Risale-i Nur Klliyatndan

SZLER
Onbirinci Sz

Bedizzaman Said Nursi

Onbirinci Sz

Ey karde! Eer hikmet-i lemin tlsmn ve hilkat-i insann muammasn ve hakikat- saltn rumuzunu bir para fehmetmek istersen, nefsimle beraber u temsil hikyecie bak: Bir zaman bir sultan varm; servete onun pek ok hazineleri vard. Hem o hazinelerde her eit cevahir, elmas ve zmrt bulunuyormu. Hem gizli pek acaib defineleri varm. Hem kemalta sanayi-i garibede pek ok mehareti varm. Hem hesabsz fnun-u acibeye marifeti, ihatas varm. Hem, nihayetsiz ulm-u bedaya ilim ve ttla varm. Her cemal ve kemal sahibi, kendi cemal ve kemalini grmek ve gstermek istemesi srrnca; o sultan- zan dahi istedi ki, bir meher asn, iinde sergiler dizsin; t nsn enzarnda saltanatnn hametini, hem servetinin aaasn, hem kendi

san'atnn hrikalarn, hem kendi marifetinin garibelerini izhar edip gstersin. T cemal ve kemal-i manevsini iki vecihle mahede etsin: Bir vechi: Bizzt nazar- dekaik-ainasyla grsn. Dieri: Gayrn nazaryla baksn. Bu hikmete binaen, cesm ve geni ve muhteem bir kasr yapmaa balad. ahane bir surette dairelere, menzillere taksim ederek hazinelerinin trl trl murassaatyla sslendirip kendi dest-i san'atnn en latif, en gzel eserleriyle znetlendirip, fnun-u hikmetinin en incelikleriyle tanzim edip dzelterek ve ulmunun sr- mu'cizekraneleriyle donatarak tekmil ettikten sonra, herbir taam ve nimetlerinin btn eitlerinden en lezizlerini cmi' sofralar, o sarayda kurdu. Herbir taifeye lyk bir sofra tayin etti. yle sehavetkrane, san'atperverane bir ziyafet-i mme ihzar etti ki, gya herbir sofra, yz sanayi-i latifenin eserleriyle vcud bulmu gibi kymetli hadsiz nimetleri serdi. Sonra aktar- memleketindeki ahali ve raiyetini, seyre ve tenezzhe ve ziyafete davet etti. Sonra bir yaver-i ekremine sarayn hikmetlerini ve mtemiltnn manalarn bildirerek onu stad ve tarif edici tayin etti. T ki, sarayn Sni'ini, sarayn mtemiltyla ahaliye tarif etsin ve sarayn naklarnn rumuzlarn bildirip, iindeki san'atlarnn iaretlerini retip, dernundaki manzum murassa'lar ve mevzun nuku nedir? Ve ne vecihle saray sahibinin kemaltna ve hnerlerine delalet ettiklerini, o saraya girenlere tarif etsin ve girmenin dbn ve seyrin merasimini bildirip, o grnmeyen sultana kar marziyat dairesinde terifat merasimini tarif etsin. te o muarrif stadn herbir dairede birer avenesi bulunuyor. Kendisi en

byk dairede akirdleri iinde durmu, btn seyircilere yle bir tebligatta bulunuyor. Diyor ki: "Ey ahali! u kasrn meliki olan seyyidimiz, bu eylerin izharyla ve bu saray yapmasyla, kendini size tanttrmak istiyor. Siz dahi onu tanynz ve gzelce tanmaa alnz. Hem u tezyinatla kendini size sevdirmek istiyor. Siz dahi onun san'atn takdir ve ilerini istihsan ile kendinizi ona sevdiriniz. Hem bu grdnz ihsanat ile, size muhabbetini gsteriyor. Siz dahi itaat ile ona muhabbet ediniz. Hem u grnen in'am ve ikramlar ile, size efkatini ve merhametini gsteriyor. Siz dahi kr ile ona hrmet ediniz. Hem u kemaltnn sryla, manev cemalini size gstermek istiyor. Siz dahi onu grmee ve tevecchn kazanmaa itiyaknz gsteriniz. Hem btn u grdnz masnuat ve mzeyyenat stnde birer mahsus sikke, birer husus htem, birer taklid edilmez turra koymakla, herey kendisine has olduunu ve kendi eser-i desti olduunu ve kendisi tek ve yekta, istiklal ve infirad sahibi olduunu size gstermek istiyor. Siz dahi onu tek ve yekta ve misilsiz, nazirsiz bhemta tanynz ve kabul ediniz." Daha bunun gibi, ona ve o makama mnasib szleri seyircilere syledi. Sonra, giren ahali iki gruha ayrldlar: Birinci gruhu: Kendini tanm ve akl banda ve kalbi yerinde olduklar iin, o sarayn iindeki acaiblere baktklar zaman dediler: "Bunda byk bir i var." Hem anladlar ki: Beyhude deil, di bir oyuncak deil. Onun iin merak ettiler. "Acaba tlsm nedir, iinde ne var?" deyip dnrken, birden o muarrif stadn beyan ettii nutkunu iittiler. Anladlar ki, btn esrarn anahtarlar ondadr. Ona mteveccihen gittiler ve dediler:

