www.atsizcilar.

com

Sayfa1

Tarihi Kaynak Olarak Takvimler

imdiye kadar, Osmanl tarihinin kda yazl balca kaynaklar; olarak ariv vesikalar ile trl tarih eserleri biliniyordu. imdi bunlarn arasna takvimler de katlmtr. Takvimler, umumiyetle mneccimler tarafndan padiahlara takdim olunup o yl neler olacan, yldzlarn tesirini, seirmelerin mnsn bildiren eserlerdir. Bu arada bir de tarih blm vardr ki dnyann veya Adem'in yaratlndan balayarak takvimin tertip olunduu yln hemen yaknma kadar gelmektedir. Bizi ilgilendiren bolm budur. Takvimlerin zellii, anlatt olaylarn yln hicri tarih ile gstermeyip, olaydan takvimin yazlna kadar ka yl getiini sylemesinden ibarettir. Bunun hangi hicr yla rastladn hesaplamak okuyucuya dmektedir. Takvimin tertip olunduu yl bilindii iin, bir olaydan beri ka yl gemise, onu tertip ylndan karmakla istenilen hicr tarih bulunmaktadr. Mesel, takvim 900'de tertip olunmusa ve herhangi bir olaydan beri bilfarz 215 yl getiini kaydetmise, o olayn yl 900-215=685 demektir. Takvimlerde bu usuln seilmi olmasn, hicretten nceki olaylarn da anlatlm bulunmasyla ilgili gryorum. Bununla beraber baz takvimlerde dorudan doruya hicr yl kullanlmtr. Takvimlerin birounda telif veya tertip yl ayrca aklanmamtr. Fakat Peygamberin hicretinden beri ka yl getiini kaydetmekle takvimciler, telif yln, dolays ile, sylemi olmaktadrlar."Hicretten beri 850 yldr" cmlesi, o eserin hicr 850 de yazldnn kesin delilidir. Biz de, ve aldanmyorsam dnyada, takvimleri ilk yaynlayan Profesr Osman Turan'dr1. Turan'n yaynlad be takvimden 8-48 ve 849 tarihli olan kisinde Osmanllara ait blmler de vardr. kinci olarak ben, stanbul Enstits Dergisi'nin 1957 de kan 111. saysnda "Fatih Sultan Mehmed'e Sunulmu Tarih Bir Takvim"
1

"stanbul'un Fethinden nce yazlm Tarih Takvimler" (Trk Tarih Kuruma yaynlarndan, XI. seri, 7. numara) Ankara, 1954.

bal altnda 856 tarihli bir takvimi ortaya koydum. Fakat, Badat Kk Ktphanesinde, 309 numarada bulunan bu mhim takvimin asl metnini ve transkripsiyonunu teknik sebepler dolaysyla veremeyerek yalnz resm alfabemizle yaynlamak zorunda kaldm. imdi tarihilerin ve belki de ayn zamanda dilcilerin istifadesine koyduum bu bir sra takvimi, btn hurafe ve srailiyat blmleriyle birlikte yaynlyorum. Bu kadarnn lzumsuz ve faydasz olduunu syleyenler bulunacaktr. Ben byle dnmyorum. Bir ii eksii, gedii ile birlikte tam olarak yapmak, yalnz gerekli taraflarn alyorum diye eksik yapmaktan daha iyidir. Bundan baka bu hurafeler atalarmzn nelere inandn gstererek tarih bir gerei ortaya koyaca gibi takvimlerin birbirlerine ve belli Osmanl tarihlerine kaynak olup olmadklarn renmek bakmndan da bize k tutacaktr. Yaynladm takvimleri, zerinde alanlara kolaylk olsun diye paragraflara ayrp numaraladm. Her paragraf bir yla ait olaylar gstermektedir. Takvimleri birbirleriyle karlatrrken asl metindeki veya bu neirdeki sayfa ve satrlara atf yapmaktansa paragraflar gstermeyi daha pratik buldum. Metinlerin imls muhafaza olunmu, ancak yanll muhakkak olan kelimeler dzeltilerek aslndaki yanl imlalar haiyede gsterilmitir. Mnya ve anlaya zarar vermeyen iml yanllar dzeltilmeyerek olduu gibi braklmtr.

www.atsizcilar.com

Sayfa2


Trke metinlerde b= ve c= ile yazld halde p ve ile okunduu kesin olarak bilinen kelimeler transkripsiyonda p ve le gsterilmitir. Trklere ait Arapa zel isimlerde bu isimlerin Trk syleyii dikkate alnm, fakat harekeli olduu zaman daima Muhammed = diye yazld iin " " ismi, harekesiz olduu yerlerde de Muhammed imlsyla kaydedilmitir. Trk asll olmayan yer isimlerinin transkripsiyonunda ise onlarn bugnk syleniine baklmayarak daima metne uyulmutur. Takvimler, sol sayfada Trke veya Farsa metin, karsndaki sa sayfada da metnin transkripsiyonu veya tercmesi olmak zere yaynlanm, gerekli notlar karlkl her iki sayfada birden verilmitir. Olaylarn hangi hicr ylda gemi olduu, tercme ve transkripsiyonlarda, parantez iinde olarak, paragraflarn sonunda gsterilmitir. Padiah Listeleri Takvimler dolaysyla baz yazmalarn urasna burasna kaydedilmi bulunan Osmanl padiahlar listelerinden de bahsetmek yerinde olacaktr. Bu listelerde yalnz her padiahn clus veya lm tarihleri, yahut clus tarihiyle saltanat sresini bildiren rakkamlar verilmitir. Takvimlerden alndn kuvvetle tahmin ettiim bu listelerin en mhim noktas, Osmanl padiahlarndan ilk ikisi iin verilen rakkamlarn klsik bilgiye aykr olmasdr. Bu aykrlk, Osman Gazi ile Orhan Gazi arasnda Ali Erden adnda bir bein, yani tarihlerimize Aladdin Paa diye geen ahsiyetin de hkmdarlk ettiini iddia eden merhum Amasyal Hseyin Hsameddin'in iddiasn1 destekler mahiyettedir. Karlatrlmalarn salayabilmek iin grebildiim listelerdeki tahta k yllarn iaret etmekle iktifa edeceim. imdilik grebildiim listeler sekiz tanedir : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Hac Mahmud Ktphanesindeki 6321 sayl derginin 16b yaprandaki liste. Reid Efendi Ktphanesindeki 1036 sayl derginin 64a yaprandaki liste. Arkeoloji Mzesi Ktphanesindeki 862 sayl derginin 191a yaprandaki liste. Esad Efendi Ktphanesindeki 2422 sayl, Eyyb'nin manzum Kanun Sultan Sleyman tarihinin sonundaki bo yaprakta bulunan liste. Hac Mahmud Ktphanesindeki 6310 sayl derginin 111b-112a yapraklarndaki liste. Hac Mahmud Ktphanesindeki 2017 sayl derginin 104a yaprandaki liste. Rgb Paa Ktphanesindeki 981 sayl Peev tarihinin bandaki numarasz yapran b yz ile 1 inci yaprann a yzndeki liste. Arkeoloji Mzesi Ktphanesindeki 862 sayl derginin 175b-176a yapraklarndaki liste (yani yukardaki 3 numaral listeyi alan dergideki ikinci bir liste).

Aladdin Be (Trk Tarih Encmeni Mecmuas, sene 14, say, 5 (82) ve 6 (83), yl 1340; sene 15, say 8 (85) ve 9 (86) yl 1341.

Bu sekiz listeyi aada cetvel halinde veriyorum. Rgb Paa nushasnda II. Sleyman'dan itibaren balayan tarihlerin sonradan eklenmi olduu anlalmaktadr. Rakkamlar padiahlarn clus yllardr.
Hac Mahmud 6321 Reid Efendi 1035 Mze 862 (191 )
a

Esad Efendi 2122

Hac Mahmud 6310

Hac Mahmud 2017

Ragp Paa 981

Mze 862 (175 176 )

b a

www.atsizcilar.com

Sayfa3


I. Osman Orhan I. Murad I. Bayazd I. Mehmed II. Murad II. Mehmed II. Bayazd I. Selim I. Sleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa II. Osman I. Mustafa IV. Murad brahim IV. Mehmed II. Sleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdlhamid III. Selim 641 700 730 791 80 i 824 855 886 917 926 974 982 1003 1012 1026 1027 1031 1033 1049 1058 ===== 641 701 730 791 804 824 850 886 918 926 974 932 1004 1012 1028 1028 1031 1032 1049 1058 1099 1102 1106 1115 1143 1106 1115 1143 1168 1171 1143 1171 1171 1032 1049 1059 1032 1049 1058 1026 641 701 730 791 804 823 855 886 917 926 974 982
2 3 1

641 701 740 791 802 832 855 886 918 926 974 983 1003 1012

641 711 730 791 804 824 855 886 917 926 974 982 1003 1013 1026 1027

699 717 755 788 800 834 855 886 918 926 974 982 1003 1012 1017 1027 1031 1032 1049 1058 1099 1102
4

699 722 760 791 816 825 855 886 918 926 974 983 1003 1012 1026 1027 1031 10.32 1049 1058 1098 1102 1109 1115 1143 1168 1171 1187 1203

699 720 761 792 816 824 855 886 916 926 972 980 1006 1009

1003

1023 1026 1032 1050 1058 1099 1102 1106 1115 1143

Metinde 703 ise de yanl olduu, "3" ve "0" rakkamlannn yer deitii besbellidir.

Metinde 924 vasldr. Kanun'den sonra gelen padiahn bu tarihte clus edemeyecei bellidir. Dalgnlk eseri olduu aikrdr.
3

Metinde 972. kinci Selim'in yannda 8 yl padiahlk ettii kaydedildiine gre bunun da 982 olaca bellidir. Metinde 1055. Eski rakkamlarda dokuzun kuyruu ksalnca kolaylkla be olaca dnlsn.

www.atsizcilar.com

Sayfa4


Bu sekiz nushann tam olarak birbirine benzeyeni yoktur. lk beinin Osman Gazi'yi 641'de clus ettirmesine karlk bu tarihi, klsik 699 ylna gtren son bile Orhan, Birinci Murad, Yldrm, elebi Mehmed ve ikinci Murad'n tahta k tarihlerinde birbirlerinden ayrlmaktadr. Sekizinin de doru olarak birletikleri tarihler kinci Bayazd'n 886'daki ve Kanun'nin 926'daki tahta k tarihleridir. Fakat bu kadar yanlla dolu olmalarna ramen bu listelerde, mesel Orhan Gazi'nin 700, 701, 711, 717, 720, veya 722 de tahta gemi gsterilmesinin bir mns olsa gerektir, Bu listeleri kaydedenler, demek ki bugn klasiklemi olan tarihlerden ziyade takvimlere dayanyordu. Bu listelerin 11 veya 12'nci hicret yzyllarnda yazlmalar da mhimdir. Demek ki bir asr ncesine kadar stanbul'da, klsik kaynaklarn dndaki eserler elde ve revata idi. Listelerin yedincisinde, yani Rgb Paa nushasnda, listeden nce bir ka satrlk bir takvim tasla olduu gibi liste bandaki "Osman Gazi" adnn stnde de '* Vildet-i erife der karye- Kncuk,, kayd vardr. Osman Be'in doum yeri olarak gsterilen bu Kncuk kynn neresi olduunu bilmiyorum. Takvim taslan da ehemmiyeti bakmndan buraya alyorum: Silsile-i celile- Al-i 'Osman tavvelailhu ta'! silsiletehm il inkraz iz-zamn Vakt ki Osman bn-i Turul el-gzi feth eyledg-i Kalalardan mal ve ganyim alup feth eyledkleri Karahiar'da kend nmna evvel hutbe okud. Tursun fak nm Kimseneyi muvazzaf eyledi ve Aladdn Keykubd bunun ...1 eitdi. Tu ve tabii ve alem ve kl ve kaftan gndetp feth etdgi kalalarda ve dah memleketlerde pdih olsun dey icazet verdi, fi sene 699. Mukaddema sancak verildi, fi sene 682. Viladet-i erif eleri fi sene 656. Veft-i Aladdin Keykubd f sene 707. Yerine ol Gyseddin pdih old, fi sene 708 ve zlim olmakla kendi kullar kati eylediler. Bu arada Aladdn Keykubd'un nesli mnkati olup saltanat ber vech-i istikll Sultn 'Osman'a intikl eyledi.
1

Burada bir kelime okunamad.

