Hoofdstuk 10 Een opiniestuk schrijven

0. Inleiding Voor de slotopdracht voor het vak Taal verwachten we van je dat je in staat bent om de verschillende vaardigheden die doorheen de cursus aan bod gekomen zijn te integreren en toe te passen in de onderwijspraktijk. Dat betekent echter geenszins dat je het klakkeloos eens moet zijn met de stellingen die in dit vak werden ingenomen. We vragen dan ook expliciet dat je voor de laatste opdracht je kritische zin tot uiting laat komen en eigen standpunten weergeeft. In dit hoofdstuk gaan we daarom in op die specifieke vaardigheid: hoe formuleer je een goede opinie? 1. Debat in kranten en tijdschriften Het aprilnummer 2008 van het tijdschrift Klasse bevatte het artikel Ik ben niet gek, waarin aandacht werd besteed aan kinderen met psychische problemen in het gewone onderwijs. Het artikel (http://www.klasse.be/leraren/help.php?id=8474) bevat tal van tips voor leerkrachten, opvoeders en directeurs om geestelijke gezondheidsproblemen bij leerlingen te herkennen en om er op adequate manier mee om te gaan. De publicatie van de tekst leidde evenwel tot hevige discussies in kranten en tijdschriften rond de vraag: behoort ook die problematiek tot de verantwoordelijkheid van de scholen? We citeren twee artikels uit de krant De Standaard. 1. 1. De teksten Tekst 1

Plan voor geestelijke gezondheid op school

Het onderwijstijdschrift Klasse heeft een stappenplan voor de geestelijke gezondheid gemaakt voor alle leraars en studenten lerarenopleiding. Het tijdschrift van het ministerie van Onderwijs wil hen zo ondersteuning geven in de aanpak van de geestelijke gezondheid van leerlingen. Volgens Klasse kampt een op de drie leerlingen met psychische problemen als angststoornissen, hyperactiviteit en depressie. Toch zijn er nog steeds taboes en vooroordelen over zulke problemen. De 200.000 stappenplannen die momenteel in de bus vallen, moeten daar een einde aan helpen maken. Voor een goede aanpak van de geestelijke gezondheid worden vijf pijlers naar voren geschoven. Zo krijgen scholen de raad een aangenaam klimaat te creren, bijvoorbeeld door middagactiviteiten en een antipestplan.

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV)

Een tweede pijler is de vorming van leraren en ouders rond geestelijke gezondheid. Via trainingen kunnen ze hun relationele vorming en sociale vaardigheden bijspijkeren. Ook snel signalen herkennen is een belangrijke pijler. Via vertrouwensleraren en mentoren kunnen de problemen sneller doorstromen naar de juiste personen. De vierde pijler is een goede begeleiding binnen de school, en ten vijfde is er de samenwerking met partners buiten de school. De Standaard, 29 april 2008-04-29 http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=2D1RDFFS