"Esselm Aleyke ya Eyyhel stad! Hakkan, yle bir muhteem sarayn, senin gibi sadk ve mdakkik bir muarrifi lzmdr. Seyyidimiz sana ne bildirmise ltfen bize bildiriniz." stad ise, evvel zikri geen nutuklar onlara dedi. Bunlar gzelce dinlediler, iyice kabul edip tam istifade ettiler. Padiahn marziyat dairesinde amel ettiler. Onlarn u edebli muamele ve vaziyetleri o padiahn houna geldiinden onlar has ve yksek ve tavsif edilmez dier bir saraya davet etti, ihsan etti. Hem yle bir Cevvad- Melik'e lyk ve yle muti ahaliye ayeste ve yle edebli misafirlere mnasib ve yle yksek bir kasra yan bir surette ikram etti, daim onlar saadetlendirdi. kinci gruh ise; akllar bozulmu, kalbleri snm olduklarndan, saraya girdikleri vakit, nefislerine malub olup lezzetli taamlardan baka hi bir eye iltifat etmediler; btn o mehasinden gzlerini kapadlar ve o stadn iradatndan ve akirdlerinin ikazatndan kulaklarn tkadlar. Hayvan gibi yiyerek uykuya daldlar. ilmeyen, fakat baz eyler iin ihzar edilen iksirlerden itiler. Sarho olup yle bardlar, kartrdlar; seyirci misafirleri ok rahatsz ettiler. Sni'-i Zan'n dsturlarna kar edebsizlikte bulundular. Saray sahibinin askerleri de onlar tutup, yle edebsizlere lyk bir hapse attlar. Ey benimle bu hikyeyi dinleyen arkada! Elbette anladn ki: O Hkimi Zan bu kasr, u mezkr maksadlar iin bina etmitir. u maksadlarn husul ise, iki eye mtevakkftr: Birisi: u grdmz ve nutkunu iittiimiz stadn vcududur. nki o bulunmazsa, btn maksadlar beyhude olur. nki anlalmaz bir kitab, muallimsiz olsa; manasz bir kttan ibaret kalr.

kincisi: Ahali, o stadn szn kabul edip dinlemesidir. Demek, vcud-u stad vcud-u kasrn dsidir ve ahalinin istima, kasrn bekasna sebebdir. yle ise denilebilir ki: u stad olmasayd, o Melik-i Zan u kasr bina etmezdi. Hem yine denilebilir ki: O stadn talimatn ahali dinlemedikleri vakit, elbette o kasr tebdil ve tahvil edilecek. Ey arkada! Hikye burada bitti. Eer u temsilin srrn anladnsa bak, hakikatn yzn de gr: te o saray, u lemdir ki; tavan, tebessm eden yldzlarla tenvir edilmi gk yzdr. Taban ise, arktan garba gna-gn ieklerle sslendirilmi yeryzdr. O Melik ise, ezel ebed sultan olan bir Zt- Mukaddes'tir ki, yedi kat semavat ve arz ve ilerinde olan herey, kendilerine mahsus lisanlarla o zt takdis edip tesbih ediyorlar. Hem yle bir Melik-i Kadr ki, semavat ve arz alt gnde yaratarak ar- rububiyetinde durup; gece ve gndz, siyah ve beyaz iki hat gibi birbiri arkas sra dndrp, kinat sahifesinde ytn yazan; ve Gne, Ay, yldzlar emrine msahhar zhamet ve zkudret sahibidir. O sarayn menzilleri ise, u onsekiz bin lemdir ki, herbirisi kendine lyk bir tarz ile tezyin ve tanzim edilmitir. te o sarayda grdn sanayi-i garibe ise, u lemde grnen kudret-i lahiyenin mu'cizeleridir. Ve o sarayda grdn taamlar ise; u lemde, hele yaz mevsiminde, hele Barla bahelerinde rahmet-i lahiyenin semerat- hrikalarna iarettir. Ve oradaki ocak ve matbah ise, burada kalbinde ate olan arz ve sath- arzdr. Ve orada temsilde grdn gizli definelerin cevherleri ise, u hakikatta esma-i kudsiye-i lahiyenin cilvelerine misaldir. Ve temsilde grdmz naklar ve o naklarn remizleri ise, u lemi sslendiren muntazam masnuat ve mevzun nuku-u kalem-i kudrettir ki,

