Valinin l zel daresine, Belediye Bakannn Belediye daresine, Mahalli dareler Birlik Bakanlarnn Birlik daresine Verdikleri Zararlarn

Tazmini in l zel daresi, Belediye veya Birlik Tzel Kiilii Adna Dava Ama Ehliyetinin Kullanlmasna ve Bu Davann Giderlerinin Karlanmasna likin Sorunlar (Ali Hikmet TUNCER - Ali YKSEL )

I- BALANGI:
Tefti Kurulu Bakanlnn 12.03.2003 gnl, 1218 ve 1220 sayl grev emirleri uyarnca bu nceleme-Aratrma Raporu dzenlenmitir.

II-KONU:
Valinin il zel idaresine, belediye bakannn belediye idaresine, mahalli idareler birlik bakanlarnn birlik idaresine verdikleri zararlarn tazmini iin il zel idaresi, belediye veya birlik tzel kiilii adna dava ama ehliyetinin kullanlmasna ve bu davann giderlerinin karlanmasna ilikin sorunlar bu raporun konusunu oluturmaktadr.

III- NCELEME ARATIRMADA ZLENEN YNTEM:

Mahalli dareler Genel Mdrlnce izlenen tazmin raporlar rnekleme suretiyle incelenerek bu raporlarn akibeti hakknda bilgi edinilmi; Borlar Kanununun zel hukuktaki uygulamalarna ve Fransa`da mevcut vesayet ltlerine iliikin eserler incelenmi; konuyla ilgili yarg kararlar aratrlm; Meslek mensuplar, Yargtay, Dantay, Saytay, niversiteler ve Mahalli dareler Genel Mdrl yetkilileriyle grlm ve bu bilgiler mevcut mevzuat iinde deerlendirilerek sonuca ulalmaya allmtr.

IV-KONUYLA LGL MEVZUAT:

A) ANAYASA darenin btnl ve kamu tzelkiilii Madde 123 - dare, kurulu ve grevleriyle bir btndr ve kanunla dzenlenir. darenin kurulu ve grevleri, merkezden ynetim ve yerinden ynetim esaslarna dayanr. (...) Mahalli idareler Madde 127 - Mahalli idareler; il, belediye veya ky halknn mahalli mterek ihtiyalarn karlamak zere kurulu esaslar kanunla belirtilen ve karar organlar, gene kanunda gsterilen, semenler tarafndan seilerek oluturulan kamu tzelkiileridir. Mahalli idarelerin kurulu ve grevleri ile yetkileri, yerinden ynetim ilkesine uygun olarak kanunla dzenlenir. (...) Merkezi idare, mahalli idareler zerinde, mahalli hizmetlerin idarenin btnl ilkesine uygun ekilde yrtlmesi, kamu grevlerinde birliin salanmas, toplum yararnn korunmas ve mahalli ihtiyalarn gerei gibi karlanmas amacyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir. (...) Madde 129(...) Memurlar ve dier kamu grevlilerinin yetkilerini kullanrken iledikleri kusurlardan doan tazminat davalar, kendilerine rcu edilmek kaydyla ve kanunun gsterdii ekil ve artlara uygun olarak, ancak idare aleyhine alabilir. (...) IV. Saytay Madde 160 - Saytay, genel ve katma bteli dairelerin btn gelir ve giderleri ile mallarn

Trkiye Byk Millet Meclisi adna denetlemek ve sorumlularn hesap ve ilemlerini kesin hkme balamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hkme balama ilerini yapmakla grevlidir. Saytayn kesin hkmleri hakknda ilgililer yazl bildirim tarihinden itibaren onbe gn iinde bir kereye mahsus olmak zere karar dzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolaysyla idari yarg yoluna bavurulamaz. B) KANUNLAR 1- 657 Sayl Devlet Memurlar Kanunu: Kiisel sorumluluk ve zarar: Madde 12 - (Deiik: 12/5/1982 - 2670/5 md.) Devlet memurlar, grevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet maln korumak ve her an hizmete hazr halde bulundurmak iin gerekli tedbirleri almak zorundadrlar. Devlet memurunun kast, kusur, ihmal veya tedbirsizlii sonucu idare zarara uratlmsa, bu zararn ilgili memur tarafndan rayi bedeli zerinden denmesi esastr. Zararlarn dettirilmesinde bu konudaki genel hkmler uygulanr. Ancak fiilin meydana geldii tarihte en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brt aylnn yarsn gemeyen zararlar, kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararna gre ilgili memurca denir. Kiilerin uradklar zararlar: Madde 13 - (Deiik: 12/5/1982 - 2670/6 md.) (Deiik birinci fkra 6/6/1990-3657/1 md.) Kiiler kamu hukukuna tabi grevlerle ilgili olarak uradklar zararlardan dolay bu grevleri yerine getiren personel aleyhine deil, ilgili kurum aleyhine dava aarlar. Ancak, Devlet dairelerine tevdi veya bu dairelerce tahsil veya muhafaza edilen para ve para hkmndeki deerli katlarn ilgili personel tarafndan zimmete geirilmesi halinde, zimmete geirilen miktar, cezai takibat sonucu beklenmeden Hazine tarafndan hak sahibine denir. Kurumun, genel hkmlere gre sorumlu personele rcu hakk sakldr. 12 nci maddeyle bu maddede belirtilen zararlarn nevi, miktarlarnn tespiti, takibi, amirlerin sorumluluklar ve yaplacak ilemlerle ilgili dier hususlar Babakanlka dzenlenecek ynetmelikle belirlenir. 2- 442 sayl Ky Kanunu: Madde 33- (...) 8- (...) b) Ky tzel kiilii ile davac ve daval olan muhtar ve ihtiyar meclisi yeleri bu davalarda ky tzel kiiliini temsil edemezler. Yetkili temsilciyi ky dernei seer. 3- 6183 sayl Amme Alacaklarnn Tahsili Usul Hakknda Kanun: Kanunun mul: Madde 1 - Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, har, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masraf, vergi cezas, para cezas gibi asli, gecikme zamm, faiz gibi fer`i amme alacaklar ve ayn idarelerin akitten, haksz fiil ve haksz iktisaptan doanlar dnda kalan ve amme hizmetleri tatbikatndan mtevellit olan dier alacaklar ile; bunlarn takip masraflar hakknda bu kanun hkmleri tatbik olunur. 4- 3152 sayl ileri Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun:

Ama: Madde 1 - Bu Kanunun amac, yurdun i gvenliinin ve asayiinin salanmas, kamu dzeninin ve genel ahlakn korunmas, mlki idare blmlerinin kurulmas kaldrlmas ve dzenlenmesi ile ilgili almalarn yaplmas, mahalli idarelerin ynlendirilmesi, kaakln men ve takibi, yurt sathnda sivil savunma, nfus ve vatandalk hizmetlerinin yrtlmesi iin ileri Bakanlnn kurulmasna, tekilat ve grevlerine ilikin esaslar dzenlemektir. Grev: Madde 2 - ileri Bakanlnn grevleri unlardr: (...) g) lkenin idari blmlere ayrlmas, il ve ilelerin genel idarelerini, mahalli idareleri ve bunlarn merkezi idare ile olan alaka ve mnasebetlerini dzenlemek, Mahalli dareler Genel Mdrl: Madde 11 - Mahalli dareler Genel Mdrlnn grevleri unlardr: a) Mahalli idarelerin i ve ilemlerine dair eitli kanun, tzk ve ynetmeliklerle Bakanla verilmi olan grev ve hizmetleri yapmak, takip etmek, sonulandrmak ve gelitirmek, b) Bakanln mahalli idareler zerinde sahip olduu vesayet yetkisinin mevzuat hkmleri gereince uygulanmasn salamak, c) Mahalli idare yatrm ve hizmetlerinin kalknma planlar ile yllk programlara uygun ekilde yaplmasn gzetmek, d) Mahalli idarelerin gelitirilmesi amacyla aratrmalar yapmak, istatistiki bilgileri toplamak, deerlendirmek ve yaymlamak, e) Mahalli idareler personelinin hizmetii eitimini ve uygulanmasn takip etmek, Eitim Daire Bakanlyla ibirlii yaparak planlamak, f) Mahalli idarelerin tekilat, ara ve kadro standartlarn tespit etmek, g) Mahalli idare kontrolrlerinin alma programlarn Bakanlk Tefti Kurulu Bakanlnn grn almak suretiyle dzenlemek ve uygulanmasn salamak, h) Mahalli idare fonlarnn, Mterek Trafik Fonunun, Muhta Asker Ailelerine Yardm Fonunun kanunlarn ve ilgili mevzuatn ngrd ekilde ve Bakanln yetki snrlar iinde datlmasn ve idaresini salamak, takip ve kontrol etmek. Tefti Kurulu Bakanl Madde 15 - Tefti Kurulu Bakanl Bakann emri veya onay zerine aadaki grevleri yapar: a) Bakanln merkez birimlerinin, bal kurulularn, il ve ilelerin ve mahalli idarelerle, bunlara bal ve bunlarn kurduklar veya zel kanunlarla kurulmu birlik, iletme, messese ve teebbslerin ilem ve hesaplarn tefti etmek ve denetlemek, inceleme ve soruturma yapmak, (...) c) Mahalli idarelerin seilmi veya tayin edilmi organlar ve bunlarn yeleriyle dier kamu grevlileri hakknda inceleme, aratrma ve soruturma yapmak, d) Tefti rapor ve layihalar ile soruturma raporlarn inceleyip deerlendirmek, (...) Kontrolrler Madde 38 - (...) Kontrolrlerin grev, yetki ve sorumluluklar ynetmelikle dzenlenir. 5- 5442 sayl l daresi Kanunu:

Valilerin hukuki durumlar, grev ve yetkileri: Madde 9 - (...) D) Vali, drdnc maddenin son fkrasnda belirtilen adli ve askeri tekilat dnda kalan btn Devlet daire, messese ve iletmelerini, zel iyerlerini, zel idare, belediye ky idareleriyle bunlara bal tekmil messeseleri denetler, tefti eder. Bu denetleme ve teftii Bakanlk veya genel mdrlk mfettileriyle veya bu dairelerin amir ve memurlariyle de yaptrabilir. (...) Devir ve tefti Madde 26 - Valiler, her yl mnasip grdkleri zamanlarda ilin btn ile ve bucaklarn ve srasiyle programa alnan kylerini ve il iindeki tekilat tefti ederler. Halkn dilek ve ihtiyalarn yerli yerinde gzden geirerek gereini yaparlar. lin idari, mali, ekonomik, kltrel, salk ve sosyal durumu ve Hkmete alnm bulunan karar ve tedbirlerin sonular ve bunlarn halk zerindeki etkileri hakknda yl sonunda veya lzum grdkleri sair zamanlarda ilgili Bakanlklara rapor verirler. Kaymakamlarn hukuki durumlar, grev ve yetkileri: Madde 31 - (...) ) Kaymakamlar, drdnc maddenin son fkrasnda belirtilen daire ve messeseler dnda kalan btn Devlet daire ve messese ve iletmelerini ve zel iyerlerini, zel idare, belediye ve ky idareleriyle bunlara bal tekmil messeseleri denetler ve tefti ederler. Bu tefti ve denetlemeyi bizzat veya idare ube bakanlar veya validen talep edecei Bakanlk veya tzelkiilii haiz genel mdrlk mfettileri vastasiyle ortaokul veya bu dereceli retim messeselerini de bizzat veya ilgili mfettileri marifetiyle denetler. (...) 6- 1580 sayl Belediye Kanunu: Bir mecliste birleemeyenler Madde 27 - (Deiik: 26/1/1944 - 4520/1 md.) Ana, baba, byk ana, byk baba, evlat, torun ve karde, kar, koca ve bu derecedeki shri hsmlar bir mecliste birleemezler. Meclise reis riyaset eder, reis vekilleri Madde 58 - (...) Meclis her Terinisani itimanda ilerinden iki reis vekili ve lzumu kadar katip intihap eder. Reis bulunmazsa birinci reis vekili, bu da bulunmazsa ikinci reis vekili reislik vazifesini yapar. Reis ne zaman yerini reis vekiline brakr Madde 60 - Belediye reisinin bir senelik icraatna dair meclise verecei raporun mzakeresi esnasnda meclise mntahap reis vekili tarafndan riyaset olunur. Azann karara itirak edemiyecei meselelerin mzakereleri Madde 66 - Meclis azas mukavelename ile alakadar olduu hususatta kendisinin veya (27) inci madde mucibince kendisiyle bir mecliste itima caiz olmayan akrabasnn taht tasarrufunda bulunan emlakin, istimlak, isticar ve mubayaasnda mzakerata itirak edemez. Meclisin mzakere edecei ve karar verecei iler Madde 70 - Meclis aada gsterilen ileri mzakere eder bunlar hakknda karar verir: (...)

13 - Mddeabihi bin liradan fazla olan davalarn sulhan tesviyesi, 16 - Kanunen belediyeye mrettep vazife ve salahiyetler dahilinde olmak artiyle reis tarafndan tevdi ve azadan bir veya bir ka tarafndan teklif edilen mevadd saire. Reisin senelik raporu Madde 76 - (Deiik: 19/7/1963 - 307/3 md.) (...) Meclis, rapordaki izahat meclis ye tamsaysnn te iki ounluu ile yeter grmezse, yetersizlik karar ile mzakereleri kapsyan tutanak aynen meclis birinci bakanvekili onun bulunmamas halinde ikinci bakanvekili tarafndan mahalli en byk mlkiye amirine gnderilir. Encmende bulunanlar Madde 77 - Belediye encmeni, belediye reisi ile mntehap encmen azasndan ve 88 inci maddede yazl daire reislerinden teekkl eder. Azann karara itirak edemiyecei meselelerin mzakeresi: Madde 80 - Encmen azalar hususi surette alakadar olduklar meselelerin mzakeresinde bulunamazlar. Belediye mmessili sfatiyle reisin vazifesi Madde 100 - Belediye idaresinin ahsiyeti hkmiyesinin mmessili sfatiyle belediye reisi: A - Belediye emvalini idareye, B - Varidat ve matlubatn takip ve tahsile, C - Salahiyettar makam ve heyetin tasdikna iktiran etmek artiyle akdi mukaveleye, sulh ve ibraya, teberruat kabule, belediye hesabna umum medeni akitleri icraya, D - Devair ve mehakim nezdinde mddei veya mddeialeyh sfatiyle belediyeyi temsile veya bir bakasn tevkile, (...) 7- l zel daresi Kanunu: Madde 94 - Vali, vilayete tefrik edilen mevat hakknda mehakim ve devairi resmiyede bizzat mddei ve mddeialeyh sfatiyle muhakeme ve murafaaya ve kaffei turuku kanuniyeye mracaata ve bu vezaifi mnasip grecei zevata mahtum vekaletname ile tamimen ve tahsisen tevdie mezundur. Madde 111- (Deiik: 16/5/1987-3360/10 md.) (...) Seim sonularnn alnmasndan itibaren 15 gn iinde il genel meclisi vali tarafndan toplantya arlr. lk birleimde bakanvekilleri ve katipler ile il daimi encmeni yeleri seimi yaplr. Bunlarn grevleri il genel meclisinin dnem ba toplantsna kadar devam eder. l genel meclisine vali bakanlk eder. l genel meclisi; dnem ba toplantsnn ilk birleiminde yeleri arasndan gizli oyla birinci ve ikinci bakanvekili ile ikisi yedek olmak zere drt katip seer. Bakanlk divan bir bakan ve iki katipten kurulur. Valinin bulunmad toplantlarda birinci bakanvekili, o da yoksa ikinci bakanvekili meclise bakanlk eder. 8- 818 Sayl Borlar Kanunu: Haksz muamelelerden doan borlar (...) I - Mesuliyet eraiti Madde 41 - Gerek kasten gerek ihmal ve teseyyp yahut tedbirsizlik ile haksz bir surette dier

kimseye bir zarar ika eden ahs, o zararn tazminine mecburdur. II - Zararn tayini Madde 42 - Zarar ispat etmek mddeiye der, zararn hakiki miktarn ispat etmek mmkn olmad takdirde hakim, halin mutat cereyann ve mutazarrr olan tarafn yapt tedbirleri nazara alarak onu adalete tevfikan tayin eder. III- Tazminat miktarnn tayini Madde 43 - Hakim, hal ve mevkiin icabna ve hatann arlna gre tazminatn suretini ve umulnn derecesini tayin eyler. Zarar ve ziyan irad eklinde tayin olunduu takdirde borludan icabeden teminat alnr. VIII - Ceza hukuku ile medeni hukuk arasnda mnasebet Madde 53 -Hakim, kusur olup olmadna yahut haksz fiilin faili temyiz kudretini haiz bulunup bulunmadna karar vermek iin ceza hukukunun mesuliyete dair ahkamiyle bal olmad gibi, ceza mahkemesinde verilen beraet karariyle de mukayyet deildir. Bundan baka ceza mahkemesi karar, kusurun takdiri ve zararn miktarn tayin hususunda dahi hukuk hakimini takyit etmez. Madde 60 - Zarar ve ziyan yahut manevi zarar namiyle nakdi bir mebla tediyesine mteallik dava, mutazarrr olan tarafn zarara ve failine ittla tarihinden itibaren bir sene ve her halde zarar mstelzim fiilin vukuundan itibaren on sene mrurundan sonra istima olunmaz. ukadar ki zarar ve ziyan davas, ceza kanunlar mucibince mddeti daha uzun mruru zamana tabi cezay mstelzim bir fiilden neet etmi olursa ahsi davaya da o mruru zaman tatbik olunur. Haksz bir fiil ile mal iktisabndan doan borlar Madde 61 - Hakl bir sebep olmakszn aharn zararna mal iktisabeden kimse, onu iadeye mecburdur. Hususiyle muteber olmayan veya tahakkuk etmemi bulunan bir sebebe yahut vcudu nihayet bulmu olan bir sebebe msteniden ahzolunan eyin, iadesi lazmdr. Madde 66 - Haksz surette mal iktisabndan dolay ikame olunacak dava, mutazarrr olan tarafn verdiini istirdada hakk olduuna ttla tarihinden itibaren bir sene mruriyle ve her halde bu hakkn doduu tarihten itibaren on senenin mruriyle sakt olur. Eer mal iktisab mutazarrr olan taraf aleyhinde bir bor tekilinden ibaret ise, mutazarrrn hakk mruru zaman ile sakt olmu olsa bile, bu borcu ifa etmez. Madde 128 - Mruru zaman alacan muaccel olduu zamandan balar, alacan muacceliyeti bir ihbar vukuuna tabi ise mruru zaman bu haberin verilebilecei gnden itibaren cereyan eder. 9- 832 sayl Saytay Kanunu: Saytayn grevleri Madde 28- Saytay aada gsterilen grevleri yerine getirir: I- A) Genel ve katma bteli dairelerin, B) (A) bendinde yazl daireler tarafndan sermayesinin yars veya yarsndan fazlasna katlmak suretiyle sabit veya dner sermayeli veya fon eklinde kurulan kurum ve teebbslerin, C) Kanunlarla Saytay denetimine tabi tutulan dier kurumlarn btn gelir, gider ve mallariyle nakit, tahvil, senet gibi kymetlerinin (Emanet niteliinde olanlar dahil) alnp verilmesini, saklanma ve kullanlmasn denetler. Sorumlularn hesap ve ilemlerini yarglayarak kesin hkme balar. II- Devlete ait ikraz, istikraz ve taahhtlerle eitli kaynaklardan ba ve yardm suretiyle elde