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven Tekst 2

School als de muilezel van de samenleving

BRUSSEL - 'Amok op de tram, de school moet het oplossen. Jongeren zijn te dik? De school moet het oplossen.' In meer dan n leraarskamer is de klacht te horen. 'De muilezel van de samenleving mag het onderwijs niet zijn', zegt Leo Bormans, hoofdredacteur van 'Klasse'. 'Maar er is wel degelijk een maatschappelijke verantwoordelijkheid.' 'Van de school wordt zodanig veel verwacht dat we prioriteiten moeten kiezen. Zo gaan we ons volgend jaar concentreren op het gezondheidsbeleid en de voorbereiding op het rijbewijs. Vanuit de overheid worden we daartoe gestimuleerd en we zullen dat proberen te doen. Maar nog meer thema's kunnen we er niet bijnemen.' Wilfried De Rijck is directeur van het Koninklijk Atheneum in Mortsel en ziet bij elk actueel thema de hoofden in de richting van het onderwijs draaien. 'Als er bijvoorbeeld drugsproblemen zijn, dan moet de school het oplossen. Net zoals de school de problemen van orde en tucht moet oplossen. Steeds meer krijgen we taken toegeschoven die tot de opvoeding behoren.' 'We zijn bereid om oplossingen te zoeken. We zijn niet alleen lesgevers, maar ook opvoeders. En we willen meegaan met de maatschappij. Maar het moet wel nog haalbaar blijven. We moeten het als school aankunnen, in het oog houdend dat onze lessen van een goed niveau blijven. Want in de eerste plaats hebben we de verplichting om de eindtermen te behalen.' Als voorbeeld van een gezinssituatie die de school binnensijpelt, geeft hij een vader en moeder die op het oudercontact hun hart uitstorten. 'Het gebeurt regelmatig dat ouders klagen dat ze geen controle meer over hun kind hebben, en ze kijken dan naar ons. We proberen dan samen een oplossing te zoeken, maar wij kunnen ook niet toveren. Bovendien moet er ook in het gezin iets gebeuren.' In het lager onderwijs leven dezelfde ervaringen. 'Zo had een moeder problemen om haar kind op tijd het bed in te krijgen', zegt Veronique De Middeleer, directrice van Sint-Franciscus in Melle. 'Die moeder vroeg aan de onderwijzeres van haar kindje om in de les extra aandacht te besteden aan het belang van de bedtijd.' 'Dergelijke vragen zijn gelukkig een uitzondering, maar je ziet ze toch steeds vaker opduiken. En wat moet je dan doen? Je kunt dat niet wegwuiven, want voor die vrouw is dat een ernstig probleem. Maar wij kunnen daar als school niks aan doen. Als oplossing hebben we de vrouw op weg gezet, via gesprekken. Maar de uiteindelijke oplossing lag bij zichzelf.' Een gelijkaardige evolutie ziet De Middeleer in de zindelijkheid van de kleuters. 'Terwijl het zindelijk maken van de kindjes vroeger een verantwoordelijkheid van de ouders was, zie je dat ouders dat onbewust - steeds meer van de school verwachten. We moeten grenzen stellen, we kunnen niet anders.' De hoofdredacteur van Klasse, Leo Bormans, heeft alle begrip voor deze klachten, maar wijst daarbij wel op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van het onderwijs. 'De school heeft een verantwoordelijkheid omdat ze dingen kan doen die in sommige gezinnen uitgesloten zijn. Waar moet bijvoorbeeld een kind naartoe met ouders die psychisch niet gezond zijn? Leraren hebben een belangrijke functie in het detecteren van problemen.' Bormans noemt de school ook een 'sociaal oefenterrein'. 'Vroeger waren het gezin en de straat het oefenterrein voor een volwassen leven. Op straat leerde je met mensen omgaan. Je leerde er de vaardigheden om later ook in de echte, samenleving te overleven. Intussen hebben we de kinderen van de straat geplukt en voor een computer gezet. Daardoor is nu de school het enige sociale oefenterrein geworden.' Hij begrijpt dat het voor de scholen niet gemakkelijk is om daarop in te spelen. 'Het belangrijkste is dat de leerlingen zich goed voelen. Als dat niet het geval is, kunnen ze ook niet goed presteren.' Bormans begrijpt dan ook niet goed het argument dat lesgeven de corebusiness is, en dat andere zorgtaken op de tweede plaats komen. 'Iemand met zelfmoordgedachten zal niet veel aan de lessen wiskunde hebben. Daarom is het belangrijk in de eerste plaats een warme school te hebben, en die warmte kost geen geld.' De Standaard, 29 april 2008 http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=2D1RDFFU

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV) 1.2. Opdracht: vat de bovenstaande teksten samen In hoofdstuk 2 Omgaan met teksten gingen we uitvoerig in op verschillende leesstrategien en somden we de handelingen op die je moest doorlopen om tot een goede synthese van een tekst te komen. Welke 5 stappen doorloop je om tot een goede synthese te komen?

