Professional Documents
Culture Documents
27 CSLT - Hoa - Hoc TS LE MINH DUC PDF
27 CSLT - Hoa - Hoc TS LE MINH DUC PDF
C s
ly thuyet hoa hoc
__&&&__
TS. Le Minh c
Bo mon Cong nghe hoa hoc-khoa hoc vat lieu
Trng ai hoc Bach Khoa a Nang
http://hhud.tvu.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn
http://hhud.tvu.edu.vn
1. CHNG 1: C S HO LNG T
1.1. Gii thiu chung
Vt l hc c in l phn vt l khng k n thuyt tng i ca Einstein
v thuyt lng t ca Planck, n da trn hai h thng l thuyt c bn l c
hc ca Newton v thuyt in t ca Maxwell.
Vt l hc c in cho kt qu ph hp vi thc nghim i vi cc hin
tng vt l m ngi ta bit n cui th k XIX, n l h thng l thuyt
hon chnh v cht ch trong phm vi ng dng cu n.
u th k XX, c nhng hin tng vt l khng th gii thch c bng
cc l thuyt ca vt l hc c in nh: hiu ng quang in, hiu ng compton,
quang ph nguyn t, tnh bn ca nguyn t, bc x ca vt en. . .
C hc lng t (quantum mechanics) ra i nghin cu vi ht, xy
dng trn c s cc tnh cht v c im chuyn ng ca vi ht. C hc lng
t l l thuyt ca nhng h nguyn t v ht nhn, chng c kch thc c 10-13
n 10-15m. Nhng ht c kch thc nh vy c gi l nhng ht vi m.
Ho lng t (quantum chemistry) l vic p dng c hc lng t gii
quyt cc bi ton hc hc. Ho hc lng t nh hng su rng n tt c
cc lnh vc ca ho hc. Cc nh ho l p dng ho lng t tnh ton
cc thng s nhit ng hc (nhit dung, entropy) ca cht kh, gii thch cc
tnh cht ca phn t nh: di lin kt, gc lin kt, momen lng cc, sai
khc nng lng gia cc dng ng phn, xc nh cc trng thi chuyn tip
(transition states).
Ngy nay, c rt nhiu phn mm tnh ton trn c s lng t. Cc phn
mm ny c s dng rng ri, khng dnh ring cho cc nh ho lng t.
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
2
mv 2 ( Ze)e
= 2 ;
r
r
v2 =
1
2
Ze 2
mr
Ze 2
2.r
Ze2
r2
Ze 2
Ze 2
1
1
A = 2 dr = Ze 2 2 dr = Ze 2
=
rr
r
r r
r r
Ze 2
r
E r = Tr + U r =
Ze 2 Ze 2
Ze 2
=
2r
r
2r
(1)
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
2 =
2
2
2
+
+
x 2 y 2 z 2
(Ton t Laplace)
d = dV = . * .dV
(2)
d
2
=
dV
V mt xc sut:
| |
dv = 1
(3)
(4)
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
(qi , q k ) = (q k , qi )
(5)
(qi , qk ) = (qk , qi )
(6)
;
V d : L =
x
u(x)=x2 + a
L = ( x 2 + a ) = 2 x = u ( x)
x
u1, u2, . . . l cc hm bt k
C1, C2, . . . l cc h s
Ton t loi ny : php nhn, vi phn cp 1, 2, . . .
Tng cc ton t: Tng cc ton t A , B l mt ton t C sao cho
kt qu tc dng ca n ln mt hm tu bng tng cc kt qu tc dng cc
cc ton t ln hm .
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
=A
+B
u = A
u +B
nu C
u
C
Tch cc ton t: tch hai ton t A , B l ton t C hoc C' sao cho
u = A
(B
u)
C
'u = B
u)
(A
C
u L.u dx = u
*
1
.L* u 1*dx
V d :
d
L = i.
dx
th L* = i.
d
dx
Ton t to
x = x, y = y , z = z
L u = xu = xu
L =x,
V d :
Ton t ng lng
K hiu p , p = i.h.
Vi h =
h
; = + + (ton t Nabla)
x y z
2
;
x
p y = i.h.
;
y
p z = i.h.
(7)
Ton t ng nng
Cc ht v m, ng nng xc nh bi
mv 2
1
T=
=
(p 2x + p 2y + p 2z )
2
2m
1 2
2
2
h2 2
h2
( 2 + 2 + 2 )h 2 =
=
2
2m x
2m
y
z
8. 2 .m
Ton t th nng
u = u ( x, y , z )
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
Ta c :
h2
8. .m
2
H l ton t Hamilton
2 + U ,
2 +
H = E.