824 Tarihli Takvim Bugnk bilgimize gre en eski takvim, yani resm Osmanl tarihlerinin en eskisi, hicr 824 tarihinde elebi Sutan Mehmed'e sunulmu olan Farsa takvimdir. Bu eser, Sleymaniye Genel Ki-taplndaki "Muhtelit" adl ktphanede, 1277 numaral cildin iindedir. 1277 numaral cilt, iki ayr eserin bir araya getirilmesinden do-mutur. Birinci eser 1a29a da, ikincisi 31a-59a da bulunmaktadr. Daha sonra da pek yakn bir zamanda, zeyil eklinde eklenmi 1.5 yapraklk bir blm vardr. st kapa olmayan pek bozuk bir cilt iindeki eserlerin lm 353X270 milimetredir. Yazl blmleri ve satrlar btn takvimler-de olduu gibi deiiktir. Cildi tekil eden iki takvimden birincisi II. Murad'a, ikincisi ise elebi Sultan Mehmed'e sunulmutur. Bu ikinci eserin 31a daki zahriyesinde mor zemin zerine yaldzla yazlp yaldzla ereve-lenmi olan yazy aslndaki satrlara uygun olarak alyorum. Son dokuz kelime, erevenin dna yazld iin bende o ekilde gs-teriyorum:

www.atsizcilar.com

Sayfa5

Alttan ikinci satrn sa yannda kk yaz ile u kayt vardr:

Zahriye erevesinin stnde yanyana iki temlik kayd bulunmaktadr. Ayn kimseye ait olduu anlalan bu kaytlarn ikisinde de 1 Safer 1771 tarihi var. Kitabn sahibi, birincisinde kendini , ikincisinde ise olarak tantmaktadr.

Takvimin telif tarihi 824'tr. 132a nn ilk satrnda (ve tarafmdan yaplan blntlere gre 42'nci paragrafta cmlesi bunu kesin olarak gstermektedir. Takvimin tarih blm 31b 32a, 3b, 33a, 33b ve 34a dadr. Her sayfa 25 satirli iki stundan mrekkeptir. Bundan baka her sayfann banda byk harflerle balklar vardr ki unlardr:

Sa stunlarn sanda yukardan aaya doru yazlm olarak be tane sol stunlarn solunda ise aadan yukarya doru yazlm yine be tane Bunlar takvimdeki her olay anlatan cmlelerin bana ve sonuna gelecektir. Mesel: ibaresi

www.atsizcilar.com

Sayfa6


hakikatte olacaktr. Bu ayn kelimeleri boyuna tekrarlamamak iin saa ve sola drt be defa byk lde yazmay , kolaylk olsun diye usul edinmilerdir. Takvimin 34b, 35a, 35b, 36a halifelerin ve eski ran ahlarnn adlarn, hilafet ve padiahlk yllarn gsteren listeler vardr. Bundan sonras, btn takvimlerde olduu gibi, trl falclklardan ibarettir. 824 tarihli takvimin, tarih Kayna olarak deeri gzden geirilirken baz noktalar gze arpmaktadr . a) slam tarihi blmnde, istinsah yanl yaplmasna imkn bulunmayan byk yanllar grlmektedir. Bunun sebebini takvimi hazrlayann tarihi deil, mneccim olmasnda aramak gerekiyor. Herhalde slm tarihi iin bavurduu kaynaklar cidd tarihler olmayp avami eserlerdir. b) lhanl tarihi, Seluk tarihinin devam gibi alnm, Seluk tarihine de Gazneli Mahmud'un tahta kmasyla balanmtr. Her ne kadar bu, tarih tekmle ehemmiyet verildiini gsteren bir husus diye kabul olunabilirse de Seluk tarihindeki byk yanllar iin sylenecek hibir mazeret yoktur. 394-698 arasndaki 304 yllk bir zaman olan bu devre 28 paragraf (82-109) tutmak-tadr. * * c) Karaman tarihi iin de bir blm ayrlm ve mhim bilgiler verilmitir. 652-821 yllar arasndaki 169 yllk Karaman tarihi iin 18 paragraflk (110-127} bilgi verilmesi Karamanllar'n mhim sayldn gsterir. Daha sonraki Osmanl tarihlerinde, Karamanllar'a kar gsterilen hakaretten bu takvimde eser yok-tur. Hatta 113'nc paragrafta Karamanolu Aladdin Be'den Karaman ocann vnc olarak bahsedilmesi elebi Sultan Mehmed anda Karamanllar'n Osmanllar'la denk bir kuvvet ve lkenin bir blmnn hkmdarlar sayldn gsterse gerektir. ) Ayr bir blmde ve 33 paragraf (128-160) halinde anlatlan Osmanl tarihi 639-821 arasndaki 182 yllk olaylar almaktadr. Eserin en orijinal blm buras olup bilhassa 800 den sonraki vukuata mellifin ahit olduu kabul edilebilir. *** d) Ulu hakanlarn tarihi olarak geen 179-187'nci paragraflarda Byk engizliler'le lhanllar ve Altn Ordu'dan Toktam Han zikredilmi bulunup, daha sonraki tarihlerde olduu gibi ne Cengiz, ne de Hleg hakknda hibir aalayc tabir kullanlmamas, elebi Sultan Mehmed andaki Osmanl lke-sinde engizliler'e kar dmanlk beslenmediini gsterir. Mslman olduklar halde slm tarihi hakkndaki bilgilerinin pek lbl olduu gzken o zamann Osmanllar'nda bunu tabii grmek lzmdr. [31b] 1. dem'in yaratlndan beri 6984 yldr. 2. Adem'in yere iniinden beri 6930 yldr. 3. Ulu Kabe'nin yaplndan beri 6686 yldr. 4. ifin doumundan beri 6026 yldr.
*

www.atsizcilar.com

Sayfa7


5. dris'in doumundan beri 5756 yldr. 6. dris'le yldzlar bilgisinin ortaya kndan beri 5760 yldr1, 7. dris'in ge ykselmesinden beri 5633 yldr. 8. Nuh'un doumundan beri 4960 yldr. 9. Hud'un peygamber gnderilmesinden beri 4301 yldr. 10- Nuh tufanndan beri 4030 yldr. 11. Nuh'un lmnden beri 3961 yldr. 12. Hud zamanndaki yel tufanndan ve Ad milletinin yok olmasndan beri 3855 yldr. 13. Salih'in peygamber gnderilmesinden beri 3772 yldr. 14. brahim'in doumundan beri 3761 yldr. 15. smail'in doumundan beri 3719 yldr. 16. shak'n doumundan beri 3666 yldr, 17. Yakub'un doumundan beri 3634 yldr 18. Yusuf'un doumundan beri 3503 yldr. 19. Musa'nn doumundan beri 3370 yldr. 20. Ya'n doumundan beri 2551 yldr. 21. Sleyman'n doumundan beri 2220 yldr. 22. Beyt'l-Mukaddes'in yaplndan beri 2180 yldr. 23. lyas'n doumundan beri 1851 yldr. 24. Hzr'n doumundan beri 1827 yldr. 25. Yunus'un doumundan beri 1155 yldr. 26. Harun'un doumundan beri 3404 yldr. 27. Yunus zamanndaki ate tufanndan beri 1571 yldr. 28. Cercis'in doumundan beri 1475 yldr.
1

nceki paragrafa gre bu rakkam yanltr.

29. 30. 31. 32.

Zekeriya'nn doumundan beri 1484 yldr. Yahya'nn doumundan beri 1462 yldr. Zekeriya'nn peygamberliinden beri 1423 yldr. Yahya'nn ldrlmesinden beri 1414 yldr.

www.atsizcilar.com

Sayfa8

33 34. 35. 36.

sa'nn doumundan beri 1410 yldr. sa'nn ge kmasndan beri 1392 yldr. Eshb- Kehf'in ortaya kmasndan beri 959 yldr. Filliler'in ulu Kabe'ye gelip yok oluundan beri 885 yldr.

37. Kisr olu Keymers olu Cemid olu Keykvus olu Keykubad olu adaletli Anirevn'n doumundan beri 862 yldr. 38. 39. skender'in dnyay dolamaya ve yer yzn gezmeye kndan beri 1832 yldr. Msr lkesinin byk kiral olan Dakltns'un tahta kndan beri 1137 yldr.

40. Peygamberlerin ulusu ve sonuncusu, lemlerin sahibinin elisi, nnde sonunda yaratlm olanlarn en iyisi, "Adem su ile balk arasnda iken ben peygamberdim"1 sz ile hassalandrlm Muhammed Mustafa Hazretlerinin doumundan beri 865 yldr. 41. Cebrail'in Peygamber Hazretlerine vahiy getirmesinden ve onun peygamber olmasndan beri 834 yldr. 42. Peygamberin hicretinden beri 824 yldr.

43. Peygamber Hazretlerinin lmnden ve Ebubekir'in halife oluundan beri 823 yldr [= Hicr 1]. 44. 45. Ebubekir'in lmnden.ve mer'in halife oluundan beri 811 yldr [= Hicr 13]. mer'in lmnden ve Osman'n halife oluundan beri 800 yldr [= Hicr 24].

46. Osman'n lmnden ve li'nin halife oluundan beri 787 yldr [= Hicr 37]. 47. Eb Tlib olu Ali'nin ldrlmesinden ve Hasan'n halifelie oturmasndan beri 781 yldr [= Hicr 43]. 48. Hasan'n lmnden, Muaviye'nin gnderilmesinden ve "Cennetteki genlerin ulusu"2 olan Hseyin'in halifelie oturmasndan beri 769 yldr [= Hicri 55].
1 2

Hads. Hads.

49. 50.

Hseyin'in ldrlmesinden beri 746 yldr [== Hicr 78]., Eb Mslim Abdurrahman'n ortaya kndan beri 693 yldr [= Hicr 131]..

51. Hilfetin Abbasoullar hanedanna geiinden ve Seffh'n tahta oturuundan beri 690 yldr [= Hicr 134].. 52. Me'mu'un slm lkelerine be vakit namazdan sonra tekbr getirilmesi iin hkm yazdndan beri 607 yldr [= Hicr 217].. 53. Badad'da halifenin ldrlmesinden ve askerlerin ba kaldrmasndan beri 169 yldr [= Hicr 655]..

www.atsizcilar.com

Sayfa9

54.

Basral eyh Hasan'n lmnden beri 715yldr [= Hicr l09]..

55. Msrl Znnn'un lmnden ve Antakiyye'de birbiri ardnca yetmi gn deprem oluundan beri 585 yldr [= Hicr 239]., 56. Byezd-i Bistm'nin lmnden ve Mevln Celleddin'in doumundan beri 216 yldr [= Hicr 608].. 57. Celleddin'in babas Mevln Bahaaddin'in lmnden beri 208 yldr [= Hicr 616]..

58. Sultan Veled'in doumundan, Mevln Celleddin'in lmnden ve hadsilerin ulusu eyh Sadreddin'in gmesinden beri 152 yldr [= Hicr 672].. 59. 60. 61. 62. elebi Hsameddin'in doumundan beri 142 yldr [ Hicr 682].. Hoca Fakih Ahmed'in lmnden beri 201 yldr [= Hicr 623].. elebi bid'in lmnden beri 86 yldr [== Hicr 738].. elebi Arifin lmnden beri 104 yldr [= Hicr 720]..

63. Veba oluundan ve Mehmed elebi ile Davud elebi'nin lmnden beri 56 yldr [= Hicr 768].. 64. ahmelik elebi'nin lmnden ve elebi Burhaneddin ile elebi Adil'in lmnden beri 82 yldr [= Hicr 742].. 65. Gnein tam tutulup gndzn yldzlarn gzkmesinden ve Melik Nsr'n ldrlp Melik Erefin tahta kmasndan ve Suriye emrlerinin Maltiyye'yi almasndan beri 64 yldr [= Hicr 760].. 66. Sultan Kad Burhaneddin'in tahta oturuundan ve Muhammed Be olu Ali Be'in ldrlmesinden beri 43 yldr [= Hicr 781]. 67. Emr Temr'n Badad' almasndan ve Sultan Ahmed'in am'da Sultan Barkuk yanna gitmesinden beri 32 yldr [= Hicr 792]. 68. Sultan Ahmed'in tahta kmasndan ve Sultan Mesud'un Rm'a gelmesinden beri 142 yldr [= Hicr 682].. 69.
1

Argun Han'n tahta kndan beri 138 ve 21 yldr [= Hicr684].

"Yz otuz sekiz ve iki" demek yanl ise de bu rakkam 140 diye kabul olunduu takdirde Argun Han'n clusuna daha ok yaklamaktadr. Argun 683'te tahta kmtr. Buradaki yl says 138 olarak alnrsa bu tarih 686'ya gelmekte, 140 kabul olunursa 684 yln gstermektedir.

70.

Gazan Han'n ve Melik Nsr'n tahta kndan beri 122 yldr [= Hicr 702].

71. Ebusaid'in tahta ksndan, Kurum ve reni'nin1 ldrlmesinden ve Temrta'n Rm'a gelmesinden beri 106 yldr [= Hicr 718]. 72. opan Be'in Konya'y kuatmasndan beri 112 yldr [= Hicr 712].