Synthese van de teksten: Commentaar van je buurman: Wat ontbreekt er in de synthese? Welke informatie is volgens jou overtollig? Is het taalgebruik zakelijk en correct? 4

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven

2. Een opinie schrijven De artikels in De Standaard riepen al snel heel wat reacties op. Lezers mogen hun opinie over het onderwerp posten op de website van de krant: www.standaard.be/forum Hier volgt alvast een korte bloemlezing uit dat debat. Los van de vraag of je het eens bent met de schrijver of niet, zul je kunnen vaststellen dat niet alle reacties even sterk geformuleerd zijn. Geef voor elk van de volgende lezersreacties aan waarom je dit een sterke of een zwakke reactie vindt. 2.1. Reacties van lezers Reactie 1
Alles tegelijk hebben
Vlug een lief, een auto, twee kinderen, twee honden, twee reizen en met twee moeten gaan werken voor de kosten. In het weekend de hobby's en maar consumeren. En dan komt de ontnuchtering en op zoek naar een schuldige in dit geval de school?

Reactie 2
Nestwarmte
De school kan niet alles oplossen, alleen, de maatschappij en leven op zich is danig duur geworden dat de breedste laag van de bevolking uit tweeverdieners moet bestaan om alle lasten te kunnen dragen. Indien werkende ouders evenveel vakantiedagen zouden hebben als hun kinderen, zou enige controle van de jongeren mogelijk zijn . Immers, het probleem situeert zich niet bij jonge kinderen, voor hen is meestal opvang voorzien en zijn er alternatieven als sportkampen, speelpleinwerkingen etc... Met jongeren daarentegen ligt het heel anders. Net in de periode waarin zij vatbaar zijn voor de verboden vrucht en best van nabij gevolgd worden, houdt plots alles op. Probeer maar eens een betaalbaar alternatief te vinden voor jongens van 16 jaar. Daarbij komt nog dat de meeste scholen net voor b.v. het paasverlof, de jongeren al op dinsdag thuis laat ipv vrijdagavond. Wat moet een ouder dan ? De jongeren komen op straat en in cafs terecht-voor de ouders is het niet haalbaar om steeds verlof op te nemen. Mijn voorstel : ouders : neem in de eerste plaats uw verantwoordelijheid voor de opvoeding van uw kinderen. Goede manieren en respect staan iedereen goed. Wat de scholen betreft: er is nauwelijks tijd om het hele leerplan te doorlopen op n schooljaar. Geef sport op woensdagnamiddagen, verplichte studie tot half zes of sport; en stop er aub mee om 4 werkdagen voor het begin van elke vakantie in te calculeren om 'de examens te verbeteren'. Wedden dat iedere ouder graag zijn bijdrage zal betalen om de extra kosten te dekken? Niets dan voordelen : de jongeren minder op straat, minder benvloedt door de duistere kantjes van de maatschappij, minder drank, minder drugs, minder computerspelletjes, meer communicatie, meer inzet, meer kwali'tijd'. Voor de leerkrachten : meer jobs en beter handelbare jongeren. Voor de ouders blijven de kosten gelijk of zelfs minder. Zij weten zich verzekerd van enige controle op hun kind en krijgen een jongeling thuis die zijn huiswerk al gedeeltelijk gemaakt heeft of die gezond moe is van sporten. Iedereen blij.

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV) Reactie 3

en toch
moet de school ook het goede voorbeeld geven. Zelf laat ik mijn kinderen bijvoorbeeld niet op school warm eten. Hoewel er op school zelf maaltijden worden bereid, leren ze alles behalve gevarieerd en volgens de gezondheidsdriehoek eten. Maandag worst, dindag Lasagne, donderdag fricandon, vrijdag chicken nuggets. 3 maal gehakt. Groenten zijn heel zelden het hoofdbestanddeel. Komen de kinderen terug van sportklas, er staat cola en chips klaar. Is er een feestje dan zijn er pannekoeken met cola. Leerkrachten die op minder dan 1km van school wonen nemen steevast de auto. Ik wil zeker niet alle leerkrachten en alle ouders over dezelfde kam scheren, maar aan de attitude van de meeste leerkrachten en van de meeste ouders moet er heel wat geschaafd worden. Beide zijn verantwoordelijk. Wat een leerkracht/ouder zegt en doet, heeft een grote impact op het wereldbeeld dat elk kind en jong volwassene zich vormt.