edilen nakdi veya ayni kymetleri, Hazine bonolarn, btn kefalet, kredi ve Hazine avanslarn kaydedip denetler. (...) Denetleme Genel esaslar: Madde 38 - Saytay denetimine giren idare ve kurumlarn: a) Gelir, gider ve mal ilemlerini, bu ilemlere ait sayman hesaplarn btn kayt ve belgeleriyle birlikte incelemek ve neticede btn bu ilem ve hesaplar yarglama yolu ile; (...) Denetler. lamlarn infaz: Madde 64 - Saytay ilamlar kesinletikten sonra 45 inci madde gereince yerine getirilir. lamlarn yerine getirilmesini izlemekten, ilamlarn gnderildii dairelerin en byk amiri sorumludur. lamlarda gsterilen zimmet ve tazminlerde zimmetler vukuu tarihinden; tazminler ise hkmedildikleri tarihten itibaren faize tabi olarak, cra ve flas Kanunu hkmlerine gre tahsil olunur. Ancak, bu suretle eklenecek faizin tutar, zimmet veya tazminine karar verilen miktarn % 10 unu geemez. Geici Madde 8-Anayasa`nn 116 nc maddesi gereince il zel idareleriyle belediyelerin mali ilemlerinin denetlenmesine dair kanun yrrle girinceye kadar, 16 Haziran 1934 tarihli ve 2514 sayl Divan Muhasebat Kanunu ve bu kanuna ek kanunlarn il zel idareleri ve belediyelere ait hkmleri yrrlkte kalr. (...) 10- 2514 sayl Divan Muhasebat Kanunu (16/6/1934 tarih ve 2514 sayl Divan Muhasebat Kanunu, 21/2/1967 tarih ve 832 sayl Kanunun 104 nc maddesi ile yrrlkten kaldrlm ancak, ayn Kanunun geici 8 inci maddesiyle "....il zel idareleriyle belediyelerin mali ilemlerinin denetlenmesine dair kanun yrrle girinceye kadar..." 2514 sayl kanunun bu konudaki hkmlerinin yrrlkte kalaca hkme balanmtr.) Mahalli bteler Madde 68 - Vilayet hususi idareleri ve bu kanunun mer`iyete getii seneye takaddm eden senelik btelerindeki varidatn tahsilat miktarlarnn vasatisi otuz bin lira ve daha yukar olan belediyelerin muhasip hesaplariyle kati hesaplar ikinci derecede Divan Muhasebatn tetkik ve muhakemesine tabidir. Bu hesaplar mahallerince tasdik tarihinden itibaren bir ay iinde meclisi umumilerle belediye meclislerinin encmen ve heyeti umumiyelerince ittihaz edilen mukarrerat suretleri ve bteleriyle birlikte Divan Muhasebata gnderilir. Divan Muhasebat bu hesaplarla mukarreratta mevzubahis hususlar ve muameleleri tetkik ile hkme balar. Alakallar Divann bu hkmlerine kar 61 inci madde mucibince temyiz hakkn istimal edebilirler. Belediye btelerinin varidat yirmi be bin liraya inmedike bu madde hkmne tabidir. Divan Muhasebatn tetkik ve muhakemesine tabi olmyan belediye btelerinin hesaplar Muhasebei Umumiye Kanununun 119 uncu maddesi hkmne tabidir. Madde 69 - Tetkikatn yaplmas iin mahallinden evrak ve defterlerin getirilmesine veyahut mevzuun ehemmiyetine gre mahalline memur gnderilmesine Divan Muhasebat salahiyetlidir. Madde 70 - Muhasebei Umumiye Kanuniyle bu kanun hkmlerine gre amiri italar, muhasipler ve tahakkuk memurlar hakknda Divan Muhasebatn haiz olduu salahiyetler, vilayet hususi idareleriyle belediyelerin amiri ita, muhasip ve tahakkuk memurlarna da amildir.

Madde 71 - Divan Muhasebatn bu hesaplar hakkndaki kararlar alakallara tebli edildikten sonra 62, 63, 64 nc maddeler hkmne tevfikan muhasip, amiri ita ve tahakkuk memurlar temyiz haklarn kullanabilirler. 11- 1050 sayl Muhasebe-i Umumiye Kanunu: Madde 13 - Varidat ve masraf tahakkuk memurlar ile muhasipler tanzim ettikleri evrakn shhatndan ve kavanine mutabakatndan mesuldrler. Memurlarn, kanuna muhalefetten bahsile ifasndan imtina ettikleri tediyatn icras amiri italar tarafndan tahriren tebli olunursa mesuliyet, emri veren amiri italara raci olur. kinci derece amiri italar ile varidat ve masraf tahakkuk memurlarnn hatalarndan mtevellit zarar tazmin ile mkellef tutulmalar, Divan Muhasebata bilmuhakeme verilecek karara mtevakkftr. Ancak hkm suduruna kadar mtehakkk zararn teminine lzum grld takdirde hazine namna Divan Muhasebata mracaat tarihinden itibaren azami bir hafta zarfnda icra dairesinden ihtiyati haciz karar talep edilmek artiyle bu memurlarn istihkaklarnn tevkif ve mallarnn ahara satlmasna veya nakledilmesine mmanaat hususunda Maliye Vekaleti salahiyettardr. Birinci derecede amiri ita bulunan Vekillerin mesuliyetlerini tayin Byk Millet Meclisine aittir. Ahkam umumiye Madde 14 - Muhasipler kabz ve sarfetikleri nukut ve ayniyat ile vazifelerine mteferri bilmum muamelattan mesul ve hesaplarn, bu kanunda muharrer esasat dairesinde Divan Muhasebata itaya mecburdurlar. Madde 125 - Bir muhasibin Divan Muhasebata ryet olunan hesab meyannda crm tekil eden bir fiile temas ettii grld takdirde hesabn bu ksm tefrik edilerek hukuku umumiye cihetinden takip olunmak zere dairesine tevdi klnr. Mahkemece verilen hkm, Divann hesap cihetinden tetkikat ve hkmne mani deildir. Zimmetler, vukuu tarihinden ve tazminler Divanca hkmedildii tarihten itibaren faize tabidir. 12- 4721 sayl Trk Medeni Kanunu: Kayymlk ve Yasal Danmanlk A. Kayyml gerektiren haller I. Temsil Madde 426- Vesayet makam, aada yazl olan ve kanunda gsterilen dier hallerde ilgilisinin istei zerine veya re`sen temsilci kayym atar: (...) 3. Yasal temsilcinin grevini yerine getirmesine bir engel varsa. 13- 4353 sayl Maliye Vekaleti Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine, Devlet Davalarnn Takibi Usullerine Ve Merkez Ve Vilayetler Kadrolarnda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanun: Adli mercilerde temsil Madde 18 - Umumi muvazene iindeki dairelere ait hukuk ve ceza davalarnda ve her trl icra takiplerinde bu daireler mahkemeler, hakemler, icra daireleri ve dava ve icra ileriyle alakal sair merciler nezdinde temsil vazifesi Maliye Vekaletine bal Hazine avukat ve yardmc avukatlar tarafndan grlr. Hukuk mavirleriyle mavir avukatlar ve muhakemat mdrleri dahi bu salahiyeti kullanabilirler. Hazine avukat bulunmyan yerlerdeki dava ve icra ilerinde bu daireler amirleri tarafndan temsil olunur. cretli avukatlarn maa kadrolarna nakil ve tayinleri Geici Madde 3 - Bu kanunun yrrle girdii tarihte,cretli serbest Hazine avukatlnda mstahdem bulunanlarn 3656 numaral kanunun muvakkat ikinci maddesindeki esaslara gre

dereceleri tesbit olunarak halen almakta olduklar cret miktarna baklmakszn tesbit olunan derecelerdeki maal mavir avukat, avukat veya Muhakemat Mdrl kadrolarna nakil ve tayinleri yaplabilir. Ancak bu suretle yaplacak tayinler dier memuriyetler iin mktesep hak tekil etmez. 14- 2560 sayl stanbul Su Ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl Kurulu Ve Grevleri Hakknda Kanun: Genel Kurulun grevleri: Madde 6 - (Deiik: 7/2/1983- KHK 56/4 md.; Aynen kabul: 23/5/1984 - 3009/4 md.) Genel Kurulun grevleri unlardr: (...) e) Mays ay toplantsnda, ynetim kurulunun, bir nceki yl almalarna ilikin faaliyet raporunu, bilanosunu ve denetiler raporunu inceleyip karara balamak, (...) ) Dava deeri 100 000 TL.`snn stnde olan davalarn sulhen ortadan kaldrlmasn kararlatrmak, (...) Hesap zetleri ve bilano: Madde 16 - SK`nin hesap ilemleri, maliyetleri, mali durumu ve iletme sonularn aklkla gsterecek ve gerekli bilgileri dzgn aralklarla verecek biimde tutulur. Bu amala aylk dnemleri kapsayan ve tahmine dayal gelir giderlerle ayn dnemde gerekleen gelir-gideri gsteren hesap zetleri hazrlanarak ynetim kurulunun bilgi ve incelemesine sunulur. Ayrca her bte dneminin bitimini izleyen 3 ay iinde geen ylla ilgili bilano ve faaliyet raporu hazrlanarak-denetilerin yllk raporu ile birlikte Mays ay toplantsnda Genel Kurula sunulur. Bilano ve faaliyet raporunun Genel Kurulca onaylanmasyla, Ynetim Kurulu ve denetiler ibra edilmi olurlar. Uygulanmayacak kanunlar: Madde: 22 - (Deiik: 7/2/1983-KHK 56/11 md.; Aynen kabul: 23/5/1984-3009/12 md.) SK`nin ilemleri 2886 sayl Devlet hale, 1050 sayl Muhasebei Umumiye Kanunlar ile bunlarn ek ve tadillerine tabi deildir. (...) C) TZKLER 1- ileri Bakanl Mlkiye Tefti Kurulu Tz: Grev ve yetkiler Madde 18 - Mfettilerin grev ve yetkileri unlardr: A-Bakanlk merkez birimlerinin, bal kurulularnn, Bakanln denetim ve gzetimi altnda bulunan kurulularn, il ve ile kurulularnn, il zel idareleri, belediyeler ve kylerle bunlara bal ve bunlarn kurduklar veya zel kanunlarla kurulan birlik, iletme, messese ve teebbslerin almalarn, ilemlerini ve hesaplarn tefti etmek ve denetlemek. B-Yukarda belirtilen birim ve kurulularn su iledikleri anlalan veya ihbar ve ikayet olunan memurlar ve dier kamu grevlileri ve mahalli idarelerin seilmi veya atanm organlar ve bunlarn yeleri hakknda inceleme ve soruturma yapmak, (...) Teftite ncelik Madde 41 - Akal birimlerin teftiine ncelik verilir. nceki tefti sonularnn aratrlmas

