh salna etkisini incelemek istedik.Amacmz tp rencilerinin ruh saln hangi dizilerin ne lde etkilediini saptamak. Hipotezlerimizden bazlar: Mafya dizilerinin insanlarn kendini kt hissetmelerini salamas ve onlar iddete yneltecei.Komedi dizilerinin insanlarn zerindeki stresi azaltaca.Projemizde kullandmz bilimsel aratrma methodu olarak anket almasdr.lk nce bir rnek anket hazrladk ve bunu 10 kii zerinde denedik.Bu denemeden sonra rnek anketimizde dzeltmeler yaptktan sonra bunu hacettepe niversitesi tp fakltesi dnem 1 Trke amfide uyguladk.Anketimizi 2006 ve 2007 girili olan ve rastgele seilen 100 kiiye ulatrdk.Projemizde incelediimiz konular:Tp rencilerinin televizyon dizilerini nasl deerlendirdii.En ok ne tr dizilerden holandklar.Ne sklkla televizyon dizisi seyrettikleri.En sevdikleri diziler ve holandklar dizi karakterleri.Hangi dizilerin insan iyi hangi dizilerin kt etkiledii.Dizilerdeki aile ii problemlerin kendi yaamlarn etkileyip etkilemedii. Dizileri hangi amala izledikleri.Gndelik yaamlarndaki aklar dizilerle ilikilendirip ilikilendirmedikleri.Komedi dizilerinin tp rencileri zerindeki stresi azaltp azaltmad.Mafya dizilerinin insan nasl etkiledii.Romantik dizilerin insan ilikilerinde nasl bir rol oynad.

Duygu Ercan, M.Fatih Kaan Deirmenci, Gizem Eme, Bar Esen

Acnn snr nedir?Bir insan en fazla hangi acya dayanabilir?Cerrahi operasyonlarda yaanabilecek nadir bir durum olan anestezik farkndalk ok byk bir acyla hastalar kar karya getiriyor.Anestezik farkndalk cerrahi operasyon srasnda hastann her eyin farknda olacak ekilde uyank olmas,tm aclar hissetmesi ve anestezinin etkisiyle kaslar paralize olduundan vcudunun hibir eye tepki gsterememesi durumudur.Ksa sre nce sinemalarda gsterime giren Awake,Anestezi adl film ok nadir rastlanan bu nedenle halk arasnda pek fazla bilinmeyen anestezik farkndalk durumunu yani hastalarn ameliyat srasnda anestezi verilmesine ramen uyank olmasn iliyor.Film sadece bu tbbi konuyu ele almyor,ayn zamanda o srada bir insann yaayabilecei acy tarif edip ac srasnda insann sadece dnerek hangi anlara tutunup bu acyla ba edebileceini anlatyor.Biz de bu projede bu filmle birlikte anestezik farkndalk durumunun skln,nedenlerini, doabilecek sonular aratrmak ve bu projeyi yaparak halk arasnda daha ok bilinmesini salamay amalyoruz.

Kk Dnyalarn Byk Kahramanlar

lknur Gnde, Yusuf Ziya Gven, Ertan Hazar
ocuklarn kendilerini izgi karakterlerle eletirip onlarn davranlarn sergilemesi zerine allmtr. Projenin Amac:ocuklarn(4-9 ya aras)geliimleri esnasnda kendi ruh dnyalarndaki boluklar,neden izgi kahramanlarla,izgi filmlerle ve sanal alemle doldurduklarn ortaya koymak ve bunun nne geebilecek almalar gelitirmek. lk olarak uzman psikolog Ayegl Nefti ile ocuklarn bu sanal

42

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

alemden neden ve nasl bu kadar etkilendii,ailelerin bu durumda neler yapmas gerektii hakknda bir rportaj yapld.Bylelikle bir uzmann anket sorular ve proje asndan onay alnm oldu. dier yntemimiz ise anket almasdr. Anket almamz iki koldan gelitirildi.ncelikle Ankara Nurettin Ersin lkretim okulunda 35 tane 1.snf rencisi zerinde bir anket yapld.Daha sonra ebeveynleri ocuklarla nasl kaliteli vakit geirdiine dair bir anket uyguland. ocuklarn tahmin edildii zere,tek balarna kaldklarnda,zellikle ailesi alan ocuklarn kendilerini sanal aleme daha ok kaptrdklar grlmtr.Burada ailelerin ocuklarylaok fazla kaliteli vakit geirmedii ve onlara zaman ayramadklar grlmtr. Kendi dnyalarndaki boluklar,sanal alemdeki figrlerle dolduran ocuklarn daha ok ilgisiz ya da alan anne baba ocuklar olduu sonucuna varlmtr.Buna ynelik olarak yaplamas gereken ilk nce ailelerin eitilmesidir. Eitimli aileler sayesinde denetim altnda bilinli yetitirilen ocuklarda izgi karakterlerden etkilenme orannn ok dk olduu anket sonularyla ortaya konumutur.

geriligi, grenme glg, epilepsi gibi diger gelisimsel bozukluklarla birlikte ortaya ikabilir. Otizm kelimesinin anlami ise kendine dnk demektir. Otizmin sinema filmlerinde nasil yansitildigini incelemek iin Rain Man, Maraton, Mozart ve Balina adli filmleri izledik. Ayrica otizmin zeka geriliginden farkli oldugunu Forrest Gump ve Benim Adim Sam adli filmler zerinden giderek analiz ettik. Rain Man, Maraton, Mozart ve Balina filmlerinde otistik bireylerin sahip oldugu karakteristik davranislara dikkat ekildigi grld. Ayrica bu filmlerde otistiklerin sahip olabilecegi zel becerilerin de zerinde durulmustur. Benim Adim Sam ve Forrest Gump filmlerini inceledigimizde ise zeka geriligine sahip bireylerin karakteristik zelliklerinin ve otistiklerle olan ortak davranislarinin yansitildigini grdk. Ayrica bu filmlerde otistik ya da zeka geriligi olan bireylerin esitli sekillerde topluma kazandirilabilecegi de vurgulanmistir.

Trk Sinemasndaki Tbbi Olaylarn ncelenmesi

Ceren Damla Durmaz, Murat aan, Cem teli
Halkmzn duygularn, yaaylarn, bak alarn direkt olarak yansttn dndmz sinema sektrnde bildiimiz gibi tp ile ilgili bir ok terim de bulunmaktadr. Doktorluk, hasta ve hastalklar, hastalklarn toplumda uyandrd izlenimler ve halka etkileri, hastalanma biimleri bunlardan yalnzca bazlardr. Trk sinemasndaki bu terimler incelenerek halkmz hakknda ciddi bir ekilde bilgi edilebilecei bir gerektir. nk halka ulamay amalayan bu filmler bir ekilde halka hitap etmelidir. Bunun da en nemli yolu phesiz ierisinde halktan paralar barndrmasdr. Filmlerin ierisinde barndrd toplum ile birinci dereceden ilgili tbbi olaylarn incelenmesi projenin k noktasdr. Trk sinemasndan yukarda saydmz kstaslara uygun, yeterli ierikteki rnekleri bulmak iin internet zerinden tarama yaplmtr. Filmler eletirel bir gzle izlenip ierisindeki tbb olaylar belirlenmitir. Bu tbbi olaylar literatr taramas yaplarak incelenmi ve tbba uygunluu grup yeleri arasnda tartlmtr. Elde edilen bulgular nda tbbi olaylarn sinema sektrndeki kullanmnn nedenleri tespit edilmeye allmtr.

Yeilamda Tbbi Yalanlar

Emine zlem Bostanc, Mehmet Budak, Hamza oban, Yunus Emre Dndar, Ebru Eren
Sinema iin tp her zaman zengin bir kaynak olmutur. dealist doktorlar, amansz hastalklar, sra d doktor-hasta ilikileri beyaz perdede ana tema olarak yerini almtr. Trk sinemasnn devi Yeilam da mmkn olduunca bu zengin kaynaktan yararlanmtr. Ama tp bilimini ve doktorlar topluma yanl yanstt da olmutur. Bizim dikkatimizi de Yeilam filmlerindeki bu yanllar, tbbi gereklikten uzak baz sahneler ekti. Bu amala Yeilamda Tbbi Yalanlar ad altnda projemizi yrtmeye baladk. Amacmza uygun grdmz Yeilam filmini (Savulun Battal Gazi Geliyor, Doktor, ofr Nebahat) izledik. Bunlarn ierisinde dikkatimizi eken sahneleri ve bunlarn topluma olan etkilerini Anatomi ve Farmakoloji Anabilim Dallarndan hocalarmzla konuup tarttk. Bu abartlarn ve yanllarn topluma pek inandrc gelmediini bilsek de insanlarn tbba ve doktora bak asn ve onlardan beklentilerini etkileyebilecei sonucuna vardk. Bu nedenle, sanat uruna da olsa bu tarz yanllarn yaplmamas, sinemada ve medyada daha dikkatli olunmas topluma tbbn ve doktorun daha gereki yanstlmas gerektiine inanyoruz.

Otizm ve Otizmin Sinema Filmlerinde Ele Alnmas

Sinem Girgin, Recep Kar, Asl Melek
Projemizde amacimiz, otizmin sinema filmlerinde nasil yansitildigini incelemek ve otizmi diger gelisimsel bozukluklardan ayirt edebilmektir. Otizmin ne oldugunu ve tanilarini daha iyi anlayabilmek iin DSM-4 ve ICD-10 tani kitaplarinda bu hastaliklarla ilgili kisimlari inceledik. Otizm, erken ocukluk dneminde baslayan, tedavisi olmayan, kisilerin mr boyu tasidigi bir rahatsizliktir. Otizmin prenatal baslangili oldugu kabul edilse de tani konabilmesi ancak 30-36. aylarda mmkndr. evresel ya da genetik nedenlerden dolayi olusup olusmadigi henz belirlenememistir. Erkeklerde daha yaygin grlmektedir. Kendi basina ya da zeka

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

43

Tp ve Sahne Sanatlar
Semazenliin Srlar
Engin Zafer Terzi, Meryem Tehmen
Mevlana Celalaeddin Rum-i mslman alemi tarafndan kabul edilen en byk dnrlerden biridir.Tarikatnn ayinleri yllardr grkemli gsterilerle srmektedir. Bu ayine Sema ve ayini yapanlara Semazen denir.Semazenler yaptklar bu ayinde insana artc gelen pekok srr barndrmaktadrlar.rnein;Semazeenlerin balar neden dnmez,5200 tur dndkleri halde nasl yorulmuyorlar,Semadan nce neden abdest alnr, Semazenlerin kafasnda grdnz takke neden silindir biimindedir?Biz bu sorular Tbbi bilgiler ve yaptmz aratrmalar nda aklamaya altk.

Tp ve Tarih
Tbbn Tabusu
Sema Ko, Zekiye Tagn, Tuba Yce
Psikiyatride tarihsel,teorik,pratik ynden zerinde ok allm bir sendrom olan histeri gemiten gnmze ok farkl ekillerde yorumlanmasna ramen semptomlarnn nedenleri tam olarak bilinmemektedir.Tarihesine baktmzda ilk defa Yunanllar tarafndan hysterikosismiyle anlmtr.Hastalk olarak ise ilk defa Hipokrates tarafndan tehis edilmi ve adlandrlmtr.Tbbn babas Hipokrates bile histeriyi kadn rahminin bir buhran olarak dnp,tedavi yntemi olarak da genital blgeye su pskrtme yntemini kullanmtr.Ortaada,Bat dnyas dogmatik inanlar yznden histeri dahil ruhsal hastalklar doast glere baladndan,bu hastalarn eytana tutulduuna inanp,onlar byc ilan etmilerdir.Bu hastalarn sonu diri diri yaklmak olmutur.Gnmzde ise yaygn olarak kabul edilen etiyoloji,Sigmund Freudun ortaya att uurdna bastrlm ve yine tatmin bulamam cinsel ve saldrganca drtlerin,bu hastala yol at grdr.Psikanalitik teoriye gre konversiyon bilind atmalarn neden olduu sknt sonucu ortaya kar.Dier bir teori de kiinin evresiyle szel iletiim kuramad durumlarda skntsn beden diliyle ifade ettiini savunmaktadr.Elde edilen veriler konversiyon bozukluunun krsal nfusta,az eitimli kiilerde,dk zeka dzeyi olanlarda,atmalara katlm askeri personelde daha sk grldn gstermektedir.Bu projede zellikle vurgulanmak istenen nokta lkemizdeki hekimlerce gzard edilen somatizasyon bozukluklarnn tedavi edilememesinin hasta yksnn iyi alnamamasndan kaynakland,bu durumun gereksiz ila kullanmna sebebiyet verdii,ve lke ekonomisini byk zararlara ittiini aklamaktr.Rasmussen ve Avantn yapt bir aratrmaya gre birinci basamaa bavuran hastalarn %25i bu gruptadr ve hekimlerin zamannn %48ini bu hastalar doldurmaktadr.

Osmanlda Saray Hekimlii

Koray Uzun, Kemal Tekin, Elif Nazl Serin, Alperen Halil htiyar
Projemizde yzyllar boyunca Osmanl Hanedanlna ifa vermi hekimlerin tbbi yntemlerini ve saray hayatnda tbbn yerini anlattk.Osmanl mparatorluundaki hekim eitimi, nceki slami dnemlerdeki gibi usta-rak ilikisi eklinde kendini gsteriyordu. Hekimler, hastane ya da zel muayenehanelerinde yanlarnda rak eklinde hekim yetitiriyorlard.Osmanlda sistemli tp eitimi ise ilk tp okulu olan Askeri Tp Okulunun almasyla balar.14 Mart Tp Bayram, lkemizde sz konusu bu ilk tp okulunun kuruluu olan 14 Mart 1827 tarihine istinaden kutlanmaktadr. Buna karn Osmanlda sivil halka hizmet vermesi iin hekimler yetitirecek hibir tp okulu bulunmuyordu.Bunun yannda denetleme ve ynetim mekanizmalar gz nnde bulundurulduunda Osmanl lkesinde deiik yerlerden gelen hekimlerin byk bir serbestlik iinde mesleklerini icra edebildiklerini gryoruz. Saray hekimliine atananlarn ise birou darifa hekimlerinden ve Sleymaniye Medresesinden mezun olanlar arasndan seilir; atamalarda liyakata dikkat edilirdi. Hasta muayenesi son derece basit bir ekilde gerekletiriliyordu. Hastann yzne doru bir bak ve birka sorudan sonra nabz kontrolu muayenenin asln tekil ediyordu. Nabz bilmek bir hekim iin en nemli eydi.Osmanl mparatorluunda, devlet ynetimi ierisinde salk alanndaki en yksek mevki Hekimbalkt. Tarihsel kaynaklarn verileriyle Osmanl Padiahlar ile hekimler arasndaki ilikiler 15. yzyln balarndan itibaren izlenebilmektedir. Bir kurum olarak hekimbala ait ilk belgeler II. Beyazt dneminden itibaren tespit edilebilmektedir. Hekimba, pdihn evresinde alan kiilerin en byklerinden saylrd.Hekimbalar her eyden nce padiahn ve ailesinin salndan sorumlu kiilerdi.Hekimba savata padiahn yannda olur,askeri tekilatn ila imali ve stanbulun salk ilerinden sorumlu tutulurdu.Darifa hekimlerinin tayini de hekimbalar tarafndan yaplrd.Hekimba Abdlhak Mollann Bebekteki ecznesinin kapsna ast Ne ararsan bulunur, derde devdan gayri sz pek mehurdur.

Hayat Vermenin Dnda Bir Ama: Biyolojik Silahlar

Mehmet zgeyik, zge Sever, Mehmet Mustafa Nacar, Pnar Erayman, Mustafa etin
nsanolu yaratlageldiinden beri hkmetme duygusunu gidermek amacyla igdlerinden gelen saldrma drtsn hep kulland. Fakat evresindekilere gre kendi fiziksel yaps itibariyle hem saldrda hem de savunmada zaaflar

44

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

gsterdi. nk vcudu doann gc karsnda krlgand. Ancak sahip olduu akl sayesinde bu zaaflarn gizlemeyi baard. Akl ona silahlanmasn emretti ve o da olanaklaryla silahlar yaratmaya balad. nsanolu gn getike kendi tr zerinde hkm kurmaya balad. te bu noktada insanlk tarihinde kara bir defter ald: Sava. Zamanla kendini ldrme egosunu kuvvetlendirdi ve biyolojik olarak zaaflarn kullanmaya balad. Bylece biyolojik savalar dodu. Zaman teknolojinin lehine iledi ve teknoloji de silahlar besledi. Kuyu suyuna atlan cesetlerle balayan biyolojik silah tarihi Tatarlarn mancnkla hastalkl hayvan llerini sur ardna gndermesiyle geliimini srdrd. Byk vebalarn her ne kadar doal olduu ileri srlse de hastal yayan vektrlerin baka lkeler tarafndan ehirlere gnderildii de halen sylenti olarak dolamaktadr. Orta ada veba salgnlaryla Avrupann drtte lmtr. Birinci Dnya Sava ile hz kazanan silah sanayisi kinci Dnya Sava ve souk sava dneminde azami hza ulamtr. Gnmzde ise ister gelimi lkelerin birbirlerine kar g savanda olsun ister terrizm bal altnda baz gruplarn olsun yine biyolojik silahlar kullandklar bilinmektedir. 11 Eyll saldrlarnda insanlara gnderilen zarflar ok byk korkuya neden olmutur. nk insanlar zarflarn arbon bakterisini barndrdklarn dnmlerdir. Bunun dnda halen kantlanmam olsa da ebola gibi virslerin gelimi lkeler tarafndan yaratld ve deney amal Afrika ktasna atld dnlmektedir. te biz bu noktada grup olarak bu biyolojik silahlar mercek altna almay kararlatrdk. Bu silahlarn ncelikle neleri ihtiva ettiklerini, etki glerini, insanlara zararlarn ve kullanldklar yerleri aratrdk

tedavi yntemleri olumaya balad. 1.Ak ameliyat tarih oluyor! Kapal cerrahi yntemler sayesinde gnlerce hastanede kalmak, derin diki izleriyle dolamak sona erdi. 2. Patrick Henry, 1775de Richmondda yapt bir konumada Admlarma rehberlik eden yegane k, tecrbe dr. Gelecee karar vermenin, gemii kullanmaktan baka bir yolunu bilmiyorum dediinde, gemi tecrbelerden yararlanarak bir k kaynan ve optik sistemi insan vcudunun iine sokup tehis ve tedavide yepyeni ufuklar aacak bilim adamlarndan habersizdi.

Batil nanlar ve Gerekler

Gurbet Yanarates, Vildan ener, Huriye Erbak, Mehmet Alagz

Kltrmzle gnmze kadar tanan gerek batl inanlar gerek nedenini bilmediimiz bilgiler... Deneme yanlmadr tek destei yada deneyimler.Kimi neden bilmez inanr onlara.Kimiyse batl bunlar diyip geer.Besleyebildiimiz kadar bilimsellik koyup aklamaya altk onlar.Arkasnda yatan bilimsel nedenleri bulmaya altk.

Bbrek Nakli: Bir Tarih

Aye zkse, Aiza Aamer, H. Merve Turgut

Trkiyede ve dnyada meydana gelen bbrek nakli ile ilgili gelimeler sunulmutur. lk insandan insana bbrek nakline kadar bu alanda dnm noktas olarak kabul edilen immunosupressif ilalarn kefi,hayvandan insana bbrek nakli,vcudun deiik blgelerine yaplan bbrek nakilleri ve ilk insandan insana bbrek naklinden sonra bu alanda meydana gelen siklosporin ve tacrolimus gibi yeni immunosupressif ilalarn kefi,bu alanda tecrbe edilen nakillerle alakal istatistiksel verilar kroniksel sralama iinde sunulmutur.

Gizemli Veda

Ali Engin Datan, Mehmet zbek, Nedim Uzun

Napoleon Buanoparte yalnzca Fransa asndan nemli bir ahs deildir.Yaam boyunca ald her karar, uygulad her fikir dnya tarihine yn vermitir.Hayatta olduu gnlerde yaptklar kadar gizemli bir ekilde hayattan ayrlmas da yllar sonra bile tartmalarda yerini almtr. Bu lmn ardndaki sr kapsn araladmzda baz ayrntlar dikkatimizi ekmitir. Hayat boyunca en byk amac sanayi devriminin en nemli ihtiyac olan kmrn peinde komak olan Napoleon arsenik zehirlenmesiyle hayat veda etmitir.lgin olan arsenik zehirlenmelerinde mrnce peinde kotuu kmrn aktif eklinin lmnde antidot olarak imdadna yetiememesi.(Arsenik zehirlenmesinde antidot olarak aktif kmr kullanlr.)Rastlantya bakn ki bunu kefeden de Fransz bir bilim adamdr. Biz de almamzda bu ayrntlarn zerinde durarak bu gizemli veday aydnlatmaya altk.

Byk Bulu: Antiseptikler

Ekrem Bayraktar, Fatmagl Kele, Mine Sezgin

Mikrop ldrc olarak kullanlan antiseptiklerin bulunmasndan nce, ameliyat salonlar , hasta iin bir umut olduu kadar, ok byk tehlikelerle dolu bir yerdi. Zira, ameliyat iin vcudun alan yerlerine mikroplar kolayca girebiliyorlard. Pasteurn mikroplarla ilgili buluunu aklamasndan sonra ngiliz cerrah Joseph Lister, ameliyatl hastalarn kaderini deitiren nemli deneyler yapt. Pasteurn almasn duymu olan Lister, ameliyat sonrasnda birok hastann lmesini, ameliyat amacyla alm olan dokulardan vcuda giren bakterilerin etkisine balad ve ak yaralardaki bakterileri ldrmek iin antiseptik kullanmaya balad. Bir sre sonra, ameliyattan nce ellerini antiseptik svlarda ykayarak, ameliyat aletlerini bu svlara batrarak, ameliyat salonuna, masasna ve hastann derisine antiseptik pskrterek, ameliyat sonras lm orann byk lde azaltmay baard.1867 ylnda, doktor Listerin eski efi Sir. John Erichsen, Karn boluu, gs ve beyin, baarl bir ameliyat iin insanoluna sonsuza dek kapal kalacaktr. diyordu.Oysa Listerin buluu antiseptikler ve daha sonra anesteziklerin de devreye girmesi ile, sir Erichsenin bu iddias, ok ksa srede geersiz kalacakt.

iek Eradikasyonu

Ksmet k,Gencay stn, Emanuel Mills

Gnmzde iek hastalnn eradikasyonu (dnya zerinden yok edilmesi) alarla elde edilen en byk baar hikayesidir. iek, Orthopoxvirus genomuna ait bir virs tarafndan meydana getirilen bulac bir hastalktr. Bu bulac hastalk tarihte pekok kiinin hastalanmasna ve lmne neden olmutur. Bu nedenle bu hastaln eradikasyonu son derece nemlidir.Hastalk ilk olarak gelimi lkelerde eradike edilmi. Daha sonra eradikasyon gelimekte olan lkelerde deveam etmitir. Hastalk en son olarak Somali de grlmtr. 1976 ylnda ngiliz hekim Edward Jenner n gelitirmi olduu iek as sayesinde hastalk ortadan kaldrlmtr. Fakat bir ok lke biyoterrist aktiviteye bal ortaya kabilecek olas epidemiler iin iek as depolamaktadr.