73. Ertene Be'in ve Sunkur Aa'nn, Bedreddin Be'in yanna gelmesinden ve Temrta Be'in Beehrini almasndan beri 97 ve 12 yldr [= Hicr 726].

www.atsizcilar.com

Sayfa10


[32b] 74. eyh Hasan

Be'in

Rm'a

gelmesinden

beri

89

yldr [= Hicr 735].

75. Hasan Be'in ldrlmesinden ve Sleyman Han'n Tebriz'de, Ertene Be'in Rm'da tahta kndan beri 88 yldr [= Hicr 736]. 76. 77. Haremeyn sultan Sultan Barkuk'un tahta kndan beri 36 yldr [= Hicr 788]. Olu Melik Nsr'n tahta kndan beri 23 yldr [= Hicri 801].

78. Melik Nsr'n ldrlmesinden ve Msr'da eyh Nasr Sultann tahta kndan beri 7 yldr [= Hicr 817]. 79. Sis, Tarsus ve Ky ehirlerinin alnmasndan beri 62 yldr [= Hicr 762]. 80. ugur ve Antakiyye'de byk deprem olup ugur ve evresinin yklmasndan beri 14 yldr [= Hicr 810]. 81. Trklerden Kynn, Maltiyye blgesinin ve kalelerin eyh eliyle ve Karaman ilinin yine onun eliyle alnmasndan ve Karamanolu Al Be'in tahta kmasndan beri 3 yldr [= Hicr 821]. Selukoullar tarihi ve devletin balangc

82.

Sebk Tegin olu Sultan Mahmud'un tahta kndan beri 430 yldr [= Hicr 394].

83. Turul Be'in Horasan'a geliinden ve memleketi alndan beri 402 yldr [= Hicr 4221. 84. Salhaddin eliyle Beyt'l - Mukaddes'in alnmasndan, Sultan Mesud'un lmnden ve Kl Arslan'nn tahta kndan beri 289 yldr [= Hicr 535].
1 2

Metinde: "Ebremci" veya Bunu 98 olarak ettim.

"bremci".

85. Onun zamannda Kayseriyye'nin alnmasndan beri 269 yldr (= Hicr 555]. 86. brahim olu Sleymanah'n gelmesinden ve Rm lkesini almasndan beri 268 yldr [= Hicr 556]. 87. Kl Arslan'n Melik Kutbeddin'i veliaht yapmasndan beri 243 yldr [= Hicr 581]. 88. Kl Arslan'n lmnden ve olu Rkneddin Keybubad'n tahta kndan beri 203 yldr [= Hicr 621]. 89. Rkneddin Keybubad'n lmnden beri 228 yldr [= Hicr 596]. 90. Sultan Gyseddin Keyhsrev'in tahta kndan beri 223 yldr [=Hicr 601]. 91. Sultan Gyseddin Keyhsrev'in lmnden ve Keykvusolu Keyhsrev zzeddin'in tahta kndan beri 217 yldr [= Hicr 607]. 92. Sultan zzeddin Keykvus'un lmnden ve Eblfetih Sultan Aladdin'in tahta kndan beri 208 yldr [= Hicr 616].

www.atsizcilar.com

Sayfa11


93. Gnein tam tutulmasndan ve dnyadaki umum ktlktan beri 386 yldr [= Hicr 438]. 94. Sultan Ebunnasr'n tahta kndan beri 285 yldr [= Hicr 539]. 95. Onun zamannda kt dinli Almanlar'n saldrndan beri 285 yldr [= Hicr 539]. 96. Sultan Gyseddi'in doumundan ve onun zamannda Maltiyye'nin alnmasndan beri 202 yldr [= Hicr 622]. 97. Konya'nn yaplndan beri 205 yldr [= Hicr 619]. 98. Sivas'n yaplndan beri 203 yldr [= Hicr 621]. 99. Sultan Aladdin'in lmnden ve Sultan Gyseddin'in tahta kndan beri 190 yldr [= Hicr 634]. 100. Sultan Gyseddin'in lmnden ve Sultan zzeddin'in tahta kndan beri 182 yldr [= Hicr 642]. 101. Padiah Hleg'nn Ceyhun suyunu gemesinden ve Baycu'1nun Rm'a gelmesinden beri 170 yldr [= Hicr 654]. 102. Sultan zzeddin'in bozguna uramasndan ve kardei Rkneddin'in tahta kndan beri 167 yldr [= Hicr 657]. 103. Sultan Rkneddin'in Mool lkesine gitmesinden ve Rm padiahlaryla bar yapmasndan beri 168 yldr [= Hicr 656]. 104. Rkneddin'in ldrlmesinden ve Rkneddin'in tahta kndan beri 161 yldr [= Hicr 663].

.1 Metinde: "Tacu".
105. Sultan Abaka Han'n tahta kndan beri 159 yldr [= Hicr 665]. 106. Mool ordusunun gelip yama etmesinden, Emr Pervane'nin ldrlmesinden ve Cimr'nin ortaya kmasndan beri 149 yldr [= Hicr 675]. 107. Sultan Ahmed'in tahta kndan ve Sultan Mesud'un Rm'a geliinden beri 142 yldr [= Hcr 682]. 108. Argun Han'n tahta kndan beri 139 yldr [= Hicr 685]. 109. Gazan Han'n ve Melik Nsr'n tahta kndan beri 126 yldr [= Hicr 698]. Karamanoullar tarihi ve Karamanl beliinin balangc [33a] 110. Karaman'n tahta kndan beri 172 yldr [= Hicr 652], 111. Karaman Be'in lmnden beri 148 yldr [= Hicr 676]. 112. Konya'nn alnmasndan beri 147 yldr [= Hicr 677].

www.atsizcilar.com

Sayfa12


113. Karaman ocann vnc olan Aladdin Be'in doumundan, Yahi Han'n muhalefeti dolaysyla Halil Be'in Beehri'ni brakmasndan, gnein tam tutulup gndzn yldzlarn gzkmesinden ve Melik Zhir'in ldrlmesinden beri 62 yldr [= Hicr 762]. 114. Aladdin Be'in Ali Zerger'den Ertene Be olu Muhammed'in ilini almasndan beri 56 yldr [= Hicr 768]. 115. Karaman Be olu Aladdin Be olu Sultan Muhammed'in zilkade aynda domasndan beri 51 yldr [= Hicr 773]. 116. Karamanolu Aladdin Be olu Ali elebi'nin doumundan beri 45 yldr [= Hicr 779]. 117. Karaman Be olu Aladdin Be olu Muhammed Be olu Mustafa Be'in doumundan beri 27 yldr [= Hicri 797]. 118. Aladdin Be ve Kad Burhaneddin'in ldrlmesinden ve onlarn baz memleketlerinin alnmasndan beri 24 yldr [= Hicr 800]. 119. Temr Han'n gelmesinden ve Murad Han olu Bayazd Han'n bozguna uramasndan beri 20 yldr [= Hicr 804]. 120. Karamanllar tarafndan Kayseriyye'nin ve ilinin, Karacahisar'n, Aksaray'n ve ilinin alnmasndan beri 19 yldr [= Hicr 805]. 121. Hamid ilinin alnmasndan beri 18 yldr [= Hicr 806]. 122. Glhisar ve Tarsus'un Karamanllar tarafndan alnmasndan beri 16 yldr [= Hicr 808]. 123. Antalya'nn, Germiyan ilinin ve Ktahiyye kalesinin alnmasndan beri 11 yldr [= Hicr 813]. 124. Muhammed Be'in gelip Osmanllar'in bakenti Burusa'y kuatmasndan beri 8 yldr [= Hicr 816]. 125. Karamanolu Muhammed olayndan ve bar yaplmasndan beri 5 yldr [= Hicr 819]. 126. Muhammed olu Mustafa eliyle Tarsus'un alnmasndan, Muhammed Be ve Mustafa Be'le Msr ordusu arasndaki olaydan, Muhammed Be'in tutsaklndan ve Mustafa Be'in lmnden beri 3 yldr [= Hicr 821]. 127. Ali Be'in tahta kndan beri 3 yldr [= Hicri 821]. Osmanoullar tarih ve Osmanl belii devletinin balangc 128. Osman Be'in ortaya kndan beri 185 yldr [= Hicr 639]. 129. Bileck, Yarhisar, negl ve Yeniehir'in ve illerinin alnmasndan beri 178 yldr [= Hicr 646]. 130. Burua, Ulubat ve illerinin alnmasndan beri 100 yldr [= Hicr 724]. 131. Orhan Be'in doumundan beri 148 yldr [= Hicr 676].

www.atsizcilar.com

Sayfa13


132. Kutlu ehid Murad Han'n doumundan beri 98 yldr [= Hicr 726]. 133. znik'in alnmasndan beri 93 yldr [= Hicr 731]. 134. Demrkapu'nun alnmasndan beri 85 yldr [= Hicr 739]. 135. Orhan Be'in lmnden beri 61 yldr [= Hicr 763]. 136. Karas ilinin alnmasndan beri 75 yldr [= Hicr 749]. 137. O ilde kasrga1 oluundan beri 74 yldr [= Hicr 750]. 138. Gelibol'nn alnmasndan ve Bayazd Han'n doumundan beri 70 yldr [= Hicri 754]. 139. brahim Be'in doumundan beri 68 yldr [= Hicr 756]. 140. Sleyman Paa'nn lmnden beri 65 yldr [= Hicr 759]. 141. Sivrihisar'n alnmasndan beri 64 yldr [=Hicr 760]. 142. Murad Be ehle Ktahiyye'nin ve Germiyan ilinin ve Hamid'in alnmasndan beri 44 yldr [= Hicr 780].
1

Aslndaki yanl imll ibareye gre "kasrga" yerine "veba" da olabilir.

143. Karamanolu Aladdin'in Murad Be tarafndan bozguna uratlmandan, bar yaplmasndan ve Beehri'nin alnmasndan beri 37 yldr [= Hicr 787]. 144. Teke ilinin alnmasndan beri 34 yldr [= Hicr 790]. 145. Las'n saldrndan, merhum Murad Be'in ehid oluundan, olu Bayazd Han'n tahta kndan ve Saruhan ilinin alnndan beri 34 yldr [= Hicr 790]. 146. Konya'nn ikinci defa alnmasyla Beehri, lehri ve btn Teke ilinin alnmasndan beri 34 yldr [= Hicr 790]. 147. Sleyman Paa'nn ldrlmesinden ve Kastamoniyye, Osmancuk ve Amasiyye'nin alnmasndan beri 32 yldr [= Hicr 792]. 148. Bayazd Be'in Konya'y kuatmaya gelip bar yapmasndan beri 34 yldr (= Hicr 790]. [33b] 149. Kad Burhaneddin ve Bayazd Be olayndan beri 25 yldr [= Hicr 7991. 150. Bayazd Be'in Nide ve Konya'y almasndan ve merhum Aladdir Be'in ldrlmesinden beri 24 yldr [= Hicri 800]. 151. Temr Be'in Rm'a gelip Sivas' ykmasndan beri 21 yldr [= Hicr 803]. 152. Temr Be'in Bayazd Be'le savaa gelmesi, Bayazd Be'in bozulmas ve olu Sieyman Be'in tahta karak Rumeli lkesini elde tutmasndan beri 19 yldr [= Hicr 805]. 153. Merhum Emr Sleyman Be'in, kardei Emr Musa eliyle lmnden ve Bayazd Be olu Musa'nn tahta kndan beri 12 yldr [= Hicr 812].

www.atsizcilar.com

Sayfa14

154. Emr Musa'nn, kardei eliyle lmnden ve slm'n ve Mslmanlarn sultan, Tanr tarafndan glendirilmi, Orhanolu Murad Han olu Bayazd Han olu Sultan Muhammed'in tahta kp Rm lkesini elde tutmasndan beri 8 yldr [= Hicr 8161. 155. Hamid ili ve Beehri'ni almasndan, Konya'y kuatmasndan ve sel olmasndan beri 6 yldr [= Hicr 818]. 156. zmir ili, Saruhan ve Karaburun'un alnmasndan beri 6 yldr [= Hicr 818]. 157. Canik ilini ve Kastamoniyye ilinden bir blmn almasndan ve Aladdin olu Muhrmmed Be'le konumasndan beri 3 yldr [= Hicr 821]. 158. Konya'nn alnp yama edilmesinden beri 4 yldr [= Hicr 820]. 159. Tuna suyunu geerek Eflak'la savamasndan, Murad Hanolu Bayazd Han olu Muhammed Han ordusunun Eflak lkesinden bir blmn yama etmesinden ve Tanr onu koruyup inatlardan saklasn ve btn hilelerden esirgesin, Muhammed Han'n bana gelen at kazasndan beri 3 yldr [= Hicr 821]. 160. Pir mer Be'in Kara Yoluk Osman Be ile olayndan beri... [33b nin ikinci stununda yar efsanev hkmdar ve filozoflarn adlar ve zamanlan vardr]. [34a] 161.