8 2 m
( E U ). = 0
h2
L = L * * dx
(8)
L* = * L dx
V do
(9)
L =L*
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
Ze 2
r
2 8 2 m
1
1 2 d
1
(r
)+ 2
(sin
)+ 2
+
( E + e ) = 0
2
2
2
r r
r
r
h
r sin
r sin
ph thuc r, , :
( r , , ) = R ( r ).( ). ( )
13,6
(eV )
n2
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
10
j( j + 1)h vi
j=l s
Enl
Enj
+Momen t orbital
e =
:manheton Bohr
+Momen t spin e
e
eh
Ml =
2m e
2.m e
l(l + 1) = l(l + 1)
e.h
2.m e
e =
e
Ms
2m e
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
11
2. 2 .me .e 4
n 2 .h 2
2. .me .e 2
E nj =
1 +
n
n 2 .h 2
1
3
j + 1 4.n
2. .e 2
1
=
h s cu trc tinh vi
h.c
137
En' j '
hc
E nj
hc
Vi quy tc l = 1; j = 0,1
Tnj (Tnj): s hng quang ph
Khi c chuyn ng t quay quanh trc ca electron (c trng bng s
lng t spin ms khc ), hm sng ton phn s c biu din bng mt tp
hp 4 s lng t: m, n, l v ms - ph thuc vo to khng gian (r, , ) v
to spin
n l m ms (r, , , ) = a(q)
Do 2 electron chuyn ng c lp nn c th tch lm 2 hm
n l m ms (r, , , ) = (r, , ).ms()
ms() khng phi l mt hm ton hc. Nh vy vi mt hm to
khng gian n l m s c hai orbital ton phn n l m 1/2 v n l m -1/2
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
12
r r r r
T =
i
r r r
r
h2
2
2
2
2
2
,
, u = u (r1 , r2 , r3 ,..., rn )
=
+
+
i
i
2
2
2
2
8 me
xi y i z i
Electron chuyn ng c lp nn
r r r
r
r
r
r
u = u (r1 , r2 , r3 ,..., rn ) = 1 (r1 ).2 (r2 )...n (rn )
H = H 1 + H 2 + ... + H n
E = E1 + E 2 + ...E n
H i =
r r
r
h2
2 + u i (ri )
2
8 me
Khi i ch 2 electron
II (q 2 , q1 ) = a1 (q 2 ).a2 (q1 )
1
[a1 (q1 ).a 2 (q 2 ) a1 (q 2 ).a 2 (q1 )]
2
Khi 2 electron i ch
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
13
(q1 , q 2 ) =
(q1 , q 2 ) = (q 2 , q1 )
1 a1 (q 1 ) a1 (q 2 )
2 a 2 (q 1 ) a 2 (q 2 )
(q1 , q 2 ,.., q n ) =
1
n!
nh lut Slater:
-m bo hm sng ton phn l phn i xng
-Phn nh nguyn l Pauli dng tng qut: Trong mt nguyn t, khng
th c hai (hay nhiu) electron m trng thi ca chng c trng bng cng mt
tp hp 4 s n, l, m, ms ging nhau.
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
14
H = Te + U en + U ee
rij
ri
Te =
rj
h2
8 2 me
i =1
i =1
i2 ; U en =
Ze 2
ri
e2
e2
U ee = r r =
rij
i # j | ri r j |
x
y
e2 2
dv
rij
V d: vi He (z=2), th nng ca h
2e 2 2e 2 e 2
U =
+
r1
r2
r1, 2
Gii gn ng cp 0: U =
2e 2 2e 2
r1
r2
Vi electron th nht
;
H 1 =
h2
2e 2
2
1
r1
8 2 me
H 2 2 = E 2 2 ;
H 2 =
h2
2e 2
2
2
r2
8 2 me
H 1 1 = E1 1
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
15
Ze 2
e2
+
electron i
ri
i # j ri j
2
e2
e2
=
j (r j ) dv
rij i # j ri j
2
r
Ze 2
e2
+
j (rij ) dv
U i (ri ) =
ri
ij rij
(10)
ho U i (ri ) theo gc
U (ri ) =
1
U i (ri )d
4
(11)
h2
i2 + U i (ri )
2
8 me
(12)
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
16
Ylm ( , ) ging nh phn gc ca cc AO trong nguyn t H v cc ion
ging H.
xc nh cc AO ca electron i trong nguyn t nhiu e, ta ch cn xc
nh phn bn knh Rnl (ri ) - c trng tng tc gia electron i vi cc electron
khc.
Xc nh i (ri ) :
-Chn hm sng ring ca electron trong nguyn t H l hm ban u thay
vo 14, 15 tm c th nng U(ri).