Nobel Tp dl Alan Bilim Kadnlar

Selin ahin, Abdullah Kocaolan, Emin Hakan Ycel

Bilim alannda kadnlar ok nemli baarlara imza atmlardr. Biz 1901 ylndan bu yana verilen nobel dllerinde tp alannda bu dl almaya hak kazanan bilim kadnlarnn hayatlarn ve bulularn aratrarak tp biliminin gelimesinde kadnlarn nemini inceledik. Nobel tp dln imdiye kadar 7 bilim kadn kazanmtr. Bunlar, dl kazandklar yllar ve aratrmalar u ekildedir: Abdli Gerty Cory glikozun katabolik metaboliznasn inceleyerek 1947 ylnda dl kazand. Abdli Rosalyn Yalow 1977 ylnda radyoimmunolojik yntemi gelitirerek dl ald. Yine Abdli Barbara McLintock 1983 ylnda kromozomlar ve gen haritalar zerine yapt ok nemli almalarla dl kazanmay hak etti. talyan nrolog Rita Levi Montalcini sinir byme faktrn kanserli dokudan izole ederek 1986 ylnda dl kazand. Amerikan biyokimyac ve farmakolog Gertrude Belle Elion farmakoloji alannda yapt ok nemli almalarla 1988de bu dl kazanmaya layk grld. Alman biyolog Christiane Volhard 1995de embriyo geliiminin erken evrelerinin genetik kontrol zerine yapt almalarla bu dl kazand. Son olarak ise Amerikan biyolog Linda B.Buck koku duyusunun nasl tannp hatrlandn aklad ve bu aratrmasyla 2004 ylnda nobel tp dln

Cerrahinin Tarihesi

Ahmed Ahmedov, Alaa Quisi, Alper ener

Cerrahinin insanlk tarihi iindeki geliimi ou doktorun ve cerrahn ilgisini ekmez. u andaki konularn genilii ve bilgi bolluu dnlrse bir doktorun tarihe ile ilgilenmesi pratik olarak mmkn deildir. Ancak gemiini bilemeyen geleceini ynlendiremez. Bu nedenle tp biliminin ve zellikle cerrahinin geliimi ksa balklar altnda zetlenecektir.Hastalk insanlk tarihi kadar eskidir ve hastalk iin yaplan cerrahi tedavinin de insann balangcndan beri varolduunu kabul etmek yanl olmaz. Genellikle hastalklarn kt tanrlar tarafndan gnderildiini dnyorlard. Ancak dikkatli olan bazlar birtakm hastalklarda hangi gdalarn iyi geldiini ya da gelmediini gzlemlediler. Bu ekilde yaplan gzlemler birikti ve

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

45

almay hak etti. Bilim dnyasnda ok nemli yerleri olan bu kiiler eminiz ki dier yetien bilim insanlarnn zellikle bilim kadnlarnn yapacaklar aratrmalarda ok yararl birer rnek olacaklardr.

bebeklerde, bedensel ve zihinsel gelime gerilii ile sk hastalk ve yksek bebek lm oran gibi sorunlar grlr. Bunun sebebi, anne yoksunluudur. Bu ve bilumum nedenlerden dolay bize gre annelerimiz tp tarihi kitaplarnn tozlu sayfalarnda yer almasalar da tarihin en eski doktorlardr.

Gemiten Gnmze Estetik Kayglar

Ayten Arsoy, Serkan Karaisli, Enver Kl, Birhat imek

Tarih boyunca yeme ime gibi temel ihtiyalarn karlamay baaran insanolu gzel grnmeyi de kendisine gerek grm ve kimi zaman dinsel kimi zaman kltrel kimi zaman da kiisel sebeplerle kendi vcudu zerinde birtakm deiiklikler yaparak evresinde ilgi uyandrmay amalamtr.Dnyann farkl yerlerinde farkl tr uygulamalar benimsenmitir.Afrikada kabile insanlar eitli boyalar ve kemik taklar vcutlarna uygularken inde kadnlar boyunlarna altn halkalar takm ve kk ayakl olmann gzelliine inandklar iin tahta ayakkablarla ayaklarnn ymesini engellemilerdir.Tbbn gelimesiyle birlikte yaplan uygulamalar deimi ve estetik cerrahiyi ortaya karmtr.Burun ameliyatlaryla balayan serven gnmzde eitlenmi ve insanlar adeta yeni batan yaratlmaya balanmtr.Bu konuyla amacmz estetik konusunda bilgilerinizi derinletirmek ve yaygnl artan bu uygulamalarn sonularna dikkat ekmektir.

Tarihteki kencelerin Vcuda Etkileri

Salih Demirciolu, Pnar akmak, Uur Yasin Akgn

Projemizin konusu tarihte uyguland bilenen ikence eitlerinin kii zerinde yaratt sorunlardr. Bizce ikence genelde bilinen veya pek duyulmam birok hasara yol amaktadr. Bu yzden bu konuyu tercih ettik. Projemizde tarih boyunca insanlar zerinde farkl gerekeler ve farkl metotlarla uygulanm ikence eitlerinden bahsederken ikenceye maruz kalan kiide yaratt etkiler hakknda bilgi vermeyi ve bu ikence eitlerinden bazlaryla ilgili bulduumuz resimleri posterimizde sergilemeyi amaladk. Ayrca tm bunlar gsterirken bir kez daha ikencenin nasl insanla aykr bir eylem olduunu hatrlatma amacn gdyoruz.

Tbbi Eitim Modelleri Geliim Sreci ve deal Eitim Modeli Tasla

Cemaleddin ztrk, Gizem Pamuk, Mehmet Poyrazer, Onur Tayder

Bu projenin hedefi tam bir tbbi eitim modeli ortaya koymak olmayp, bu mevzu zerinde gelecekteki almalara metodolojik temel oluturmaktr. Tespit edilen problemin daha iyi anlalabilmesi iin tbbi eitim modellerinin tarihsel olgunlama sreci aratrlmtr. Bunun yannda gnmzde kullanlr halde olan eitim modellerinin aratrlmas dnlmtr. Yurt ii ve yurt dnda kullanlan eitim modelleri gz nnde bulundurulmutur. Bu verilerin toplanmasndan sonra ideal eitim modeli tasla hakknda hipotez aamasna geilmitir. Kurgulanan taslan kullanlabilirlii hakknda yurt iindeki tp fakltelerinde gnmz modelleri-taslak modeli kyaslamal anketlerle geri bildirimler alnm ve hipotez olgunlama aamasna alnmtr.

Derde Deva

Mehmet Fatih Algan, Sami Aksan, Henok Tamerat Haile

nsanlk tarihi kadar eski olan tp tarihinde sizi ilgin ve yararl bilgilerle dolu bir zaman yolculuuna karacaz. Gemiten gnmze doru bu yolculukta ilk duramz, ilk medeniyetler ve ilk insanlar olacak. Bu dnemde tedavide by ve doa kullanlrd. En ok da ate(by kovalayc) ve su(hastalklar temizler) kullanlrd. Daha sonra ilk reetenin kulak ars ile ilgili, ikinci reetenin de bronit ile ilgili olduunu renecek ve bunlar hakknda detayl bilgiler bulacaksnz. Bu ilk dnemde insanlar kendi kendisinin hem hekimi hem eczacs olmulardr. Bu dnemde tp ve eczaclk el ele ilerlemitir. Ortaada ise hastalklarn artmas ve dolays ile ila eitlerinin artmas, ayn kiinin hem tedavi yapmasn hem de ila hazrlamasn zorlatrdndan hekimler, bundan sonra genelde ila yapmay brakmlardr. la hazrlama zaman iinde Apothicaire denilen gruba kalmtr. Bu grup tccar olarak deil, sanat erbab olarak grlrd. Bu dnemde zellikle kiliselerde hekim rahipler ila hazrlamlardr. slam tp bilimi ise byk lde Yunan ve Hint hekimliine dayanyordu. slam aleminde insan ve hayvan kadavralarnda otopsi yaplmas yasak olduundan, anatomi ile ilgili bilgiler iin Galenin kitaplarna bavurulmutur. Ayrca bn-i Sina eserlerinde, insan vcudunun anatomisi ve fizyolojisini ilemi, baz hastalklar ve tedavilerine ve baz ila formllerine yer vermitir. Rnesansla birlikte tp ve eczaclk birbirinden tamamen ayrlmtr. Ama anlalan gemite ve gnmzde olduu gibi gelecekte de, insanlarn dertlerine deva bulma araymz srdke tp ve eczacl tam olarak birbirinden ayrmamz mmkn deil gibi gzkyor.

lk Baarl Bbrek Transplantasyonu

Evsen Atc, Bergen Laleli, Umutcan Kayk
Tip tarihinin ufuk aan olaylarindan biri olan ilk bbrek transplantasyonu 23 aralik 1954te kronik glomerulonefriti olan Richard Herrick zerinde gereklesti. Doktorlarin bu vakadaki sansi ise hastanin bir tek yumurta ikizinin olmasiydi. Yalniz o dnemde transplantasyon fikri ok yeni oldugu iin bu ameliyati yapmak doktorlarin aklina bile gelmemisti. Ta ki kardeslerden biri doktordan bunu isteyinceye kadar... Kadavra zerinde yapilan alismalarla ameliyat basarili oldu ve tip tarihinde yeni bir sayfa aildi. Transplantasyon ekibinin sefi ve plastik cerrah Dr. Joseph E. Murray sonunda organ nakillerini olagan bir prosedr haline getiren immnsupresif terapiler gelistirdi ve 1990da tip alaninda Nobel dln aldi.

Gizli Dman

Tbbn Anas

Fatma Yekta rkmez, Tuba Tatemel, Mustafa Kozan, Cemal nl

Osmanli Devletinin son dnemlerinde savas sphesiz ki sadece cephede degildi. Savas ortaminin getirdigi en byk olumsuzluklardan biri de, bulasici hastaliklardi. Osmanli Devleti, Balkan Savaslari ve 1. Dnya Savasi esnasinda savasin yani sira bulasici hastaliklarla da mcadele etmek zorunda kalmisti. Balkan Savaslarindan sonra ve 1. Dnya Savasi sirasinda Anadoluya glerin fazlalasmasiyla birlikte Anadoluda ve diger cephelerde kolera, tifs, veba, frengi vs.. gibi salgin hastaliklar yayginlasmistir. Bu hastaliklar sadece cephedeki askerleri degil Anadoluda yasayan sivil halki da ok etkilemistir. yle ki sivil halk arasinda salgin hastaliklardan lmler, yine hastaliklar nedeniyle cephede hayatini kaybeden askerlerin sayisindan fazladir. Bu projemizde Balkan Savaslari sonrasi ve 1. Dnya Savasi sirasinda Anadoludaki salgin hastaliklari ele aldik. Cephede savasmanin yaninda saglik sorunlarinin da halki ne kadar etkiledigini ve ne kadar nemli oldugunu gstermek istedik.

Ben Azir Begm Hymabaccus, eyda lk Kuran, Enise eker, Glsm Yamak
Salk, sadece hastalk ve sakatlk halinin olmay deil, bedensel, ruhsal ve sosyal ynden tam iyilik halidir . Biz de bu tanmdan yola karak annelerin ocuklarn salkl geliimlerinde ilk ve en byk rol oynadklarn dndmz iin, annelerimizin tarihin en eski doktorlar olduuna karar verdik. Bu dncelerimizi desteklemek iin ocuun zihinsel ve sosyal geliiminde anne modelinin gerekliliini, anne stnn katksn aratrdk. Yaptmz aratrmalarda grdk ki anne st,bebeklere gereksinimi olan tm besin elerini tek bana ilk alt ay salayabilen en iyi besindir. Doumdan sonra gelen kolostrum ise bebein ilk asdr. Anne style beslenmenin sala olumlu etkisi yalnzca verildii sre ile de kstl deildir. Anne st alan ocuklar be yana geldiklerinde de bilisel ilevlerinin biberonla beslenenlere gre daha yksek olduu ve konuma sorunlarnn daha az olduu gsterilmitir. Anne st ile beslenmi ocuklar astm, alerji, ocuk diyabeti gibi hastalklara kar daha direnli oluyor ve kanser orannn daha dk olduu biliniyor. Gelelim psikolojik etkilerine; doumdan ksa bir sre sonra, eitli nedenlerle annelerinden ayrlmak zorunda kalan bebeklerde eitli geliimsel bozukluklar ortaya kmaktadr. rnein yuvalara yerletirilen

Tarih Boyunca Veba ve Kltrmze Etkileri

Emir Charles Roach, Hasan Hseyin Ukan, eyda Bozkurt

Ortaalarda grlen hyarckl veba veya bubonik veba lmcl ve bulac veba hastalnn en yaygn biimidir. Avrupada ba gsteren bu veba salgnlar nedeniyle 1330 ylnda nfusu 120 bin olan Floransa ehri, karlat 8 byk

46

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

veba salgn ardndan, 1427 ylnda 37 bin kiinin yaad klm bir ehir haline gelmitir. 1525de Roma ve Napoli nfusunun 9/10u veba salgnnda yok olmutur. 1550de Milanoda nfusun yars veba salgnnda lmtr. 1575 - 1577 arasnda Venedikte 50 bin, 1575 - 1585 arasnda Messinada 40 bin, 1581de Romada 60 bin kii hayatn kaybetmi ve ayn yl Milanoda yalnzca 5 bin kii sa kalabilmitir. lkalardan 19.yy a kadar sk sk grlen salgnlar milyonlarca insann canna mal olmutur. Projemiz erevesinde ksa bir tarihe ve etkilerini anlatacaz.

lacn Osmanlcas

Musa Bilir, Hani Wardeh, Yvehan Kurtulu, Halitcan Batur

Corafi konumundan dolay bitki rtsnden zengin olan Trkiyede, 10 000in zerinde bitki tr bulunmaktadr. Bu zenginlik, Osmanl dneminde yzyllarca, insanlarn balca ifa kayna olmutur.Biz de Osmanl Dneminde ifa kayna olarak kullanlan belli bal maddeleri ve bunlar topluma sunan kiileri incelemek istedik. lacn Osmanlcas konulu almamza balerken ncelikle bu konuyla ilgili tarihsel kaynaklar inceledik.Daha sonra daha fazla bilgi bulma ve konumuzla ilgili resimlere ulamak iin internete bavurduk. Bu almamz sresince tarihi kendi dneminde deerlendirme prensibini kendimize iar edindik. Koruyucu hekimlik anlayn benimsemi Osmanl Devletinde saln korunmas ve hastaln tedavisi ile uraan geni bir grup bulunuyordu. Tabip demek, ila veren demekti. Hastaya ila hazrlayp vermek hekimin ii olmakla birlikte, ila hazrlayp satan baka meslekler de vard. rnein aktarlar, macuncular, erbetiler, tutyaclar ve iek yalar, iek sular hazrlayp satanlar, tiryak hazrlayanlar bu gruptan saylabilirdi. Hastalk kavram insanln balangcndan beri var olagelmitir. Bu hastalklara kar hekimler de zamann koullarna gre en uygun tedavi eklini denemilerdir. Biz de bu almamzla Osmanl dneminden bir kesit sunmak istedik

destei ve mesleki deneyimlerine bal bilgi transferi, lkemizde uygulanmaya ve yerletirilmeye allan modern tedavi yntemlerinin, aratrma ve eitim srelerinin an standartlarna ulamasnda byk kolaylklar salad da vurgulanmaldr. Biz bata Max Clara olmak zere bu nl isimlerin Trkiyede yapm olduklar baarl almalarn, Trk tbbna olan katklarn, niversitelerde yeni anabilim dallarnn kurulmasndaki abalarn aratrdk. stanbul Tp Fakltesinde kurulu yl olan 1933te 11 snmac profesr, 17 Trk Ordinarys grev yapmaktayd. Tp Fakltesindeki bu dengeli Trk-Alman ibirlii, Trkiyenin tp alannda dier branlardan ok daha erken dnemlerde uluslararas dzeye ulamasn salamtr.

Tbbn Anas

Ben Azir Begm Hymabaccus, eyda lk Kuran, Enise eker, Glsm Yamak
Salk, sadece hastalk ve sakatlk halinin olmay deil, bedensel, ruhsal ve sosyal ynden tam iyilik halidir . Biz de bu tanmdan yola karak annelerin ocuklarn salkl geliimlerinde ilk ve en byk rol oynadklarn dndmz iin, annelerimizin tarihin en eski doktorlar olduuna karar verdik. Bu dncelerimizi desteklemek iin ocuun zihinsel ve sosyal geliiminde anne modelinin gerekliliini, anne stnn katksn aratrdk. Yaptmz aratrmalarda grdk ki anne st,bebeklere gereksinimi olan tm besin elerini tek bana ilk alt ay salayabilen en iyi besindir. Doumdan sonra gelen kolostrum ise bebein ilk asdr. Anne style beslenmenin sala olumlu etkisi yalnzca verildii sre ile de kstl deildir. Anne st alan ocuklar be yana geldiklerinde de bilisel ilevlerinin biberonla beslenenlere gre daha yksek olduu ve konuma sorunlarnn daha az olduu gsterilmitir. Anne st ile beslenmi ocuklar astm, alerji, ocuk diyabeti gibi hastalklara kar daha direnli oluyor ve kanser orannn daha dk olduu biliniyor. Gelelim psikolojik etkilerine; doumdan ksa bir sre sonra, eitli nedenlerle annelerinden ayrlmak zorunda kalan bebeklerde eitli geliimsel bozukluklar ortaya kmaktadr. rnein yuvalara yerletirilen bebeklerde, bedensel ve zihinsel gelime gerilii ile sk hastalk ve yksek bebek lm oran gibi sorunlar grlr. Bunun sebebi, anne yoksunluudur. Bu ve bilumum nedenlerden dolay bize gre annelerimiz tp tarihi kitaplarnn tozlu sayfalarnda yer almasalar da tarihin en eski doktorlardr.

Bilime ve Eitime A, Sala ve Yardma Muhta Osmanllarn Yaam Merkezi: Sleymaniye Klliyesi
Ahmet Murat Aydin, Merve rc, zden Sava
16. ve 17. yzyllarda Osmanl Devletinin nemli bir sosyal ve bilimsel kompleksi olan Sleymaniye Klliyesindeki eitim hastanesinin ve retken tp fakltesinin yaps ve almalar,klliye iindeki dier kurumlarla ilikileri ve bu ok kurumlu yapnn tp ve salk alannda olumlu ve olumsuz etkilerinin incelenmesi amalanmtr.Sleymaniye Klliyesi, Kanuni Sultan Sleymann istei zerine dnemin en nl mimar olan Mimar Sinan tarafndan yaplmtr.Tpk antik alarda Kos adasndaki Asclepiad, Bergama ve skenderiye ktphaneleri gibi ya da gnmzdeki Harvard, Oxford ve Cambridge niversiteleri rneklerinde olduu gibi Klliyenin de ok zengin ve gl bir ktphanesi ve gelimi bir bilim ortam vard.Klliye tp fakltesi, hastane, ktphane, eczane ayrca kervansaray, tabhane, hamam, sbyan mektebi,trbeden oluan bir yaam merkeziydi.Bu sayede toplumun salk ihtiyacnn karlanmasnn yansra sosyal ihtiyalar da karlanyor,ticaret hayatnn canlanmasna da katkda bulunuluyordu.Bu Klliyenin yaplmasyla Muhteem Sleyman olarak da bilinen Kanuninin adna yarar ekilde bir eser ortaya karlrken, stanbulda ilk tp fakltesinin temelleri de atlm oluyordu.Bu hastanenin dier Osmanl hastanelerinden en nemli fark zel bir nropsikiyatri blmnn de bulunmasyd.Bu blmde hastalar zel ilalar ve mzik gibi farkl yntemlerle tedavi ediliyordu.Sonu olarak hastalarn barnma,yiyecek gibi ihtiyalarn karlayan yardmlama temelli bu sistemin gnmze uyarlanp yaygnlamasnn faydal olaca kansndayz.

S(?)n Nokta

Ahmet Grcan, Burcu Dad, Pren Alicik

Gnmzde bilimsel almalarn geldii nokta ortadadr. Her geen gn gerek medyadan, gerekse ya ptmz gncel kaynak taramalarndan edindiimiz bilgiler dorultusunda bilimsel srecin ne denli durdurulamaz ve bazen de tahmin edilemez bir biimde ilerlediini grmekteyiz. Buna ramen kimi durumlarda bilimin eletirel bakndan uzak dp kanksanm yntemleri sorgulamamakta ve ispatlandn dndmz gereklerin derinine inmekten kanmaktayz. Bilimin birikimsel srecinin ve srerliliinin farkndal iinde gelinebilecek bir son nokta olmadn gstermek, en umutsuz anlarda ya da en kanksanm yntemlerde bile aslnda bir yanla dlm olunabilir. Yani hi bir zaman bir SON NOKTA yoktur ve olmas da dnlemez. Bu noktada zellikle tp gibi varlacak noktann sonunun dnlemeyecei bir alanda alan bize den de bilimsel bak amz ve sorgulama yetimizi profesyonel yaamn younluu ya da dier tm etkenlere ramen kaybetmemektir.