Din Bilginlerinin tarihi

Ulu imm Eb Hanfe'nin lmnden beri 688 yldr [=Hicr 136]. 162. mm afi'nin lmnden beri 636 yldr [= Hicr 188]. 163. mm Ca'fer-i Sdk'n lmnden beri 678 yldr [= Hicr 146]. 164. Ali bin Musa'nn lmnden beri 630 yldr [= Hicr 194]. 165. mm Mlik'in lmnden beri 656 yldr [= Hicr 168]. 166. mm Ahmed Hanbel'in lmnden beri 579 yldr [= Hicr 245]. 167. mm Gazl'nin lmnden beri 323 yldr [= Hicr 501]. 168. mm Fahreddn- Rz'nin lmnden beri 234 yldr [Hicr 590]. Byk bilgin ve filozoflarn tarihi 169. Cmasb'm lmnden beri 3096 yldr. 170. Lokman'n lmnden beri 1990 yldr. 171. Bukrat'n lmnden beri 1898 yldr. 172. Efltun'un lmnden beri 1818 yldr. 173. Birinci retici Aristo'nun lmnden beri 1991 yldr.

www.atsizcilar.com

Sayfa15

174. Batlamyus'un lmnden beri 1700 yldr. 175. Calinus'un lmnden beri 1218 yldr, 176. kinci retici Muhammed Frb'nin lmnden beri 590 yldr [= Hicr 234]. 177. Hoca Ali bin Eb Sina'nn lmnden beri 394 yldr [= Hicr 430]. 178. Hoca Nasr-i1 Ts'nin lmnden beri 149 yldr [= Hicr 675], Ulu hakanlarn tarihi 179. Cengiz Han'n tahta kndan beri 211 yldr [= Hicr 613]. 180. getey2 Han'n tahta kndan beri 192 yldr [= Hicr 632]. 181. Gyk Han'n3 tahta kndan beri 172 yldr [ = Hicr 652]. 182. Meng Han'n lmnden beri 172 yldr [= Hicr 652]. 183. Hleg Han'n lmnden beri 152 yldr [= Hicr 672], 184. Abaka Han'n lmnden ve Ahmed'in tahta kndan beri 141 yldr [= Hicr 683]. 185. Argun'un lm ve Geyhatu'nun4 tahta kndan5 beri 121 yldr [= Hicr 703]. 186. Gazan Han'n lmnden ve Sultan Muhamrned Hdbende'nin6 tahta kndan beri 118 yldr [= Hicr 706]. 187. Tohtam Han'n lmnden ve Dest olayndan beri 32 yldr [= Hicri 792].

Olaylarn tarihi
188. Beyt'l-Mukaddes'in yklmasndan beri 1835 yldr. 189. Kabe'nin Haccc eliyle yklmasndan beri 448 yldr [= Hicr 376]. 190. Somnat'n yklmasndan beri 395 yldr [= Hicr 429]. 191. Horasan'daki depremden beri 205 yldr [= Hicr 619]. 192. Harzemah olayndan beri 203 yldr [= Hicr 621]. 193. urmagun'un7 gelmesinden beri 193 yldr [= Hicr 631]. 194. Badad'n alnmasndan ve halifenin ldrlmesinden beri 165 yldr [= Hicr 659]. 195. Haleb'in yklmasndan beri 135 yldr [= Hicr 689]. 196. Gazan eliyle Suriye ilinin yklmasndan beri 120 yldr [= Hicr 714]. 197. am'n ve ilinin Temr Han eliyle ikinci defa yklmasndan beri 21 yldr [= Hicr 803].
1

Metinde "Nasr".

www.atsizcilar.com

Sayfa16


2 3

Metinde "Hgene". Metinde "Gyl Han". Medinde "Leygatus".

Metinde "tahta kndan" yerine "lmnden". Fakat bunun dalgnlkla yazld ellidir. nk "Argun" un lmyle tahta "Geyhat"nun getii bilinmektedir.
6

Metinde "Muhammed Hiidbende"nin yeri botur. Metinde "Hurma'un".

824 Tarihli Takvimin Kronolojisi Aada, bu takvimde anlatlan olaylar, rastladklar hicr yllara gre kronolojik bir sra ile gsterilmitir. Olaylarn hangi paragrafta getii, keli parantezler iinde belirtilmitir. Bir ksm ok yanl olan tarihlerin bazlar hakknda gerekli kk notlar eklenmi, Osmanl ve Karaman tarihi hakkndaki paragraflara dokunulmamtr. Takvimlerin hepsi yaynlandktan sonra Osmanl tarihi olaylarnn karlatrlmas ve incelenmesi yaplacaktr. Hicr yl 1 Olaylar

Peygamber'in lm Ebubekir'in halife oluu [43].

Burada 10 yllk bir yanl var. Peygamber'in lm ve Ebubekir'in halife oluu hicretin 11 inci ylndadr. 13 24 Ebubekir'in lm. mer'in halife oluu [44]. mer'in lm. Osman'n halife oluu [45]. Burada 1 yllk yanl var. mer'in lm ve Osman'n halife oluu 23'tedir. 37 Osman'n lm. Ali'nin halife oluu [46]. Burada 2 yllk yanl var. Osman'n lm ve Ali'nin halife oluu 35'tedir 43 Ali'nin ldrlmesi. Hasann halife olmas [47], Burada 3 yllk yanl var. Ali'nin ldrlmesi 40'tadr. 55 Hasan'n lm. Muaviye'nin gnderilmesi. Hseyin'in halife olmas [481] Hasan'n lm 49 da olmaldr (slm Ansiklopedisi, V, 309). 78 Hseyin'in ldrlmesi [49]. Kerbel olay ve Hseyin'in ldrlmesi 61 dedir (slm Ansiklopedisi, V, 638). 109 Basral eyh Hasan in lm [54]. lm 110 dadr (slm Ansiklopedisi, V, 315).

www.atsizcilar.com

Sayfa17

131

Ebu Mslim Abdurrahman in ortaya kmas [50].

Eb Mslim'in Horasan'da isyan 129, Mera ve Niabur'u igali 130 dadr (slm Ansiklopedisi, IV, 39).

254 Halifeliin Abbasoullar'na gemesi ve Seffh'tn tahta kmas [51]. Seffh'n clusu 132 dedir ( Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 12; Zambaur, Maruel de Genealogie et de Chronologie, 4).

136

Eb Hanfe'nin lm [161].

Eb Hanfe'nin lmesi ve belki de ldrlmesi 150 dedir (slm Ansiklopedisi, V, 25).

146

mm Ca'fer-i Sdk'n lm [163]. lm 148 dedir (slm Ansiklopedisi, III, 7).

168

mm Mlik'in lm [165]. lm 179 dadr (slm Ansiklopedisi, VII, 253).

188

mm afi'nin lm [162].

lm 204'tedir (Ahmed Cevdet Paa, Ksas-i Enbiy ve Tevrh-i Hlef, IX, 409. Kanaat Ktphanesi yayn, stanbul 1331),

194

Ali b. Musa'nn lm [164].

iler'in sekizinci imm olan Ali el-Rza b. Musa olacaktr. lm 203'tedir (slm Ansiklopedisi, I; 818).

217 Me'munun islm lkelerine be vakit namazdan sonra tekbr getirilmesi iin hkm yazmas [52], Bu paragraf etrefildir. 234 Frab'nin lm [176].

Burada byk bir tarih yanl var: Frb'nin lm 339'dadr (slm Ansiklopedisi, IV, 453). 239 Msrl Znnun'un lm. Antakya'da ardarda yetmi gn deprem oluu [55].

www.atsizcilar.com

Sayfa18


245 mm Hanbel'n lm [166]. Dorusu: Ahmed b. Hanbel. lm 241 dir (slm Ansiklopedisi, 1, 171). 376 Haccac tarafndan Kabe'nin yklmas [189].

Bu, byk bir yanltr. Haccc'n Mekke'yi Abdullah b. Zbeyr'den kuatma ile alrken Kabe'yi ykmas 73'tedir (slm Ansiklopedisi, V, 18). 394 Sebk Tegin olu Sultan Mahmud'un tahta kmas [82].

Mahmud'un tahta kmas 387 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 453), yahut 388 ( slm Ansiklopedisi, VII, 174 ), veya 389 (Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 282) ylndadr. 422 429 yanltr. 430 bni Snann lm [177]. Turul Be'in Horasan'a gelip almas [83]. Somnat'n yklmas [190]. Bu ehri alp tahrib eden Gazneli Mahmud 421'de ldne gre 429 tarihi

bni Sn'nn lm tarihi olan 21 Haziran 1037 (slm Ansiklopedisi, V, 808) Hicr 428 yl iindedir. 438 501 Gnein tam tutulmas. Umum ktlk olmas [93]. Gazl'nin lm [167]. Gazl'nin lm 505'tedir (slm Ansiklopedisi, IV, 750). 535 Salhaddin EyybVnin Beyt'l-Mukaddesi almas. Sultan Mesud'un lm ve Kl Arslan'n tahta kmas [84]. Salhaddin'in Kuds' almas 583'tedir ( Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 89). Sultan Mesud'un lmyle yerine II. Kl Arslan'n kmas ise 551 dedir ( Halil Edhem, Dvel-i islmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). 539 Sultan Ebunnasr'n tahta kmas [94]. Almanlar' saldr [95].

Ebunnasr ile kimin anlatlmak istendii belli deildir. Almanlarn saldr ise I. Mesud (510 - 551) zamannda ve 542 de Alman imparatoru Konrad'n Anadolu'ya taarruzu olacaktr. Daha uzak bir ihtimalle II. Kl Arslan (551-588) zamannda ve 586 da mparator Friedrieh Barbaros'un yapt saldr kasdedilmi olabilir. 555. Kl Arslan zamannda Kayseri'nin alnmas [85].

II. Kl Arslan, Kayseri'yi Danimendliler'den 564'te ald(slm Ansiklopedisi, VI, 691). 556 brahim olu Sleymanah'in gelip Rm lkesini tutmas [86].

Burada da byk bir yanl var: Rm lkesini tutan Seluklu Sleymanah 479 da ld gibi babas da Kutlam (veya Kutalm) tr ki burada brahim nal ile kartrlmtr.

www.atsizcilar.com

Sayfa19


581 Kl Arslan'n Melik Kutbeddini veliaht yapmas [87].

II. Kl Arslan'n, byk olu Kutbeddin Melikah'a Sivas ve Aksaray' vererek veliaht yapmas, dier on oluna da lkenin teki blmlerini paylatrmas tarihinin, kaynaklarda zikrolunmadn syleyen Osman Turan, baz tarih karinelerle bunun mild 1185'te (hicr 581) olduunu kabul ediyor (slm Ansiklopedisi, VI, 696). Bunun doru olduu takvimin kayd ile de anlalyor. 590 Fahreddn-i Rzi'nin lm [168].

lm 606 dadr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm, V, 3346). 596 Rkneddin Keykubad'n lm [89].

Anadolu Seluklular'ndaki Keykubad'n da unvan Aladdin'dir. Rkneddin unvanl hkmdarlar II. Sleyman (592-600) ile IV. Kl Arslan (646-663) dr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 216-217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Burada bahsedilen Rkneddin Keykubad'n Rkneddin Sleyman olmas icab eder. Bir sonraki 90 inci paragrafta Gyseddin Keylsrev'in tahta ktndan bahsolunmas da bunu gsterir. 601 Gyseddin Keyhsrev'in tahta kmas [90].

607 Gyseddin Keyhsrev'in lm. Keykvus olu zzeddin Keyhsrev'in tahta kmas [91]. Burada hkmdarlarn unvanlar deimitir. "Keyhsrev olu zzeddin Keykvus olacaktr. 608 Bistaml Byezid'in lm. Mevln Celleddlnin doua [56].

Bistm 261 de lmtr (slm Ansiklopedisi, II, 399). Mevln'nn doumu 604 tr (slm Ansiklopedisi, III, 53). Fakat Abdlbaki Glpnarl bir kayda dayanarak doumunu 10 yl kadar nceye karmaktadr (Mevln Celleddn-i Rm, 43, ikinci basm, stanbul 1952). 613 Cengiz Han'n tahta kmas [179].

603'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348; slm Ansiklopedisi, III, 93; Zambaur, Manuel de Genealogrie et de Chronologie, 242) . 616 Izzeddin Keykvus'un lm. Aladdin'in tahta kmas [92] . Celleddin'in babas Bahaddinin lm [57] . Bahaddin'in lm 628 dedir (Abdlbak Glpmarh, Mevln Celleddn-i Rm, 42, ikinci basm, istanbul 1952). 619 Horasan depremi [191]. Konya'nn yaplmas [97].