Madde 42 - Mfettiler, teftie baladklarnda, tefti defterlerini ve dosyalarn inceleyerek nceki teftite yaplan eletirilerin veya bu teftilere ilikin emir ve genelgelerin gereklerinin yerine getirilip getirilmediini tesbit ederler ve bunu raporlarna veya layihalarna yazarlar. Yerine getirilmemi olmas ve ilgili memurlarn bu konudaki aklamalarnn yeterli bulunmamas halinde, konularn nemine gre, ceza veya disiplin ynnden gereinin takdiri yetkili mercilere duyurulur. Acele konular Madde 49 - Tefti srasnda zamanamna veya hak drc srelere ilikin hkmlerden tr idarenin zarara urayaca tesbit edilirse durum, teftiin sonu beklenmeksizin, bir raporla yetkili makama bildirilir; raporun iki rnei de Bakanla gnderilir. Durum, layiha ve raporlarda belirtilir. Layiha ve raporlarn Bakanlka incelenmesi Madde 52 - Kurula gelen layiha ve raporlar, Bakanlka incelenir. Eletiri ve tavsiyeler Bakanlka yerinde grlmyorsa, gerekeleriyle birlikte mfettie bildirilir; yaznn bir rnei de merkez birimine veya bal kurulua gnderilecek layiha veya rapora eklenir. Layiha ve raporlarn merkezde deerlendirilmesi ve tefti sonularnn yerine getirilmesi. Madde 53 - Layiha ve raporlar, merkez birimi ve bal kuruluta incelenerek mfettiin eletiri ve tavsiyelerinden uygun grlenlerin yerine getirilmesi dairelerine bildirilir. Sorumlu memurlar, bu bildirimden balayarak bir ay iinde yanllklar dzeltmek ve eksiklikleri tamamlamak, birim ve kurulu amirleriyle mlkiye amirleri ve bunlarn yerine getirilmesini salamakla ykmldrler. Merkez birimleri ve bal kurulular, layiha ve raporlardaki eletiri ve tavsiyelere katlmadklar takdirde, durumu gerekesiyle Bakanla bildirirler. Bakanlk, merkez biriminin veya bal kuruluun grne katlrsa bunu mfettie duyurur, katlmazsa hangi grn uygulanacan Bakanlk Makam belirler. Merkez birimleri ve bal kurulularn ykmll Madde 54 - Merkez birimleri ve bal kurulular, 52 ve 53 nc maddelerde ngrld zere yerinde grlmeyen ve katlnmayan eletiri ve tavsiyelerin bu maddeler hkmleri gereince belirlendii, dierlerinin rapor ve layihalarda yer ald biimde yerine getirilmesini salayarak sonucu Bakanla bildirirler. D) YNETMELKLER 1- 27.06.1983 gn ve 83/6510 No`lu Bakanlar Kurulu Kararyla Kabul Edilen, Devlete Ve Kiilere Memurlarca Verilen Zararlarn Nevi Ve Miktarlarnn Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumluluklar, Yaplacak Dier lemler Hakknda Ynetmelik: Ama: Madde 1 - Bu ynetnelik memurlarn kast, kusur, ihmal ve tedbirsizlik sonucu idareye verdikleri zararlar ile kamu hukukuna tabi grevlerle ilgili olarak kiilerin uradklar zararlarn nevi ve miktarlarnn tesbiti, takibi, amirlerin sorumluluklar, yaplacak ilemlerle ilgili usul ve esaslar belirlemek amacyla hazrlanmtr. Tanmlar Madde 3 1 - Kasdi zarar: Memurlarn idare veya kiilere bile bile, isteyerek zarar vermesi halidir. 2- hmal sonucu zarar: Memurlarn sorumlu olduklar ilere gerekli zeni gstermemeleri veya ileri savsaklamalar sebebiyle idare veya kiilerin zarara uramas halidir. 3 - Tedbirsizlik sonucu zarar: Memurlarn gerekli nlemleri zamannda almamalar veya eksik

olarak almalar sonucunda idarenin veya kiilerin zarara uramas halidir. Memurlarn Sorumluluklar ve Zararlar Tazmin Mkellefiyeti (...) Memurlar, bu grev ve sorumluluklarn yerine getirilmemesi sebebiyle doan zararlar bu ynetmelikte belli edilen usul ve esaslar uyarnca tazminle mkelleftirler. Saytaya kar sorumlu olanlarn sorumluluklar hakknda 832 sayl Saytay Kanunu hkmleri sakldr. Madde 5 - Bu ynetmelik hkmlerine gre memurlarca tazmin edilecek zararlar: a) Kanun, tzk ve ynetmelik hkmleri ile belirlenmi grevlerini kast, ihmal veya tedbirsizlik sonucu gerekli dikkat ve itina ile yapmamalar sebebiyle idarenin veya kiilerin urad zararlar, b) Kendilerine teslim edilen Devlet malnn korunmas ve heran hizmete hazr halde bulundurulmas iin gerekli tedbirleri kast, ihmal veya tedbirsizlik sonucu almamalar sonucu Devlet malnda meydana gelen zararlardan, ibarettir. Zararlarn tazmini iin gerekli artlar Madde 6 - Memurlarn zararlar tazmin mkellefiyetinin domas iin; a) Zararn mevcut olmas, b) Zararn dorudan doruya memurun fiilinden domas, c) Zararn mcbir sebebten hasl olmamas, arttr. Zararlarn dettirilme ekli Madde 8 - 7 nci maddede belirtilen usul ve esaslar uyarnca tesbit edilen zarar miktarnn, en alt derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brt aylnn yarsn gemedii hallerde memurun kabul etmesi kaydyla zarar disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararna gre memurca denir. demeyi kabul etmeyen memurlarn verdikleri zararlar hkmen tahsil edilir. Yukardaki fkrada belirtilen miktar aan zararlar, iin icabna ve genel hkmlere gre sorumlularndan sulh yolu ile veya hkmen tahsil edilir. Birinci fkra kapsamna giren zararlar, demeyi kabul edenler hakknda disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulunca verilen kararlarn kesinletii tarihi izleyen ay bandan itibaren kararda belirtilen esaslara gre, memurlarn aylklarndan kesinti yaplmak suretiyle tahsil edilir. Zararn denmesinin sulh yolu ile salanmas halinde de sulh ileminin kesinletii tarihi izleyen aybandan itibaren anlama esaslarna gre memurlarn aylklarndan kesinti yaplr. Memurlarn aylklarndan yaplacak kesinti miktar, kendilerine denecek net aylklarn 1/3 nden fazla ve 1/4 nden az olamaz. Zararlarn Takibi ve Yaplacak Dier lemler Madde 10 - (...) dareye verdikleri zarar demeyi kabul etmeyen memurlar hakknda genel hkmlere gre takibat yaplmak ve dava almak zere zarara ait btn bilgi ve belgeler kurum ve kuruluun en st yneticilerince konuyla ilgili mercilere gnderilir. 2- ileri Bakanl Mlkiye Tefti Kurulu alma Ynetmelii: Layihalarda Bor karlarak Tahsil Edilecek Hesaplar zeti Madde 26- Akal birirmlerin teftii srasnda usulsz demeler, kanun d harcamalar, su saylan ve saylmayan eylem ve ilemler, kaytszlk gibi hareketler sebebiyle ayniyatn kayp ve harap olduu, gelirlerin zamanamna urayarak tahsilinin imkansz hale geldii, idarenin zarara urad tespit edilirse, ilgililer ve sorumlular adna layihalarda kiiborcuna alnarak tahsil nerilen hususlarn para miktaryla eyann Saytay Kanunu ve Devlete ve Dier

Kiilere Memurlarca Verilen Zararlarn Nevi ve Miktarlarnn Tespiti, Takibi, Amirlerin Sorumluluklar, Yaplacak Dier lemler Hakknda Ynetmelik hkmlerine gre belirlenen rayi bedellerini gsterir Bor karlarak Tahsil Edilecek Hesaplar zeti izelgesi dzenlenip layihaya eklenir. (...) nceleme Raporlar Madde 83- (...) c) dari ve hukuki ilemlerle disiplin ilemlerine ilikin raporlar; Gerek teftiler srasnda, gerekse ihbar ve ikayetler zerine yaplan incelemeler sonucunda soruturma yaplarak fezlekesi yetkili mercilere verilen, raporu adli makamlara iletilen yahut cezai soruturma gerekmedii sonucuna varlan grevliler hakknda uygulanmas zorunlu grlen idari ve haksz fiilleri sebebiyle idareye verdikleri zararlarla haksz iktisaplarnn tazmini iin yaplacak hukuki ilemlere ya da disiplin cezas verilmesine esas olmak zere dzenlenen bir rnei ekleriyle, dier iki rnei de eksiz olarak Bakanla gnderilir. Ancak, zel kanunlarnda belirtilen hkmler sakl kalmak kaydyla, mfettilerce yaplan inceleme soruturma almalar srasnda tespit edilen ve kii borcuna konu olan usulsz demeler iin layiha dzenlenebilir. E) YNERGELER 1-ileri Bakanl Mlkiye Tefti Kurulu Grev ve alma Ynergesi: Tazmin Raporlar Madde 32- Ynetmeliin 83. Maddesinde belirtilen bu raporlar, Anayasann 129/5 ve 657 sayl Kanunun 12. v3 13. Maddelerinde ngrlen esaslar erevesinde; a) Grevlilerin gerek kasten, gerek ihmal ve teseyyp yahut tedbirsizlikle haksz bir ekilde zarar meydana getirmeleri halinde Borlar Kanununun 41. maddesi, b) Grevlilerin hakl bir sebep olmakszn idare aleyhine iktisapta bulunmalar halinde Borlar Kanununun 61. maddesi, c) darenin istihdam eden sfatyla zarar tazmin etmesi ve zararn olumasna neden olan personele rcu etmemesi halinde Borlar Kanununun 55. Maddesiyle, 13 Austos 1983 tarihli ve 18134 sayl Resmi Gazetede yaynlanan, Devlete ve Dier Kiilere Memurlarca Verilen Zararlarn Nevi ve Miktarlarnn Tespiti, Takibi, Amirlerin Sorumluluklar, Yaplacak Dier lemler Hakknda Ynetmelik kapsamna giren memurlar iin Ynetmeliin 11. Maddesi, d) Yukarda sz edilen Ynetmeliin 12. maddesinde ngrlen bir zararn ilgili memura dettirirlmesi iin gerekli ilemlere balanlmam olmas halinde, bu ynetmeliin 5-10. maddeleri, Hkmlerine gre ilem yaplmasn salamak amacyla dzenlenir. F) TEFT KURULU BAKANLII EMRLER: 1- 2002 yl yaz teftii grev emri: 8. Madde ... 2560 Sayl stanbul Su ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanuna gre kurulmu genel mdrlklerin (ASK, DSK v.b.)genel i ve yrtm ile hesap i ve ilemlerini kapsayacak biimde tefti raporu, kii borcunu gerektirecek durumlara rastlandnda tazmin raporu dzenlenmesi; 2- 08.05.2003 gn ve 2201 sayl tamimi: 2560 Sayl Kanunun 22. maddesine gre SK`nin ilemleri 2886 sayl Devlet hale ve 1050 sayl Muhasebe-i Umumiye Kanunlar ile bunlarn ek ve tadillerine tabi deildir. Bu durum karsnda bu birimlerde yaplan teftiler sonras layihalarda nerilen kii borlar ile zaman

zaman deiik uygulamalar yaplmakta, ou zamanda sonucunun takibi konusunda zorluklarla karlamakta olduundan; Bundan byle genel ve zel teftilerde bu kurumlarla ilgili olarak kii borcunu gerektirecek bir duruma rastlanlmas halinde, ilgililer hakknda tazmin raporu dzenlenecektir.