Claralarn yks

Dicle Karakaya, Elif Kymet, Sleyman Camgz, eymanur Toprakl

1933 ylnda Yahudilerin haklarnn azaltlmas ile adm adm balayan Nazi basks, 1935 ylnda durumun daha da ktlemesiyle doktorluk, eczaclk, askerlik ve birok dier meslein yaplmasnn yasaklanmasna kadar vard. Bu durum Nazi hkmetinin eline geirebildii btn Avrupa Yahudilerini katletmesi ile sona erdi. Trkiye de yaplmakta olan niversite reformunun bu dneme denk dmesi, Nazi basksyla Almanyadan ayrlmak zorunda kalan bilim adamlarnn byk ounluunun Trkiyeyi semesinde en byk etkendir. Bunlardan Max Clara (Histoloji ve Embriyoloji), Hans Winterstein (Fizyoloji), Werner Lipschitz (Biyokimya), Hugo Braun (Mikrobiyoloji), Rudolphe Nissen (Cerrahi), Wilhelm Liepmann (Kadn Doum), Leopard gerscheimer (Gz)i sayabiliriz. Bu kiilerin

En Kutsal Organ

Adile Begm Baheciolu, Hande Yataanbaba, Keziban Koyiit, Sevilay Kunt

Gnmz son teknolojisiyle yaplmakta olan kalp ameliyatlar eskiden nasl yaplmaktayd,hi dndk m?Peki atmakta olan kalbe dokunan ilk kiiyi biliyor muyuz?Hikaye 7 Eyll 1896 gecesi Almanyada bir klinik atmosferinden,bir ameliyathaneden ve tbbi ortamdan uzak bir yerde Wilhelm Justusun bir sokak kavgasnda yaralanmasyla balar.Frankfurt ehir Hastanesine yetitirilen Justus kalbinden yara almtr.Justusla baarl doktor Ludwig Rehn ilgilenmektedir. Peki ama o zamana kadar kalbe dokunmann kalbin durmasna sebep olacana inanlmasna karn doktor bu yaray nasl dikecektir?Aslnda bu sorunun cevabn o da tam bilmemektedir;ama bireyler yapmaldr ,yoksa Justus kan kaybndan

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

47

lecektir.Doktor kararn verir ve ameliyata balar.nanlmaz ama ameliyat gayet baarldr.Bir yl sonra doktor Justusla beraber Berlin Konferansna katlr ve dier cerrahlara ameliyat nasl yaptn anlatr ve konumasn u szlerle tamamlar: ...Kuvvetle inanyorum ki bu vaka artk ok nadir bir bir literatr vakas olrak kalmayacak,aksine kalp cerrahisi alannda almalara devam etme heyecan verecek.

ilikin pek ok iddia ortaya atlmtr. Bunlardan en ok gze arpan Napolyonun arsenikle zehirlendii iddiasdr. Bunun yannda lmn ngiliz doktorlarn yanl tedavisi, politik cinayet, evresel zehirlenme ya da intikam sebebiyle olduunu savunanlar da vardr. Tm bu iddialar nda yaplan aratrma ve tartmalara ramen kesin bir sonuca ulalabilmi deildir. Hala Napolyon ld m ldrld m bilinmemektedir.

Aspirinin Eski Yz

Levent stba, Cemal Sakall, Mehmet Salam, Sidar Altunda

Tarihte aspirin, yazl kaynaklara gre m.. 2. yzylda romatizma ve srt ars iin, kurutulmu mersin aac yapraklarndan enfzyon yaplmas ile kullanlmtr. Buradaki etken madde salisilik asittir. Yaklak 1000 yl sonra Hipokrat, atee ve arya tedavi amacyla, st aac kabuundan ekstre edilen suyu kullanmtr. Bu suyun iindeki etken madde de salisilik asittir. Sonrasnda orta ada bu tedavi doktorlarca deil bitkiye merakl kiilerce, st kabuklarn kaynatmak suretiyle yaplmaya devam edilmitir. 1763ten sonra stten elde edilen etken madde salisilik asit hastalara doktorlarca reetelenmeye balanmtr. Fakat salisilik asidin tad ac, yan etkisi ok ve kokusu ard. Bu madde; Bayerde alan bilim adam Dr. Felix Hoffmannin babasnn arlar dindirmek iin de reetelenmitir. Bu ilacn yan etkileri nedeniyle babas yatalak olunca, babasnn arlarn dindirmek iin Dr. Hoffmann tarafndan asetilsalisilik asit formu kefetti. Bu ekilde uygulanmaya balanmitir. Aspirinin mucizevi etki yntemi ise 1971de Prof. John R. Vane tarafndan bulundu. Btn bu etkileri prostoglandinleri basklayarak yapyordu. Bundan 24 yl sonra Dr. Derek Gilroy ilacn enflamasyonu nasl engellediini, yani nitrik oksit zerinden etki ettiini gsterdi. Mucizevi ilacn etkileri; ar kesici(zellikle ba,di ve eklem arlarnda), ate drc,enflamasyonu engelleyici, phtlamay engelleyerek kalp-damar rahatszlklarn nleyici rollerinin yan sra akcier kanseri, ince barsak kanseri ve beyin kanamasnda da koruyucu zellikleri bulunduu gsterilmitir. Bu etkileri yaparken baz yan etkileri olduu farkedildi. Bu yan etkiler, mide ve ince barsak kanamasna yol aabilmesiydi.

Derdini Marko Paaya Anlat

Cansel Karaca, Gliz Avar, Gamze Yeter Aslan

mer Asm Aksoy,deyimler szlnde Derdini Marko Paaya anlat deyimini aklarken kimilerine gre ilgilenir gibi grnp olumlu bir i yapmayan parantezini ama gerei duymutur.Bu deyime konu olan Marko Paa 1871de Mekteb-i Tbbiye-i ahanede ders nazr olan Rum doktordu. Cerrahlkta usta olan Marko Paa,padiah Abdlazizin zel doktorluunu da yapmtr. Bu deyimin ortaya kma sebebi ise Marko Paann iyi bir cerrah olmasnn yannda ba edemedii konularda hastalarnn ikayetlerini kulak ard etmesidir.Hazr cevap,mizah seven ve dneminin tp rencisine yardma alan bir kii olduu da bilinen Marko Paa kimi evrelerce iini iyi yapan bir hekim olarak tannrken kimilerine gre de hastalarn yeterince dinlemeyen ve etik adan mesleini kt kullanan biridir.Bizim amacmz ise farkl kesimler tarafndan deiik biimde yorumlanan Marko Paann hayatn ve mesleini anlatmak ve bu farkl bak alarn objektif bir ekilde ele almaktr.

Dnyalar Sava

zge Gnl, Hilal Semra elebi, Abdullah brahim alr, Erturul Kamaz
Amerikann kefi denilince insanlar Avrupallarn Amerika ktasna gidip oradaki yerli halk savala etkisiz hale getirerek ktaya yerletiklerini dnr. Ama bu istilada onlara yardmc (aslnda kendilerinin de farknda olmadklar) kk dostlar vard. Bunlar onlarn Avrupada ve Eski Dnyada binyllardr beraber yaadklar ve onlara kar baklk kazandklar mikroplar-virsler idi. Fakat onlar kendileri iin bu kadar sradan olan grip,nezle,kzamk ya da suiei gibi hastalklarn yerliler iin (Amerika yerlileri) en etkili lm silah olduunun farknda deillerdi. Amerikann yerli halk bu bakterilerle daha nce hi karlamam,onlara kar yant oluturacak kadar baklk sistemlerini gelitirmemilerdi. Tarihte yaanm bu olay gnmzde ve gelecekte biyolojik silah fikrinin tehlikesini kavramaya yardmc olmaldr.

Mumyann Gizemi

efika Nurdan Eskici, Murat Karateke, Nesliah Atgden, Zafer Aydn

Mumya szc yzyllar boyunca kimi toplumlarca mumya dandan kan doal bir madeni, kimi toplumlarca eczanelerde satlan krk kk ilalarn, kimi toplumlarca ise canl birinden by ya da efsun gibi ilerde kiinin yerini tutmas iin kullanlan trnak ve sa tanmlamak iin kullanld. Biz bugn mumya denince yalnzca tahnit edilmi insan llerini, zellikle eski msrllarn bu trden salam kalm llerini anlyoruz. Eskiden doal mumyalama ile yapay mumyalama da ayrlrd. Herhangi bir ilem yaplmadan yalnzca lnn bulunduu yerdeki koullarn etkisiyle bozulmadan kalm cesetler iin geerli olan tr doal mumyalamadr. Tutankamon mumyasnn incelenmesi gstermitir ki, yapay mumyalama da, tahnit sanatnn stnlnden ok, Nil diyarnn kuru iklimi, havann ve kumun mikropsuz olmasnn sonucuydu. Dorudan doruya kum iinde, tabutsuz ve i organlarnn karldna ilikin en ufak bir iz tamayan, sapasalam kalm cesetler bulunmutur. Oysaki mumyalanm olanlar, reineler, asfaltlar ve kullanlan bir ok kokulu ya yznden zamanla rm ya da bunlara yaparak ekilsiz kleler haline gelmilerdir. Uzun sre Msrllarn elinde zel gizli kimyasal maddeler bulunduu sanlrd. Bugne dek noktas noktasna doru bir mumyalama tarifi ortaya karlm deil. Fakat bugn biliyoruz ki kullanlan deiik maddelerden ok, bunlarn kullanln belirleyen dini treler, mistik tasarmlar, ou zaman malzemelerin kimyasal etkilerinden daha nemliymi gibi grlyordu.

alar Boyu Cerrahi

Gamze Ta, Ebru akr, zlem nal, Merve Arc

Hastalk insanlk tarihi kadar eskidir ve hastalk iin yaplan cerrahi tedavinin de insann balangcndan beri varolduunu kabul etmek yanl olmaz. Genellikle hastalklarn kt tanrlar tarafndan gnderildiini dnyorlard. Ancak dikkatli olan bazlar birtakm hastalklarda hangi gdalarn iyi geldiini ya da gelmediini gzlemlediler. Bu ekilde yaplan gzlemler birikti ve tedavi yntemleri olumaya balad. Biz de bu tarihi veriden yola karak cerrahinin geliimini medeniyetlere ve alara gre inceledik,eitli alt balklar halinde dzenledik.Bu balklar: -Msr a -Mezopotamya -in ve Japonya -Yunan ve Roma Devri -Ortaa -slam Arap Dnemi -Rnesans Devri Aratrmalarmz sonunda gecmiten gnmze cerrahi tekniklerinin ve cerrahide kullanlan aletlerin insanlkla beraber gelitiini gzlemledik. nsanlk ilerledike de bu geliim kanlmaz olacaktr.

an Aan Cumhuriyet Dnemi Hekimlerimiz

Emir Turul Keskin, Nisar Ahmad Amin, Murat Ercan, Ahmet Faruk Feriz
Projemizin konusu;cumhuriyet dneminde yetimi olup insanla nemli hizmetlerde bulunan Prof.Dr. Hulusi Behet ve Prof.Dr.Gazi Yaargilin hayatlarn ve Tp dnyasna getirdikleri yeniliklerin neler olduunu aklamaktr . Tbitak ve 19 Mays niversitesi gibi kurumlarnda bu ve benzeri konularda almalarnn bulunmas bu almalarla tantlan doktorlarn tp fakltesi rencileri tarafndan yeterince tannmyor olmas bu almay yapma nedenimizdir. Prof. Dr. Hulusi Behet Hulusi Behet, 20 ubat 1889 tarihinde stanbulda domutur. Tp renimini 1910 senesinde tamamlam ve 1914 Temmuzuna kadar Glhane

Napolyon ldrld M?

Nihal Polat ,Mohammed Daraghma, Muazzez Aydn, Elif Dilara Akba

Napolyon Bonaparte Fransa tarihindeki en nl komutandr. Kazand zaferlerle grkemli bir imparatorluk kurmu ancak yaad k dneminden sonra ngilizlere teslim olmak zorunda kalmtr. 5 Mays 1821 tarihinde, srgne gnderildii St. Helenada lmtr. lmnden sonra yaplan otopsiye gre lm nedeni mide kanseri olarak kaydedilmitir. Ancak sonrasnda lmn sebebine

48

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Dermatoloji Kliniinde asistan olarak almtr. Trkiye Cumhuriyeti kurulduktan ve soyad kanunu kabul edildikten sonra, Cumhuriyetin kurucusu M. Kemal Atatrkn arkadalarndan olan babas Ahmet Behetin, parlak ve ok zeki anlamna gelen ve ad olan Beheti soyad olarak almtr. 1933 senesinde niversite Reformunda Deri Hastalklar ve Frengi Kliniine profesr seilmitir. Hulusi Behet, Trk akademisinde profesr unvann alan ilk kiidir.Buluuyla tp literatrne Behet Sendromu olarak geen hastalk tm dnyada tannmasn salamtr.Onun aratrma, yazma ve tartmaya olan merak entelektel bir karakter olmasn salamtr. Uzmanln ilk yllarndan balayarak bir ok ulusal ve uluslararas kongrelere orijinal makaleleriyle katlm, lkemizde ve yurtdnda bir ok makalesi de yaynlanmtr. nl Alman Patolou Prof. Schwartz, onu lkesi haricinde her yerde bilinen birisi olarak tasvir ederken, onu asla Trkiyede bulamazsnz nk aratrmalarn yurtdnda sunar demitir. Prof.Dr. GAZ YAARGL 1925 Diyarbakr-Lice doumlu Prof. Dr. Gazi Yaargil 1944 ylnda, Almanyadaki Frederic Schiller niversitesi Tp Fakltesine girdi. 1945 ylnda, 2. Dnya Savann zor koullar yznden tp eitimine svire Baseldeki Tp Fakltesinde devam etti ve 1950de mezun oldu. Zrih niversitesi Nroirurji Klinik Direktr Prof. Dr. Hugo Krayenbhl ile almaya balayan Yaargil, daha sonra stereotaksik tekniiyle ilgilenmek amacyla Almanyaya gitti. Prof. Dr. Gazi Yaargil ayrca mikro cerrahiyi Nroirrjide uygulayarak ok zor ve hassas blgelerdeki tmrlerin alnabileceini kantlad. Dnyaca nl Neurosurgery adl bilim dergisi tarafndan Yzyln Adam seilen Trk beyin cerrah Prof. Gazi Yaargilin ad 2002 ylnda bir bilim krssne verildi. Bylece, ABDde ilk kez saygn bir niversitenin bilim krss bir Trkn adn tayor.

Tartmalarn odanda sosyolojik etmenler, kadn haklar, bebein yaam hakk, dini konular, fetal ar ve bebein cinsiyetinin seilmesi gibi konular bulunmaktadr. Yaptmz almalarda, tarih boyunca krtaj hakkndaki yasalar, tartmalar ve uygulama yntemlerini incelerken; gnmz dnyasnda toplumlar aras bak farkllklarn da irdeledik.

Tarihin En Byk Felaketi : nfluenza

Bura zkan, Taha Keskin, Cansu Demirkran

Tarihte insanln yaad doal felaketler bizlere bireyi gstermitir: Bu dnyada tutunabilmek iin sonuna dek savamak. Bu ac tablolarn en by olan 1918 spanyol gribi en byk dmanmz hafife almamak gerektiini bir kez daha gstermitir. Kmsediimiz dmanmz influenzanin ne denli rktc sonulara yol aabilceini ve bununla ilgili ne gibi nlemlerin alnmasnn gerektiini ortaya koyacaz. Bu projemizde influenzanin tarihsel aamalarn, toplum zerindeki sosyal ve ekonomik etkilerini, klinik tablolarn ve dnyann karlat dier felaketler arasndaki yerini karlatrmal olarak greceksiniz. ou zaman nemsemediimiz bu hastalk gemite dmanmzd, imdi dmanmiz, gelecekte de hi phesiz en byk dmanmz olacak. Her eyle mcadele edebilsek bile griple savamz asla bitmeyecek.

spanyol Gribi

Tolga Can, Keziban Toksoy, Ouz Bayraktar

Bu aratrmada spanyol gribi ile ilgili ; ehir arivleri ,tbbi yaynlar ve 1918-1919 aras Ceneviz gazeteleri incelendi. 1918deki ardk dalga ile nfusun %50sinden fazlas bu hastala yakaland.lm oran 21-40 a grubu iin en yksekti.Bu oran erkeklerde daha da fazla idi.Cenevizde hastalk ilk defa, snr birliklerden geri dnen askerler arasnda grld.Ardndan sivil nfusta hzlca yaylm gsterdi. En lmcl ,Ekim-Kasm aylar arasnda grlen 2. dalga idi.3. yani son dalga 1918 sonunda grld.Cenevizli yetkililer (Conseil dEtat) ekimde iki acil durum toplants yaparak , ani bir ekilde tm zel ve devlet okullarnn geici olarak kapatlmas, byk buluma ve toplantlarn (dini, cenaze,elence,tiyatro,balo,spor vs) yasaklanmas kararn verdiler. Bir acil durum hastanesi aarak , hastane yetkililerine lleri 48 saat iinde gmme yetkisi verdiler.Hastalk bulamasn engellemek iin sokaklar, apartman merdivenlerini ve daireleri gl bir dezenfektan ile spreylemeyi mecburi kldlar.Salgn zel ve kamu sektrlerine byk zararlar verdi.Baz irketler, alanlarnn %80inin hasta olduunu bildirdiler. Toplu tama , posta ve telefon hizmetleri kesintiye uramt.Salk hizmetlerine ulamak da ok gt nk hastaneler yeni hastalar kabul edemiyorlard. Hastalk , korunma yollar, tedavisi ,kiisel ve toplumsal hijyen ile ilgili pheli ve yanl bilgiler basnda yaygnd.Yaymlanan neredeyse her makale reddedildi ya da kar bilgilerle verilmeye alld ki bu da sava zamannda az olan gveni iyice sarst. Bu tarihi vaka almas bugnk ve gelecekteki grip salgnlarn anlamamza , zellikle virus-konak ilikisi ile toplumsal kukular iyi deerlendirmemizi salayacaktr.

Ebola

Ebru Sekmen, Azize Danac, Ezgi Trkner, ar Smer

Pek az virs Ebola virs kadar ldrcdr. Ebola kurbanlar , bazen birka gn iinde kanayarak lrler. Hastalk masum bir ekilde balar: Boaz, ba, kas arlar. Birka gn sonra trajedi balar: Hasta kan kusar; burun, gz, di etleri ve i organ kanamalar grlr. Hastalarn %50-%90 iki hafta (bazen birka gn) iinde kanama ve okla lr. Ebolann tedavisi ve as yoktur. 1995 Zaire salgn 245, 1996-97 Gabon salgn 44 lme neden oldu. Bu virs neden bu kadar kanama yapyor? Bu nokta yeni anlald; hatta, kobaylara etkili bir a bile bulundu. Ebola virs alm olanlarn kannda bir glikoproteinin (eker balam protein) miktar ok artmaktadr. Michigan niversitesi ve Atlantadaki Hastalk Kontrol Merkezi (CDC) nihayet problemi zd. Bu glikoprotein ntrofil denilen akyuvarlara yapr. Bu hcreler baklk savann komandolardr: Bakteri ve virsleri ilerine alarak yok ederler: Fagositoz (hcre yemek) ntrofilleri ayrca, B lenfositlerini antikor yapmaya, T lenfositleriyse virs ldrmeye zorlarlar. Ebola glikoproteininin yapt ntrofiller grev yapamaz olur. Serbest kalan Ebola virs kendi stnde yapk kalm glikoproteini anahtar gibi kullanarak toplar ve atardamarlarn iini astarlayan endotel hcrelerine girer. Bu hcrelerin DNAs durmadan Ebola virs yapmaya balar. Kan, damarlardan dar szmaktadr. Hasta antikor yapmaya zaman bulamadan kan kaybna bal oktan dolay lr. Michigan niversitesinden Gary Nabel, Ebolaya kar kobaylarda etkili olan bir a hazrlad. A Ebola glikoproteininin yaplnda rol oynayan genin bakteri DNAsna (plazmid) eklenmesiyle oluturuldu. Bu a kobaylar Eboladan korumaktadr. imdi Byk Sahrann gneyindeki insanlar kasp kavuran Ebola virsne kar insanlarda etkili olacak bir a aranmaktadr. Hem halk hem de salk personeli alanarak insan beyninin gc, Ebolaya kantlanacaktr. Eer Ebola, HIV virs gibi durmadan klk (antijen) deitirip ay etkisiz klmazsa tabii..

Gemiten Gnmze Egzama Tedavisi

Onur Gnaydn, lay Berke, Glah Orak
Bu projede, ilkalardan gnmze kadar egzama tedavisinin tarihsel geliimi aratrlmtr.Egzama eski Yunancada kaynayarak birdenbire fkran, pskren, kpren anlamna gelir.lkalarda dermatologlar deride grdkleri her lezyonu bir pskrme olarak dikkate alp egzama olarak adlandrmlardr.Viyanal dermatolog Hebrann Egzamaya benzeyen her ey egzamadr. sz bu durumu ok iyi aklamaktadr.Egzama tedavisinde 19. yzyla kadar humoral patoloji teorisinin hakim olduu grlr.Hebrann deri hastalklarn snflandrmas ve sentetik ilalarn bulunmas ile egzama tedavisinde yeni bir dnem balamtr.20. yzyln balarnda ise allerji teriminin tanmlanmasyla egzamann allerjik yn ortaya konmutur.Gnmzde allerjik yapda olmayan reaksiyonlar egzama olarak kabul edilmemektedir.Egzama tedavisinde tarih boyunca farkl medeniyetlerde birok farkl tedavi yntemi uygulanmtr.Gnmz tbbnda gemite kullanlan baz droglarn hala kullanld grlmektedir ve egzamann gnmzde hala tam olarak tedavisi bulunmamaktadr.

Krtaj kilemi

Pelin Memi, Serkan Yeter, Salahi Engin

Krtaj, embryonun veya fetusun rahimden karlmas ilemine verilen addr. Krtaj embryonun lmesi ve annenin salnn tehlikeye girdii durumlarda endikedir. Ayrca tbbi nedenler dnda krtaj ilemi kiinin isteine bal olarak da gerekletirilebilir. Tarih boyunca krtaj iin birok yntem kullanlmtr. Bunlar arasnda cerrahi yntemler olduu gibi eitli bitkiler kullanlmas, abdominal basn arttrlmas gibi yntemler de kullanlmtr. Gnmzde krtaj yasalarla snrlandrlmtr. Bu yasalarn konma gerei bebein intrauterin hayatyla ilgili sregelen tartmalar ve etik sorumluluklardr. Bugn krtajn Dnyann pek ok lkesinde yasal olmasna karn konuyla ilgili etik tartmalar halen gndemdedir.

Steril Tbba Tarihi Bak

Hasan Sat, Tuba zsoy, Gizem Kln

Sterilizasyon basit olarak bir materyaldeki her trl mikroorganizmann

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

49

uzaklatrlmas, materyalin tmyle mikroorganizmalardan ar hale getirilmesi olarak tanmlanabilir. nsanlar eski devirlerde hastalklar, zellikle salgnlar tanrnn insana veya topluma verdii bir ceza olarak kabul etmi, bazan bunlara yldzlarn durumunun yol atn dnm, areyi dua etmekte, bazan sihirli yollara ve batl inanlara bavurmakta bulmutur. Yine de salgnlarda rahip ve papazlarn da dier insanlar kadar hastala yakalanmas, hasta ile temasta bulunanlarda hastaln daha sk grlmesi, bir yerleim biriminde salgn varken dierinde hastaln grlmeyebilmesi hastaln baka nedenleri olabileceini dndrmtr. Bu dnceler, bozulma ve rme ile hastalklar arasnda bir benzerlik de kurularak, bozulmay nledii dnlen baz maddelerin hastalklara kar da kullanlmas ve ilk nce czzaml ve vebal hastalarn dierlerinden izole edilmesi uygulamasna yol amtr.Bu uygulamalar bugnk sterilizasyon ve dezenfeksiyon tariflerimize birebir uymasa da bugn uygulananlarn birer ilkel rnei saylabilir. Bu noktadan yola karak gnmzde uygulanan sterilizasyon tekniklerine ulatk.Bu sre iindeki azalan lm oranlarna bakarak tbbn zellikle cerrahinin sterilizasyona paralel olarak geliip gnmzdeki yerine ulatn grdk.

gibi unsurlar tedavi amal kullanlmtr.Rnesans dneminde ve sonrasnda ise baz bitkisel ierikli ilalar kullanlmtr. Tarihte bu hastala yakalanan nller arasnda Van Gogh, Dostoyevsky, Napoleon ,Caesar, Socrates gibi tarihe gemi daha birok kii bulunmaktadr. Epilepsi tedavisinde geerli ilk bilimsel tedavi yntemlerinin temelini 19.yyda bromidin 20.yyda phenobarbitoln uygulanmas oluturmaktadr.Modern tpta ise 20ye yakn kimyevi madde epilepsi tedavisinde kullanlmaktadr ve hastalarn byk ksm iyileme gstermektedir.