Kadr-i Zlcelal'in esmasna delalet ederler. Ve o stad ise, Seyyidimiz Muhammed Aleyhissalt Vesselm'dr. Avenesi ise, Enbiya Aleyhimsselm'dr ve akirdleri ise evliya ve asfiyadr. O saraydaki hkimin hizmetkrlar ise, u lemde Melaike Aleyhimsselm'a iarettir. Temsilde, seyir ve ziyafete davet edilen misafirler ise, u dnya misafirhanesinde cin ve ins ve insann hizmetkrlar olan hayvanlara iarettir. Ve o iki frka ise, burada birisi ehl-i imandr ki kitab- kinatn ytnn mfessiri olan Kur'an- Hakm'in akirdleridir. Dier gruh ise ehl-i kfr ve tuyandr ki, nefis ve eytana tbi' olup yalnz hayat- dnyeviyeyi tanyan, hayvan gibi belki daha aa sar, dilsiz, dlln gruhudur. Birinci kafile olan seda ve ebrar ise, zlcenaheyn olan stad dinlediler. O stad hem abddir; ubudiyet noktasnda Rabbini tavsif ve tarif eder ki, Cenab- Hakk'n derghnda mmetinin elisi hkmndedir. Hem resuldr; risalet noktasnda Rabbinin ahkmn Kur'an vastasyla cin ve inse tebli eder. u bahtiyar cemaat, o resul dinleyip Kur'ana kulak verdiler. Kendilerini, enva'- ibadatn fihristesi olan "namaz" ile birok makamat- liye iinde ok latif vazifelerle telebbs etmi grdler. Evet namazn mtenevvi ezkr ve harektyla iaret ettii vezaifi, makamat, mufassalan grdler. yle ki: Evvelen: sra bakp, gaibane muamele suretinde saltanat- rububiyetin mehasinine temaager makamnda kendilerini grdklerinden; tekbir ve tesbih vazifesini eda edip "Allah Ekber" dediler.

Sniyen: Esma-i kudsiye-i lahiyenin cilveleri olan bedayi'ine ve parlak eserlerine dellllk makamnda grnmekle "Sbhanallah, Velhamdlillah" diyerek takdis ve tahmid vazifesini fa ettiler. Slisen: Rahmet-i lahiyenin hazinelerinde iddihar edilen nimetlerini zahir ve btn duygularla tadp anlamak makamnda, kr ve sena vazifesini edaya baladlar. Rbian: Esma-i lahiyenin definelerindeki cevherleri, manev cihazat mizanlaryla tartp bilmek makamnda, tenzih ve medih vazifesine baladlar. Hmisen: Mistar- kader stnde kalem-i kudretiyle yazlan mektubat- Rabbaniyeyi mtalaa makamnda, tefekkr ve istihsan vazifesine baladlar. Sdisen: Eyann yaratlnda ve masnuatn san'atndaki latif incelik ve nazenin gzellikleri temaa ile tenzih makamnda Ftr- Zlcelal, Sni'-i Zlcemal'lerine muhabbet ve itiyak vazifesine girdiler. Demek kinata ve sra bakp, gaibane muamele-i ubudiyetle mezkr makamatta mezkr vezaifi eda ettikten sonra Sni'-i Hakm'in dahi muamelesine ve ef'aline bakmak derecesine ktlar ki, hazrane bir muamele suretinde evvel Hlk- Zlcelal'in kendi san'atnn mu'cizeleriyle kendini zuura tanttrmasna kar hayret iinde bir marifet ile mukabele ederek