Konya'nn yaplmasndan maksat Konya kalesinin yaplmasdr. Konya ve Sivas kaleleri 618 de tamir edilmilerdir (bn-i Bibi, Trke ksaltlm, 251, Houtsma yayn, Leide 1902) . 621 Harzemah olay [192] . Sivas'n yaplmas [98] . Kl Arslan'n lm ve olu Rkneddin Keykubad'n tahta kmas [88] .

www.atsizcilar.com

Sayfa20


Harzemahlar olayndan maksat ya 617 de Harzemah Aladdin Mehmed'in lm, yahut olu Celleddin Mengberti'nin 628 de engizliler'e kesin olarak yenilmesidir. Sivas'n yaplmasndan maksat Sivas kalesinin yeniden yaplrcasna tamiridir ki 618 dedir. (Rdvan Nafiz Uzunarlolu smail Hakk, Sivas ehri, 13). Kl Arslan'n lm ve olu Rkneddin Keykubad'n tahta knda katmerli yanl vardr. Keykubad adnda olu olduu sylenen Kl Arslan, III. Kl Arslan olmaldr. Fakat bunun lm 601 de olduu gibi {Halil Edhera, Dvel-i slmiyye, 216; slm Ansiklopedisi, VI, 703; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143) ocuk yata ldrldnden olu da yoktur. Bundan baka Anadolu Seluklular'ndaki Keykubad'n da unvan "Aladdin" olduundan Rkneddin Keykubad adnda bir hkmdar ve 621 de tahta km kimse de bulunmamaktadr. Rkneddin unvanl iki hkmdardan birincisi II. Sleyman olup II. Kl Arslan'n oludur. Fakat bununda tahta k 592'dedir (Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). 622 Sultan Gyseddin'in doumu. Malatya'nn alnmas [96). II. Gyseddin Keyhsrev'dir. Doumu dier kaynaklarda yoktur. Osman Turan 620 lerde olarak tahmin etmitir (slm Ansiklopedisi, VI, 620). 623 Hoca Fakih Ahmed'in lm [60] 631 urmagun'un gelmesi [193J. engizli kumandann gelip Erzurum'u al 629 dadr (bn-i Bibi, Farsa ksaltlmnn Nuri Gencosman tercmesi: Anadolu Seluk Devleti Tarihi, 165). 632 getey'in tahta kmas [180]. getey, 624 te (Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 242) veya 626 da (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348) tahta kmtr. 634 Sultan Aladdin'in lm ve Sultan Gyseddin'in tahta kmas [99], 639 Osman Be'in ortaya kmas [128]. 642 Sultan Gyseddin'in lm ve Sultan zzeddin'in tahta kmas [100]. II. Gyseddin Keyhsrev'in lm ile II. zzeddin Keykvus'un tahta k 644 tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 141). 646 Bilecik, Yarhisar, negl, Yeniehir ve illerinin alnmas [129J.

652 Gyk Han'n tahta kmas [181], Meng Kaan'n lm [182]. Karaman'n tahta kmas [110]. Gyk Kaan'n tahta kmas 644 tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 242). Meng Kaan'n lm ise Haiil Edhem'e gre 657, Zambaur'a gre 658 dedir (ayn yerler).

655 Badat'ta asker isyanla halifenin ldrlmesi [53].

www.atsizcilar.com

Sayfa21


Burada byk bir tarih yanl var. Son Abbas halifesi "El-Musta'sam Bi'llah" 656'da Hleg Han tarafndan ldrlmtr. 655 ylndaki olayla bu kasdolunmuyorsa, ki 194'nc paragraftaki 659 yl olayna gre kasdolunmad anlalmaktadr, Abbas tarihinin daha nceki alarnda sk sk grlen asker ayaklanmalardan biri anlatlmak istenmitir.

656 Hleg'nn Ceyhan'a gemesi. Baycu'nun Rm'a gelmesi [101]. Hleg Han'n Ceyhun'u gemesi 653 tedr (slm Ansiklopedisi V, 581). Baycu'nun Anadolu'ya gelmesi ise bundan epey ncedir. lhanllar'n ilk Anadolu kumandan olan Baycu, Erzurum'u 640 ta (=m. 1242) alm (slm Ansiklopedisi, VI, 625), Seluklularn karma ordusunu ise Kseda'da 641'de yenerek (slm Ansiklopedisi, VI, 626) Anadolu Seluklu Devleti'ni engizliler'e balamtr.

656 Sultan Rkneddin'in Mool lkesine gitmesi ve Rm padiahlaryla bar yaplmas [103]. Yukardaki ibare ile kasdedilen olay, Anadolu Seluklu sultan II. zzeddin Keykvus (644658) un, Gyk Kaan'n tahta k kurultaynda bulunmak zere kk kardei IV. Rkneddin Kl Arslan' Moolistan'a gndermesi, Kl Arslan'n oradan aabeyinin azline dair bir yarlkla dnmesi ve belerin araya girmesiyle, en kk kardeleri II. Aladdin Keykubad'la birlikte kardein ortaklaa hkmdarlk etmelerine karar verilmesidir. Kl Arslan'n Moolistan'a gitmesi 644, kardein ortaklaa saltanata balamas ise 647 ylndadr (slm Ansiklopedisi, VI, 703704). 657 Sultan zzeddin'in bozguna uramas ve kardei Rkneddin in tahta kmas. [102]. Bu ibareden maksat ya II. Keykvus'un 654'te Baycu'ya yenilerek, hapsedilmi olan IV. Kl Arslan'n hapisten karlp hkmdar iln edilmesi, yahut 659 da II. zzeddin Keykvus'un Seluk tahtn kesin olarak IV. Kl Arslan'a brakmasdr (slm Ansiklopedisi, VI, 704). 659 Badad'n alnmas ve halifenin ldrlmesi [194]. Hleg Han tarafndan Badad'n alnarak Halife El-Mutasm Bi'llh'n ldrlmesi 656 dadr (Halil Edhem, Dveli- Islmiyye, 351). 663 Rkneddin'in ldrlmesi ve Rkneddin'in tahta kmas [104]. 663 te ldrlen Rkneddin, IV. Rkneddin Kl Arslan'dr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 217,- slm Ansiklopedisi, VI. 706; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Fakat yerine geen Rkneddin olmayp III. Gyseddin Keyhsrev'dir. 665 Abaka Han'n tahta kmas [105]. Dorusu 663 tr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353: Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). 672 Hleg Han'n lm [183]. Sultan Veled'in doumu. Mevln ve Sadreddin'in lm [58]. Hleg Han'n lm 663'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). Sultan Veled'in doumu 623 tedir (Abdlbaki

www.atsizcilar.com

Sayfa22


Glpnarl, Mevln'dan Sonra Mevlevlik, 29, istanbul 1953). Konyal Sadreddin ise Mevln'dan bir yl nce, 671 de lmtr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm, IV, 2944). 675 Mool ordusunun gelip yama etmesi. Emir Pervane'nin ldrlmesi, Cimri'nin ortaya kmas [106]. Nasreddn-i Ts'nin lm [178]. J. H. Kramers, "Muneddn Pervane" hakkndaki yazsnda (slm Ansiklopedisi, VIII, 557) lmn ^muhtemelen 1 Rebilevvel 676 da gsteriyor. Nasreddn-i Ts'nin lm ise 672'dedir (emseddin Sami, Kamus'l-AcIm, VI, 4582). 676 Karaman Be'in lm [111]. Orhan Be'in doumu [131].

677 Konya'nn alnmas [112].

682 Sultan Ahmed'in tahta kmas ve Sultan Mesud'un Rm'a gelmesi [68 ve 107]. elebi Hsameddin'in doumu [59]. Burada bahsolunan Sultan Ahmed, lhanl Ahmed Tekder Han'dr. Tahta k 680 dedir. (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). 682 de tahta kan Mesud, II, Gyseddin Mesud'dur (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 217). Fakat Zambaur bunu 681 olarak gstermektedir (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Mevln'nn mehur mridi olan elebi Hsameddin'in doumu 682 de olamaz. nk 683'te lmtr (Abdlbaki Glpnarl, Mevln'dan Sonra Mevlevlik; stanbul 1953).

683 Abaka Han'n lm ve Ahmed'in tahta k [184]. 680 olacaktr. Ahmed, lhanl Ahmed Tekder Han'dr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). 684 Argun Han'n tahta kmas [69].

685 Argun Han'n tahta kmas [108]. ki ayr paragrafta bir yl farkla gsterilen bu tarihlerin ikisi de yanltr. Argun Han 683 te tahta kmtr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuei de Genealogie et de Chronologie, 244).

689 Haleb'in yklmas [195].

698 Gazan Hann ve Melik Nsr'n tahta kmas [109].

702 Gazan Han'n ve Melik Nasrdn tahta kmas [70]. ki ayr paragrafta drt yl farkla gsterilen Gazan Han'n clusu hakikatte 694 tedir (Halil Edhem, Dvel-i islmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). 703 Argun'un lm ve Geyhatu'nun tahta kmas [185].

www.atsizcilar.com

Sayfa23

690'dadr (Halil Edhem, Dvel-i slrniyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologic, 244).

706 Gazan Han'n lm ve Muhammed Hdbende'nin tahta kmas [186]. Dorusu 703'tr (Halil Edhem, Dvel-i Islmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244).

712 opan Be'in Konya'y kuatmas [72].

714 Gazan eliyle Suriye'nin yklmas [196].

718 Ebusaid'in tahta kmas. Kurum ve reni'nin ldrlmesi. Temrta'n Rm'a gelmesi [71J. lhanl Ebusaid Bahadur Han'n tahta kmas 716 veya 717'dedir (Halil Edhern, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronolongie, 244. Bu sayfadaki 8'inci nota baknz). 720 elebi Arif'in lm [62]. Bu elebi Arif, Mevln'nn torunu ve Sultan Veled'in olu olan ve Mevlevlerce "Ulu Arif elebi" denilen kimsedir. 23 Zilhicce 719 tarihinde lmtr (Abdlbaki Glpnarl, Mevln'dan Sonra Mevlevlik, 89, stanbul 1953).

724 Bursa, Ulubat ve illerinin alnmas [130].

726 Ertene Be'in ve Sunkur Aa'nn Bedreddin Be'in yana gelmesi. Temrta Be'in Beehri'ni almas [73]. Osmanolu Murad Be'in doumu [132].

731 znik'in alnmas [133].

735 eyh Hasan Be'in Rm'a gelmesi [74].

736 Hasan Be'in ldrlmesi. Sleyman Elann Tebriz'de, Ertene Be'in Rm'da, tahta kmas [75]. lhanl Sleyman Han 740 ta tahta kmtr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie el de Chronologie, 244). 738 elebi bid'in lm [61]. Mevln'nn torunu ve Sultan Veled'in olu olan elebi Abid 5 Muharrem 739 da lmtr (Abdlbaki Glpnarl, Mevln'dan sonra Mevlevlik, 98, stanbul 1953). 739 (Osmanllar tarafndan) Demirkap'nn alnmas [134].

www.atsizcilar.com

Sayfa24

742 ahmelik elebi, elebi Burhaneddin ve elebi Adil'in lm [64].

749 Karas ilinin alnmas [136].

750 Karas da kasrga (veya veba) olmas [137].

754 Gelibolu'nun alnmas. Yldrm Bayazd'n doumu [138].

756 ibrahim Be'in doumu [139].

759 Sleyman Paa'nn lm [140].

760 Sivrihisar'n alnmas [141 j. Gnein tam tutulmas. Melik Nsr'n ldrlp Melik Erefin tahta kmas. Suriye emirlerinin Malatya'y almas [65]. Buradaki Melik Nsr'la Melik Eref, Msr'daki Trk Klemen sultanlardr. Nsr'n ldrlmesi 762 dedir. Kendisinden sonra tahta Mansur gemi, Eref ise 764 te sultan olmutur (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 110111; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologde 103-105). 762 Karamanolu Aladdin Be'in doumu. Yahi Han'n muhalefeti dolaysyla Halil Be'in Beehri'ni brakmas. Gnein tam tutulmas. Melik Zhir'in ldrlmesi [113]. Sis, Tarsus ve Ky ehirlerinin alnmas [79].

763 Orhan Be'in lm [135].

768 Aladdin Be'in Ali Gerger'den Ertene Be olu Mehmed'in ilini almas [114]. Veba salgn. Mehmed elebi ile Davud elebinin vebadan lmesi [63}. Ali Zerger hakknda bak: ikr'nin Karamanoullar Tarihi (Mesud Koman neri, Konya 1944), 97102.

733 Karamanolu Aladdin Be'in olu Sultan Mehmed'in Zilkade aynda domas [115]. 779 Karamanolu Aladdin Be'in olu Ali elebi'nin doumu [116].