Eroinin Bulunuu

Mehmet Cokun, Ali Yavuz Kullular, lhan Hekimsoy, Ezgi nce

Yaklak yz yl nce Aspirini bulan Alman farmakolok Felix Hoffman dnyada skse yaratan bu hapla yetinmemi daha etkilisini ayn zamanda da mutluluk verici olann bulmak iin kollar svamt. Yeni deneyler,yeni aratrmalar onu tam bir kahraman haline getirecekti. nk yeni bulduu ila yllardr aresiz hastalara ifa, kullananna mutluluk veren Eroindi. la firmas ve Hoffman yle byk vgler almt ki yeni ilalarna da talep ksa srede tavan yapmt bile. Elli yl kadar piyasada kalan bu ila sonunda anlald ki insan iin olduka zararl etkileri var. Hemen toplatlan ve yasaklanan Eroin oktan alcsna gz krpmt bile. nsanlar bundan vazgeirmek tahmin edildii gibi kolay olmayacakt.

Seluklularda Tp

Adnan Dursun, M. Nurullah Arkan, Osman Sayn

Birey olarak veya millet olarak gemiimizi renmeden gelecekte ne olacamz, ne konumda olduumuzu bilemeyiz .Bu sebeple biz Seluklu dnemine ait tbbn zelliklerini aratrdk.Aratrma srasnda derleme yntemi kullanarak internet,dergi ve makalelerden yararlandk.Seluklu dneminde benimsenen tp anlay ,halka salk hizmetinin verildii darifalar ile darsshhalar ve bimaristanlar , buralarda grev alan hekimler ile uygulanan tedaviler ,bu kltrel ve tarihi deerlerimizden gnmze ulaabilenler ve o dnemde n salan deerli meslektalarmz hakknda bilgi edindik.Sonuta Seluklu Devletinin her alanda olduu gibi tp alannda da en ileri olduunu grdk ve gurur duyduk.Siz de grmelisiniz...

Dnya Tarihinin Zehirli Gemii

Bedia Ta, Selin Kestel, Gzde Tuncer, Grkem Atsal

Hemen hemen herkes, uygun kullanlmadnda zararl olacak kimyevi maddelerle temas halindedir.Zehir, ok fazla veya ok toksik olan kimyevi maddelere verilen isimdir. 16. yzylda Paracelsusun zehiri tanmlarken kulland Her madde zehirdir. Zehir olmayan madde yoktur; zehir ile ilac ayran dozdur eklindeki ifade, bugnk modern toksikolojinin de k noktasdr.Zehir ve zehirlenmenin tarihesi binlerce yil ncesine dayanmaktadir. Yzyillar boyu, Romalilar zamanindaki politik suikastlerden agdas evre sagligina kadar zehirler insanligin tarihinde nemli rol oynamistir.Zehirler ok eski alardan itibaren bilimsel bir alma konusu olmutur. Ancak tarih,zehirin farkl evrelerce suikast giriimleri,evresel felaketler,terrist eylemleri gibi ama d kullanmna da ahit olmutur.Bylece toksikoloji farkli bir bilim dali olarak gelismitir ve gelimeye devam etmektedir.agimizin nemli zehirleri gemistekine gre degisse de toksik maddeler yasamimiz ve sagligimizi tehdit etmeye devam etmektedir. Endstri ve teknolojinin gelisimiyle karsimiza ikan evresel toksinler bundan sonrasi iin de nemi yadsinamayacak tehlikeler olarak insanoglunun karsisinda duracaktir. Insanoglu tarihinden ders aldigi srece gelecege daha gvenli bakacak ve olasi tehlikelere hazir olacaktir.

Mezopotamyada Tp

Derlen zge, Mustafa Glderen

Bilim,byk bir entellektel maceralardr. Bilim yapmak iin gzlemler neticesi elde edilen,delillere dayal,canl ve yaratc bir hayal gc gerekir. Doaya bilim yoluyla meydan okuyabilecek kadar gelimi her medeniyette, bilim en iyi beyinleri kendisine ekmitir. te bu medeniyetlerden biri de MEZOPOTAMYAdr. Mezopotamya tpnda da tarihten gnmze kadar birok yntem kullanlmtr. Bu projede amalanan Mezopotamya tpndaki gelimelerin gnmze yansmasn ortaya karmak, yaanan gelimelerin tp dnyasna ne gibi bir katks olduunu aklamaktr.Hidrofiziyi, hummay, ft, uyuzu, czzam ve baz deri hastalklarn tanmlar; salar, boaz, akcierleri ve mideyi etkileyen hastalklar da renmilerdir.Bunlar tedavi edecek ilalar da yapabilmitirler.Mezopotamya tbb, insanlk tarihi kadar eski bir kltre dayanr.Mezopotamya uygarl yalnz kendi zamann deil gelecek yzyllardaki komular zerinde de etkili olmu, tbba ok byk katkda bulunmutur!

Yn Bilgisi

Zafer Kaya, Uur nal, Haluk alar Karakaya

Biyoistatistik gnmzde ok kullanlan bir bilim dal olmasna ramen, tp ierisinde yer almasnn tarihi pek de uzak deildir ve pek ok tartmay da beraberinde getirmitir.Bu konuyla ilgili ilk tartmalar Laplace ve Cabanis arasnda onsekizinci yzyln sonunda balamtr.Pek ok bilim adam istatistiin tbta yeri olup olmadn tartrken, Florence Nightingalein Krm Sava srasnda kard istatistiklere gre sava stratejisinin deitirilmesi sonucunda pek ok hastaln ve lmn engellenmesi , biyoistatistiin tptaki yerini ve nemini kantlamtr.Bu projede amacmz, istatiksel verilerin tp dnyasna giriini ve bu konuda katklar olan insanlarn almalarn inceleyerek, biyoistatistiin tbbi aratrmalardaki nemini vurgulamaktr.Tbbi aratrmalarn her sahasnda, istatiksel dnme ve yntemler bilgiye yeni bir kavray kazandrma ve hipotezi dorulama iin kullanlmtr.Yeni verilerin elde edilmesi ve yeni hipotezlerin ortaya atlmas yeni istatiksel metotlarn da gelimesini tetiklemitir.

Gemiten Gnmze Epilepsi

Mustafa Karakurt, Murat Gzel, mer Cennet

Tarihe baktmzda insanlar en ok etkileyen hastalklardan biri olan epilepsi, gerek grnme skl, gerek nbetlerinde yaatt korku ve dehet ile zerinde dnlen ve aratrlan hastalklardan biri olmutur.Bu yzden insanl fazlasyla etkileyen bu hastaln tarihsel srecini aratrma konusu olarak setik.Bu projeyi olutururken ncelikle epilepsi tedavisinin tarihsel geliim srecinin ve insanlarn bu hastala yaklam biimlerini , bu hastala yakalanan tarihteki nl insanlar ve epilepsinin hayatlarna etkilerini, son olarak da epilepsinin gnmzdeki durumunu inceledik. 1000 isimli hastalk olarak anlan epilepsi; Hipokrattan nceki zamanlarda tanr tarafndan gnderilen kutsal bir hastalk olduuna inanlr ve tedavi amacyla kurbanlar kesilir, ba yaplr , papaz ve doktorlarn denetiminde dini ayinler dzenlenirdi.Hipokrat ve onun izinden giden hekimler ise epilepsinin kan ve vcut salglarnn hatal bir karmndan ileri geldiine inanyorlard ve tedavi yntemlerinin temelini diyet oluturuyordu.Bu diyet beslenme kurallar, dknn dzenli boaltlmas ve jimnastik zerine kuruluydu. Ortaada ise dini inan temelli tedavi yntemleri hakimdi.Hastaln sebepleri eytana ve kt ruhlara dayandrlm ve tedavide buna gre deiik ekillerde uygulanmt.badet,oru,kurban,kutsal yerlerin ziyareti ve ruh karma(exorsizm)

Mankurt Efsanesi

Arzu Yazar, Bahriye Klaslan, Glsm Karabulut

Projemizde Cengiz Aytmatovun Gn olur asra bedel romannda anlatlan Mankurt Efsanesini inceledik. Efsaneye gre, Kazakistann usuz bucaksz Sar-zek bozkrnn yerlisi olan Kazaklar, eski tarihlerde, onlarn su kuyularna ve otlaklarna gz diken Juan-Juanlarn zaman zaman basknlarna maruz kalmaktadrlar. Basknlarda bazen Kazaklar, bazen de Juan-Juanlar glip gelmektedir. Juan-Juanlar sava kazandklarnda, alp gtrdkleri esirlerin bazlarn baka kabilelere satmaktadrlar ki bunlar olduka ansl saylrlar. nk hi olmazsa, kle olarak

50

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

da olsa, sa kalmaktadrlar. Gl kuvvetli esirleri ise satmamakta, akl almaz ikencelerle, hafzalarn kaybettirerek, adeta delirtmekte ve onlar, kendilerinin sdk kleleri olarak en nemli ilerde altrmaktadrlar.te biz burada ad geen ikenceyi yani mankurtlatrma ilemini ele alp bunu gnmzde tanmlanm baz hastalklardan yola karak aklamaya altk. Ksaca bu hastalklar: Retrograde amnezi(amnezinin gerekletii zamann hatrlanmamas),travma sonras stres bozukluu(insanda hipokampste klmeye yol atn gsteren kantlar vardr. Bu blge hasarl olduunda otobiyografik bellek gelimez.), hipoglisemi(alkta ortaya kan hipoglisemi bellein bozulmasna neden olmaktadr.), WernickeKorsakoff sendromu(thiamin eksiklii sonucu ortaya kar.) Sonu olarak, bu projemizle tarihimizde yer alan ama tam olarak aklanamam bir olay gnmz tp bilgileriyle anlamlandrmay amaladk.

btn Avrupa nfusunun % 31ini oluturmaktadr.Bu gibi bir ok salgnla dnya nfusunun byk bir ksmn yok eden veba,arkasnda birok iz brakmtr.Ekonomi zerinde brakt en byk etki; alan kesimin saysnn azalp, zanaatkarlara olan ihtiyacn artmasdr ki; bu, zanaatkarlarn zenginlerden daha nemli bir konuma ulamasn salamtr.Kara lmn korkutucu doas; resim, mzik ve edebiyatta da etkisini gstermitir.Resimde insanlarn ac eken gereki tasvirleri kullanmasna, mziin nerdeyse kulaklardan silinmesine, duyulsa bile vaheti artracak ezgilerin kulaklarda yanklanmasna sebep olmutur.Dier taraftan da bu kadar lmle kar karya kalnmas, iskeleti kara lmn sembol yapmtr. Sonu olarak,dneminde ok byk ykmlar yapm olan veba, gelecek yzyllarn da kaderini belirlemitir.

Tp Papirslerde Balad

Tarihte Abortus Yntemleri ve Aletleri

Halil aylak, pek Kerimel, Ozancan Babaolu

Bu projenin konusu tarihin en eski tip kitaplaryla ilgilidir. Yaptmz almalar tarihin en eski alarndan beri insanlarn tpla olan yakin ilikilerini ,tbbi aratrma ve gzlemlerini lmszletirdii o eski yaztlar aratrmak ,yaztlarn ne kadar eski olduunu saptamak ve neler ierdiini bulmak zerinedir. Proje geliirken bu kitaplarn ieriini anlamak konusunda skntlar olduunu rendik. nk bu papirsler milattan nce yazlmt ve kullandklar dil ve harfler bilinmiyordu. Yaptmz aratrmalarda bu eski papirslerin birkann zld ve evirisinin yapldn bulduk. Ancak baz papirslerin dillerinin farkl olmas ve zamanla ypranm papirslerin paralarnn kaybolmas ierik hakknda edinebileceimiz bilgileri kstlamtr. lk tbbi papirslerin rnesans dneminden kaldn tahmin edilmekteydi ; ama onlarn daha eski(milattan nceki) yzyllardaki almalarn 3.ve4. elden kopyalar olduu kantlanmtr. u ana kadar yaplan almalarda 9 tane eski papirse rastlanmtr.Bunlar : Edwin Smith, Chester Beatty, Carlsberg, Kahoun, Ramesseum , Leyden, London, Berlin ,Eberstir.

Mge Hacer Orhan, Nurhan Okur, Murat Hakan Aydn, Aye Mge Trker
Abortus gebeliin 20. haftas tamamlanmadan nce(yada bebek 500 gramlk arla erimeden nce) herhangi bir nedenle gebeliin bitirilmesidir. Abortus ile ilgili kanunlar ve bunlarn uygulamalar yllar boyunca deiiklik gstermitir. Birok eski kanun ve dini reti canlanma zerinde durmutur, bunlara gre fetsn ilk hareketleri hamile kadn tarafndan hissedildikten sonra abortus uygulanamazd.18inci-19uncu yzyllarda abortus birok doktor, papaz ve sosyal reformcunun abalaryla yasaklanrken 20nci yzylda kadn haklar gruplar, doktorlar ve sosyal reformcular bu yasaklarn kaldrlmasn salamlardr.Halen birok bat lkesinde abortus yasaldr. lkemizdeyse gebeliin onuncu haftas doluncaya kadar annenin sal asndan tbbi saknca olmad taktirde istemli dk gerekletirilir.stemli d gerekletirmek iin ilkel toplumlarda uygulanan metotlarn ou cerrahi olmayan uygulamalard.Uygulanan teknikler genel olarak fiziksel aktivitelerdi; ar ilerde alma, trmanma, ar kaldrma, dalma ve dayak bunlara rnek olarak verilebilir.Dier teknikler tahri edici yapraklarn kullanlmas, alk, damardan kan alma, karn zerine scak su dkme ve scak hindistancevizi zerine yatrmayd.lkel toplumlarda teknikler gzlemlerle, gzlemlere adaptasyonla ve kltrler aras bilgi aktarmyla gelimitir. Arkeologlarn keifleri eski dnemlerde fets karmak iin yaplan cerrahi giriimlerin de olduunu gstermitir.

ren Deyip Geme

Ayegl Kl ,Grcan Grlek, Melek Mutlu ,Nesli Karaku

nsanolu varoluundan beri daha doaya hakim olmadan birok canly kutsal saym, mitolojik olarak onlarn kendilerine faydal olduklarn dnmlerdir: gne, otlar, ylan... Daha sonra kendi stnllerini kefettike, bu canllar onlar iin kutsal olmaktan km, eitli ihtiyalarn karlayacaklar, stnde deneyler yapabilecekleri denekler haline gelmitir. Bu canllar arasnda hi aklmza gelmeyen hergn heryerde karlaabileceimiz, oumuzun irendii, bir terlik darbesiyle yok ettiimiz bceklerde yer alyor. Teknolojinin gelimesine paralel olarak hastalklarn da eitlenmesiyle, eskiden kullanlan ilkel yntemlerin haricinde u an onlarn genetiinden de faydalanyoruz mesela. Peki bu canllardan ne ekilde ve hangi hastalklarn tedavisinde yararlanyoruz? Daha adn bile duymadmz canllarn, her an karlatmz adn ezberlediimiz hastalklarn tedavisine katks nedir? Ve gelecekte bilime ne derece k tutabilecekler?

Yaamn Odanda Kalp

Hatice Bekta, Duygu Karaca, Meltem Karata, Issa Menge Kuria

Kalp, yzyllar boyunca insanlarn ilgisini ekmitir; hem ona ruh ve zihnin ilevleri atfedildiinden hem de pek ok bilim insan onun vcuttaki yaamsal bir organ olduunu dndnden. Kalp; biz doktor adaylar iin, insan vcudunun canlln devam ettirmek adna alan bir organ iken, kltrel anlamda duygularn kaynan simgeler. Sanat kalbe baktnda sevgiyi, hzn, acy; ksacas insana ait tm duygular grr ve bunlar bazen bir kada, bazen bir tuvale ya da porteye aktarr. Ancak bizler onun anatomik yapsndan balar, fizyolojisinden ilerler, patolojisini anlamaya urar ve onu tedavi etmeye odaklanrz. Kalp; bilim tarihindeki pek ok bilimsel ilke kaynak olan konudur. Dolamn kefi ya da kalp atmnn dzeninin zlmesi pek ok baka bilimsel ilerlemeyi de beraberinde getirmitir. Bu ilerlemeler, insan hayatnn devamlln salamada tp dnyasna belki de baka keiflerin hibir zaman yardm edemedii kadar yardmc olmutur. Bizim bu projedeki amacmz, doktorlar ile dnyann geri kalann ayrr grnen farkl bak alarn gzler nne serebilmek ve kalbi kullanarak iki tarafn karlkl anlay gelitirmesine n ayak olabilmektir.

lk Resimli Cerrahi Kitab: Et Tasrif

Zeynep Ergin, Gkhan Sucu, Ali Erdem Ylmaz, Bura Tozduman

Et Tasrif,ilk resimli cerrahi kitab olmas nedeniyle tp tarihinde nemli bir yere sahiptir.19.yynin sonuna kadar Avrupada tm niversitelerde okutulmutur.Asl Madrid Arkeoloji Mzesinde olup Latince,Trke,branice ve Franszcaya orijinal Arapa metinden evrilmitir.Kitapta 175-200 kadar cerrahi aleti resimlendirilmitir. Ayrca birok cerrahi yntemle ilgili aklamalar yer almaktadr.Eseri nemli klan zelliklerinden biri de hidrosefali tedavisiyle ilgili ierdii bilgilerdir. Yazar Ebul Kasm Ez-Zehravi(930-1013) Avrupada cerrahinin kurucularndandr.Tonsillectomi, tracheotomi ve craniotomiyi tanmlam,idrar yollarnda sonda kullanmn, bbrek ta ve akcier iltihab ameliyatlarn gerekletirmitir.

eytann Hastalklar

Nilhan ztrk, Fatih Gm, Erdem Fadlolu

Tarih boyunca toplumlar zerinde ok derin izler brakan hastal inceliyoruz: Czzam, Veba ve iek. Bu hastalklarn de yaand dnemdeki insanlar derinden etkilemi, kimi zaman toplumsal dengeleri deitirmi, kimi zaman ise uluslararas toplum glerini altst etmitir. Ayrca hastalklar yaayan insanlara olan bak as da ok ilgintir ve kimi zaman korkuntur.Projemizde ise bu hastalklarn her birini tek tek incelerken sadece biyolojik boyutunu deil daha da nemli olan sosyolojik ve toplumsal boyutunu ele alyoruz.

lmle Randevu

Elvan ifti, Didem Kara, Yelda Yazr

Yzyllar boyunca tarihte hkm sren vebann tbbi boyutlarn renmek yannda, toplumlarn stnde brakt sosyolojik,edebi ve kltrel etkilerini de aratrmak amacyla bu projeyi yapmaya karar verdik.Yersinia pestis adl bakterinin yol at veba,insanlara rastlant ile bulamakta,belli yer ve zamanda endemik ya da epidemik karakter kazanabilmektedir.Avrupada kara lm adyla anlan tek bir salgnda bile toplam 23 milyon 840 bin insan yaamn yitirmitir. Bu rakam,

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

51

Dnya Savalarnn Plastik Cerrahinin Geliimine Katks

Ersin Kaya, mer Faruk Karaorlu, Hakan Doruel
Plastik Cerrahi fiziksel fonksiyon bozukluklarnn dzeltilmesini, kazalar, hastalklar, doutan gelen kusur ve bozukluklarn azaltlmasn aratran bir tp uzmanlk daldr. Plastik kelimesi eski Yunan dilinde; ekil verme, biimlendirme anlamna gelen plastos kelimesinden tretilmitir. Aratrmamzn asl oda ise I. ve II. dnya savalarnn bu nemli tp branna olan katklarnn incelenmesidir. I ve II. Dnya savalar her ne kadar byk felaketlere yok amsa da, eitli tp dallarna ve zellikle plastik cerrahinin geliimine nemli katks olmutur. Sava alanlarndaki ar silahlarn kullanlmasndan doan vcuttaki ciddi yaralanmalara ve bozulmalara kar yeni teknikler gelitirme gereksinimi domutur. Bu tekniklerin aratrlmas iin cerrahlar birbirleriyle yarmak yerine birlikte altlar. Hkmetler ila ve tehizat salamak iin endstri kaynaklarn bu ynde kullandlar. Birinci Dnya sava gnmzdeki Plastik Cerrahi konseptinin geliiminde dnm noktas roln oynamtr. zellikle maksillofasiyal yaralanma olan askerlerin tedavisinin nemi anlalmtr. kinci Dnya sava srasnda Plastik Cerrahi yine hzl bir geliim gsterdi. ngilterede hem sivil hem de askerlere hizmet veren Plastik Cerrahi servisleri kuruldu. Benzer merkezler Amerikada askeri hastanelerde kuruldu. Bunun yansra kurulan el cerrahisi merkezleri plastik cerrahi birimleri ile birlikte altlar. Bu arada plastik cerrahlar, sadece ameliyatlarla ilgilenmeyi brakp, deneysel aratrmalara da yneldiler. Yaralanan askerlerde burun, kulak, gzkapa gibi dokularn kayplarnn onarlmas gerekmi, bu onarm yntemleri rekonstrktif cerrahinin temelini oluturmutur. Daha sonra bu vakalarda grnn eski haline getirilmesine allm, yankl alanlara, onarlm olan burun, kulak, yz dokular gibi dokulara normal bir grnt kazandrlmasna allm, bu ameliyat yntemleri de estetik cerrahinin temelini oluturmutur. Btn bu aratrmalarn bu alandaki gelimelerin hzlanmasna ve bu brann gnmzde geldii ileri noktaya ulamasnda nemli katks olmutur.

sadece biri ve dnyada bu tr insafszca yaplm deneylerin birok rnei var. Belki u an askeri ya da tbbi amal kullandmz bilgiler bu korkun olay sonucunda elde edildi. Eer bu birimlerde deneyler yaplmasayd tp u anki halinde olur muydu? Deney sonularna ounluu inli, Rus ve Koreli olan bin insan lmeden de ulalabilinir miydi? Bizim bu projeyi yapmaktaki amacmz gerek tbbi gerekse etik adan insanlk tarihinde ok nemli bir yere sahip olan bu konunun varln gndeme getirmek ve belki de aydnlatlmasna katk salamaktr.