-Thay U(ri) vo 16 tm c hm ring i (ri ) ca electron i.
Hm i (ri ) tm c s khc vi hm ban u, s cho kt qu gn ng tt
hn. Qu trnh ny lp i lp li cho n khi hm ring ca electron i tm c
ln cui trng vi hm ring ca n oc xc nh ngay ln trc .
Phng php ny c Hartree xy dng nm 1925, Fock ci tin nm
1930 v c gi l phng php trng t hp Hartree Fock.
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
17
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
18
r12
r1b
2
r2a
H =
h2
(12 + 22 ) + U
2
8 me
12 =
2
2
2
+
+
x12 y12 z12
22 =
2
2
2
+
+
x 22 y 22 z 22
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
19
e2
- th nng ht gia electron 1 v nhn a
r1a
u 2b =
e2
- th nng ht gia electron 2 v nhn b
r2b
u 2a =
e2
- th nng ht gia electron 2 v nhn a
r2 a
u1b =
e2
- th nng ht electron 1 v nhn b
r1b
u12 =
e2
- th nng y gia electron 1 v 2
r12
u ab =
e2
- th nng y gia hai nhn a v b
R
U = U o + U ' = e 2 (
1
1
1
1
1 1
+
+
+
)
r1a r2b r1b r2 a r12 R
h2
2
8 me
2
2
2
2
2
2
2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2
x1 y1 z1 x 2 y 2 z 2
2 1
1
1
1
1 1
e ( +
+
+
) = E
r1a r2b r1b r2 a r12 R
1
1
+ )
r1a r2b
4 2 me e 4
h2
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
20
I (1,2) = a (1).b (2)
Do :
iu kin E t cc tiu: C1 = C 2
Khi C1 = C 2 = N s
s = N s (I + II ) = N s [a (1).b (2) + a (2).b (1)] - hm i xng
Khi C1 = C 2 = N a
a = N a (I II ) = N a [a (1).b (2) a (2).b (1)] - hm phn i xng
Tm li bi ton phn t H2 gn ng cp 0:
H o E = E o
H o =
h2
(12 + 22 ) + U o
2
8 me
H
E
dv = E o 2 dv
H
=
dv
dv
-Gn ng cp 1
Trong gn ng cp 1, c tnh n tng tc gia hai nguyn t H.
H = E
H =
h2
(12 + 22 ) + U o + U '
2
8 me
H = H 0 + H '
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
21
H dv ( H + H ' )dv H
=
=
E=
dv
dv
0
2
dv
dv
H ' dv
=E
+
dv
H ' dv
+
dv
2
K+A
1+ S 2
Ea = E0 +
KA
1 S2
1
1
1 1
K = e 2
+ + a2 (1).b2 (2).dv - tch phn Coulomb
r1b r2a r12 R
1
1
1 1
A = e 2
+ + a (1).b (2) a (2)b (1).dv - tch phn trao i
r1b r2a r12 R
E(R)
Ea
(1)
R
(3)
R0
(2)
Es
S ph thuc ca E vo R
ng cong (2), hai nguyn t H y nhau, tng ng vi hm sng i
xng. ng (3) ng vi hai nguyn t ht nhau mnh nht, to lin kt phn
t.
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
22
; a (1,2) = a (2,1)
Trong trng hp lin kt, xc sut tm thy electron vng gia hai ht
nhn tng ln mt lng 2I .II so vi I2 + II2 , tng in tch ca m my
electron, hai ht nhn ht li vi nhau, tng lin kt.
Vi hm a , mt electron s gim i mt lng 2I .II so vi I2 + II2 .
Do hai ht nhn y nhau, lin kt khng c to thnh.
Vy, bn cht ca lin kt cng ho tr l tng tc tnh in gia hai ht
mang in tch (ht nhn v electron).
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
23
= C1 1 + C 2 2 + ... + C n n
E=
dv
2
E
E
= 0;
=0
C1
C 2
E=
(C
1
+ C 2 2 )H (C1 1 + C 2 2 )dv
(C
1
E=
+ C 2 2 ) dv
2
H 11 = 1 H 1 dv
H 12 = 1 H 2 dv = 2 H 1 dv = H 12 ( H l ton t lin hp)
H 22 = 2 H 2 dv
S11 = 1 1 dv = 12 dv
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
24
S12 = 12dv = S
S 22 = 2 2 dv = 22 dv
Thay vo trn ta c:
E=
Ly o hm theo C1 vi iu kin
E
=0
C1
E
=0
C 2
Ta c: (H 21 ES 21 )C1 + (H 22 ES 22 )C 2 = 0
Ta c h phng trnh xc nh C1 v C2
(H 11 ES11 )C1 + (H 12 ES12 )C 2 = 0
(H 21 ES 21 )C1 + (H 22 ES 22 )C 2 = 0
=0
...............................................................................................