Reactie 4
Een zeer terechte klacht.
Je kan immers van een leerkracht niet verwachten dat hij/zij naast de reeds veeleisende hoofdtaak van het stimuleren van een aantal cognitieve processen, het bijbrengen van kennis en een aantal vaardigheden en het bevorderen van kritische geestjes ook nog eens de taak van arts, dietdeskundige, pedagoog, psycholoog, therapeut,... op zich gaat nemen.

Reactie 5

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven

opvoeden
is primair nog altijd een taak van de ouders. Maar veel te vaak worden tegenwoordig taken die eigenlijk binnen het gezin thuishoren doorgeschoven naar buiten het gezin: 'ze' moeten het maar oplossen, want 'als ouder moet je toch vooral plezier kunnen maken met je kroost'. Men wil wel goed opgevoede, zich goed gedragende kinderen hebben, maar er zelf nauwelijks nog moeite voor doen. Op die manier is het niet verwonderlijk dat de druk op de scholen te groot wordt: naast het 'normale' lessenpakket moeten ze steeds meer tijd besteden aan puur opvoedkundige zaken, terwijl de kinderen steeds korter op school moeten zijn, want anders hebben die te weinig vrije tijd. Dat dit uiteindelijk wel ten koste gaat van wat de kinderen op school leren aan basisvaardigheden zoals taal, rekenen, algemene ontwikkeling en zo meer is vanzelfsprekend. Iedereen heeft tegenwoordig de mond vol over 'het opnemen van je verantwoordelijkheid'. Welnu: als ouders zelf moet je daar als eerste mee beginnen: dat je kinderen hebt is een gevolg van je eigen daden, dan moet je ook de verantwoordelijkheid daarvoor als ouders opnemen en die niet afschuiven naar onder meer de scholen.

...

2.2. Tips voor een sterk opiniestuk - Speel op de bal, niet op de man Wil je reageren op de mening van iemand anders, richt je dan op zijn of haar argumenten en NIET op hem of haar als persoon - Illustreer je standpunt met meerdere argumenten Tip: plaats je beste argumenten op de eerste en op de laatste plaats. Zo kan je sterk openen en sterk eindigen - Noem je bronnen Als je verwijst naar cijfergegevens of ander bewijsmateriaal, vermeld dan ook steeds waar je die informatie gehaald Onderzoek van de Vlaamse Gemeenschap heeft aangetoond dat Uit het PISA-rapport is gebleken dat - Onderscheid mening en feit Zorg ervoor dat het verschil duidelijk is tussen wat jouw persoonlijke mening en wat feitelijke informatie. - Eigen ervaring Als je kan verwijzen naar je eigen ervaring om je mening te ondersteunen, dan is dat vaak een erg overtuigend argument. - Min en plus Beperk je niet tot kritiek op de mening van een ander. Je wint aan overtuigingskracht als je ook zelf met oplossingen of alternatieven voor de dag komt.