Zehir Dozda ve En nemlisi De Niyette

Kadriye Demir, Sheyla Gm, Ahu Karsand, Enes Uyar

16. yzyl hekimi ve simya bilgini Paracelsusa gre, tm maddeler birer zehir. Aralarnda zehir olmayan yok. Zehir ve devay birbirinden ayran ise doz... Tarih boyunca yrtlen entrikalarn, politik cinayetlerin ve ayn zamanda da pek ok tedavinin gizli kahramanlar hep zehirler olmutur. Zehrin paradoksu da bu; daha yce olan igd ve baarlarmz, karanlk ynmzden ayran o ince izgide yer almas. Bu nedenle amacmz, zehrin kk bir doz farkyla hem suikast hem de bir tedavi arac olarak kullanlabileceini tarihteki rnekleriyle gstermektir. Tarih boyunca peygamberler, hkmdarlar, devlet adamlar, komutanlar farkl yntemlerle zehirlendi. Bu zehirlenme vakalarnda en ok kullanlan zehirler; arsenik, atropin, civa gibi kimyasal zehirlerdi. Ancak zehir ldrebildii gibi, iyiletiriyordu da. Arsenik, lsemi tedavisinde kullanld. Frenginin tedavisinde kullanlan ilk yntemlerden biri cvayd. Gnmzde de birok zehir bu amalara hizmet etmekte. Tm bu nedenlerden yola karak baz zehir eitlerini, bunlarn doza gre etkilerini, tarihte ve gnmzdeki kullanm alanlarn ve amalarn aratrdk.

I feel like a hero(kahraman gibi hissediyorum.)

Merve Yumrukuz, Esra Bulank, Selcan Ekicier, Zehra Boybay

Tp tarihinde kt sonular douran baz yanlglar olmutur. Bunlar da tp bilimini bugnk seviyesine ulamasna katk salamtr. Yine bu gelimelere katk salayan olaylardan bir tanesi de eroin ve aspirinin amasal ve yapsal benzerliinden dolay ortaya kan hatadr. Bu projede; buna dikkat ekerek eroin ve aspirinin kimyasal zelliklerini, kesien tarihini, mucidini ve u anki durumlarn incelemek amalanmtr. Hoffman Mnih niversitesi Farmakoloji Blmnden son derece yksek derecelerle mezun olmu, gelecei parlak bir kimyagerdi ve farmakoloji tarihinin en byk bulularndan biri olan asetil salisilik asiti gnmzde Aspirin adyla btn dnyaya kazandrd. Dr. Hoffman byk buluunu kaytlara geirmesinden yalnzca 11 gn sonra yine ayn laboratuarda ,Aspirinin kefinin cokusunun yaand srada, eroini buldu. eroin maddesi, adn, bu maddeyi deneme amacyla kendine enjekte eden bir Bayer mhendisinin o anda yaadklarn tanmlamak iin kulland cmleden almt: I feel like a hero (Kendimi kahraman gibi hissediyorum!)Ancak eroini mercek altna alnca bunun pek de masum bir ila olmad ortaya km ama bu sre zarfnda klinikler, kahramanlarla dolup tamaya balamt bile. lacn eczanelerden kaldrlmasna ramen eroin artk ortala dalm bulunuyordu.Bayer firmas yapt bu ciddi hatadan sonra depolarndaki aspirini piyasaya karmaya ekindi. Fakat zor durumda kalan firma son ans olarak bunu yllar sonra piyasaya srd ve bu mucize ila kazanlm oldu. Dr. John Vane bu ilacn hormon bezi gibi altn prostaglandin maddesinin retimini engelleyerek ac sinyallerinin beyne iletimini nlediini tespit etti ve bu almas ile Nobel dlne hak kazand.

Moda Hastalklar

Gzin akr, Kerem Kemik, Mevlt Dorutrk, Can Aydemir

Gnmzde zaman, yaam tarz ve teknoloji ile birlikte hastalklar da deiti. Artk gelimi lkelerdeki tehlikeli hastalklar; ksa zamanda lmle sonulanan hastalklarn yerine hayatnz cehenneme eviren hastalklar haline geldi. Migren, refl, bunlardan bi ka tanesi... Artk gelimi lkelerde hikimse malaryadan, tberklozdan ya da gripten lmyor.Artk bunlar eski zamann tehlikeli hastalklar.yle ki 1918 ylnda 1. Dnya Savanda cepheye gidip lme ihtimali; geri de kalp gribe yakalanma ihtimalinden daha azd.O yl iinde savata lenlerin says 8 milyon kii iken, grip salgnna yakalanp lenlerin says ise 25 milyonu geiyordu. Artk kimse gribe nemli bir hastalk olarak bile bakmyor. Ya da 1800l yllarda bir kadnn hayatn tehdit edbilecek en byk tehlike hamile kalmak ve ocuk dourmakt. ocuk dourmak artk kimsenin aklna lm getirmiyor. Projeyi yapmaktaki amacmz; bu modern ya da moda hastalklarn neler olduu ve hayatmz ne denli etkilediini aratrmakt.

Birim 731: Sava Gnlerinde Bilim

Kerem Alp USAL, Yasemin ERASLAN, Ceren NAL

Japonyann 1932 ylnda igal ettii Manuryann (Kuzey in), Harbin blgesinde su artma tesisi ad altnda 1936 ylnda resmen kurulan Birim 731in bana askeri tabip Shiro Ishii getirilir. Tesisin asl amac savata kullanmak iin biyolojik silah elde etmektir. 1942 ylnda Shiro Ishii biyolojik sava zerine saha almalarna inli askerler ve siviller zerinde balar. Bu korkun deneyler 1945 ylnda savan sonuna gelindiinde Japonlar yapy havaya uurana kadar devam eder. 1946 ylnda ABD, Shiro Ishii ile edinmi olduu bilgileri onlarla paylamas karlnda sava sularndan yarglanmamasn salayan bir anlama yapar. Birim 731de yaplan asl deney tifs, dizanteri, kolera gibi hastalklar tayan bakterileri retmektir; ancak bunun yannda viviseksiyon, ar soua maruz brakma, hastalk bulatrma ve seyrini izleme gibi akla uygun olmayan deneyler yaplmtr. Sava bittiinde Japon ordusu inden ekilirken hastalk kapm ok sayda hayvan doaya brakr. Yaylan hastalklardan dolay Harbin blgesinde en az 30.000 sivil lr. Sava sulusu olarak yarglanan Birim 731 yelerinden ABD ve mttefikleri tarafndan yarglananlarn bir ksm ceza alr ve onlar da 1958de serbest braklrken Sovyet Rusya yarglad yelerin hepsine mebbet hapis cezas verir ve uygular. Birim 731 bu merkezlerden

Kara lm Veba

Erhan Ylmaz, smail Arslan, M. Bahadr Omar, brahim Topu

Kara lm olarak bilinen veba salgn ilk olarak 1300lerde inde ortaya kt. Kurbanlarn ikayetleri arlar, ate ve bulantyla balyordu. nsanlarn dirseklerinde ve kasklarnda mor kabarklklar oluuyor ve ksa srede yumurta byklne ulap sertleiyordu. Bu yumurtalar patladnda iinden pis kokulu siyah bir madde fkryordu ancak bu rahatlama kurban iin ok ge oluyordu. nk hasta be gn iinde lyordu. inden ticaret yolu ile hastalk yava yava avrupaya doru yol ald. Avrupada kedilerin parlayan gzleri ve geceleri darda ok dolamalar yznden bu cadlarn byl hayvanlar olduu dnlyordu. Binlerce kedi katledildi. Bu katledili aslnda hastala kar savunmann birinci hattn ortadan kaldrma manasna geliyordu. nk hastalk etkeni olan yersinia

52

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

pestis, fare biti ile tanyordu. 14. yyda hastalk avrupada be defa daha ba gsterdi. Sonuta hastalk avrupa nfusunun te birinden fazlasnn lmne neden oldu.

Tp ve Arkeoloji
skelete Dayal Anemi Tans
Duygu Koyiit, Funda Ktk
Paleopatoloji, kemik kalntlarn deerlendirerek, gemiteki hastalklar inceleyen bilim daldr. ncelikle hastaln modern klinik bak asyla anlalmas amalanmaktadr. Paleopatoloji son yllarda byk nem kazanmtr; nk toplayc ve avlayc yaam tarzndan; tarma dayal yaam tarzna geiin salk zerindeki etkilerini incelemek byk bir merak konusu olmutur. Msr ve pirinte bulunan fitat, vcutta demir emilimini inhibe ettiinden, beslenmeleri bu tr yiyeceklere dayanan toplumlarda ilk grlen Demir eksikliine bal anemi, hzla tm dnyaya yaylmtr. skelete baklarak hastalklara tan konulabilineceini gsteren bu proje, Demir eksikliine bal anemi tansnn paleopatolojik yntemlere dayandrlarak konulmasnn nasl gerekletirildiini gstermeyi amalamaktadr. Bu ekilde anemi tansna varmak iin ana kriterler diploenun kalnlamas ve radyografik hair-on-end grntsdr. Calvaria zerinde gzlenen porotic hyperostosis ve orbita tavanlarnda gzlenen cribra orbitalia adl lezyonlar anemide kafatasnda gzlenen deiikliklerdir. Bu lezyonlar demir eksikliini telafi etmek iin kemik iliinde daha fazla eritrosit retme abasndan kaynaklanmaktadr. ou iskelet, kemiklerde bymenin durmasn temsil eden Harris izgilerine ve di minesinde mine hipoplazisi olarak bilinen yine stres kkenli izgilere sahip olsa da, sadece porotic hyperostosis ve cribra orbitalia aneminin direk izlerini tamaktadr. Sonu olarak, paleopatoloji yalnzca hastalklarn evrimsel srelerini ve hastalklarn insan hayatndaki yerini aratrmakla kalmaz; ayrca, tpta karar verme ve tan koyma gibi zor ve bilgi gerektiren basamaklarda modern tbba katkda bulunur.

Kara lm: Veba

Glah Alta, klim Grcan, Murat Frat

Projemizde, bata Avrupa olmak zere tm dnyay saran ve milyonlarca kiinin lmne neden olan vebay ilkadan itibaren tarihsel olarak inceledik. ncelikle hastaln tbbi ynn, nasl ilerlediini, belirtilerini ve veba mikrobunu anlattk. Daha sonra tarih boyunca ka kiinin ldn aratrdk. Kara lm olarak adlandrlan vebann toplumlar zerinde nasl etkiler braktn inceledik ve sanatsal, dinsel, demografik, psikolojik etkileri zerine rnekler verdik. Sonu olarak, gnmzde yeri olmayan vebann gemite ne kadar byk ykmlara sebep olduunu anlatmaya altk.

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

53

Tp ve nan
tenazi ve Organ Nakline Dinsel Yaklamlar
Esra Firat, Elif Gamze Bykkpc, Elif Mukime ztrk, Bra Betl zmen
Bioetik meseleler aslnda bir anlamda modern hayatn getirdii problemler olarak dinin karsnda veya yannda yer almaktadr. Desteklenmi intihar olarak da adlandrlan tenazi dnyada eitli ekillerde uygulanmakta ve baz lkelerde yasa ile yasaklanm, bazlarnda ise yasalarla ekil verilmitir. Gnmzde dolayl, direk, gnll, gnlsz gibi birka ekli bulunmaktadr. Budistlerin ounluu gnll olmayan tenaziye kardr. Gnll tenazi hakkndaki dnceleri ise ok net deildir. Budizm zarar vermeme prensibine ve hayat sonlandrmadan uzak durmaya byk vurgu yapar. Genelde hristiyanlar tenaziye kardr. zellikle katolik kilisesi insann lme hakknn olduu dncesine kar kmaktadr. nsanolu hareketlerinde hrdr fakat bu hrriyet ona kendini ldrme hakk vermez. Yahudi geleneine gre insan hayatn koruma, hayatn en stn deerlerinden birisidir. Yahudilerde tenazi cinayet gibi addedilir. Bu kural kesin kabul edilmektedir ve istisna tekil edecek bir durum sz konusu olmadn vurgularlar. Organ nakline gelince, transplantasyon ilk yllarda canl donrlerden organ karlmas ve nakledilmesi sebepleriyle Katolik kiliseleri tarafndan onaylanmamt. Btnl bozulan insanda kalan doku ve organlarn bu ilevlerini srdremeyecekleri gibi, alnan organlarn da grevlerini yapamayacaklar inan geerliydi. Ancak yaklak 60 yl sonra klinik sonularn ortaya koyduu gereeklerin etkisi altnda organ naklini destekleyici tutum ortaya kmtr. slam dini ise insann normal durumlarda l veya diri kimselerden alnan para veya organlarn kullanlmasnn insan varlna saygszlk olarak deerlendirmitir. Ancak dinen yasakl olan eylerin de, gerei durumunda ve baka bir arenin olmad durumlarda yaplabilecei konusunda aklk getirilmitir. Etik adan ise tedavisi yaplacak hastann kendisine yaplacak nakle izin vemi olmas gerekmektedir. tenazi konusunda da sz konusu durumun geri dnnn olmamas hala birtakm tartmalar beraberinde getirmektedir.

Tp ve Etik
Organ Turizmi
alar Sargl, Derya Aydn, Ceyhun Kln
Organ ticareti zinciri tm dnyada korkutucu bir hzla yaylmaktadr. Zengin hastalar in, Pakistan, Nepal, Msr, Filipinler ve Trkiye gibi yoksul insanlarn bol olduu lkelere turistik geziler gerekletirmekte; paray bastrp istedii organ yerinden skmektedir. Toplumlarn sosyoekonomik dzeyinin dkl ve toplum bilincinin yetersizlii bu konuda nemli rol oynamaktadr.Konunun eitimini alan tp fakltesi rencileri arasnda yaplan bir aratrmada bile rencilerin byk bir ksmnn konu hakknda yeterli bilgi sahibi olmad grlmtr. Organ ticaretinin bu boyuta gelmesinde yeterli organ bulunamamasnn da nemli bir sebep olduunu dnrsek organ bann ve organ ba kampanyalarnn nemi ortaya kar.

lm

dris Bura, erik Qurban, Ali Adna, Hac Hasan Yeter

Bu projenin yaplma amac, lme yalnzca tbbi deil, hukuksal, ekonomik, antropolojik, dini, sosyal ve dier alardan yaklamak mmkndr. Doktorlarn, lmn yalnzca tbbi ynyle ilgilenmeleri onlar eksik ve yetersiz klar. Doktorluk; ne kadar gelimi teknolojiler kullanlrsa kullanlsn, zde, iki insan arasndaki zel ve ok yakn bir iliki olma konumunu srdrmelidir. lmn tbb, etik, felsefi ve sosyal boyutlar vardr. lmle srekli i ie, kar karya olmamza ramen; zerinde zorunlu kalmadka konumadmz bir konudur lm. Bir doktor olarak lm konusuna uzak durmamz sz konusu deildir. lm ile yaam arasndaki balant bu iki kavramn tanmlarnda kendini ok iyi sergilemekte; yaam tanmlamadan lm tanmlanamamaktadr... lm genel anlamyla yaamn olmamas biiminde tanmlamak ok pratik bir zm gibi grnmesine ramen, bu tanm yanltc olabilir. Uzayda yaam olmamas ile uzayn l olmas ayn deildir. lm, yalnzca yaam veya yaamakta olan varlklar iin sz konusu olabileceinden, uzayn l olduunu sylemek onun yaam olduunu sylemek olur. lm daima yaama bavurarak tanmlamak zorunda olmamz, bizi yaamn tutarl bir tanmnn gerekli olduu yargsna gtrr. Bu nedenle lmn de ideal bir tanm yaplamaz. Doa, yaam ile lm birbirinden ayrma konusunda bizim kadar srarc deildir. Yaam, canll belirleyen eler olarak unlar gsterilebilir: organizasyon, uyarlabilirlik, hareket, byme,reme uyum salama. Baz canllarda bunlardan bir veya birka bulunmayabilecei gibi (virslerde hareketin olmamas), baz cansz varlklarda bu zelliklere rastlanabilmektedir. Canll tanmlamadaki bu karmaa yalnzca bir felsefe sorunu deildir. lm, birer doktor olarak, kimi zaman abalarmzn odak noktasn oluturmakta; kimi zaman baarmzn derecesini belirlemektedir. Doktorlarn, lm olgusunu zihinlerinden uzak tutmak, anlamaktan kanmak gibi bir lksleri yoktur.

Embiryonik Kk Hcre ve Etik

Kays Mende, Cemal zsaygl, Mehmet Akif

Embiryonik kk hcre ve etii baslg altnda konumuzu seerken yaptmz almalardan zevk alacamz biliyorduk, ama konumuzun geniliinin bizleri bu denli zorlayacan hi tahmin etmiyorduk. Bilim cevrelerinde sonu gelmez tartmalara yol acan kk hcre tartmalar ile ilgili haberleri ska okumaktayz.Halen lkemizde yasal bir dzenleme olmamas,uluslar aras arenadaki belirsizlik karsnda yadrganmamaldr.Ancak son yllarda hzla gelien regenerasyon(hayat bilimi)olarak adlandrlan bu alann hukuksal alt yapsnn olmamasnn,istenmeyen sonuclara ack kap braktgnn bilincinde olmann vaktidir. Projemizi hazrlarken unu fark ettik ki Trkiyede Saglk Bakanlgn embiryonun yasads olarak aratrmada kullanmasn hala denetleyebilmi deil!

Karantina

Osman Salam, Mehmet Koer, Ali Halc, Mustafa Akn

Dnya tarihi boyunca tp bilimi eitli aamalardan geerek gelimitir.Bizde grup olarak karantina uygulamasnn geliimini inceledik.Karantina her ne kadar uygulamalar snrl olsada salgn hastalklarn tarihi kadar eski.zellikle ortaada

54

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

nsanlk d uygulamalaryla karlatmz karantina uygulamasnn tarihi geliimini incelediinizda sizde bizim kadar aracaksnz...

nsanlk in Yitirilen nsanlar

Nihan ahin, Havva Yeildali, Hasan Benar

Tarihte insan denek olarak kullanlmtr. Bunun en arpc rnei 2. dnya sava srasnda dr. Josef Mengele nin yapm olduu deneylerdir. Bu konu ile ilgili Dnya Tp Birlii Helsinki Bildirgesi yaynlanmtr . Konu ile ilgili kitap aratrmas, josef mengele ve fikirleri ile ilgili aratrma yaptk.

duygu diye.Cevap: ok bir ey fark etmiyor mmkn olduunca normal bir hayat yasamaya, durumumu dnmeden ya da yapamadm eylerden pimanlk duymadan yaamaya alyorum. Hastaln bir ok bilinmeyeni var; tedavi de bunlardan biri.u an iin hastalarn yaam sresini uzatan baz ilalar olsa da kesin tedavisi bilinmemekte, gen almalar ve kk hcre aratrmalar hala devam etmektedir. ALS hastalarnn yaadklar fiziksel zorluklardan te parlak zekalar,aileleri ve dostlaryla paylatklar mutluluklar var.Salk mutluluk deilse baka ne olabilir?

Snrlar Amak

ldn Dediysek lmsndr Kardeim!!!

Meri Aykol, Meri nver, Mert Esme
Biz tip doktorlari olarak meslek hayatimiz boyunca en azindan bir kez beyin lm tanisini koymak zorunda kalacagiz.Gnmzde de verilen hatali kararlar ve bunlarin sonularini ele alan ok fazla haberle karsilasiyoruz.O zaman neden yillardir degisen prosedrleri olan ve hala tam olarak aiklanamamis ynleri bulunan beyin lm kavramini gnmz kurallariyla bir kez daha ele almiyoruz?

Mihrimah Selcen Bac, Arman Erkan, Mehmet Tun

Snr Tanmayan Doktorlar rgt, yaklak 60 lkede sava, epidemi, doal ve insan yapm afetlerin madurlarna acil yardm salayan bamsz, uluslararas, tbbi, insani bir organizasyondur. Acil yardm salamay ve bakm altndaki insanlarn kt durumlar hakknda kamuoyu oluturmay ama edinen bu rgt 1971de hkmetlerden bamsz olarak Dr. Bernard Kouchner tarafndan kurulmutur. 1999da yelerinin acil durumlarda srekli yardm salama abalar ve potansiyel insani felaketlere uluslararas dikkati ekme almalar nedeniyle Nobel Bar dlne layk grlmlerdir. Yrttkleri iler arasnda temel salk destei, rehabilitasyon, hastane ve klinik kurmak, cerrahi giriimlerde bulunmak, epidemilerle mcadele etmek, a kampanyalar yrtmek, malnutrisyonlu ocuklar iin aevleri amak, mental salk hizmeti sunmak vb. almalar yer alr. Gerekli durumlarda temiz su ve barnak ihtiyalarn karlarlar. 1971den bu yana 1972 Nikaragua depremi, 1976 Lbnan Sava, 1980 Sovyetlerin Afganistan igali, 1986 Sri Lanka i sava, 1992 Somalideki ktlk, 1993-94 Bosna Sava, 1999 Kosova Sava, 2001 HIV/AIDS Pandemisi, 2002 Afrikada stma pandemisi, 2003 Amerikann Irak igali, 2004 Darfur i sava gibi felaketlerde evlerinden binlerce km uzakta blge insannn yardmna koan gnlllerin grev yapt bir rgt olan MSF tp insanlar tarafndan daha iyi tannmaldr..

Afrikada Aln l

Ekin Krcal, Nilgn Eraslan, Tuba lkevan, mmglsm Gne

Dnyada herkese yetecek olandan ok daha fazlas retiliyor; ama her gn 852 milyon a uyuyor. Her gn 4 saniyede bir kii alk sebebiyle hayatn kaybediyor. Peki, kronik aln yaratt sorunlar ve semptomlar nelerdir? Kronik aln normal semptomlar (bireyden bireye deimek zere) vital organlarn bzlmesini; kalp, akcier, overler ve testislerin ilevini kaybetmesini ierir. Daha sonraki semptomlarsa kronik diyare, anemi, kas kitlesinde ve gcnde azalma, dk vcut scakl, yemek sindiriminde yetersizlik, baklk sorunlar, deri altnda sv birikiminden dolay ime ve libido azalmasdr. ocuklarda etkiler daha uzun srer ve kalc byme ile zihinsel geliim bozukluuna sebep olur. Kronik aln birok semptomu kalcdr. Aln ileri evrelerinde vcudun glikojen ve ya depolar tkenir ve vcut kendi kas kitlesini sindirerek enerji elde etmeye balar. Bunun sonu da lmdr. Peki bu lmleri durdurabilmek iin hibir ey yapamaz myz??