780 Murad Be tarafndan Ktahya ve Germiyan ili ile Hamid'in alnmas [142].

781 Kad Burhaneddin'in tahta kmas ve Mehmed Be olu Ali Be'in ldrlmesi [66]. Buradaki Mehmed ve Ali Beler, Erteneoullar'dr. Halil Edhem, Ali Be'in lmn 782, Kad Burhaneddin'in tahta kmasn 783 ylnda gsteriyor (Dvel-i Islmiyye, 386387).

www.atsizcilar.com

Sayfa25


Zambaur ise Ali Be'in lm ile Kad Burhaneddin'in tahta k tarihi olarak 782 yi kabul ediyor (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 155156).

787 Karamanolu Aladdin'in Murad Be tarafndan bozguna uratlmas. Bar yaplarak Beehri'nin alnmas [143].

788 Sultan Barkuk'un tahta kmas [76]. Barkuk'un tahta k 784 tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 111, 113; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 105).

790 Teke ilinin alnmas [144]. Srplar'n saldr. Murad Be'in ehid olmas. Bayazd'n tahta kmas ve Saruhan ilinin alnmas [145]. Konya'nn ikinci defa alnmas. Beehri, lehri ve btn Teke ilinin alnmas [146]. Bayazd'n Konya'y kuatmaya gelip bar yapmas [148].

792 Tohtam'n lm ve Dest olay [187]. Sleyman Paa'nn ldrlmesi. Kastamonu, Osmanck ve Amasya'nn alnmas [147]. Aksak Temr'n Badad' almas ve Sultan Ahmed'in am'da Sultan Barkuk yanna gitmesi [67]. Dest olayndan maksat 793 te Aksak Temr Be'le Tohtam Han arasnda yaplp Tohtam'n byk bozgunu ile biten savatr. lm ise 808 dedir (Halil Edhem, Dvel-i Islmiyye, 362, 365). ldrlen Sleyman Paa, Candarolu II. Sleyman olup Yldrm Bayazd'a kar 795 te yapt savata can vermitir (Dvel-i Islmiyye, 304 ve 306; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 149). Temr'n Badad' almas 795 tedir (slm Ansiklopedisi, I, 182 ve II, 201). Calayrl Ahmed'in Barkuk yanna gitmesi ise 796 dadr (slm Ansiklopedisi, I, 182). 797 Karamanolu Aladdin Be olu Mehmed Be'in olu Mustafa Be'in doumu [117].

799 Kad Burkaneddin'le Yldrm Bayazd arasnda sava [149].

800 Aladdin Be'in ve Kad Burhaneddin'in ldrlmesi. Onlarn baz memleketlerinin alnmas [118]. Yldrm Bayazd'n Nide ve Konya'y almas. Kararnanolu Aladdin Be'in ldrlmesi [150].

801 Sultan Barkuk'un ola Melik Nasr'n tahta kmas [77]. 803 Temr Be'in Sivas' ykmas [151]. am'n ve Suriye'nin Temr eliyle ikinci ykl [197].

804 Aksak Temr'n gelmesi le Bayazd'n bozguna uramas [119].

805 Temr - Yldrm sava. Yldrm'n bozulmas ve olu Sleyman Be'in tahta karak Rumeli lkesini elde tutmas [152]. Karamanllar tarafndan Kayseri ve ili ile Karacahisar'n, Aksaray'n ve ilinin alnmas [120].

www.atsizcilar.com

Sayfa26

806 Hamid ilinin alnmas [121].

808 Karamanllar tarafndan Gzelhisar ve Tarsus'un alnmas [122].

810 ugur ve Antakya'da byk deprem olup ugur evresinin yklmas [80]. ugur, Antakya yaknnda, bir dan tepesinde salam bir kaledir (Yakut, Mu'cemu'lBuldn, V, 278).

812 Sleyman Be'in, kardei Musa tarafndan ldrlmesi ve Musa'nn tahta kmas [153].

813 Antalya'nn, Germiyan ilinin ve Ktahya kalesinin alnmas [123].

816 Musa'nn, kardei Mehmed tarafndan ldrlmesi ve Sultan Mehmed'in tahta kmas [154]. Kararnanolu Mehmed Be'in gelip Osmanl bakenti Bursa'y kuatmas [124].

817 Melik Nsr'n ldrlmesi ve Msr'da eyh Nasr Sultann tahta kmas [78]. Msr erke Klemen sultan olan Melik Nsr'n ad Nsreddin Ferec'dir. lm 815'tedir. Yerine geen sultann ad eyh Nasr olmayp Seyfeddin eyh'tir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye,113; Zambaur, Manuel de Genealoge et de Chronologie, 105). 818 Hamid ili ve Beehri'nin alnmas. Konya'nn kuatlmas ve bu srada sel olmas [155]. zmir ili, Saruhan ve Karaburun'un alnmas [156].

819 Karamanolu Mehmed Be'le Osmanllar arasnda bar yaplmas [125].

820 Konya'nn alnp yama edilmesi [158].

821 (elebi Sultan Mehmed'in) Canik ilini ve Kastamonu ilinden bir blmn almas ve Karamanllar'dan Aladdin olu Mehmed Be'le konumas [157]. (elebi Sultan Mehmed'in) Tuna'y geerek Eflakllar'la savamas. Eflak'n bir blmnn yama edilmesi. elebi Sultan Mehmed'in attan dmesi [159]. Karamanolu Mehmed Be'in olu Mustafa tarafndan Tarsus'un alnmas. Karamanllarda Msrllar arasndaki sava sonunda Mehmed Be'in tutsakl, Mustafa Be'in lm [126], Karamanolu Ali Be'in tahta kmas. [127]. Trkler'den Ky'nn, Malatya blgesinin, kalelerin ve Karaman ilinin eyh eliyle alnmas. Karamanolu Ali Be'in tahta kmas [81]1. ? Pir mer Be'in Kara Ylk Osman Be'le olay [160].
Karamanolu Ali Be'in tahta kmas iki ayr paragrafta zikredildii iin tekrarlanmtr. 682 yl olaylarnda da lhanl Ahmed Tekder'in tahta k 68 ve 107 paragraflarda tekrarlanmt.
1

www.atsizcilar.com

Sayfa27


835 Tarihli Takvim Prof. Mkrimin Halil Yinan'n zel ktphanesinde bulunan ve eyh Vefa Ruznmesi, Melhame, Rya Tabiri risaleleriyle Osmanl Kanunnmelerini de alan byk bir dergi iindeki Trke takvim. Takvim, derginin 33b-35a yapraklarndadr. 283X190 (245X165) lmnde ve 19 satirlidir. Takvimin hangi tarihte yazldna dair bir kayt yoktur. Son satrnda, Selanik'in alndn bildirirken syledii 833 tarihini telif yl diye kabul etmek mmkndr. nk eserde zikrolunan btn vak'alarn tarihleri, takvim geleneine uyularak, olayn oluundan eserin yazlna kadar geen yl saysn sylemek suretiyle belirtildii halde, burada 833 Hicr yl kaydolunmutur. Fakat bu yl, takvimdeki son olay olan Selanik ehrinin alnmas tarihi dye kabul etmek de kabildir ve Selanik, bilindii zere, 833'te alnmtr. Zaten 833' telif tarihi diye kabul edince, Osmanl tarihinin bu takvimdeki son olaylarndan birounun iki yl farkla ortaya kt grlmektedir. Mesel Temr'n Sivas' ykmas 803'te, Ankara sava 805'te, Musa elebi'nin lm 816'da, elebi Sultan Mehmed'in lm 824'te olduu halde, eserin telifi 833 diye kabul olununca bu tarihler 801, 803, 814, 822 olarak, yani ikier yl nceye gelerek ortaya kmaktadr. Demek ki 833 telif yl diye almak yanl olacaktr. O halde telif yl katr? Takvimde Peygamber'in hicreti (phesiz mstensihin dikkatsizlii dolaysyla) unutulmu olduu iin telif yln gsteren en esasl kayttan mahrumuz. Burada Peygamber'in doum tarihini esas l olarak alp telif yln bulmaya alrsak varacamz sonu u olur: 29 uncu paragrafa gre, Peygamber'in doumundan eserin yazlna kadar 886 yl gemitir. Peygamber, hicretten 53 yl nce doduuna gre bu takvimin 886-53 = 833 ylnda yazlm olmas gerekiyor. Fakat bu takdirde de, yukarda saydmz btn mahzurlar yeniden ortaya kyor. Peygamber'e vahiy gelmesini balang sayarak hesap yaparsak, o zaman da u sonuca varrz: Peygamber'e ilk vahiy 40 yanda iken ve hicretten 13 yl nce gelmiti. Takvimin 30'uncu paragrafnda Muhammed'e vahiy gelmesinden eserin yazlmasna kadar geen yllar 845 olarak gsterildiine gre, 845-13= 832 kar ki o zaman da takvimin 832 de yazlm olmas gibi asla kabul olunamayacak bir tarih ortaya kar. Peygamber'in lm tarihini esas diye alsak bsbtn yanl bir rakkam elde ederiz: 31'inci paragrafa gre Peygamber'in lmnden eserin yazlna kadar 834 yl getiine gre Peygamber'in 834-833= 1 inci hicret ylnda lm olmas icab eder. Halbuki Peygamber'in Hicr 11 de ld muhakkaktr ve bu takvimde slam tarihinin ilk olaylarna ait tarihlerin hemen hepsi yanltr. yleyse telif tarihi nedir? Kesin bir ey sylemeye imkn yok. Fakat hemen btn takvimler, zikrettikleri son olaydan bir veya iki yl sonraki bir tarihte telif olunduuna gre bu takvimin 835'te tertip edildiini, imdilik, kabul edebiliriz. Zaten tarihleri kesin olarak bilinen birok olaylar bu takvimde o kadar aykr bir tarihte gsterilmektedir ki takvimin telifi 833 de olsa, 835 de olsa sonu yine yanl kmaktadr. Bundan dolaydr ki ben, Osmanl tarihinin son olaylarnn 835 telifli bir takvime uyduunu grerek telif tarihini 835 olarak kabul ettim. Takvimin tarafmdan kopya edilip yaynlanmasna msaade eden Prof. Mkrimin Halil Yinan'a teekkr ederim [33b] 1. Ebul'beer dem peygamber aleyhi'sselam hbut etdi. Alt bin tokuz yz otuz drt yldurur.

www.atsizcilar.com

Sayfa28

2. Kabe-i muazzama errefeh'llhu bnyd old. Alt bin alt yz toksan yedi yldurur. 3. i peygamber aleyhi'sselm tod. Alt bin otuz yedi yldurur. 4. dris peygamber aleyhi'sselm nakl etdi Firdevs-i alya, be bin be yz yigirmi yldurur. 5. lm-i ncum dris peygambere indi aleyhi'sselm, be bin alt yz yigirmi yedi yldurur. 6. Nuh peygamber aleyhi'sselm drt bin tokuz yz otuz sekiz yldurur. 7. Su tufan old anun zamannda; drt bin krk yla tufan old. 8. Hud peygamber aleyhi'sselm helak old. bin sekiz yz altm alt yldurur. 9. brahim peygamber aleyhi'sselm tod. bin yedi yz yetmi iki yldurur. 10. smail peygamber aleyhi'sselm bin yedi yz otuz yldurur. 11. shk peygamber aleyhi'sselm bin alt yz yetmi yedi yldurur. 12. Yakub aleyhi'sselam tod. bin alt yz krk be yldurur. 13. Ysuf peygamber aleyhi'sselm tod. bin alt yz on drt yldurur. 14. Musa peygamber aleyhi'sselm tod. bin yz yetmi tokuz yldurur. 15. Dvud peygamber aleyhi'sselm tod. ki bin yz yigirmi sekiz yldurur. 16. Sleyman peygamber aleyhi'sselm iki bin iki yz otuz bir yldurur. 17. lys peygamber aleyhi'sselm zahir old. Bin sekiz yz altm iki yldurur. 18. Hzr peygamber aleyhi'sselam zahir old. Bin yedi yz otuz sekizde. 19. Od tufan old. Z'nnun1 peygamber ve Yunus peygamber aleyhi'sselm zamannda. Be bin yz yigirmi yldurur. 20. Cercis2 peygamber aleyhi'sselm dacvet kld. Bin drt yz seksen alt yldurur. 21. Yahya peygamber aleyhi'sselm tod. Bin drt yz krk iki yldurur. 22. sa peygamber aleyhi'sse!m ge kd. Bin yz yetmide. 23. Aristo hakim bin drt yz otuz yldurur. 24. Cmasb3 hakim yz alt yldurur. 25. Lokman hakim bin tokuz yz toksan be yldurur. 26. Efltun hakim bin yedi yz yigirmi ik yldurur. 27. Batlamyus hakim ve Ehab-i Fil'n geldgi Mekke-i merrefeye errefeha'liahu Tac! ve helak oldlar. Sekiz yz mtoksan alt yldurur. 28. Padihi-i Nuirevan-i adil'lkisr, haffefa'llhu anhu'lazb, sekiz yz toksan yldur.

www.atsizcilar.com

Sayfa29


Va'llhu alemu bi'avabi adaka'bu. [34a] 29. Viladet-i seyyid'lmrseline veThiriae ve htim'nnebiyyine ve resul Rabbi'llemine ve m erselnake ill rahmeten lillemine Muhammed Mustaf aleyhi'ssalt ve'sselm sekiz yz seksen alt yldurur. 30. Cebr'il aleyhi'sselam vahy getrdi peygamber a!eyhi'sselma. Sekiz yz krk be yldurur, 31. Peygamber aleyhi'sselm vefat buld. Ebu Bekir raziya'llhuanh halife old. Sekiz yz otuz drt yldurur [=Hicr 1]. 32. Ebu Bekir-i ddik vefat etdi. mer halife old raziya'llahu rahnhm sekiz yz alc yldurur [=Hicr 29]. 33. mer vefat buld ve Osman halife old. Raziya'llahu ahma. Sekiz yz on bir yldurur [= Hicr 24]. 34. Oman vefat buld. ali halife old. Raziya'llahu anhm. Yedi yz toksan sekiz yldurur [=Hicr 37]. 35. Ali vefat buld ve Hasan clus kld. Raziya'llahu anhm. Yedi yz toksan iki yldurur [= Hicri 43]. 36. Hasan vkaya urad ve Huseyn clus kld ve Muviye hareket etdi. Raziya'llahu anhma. Yedi yz yetmi tokuz yldurur [= Hicr 56].
1 2 3

Metinde: "Nbun". Metinde: "ercis". Metinde: "Cmast".