dediler. "Senin tarif edicilerin btn masnuatndaki mu'cizelerindir." Sonra o Rahman'n kendi rahmetinin gzel meyveleriyle kendini sevdirmesine kar, muhabbet ve ak ile mukabele edip

dediler. Sonra o Mn'im-i Hakik'nin tatl nimetleriyle terahhum ve efkatini gstermesine kar kr ve hamd ile mukabele ettiler; dediler:

"
Senin hak krn nasl eda edebiliriz? Sen yle kre lyk bir mekrsun ki, btn kinata serilmi btn ihsanatn ak lisan- halleri, kr ve senanz okuyorlar. Hem lem arsnda dizilmi ve zeminin yzne serpilmi btn nimetlerin ilnatyla hamd ve medhinizi bildiriyorlar. Hem rahmet ve nimetin manzum meyveleri ve mevzun yemileri, senin cd u keremine ehadet etmekle senin krn enzar- mahlukat nnde fa ederler." Sonra u kinatn yzlerinde deien mevcudat yinelerinde cemal ve celal ve kemal ve kibriyasnn izharna kar,

deyip ta'zim iinde bir aczle rkua gidip mahviyet iinde bir muhabbet ve hayretle secde edip mukabele ettiler. Sonra o Ganiyy-i Mutlak'n servetinin okluunu ve rahmetinin geniliini gstermesine kar; fakr u hacetlerini izhar edip, dua edip, istemekle mukabele edip

dediler.

Sonra o Sni'-i Zlcelal'in kendi san'atnn latiflerini, hrikalarn, antikalarn, sergilerle tehirgh- enamda nerine kar

deyip takdir ederek, "Ne gzel yaplm!" deyip istihsan ederek,

deyip mahede etmek,

deyip ehadet etmek; "Geliniz, baknz!" hayran olarak

deyip herkesi ahid tutmakla mukabele ettiler. Hem o Sultan- Ezel ve Ebed, kinatn aktarnda kendi rububiyetinin saltanatn ilnna ve vahdaniyetinin izharna kar; tevhid ve tasdik edip

diyerek itaat ve inkyad ile mukabele ettiler. Sonra o Rabb-l lemn'in uluhiyetinin izharna kar; za'f iinde aczlerini, ihtiya iinde fakrlerini ilndan ibaret olan ubudiyet ile ve ubudiyetin hlsas olan "namaz" ile mukabele ettiler. Daha bunlar gibi gnagn ubudiyet vazifeleriyle u dr- dnya denilen mescid-i kebirinde fariza-i mrlerini ve vazife-i hayatlarn eda edip ahsen-i takvim suretini aldlar. Btn mahlukat stnde bir mertebeye ktlar ki, ymn-i iman ile emn emanet ile mcehhez emn bir halife-i arz oldular. Ve u meydan- tecrbe ve u destgh- imtihandan sonra onlarn Rabb-i Kerim'i onlar, imanlarna