Hangisi Gerek, Hangisi Yanlsama: Tart m Ayna m?

Meltem Kirli, stem Kse, Derya Bozkurt
Bir gereksinim olmaktan ok geleneklerin biimlendirdii yemek yeme alkanl; hzl yemek yiyerek, yemek srasnda baka eylerle ilgilenerek ya da zamanszlktan yaknp geitirilerek yeni alkanlklara dnyor. ada toplumlarda yemek yeme alkanlklarndaki bu deiimler, yeme bozukluklarna kadar varan birok sorunu karmza karyor. Ksaca yeme bozukluklar; itahszlk, kusma ve ar yeme olarak sralanyor. Yeme bozukluunun nasl balad ve ne yne kayaca ise kiiye gre deiiyor. Ama hepsi iin ortak bir tavrdan bahsediliyor: Kendi vcut alglarndaki yanlsama. te bu yeme bozukluklarndan biri olan anoreksiya nevroza, gemii Antik Yunana kadar dayanan ancak ilk detayl tbbi aklamann 17. yy.da Richard Morton tarafndan yapld bir hastalktr. Bu hastalk; psikolojik kkenli basit bir itahszlk olmayp, belirgin lde kilo vermeye ynelik davran biimi, imanlamaktan ar korku ve kadnlarda amenore, erkeklerde cinsel g ve ilgide azalma eklindeki endokrin bozukluklarla karakterize psikiyatrik bir hastalktr. Yaplan aratrmalarda insidansnn ada Bat toplumlarnda Dou toplumlarna gre daha yksek olmas ve mortalite riskinin % 5,9 gibi yksek bir deerde olmas, bu hastal nemli klmaktadr. Bu projedeki amacmz; gemii ok eskilere dayanan fakat grlme sklnn giderek artyor olmas ve mortalite riskinin yksek bir deerde olmas nedeniyle gnmzde nemli bir hastalk haline gelen anoreksiya nervozay; tanm, tarihesi, epidemiyolojisi, etiyolojisi, semptomlar, tans, tedavisi ve komplikasyonlar kapsamnda incelemektir.

Alan Raz Veren Raz M?

Abdullah Mert, Fatih Grler, Keziban Kendirli

Geleneksel tp etiinde hekim, hastaya hangi tedavinin yaral olduunu dnrse onu uygulard (paternalizm). Fakat tp biliminin son 50 ylda ileri derecede yol kat etmesi ve teknolojinin gelimesi, tedavi seeneklerini arttrd. Bu durum da hangi tedavinin daha yararl olduu hakknda tartmalarn balamasna sebep oldu. Tp etii fark kavramlar zerinde almaya balad. 1950lerin ikinci yarsnda ortaya km ve 1970lerde geni bir biimde tartlmaya balanm olan aydnlatlm onam kavram da bunlarn banda gelir. Aydnlatlm onam, hastann kendisine uygulanacak herhangi bir tbbi ileme onay verebilmesi ya da reddedebilmesi iin yeterince bilgilendirilmesi srecidir. Bilgilerin uygun bir dil ile aklanmas, bunlarn hasta tarafndan anlalmas, hastann gnll olmas ve onay vermeye yeterli olmas gerekir. Hastann yetersiz olduu durumlarda (hastann ocuk yata olmas veya aklen yetersiz olmas gibi) ise bata hasta yaknlar olmak zere hasta yerine bakasndan onam alnr. Buna da dolayl onam denir. Dolayl onamda sz hakk tamamen onam verecek olan nc ahsa aittir. Hekimin hibir sz hakk yoktur. Hekim, alt yllk temel eitimini, varsa uzmanlk eitimini, i tecrbesini ve tm kariyerini bir kenara brakarak be veya on dakika iinde hasta yaknna verebildii bilgilerle bu byk kararn verilmesini beklemek zorundadr. Genellikle toplumun deer yarglar temel alnarak verilen bu tr onamlarda da bazen sonular ar olmaktadr. Bu yzden dolayl onamda hekimlerin katlm arttrlmaldr ki bylece herkes ihtiyac olan tedaviyi alabilsin.

Alsli Hayatlar

ada Savran, adiye Selin Ba, Mehmet Fatih ahbaz

ALS(amyotrofik lateral skleroz), ayn zamanda Lou Gehrig hastal olarak da bilinen, beyindeki ve medulla spinalisteki motor noronlarn dejenerasyonlar ile oluan ilerleyici nromskler bir hastalktr. Nadir grlmesi ve baz nl kiilerin de bu hastala yakalanmas nedeniyle bizi aratrmaya yoneltmitir. Suna Kra, Stephen Hawking ve Sedat Balkanl bilinen nl rneklerdir. Trkiye ALS`yi Fenerbaheli Sedat Balkanl`nn yakalanmasyla tanmt.Dnyada ise Stephen Hawking hastalna bak asyla dikkat ekmiti.Web sitesinde kendisine en sk sorulan soruyu yle cevaplyor: Bana genelde soruyorlar ALSli olmak nasl bir

Hastalk rtkanl

Onur Akhan, Ahmet lbay, Ferhat brahimov

Yaklak 30 yl kadar nce dnyann en tannm ila irketlerinden Merckin genel mdr Henry Gadsden, Fortune dergisine skntlarn anlatyordu.ok samimiydi.Emeklilii yaklamakta olan Gadsden ila pazarnn insanlarla snrl olmasnn sknt yarattn syledi.O Merckin tpk nl bir ciklet reticisi gibi olmasn istiyordu.Hayali gerekten bykt.Salkl insanlara ynelik ila retmekte o zaman. Merck herkese satmaya muktedir olacakt.Bu demeten

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

55

gnmze gelindiinde ise hayallari gerek oldu. Bugn, dnyann en byk ila irketlerinin pazarlama stratejileri saldrgan bir biimde salkl ve iyi durumdaki insanlar hedefliyor.imnizdeki lm,yalanma ve hastalk korkularn kayan 500 milyar dolarlk ila endstrisi(Dnyann en byk 3. Sektr), yapt promosyon kampanyalaryla insan olmann anlamn deitiriyor. Youn reklamlar ve ikiyzl bilinlendirme kampanyalar, salna dikkat eden insanlar endieli hastalara dntryor.Ayrca ila firmalar bir yandan hastalklarn snrlarn geniletirken, bir yandan da hastalk sebeplerini daraltyor. Yaklak 30 sene nce Ivan Illich adl bir dnr, genileyen tbbi yaplanmann hayatn kendisini tbbiletirdiini, insann lm ve ac ekme gereiyle baa kma yetisinin kertilmeye alldn ve gittike daha sradan insann hasta snfna sokulduunu syleyerek dikkatleri bu konuya ekmi.Henz hastalanmam ya da iyileme umudunu kaybetmi insanlar zerine nfuz kurmaya alan tp sistemini eletirmi.Gnmze bakldnda hakl kmasyla karlayoruz.Btn bu olaylara bir tanm getirmek gerekirse en uygunu 10 yl nce tp yazar Lynn Payerin hastalk rtganl tanmdr.

lm Nedir?

dris Bura erik, Qurban Ali Adina, Hac Hasan Yeter

Bu projenin yaplma amac, lme yalnzca tbbi deil, hukuksal, ekonomik, antropolojik, dini, sosyal ve dier alardan yaklamak mmkndr. Doktorlarn, lmn yalnzca tbbi ynyle ilgilenmeleri onlar eksik ve yetersiz klar. Doktorluk; ne kadar gelimi teknolojiler kullanlrsa kullanlsn, zde, iki insan arasndaki zel ve ok yakn bir iliki olma konumunu srdrmelidir. lmn tbb, etik, felsefi ve sosyal boyutlar vardr. lmle srekli i ie, kar karya olmamza ramen; zerinde zorunlu kalmadka konumadmz bir konudur lm. Bir doktor olarak lm konusuna uzak durmamz sz konusu deildir. lm ile yaam arasndaki balant bu iki kavramn tanmlarnda kendini ok iyi sergilemekte; yaam tanmlamadan lm tanmlanamamaktadr... lm genel anlamyla yaamn olmamas biiminde tanmlamak ok pratik bir zm gibi grnmesine ramen, bu tanm yanltc olabilir. Uzayda yaam olmamas ile uzayn l olmas ayn deildir. lm, yalnzca yaam veya yaamakta olan varlklar iin sz konusu olabileceinden, uzayn l olduunu sylemek onun yaam olduunu sylemek olur. lm daima yaama bavurarak tanmlamak zorunda olmamz, bizi yaamn tutarl bir tanmnn gerekli olduu yargsna gtrr. Bu nedenle lmn de ideal bir tanm yaplamaz. Doa, yaam ile lm birbirinden ayrma konusunda bizim kadar srarc deildir. Yaam, canll belirleyen eler olarak unlar gsterilebilir: organizasyon, uyarlabilirlik, hareket, byme,reme uyum salama. Baz canllarda bunlardan bir veya birka bulunmayabilecei gibi (virslerde hareketin olmamas), baz cansz varlklarda bu zelliklere rastlanabilmektedir. Canll tanmlamadaki bu karmaa yalnzca bir felsefe sorunu deildir. lm, birer doktor olarak, kimi zaman abalarmzn odak noktasn oluturmakta; kimi zaman baarmzn derecesini belirlemektedir. Doktorlarn, lm olgusunu zihinlerinden uzak tutmak, anlamaktan kanmak gibi bir lksleri yoktur.

Yastk Melei- Bir Anne ocuunun Bymemesini Neden Ister?

Elif Tue Korkmaz, Serpil Ik, Zeynep Ba
Proje gerekemiz; ilk kez ABDde uygulanan Ashley tedavisinin ieriini aratrmak, bu tedavinin lkemizdeki yansmalarna bakarak nsan hayat zerinde ne kadar yetkimiz var? sorusuna etik kurallar erevesinde bir yant bulmaya almaktr.Projemizde deiimlerin her zaman iin radikal olann bir ekilde yeteri kadar tekrarlanarak sradan olana dnecei dncesinden yola karak ilerde lkemizde uygulanmas muhtemel olan Ashley tedavisini tm art ve eksileri ile anlatmay amaladk. Peki Ashley tedavisi nedir? Aslnda bu terim birok medikal ilemin tmne verilen bir addr.Genelde; yksek doz estrogenle bymeyi durdurmak, menstrel siklusu elimine etmek iin histerektomi, ileride bydnde rahatsz olmamas iin gslerinin alnmas ve poulasyonda ok sk grlen appendisiti engellemk iin appendectomy gibi birok prosedr kapsyor. ABDde yanda bir ocuun zeksna sahip olan, yrme ve konuma yetisi bulunmayan statik ensefalopati tans konulan dokuz yandaki Ashleyin ailesi, bu tedaviyi ilk kez uygulayarak etik tartmalara neden olmutur. Konu Trkiyede tedavinin; 13 yandaki ocuklar Umut Merte de uygulanmas istemiyle Etik Kurula bavuran bir aile nedeniyle tekrar gndeme gelmitir. Konuyla ilgili grlerini aldmz niversitemiz Deontoloji, Tp Etii ve Tarihi Anabilim Dal retim yelerinden Nkhet rnek Bkene gre konuyla ilgili temel sorularmz unlar olabilir: Kimin ncelikli karlar gereksinim iermeyen bir tbbi/cerrahi giriimi hakl karabilir? Bu karlar, nerilen mdahaleyi hakl gsterir mi?Ebeveynlerin yaptklar deerlendirmeler karar verme asndan uygun mudur? Ebeveyn karar etik kurul tarafndan onaylanmam olsayd ya da etik kurul onaylad halde hekimler bu uygulamalar yapmay reddetmi olsalard ne olacakt? Eer hastann kendisi bu uygulamalara onam verebilecek durumda olsayd, karar ayn ynde mi olurdu?

Primum Non Nocere Beni Deitirme

Cemre Kolsuz, Serkan Asil, Bayram Bykbulut, Burak Bahadr

nsanlarn kiilikleriyle ilgili beyinde merkezler bulunmaktadr. Bu merkezler eitli travmalar ya da tbbi uygulamalar sonucu hasarlanabilmektedir. Biz projemizde kiilik deiikliklerine neden olan tbbi uygulamalar konu aldk. Epilepsi cerrahisi sonucu frontal lobdan para alnmas,ya da frontal lob travmalar nde gelen nedenlerdendir. Ayrca bir dnem obezite tedavisinde kullanlmas dnlen amfetaminler bamllk oluturmalar durumunda paranoid izofren tabloya neden olabilmektedir. Bunlarn yannda ak kalp ameliyatlar srasnda hastann bir mddet hipokside kalmas kiilik deiikliklerine yol aabilmektedir. almamz sonucunda grdk ki bir dnem normal kabul edilen ve rutin uygulanan ilemler kalc kiilik deiikliklerine neden olabilir. Hekim olarak bize den hastaya yaklarken her zaman tedbirli olmak ve var olan deitiren her trl uygulamann olumsuz bir sonuca yol aabileceini gz nnde bulundurmaktr.

Tarih Boyunca Tbbiyeli

Mavi Renge Siyah zm

Dirsam Ahmad, ada Balc, Hasan Bykdoan, Mehmet Karahan

Fransz Filozof Dr. Emile Littre, Hekimlik adi bir sanat dzeyine dmek istemezse kendi tarihi ile megul olmaldr. demitir. Gerekten de, toplumun btn snflaryla ve sosyal tabakalaryla ili dl olan hekimlik meslei, kendi geliim basamaklarn daha iyi kavradnda gerek bilimsel adan gerekse de nitelikli salk hizmeti asndan istenilen noktaya ulama imkanna sahip olacaktr. Osmanl Devletinden bugne kadar Anadoludaki tm sosyal hareketlenmelere bir l -tbbiye, mlkiye, harbiye- nclk etmitir. 14 Mart 1827de ilk tbbiyenin kurulduu tarihten itibaren aydn tbbiyeli gen lkesinin sorunlarna gzlerini yummam, retim dilinin Franszca deil de Trke olmas iin verdii destans mcadeleler, 5 yiit tbbiyelinin ttihat- Osmanl Cemiyeti kurmasyla devam etmitir. anakkale ve Kurtulu Savanda tbbiyelinin rol byk nem tamaktadr. phesiz bahsedilen kahramanlk dolu mcadeleleler nc tbbiyelileri yaratmtr. Dr. shak Sukt, Dr. Abdullah Cevdet, brahim Temo ve erafettin Madum lkedeki istibdat ykp merutiyet ynetimini getiren ttihat ve Terakkinin kuruculardr. rgt tbbiyenin bodrum katndaki odun ynlarnn zerinde oluturmulardr. Bir dier tbbiyeli nc de kapitalizm ncesi retim ilikilerini inceleyip tarihin zerindeki sis perdesini ortadan kaldran Kurtulu Savanda Kyceiz Kuvvay- Milliye genlik komutan Dr. Hikmet Kvlcmldr.

Enes elik, Gkhan ahin, mer F. Akay

Yzyllardr rk ayrm pek ok toplumun bar ve huzur iinde yaamasn, bilimde ilerlemesini, kltrn gelitirmesini engellemitir. Almanyann Yahudilere yaptn yanl bulan Amerikann kendi vatandalarna, srf deri rengi siyah diye tp bilimi kadar kutsal bir alanda ayrmclk yapmas bilimin gelimesine engel tekil etmitir. Fakat bu zenci bir asistan olan Vivien Thomas durduramam; hatta onun iin aratrmalarda tevik edici bir faktr olmutur ve ok da baarl olmutur. nsanlarn deri renginin, onlarn mesleini belirleyemeyeceine en byk kantlardan biri deil midir bu? Bir insan beyaz deilse, yahudiyse veya kzlderiliyse ona normal insanlardan farkl m davranlmas gerekir? Elbette hayr. Ancak gnmzde bile bu ayrm olduu halde o zamann Amerikasnda zencilere kar onlarn beyazlarn hizmeti iin yaratld dncesi hakimdi; ancak Vivien Thomas bu dnceyi rten en nemli aktrlerden biri oldu. Bu saygnl tp dnyasnda yapt baarl almalar sayesinde elde etti ve ocukluundan beri olmak istedii doktorluk mesleine sonunda fahri doktor olarak da olsa kavutu, hak ettiini ge de olsa kazanm oldu.

56

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Sava dnemi ve sonras siyasal gelimelerde Dr. efik Hsn Deymer, Dr. Reit Galip, Dr. Tevfik rt Aras, Dr. Refik Saydam da tarihe iz brakacak faaliyetler ierisinde bulunmulardr. Biz de projemizde gnmz tp fakltelerinin tarihimize yakr konuma gelmesine katkda bulunmak iin, tbbiyeyi ve nc tbbiyelileri inceledik.

Kt Hekimlik Uygulamalar

smail Aydn Adgzel, Mahmut Cesur, Zekeriya Ersin elen, Mustafa Abal
Kanunlar Bilmemek Mazeret Saylmaz! (TCK Madde: 4). Hekimlerin uymakla ykml olduu mesleki ve etik kurallar genel olarak yasal sorumluluklarnn da esasn oluturur. Hekimlik doas gerei riskli bir itir. Her tbbi giriimin, tbbn kabul ettii normal risk ve sapmalar erevesinde doabilecek kt sonular hekimi sorumlu klmaz. Ancak tbbi yardmn zenle yrtlmesi zorunluluu(zen borcu) vardr. Eskiden hekim hatalar TCK nn 455. ve 459. maddelerindeki hkmlere gre yarglanmtr. u anda hekimin cezai sorumluluu. 12/10/2004 tarih, 25611 sayl yeni TCK da(1 Haziran 2005te yrrlle girdi) yeniden belirlenmitir(83.-85. ve 89. maddelerle). nceki TCKde taksir ayr bir balk olarak tanmlanm olup 45. maddede sularda istisnai bir kusurluluk tr olarak kabul edilmitir. Yukarda Tedbirsizlik veya Dikkatsizlik veya Meslek ve Sanatta acemilik veya nizama evamir ve talimata riayetsizlikle bir kimsenin lmne veya yaralanmasna neden olmak su saylm ve belirli cezalar ngrmt. Bir baka deyile, TCK taksir ekillerini 4 acemilik, 4-dzen, direktif ve genelgelere aykr harekettir. Bu maddelere 16/07/1964 ylnda 501 nolu kanunla eklenen birer fkra ile verilecek cezalar, kursun derecesine gre sekizde birine kadar indirilebilir denmitir. Bu hkm uygulamada hekimlerin hapis cezas almalarn bir eit nleyici rol oynamtr. Yllardan bu yana uygulanmakta olan TCK da, yukarda belirtildii zere taksirli hareketler 4 balk altnda tek tek saylmt. Hekimlerin, karlatklar somut bir olayda kendi tutum ve davranlarnn bu balklardan hibirine girmediini ispat etmeleri daha kolayd. Yeni TCK ile getirilen dzenlemede dikkat ve zen ykmllne aykrlk gibi ok daha soyut bir lt getirilmitir. Hekim, istenmeyen bir olay bana geldiinde, nasl ve ne ekilde bu ykmllne aykr hareket etmediini ispatlayacaktr? Bu durum, hekimlerin daha kolay ve haksz bir ekilde sulanmalar ve yarglanp ceza almalarnn yolunu aacaktr.

kampanyalaryla insan olmann anlamn deitiriyor. Youn reklamlar ve ikiyzl bilinlendirme kampanyalar, salna dikkat eden insanlar endieli hastalara dntryor. Yaklak 30 sene nce Ivan Illich adl bir dnr, genileyen tbbi yaplanmann hayatn kendisini tbbiletirdiini, insann lm ve ac ekme gereiyle baa kma yetisinin kertilmeye alldn ve gittike daha sradan insann hasta snfna sokulduunu syleyerek dikkatleri bu konuya ekmi.Henz hastalanmam ya da iyileme umudunu kaybetmi insanlar zerine nfuz kurmaya alan tp sistemini eletirmi.Gnmze bakldnda hakl kmasyla karlayoruz.Btn bu olaylara bir tanm getirmek gerekirse en uygunu 10 yl nce tp yazar Lynn Payerin hastalk rtganl tanmdr.

Tbbiyeli Hrszlar

Yiit Sezer, Mustafa Tour, Bedri Karaismailolu

ntihal, yaammz ierisinde bir ok alanda ska rastlayabileceimiz bir kavram. Yalnzca bilim, edebiyat, sanat deil; gnlk ilikilerimizden, devlet ilikilerine kadar geni bir dairede ok sayda rnekleriyle karlaabiliriz. Bir eit emek hrszl olan bu davrann rneklerine tp dnyasnda da ska rastlamaktayz. Fakat dnyann eitli yerlerinde yaanan bu intihal olaylarnn nasl gelitii ve sonuland hakknda ok fazla bilgiye sahip deiliz. Bu alma ile tp dnyasnda sansasyona yol aan baz intihal vakalarn geni ve ayrntl bir biimde incelemeyi hedefledik. Amalarmz; intihal kelimesi ak ve anlalr bir ekilde tanmlamak, intihal suunun eitlerini ve yasamzdaki yerini paylamak, tp dnyasnda sansasyona neden olmu intihal rneklerini balangc, geliimi ve sonular itibariyle ortaya koymak ve yaplan intihallerin nedenleri ile birlikte genel zelliklerini aratrmaktr.

321 Knock-out

Burak Omay, Mehmet Aycan zek, Emin Soyer, Ahmet Bilgehan ahin
Knock-out fare, bir ya da birden fazla geninin iptali sonucu genetik yaps modifiye edilmi faredir. Knock-out teknii nkleik asit dizisi belirlenmi ancak fonksiyonu tam olarak bilinmeyen genler hakknda bilgi edinmek iin kullanlr. Genin inaktive edilmesi ve ortaya kan deiikliklerin incelenmesi ile genin olas fonksiyonu saptanabilir. Fareler zerindeki ilk knock-out prosedr 1987-1989 yllar arasnda Mario R. Capecchi, Martin Evans ve Oliver Smithies tarafndan gerekletirilmitir. Bu alma onlara 2007 Nobel Tp dln kazandrmtr. Bu projeyi yaparken knock-out fare ynteminin kullanm alanlar ve insanla olan faydalarn irdelemeyi; Nobel dlne layk grlen bu yntem hakknda ayrntl bilgi edinmeyi ve tp fakltesi rencilerine bu yntemle ilgili bir perspektif kazandrmay amaladk. Gen hedefleme, spesifik genlerin fonksiyonlar hakknda hipotezler kurmaya ve bunlarn laboratuar koullarnda deneylerle incelenmesine olanak salamtr. Gen hedefleme ynteminden nce, genlerin rolnn anlalmas hastalardaki spontan mutasyonlarn gzlenmesi, hayvan modellerinin insan hastalklarna ilikilendirilmesi ve hcre kltrne dayalyd. Ancak hcre kltrleri, patogenezinde birden fazla sistemin entegre bir ekilde etkilendii hastalklarn anlalmasnda yetersiz kalyordu. Sinir sistemi, kardiyovaskler sistem, immn sistem hakkndaki bilgiler para para kalyordu. Ayrca bu yntemle genetik tp alannda deneysel testler yapma imkan da domutur. Gen hedefleme yntemiyle genetik yaps deitirilen organizmalarda, deitirilen genin btn organizmay nasl etkiledii gzlemlenebilmitir.