V- KONUYLA LGL YARGI KARARLARI:

A) Yargtay Kararlar 1- 4. H. D. 22.01.1975 tarih ve E. 1973/11399 K. 1975/903 sayl dare ve kamu kurulularnn ilemlerinden doan zararlar iin idari mahkemede dava almas gerekir ise de bu kurulularn zel hukuk kiisi gibi yaptklar ilemlerden doan uyumazlklar genel mahkemede zmlenir. TTK.`nun 18. Maddesine gre zel hukuk kurallarna gre yrtlen hizmetlerden doan davalarda da ayn kural uygulanr. 2- 4. H. D. 1.7.1975 tarih ve E. 1975/7082 K. 1975/8590 sayl YARGI KARARININ GE UYGULANMASI ( ahsi kusur ) Esasen Bakanla kar alm bir davann lehte karar elde edildikten sonra Bakann herhangi bir nedenle fakat srf parann verilmemesi iin zel bir direnme sebebi yok iken direnmi olmas ve bu direnmenin bir yasal dayana bulunmas durumunda Bakann ar kusurundan veya iyiniyet kurallarna aykr davranndan yahut kin, garaz ve benzeri bir nedenden sz edilemez, demede direnme eer sz konusu edildii gibi, bu nedene dayanmamakta ise bunlar baya bir kusur olarak ve Borlar Yasasnn 49 uncu ve 41 inci maddelerinde kiisel demeyi gerektiren kusurlardan saylmamaktadr. 3- 4. H. D. 30.5.1979 tarih ve E. 1979/2382 K. 1979/7230 sayl VALNN ATAMA EMRN UYGULAMAMASI Valilere bu geni yetkilerin tannmasnn nedeni; l idaresinin Anayasa ve yasalara gre istenilen en st dzeyde gereklemesinin, kanun koyucu tarafndan arzulanmasndan kaynaklanmaktadr. Ancak valilere tannan bu yetkilerin hudutsuz olarak kullanlmas da dnlemez. O halde, davalnn olumsuz mtalaasna ramen, davacnn anlan milli eitim mdrlne tayin edilmi olmas maddi olgusu karsnda davalnn davacy ie balatmas gerekirdi. nk, yukarda anlan l daresi Kanununun 7. maddesi hkm, davalnn muvafakatnda deil, mtalaasndan bahsetmektedir. Bundan baka daval, davacnn tayin kararnamesinin iptali iin mteaddit defa Milli Eitim Bakanl`na mracat etmi ve fakat bakanlk 10.6.1976 tarih, zlk ileri genel mdrl ifadeli 241.0 ( 49 ) M-104317 sayl yazlaryla, davac milli eitim mdrlne ait kadro deiikliine dair 8.6.1976 tarih ve 101536 sayl kararnameyi de davalya gndererek gereinin yaplmasn tekrar talep etmi bulunmaktadr. Hal byle iken daval kendisinden normal olarak beklenen ileri yapmamak, davacy milli eitim mdr olarak ie balatmamak ve bu grevi vekaletle bakasna idare ettirmek suretiyle davacnn ahsi haklarn ( ar kiisel kusuru ile ) halele uratmtr. Yukarda anlan ve taraflar arasnda ekimesiz olan bu maddi olgular davalnn yetki snrlarn aarak yasalarn ngrmedii bir davran iine girdiinin en belirgin kantdr ve davalnn bu davrannn ar bir ahsi kusuru olarak tazminat gerektirecei kukusuzdur. Kald ki, daval, atama tasarrufu nedeniyle davacy ie balatmakla grevli iken, baz ahsi dncelerle ie balatmamas bir yana, 10.6.1976 tarihli yazda akland zere davacya Kahramanmara Milli Eitim Mdrl kadrosu verilerek ve kararname ekte gnderilerek ie balatmas ve gereinin yaplmas tekrar istendii halde davalnn ilk fiil ve davrannda srar etmi bulunmas yn de kastn arln vurgulamaktadr. O halde, davalnn gerekleen ar kusuru sebebiyle davacnn ahsi haklarnn ar bir zarara urad gzetilerek, olaya denk

decek bir manevi tazminata hkmedilmek gerekir. 4- 4. H. D. 22.12.1988 tarih ve E. 1988/7637 K. 1988/10964 sayl Sorumluluk iin hukuka aykrlk yeterli olmayp, haksz fiilin unsurlarndan olan kusur da gerekir. Olayda davallarn zarardan sorumluluunu gerektirecek herhangi bir kusurlar tesbit olunmamtr. Bu bakmdan davann reddine karar vermek gerekirken yazl ekilde sonuca gidilmi olmas usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir. 5- Hukuk Genel Kurulu 27.12.1989 tarih ve E. 1989/4-550 K. 1989/684 sayl Kira ilikisi yasal yollardan sona erdirilmeden davalnn belediye bakan sfatyla kamu gcn kullanarak ykm yaptrmas ve bu yzden belediyeyi zarara uratmas nedeni ile kendisinin oluan zarardan sorumlu tutulmas gerekir. 6- 4. H. D. 22.11.1979 tarih ve E. 1979/9109 K. 1979/12923 sayl 2490 Sayl Kanunun 1. maddesi kapsamna giren kamu idarelerinden olan Belediyeye ait tanmazn bu kanun hkmleri gereince satlmas zorunludur. Sat ileminin anlan kanun hkmlerine gre yaplmam olmas, daval eski belediye bakan ynnden hukuka aykr bir davran, yani haksz eylem tekil eder. Bu bakmdan sat tarihinde kanuna aykr olarak sat yaplan tanmazn gerek deeri ile sat deeri arasnda belediye aleyhine tervi edilemiyecek bir fark mevcut ise bylece daval, Belediyeyi zarara uratm ise bu zarara sebebiyet verenlerin zarar gidermeleri gerekir. Mahkemece bu ynden bir inceleme ve soruturma yaplmadan 1580 Sayl Kanunda belediye bakanlarnn sorumluluu hakknda bir hkm bulunmadndan bahisle davann reddi usul ve yasaya aykrdr. 7- 4. H. D. 19.09.1988 tarih ve E. 1988/2550 K. 1988/4050 sayl Davac Belediye Bakanl Tzel Kiilii vekili, ... yarglama aamasnda mahkemeye verdii dilekesiyle davadan feragat ettiini aklam, davadan feragat edildiine karar verilmesini istemitir. Mahkemece davac vekilinin vekaletnamesinde feragat yetkisi bulunduu nedeniyle davann feragat nedeni ile reddine karar vermitir. Hkm, davac Krkkale Belediye Bakanl Tzel Kiilii deien vekilince temyiz edilmitir. Mahkemece, davac Belediye vekili Avukat Ahmet`in vekaletnamesinde davadan feragete yetkisi olduu gerekesiyle dava feragat nedeniyle reddedilmitir. Ancak 1580 sayl Belediye Kanunu uyarnca Belediye Tzel Kiiliini davada Belediye Bakan temsil eder. Bakan bu yetkisini avukata devir edebilir. Davada Belediye`yi Belediye Bakanndan ald vekaletname ile Avukat ...temsil etmitir. Belediye Kanununun 100. maddesinin (C) bendi gereince Belediye Bakan ancak Belediye Meclisinin yetki vermesi ve tasdiki ile sulh ve ibraya yetkilidir. Davadan feragatde Belediye Meclisinin zel yetki alanna giren hususlardandr. Belediye avukatnn davadan feragata ilikin vekaletnamesi ile birlikte Belediye Meclisine verilen yetki belgesinide mahkemeye ibraz etmesi halinde feragati hukuki sonu dourabilir. Yetki belgesi aranmadan vekilin davadan feragatinin geerli saylmas yasaya uygun deildir. Bu nedenle kararn bozulmas gerekir. B) Dantay Kararlar 1- 5. D. 08.05.1979 tarih ve E. 1975/9257 K. 1989/684 sayl Memurun idareye kar sorumluluu, idare tarafndan uranlan zararn tazmini iin memur aleyhine adli yargda alan dava sonucunda saptanabilir. dare, kendi aleyhine memurlar tarafndan ika edilen zararlarda memura kar re`sen icra yetkisini kullanarak aylndan

kesinti yapabilme olanana sahip deildir. 2- 10. D. 26.05.1993 tarih ve E. 1991/3258 K. 1993/2207 sayl Haksz fiil ve kazanmdan doan borlar, haksz fiil ve haksz iktisaptan doan alacaklar 6183 sayl yasaya gre istenemez. 3- 5. D. 14.02.1977 tarih ve E. 1972/2524 K. 1977/496 sayl Mlkiye Mfettii tarafndan ehas zimmetine alnan parann tahsiline mahal olmadna dair belediye meclisince mttehaz kararn, Valinin itiraz zerine Vilayet dare Kurulunca iptal edilmesinde 1580 sayl Kanunun 74. maddesine aykrlk bulunmamaktadr.