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV) 2.3. Jouw reactie Formuleer nu jouw reactie op de krantenartikels: 2.4. Reactie van je buurman op jouw reactie:

Tip: Waarom zou je je mening niet kenbaar maken voor de buitenwereld? www.standaard.be/forum

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven 3. Stijltips voor een vlotte zakelijke tekst Behalve aan de inhoud en de selectie van argumenten voor je opiniestuk zul je uiteraard ook veel aandacht moeten besteden aan je schrijfstijl. In hoofdstuk 4 Schrijven in professionele context en in de feedback bij de vorige opdrachten gaven we reeds heel wat tips om je schrijfstijl te verbeteren. Houd daar zeker rekening mee bij de voorbereiding van je slotopdracht. We voegen er hier nog enkele stijladviezen aan toe. 3.1. Vermijd woordovertolligheid Duid telkens aan wat je kan schrappen in de volgende zinnen. a. b. c. d. Haar mentaliteit en instelling zijn ronduit negatief. De prins reed op een witte schimmel. Hij tekende een ronde cirkel. Hij reed gratis en voor niets, omdat de conducteur niet langs was geweest.

Tot welke categorie van stijlfout behoren de bovenstaande voorbeelden? We maken een onderscheid tussen twee vormen van woordovertolligheid. 1. Tautologie: de volledige betekenis van een woord wordt nog eens in een ander woord herhaald Voorbeelden: 2. Pleonasme: een eigenschap of een aspect van een ding of persoon wordt herhaald Voorbeelden: . Oefeningen Geef voor de volgende zinnen telkens aan of het om een tautologie of een pleonasme gaat en schrap wat overtollig is 1. Dat is een vaste standaarduitdrukking voor die beroepsgroep. ... 2. Op de vlakke, gladde Kloosterwiel was het prachtig schaatsen. ... 3. Ik doe dat niet en ik heb er ook geen zin ook. ... 4. Wij waren gisteren bijna verdwaald in die grijze mist.

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV) ... 5. Vanzelfsprekend zal ik dat werk natuurlijk wel nakijken. ... 6. Het scheelde een haartje of het was bijna fataal afgelopen. ... 7. Hij zal moeten proberen te voorkomen dat dat zich niet herhaalt ... 8. Al op de lagere school had hij de toekomstdroom later leraar te worden. ... 9. En als we dan thuis komen, dan drinken we nog wat. ... 10. Omdat zij daar heg noch steg kenden, verdwaalden ze al snel. ... 11. Aan het eind van de voorstelling daalde het gordijn langzaam naar beneden. ... 12. Misschien dat ik morgen mogelijk nog even langs kom. ... 13. Kwaadwillige laster veroorzaakt veel verdriet. ... 14. De palen van de brug zijn gemaakt van grijs beton. ... 3.2. Zorg voor een nauwkeurige en correcte woordkeuze Wat loopt er mis in het volgende fragment? Mijnheer, verexcuseer dat ik u even optelefoneer, maar ik heb gehoord dat u zich wilt verassureren. In dat geval kan ik u een uitstekende maatschappij aanrecommanderen, die ik met veel zorg heb uitgeselecteerd. Deze stijlfout noemen we een contaminatie: twee woorden of uitdrukkingen met een verwante betekenis worden door elkaar gehaald waardoor een verkeerd nieuw woord of een verkeerde nieuwe uitdrukking ontstaat.

10

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven

Oefeningen Welke uitdrukkingen worden in de volgende zinnen door elkaar gehaald? OEFENINGEN 1. Jannes wilde de koffer nemen, maar die woog veel te zwaar. 2. De communicatiemedia zijn de jongste decennia met reuze schreden vooruitgegaan. 3. Uit alles is af te leiden dat de oorzaak van de ontploffing te wijten was aan gebrek in de leiding. 4. De Kom op tegen Kanker-vrijwilligers hebben weer heel wat geld opgecollecteerd. 5. Wat je daar zegt, klopt als een bus! 6. De omroepster vestigde er de nadruk op dat The Fox uitsluitend voor een volwassen publiek bestemd was. 7. De slechte oogst moet worden toegeweten aan de ongunstige weersomstandigheden. 8. Nadat Aladdin de magische woorden had uitgesproken, sloot de rots zich weer toe. 9. Het onderzoek naar het motief voor de moordaanslag verloopt niet van een leien dakje. 10. Volgende week is het al zo ver; we moeten dringend een beslissing treffen! 11. McDonalds behoort tot n van de beste werkgevers van Belgi. 12. De vermoeide toeristen besloten een taxi te nemen, want de afstand van het station naar het hotel was te ver.