Genetii Deitirilmi Organizmalar ve Etik

Sheyla Aya Glenay
Genetii Deitirilmi Organizma (GDO), baka bir deyile Deitirilmi Canl Organizma ya da Transgenik Organizma ise, biyoteknolojinin kullanmyla elde edilen genetik materyal kombinasyonlarna sahip yaayan organizmalardr.Son yllarn nemli gelimelerinden olup beraberinde birok tartmay da getirmi bulunmaktadr. GDOlarn etik olup olmad konusunda yaplan tartmalarn en nemli noktas ise bu tartmalarn manavlardan kongre salonlarna kadar her yerde tartlyor olmasdr. Bunun sebebi ise GDOlarn halk, politik otoriteler, sanayi kurulular, tarmclar, akademisyenler, bilimsel kurumlar gibi her trl kesimi ilgilendirmesidir. Ancak burada doan nemli bir eksiklik ise bu kesimlerin ne kadar bilinli olduudur. Halktan birinin GDO hakknda bir fikri olabilir, ancak bu konuda yeterli bir bilgisi olmayabilir. Dolaysyla etik konularn daha verimli tartlabilmesi iin ilk nce insanlarn bilinlenmesi ve bilgilenmesi gerekmektedir. Bu projede GDOnun tarihesi metotlar ve etik boyutuyla ilgili veri toplanmas hedeflendi.

Hastalk rtkanl

Trkiyede Doktor Olabilmek

Onur Akhan, Ahmet lbay, Ferhat brahimov

Yaklak 30 yl kadar nce dnyann en tannm ila irketlerinden Merckin genel mdr Henry Gadsden, Fortune dergisine skntlarn anlatyordu.ok samimiydi.Emeklilii yaklamakta olan Gadsden ila pazarnn insanlarla snrl olmasnn sknt yarattn syledi.O Merckin tpk nl bir ciklet reticisi gibi olmasn istiyordu.Hayali gerekten bykt.Salkl insanlara ynelik ila retmekte o zaman. Merck herkese satmaya muktedir olacakt.Bu demeten gnmze gelindiinde ise hayallari gerek oldu. Bugn, dnyann en byk ila irketlerinin pazarlama stratejileri saldrgan bir biimde salkl ve iyi durumdaki insanlar hedefliyor.imnizdeki lm,yalanma ve hastalk korkularn kayan 500 milyar dolarlk ila endstrisi(Dnyann en byk 3. Sektr), yapt promosyon

Ece Onat Sinan Mersin Hikmet Ekin Snmez

Dnya Salk rgtnn 2006 Dnya Salk Raporunda, salk alanlar, temel grevleri saln iyiletirilmesi olan kiiler olarak belirtilmitir. Bu, hekimlere hastalklar tan ve tedavinin yan sra u anki seviyeyi koruma ve ykseltme grevini de yklemektedir. Ayn rapordaki nfus ve salk i gc verilerine baklacak olunursa Trkiyenin olmas gereken yerin olduka altnda bir konumda olduu, Avrupada nfusa oranla hekim saysnn en kt olduu iki lkeden biri olduu grlmektedir. Bu projede bu verilerin arkasndaki eitli nedenler aratrlmtr. Ayrca gnmzn hekim adaylarna gelecek konusunda doru bir yaklam sahibi olmalarna yardmc olmak amalanmtr. Dnya ve Trkiye istatistikleri baz parametrelere gre yorumlanm ve Trkiyede uzman hekim saysnn

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

57

yetersiz olduu, ou blgede bir uzman-pratisyen dengesizlii olduu ortaya konmutur . Ayrca zelde alan hekim oran, kriter olarak alnan birinci basamak salk hizmetini baaryla veren lkelere gre yksek kmaktadr. Ancak hizmet konusunda Trkiye olduka geridedir. Uzman hekimlerin artan zelde alma grafii, salk hizmetinin adaletli datlmasn gittike zorlatrmaktadr. ehirlere gre bir inceleme yaplacak olursa; hem zelde hem kamuda alan uzman hekimler belli merkezlerde toplanm durumdadr, bu da halkn ounluunun ikinci ve nc basamak salk hizmetlerine eriimini kstlamaktadr. Bu koullarda hekim adaylarnn ksa vadede alma standartlarn dzeltebilecek bir zm olanakl deildir; ancak uzun vadede niversite hastanelerinin kapasitelerini ve kalitelerini artrmak, hekim saysn yeterli hale getirmek, zel hastaneler iin yatrm alan seilirken eitli blgelere limit getirmek gibi zmler getirilebilir.

etmektedir. Sava iinde nefes aldmz doal ve kltrel evreyi yok etmektedir. O nedenle hekimlik meslei savan doas ile badaamaz. nsann yaatlmas, iyiletirilmesi, yaamnn daha nitelikli bir duruma getirilmesi iin aba harcayan bir meslein sava kart olmas kanlmazdr. O nedenle sava halk salnn ve halk salklarn ilgi alanna girmektedir. Bu proje ile Irak sava ve savan halk sal zerine dorudan ve dolayl etkileri aratrlmtr.

Yeni Trk Ceza Kanununda Hekimlere Suu Bildirme Mecburiyeti Getirilmesinin Aile inde Kadna Ynelik iddet Vakalarna Uygulanmasi ve Etik Adan Deerlendirilmesi
Pnar zdemi,r E. Aye Evren, Hakan Ulu, Y. Burak Atalay
Kadna ynelik iddet, cinsiyete dayanan, kadn inciten, ona zdrap veren fiziksel, cinsel, zihinsel hasarla sonulanan veya sonulanma olasl bulunan, toplum iinde ya da zel yaamnda ona bask uygulanmas ve zgrlklerinin keyfi olarak kstlanmasna neden olan her trl davrantr. Eer kadna iddet uygulayan kii aile bireylerinden birisi ise aile iinde kadna ynelik iddetten bahsedilir. Kadnlar en fazla aile iinde iddet grmektedir. lkemizde her kadndan birisinin en az bir kez einden fiziksel iddet grd bilinmektedir. iddet gren kadnlar salk kurulularn iddet grmeyen kadnlara gre daha fazla kullanmaktadrlar. Hekimler mesleki yaamlarnda einden iddet grdn ifade eden ya da bunu gizleyen ok sayda kadnla karlarlar. Hekimin einden iddet grdn saptad kadnla ilgili olarak yapmas gereken nedir? Durumu yetkili makamlara m bildirmeli, yoksa bu sreci kadnn m balatmasn beklemelidir? Yeni Trk Ceza Kanununa gre grevini yapt srada bir suun ilendii ynnde bir belirti ile karlamasna ramen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gsteren salk meslei mensubu, bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. Aile ii iddet gren bir kadnla ilgili yetkili makamlarn bilgilendirilmesi ile iddet uygulayan kii hakknda iddet maduru ikayeti olmasa bile yasal takip balatlr. iddet uygulayan kiiye evden uzaklatrmas yannda baka cezai yaptrmlar uygulanr. Hekimlerin ncelikli grevi, tedaviye ihtiyac olan kiilere gerekli salk yardmn yapmaktr. te yandan hekimlik bir gven mesleidir. Doktora bavuran kiinin tedavisinin salanmas amac ile verdii bilgiler sr kapsam iinde olup dorudan kiinin zgrl ve kiilik haklar ile ilgilidir. Hekimin asl sorumluluu hastasn tedavi etmek, onun saln dnmektir.

Benim Hastalm, Ben Buldum

ebnem gren Hilayda Karakk Serhat Kiraz

Tp alannda almalar yapan ve insanlk tarihine katk salam olan, fakat bulduklar ve nne gemeye altklar hastalklara kendileri kurban olmu ya da bulduklar mikroorganizmayla bilinli veya bilin d enfekte olmu iki bilim adamnn hayatn, bulduklar hastalklar, bu hastalklardan bilinsiz bir ekilde enfekte olmularsa neyi ihmal etmi olabileceklerini, ya da Barry Marshall gibi bunu bilinli bir ekilde yapmlarsa onlar bunu yapmaya iten sebepleri aratrmak amacyla bu projeye baladk. Carlo Urbani henz tam olarak bilinmeyen ve zerinde alt sars virsyle yetersiz korunmas nedeniyle enfekte oldu ve hayatn kaybetti. Bunda yeterli tedbirlerin alnmam olmas ok nemli bir etken oldu. Dier yandan ise bulduu hastalk etkenini vcuduna alarak bulduu hastala yakalanan Marshall da helicobacter pylori mikroorganizmasnn lser etkeni olduunu gsterebilmek iin bu etkeni kendi vcuduna ald. Sonuta vardmz genel kan ise genellikle yeni bulunmu ve bula yollar, riskleri henz aydnlatlmam etkenlerle alan bilim adamlarnn son derece dikkatli davranmas ve kendilerini korumas gerektii oldu. Yaplacak almalarda bu derece kt sonular dourmam olsa da salk personelinin etkilenmesine sebep olmu olgular ortaya karlabilir ve daha byk kesimleri bilgilendirerek nne geilebilir.

Dediimi Yap Yaptm Yapma

Tahsin Batuhan Aydoan, zgr Semen, Moath Alrawabdeh

Projemizde dnyadaki ve lkemizdeki eitli tp fakltesi rencilerinin sigara ime oranlarn dnemlere gre dalmlara gre aratrdk. Fakltemizde de yapm olduumuz anketle de dnemler aras ime oran, sigara kullanmna balanma ya ve ime nedenleri hakknda genel fikir sahibi olduk.Peki bir doktor adaynn sigara kullanmas ne kadar etik veya etik d?Bunu da anketimizde yer alan bir soruyla yantlamaya altk.Tp rencilerinin sigara kullanmalarna gereke olarak ders yk,stres,bitmek bilmeyen komiteler finaller ardndan TUS ve yeni icat olan zorunlu hizmeti de eklersek pek de kolay grnmyor tp rencisini sigaradan uzak durmas.Dnemlere gre dalmlara baktmzdaysa tabiki doal olarak preklinik dnemlerde zirve dnem 3 teyken klinik dnemlerde de zirveyi intern doktorlarmz oluturdu.Akas her doktor, hastalarna sigara kullanm hakknda uyarda bulunurken kendilerini zehirlemelerini ise bu kadar zorlayc koullarn olduu bir tp fakltesi srecinde etik d saymamak gerek.6 sene bu derece zorlayc bir eitimden geip ardndan 5 yl uzmanlk yapp hayatnn 11 yln sadece kitaplar arasnda geirip diplomasna bile kavuamadan zorunlu hizmet ad altnda hatta kimisinin de tbbi malzemelerden ve hastaneden yoksun blgelere greve atanmasn gz nnde bulundurursak dediimi yap yaptm yapma demeliyiz hastalarmza....

IRAK SAVAI ve SALIK

M.Sami TUTAR Murat TEPE Serkan DUMAN

Sava, halk saln dorudan ve dolayl olarak onarlamaz bir biimde etkilemektedir. lmler, sakatlklar, hastalklar. Sava, aileleri, toplumlar, kltrleri yok etmektedir. Kstl kaynaklarn salk hizmetleri iin kullanmn engellemekte, salk hizmetlerini ve alt yapy tahrip etmektedir. atmalar insan haklar ihlallerine yol amakta, insan haklar kavramnn tmyle ortadan kalkmasn getirmektedir. Sava, atmalar zmenin tek yolunun iddet olduu dncesini egemen klarak gndelik yaammzda iddetin merulamasna hizmet

58

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

Tp ve Teknoloji
Nobele Giden Yol
Bahadr Yldz, Berkan Kaplan, Mehmet Aydomu
nsanolu tarih boynuca yeni eyler kefetmi,olanaklarn gelitirmi ve medeniyeti bu gnlere tam.Dier her alanda olduu gibi tp alannda da yllarca allm ve gerekten greni hayret iinde brakacak bir ok bulua,almaya imza atlm. phesizdir ki her yl,bu insanolu adna yaplm almalarn en mstesna olanlar Nobel dlleri ad altnda dllendiriliyor.Bir bakma bu byk ilere imza atanlar tarihe geiyor,lmszleiyor.Biz de bu almalarn belki hepsini deil ama,en azndan bir kan sizlerle paylamak istedik.Nobele giden yolda 5 farkl nobel tp dlnn yksn aratrdk.MRn bulunuundan Helicobacter Pyloriye,kokuyu alglamaktan,kk hcre almalarna ve hcredeki bilgi aktarmnn nasl olduuna kadar olan bir yelpazedeki nobel dllerini kendimize konu edindik.Bu nemli almalar,altnda imzas bulunan kiilerin cmleleriyle birlikte sizlerle paylamak istedik.Herkese faydal olmas dileiyle...

sayesinde organ nakline gerek kalmayacak. Doku mhendisliinin ilk ticari rn olarak nitelendirebileceimiz deri dokusu, ilerinde ABD ve ngilterenin de yer ald pek ok lkenin market raflarnda yerini almtr. Kemik, karacier, kornea, sinir , kalp kapakklar, boaltm sistemleri, damarlar ve dier birok yumuak doku ile aratrmaclar youn biimde almalarn srdryorlar.

Nano Boyunda Makro Dnceler

Erkan Sabri Erta, Murat Alk, Mehmet Nuri Grdk, Rdvan Akehirliolu
Gnmzde hzla gelien alanlardan birisi de nanoteknolojidir. Bu kadar hzla gelien bir teknolojinin hayatn her alann olduu gibi tp bilimini de etkileyecei gayet aktr. Bu konuda birok alma yaplmaktadr. Trkiyede ise bu bilimin ncs Devlet Planlama Tekilatnn da destek verdii, Bilkent niversitesi bnyesinde kurulmu olan Ulusal Nanoteknoloji Merkezidir. Gnmzde kesin tedavisi bulunmayan hastalklar iin ya da mevcut olan tedavilere alternatif olarak nanoteknoloji alannn yeniliklerinden faydalanlmaktadr. Bilim adamlar beyni hasarl ve kr olan hayvanlar, nanoteknolojiyi kullanarak iyiletirmeyi baardlar. Nano paralarn gzn iine implante ederek intraokler basnc lerek glokom tedavisinde nemli bir aama kaydedilmitir. Kanser ilalarndan metotreksatn hcre iine alnmasnda kullanlan folik asit yerine nano paracklar kullanlarak ok daha iyi sonular elde edilmitir. Morfolojik olarak kollojen fibrillere benzeyen boyutlu kollojen nanofiber yaplarn invivo olarak kk hcreler ile kartilaj ve kemik geliimini salad gsterilmitir. Spinal cerrahi asndan bu gelime fzyonun salanmas, annler defektlerin tamiri defektif nkleus pulposusun deitirilmesi amac ile potansiyel kullanm alanlarna sahiptir.

Bilimin ki Yz

Mehmet Ali Kaplan, Mehmet Oku, brahim zdemir, Alian Daylak

Bilimin radyoaktivite alanndaki ktye kullanm ve ihmalkarl sonucu ortaya kan tablolar incelemektir. Bu almada ernobil ve Hiroima gibi olaylarn uzun vadeli etkilerinin aydnlatlmas amalanmtr.Konuyla ilgili makaleler, kitap blmleri ve web araclyla grsel kaynaklara ulalarak tarihi belgeler nda incelenmitir. O dneme ait salk raporlar ve gazete arivlerinden olaylarn bykl gzlemlenmitir. Bu iki olaydan birincisinde kitle imha silah retimi iin potansiyel merkezler olarak kurulan nkleer santrallerin ihmal sonucu insanla verdii uzun vadeli zararlar, ikincisinde ise bilimin ktye kullanm sonucu kastl olarak insanla verilen ykm incelenmitir. Tm dnyada bar adna Cenevre Szlemesi ve 21.yy silahszlanma antlamas gibi szlemeler bulunmasna ramen halen nkleer silahlanma insanl tehdit etmeye artan hzda devam etmektedir. Tarihte yaanan bu tr olaylardan ders kartlarak gnmzde de tekrarlanmamasnn insanln gelecei asndan daha iyi sonular douraca ngrlmektedir.

Nanotp

Alper Sayner, Muhammed Hasan Toper, smail Tekin, Gkhan Yardmc

Nanoteknoloji nanometre boyutundaki fiziksel, kimyasal ve biyolojik olaylarn anlalmas,kontrol ve retimi amacyla fonksiyonel materyallerin, cihazlarn ve sistemlerin gelitirilmesidir. Nano lekteki olaylarn maniplasyonu ile bilim ve teknolojide yeni ufuklar almaya balanmtr.Nanoteknoloji gndeme ilk geldiinde, biyoloji ve tp alanlarnda bizi nerelere gtrebilecei hakknda pek ok fikir vard. te bu fikirler bugn bize nanotp ve nanorobot teknolojilerinin kaplarn ayor. Nano kelime olarak ok kk anlamna geliyor. Bylelikle nanotp, hastalklarn ve yaralanmalarn ok kk bir lekte tedavisi ve aratrlmas olarak tanmlanyor. Robert Freitasa gre nanotp, insan vcudundaki biyolojik sistemlerin molekler dzeyde nanoyaplar ve nanocihazlar kullanlarak gzlenmesi, kontrol ve tedavi edilmesi olarak tanmlanmakta. Hcrelerden oluan vcudumuzda tm hastalklar, fiziksel bozukluklar ve hatta yalanmamz bile molekler dzeyde gerekleiyor. u anda tpta kullanlan tekniklerin molekler dzeye inmesi sz konusu deildir. Problemlerin kkten zm iin nanotp parlak bir alternatif olarak grlmektedir...

Zehirli Gzellik

Abdurrahman Bayhan, Ali Hasan Zubarolu, Mehmet Yavuz zbey

Clostridium botulinum bakterisinin zellikleri, toksinin tpta klinik kullanm ve son yllarda giderek poplerleen botox uygulamasnn ayrntlar, gerekleri ve sakncalar ilenmitir. Estetik kayglarla yaplan uygulamalarn neden olabilecei kt sonular rneklerle anlatlmtr. Botoks un sanld kadar masum olmad, basit bir botoks uygulamasnn insann hayatn bile tehlikeye atabilecei anlatlmaya allmtr. zellikle son yllarda inden gelen rnlerin piyasaya yaylmas ve ucuz olduu iin sk kullanlmaya balanmas uygulamada lmlere kadar giden sonulara yol amtr. Amacmz estetik amalarla kullanlan botoks maddesinin gerekte bir tr zehir olduu ve insan hayatn tehlikeye atabilecek kadar ciddi sorunlara yol aabileceini gstermek. Uzman ellerde ve kaliteli madde kullanlmadan yaplan botox uygulamasnn ne kadar ciddi sonulara yol atn son zamanlarda basnda kan haberleri derleyerek gstermeye altk. StdCongPostID: 198

Lazerin Gzde Kullanm Alanlar ve Endikasyonlar

Muhammed Savran, Yusuf Polat, Mehmet Ali Harbeliolu
Kukusuz lazerin gelitirilmesine en ok gz doktorlar ve tabi ki lazerden faydalanan hastalar sevinmitir. Geri dnm bu kadar arttran ve hzlandran bir aracn doktorlara bu kadar yardmc olmas ve henz yeni yeni yaygnlaan kullanmyla tereddtleri de beraberinde getirmesi bizi bu mucizevi aleti aratrmaya yneltmitir. Gvenilir kaynaklardan yaptmz aratrmalarda baz nemli sonulara ulatk ve ayrca gzdeki birok hastala lazer tedavisiyle nasl yaklaldn inceledik. Hi kuku yok ki lazerin gelitirilmesiyle daha iyi sonular alnacan grdk. almamzn hepimizin merak ettii bir konuyu aydnlatarak elikileri gidermeye yardmc olacana inanyoruz.

Terzi

Irem Eldem, Maryam Abbasi, Fatih Toy

Her 30 saniyede organ yetmezliinden bir kii lmektedir. Organ ve doku nakillerinde yaanan problemler, ciddi bir halk sal sorunuyken, organ naklinin komplikasyonlar ve reddi halen ciddi sorunlar yaratmaktadr. Projemizde bu organ nakillerinin yerini almaya aday, in vitro doku ve organ retimlerini ve tpta kullanm alanlarn aratrdk. Doku mhendislii hi kukusuz gnmz biyotbbnn en popler alann oluturuyor. Doku mhendislii terimi ilk olarak 1987de ortaya kmtr. Doku mhendisliinde ama, doku ve /veya organ hasar veya kayb durumunda kullanlmak zere laboratuvar koullarnda organ ve doku oluturmaktr. Bu ilem tpk terzinin bir kyafeti dikmesi gibidir. Doru malzeme; fonksiyonel ve biimine uygun olacak ekilde en uygun ltlerde birletirilmelidir. Bylelikle, yakn bir gelecekte mhendislik harikas dokular

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

59

Tp ve Sosyoloji
Trkiyede Doktor Olabilmek
Ece Onat, Sinan Mersin, Hikmet Ekin Snmez
Dnya Salk rgtnn 2006 Dnya Salk Raporunda, salk alanlar, temel grevleri saln iyiletirilmesi olan kiiler olarak belirtilmitir. Bu, hekimlere hastalklar tan ve tedavinin yan sra u anki seviyeyi koruma ve ykseltme grevini de yklemektedir. Ayn rapordaki nfus ve salk i gc verilerine baklacak olunursa Trkiyenin olmas gereken yerin olduka altnda bir konumda olduu, Avrupada nfusa oranla hekim saysnn en kt olduu iki lkeden biri olduu grlmektedir. Bu projede bu verilerin arkasndaki eitli nedenler aratrlmtr. Ayrca gnmzn hekim adaylarna gelecek konusunda doru bir yaklam sahibi olmalarna yardmc olmak amalanmtr. Dnya ve Trkiye istatistikleri baz parametrelere gre yorumlanm ve Trkiyede uzman hekim saysnn yetersiz olduu, ou blgede bir uzman-pratisyen dengesizlii olduu ortaya konmutur . Ayrca zelde alan hekim oran, kriter olarak alnan birinci basamak salk hizmetini baaryla veren lkelere gre yksek kmaktadr. Ancak hizmet konusunda Trkiye olduka geridedir. Uzman hekimlerin artan zelde alma grafii, salk hizmetinin adaletli datlmasn gittike zorlatrmaktadr. ehirlere gre bir inceleme yaplacak olursa; hem zelde hem kamuda alan uzman hekimler belli merkezlerde toplanm durumdadr, bu da halkn ounluunun ikinci ve nc basamak salk hizmetlerine eriimini kstlamaktadr. Bu koullarda hekim adaylarnn ksa vadede alma standartlarn dzeltebilecek bir zm olanakl deildir; ancak uzun vadede niversite hastanelerinin kapasitelerini ve kalitelerini artrmak, hekim saysn yeterli hale getirmek, zel hastaneler iin yatrm alan seilirken eitli blgelere limit getirmek gibi zmler getirilebilir.