VI- ALINAN GRLER:

1- Tefti Kurulu Bakan Vekili Mlkiye Bamfettii Alim BARUT; l zel darelerinin ve Belediyelerin maln zimmete geirenlerin Devlet maln zimmetine geirmi saylmas gibi bu kurumlara zarar verenlerin de Devlet`e zarar vermi saylmas gerekir. Yerel Ynetimlerin kulland kaynaklarn byk blm genel bte vergi gelirlerinden ayrlan paylardan olumaktadr. Haksz fiil sebebiyle bu kurumlara zarar verilmesi dolayl olarak Devlet`e zarar verilmesi anlamna gelmektedir. Bu sebeple de Devlet`e zarar verenlerden nasl tazmin ediliyor ise o ekilde tazmin edilmesi gerekir. l zel idareleri ve belediyelerin tzel kiiliklerine verilen zararlarn tazmine ilikin ilerin takibi Maliye Bakanl Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn grevleri arasna konulmal, Devlet davalarnn takibine ilikin usuller geerli olmaldr. l zel idarelerinin btesinin tasdik ve vesayet makam ileri Bakan, il merkezi ve merkez iledeki belediyelerin btesinin tasdik ve vesayet makam Vali, ile merkezi ve iledeki belediyelerin btesinin tasdik ve vesayet makam Kaymakam olduundan bu makamlarn bildirimi ile adli mercilerde il zel idareleri ve belediyelerin temsili imkan verilmi olacaktr. Bu amala hazrlanacak bir yasa ile; Madde 1) Maliye Vekaleti Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine, Devlet Davalarnn Takibi Usullerine Ve Merkez Ve Vilayetler Kadrolarnda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanununa aadaki ekilde madde eklenmitir. Madde 2) Maliye Vekaleti Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine, Devlet Davalarnn Takibi Usullerine Ve Merkez Ve Vilayetler Kadrolarnda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanunun 18.maddesi 1.fkrasndaki ... ceza davalarnda ve tabirinden sonra gelmek zere aadaki cmle eklenmitir. Madde 3) Maliye Vekaleti Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine, Devlet Davalarnn Takibi Usullerine Ve Merkez Ve Vilayetler Kadrolarnda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanunun 27.06.1951 tarih ve 5797 sayl Kanunla deiik, 3.maddesi B bendinde ... ceza davalarnn ve tabirinden sonra gelmek zere aadaki cmle eklenmitir. Madde 4) 3360 sayl l zel daresi Kanununun 77.maddesine aadaki fkra eklenmitir. Madde 5) 1580 sayl Belediye Kanununun 19.maddesi 8.bendine aadaki fkra eklenmitir. l zel idaresi tzel kiiliine zarar verenler Devlet`e zarar vermi addolunarak, tazmin ettirilir. Bu iler Devlet zararnn tazminine ilikin ahkama tabidir. il zel idareleri ve belediyelerin tzel kiiliklerine verilen zararlarn tazmine ilikin ileri,... Ek Madde 2) l zel idareleri ve belediye tzel kiiliklerine verilen zararlarn tazminine iliin davalarda tahsil olunan paralardan dava, icra, avukatlk ve benzeri masraflar dldkten sonra kalan miktar 2830 sayl Belediyelere ve l zel darelerine Genel Bte Vergi

Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakknda Kanun hkmlerine gre verilen paylara ilave edilerek datm yaplr. Hkmleri getirilebilir. 2- Mahalli dareler Genel Mdr Kayhan KAVAS; Yerel ynetimin tzel kiilii adna dava ama ehliyetini o tzel kiilik iinde aramak gerekir. Bu konu daha nce de gndeme gelmitir. Mahalli idarelerle ilgili yeni yasa tasars taslanda bu grevi meclis bakan vekiline veren bir hkm koyma eilimi mevcuttur. Mevcut mahalli idare reformu yaklamlar iinde ek vesayeti artracak dzenlemelerin kabul grmesi imkansz denecek kadar gtr. Bu nedenle, hangi amala olursa olsun, merkezi idareye mahalli idare tzel kiiliklerini temsil yetkisi veren bir neri cazip olmayacaktr. 3- Dantay 2. Dairesi Eski (Emekli) Bakan Sabri COKUN; Mevcut mevzuat erevesinde; Mlkiye Mfettilerinin hazrladklar tazmin raporlar zerine mahalli idare organlarnn takdir hakk mevcuttur. Her zararn tazmininin mmkn olamayaca ya da masrafnn tazminden fazla olaca durumlar mahalli idare (ajan) takdir edebilir. Vesayet makamnn kapsaml bir mdahale imkan bulunmamaktadr. Ancak, vesayet makamlar, kt niyet hususunu takip edecek ve deerlendirecektir. Bu konuda, mahalli idare meclislerini harekete geirecek bir yasal dzenleme dnlebilir. 4- Dantay 2. Dairesi Bakan (Eski 8. Daire yesi) Mustafa BRDEN; 8. Dairede konuyla ilgili bir karar verilmemitir. Bakanlklarn tzel kiilikleri aleyhine alan ve idare aleyhine sonulanan davalarda, ilgilisine rcu edilmesi eklinde hkm verilmektedir. Bakanlklardan zaman zaman davaya konu zararn Bakann emriyle verildii, bu ilgilinin ya da ilgililerden birinin Bakan olduu, ancak bunu Bakana rcu etmekte sorun yaand bildirilmektedir. Buna ramen, Dantay`n ilgili kavramn henz amamtr. Ancak, bunun bir eksiklik olduu, ilgilinin kim olduunun aka belirtilmesi gerektii sylenebilir. 5- Dantay 2. Dairesi yesi Mustafa Ycel ZBLGN; Mfetti de hata yapm olabilir. Belediye Bakan, yalnz kendisiyle ilgili olarak deil, memuruyla ilgili olsa da savunma eiliminde olabilir. Konu, ilgili mahalli idare meclisinde tartlabilir, meclise bilgi verilebilir. dare, btn bu takdir yetkilerine ramen, raporun gerei olarak hukuk mahkemelerinde dava amak zorundadr. 6- Dantay 2. Dairesi yesi Kamuran ERBOA; Tazmin raporunu bir su duyurusuna yakn bir anlayla dnmek gerekir. Kamu grevlisi kendisine tevdi edilen bu grevin gereini yerine getirmelidir. Tatmin edici bir ilem yaplmaldr. Kaytsz kalnmamaldr. Yaplacak bu ilem, meclise gtrerek layiha gibi ileme tabi tutmak olamaz. Meclislerin grevleri bellidir. Meclis zarar domamtr deme grev ve yetkisine sahip deildir. 7- Yargtay Hukuk Genel Kurulu Bakan hsan DEMRKIRAN; Trk Medeni Kanununun 426. maddesinde, yasal temsilcinin grevini yerine getirmesine bir engel varsa, hukuk hakimine ilgilisinin istei zerine veya re`sen temsilci kayym atama

yetkisi verilmektedir. Hukukta boluk olmaz. zel hukuktan faydalanmak istenirse, bu hkm nemli bir k yolu olabilir. 8- Saytay yesi Abdurrahman ACAR; u anda layihalardaki kii borlar ile ilgili neriler, incelenmekte, deerlendirilmekte ve zaman amna uratlmamaktadr. Ayrca, Saytay`da tazmin raporlarn da su duyurusu olarak inceleyip ilama balama temayl bulunmaktadr. Yeni Saytay Kanunu deiiklii almalarnda bu hususlar da gndemdedir. 9- A.. Hukuk Fakltesi retim yesi Do. Dr. Ali D. ULUSOY; Fransa`da vesayetin en yaygn ilkelerinin banda, yerel ynetimlerin ilemleri karsnda vesayet makamnn idari yargya bavurmas usul gelmektedir. Vesayet makamnca, tazmin raporlar zerine dorudan veya raporlarn ilgili yerel ynetiminin meclisinde grlp karara balanmas zerine, yarg yoluna gidilmesi ynndeki bir dzenleme ada vesayet anlayna ters dmez. Aslnda, ada vesayet de bu olmaldr.

VII- DEERLENDRME:
Valinin il zel idaresine, belediye bakannn belediye idaresine, mahalli idareler birlik bakanlarnn birlik idaresine verdikleri zararlarn tazmini iin il zel idaresi, belediye veya birlik tzel kiilii adna dava ama ehliyetinin kullanlmasna ve bu davann giderlerinin karlanmasna ilikin sorunlar incelenip aratrlmtr. Konunun snrlarna iliikin baz tespitlerle deerlendirmeye balayabiliriz. 1- Tazmine konu zararlardan kast, Mlkiye Mfettilerince ve Mahalli dareler Kontrolrlerince dzenlenen tazmin raporlarna konu zararlardr. nk; Hesap mahkemesi olan Saytay ile ceza ve hukuk mahkemelerinin tazmin kararlar kendi yasal meyyidelerinin gvencesinde olduundan ve dava ama ehliyeti alm olduundan aratrmamzn kapsam dndadr. Zararn kurumun i denetim yollaryla ve zel denetim kurulular veya ynetimin grevlendirdii uzmanlarca tespiti, az da olsa nceki ynetimlerin uygulamalarna dnk olarak uygulanmaktadr. Bu durumda dava ama ehliyetinde soruna yaanmamaktadr. Eer -bir biimde- encmen ve meclisler mevcut Vali veya bakan hakknda bu ynde bir tespitte bulunurlarsa, zmn nasl olaca ilgili yerel ynetim mevzuat iinde yer almaktadr. Kurum iinde zm bulamama halinde ise, ayn mevzuat konunun vesayet makamlarna intikalini salamaktadr. Vesayet makamlar, mali konulardaki denetimlerinde genellikle denetim grevlilerinin raporlarn esas almaktadr. O halde; grev emrimizdeki tazmine konu zararlar, Mlkiye Mfettilerince veya Mahalli dareler Kontrolrlerince tespit edilerek tazmin raporuna balanan zararlar olarak snrlayabiliriz. 2- Dava ama ehliyeti, halen grevde olan Vali, Belediye Bakan ve Birlik Bakannn sz konusu idarelere verdii zararlarda bir sorun olarak gndeme gelmektedir. Bu idarelerin daha nceki temsilcileri ve personeli tarafndan verilen zararlarn tazmini asndan bir dava ama ehliyeti sorunu yoktur. 3- Bu raporda, hazrlanan tazmin raporlarnn yetki, ekil, konu ve sre bakmndan tam olarak hukuka uygun olduu ve raporlarda belirtilen zararlarn Borlar Kanunu hkmlerine gre