37. Hseyn vkaya urad. Yedi yz altm yedi yldurur [= Hicr 68]. 38. Ebu Mslim huru etdi. yz bir yldurur [= Hicr 534]. 39. Hilafet Beni Abbs'a nakl etdi ve Seffh1 clus etdi. Yedi yz bir yldurur [= Hicr 134]. 40. mm Ebu Hanife-i Kuf vefat buld ve mm afi' tod. Razya'llahu anhma. Alt yz toksan tokuz yldurur [= Hicr 136]. 41. mm afii vefat buld. Raziya'llhu anhma. Alt yz krk yedi yldurur [= Hicri 188]. 42. mam Mlik vefat buld. Raziya'llhu anh. Alt yz altm yedi yldurur [= Hicr 168]. 13. mm Ahmed Hanbeli raziya'llhu anh. Be yz altm yldurur [= Hicr 275]. 44. mm Gazali rahmetu'llhi "aleyh, vefat buld. yz otuz yldurur [Hicr 502]. 45. mm Fahr'ddin-i Razi2 raziya'llhu anh vefat buld. ki yz krk be yldurur [= Hicr 590]. 46. Antkiyye'de zelzele-i azim old yetmi gn peypy ve yetmi kulle ykld. Be yz

www.atsizcilar.com

Sayfa30


toksan alt yldurur [= Hicr 2391]. 47. Ulu gn dutuld ve yulduzlar gzkdi. Cemi alemde kaht old. yz toksan alt yldurur [ = Hicr 439]. 48. Sultn'larifin Byezd-i Bistmi vefat buld. Rahmetu'llahi'aleyh. Sultan'larifin, kutb'lmuhakkikin, cell'lmilleti ve'ddin hazreti tod. Yedi yz yigirmi yldurur [ = Hicr 615]. 49. Mevlan Bah''ddin hazret), rahmetu'llhi aleyh, nakl etdi. ki yz otuz tokuz yldurur [= Hicr 596]. 50. Hazret-i hdvendigr Mevln Cell'ddn ve3 sultn'lmuhkkikin eyh adr'ddin nakl etdi. Yz altm yldurur [= Hicr 672]. 51. elebi Hsm'ddn Trk vefat buld. Yz elli bir yldurur [= Hicr 684]. 52. Ertene Beg, Rum'a geldi. Yz tokuz yldurur [= Hicr 726]. [34b] Zikr-i tevarh-i l-i Seluk rahimehumu'llh Tal. 53. btid etdi l-i Seluk'un devleti ve Sultan Mahmud Sebk Tegin clus kld. Rahimetu'llhi, Drt yz elli yldurur [= Hicr 385]
1 2 3

Metinde: "Seff". Metinde: "Rzi" Metinde: "ve" yok.

54. Turl Be, Rum'a geldi. Pdihn dutd. Drt yz be yldurur [= Hicr 430]. 55. Beyt'lmukaddese feth old Sultn alh'ddin elinden. Rahmetu'llhi. Ve Sultn Mescud vefat buld. Ol Sultn Rkn'ddin clus kld. ki yz krk alt yldur [= Hicr 589]. 56. Sultan Rkn'ddin vefat buld. Sultn Gy'ddin Keyhsrev clus kld. Rahimehm'llhu. ki yz otuz yldurur [= Hicr 602]. 57. Sultn zz'ddin Keykavus clus kld. ki yz yigirmi yedi yldurur [= Hicr 608]. 58. Eb'lfeth Sultn Ala''ddin rahmetu'llhi, ki yz on sekiz yldurur [= Hicr 617]. 59. Sultn Gys'ddin tod ve Al'iyye1 feth old Sultn Al''ddn Keykubd zamannda. ki yz on bir yldurur [= Hicr 624]. 60. Koniyye brusnun bnyd old. ki yz on be yldurur [= Hicr 620]. 61. Sivas burcnda bnyd brald. ki yz on yldurur [= Hicr 622]. 62. Eb'lfeth Sultn Ala''ddin vefat buld. Ol Sultn Gy'ddin clus kld. Yz seksen iki yldurur [=Hicr 653]. 63. Sultn zz'ddin vefat buld. Karda Sultn Rkn'ddin clus kld. Yz yetmi yedi yldurur [= Hicr 658]. 64. Abaka Han clus kld. Yz altm tokuz yldurur [ = Hicr 666].

www.atsizcilar.com

Sayfa31


65. Mool lekeri Rm'a geldi. Gret kld ve Emir Pervane vefat buld. Cimriler2 ba gtrdi. Yz elli tokuz yldurur [= Hicr 676]. 66. Gazan clus kld. Yz krk tokuz yldurur [= Hicr 686]. 67. Sultn Melik Nair clus kld. Yz otuz alt yldurur [= Hicr 699]. Zikr-i tarih-i Osmaniyn-i mzi rahimehmu'llh 68. Osman Beg huruc etdi. Rahmetu'llhi. Yz toksan drt yldurur [= Hicr 641].
1

Metinde: "Maltiyye". Metinde: "Humrler". Cimri taraftarlarn kasdediyor.

69. Blauk ve Yarhir1 ve negl ve Yeniehir feth old anun zamannda. Yz krk be yldurur [= Hicr 710]. 70. Burua ve Ulubad ve anlarun tevbi'i feth old. Yz elli tokuz yldurur [= Hicr 676]. 71. Melik'lguzti ve'lmcahidin Orhan Beg tod. Yz elli yedi yldurur [= Hicr 678]. 72. Said, ehid2 Murad Beg ibn-i Orhan Beg tod. Yz on yldurur [= Hicr 725]. 73. znik feth old. Yz iki yldurur [ Hicr 733]. 74. Merhum, mafur Orhan Beg vefat buld ve merhum Murad Beg clus kld ve Karas vilyeti feth old anun elinden rahmetu'llahi. Seksen be yldurur [= Hicr 750]. 75. Gelibol feth old. Sultn'lguzti ve'lmcahidin Bayazd Beg tod. Seksen yldurur [ Hicri 755]. 76. Merhum Murad Beg, Koniyye'yi hisr etdi3. 77. Gn4 tamamen dutuld. Yulduzlar grndi. Las huruc etdi ve merhum Murad Beg ehd old ve merhum Bayazd Beg clus kld. aruhan vilayeti feth old. Krk be yldurur [= Hicr 790]. 78. Bayazd Beg rahmetu'llhi Tal5 hisar etdi ve musalaha kld ve gitdi. Krk drt yldurur [= Hicr 791]. 79. Feth-i Kastamoniyye ve Osmancuk ve Amsiyye krk bir yldurur [= Hicr 794]. 80. Merhum Kzi Burhn'ddn vkaya urad. Otuz alt yldurur [-Hicr 799]. 81. Merhum Bayazd Beg bin Murad Beg rahimehm'llh Nigide vilyetini feth etdi ve Sivas ve Koniyye'yi feth etdi. Merhum Al''ddn Beg bin Karaman ehid old rahimehu'llh. Otuz be yldurur [= Hicr 800]. 82. Temr Beg, Rum'a geldi. Sivas harb old ve am'a gitdi. Otuz iki yldurur [= Hicr 803], 83. Temr Beg ikinci defa Rm'a geldi. Bayazd Beg Osmanol birle muharebe kld ve Rum'un lekeri mnhezim old. Tatar'un haynhl sebebinden. Ve merhum Bayazd Beg vefat buldu Ve merhum, mafurun leh, ehid, said Emir

www.atsizcilar.com

Sayfa32


Sleyman Beg clus etdi. Otuz yldurur [= Hicr 805].
1 2 3 4 5

Metinde "Mahiar". Metinde "ehid" den sonra bir "old" kelimesi var ki fazladr. Metinde yl gsterilmemitir. Metinde "gn" yok. Metinde ehir ad sylenmemitir, "stanbul" olacak.

84. Merhum Emir Sleyman vakaya urad ve merhum, mafur Mus elebi clus kld. Yigirmi yldurur |= Hicr 812]. 85. Merhum Musa elebi vakaya urad ve merhum, mafur, said ve ehd Muhammed bin Bayazd Han bin Osman clus kld On tokuz yldurur [= Hicr 816]. 86. Merhum, mafur Sultn Muhammed bin1 Bayazd Han intikl kld. Ve pt-i penh-i slmiyn ve fahr-i l-i Osmaniyn Sultn Murd Han bin Sultan Muhammed bin Bayazd Han bin Osman Beg clus kld, halleda'llhu memleketehu, on bir yldurur [= Hicr 824]. 87. Merhum Muhammed bin Karaman vefat buld, rahmetu'llhi. Ve brahim Beg clus kld, dame devletehu. Cali Mustafa huruc etdi ve Ulubad'da snd. Ve Rumeli biklli feth old. Sultn Murd elinde, halleda'llhu sultnehu, on yldurur [= Hicr 825]. 88. Bihkm-i mlik'lmlk Aydn vilyetini ve Mentee vilyetini feth etdi. Tokuz yldurur [= Hicr 826]. 89. Merhum, mafur, said, ehid Yakub elebi Germiyanol vefat buld. Yedi yldurur [= Hicr 828]. 90. Feth old Las vilyeti sultn-i mezkur elinde cizz nuret. Be yldurur [= Hicri 830]. 91. Selanik ehri ve Yuvan vilyeti feth old hem sultan-i guzt ve'lmchidin kala-gay ve2 fersy Sultn Murd Han bin Muhammed bin3 Bayazd Han halleda'llhu sultnehu ve evzaha cal'llemine burhnehu recebn4 on beinde5 peygambermz trihimin alla'llahu aleyhi ve sellem, ylnda va'llhu a'lem ve ahkem 833. Temmet, tamm.
1 2 3 4 5

Metinde: "bin" unutulmutur. Metinde: "v" unutulmutur. Metinde: "bin" unutulmutur. Metinde: "Receb Beg". Metinde: "bede".

835 Tarihli Takvimin Kronolojisi Aada, bu takvimde anlatlan olaylar, rastladklar hicr yllara gre kronolojik bir sra ile gsterilmitir. Olaylarn hangi paragrafta bittii, keli parantezler iinde belirtilmitir. Bir ksm ok yanl olan tarihlerin bazlar hakknda gerekli kk notlar eklenmi, Osmanl tarihi hakkndaki paragraflara dokunulmamtr. Hicri Yl 1 24 29 Olaylar Peygamberdin lm. Ebubekir'in halife oluu [31]. Dorusu: Hicr 11. mer'in lm. Osman'n halife oluu [33]. Dorusu: Hicr 23. Ebubekir'in lm. mer'in halife oluu [32]. Dorusu: Hicr 13.

www.atsizcilar.com

Sayfa33


37 43 56 Osman'n lm. Ali'nin halfe oluu [34j. Dorusu: Hicr 35. Ali'nin lm. Hasann clusu [35]. Dorusu: Hicr 40. Hasann ldrlmesi. Hseyin'in clusu. Muaviyenin hareket etmesi [36]. Hasan'n lm 49'da olmaldr (slm Ansiklopedisi, V, 309). Muaviye'nin hareket etmesi ile onun devlet bakanl iin harekete gemesi kasdolunmaktadr. 68 Hseyin'in ldrlmesi [68]. Kerbel olay ve Hseyin'in ldrlmesi 61'dedir (slm Ansiklopedisi, V, 638). 134 Halifeliin Abbasoullar na gemesi ve Seffh'n tahta kmas[39] Seffah'n tahta kmas 132 dedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 12; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 4) Eb Hanfe'nin lm ve imm afi'nin doumu [40]. Eb Hanfe'nin lmesi ve belki de ldrlmesi 150'dedir (slm Ansiklopedisi, IV, 25). mm afi'nin 150 de ve Eb Hanfe'nin lm gn doduuna dair bir sylenti vardr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm. IV, 2820). 168 mm Mlik'in lm [42]. 179dadr (slm Ansiklopedisi, VIL 253).