3; etik ve profesyonelizm, 2.5; mesleksel beceri, 3.8; tpta karar verme, 1.9; tpta insan bilimleri 2.,6; hastane ziyareti, 2.8 ortalamalar elde edildi. letiim becerisi, %15; etik ve profesyonelizm %45; tpta karar verme %85; tpta insan bilimleri, %55; mesleksel beceri %4; salk oca ziyareti %51; hastane ziyareti %39 orannda kaldrlmas istendi.

"Doktorlar Yorulmaz M?

Elzem Bolkan, Gamze Emlek, Gzdem Kayk

Doktorluk herkesin sayg duyduu, imrendii bir meslektir.nsanlar dertlerine are aramak iin doktorlara koarlar.Peki doktorlar ne hisseder, hi sorunlar yok mudur? Uzun alma saatleri, srekli hasta insanlarla birlikte olmann getirdii psikoloji, nbetler Bu youn temponun doktorlarn ruh ve beden sal, sosyal hayat zerine olumsuz etki oluturmas kanlmazdr. Bu projeyi hazrlama nedenimiz; bu etkilerin neler olduunu yaplm bilimsel almalara ve kiisel gzlemlere dayanarak ortaya koymak.Doktor olmann zorluklarn tp fakltesi rencilerine, doktor olmak isteyenlere ve eer mmknse bu durumu dzeltebilecek yetkisi olan kii ya da kurumlara duyurmak.

Exitus (Son)

Saygn ahin, rem Trkylmaz, Hassan Bachu, Rait Tan Ayk

Projemizde, uzmanlk eitimi dnen her tp rencisinin yzlemek zorunda olduu Tpta Uzmanlk Snav gereinin bir incelemesini yaptk.Bu anlamda almalarmz TUSun zorluklar ,tp rencilerinin hayatna etkileri, hekimlik hayatmzdaki yeri, alternatifleri, iyi ve kt ynleri zerinde younlatrdk. Bu amala ,tpta uzmanlk snav ile ilgili mevzuattan, bu konuda bilgilendirici hizmet veren web sitelerinden ,gerek bu snavla gerekse nceki sistemle uzmanlk eitimine balam hocalarmzn grlerinden yararlandk.Ayrca uzman hekimlerin ,asistan hekimlerin ,internlerin ,stajyer hekimlerin ve dnem 1-2-3 rencilerinin TUS ile ilgili grlerini aratran bir anket almas uyguladk.Elde ettiimiz bulgularn neticesini yorumlayarak ,hekimlik ve tp rencilerinin bak asndan bir yaklam getirerek projemizde sunmaya altk.

Karikatrlerde Biz

Emrah Ersoy, Ayegl Cokun, Fatma Canbay

Gemiten bu yana insanlar farkl alardan ele alan bazen dndren bazen ise gldren bir sanat dal olan karikatrlerin biz doktorlar nasl ele aldklar konumuzun amacn tekil etmektedir.Bylelikle bu sanat dalnn dier insanlar hatta hastalar zerinde oluturduu doktor imaj da ilgimizi ekmi ve aratrmalarmzda da bu konuya bizzat deinmi bulunmaktayz

Kk Hcre almasnn Sosyal ve Hukuki Boyutu

Halil brahim nce, Lokman evik, Seid Ali Abedalazze Alnawajha

Gnmzde hzla gelien teknoloji ve ortaya kan yeni bilimsel almalarn insan hayatn hemen hemen her ynyle etkilediini bilmekteyiz. zellikle insan hayatnda r aabilecek yeni tbbi gelimeler baz hastalklarn tedavisinde birer umut olarak gzkmektedir.Bunlardan listenin belki de en balarnda olan kk hcre (stem cell) almas gn be gn daha ileri gidip yaygnlamaktadr. Elbette ki byle bir alma insanlar daha nce karlamadklar sosyal ve hukuki srelere itmektedir. Fakat kk hcrenin getirecei ve gtrecei eylerin bir terazide tartlmas da olduka zor. Bu konuda sosyoloji, din ve hukuk konusunda uzman saylan kiiler bile bu almann salayaca olanaklar ve ortaya karaca problemleri ortaya koyabilmesine karn, tek bir ortak doruya varabilmi deil. Bu konular tartlmaya dursun kk hcre almas her geen gn biraz daha gelitirilmekte. Peki kk hcre almas sadece labarotuvarda bir aratrma konusu olarak kalmas m lazm, yoksa gerek hayatta yerini mi almas lazm?

Bir Fets Ne ster?

Betl Bakc, Kbra Ylmaz, Merve Nur Bykpastrmac

Herkesin bir doum hikayesi vardr. Bu hikaye balca anne ve babann ruhsal gerekliklerinden geerek oluur ve domam bebein ruhsal gerekliini oluturmaya balar. Fetus bu ruhsal gereklere ve kendi doma arzusuna tutunarak byr, geliir ve dnyaya gelir. Bu dnemde annede meydana gelen ruhsal deiikler fetusun geliimiyle ilgilidir. Domam bir bebee kar olan annenin grevleri sadece iyi beslenme, kt alkanlklardan uzak durma ve dzenli doktor kontrollerine gitme olarak dnlr. Domam bebein ruhsal dnyasnn var olduunu bilinmesine ramen, bu ou zaman gz ard edilir. Biz de bu projede bebein ruhsal geliiminin olumlu etkilenmesi adna annenin yapmas gerekenleri incelemek istedik. Sonu olarak, fetsn ruhsal ve bedensel geliiminde eitli etkenler rol oynamaktadr. Annenin beslenmesinden kt alkanlklarna, ruhsal durumundan hamilelii boyunca yaad olaylara kadar uzanan tm faktrler fets olumlu ya da olumsuz etkilemektedir.

Neden Sfr Beden?

Anda Develi ,Yelda Gnindi, Meliha Esra zkan

nsanolu tarihinin bandan beri gzelliin peinde kotuysa da gzellik anlay yerinde saymad. Sanata yansmalarndan anladmz kadaryla zellikle insann kendi vcuduna baknda radikal deiiklikler grlmesi ender deil. Zira Kibele gibi bereketi temsil eden ana tanra figrlerinden, Romann atletik vcutlu mermerlerine; tablolarda arz- endam eden tombul modellerden gnmzn anoreksik mankenlerine ulaana dein geen zaman insann uzun yolculuunda gz ap kapamak kadar ksa sryor. nce bir vcuda sahip olmak gnmzde pek oumuz iin gzellik iin ilk art, ancak bir dirhem etin bin ayp ettii an standartlarna uyum salamak ok daha zor. Hzlca forma girmek iin yaplan kontrolsz ve ounlukla faydasndan ok zarar olan diyetler, gereksiz estetik operasyonlar, kalbi yoran ar egzersizler hayat kalitesini ykseltmek yerine sal bozabiliyor. Obezitenin kresel bir sorun haline gelmesiyle birlikte poplerleen zayflatma iddiasndaki rnler ise gerek yasal yollardan gerek el altndan satlyor, bunlara bel balayan kullanclarn yaad salk sorunlar da medyada geni

yi Hekimlik Uygulamalarna Geribildirim

Mustafa Ylmaz, S. Serdar Tac
Projemiz, adndan da anlald zere yi Hekimlik Uygulamalar derslerinin yeterliliklerini, ileyi mekanizmalarna eletirileri ve Hacettepe niversitesi Tp Fakltesi dnem 2 ve dnem 3 rencilerinin derslere olan bak alarn toplamaya alan bir anket almasndan ibarettir. Projede amacmz, Hacettepe niversitesi Tp Fakltesinde uygulanmakta olan yi Hekimlik Uygulamalarnn; tp rencileri tarafndan deerlendirilmesi; anket sonularnn analizinden elde edilen sonularla gelecek senelerde derslere uygulanmak, dersleri gelitirmek adna Tp Eitimi Anabilimdalna baz fikirler sunabilmektir. Yaplan anket almasnda Tp Eitimi ve Biliimi Anabilimdalnn geribildirimleri dikkate alma derecesinin dnem 2 ve 3 rencileri tarafndan 1den 5e kadar deerlendirmesi 2 olarak deerlendirildi. yi hekimlik 1den 5e kadar puanlanmasnda ise; iletisim becerileri,

60

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

yer buluyor. ok diyetlerin, mkemmel vcut vadeden salkl yaam gurularnn ve plastik cerrahinin altn anda kitle iletiim aralarnn empoze ettii gzel olgusunun ne derece gzel olduu estetik iin nemli bir tartma konusudur. Projemizle deien estetik alglarn hayatmza etkilerini gstermeyi, zayflamann gzellemek addedilmesiyle birlikte ortaya kan sorunlar irdelemeyi amaladk. Gazeteler, internet ve televizyonlardaki ilgili haberleri, uzmanlarn veya nllerin kaynak gsterildii zayflama bilgilerini, bunlarn ne derece doru ve ie yarar olduunu aratrdk.

Global Salk Eitsizlii

Musacide Zehra Ordulu, Abdulsamet Sandal, F. Betl Tuncer, Derya Karnas, Aria Forouze
Kabul etsek de etmesek de, kresellemenin yaammzn her alann etkileyen bir sre halini ald inkar edilemez bir gerektir. Ancak, kreselleme ile birlikte, giderek byyen bir kitlenin yaam koullar bozulmakta ve yoksulluk kresel bir hal almaktadr. Ortalama yaam sresi arasndaki farkn lkeler arasnda 48; lke iinde ise 20 yla kadar kabilmesi gerei salk konusundaki byk eitsizliin dnya iin byk bir problem oluturduu gereini ortaya koymaktadr. Yine artan isizlik ve yoksulluk riskine kar, sosyal gvenceye olan gereksinim artarken, paradoksal olarak bu gvenceye en fazla gereksinimi olan gruplarn, gvence sisteminin dnda kalmas salk eitsizliinin baka bir gstergesidir. Salk eitsizliklerini belirleyen faktrler hakknda giderek daha fazla aratrma yaplmas, bu konunun gnmzdeki neminin ileride daha da artacann gstergesi durumundadr. Salk eitsizliinin, bulac ve bulac olmayan hastalklar eit lde etkilemesinin tespiti; bu sorunun gelimemi ve gelimekte olan lkeleri ilgilendirdii gibi gelimi lkeler iin de nemli olduunu gstermektedir. Problemin boyutu; bunu sadece salk alanlarnn bir problemi olmaktan karmakta; tm alanlarda kural koyucularn ilgilenmesi gereken bir sorun haline getirmektedir. Biz projemizde global salk eitsizliklerinin arpc rneklerini, bu sorunun nedenlerini, Trkiyenin bu sorundan nasl etkilediini, sorunun sadece salk sektrn ilgilendiren bir sorun olmasnn dnda birok disiplini ve bu disiplinlerin kural koyucularn ilgilendirdiini gstermeyi amaladk.

program ile deerlendirilmitir. almaya katlanlarn %40 erkek ve %.....s 20 ya zerindedir. almada rencilere gsterilen fotoraflarda yer alan kadnlarn iddete uradklarn dnme %8 ile-%53 arasnda deimektedir. Katlmclarn %45i bu ekilde bavuran bir hasta ile karlatklarnda, hastann bana gelenleri renmeye gerek duymadn belirtmitir. Hekimler yeni Trk Ceza Kanununun 280. Maddesine gre grevlerini yapt srada bir suun ilendii ynnde bir belirti ile karlamalar durumunda bunu yetkili makamlara bildirmekle ykmldrler. Bildirmeyen ya da bildirmede gecikme gsteren hekimler bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. Bu nedenle hekimlerin bu yasa nedeni ile tedavi ettii bir hastasnn adli olgu niteliinde olup olmadn deerlendirmesi gerekmektedir. Gelecein hekimlerinin eitim programlarnda bu konulara yer verilmesi gerekmektedir.

Diagnopoly

Gzde Kbra Yakkan, brahim Keklikiolu,Ramazan Kl, Mehmet Uur Ik

Bu alma ile bir hastaya tan koymadan, tedaviye balamadan nce bir hekimin neler dndn biraz da elenceli olan bir yolla anlatmak istedik. Bylece umuyoruz ki artk tan koymann ok da kolay bir i olmad anlalr. almamz House M.D. adl dizideki bir vakadan yola karak hazrladk. Bu diziyi semekteki amacmz ise almamzn konusu da olan tan koymann zorluu dncemize olduka uygun olmas. Bu srecin bir simulasyonu olmas amacyla projeyi Monopoly adl oyuna paralel olarak hazrladk. nsanlar her zaman hastalklarnn tansnn ok kolay konulduunu dnmektedirler. Ancak durum hekimler asndan hi de byle deildir. Her zaman farkl bir hastalk olabilecei aklmzn bir kesindedir. Zaten bize hibir zaman bir hasta gelip de kitaplarda okuduumuz ayrc tan bulgularn teker teker saymaz. Bu yzdendir ki Hastalk yoktur, hasta vardr. sz dorudur. Son olarak, olaya bir de hasta asndan bakacak olursak, bu sreci onlara anlatacak bir alma hem onlarn da bizi anlamalarn salayabilir, hem de hasta uyumunu artrarak bize yardmc olabilir.

iddet Maduru Kadnlarn Tp Fakltesi rencileri Tarafndan Deerlendirilmesi

Fatma Eminaa, Emine Byk, Suna Brkk
Dnya Salk rgt cinsiyete dayanan, kadn inciten, ona zdrap veren fiziksel, cinsel, zihinsel hasarla sonulanan veya sonulanma olasl bulunan, kamusal alanda ya da zel yaamda ona bask uygulanmas ve zgrlklerinin keyfi olarak kstlanmasna neden olan her trl davran davran kadna ynelik iddet olarak tanmlamaktadr. Dnyada kadna ynelik iddetin skl %10-%69 arasnda deimektedir. almada toplumda sk karlalan iddete uram kadnlarn salk hizmeti almak iin bavurduklarnda gelecein hekimleri tarafndan nasl deerlendirildikleri konusunda bilgi sahibi olunmas amalanmtr. Tanmlayc tipteki almaya Tp Fakltesi I,II, III dnemlerinde renim gren 100 renci katlmtr. Yz yze grme teknii ile toplanan veriler SPSS 15.0 istatistik paket

IV. Tpta nsan Bilimleri Kongresi 2008 zet Kitab

61

Tp ve Hukuk
nsan Hayatnn Patenti
Mete Can Karahasan, Kerime Kfnyeli, Ahmetcan alar
Gnmz tbbnn merkezini phesiz ilalar oluturmaktadr. Tptaki ilerlemeler sayesinde, bugn daha nce tedavi edilemeyen pek ok hastaln geliim basamaklar kefedilmi ve buradan yola klarak pek ok etkili ila gelitirilmitir. Ayrca bundan bamsz olarak ila firmalarnn ampirik almalaryla etki mekanizmas bilinmeyen ancak bir o kadar etkili farmastik ajanlar ortaya konmutur. ki durumda da bu almalarn yrtlmesi iin byk kaynaklara gereksinim vardr. Bu kaynaklar ise gnmzde sadece dev ila firmalar salayabilmektedir. Bu sebeple yeni tedavi seenekleri hatta baz durumlarda yeni tan yntemlerinin gelitirilmesi ila firmalarna baldr. Btn bu tptaki ilerlemelerin asl amac toplum saln iyiletirmek olsa da firmalar bu almalarn kar amal yapmaktadrlar. Firmalarn kendi aralarndaki kar atmalar ve fikri mlkiyetin korunmas srasnda toplum salnn gz ard edilmemesi gereklilii bu konudaki tartmalarn ve eitli hukuki anlamazlklarn odadr. Toplum salna gerekli nceliin verilmediini dnenlerin says patent haklarna sahip ila irketlerine kar bir cephe oluturacak denli oktur. Pek ok kii ila firmalarnn bir tr kartel oluturduuna, kar gdsyle fiyatlar yksek tutarak ekonomik gc dk insanlarn, lkelerin ilalara erimesini imkansz kldna, jenerik ila retiminin daha serbest braklmasnn herkese daha ucuz tedavi imkanlar salayacana inanmaktadrlar. Buna karlk ila firmalar da aratrma-gelitirme masraflarnn karlksz kalamayacan, stelik buradan saladklar geliri daha etkili ve daha gvenli yeni ilalar retilmesi iin harcadklarn, fakir lkelerde cretsiz ila datmnda bulunduklarn ve ellerindeki patentlerin efektif olarak sadece 8 ila 12 yl geerli olduunu belirterek kendilerini savunmaktadrlar. Getiimiz yl 2 byk ila reticisi ise patentini ellerinde bulundurduklar 3 antiretroviral molekln yani AIDS tedavisinde kullanlan ilalarn jenerik versiyonlarnn bir 3. dnya lkesine ihra edilmesine yeil k yakarak duruma yeni bir boyut kattlar.

Tp ve Antropoloji
Din ve Evrim
brahim nan, Suchira Udugamasooriya, Ali Anl Altnsoy
Evrim teorisi, yzyllardr tartlan, zellikle Darwinin yapt almalardan bugne kadar gelen sre ierisinde eitli dinlere mensup kiilerin ok sert tepkisine maruz kalm ve hala gncelliini koruyan bir teori. Daha ok eitli din adamlar ile evrim teorisini destekleyen bilim adamlarnn hararetli tartmalar ile hatrlanan evrim teorisinin her ne kadar dinlerle srekli att dnlse de; bu teoriye dini gerei inanan insanlar da var. Biz de, farkl dinlerin evrime kar sahip olduklar bu ok eitli yaklamlar aratrarak arkadalarmzla paylamak istedik.

nsan ve Ttn

Abdlsamet Emet, Murat Gkten, kke Erdem, Yavuz Ocak, Kemal Gle
Tarihin bandan beri insann ilgisini eken uyuturucu ierisinde en ok kulanlan ve zararl olasna ramen hala yasak olamayan ttn ve ttn trevlerinin tarihin balangcndan bu yana evrimi, insanlarn ynelimi, kullanma amalarn ve hangi dncelerle kullandklarn sorgulamak istedik.Ayrca ttn trevleri ierisinde en mehur olan sigarann iilmeye balama yntemlerini, kullanlmaya balanma ekillerini, kullanlrken ve kullanldktan sonraki hem bireye hem de evreye olan zararlarn aratrmakta ve ayn zamanda insanolunun geleceini tehdit eden bu byk dmandan nasl kurtulacamz da vurgulamaya almak istedik.

Levirat/ Sororat Tipi Evlilikler Hakknda Tp Fakltesi rencilerinin Grleri

Gken Akayr, Davut Kamac, Fatma Efsun Kln
Aile toplumun en kk birimi ve bu bakmdan toplumun birok zelliini yanstan bir kurumdur. Bir toplumdaki aile yaplarn incelemek, bize o toplum hakknda fikir ve izlenimler elde etme yolunda k tutacaktr. Bu balamda incelenebilecek olan Levirat (kaynbirader evlilii) ve sororat(baldz evlilii) tipi evlilikler, baz toplumlarda grlebilen ve bireyin, len einin kardeiyle evlenmesini ngren bir evlilik trdr.Bu alma levirat ve sororat tipi evlilikler hakknda tp fakltesi rencilerinin grlerini ve konuya bak alarn renmek amacyla planlanmtr. Tanmlayc tipte almann evrenini HTF Dnem II ve III rencileri oluturmaktadr. Yz yze grme teknii ile katlmclara 27 soruluk bir anket uyguland ve veriler SPSS 15.0 istatistik paket program ile deerlendirildi. almaya 61i erkek 132 renci katlmtr. Katlmclarn % 81,0 daha nceden levirat/sororat tipi evlilik hakknda bilgi sahibi olduunu belirtirken, bunlarn %16,8i bu tr evlilik yapm bireyler tandn belirtmitir. Sororat/levirat tipi evlilie neden olarak katlmclar kltrel (%29,9) ya da sosyoekonomik (%26,2) nedenleri ve aile (%21,5) ya da toplum (%6,5) basksn gstermilerdir. Kadn katlmclarn %80,2si, erkek katlmclarn %65,5i levirat/sororat tipi evliliin geleneklerimize uygun olmadn belirtmilerdir. Katlmclarn %62,1i bu tr evlilii ad bulduunu ifade etmilerdir. Ankete katlan kadnlarn tamam ileride levirat/sororat tipi evlilik yapamayacaklarn ifade ederken erkeklerin % 3,27si bu tr evlilik yapabileceini belirtmilerdir. alma sonularna gre levirat/ sororat tipi evliliklerin lkemizde azmsanamayacak sklkta olduu grlmektedir. Baz erkek tp fakltesi rencilerinin konuya daha lml bakmas zerinde allmas gereken bir konu olarak grlmektedir. StdCongPostID: 283

Cezanz Biliyor musunuz?

Fuat Hidayetov, Umut ztrk, Hasret Kaceme

Uluslar aras aratrmalara gre hastanelerde yatan her 100 hastann 4 tbbi hata sonucunca zarar gryor.Yalnz Amerikada her yl 100 bin kii tbbi hata nedeniyle yaamn kaybediyor.Trkiyrde de durum farkl deil.Uzmanlara gre hatalarn artmasnda haklarnn yeterince bilinmemesinin nemli rol var.Marmara niversitesi Salk Eitim Fakltsinin yapt almaya gre hastalarn %70i haklarnn neler olduunu bilmiyor.Doktorlar asndan da durum farkl deil. Doktorlar %94 yanl tedaviyle ilgili Trk Ceza Kanununun maddelerini bilmiyor. Biz de yaptmz aratrmada doktor adaylarnn yaptklar hatalar hakkndaki yasal dzenlemeden ve cezalarndan ne kadar haber olduklarn renmek istedik. eitli internet sitelerinden ve bunun zerine yazlm kitaplardan Yeni Trk Ceza Kanununun doktorlara ykledii sorumluluu ve hangi durumda hangi cezai ilemin uygulandn aratrp 5 sorudan oluan bir anket hazrladk.Bu anketi dnem 5 ve 6daki doktor adaylarna uyguladk.Grdk ki doktor adaylar cezalarn yeterince bilmiyorlar.Bizce meslee adm atmadan nce adaylarmzn bu konuda bilgilendirilmesi faydal olacaktr.