mkfat

olarak

saadet-i

ebediyeye

ve

slmiyetlerine

cret

olarak

drsselma davet ederek yle bir ikram etti ve eder ki, hi gz grmemi ve kulak iitmemi ve kalb-i beere hutur etmemi derecede parlak bir tarzda rahmetine mazhar etti ve onlara ebediyet ve beka verdi. nki ebed ve sermed olan bir cemalin seyirci mtak ve yinedar k, elbette bki kalp ebede gidecektir. te Kur'an akirdlerinin akibetleri byledir. Cenab- Hak bizleri onlardan eylesin, mn! Amma fccar ve erar olan dier gruh ise: Hadd-i blu ile u lem sarayna girdikleri vakit, btn vahdaniyetin delillerine kar kfr ile mukabele edip ve btn nimetlere kar kfran ile mukabele ederek ve btn mevcudat kymetsizlikle kfirane bir ittiham ile tahkir ettiler ve btn esma-i lahiyenin tecelliyatna kar red ve inkr ile mukabele ettiklerinden, az bir vakitte nihayetsiz bir cinayet ilediler; nihayetsiz bir azaba mstehak oldular. Evet insana sermaye-i mr ve cihazat- insaniye, mezkr vezaif iin verilmitir. Ey sersem nefsim ve ey prheves arkadam! y zannediyor musunuz ki, vazife-i hayatnz; yalnz terbiye-i medeniye ile gzelce muhafaza-i nefs etmek, ayb olmasn, batn ve fercin hizmetine mi mnhasrdr? Yahut zannediyor musunuz ki, hayatnzn makinesinde dercedilen u nazik letaif ve maneviyat ve u hassas za ve lt ve u muntazam cevarih ve cihazat ve u mtecessis havas ve hissiyatn gaye-i yegnesi; u hayat- fniyede nefs-i rezilenin, hevesat- sfliyenin tatmini iin istimaline mi mnhasrdr? H ve kell! Belki vcudunuzda unlarn yaratlmas ve ftratnzda bunlarn gaye-i idhali, iki esastr:

Biri: Cenab- Mn'im-i Hakik'nin btn nimetlerinin herbir eitlerini size ihsas ettirip krettirmekten ibarettir. Siz de hissedip, kr ve ibadetini etmelisiniz. kincisi: leme tecelli eden esma-i kudsiye-i lahiyenin btn tecelliyatnn aksamn, birer birer, size o cihazat vastasyla bildirip tattrmaktr. Siz dahi tatmakla tanyarak iman getirmelisiniz. te bu iki esas zerine kemalt- insaniye nev nema bulur. Bununla insan, insan olur. nsaniyetin cihazat, hayvan gibi hayat- dnyeviyeyi kazanmak iin verilmemi olduuna u temsil srryla bak: Mesel, bir zt bir hizmetisine yirmi altun verdi; t mahsus bir kumatan kendisine bir kat libas alsn. O hizmeti gitti, o kuman a'lsndan mkemmel bir libas ald, giydi. Sonra grd ki: O zt, dier bir hizmetkrna bin altun verip, bir kt iinde baz eyler yazl olarak onun cebine koydu, ticarete gnderdi. imdi, her akl banda olan bilir ki; o sermaye, bir kat libas almak iin deil. nki evvelki hizmetkr, yirmi altunla en a'l kumatan bir kat libas alm olduundan, elbette bu bin altun, bir kat libasa sarfedilmez. ayet bu ikinci hizmetkr, cebine konulan kd okumayp, belki evvelki hizmetiye bakp, btn paray bir dkkncya bir kat libas iin verip, hem o kuman en rnden ve arkadann libasndan elli derece aa bir libas alsa, elbette o hdim nihayet derecede ahmaklk etmi olaca iin iddetle tazib ve hiddetle te'dib edilecektir.

Ey nefsim ve ey arkadam! Aklnz banza toplaynz. Sermaye-i mr ve istidad- hayatnz hayvan gibi, belki hayvandan ok aa bir derecede u hayat- fniye ve lezzet-i maddiyeye sarfetmeyiniz. Yoksa sermayece en a'l hayvandan elli derece yksek olduunuz halde, en ednasndan elli derece aa dersiniz. Ey gafil nefsim! Senin hayatnn gayesini ve hayatnn mahiyetini, hem hayatnn suretini, hem hayatnn srr- hakikatn, hem hayatnn kemal-i saadetini bir derece anlamak istersen, bak: Senin hayatnn gayelerinin icmali dokuz emirdir: Birincisi udur ki: Senin vcudunda konulan duygular terazileriyle, rahmet-i lahiyenin hazinelerinde iddihar edilen nimetleri tartmaktr ve kll kretmektir. kincisi: Senin ftratnda vaz'edilen cihazatn anahtarlaryla esma-i kudsiye-i lahiyenin gizli definelerini amaktr, Zt- Akdes'i o esma ile tanmaktr. ncs: u tehirgh- dnyada, mahlukat nazarnda, esma-i lahiyenin sana taktklar garib san'atlarn ve latif cilvelerini bilerek hayatnla tehir ve izhar etmektir. Drdncs: Lisan- hal ve kalinle Hlknn dergh- rububiyetine ubudiyetini iln etmektir.