tahsil edilmesi gerektii kabul edilmekte; esas ititbariyle dava ama ehliyetinin kullanlmasna ve bu davann giderlerinin karlanmasna ilikin sorunlar ve zm yollar tartlmaktadr. Bu nedenlerle, inceleme-aratrmaya Mahalli dareler Genel Mdrlnce izlenen tazmin raporlarnn akibeti hakknda bilgi edinilerek balanmtr. Denetim grevlilerince dzenlenerek Bakanlk araclyla ilgili yerel ynetimlere gnderilen tazmin raporlarnda yer alan idare zararlarnn ilgilisinden -gerekirse hukuk mahkemelerinde dava aarak- Borlar Kanunu gereince tahsil edilmesi gerekir. Ancak bu ilgilinin ayn zamanda zarara urayan idarenin dava ama yetkisini tek bana uhdesinde bulunduran kii olmasndan kaynaklanan baz sorunlar yaanmakta ve bazen raporlarn gerei yerine getirilmemektedir. Raporlarn gereini yerine getirmeme tutum ve davran, ou kez bir ilem yapmamaktan ziyade, tazmini salamayacak -savsaklama- ilemlerde bulunma eklindedir. lgili idarelerce yrtlen bu tr ilemlerden bazlarn rneklerle zetleyebiliriz. 1- Dorudan idarenin zarara uramasnda fazla deme yaplan c ahsa ynelinmi; raporda yer alan zararlardan bir ksm mteahhidin hakedilerinden ve teminatlarndan kesilerek geri alnm, bir ksmnn tahsili iin hukuk mavirliince dava alm ve bir ksm iin Bakanla ek bilgi ve belge gnderilerek konunun yeniden deerlendirilmesi talep edilmitir. 2- Mfettilerin layiha dzenleyebilecekleri ancak tazmin raporu dzenleyemeyecekleri iddiasyla yrtmenin durdurulmas ve ilemin iptali iin idari yargya bavurulmutur. dare Mahkemesi, tazmin raporunun hazrlk ilemi niteliinde olmas, Belediyenin yazsnn da raporun kiilere bildirimi niteliinde olmas nedenleriyle, dava konusu ilemlerin kesin ve yrtlmesi gereken ilemler olmad gerekesiyle reddine karar vermitir. 3- Mecliste grlerek borcun kaldrlmas ynnde karar verilmi ve Saytay Bakanlna gnderilmitir. Bu yaygn olarak kullanlmaktadr. Meclis kararlarnda, Mfettiler layiha dzenleyebilirler, tazmin raporu dzenleyemezler, bir kiinin uhdesinde daval ve davac sfat birleemez gibi gerekelere de yer vermektedirler. Bir belediyenin yazsnda, Saytay`n rapordaki konularla ilgili belgeleri istedii belirtilmektedir. 4- Baka bir raporla ilgili olarak, tazmin raporunda belirtilen hususlarn Belediyenin denetlenmesi srasnda Saytay denetsi tarafndan da rapora alnarak Saytay Bakanlna gnderildii bildirilmitir. 5- Hukuk mahkemesinde dava alm ama dava idare aleyhine sonulanmasna ramen temyiz etmekten imtina edilmitir. 6- Zararn tam olarak tesbiti iin hukuk hakimliine bavurulmu; Mahkeme, istem yarglama sonucu tesbit edilebileceinden, eda davas mmkn olup, tespite konu zararn varl eda davasna konu olabileceinden hukuki yarar olmayan talebin reddine karar vermitir. 7- Belediye, alacak davaya konu zararn yksek olduunu ve dolaysyla mahkeme giderlerinin ok olacan dikkate alarak, ald bir encmen kararyla, uluslararas denetim irketlerince veya uzman bilirkiilerce gerek zararn tam olarak tesbiti iinin ihale edilmesine karar vermitir. 8- Ayn konuda fezleke dzenlendii yada n inceleme raporu dzenlendii, tazminat davas amak iin ceza davasna ynelik ilemlerin sonucunun beklenecei bildirilmitir. Hatta, bu yndeki bir Belediye Bakanl yazsna vesayet makam l Valisi de ayn yndeki grn eklemitir. 9- Ceza soruturmasnn yada davasnn lehine sonulanmasn gereke gstererek, hukuk davas amada yarar grlmedii bildirilmitir.

10- Tazmin raporundaki zararn daha sonra yaplan bir yasal dzenlemeyle affa urad bildirilmitir. dare zaralarnn Borlar Kanunu uyarnca tahsil edilmesi gerekirken, bunu yapmamak iin bavurulan yntemler sralanan bu on rnekle de snrl deildir. Bu almadan beklenecek yarar; eer mevcut mevzuat iinde zararn tazminini salayacak bir uygulama birlii salanabilecekse bunu tespit etmek, eer salanamayacaksa nasl bir yasal yasal dzenlemeye ihtiya olduunu ortaya koymaktr. ncelikle belirtilmelidir ki; Mevcut mevzuat eevesinde, valinin il zel idaresi, belediye bakannn belediye idaresi, mahalli idareler birlik bakanlarnn birlik idaresi tzel kiilii adna dava ama ehliyetini baka bir grevli veya organla paylamalar mmkn deildir. Ancak, anlan mahalli idare temsilcilerinin idarelerine verdikleri zararlarn tazmini iin dava ama ehliyetini ve takdirini kullanmalar, baka bir ifadeyle ayn davada hem davac hem de daval olmalar, hukukun temel ilkeleriyle badamamaktadr. lgili yasalarla, mahalli idare meclislerine bakan vekillii messesesi getirilmi ve bu mssese snrl konularda meclisin bakann etkisi altnda kalmadan almas iin grevlendirilmise de, hukukumuzda bu konuda bir boluk bulunmaktadr. Bununla birlikte, tespit edilen zararlarn tazmini imkann gelitirmek, ya da vali ve belediye bakann kendi aleyhlerine de olsa dava amaya zorlamak iin mevcut mevzuat iinde ne yaplabilecei ynndeki grleri de tartabiliriz. 1- Halen yapld gibi, ileri Bakanlnn tazmin raporlar karsnda mutlaka tazminat davas amak gerektii ynndeki grn muhafaza etmek; ve, yine halen yapld gibi, Mahalli dareler Genel Mdrlnce raporlarn akbetini dzenli olarak takip etmek yararl olacaktr. Daha nce alm tazminat davalarnn bir ounda bu etkin takibin katksnn olduu incelenmitir. 2- Tazmin raporlarnn gereinin yerine getirilmemesinde, kt niyet grlr ise, yani tutumun 4483 sayl yasa kapsamnda su oluturduu kanaatine varlrsa, n inceleme balatmakta kararl olunmas denetimde ve tazminde etkinlii arttracaktr. 3- Mlkiye Tefti Kurulu Tz, Ynetmelii ve Ynergesinin farkl maddelerinden, baz konularn hem kii borcuna konu olabilecei hem de tazmin raporuna konu olabilecei anlalmaktadr. Bu durum, Saytay Kanunu, Muhasebe-i Umumiye Kanunu ve Borlar Kanununda da grlmektedir. Bu konularda denetim grevlilerince yaplacak zarar tespitlerinin yer alaca raporun adnn takdiri, yani Layihalarda Bor karlarak Tahsil Edilecek Hesaplar zeti iinde kii borcu mu yoksa mustakil bir raporla tazmin raporu mu olaca yine denetim grevlilerinin takdirindedir. Yalnz bu konularda, Vali veya Belediye Bakan tazmin raporunun adndan ok ieriine bakarak kii borcu gibi ilem yaparsa -ki buna ska bavurulduunu gryoruz- mevcut mevzuat iinde kot niyeti belirlemekte glk olacaktr. Kald ki, tazmin raporunun konusu daha sonra olaan denetimi srasnda Saytay denetisinin de konusu olabilecek veya Saytay mahalli idare meclisinde grlerek kendisine gelecek rapor zerine ilem yapabilecektir. Dolaysyle, vesayet makamlarnn bu yndeki meclis kararlarn izlemekte titizlik gstermeleri nem tamaktadr. Vesayet makamlarnn mahalli idare meclislerinin kararlar zerindeki yetkileri, tazmin raporlar zerine meclislerce tazminat davas almas ynndeki kararlarn onaylanmas ve hukuka aykr olarak verilecek tazmine gerek olmad ynndeki kararlarn ise iptalinin salanmas suretiyle, dava ama ehliyetine sahip olanlar grevini yapmaya zorlamak imkann da arttracaktr. nk, buna ramen tatminkar bir ilemde bulunmama, ceza sorumluluu