(H n1 ES n1 )C1 + (H n 2 ES n 2 )C 2 + ... + (H nn ES nn )C n = 0
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
25
=0
- r1
1
Mc ch ca bi ton:
-Tm C1, C2 tho iu kin cc tiu nng lng E, t bit c .
-Tnh gi tr nng lng E ca MO (hm sng )
Trong trng hp, hai nguyn t ging nhau, H11=H22, H12=H21, cc tch
phn xen ph S
S11 = 12 dv = 1
; S 22 = 22 dv = 1
Do :
(H 11 E )C1 + (H 12 ES )C 2 = 0
(H 12 ES )C1 + (H 11 E )C 2 = 0
H 11 E
H 12 ES
H 12 ES
H 11 E
=0
(H 11 E )2 (H 12 ES )2 = 0
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
26
Nng lng ca MO l
E=
H 11 H 12
1 S
h2
e2 e2 e2
2
+
r1 r2
R
8 2 me
H 11
h2
e2
2
r1
8 2 me
1 dv
2
1
dv
= EH
(R )
e r1 ; 2 =
R2
)
3
Khi R th S=0, ta c: H 12 = 0
Tm li: khi R th
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
27
H 11 = E H
S =0
E=
H 12 = 0
H 11 H 12
= H 11 = E H
1 S
H 11 + H 12
< EH
1+ S
H 11 H 12
> E H lc ny nng lng electron trong
1 S
lin kt.
*Orbital phn t trng thi lin kt v phn lin kt
Tng ng vi Elk v Eplk s c hai orbital phn t lin kt v phn lin kt.
T phng trnh trn ta c
C1
H ES
= 12
C2
H 11 E
=
= 11
=1
H 11 S H 12
C2
H 11 + H 12
H 11
1+ S
2
2
2
2
2
2
lk dv = N lk (1 + 2) .dv = N lk 1 dv + 2 1 .2 .dv + 2 dv = 1 = N lk (2 + 2S )
2
Suy ra
N lk =
1
2(1 + S )
; lk =
1
2(1 + S )
(1 + 2 )
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
28
1
2(1 S )
(1 2 )
trng thi lin kt: mt electron vng gia hai ht nhn tng ln, hai
ht nhn ht mnh lm gim nng lng electron trn orbital phn t lin kt
so vi trn orbital nguyn t trong H, do lin kt c hnh thnh.
Ngc li, hm sng phn lin kt, mt electron gia hai nhn gim,
nng lng electron trn orbital phn t phn lin kt cao hn trong nguyn t
H, do lin kt khng c hnh thnh.
3.3.2.2. iu kin cc AO t hp to thnh MO
-Nng lng ca cc AO phi gn bng nhau.
-Cc hm sng AO phi xen ph mnh
-Cc AO c cng mt tnh cht i xng vi ng ni cc ht nhn
nguyn t - trc lin kt.
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
29
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
30
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
31
-Phn t BeF2
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
32
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
33
j2 = C 2jr r2
r
s ca hm sng nguyn t r
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
34
*Bc lin kt
Bc lin kt l k hiu Prs c trng cho mt in tch electron ca lin
kt v c xc nh bng biu thc:
Prs = n j C jr C js
j
N r = Prs
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
35
4. CHNG 4: I XNG
4.1. Khi nim
S phn b hnh hc ca ht nhn nguyn t c c trng bng di
lin kt, gc lin kt trong phn t. Mi phn t c cu trc hnh hc i xng
nht nh. Nhng cht c cng tnh cht i xng thng c nhng s cc s
hng ging nhau v nh tnh.
Cc mc nng lng ca nguyn t hay phn t c tnh ton y v
chnh xc bng i xng ca phn t. V vy, xem xt i xng, chng ta c th
ni c g y mt cch nh tnh. Cha tnh ton nh lng nhng chng ta
c th bit c c bao nhiu trng thi nng lng v cc tng tc gia chng.
Tuy nhin, ch xem xt i xng, chng ta khng th bit c iu g thc s
ang din ra. i xng, v nguyn tc, cho ta bit hai trng thi ca h khc
nhau v nng lng. i xng c th cho ta bit di hp th no y trong ph
in t hay dao ng ca phn t.
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
36
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
37
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
38
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn
39
Route section
Water energy
Title section
0 1
Molecule specification
__________________________________________________________________________________________
Bi ging C s L thuyt Ho hc
TS. L Minh c
http://hhud.tvu.edu.vn