11

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV) 13. Toen we met de jeugdbeweging op kamp gingen, bereidden we het middageten klaar in open lucht. 14. Bedankt voor je mail, er is een pak van mijn schouder gevallen. 15. Hij irriteert zich eraan dat de boeken veel te duur kosten.

3.3. Zorg voor een vlotte zinsbouw Wat loopt er mis in het volgende voorbeeld? Ik heb gisteren uiteindelijk dan toch maar dat boek dat je mij enige tijd geleden aanbevolen had, gekocht. .. Fout kan je bovenstaande zin niet noemen. In het Nederlands mag je tussen de persoonsvorm en de werkwoordelijke aanvulling, twee elementen die in feite samenhoren, heel wat andere informatie plaatsen. Dat noemen we de tangconstructie. Toch leest de bovenstaande zin helemaal niet vlot. Waarom niet? Er wordt hier zo veel informatie tussen de persoonsvorm en de werkwoordelijke aanvulling geplaatst dat de lezer de draad kwijt raakt. In zon geval spreken we van een overspannen tang. Oefeningen: herschrijf de volgende zinnen tot vlotte leesbare zinnen. 1. De hond, die meestal heel rustig is maar deze keer uitzonderlijk agressief bleek, viel de kleine jongen aan. .

12

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven 2. De ouders zijn er stellig van overtuigd dat, als ze de hulpdiensten tijdig hadden verwittigd, hun zoon nog in leven zou zijn. . 3. Heb je het bericht over de yoghurt die gisteren uit de supermarkt die bekend is om zijn goedkope producten is gehaald, gehoord? .

3.4. Naamwoordstijl Welk van de volgende zinnen is volgens jou de vlotste? a. Gisteren vond de beoordeling van de kandidaat plaats b. Gisteren beoordeelden we de kandidaat Wanneer schrijvers veel zelfstandige naamwoorden gebruiken in plaats van werkwoorden, krijgen we een tekst zonder actie. We spreken dan van een naamwoordstijl. Oefeningen: herschrijf dynamische zinnen de volgende voorbeelden tot vlotte en

1. Elke dag begon ik met het sorteren en het klasseren van facturen. . 2. Het was tijd voor een grote opdracht: het opstellen van een tijdsschema. . 3. Bij het maken van de boekhouding moest ik natuurlijk wel even nadenken. . 4. Het ingeven van de cijfers en het invullen van het kasboek werden routine.

13

Anne Decelle (LO) Hilde Vanbrabant (AV) . 5. Met het opnemen van bestellingen en het maken van een betalingsoverdracht had ik het wat moeilijker. . 3.5. Schrijf actieve teksten Welke van de volgende zinnen is volgens jou het vlotst en waarom? 1. Die documenten moesten nog gekopieerd worden 2. We moeten die documenten nog kopiren Oefening: vervang de passiefconstructies door actieve zinnen 1. Er werd onmiddellijk een afspraak gemaakt met de zaakvoerder. . 2. In het bedrijf werd het meest met het programma Excel gewerkt. . 3. Het werk zal uitgevoerd worden op een manier die respect garandeert voor elke werknemer. . 4. Bestellingen moesten zo snel mogelijk behandeld worden, dat hoort bij de klantenservice. . 5. Opdrachten zoals de telefoon opnemen en faxen, werden mij niet opgelegd.

14

Taal s1-2 Hoofdstuk 10: een opiniestuk schrijven . Literatuur http://www.klasse.be/leraren/help.php?id=8474 http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=2D1RDFFS http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=2D1RDFFU http://www.nieuwnetwerk.be/handleidingen/NNN6Tb_wb_1.pdf http://www.cambiumned.nl/hpoeftaupleo.htm

15