asndan kt niyeti somutlatracaktr. Bu deerlendirmelerden de anlalaca zere, bir yasal dzenleme gerektii ortadadr. Tartmay, yaplacak bir dzenlemede bu grevi kim stlenebilir? sorusuna cevap arayarak srdrebiliriz. lk akla gelenler; - Saytay (Tazmin raporu zerine dorudan veya meclislerde grlmesi sonucu) - Temsilci kayym, - C. Savcs - Vesayet makam (ileri Bakan, Vali, Kaymakam), (Tazmin raporu zerine dorudan veya meclislerde grlmesi sonucu), - Hazine avukat veya, - Mahalli dare Meclis bakan vekilidir. O halde, bu ihtimalleri srayla inceleyip, olumlu ve eksik yanlarn belirtip, bir sonuca ulaabiliriz. A) Saytay (Tazmin raporu zerine dorudan veya meclislerde grlmesi sonucu): Gerek mahalli idarelerle vesayet makamlar arasndaki ilikilerin yeniden dzenlenmesi ve gerekse Saytay`n daha etkin ve verimli alabilmesi iin yeniden yaplandrlmas kamuoyunda tartlmaktadr. Her iki konunun da, yakn bir zamanda TBMM gndemine getirilmesi beklenmektedir. Eer yasa koyucunun iradesi, Saytay`n mahalli idarelerin btn gelir, gider ve mallariyle nakit, tahvil, senet gibi kymetlerinin alnp verilmesini, saklanma ve kullanlmasn denetlemek grevini tek bana stlenmesi, zimmet ve tazmin kararlarn verip sorumlularn hesap ve ilemlerini yarglayarak kesin hkme balamas ynnde oluursa, bu alandaki boluk da kaldrlm olacaktr. B) C. Savcs Temel grevi kamu davas amak olan C. Savclarnn nfus ilerinde olduu gibi snrl sayda hukuk grevleri de vardr. Ancak, su, ceza ve soruturma kltryle kurumlam adli bir kurumun, idarenin ynetsel ve hukuki grevleriyle ilikilendirilmesi ve yetkilendirilmesi, gler ayrl ilkesini zedeleyebilecektir. C) Temsilci kayymlk; Trk Medeni Kanununun 426. maddesinde, yasal temsilcinin grevini yerine getirmesine bir engel varsa, hukuk hakimine ilgilisinin istei zerine veya re`sen temsilci kayym atama yetkisi verilmektedir. Bu konuda mevcut yarg karar rnekleri, zel hukuk zel ve tzel kiileriyle ilgilidir. Kamu tzel kiilikleri iin uygulanm rneine rastlanmamtr. Bu yndeki bir dzenlemede hukuk hakimine yol gsterecek snrlar da belirtmek gerekir ki, kimlerin kayym atanabilecei dnldnde, ncelikle belediye meclisi yeleri ve vesayet makamna bal grevliler akla gelmektedir. O halde, temsilci kayymlk uygulamas getirerek yeni bir yargsal brokrasi kurumsallatrmaktansa, yasada yetkiliyi somut olarak belirtmek tercih edilebilir. D) Vesayet makam (ileri Bakan, Vali, Kaymakam), ileri Bakan ve mlki idare amirlerinin, tazmin raporu zerine dorudan veya meclislerde grlmesi sonucunda, gerei iin yarg yoluna gitme grev ve yetkisiyle dnatlmas, ada vesayet anlayyla elimez. Hkmetin temsilcilerinin, ileri Bakan adna dzenlenmi ve gnderilmi raporlarn gereini ifa etmek yetkisiyle donatlmas, raporlarn amacyla da uygundur. Ancak, zellikle mlki idare amirleri ile belediye bakanlarnn ilikilerinin iyi olmas arzu edilir. Alnganlk yaratacak hususlar arzu edilmez. te yandan, bu durumda avukatlk sorunu da zlmelidir. Belediyenin avukat uygulamada Belediye Bakann destekleyebilecei iin vesayet makamn vekaletinde sorun kabilecektir.

Serbest bir avukata vekalet verilmesi halinde de cretle ilgili sorunlar olabilecektir. Eer hazine avukat tercih edilecekse, bunu ayr bir balk olarak ele almalyz. E) Hazine avukat: l zel darelerinin ve Belediyelerin maln zimmete geirenlerin Devlet maln zimmetine geirmi saylmas gibi bu kurumlara zarar verenlerin de Devlet`e zarar vermi saylmas dnlebilir. Nihayet, yerel ynetimlerin kulland kaynaklarn byk blm genel bte vergi gelirlerinden ayrlan paylardan olumaktadr. l zel idareleri ve belediyelerin tzel kiiliklerine verilen zararlarn tazmine ilikin ilerin takibi Maliye Bakanl Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn grevleri arasna konulabilir. l zel idarelerinin btesinin tasdik ve vesayet makam ileri Bakan, il merkezi ve merkez iledeki belediyelerin btesinin tasdik ve vesayet makam Vali, ile merkezi ve iledeki belediyelerin btesinin tasdik ve vesayet makam Kaymakam olduundan bu makamlarn bildirimi ile adli mercilerde il zel idareleri ve belediyelerin temsili imkan verilmi olur. Bunun iin; Maliye Vekaleti Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine, Devlet Davalarnn Takibi Usullerine Ve Merkez Ve Vilayetler Kadrolarnda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanununun 18 ve Deiik 3. maddelerinde, l zel daresi Kanununun 77. maddesinde ve 1580 Sayl Belediye Kanununun 19. maddesinde dzenlemeler yaplabilir. l zel idareleri ve belediye tzel kiiliklerine verilen zararlarn tazminine iliin davalarda tahsil olunan paralardan dava, icra, avukatlk ve benzeri masraflar dldkten sonra kalan miktar 2830 sayl Belediyelere ve l zel darelerine Genel Bte Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakknda Kanun hkmlerine gre verilen paylara ilave edilerek datm yaplabilir. Bu neri, ada bir vesayet anlay olmakla birlikte, yine de ek bir vesayet dzenlemesi olarak alglanabilir ve zmn mahalli idare organlar arasnda bulunmas tercih edilebilir. F) Mahalli idare meclis bakan vekili: 1580 Sayl Belediye Kanununda meclis bakan vekilinin grevlerine bakldnda; 58. maddede, meclise reis bulunmazsa birinci reis vekili, bu da bulunmazsa ikinci reis vekili reislik vazifesini yapaca; 60. maddede, belediye reisinin bir senelik icraatna dair meclise verecei raporun mzakeresi esnasnda meclise mntahap reis vekili tarafndan riyaset olunaca; ve 76. maddede, meclis, rapordaki izahat meclis ye tamsaysnn te iki ounluu ile yeter grmezse, yetersizlik karar ile mzakereleri kapsyan tutanan aynen meclis birinci bakanvekili onun bulunmamas halinde ikinci bakanvekili tarafndan mahalli en byk mlkiye amirine gnderilecei yer almaktadr. Mahalli idare iinde bir zm aranrsa, bu i iin en uygun yetkilinin meclis bakan vekili olaca dnlebilir. Belediye Kanununa, Bakan vekili, belediye bakannn kendisinin ve 27. maddede belirtilen akrabalarnn kusurlar nedeniyle belediyeye verdikleri zararlarn tazminine ilikin ilemlerde Belediye tzel kiiliini temsil eder ve gerekli davay aar hkm konabilir. Benzer bir hkm de l zel daresi Kanununa konabilir. Yarglama giderlerinde sorun yaanmaz. Ancak, bu yolla hukuken dava ama ehliyetine iliikin sorun zlm olsa bile, uygulamada bakan vekilinin ve idare avukatnn bu grevlerini bakann veya Valinin etkisi altnda kalmadan yrtmelerinin g olduu kanaatini paylamamak mmkn deildir.

VIII-SONU:

Valinin il zel idaresine, belediye bakannn belediye idaresine, mahalli idareler birlik bakanlarnn birlik idaresine verdikleri zararlarn tazmini iin il zel idaresi, belediye veya birlik tzel kiilii adna dava ama ehliyetinin kullanlmasna ve bu davann giderlerinin karlanmasna ilikin sorunlar n incelenip aratrlmas sonucunda; Konuyla lgili Mevzuat, Konuyla lgili Yarg Kararlar, Alnan Grler ve Deerlendirme blmlerinden de anlalaca zere; Mevcut mevzuat iinde, il zel idaresi adna vali, belediye idaresi adna belediye bakan ve birlik idaresi adna birlik bakanndan baka birinin dava ama ehliyetinin bulunmad; Vali, belediye bakan ve birlik bakan tarafndan temsilcisi olduklar idarelere zarar verilmesi halinin de, hukukun temel ilkelerine aykr olmasna ve uygulamada bu zararlarn tazmininde sorunlar yaanmasna ramen, istisna oluturmad; Bu nedenle, sorunun zm iin aadaki alternatifli yasal dzenlemelerin nerilebilecei; 1- Eer yasa koyucunun iradesi, mahalli idareler ve Saytay`la ilgili yeni dzenlemelerle, Saytay`n mahalli idarelerin btn gelir, gider ve mallariyle nakit, tahvil, senet gibi kymetlerinin alnp verilmesini, saklanma ve kullanlmasn denetlemek grevini tek bana stlenmesi, zimmet ve tazmin kararlarn verip sorumlularn hesap ve ilemlerini yarglayarak kesin hkme balamas ynnde oluursa, bu alandaki boluun doldurulmu olaca; ve, ileri Bakanl denetim grevlilerinin de buna gre tevdi yapaca: 2- Mahalli idarelerin maln zimmete geirenlerin Devlet maln zimmetine geirmi saylmas gibi, bu kurumlara zarar verenlerin de Devlet`e zarar vermi saylmas dnlerek, Vesayet makamnn bavurusu zerine, l zel idareleri ve belediyelerin tzel kiiliklerine verilen zararlarn tazminine ilikin ilerin takibinin Maliye Bakanl Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn grevleri arasna konulabilecei; Bunun iin; Maliye Vekaleti Ba Hukuk Mavirliinin Ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine, Devlet Davalarnn Takibi Usullerine Ve Merkez Ve Vilayetler Kadrolarnda Baz Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanununun 18 ve Deiik 3. maddelerinde, l zel daresi Kanununun 77. maddesinde ve 1580 Sayl Belediye Kanununun 19. maddesinde dzenlemeler yaplabilecei; Yarglama giderleri konusunda, l zel idareleri ve belediye idarelerine verilen zararlarn tazminine iliin davalarda tahsil olunan paralardan dava, icra, avukatlk ve benzeri masraflar dldkten sonra kalan miktarn 2830 sayl Belediyelere ve l zel darelerine Genel Bte Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakknda Kanun hkmlerine gre verilen paylara ilave edilerek datmnn yaplabilmesi iin dzenleme getirilebilecei; Ancak, ada vesayet anlayyla eliki oluturmamakla birlikte, bir ekilde merkezi idareye mahalli idare tzel kiiliklerini temsil yetkisi vererek ek vesayet artran bu nerinin lkemizdeki mevcut mahalli idare reformu yaklamlar iinde kabulnn g olduu; 3- Eer, zmn mahalli idare organlar arasnda bulunmas tercih edilirse, en uygun yetkilinin meclis bakan vekili olaca, yaplacak yasal dzenlemede bakan vekilini hukuka uygun hareket etmeye sevk edecek hkm konulabilecei; Bu amala; Belediye Kanununa, Bakan vekili, belediye bakannn kendisinin ve 27. maddede belirtilen akrabalarnn kusurlar nedeniyle belediyeye verdikleri zararlarn tazminine ilikin ilemlerde Belediye tzel kiiliini temsil eder ve gerekli davay aar hkmnn eklenebilecei; Benzer bir hkmn de Vali iin l zel daresi Kanununa konabilecei; Bu durumda, dava giderlerinde sorun yaanmayaca; Kanaat ve sonucuna varlmtr. Tarafmzdan (3) rnek olarak dzenlenen bu nceleme-Aratrma Raporunun (3) rnei de eksiz olarak ileri Bakanl Tefti Kurulu Bakanl`na sunulmutur. 09.05.2003

Ali Hikmet TUNCER Ali YKSEL Mlkiye Bamfettii Mlkiye Bamfettii