Beincisi: Nasl bir asker, padiahndan ald trl trl nianlar, resm vakitlerde takp padiahn nazarnda grnmekle onun iltifatat- srn gsterdii gibi, sen dahi esma-i lahiyenin cilvelerinin sana verdikleri letaif-i insaniye murassaatyla bilerek sslenip o ahid-i Ezel'nin nazar- uhud ve ihadna grnmektir. Altncs: Zevilhayat olanlarn tezahrat- hayatiye denilen, Hlklarna tahiyyatlar; ve rumuzat- hayatiye denilen, Sni'lerine tesbihatlar ve semerat ve gayat- hayatiye denilen, Vhib-l Hayat'a arz- ubudiyetlerini bilerek mahede etmek, tefekkr ile grp ehadetle gstermektir. Yedincisi: Senin hayatna verilen cz' ilim ve kudret ve irade gibi sfat ve hallerinden kk nmunelerini vhid-i kyas ittihaz ile, Hlk- Zlcelal'in sft- mutlakasn ve uun-u mukaddesesini o ller ile bilmektir. Mesel sen cz' iktidarn ve cz' ilmin ve cz' iraden ile bu haneyi muntazam yaptndan, u kasr- lemin senin hanenden bykl derecesinde, u lemin ustasn o nisbette Kadr, Alm, Hakm, Mdebbir bilmek lzmdr. Sekizincisi: u lemdeki mevcudatn herbiri kendine mahsus bir dil ile Hlknn vahdaniyetine ve Sni'inin rububiyetine dair manev szlerini fehmetmektir. Dokuzuncusu: Acz u za'fn, fakr u ihtiyacn lsyle kudret-i lahiye ve gna-y Rabbaniyenin derecat- tecelliyatn anlamaktr. Naslki aln dereceleri nisbetinde ve ihtiyacn enva' miktarnca, taamn lezzeti ve derecat ve eitleri anlalr. Onun gibi sen de nihayetsiz aczin ve fakrnla, nihayetsiz

kudret ve gna-y lahiyenin derecatn fehmetmelisin. te senin hayatnn gayeleri, icmalen bunlar gibi emirlerdir. imdi kendi hayatnn mahiyetine bak ki, o mahiyetinin icmali udur: Esma-i lahiyeye ait garaibin fihristesi, hem uun ve sft- lahiyenin bir mikyas, hem kinattaki lemlerin bir mizan, hem bu lem-i kebirin bir listesi, hem u kinatn bir haritas, hem u kitab- ekberin bir fezlekesi, hem kudretin gizli definelerini aacak bir anahtar klesi, hem mevcudata serpilen ve evkata taklan kemaltnn bir ahsen-i takvimidir. te mahiyet-i hayatn bunlar gibi emirlerdir. imdi senin hayatnn sureti ve tarz- vazifesi udur ki: Hayatn bir kelime-i mektubedir. Kalem-i kudretle yazlm hikmetnma bir szdr. Grnp ve iitilip, esma-i hsnaya delalet eder. te hayatnn sureti bu gibi emirlerdir. imdi hayatnn srr- hakikat udur ki: Tecelli-i Ehadiyete, cilve-i Samediyete yineliktir. Yani btn leme tecelli eden esmann nokta-i mihrakyesi hkmnde bir cmiiyetle Zt- Ehad-i Samed'e yineliktir. imdi hayatnn saadet iindeki kemali ise: Senin hayatnn yinesinde temessl eden ems-i Ezel'nin envrn hissedip sevmektir. Zuur olarak ona evk gstermektir. Onun muhabbetiyle kendinden gemektir. Kalbin gz bebeinde aks-i nurunu yerletirmektir. te bu srdandr ki, seni a'l-y illiyyne karan bir hads-i kudsnin meal-i erifi olan:


denilmitir. te ey nefsim! Hayatnn byle ulv gayata mteveccih olduu ve yle kymetli hazineleri cmi' olduu halde, hi akl ve insafa lyk mdr ki: Hiender-hi olan muvakkat huzuzat- nefsaniyeye, geici lezaiz-i dnyeviyeye sarfedip zayi' edersin! Eer zayi' etmemek istersen, geen temsil ve hakikata remzeden

suresindeki kasem ve cevab- kasemi dnp amel et.


***