136

188

mm afi'nin lm [41]. 204'tedir (Ahmed Cevdet Paa, Ksas-i Enbiy ve Tevrh-i Hlef IX, 409. Kanaat Ktphanesi yayn, stanbul 1331.

239

Antakya'da yetmi gn sren byk deprem (46].

275

mm Ahmed b. Hanbel'in lm [43].

285

Seluk Devleti'nin balamas. Gazneli Sultan Mahmud'un tahta kmas [53]. Seluk Devleti'nin balamasndan maksat, onlarn tarihe girmesidir. Mahmud'un tahta kmas ise 387de (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 453), yahut 388 de (slm Ansiklopedisi, VII, 174), veya 389 dadr (Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie. 282).

www.atsizcilar.com

Sayfa34


430 Turul Be'in Rm'a gelmesi ve padiahun tutmas [54]. Alp Arslan'n Malazgird zaferiyle kartrlmtr.

439

Gnein tam tutulmas ve umum ktlk [47].

502

Gazli'nin lm [44]. 505'tedir (slm Ansiklopeaisi, IV, 750).

534

Eb Mslim'in isyan [38]. Bu, byk bir yanltr. syan 129 da balamtr (slm Ansiklopedisi, IV. 39).

589

590

Salhaddin'in Kudus' almas. Sultan Mesud'un lm ve olu Sultan Rkneddin'in tahta kmas [55]. Salhaddln'in Kuds' almas 583'tedir (Halil Edhem. Dvel-i slmiyye, 89). Sultan Mesud'un lm 551 dedir (Halil Edhem, Dvel-i shuniyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Ancak, Sultan Mesud'un yerine geen olu "Rkneddin deil, "II. zzeddin Kl Arslan"dr. 592'de tahta kan II. Rkneddin Sleyman ise Sultan Mesud'un torunu ve II. Kl Arslan'm oludur. Fahreddn-i Rz'nin lm [45]. lm 606'dadr (emseddin Sami, Kamus'l-Alm, V, 3346).

596

Bahaddin'in lm [49].

602

608

Sultan Rkneddin'in lm. Gyseddin Keyksrev'in tahta kmas [56] Buradaki Rkneddin, II. Rkneddin Sleyman'dr. lm yl 600 dr (Halil Edhem. Dvel-i slmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genaalogie et de Chronoiogie, 143). I. Gyseddin Keyhsrev'in ikinci defa tahta kmas ise 601 dedir (ayn yerler). zzeddin Keykvus'un tahta kmas [57], I. zzeddin Keykvus'un tahta kmas 607 dedir (Halil Edhem, Dvel-i Islmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Cenealogie et de Cbronologie, 143).

www.atsizcilar.com

Sayfa35


615 Byezd-i Bistm'nin lm. Mevln'nn doumu [48]. Burada byk bir tarih yanl var. Byezd-i Bistm'nin lm tarihi 261 dir. (slm Ansiklopedisi, II, 399). Mevln'nn doumu 604 tedir, (slm Ansiklopedisi, III, 53). Fakat Abdlbaki Glpnarl bir kayda dayanarak doumunu 10 yl kadar nceye karmaktadr. (Mevln Celleddn-i Rm, 43, ikinci basm, stanbul 1952). 617 Eblfetih Sultan Aladdin'in tahta kmas [58]. 58. paragrafta Aladdin'in tahta kt sylenmiyorsa da bunun mstensih unutkanl olduu bellidir. Bahsolunan Sultan Aladdin, I. Aladdin Keykubad olup tahta k 616 dadr (Halil Edhem, Dvel-t slmiyye, 217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Konya kalesinin yaplmas [60] . Konya kalesi 618'de tamir edilmitir, (bn-i Bibi, Trke ksaltlm, 251, Houtsna yayn, Leide 1902).

620

622

Sivas kalesinin tamiri [61]. Sivas kalesinin yeniden yaplrcasna tamiri 618'dedir (bn-i Bibi, Trke ksaltlmas, 251, Houtsna yayn, Leide 1902; Rdvan Nafiz- Uzunarlolu smail Hakk, Sivas ehri, 13) Sultan Gyseddin'in doama Aladdin Keykubad zamannda Aliye'nin alnmas [59] Aliye'nin alnmas 1220 (= 617) ylndadr (islm Ansiklopedisi I, 287). Osman Be'in ortaya kmas [68].

624

641

653

Eblfetih Sultan Aladdin'in lm. Olu Gyseddin'in tahta kmas [62]. I. Aladdin Keykubad'n lm ile olu 31. Gyseddin Keyhsrev'in tahta k 634 tedir (Halil Edhem, Dvel slmiyye, 217; Zambaur, Murmel de Genealogie et de Chronologie; 143) Izzeddin'in lm Kardei Rkneddin'in tahra kmas [63]. Buradaki zzeddin, II. zzeddin Keykvus'tur. Kardei Rkneddin ise ortaklaa padiahlk ettii IV. Rkneddn Kl Arslan'dr (Halil Edhem, Dvei-i slmiyye 217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Abaka Han'n tahta kmas [64]. 663'tedir (Haiil Edhen, Dvei-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronoiogie, 244).

658

666

www.atsizcilar.com

Sayfa36


672 Mevlana'nn ve Sadreddin'in lm [50]. Konyal Sadreddin'in lm Mevln'dan bir yl nce, 671 dedir (Seraseddin Sami, Kamus'l-A'lm, IV, 2944).

676

Mool ordusunun Anadolu'ya gelerek yama etmesi. Emr Pervane'nin lm. Cimri taraftarlarnn bakaldrmas [65]. Bursa ve Uludad'n alnmas [70].

678

Orhan Be'in doumu [71].

684

elebi Hsameddin Trk'n lm [51]. Dorusu 683 (Abdlbaki Glpnarl, Mevln'dn Sonra Mevlevlik 27, stanbul 1953). Gazan Han'n tahta kmas [66]. Dorusu 694'tr (Halil Edhem Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur Manuel de Geneaiogie et de Chronologie, 244).

686

699

Melik Nasr'n tahta kmas [67]. Dorusu 698. Asl ad Nsreddin Mehmed olan Melip Msr 693694'teki ilk hkmdarlndan sonra 698-708 arasnda bir daha saltanat etmitir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 110; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 103). 710 Bilecik, Yarhisar, inegl ve Yeniehir'in Osman Be zamannda alnmas [69] .

710

725

Murad Be'in doumu [72].

726

Ertene Be'in Anadolu ya gelmesi [52].

733

znik'in alnmas [73].

750

Orhan Be'in lm. Murad Be'in tahta kmas ve Karas ilini almas [74].

www.atsizcilar.com

Sayfa37


755 Gelibolu'nun alnmas. Bayazd Be'in domas [75].

Murad Be'in Konya'y kuatmas [76].

790

Gnein tam tutulmas. Srplar'n saldr. Murad Be'in ehid olmas. Bayazd Be'in tahta kmas. Saruhan ilinin alnmas [77].

791

Bayazd Be'in (istanbul'u) kuatmas ve bar yapmas [78].

794

Kastamonu, Osmanck ve Amasya'nn alnmas [79],

799

Kad Burhaneddinin ldrlmesi [80].

800

Yldrm Bayazd'n Nide, Sivas ve Konya'y almas. Karamanolu Aladdin Be'in ehid olmas [81].

803

Temr Be'in Anadolu'ya gelmesi. Sivas' ykarak am'a gitmesi [82].

804

Temr Be'in ikinci defa Anadolu'ya gelmesi. Bayazd Be'le arpmas. Tatarlar'n ihaneti yznden Anadolu ordusunun bozulmas. Bayazd Be'n lm. Emr Sleyman Be'in tahta kmas [83]. Emr Sleyman'n ldrlmesi. Musa elebi'nin tahta kmas [84].

812

816

Musa elebi'nn ldrlmesi. Bayazd olu Mehmed'in tahta kmas [85]

www.atsizcilar.com

Sayfa38


824 Bayazd ola Mehmed'in lm. Sultan Murad Han'n tahta kmas [86].

825

Karamanolu Mehmed'in lm ve brahim Be'in tahta kmas. Dzme Mustafa'nn ortaya kp Ulubad'da yenilmedi. Btn Rumeli'nin Sultan Murad eline gemesi [87]. Aydn ve Mentee illerinin alnmas [88].

826

828

Germiyanolu Yakub elebi'nin lm [89].

830

Srp ilinin Sultan Murad tarafndan alnmas [90].

833

Selnik ehri ve Yuvan ilinin alnmas (15 Recepte) [91].

www.atsizcilar.com

Sayfa39


843 Tarihli Takvim Sleymaniye Genel Kitaplndak "Muhtelit" adl ktphanede, 1277 numaral cildin iinde bulunup II. Murad'a sunulmu olan Trke bir takvimdir ve 1a-29a yapraklarndadr. 1a daki zahriyede tezhipli ve renkli kaim ereve iinde yaldzla yazlan yaz aynen ve satr satr yledir.

Takvim'in 843 ylnda telif olunduunu kesin olarak bildiren iki delil vardr: Biri, takvim'in nsznde ve 1b deki "Bu dah ol zikr olnan tevrihleyin hicret ylnun 843 ylna dein taihh etdm" ibaresi, ikincisi yne 1b de benim yaptm blntlere gre 33'nc paragraf tekil eden "Hicret'n-Nebiden ber aleyhi'sselam 843 yldur" cmlesidir. Telif ylnn bilinmesi, eskilii, Trke ve tafsiltl oluu bu takvime ehemmiyet kazandrmaktadr. 1b-3a arasnda bulunan tarih blmnn en dikkate deer noktalarndan birisi 7787 paragraflarn umum baldr. engizliler'den on kiinin tahta k veya m tarihlerini bildiren bu ksmn baldr. Rahmetle anlan bu hakanlar arasnda Cengiz, getey, Gyk, Mengli, Hleg gibi Mslman olmayanlarn ounlukta bulunuu, hele Cengiz ve Hleg gibi, sonraki zamanlarda mslmanln ba dman saylarak haklarnda daima kt eyler yazlan hkmdarlarn sayg ile anl XV. yzyl Anadolu Trkleri'ndeki tarih telkkisini gstermesi bakmndan ilgilendirieidir. Yine bunun gibi, Osmanllar'la arpan Kad Burhaneddin'den ve Karaman belerinden saygl bir dille bahsolunmas, sonraki zamanlarda azdrlm bulunan mahall dmanlklarn da XV. Yzylda olmadn gstermektedir. [1b] Cedvel-i Tevarih-i Enbiya Aleyhm'alati Ve'sselm

www.atsizcilar.com

Sayfa40


Elhamd lillhi Rabbi'l'lemine ve'alt al nebiyyihi Muhammedi ve lihi ecmaine. Bilgil ki mebde'-i trih nkim Adem peymberdendr aleyi'sselm, pes bu trihn tahkikinde ihtilf okdur. yle kim ehl-i Hind ve Gyr ve Ebu'l-Maer deypdrrler rahimehmu'llh ki hbut-i dem'den t bu mbarek yla dein 6222 yldur. Lkin Smire havlinde am vilyetinde 8783 yldur. Amma Eins hakim kavimce 6792 yldur. Amma Naraniler kavlinde 6807 yldur. Lkin Zilkarneyn kavlinde ve Cuhudlar hisabnca 6357 yldur ve hem bazi Naraniler kavlince 7503 yldur. Amma bazi mneccimler kavlinde 7331 yldur. Lkin ekser mneccimler ve muhsibler kavlinde 6840 yldur ve hem bu kavi mutemiddr demiler. Amma bu di-i muhlis, eyimme kavlince ki ve ustz Ebu Reyhan kavlince ki kend kitabnda ihtiyar klup kaleme getrmidr, zamn-i hbut-i dem'den t zaman-i tufn-i Nuh'a degin 'aleyhi'sselm 2262 yldur ve hem zamn-i btandan ki Nuh peygambern aleyhi'sselm t hicret trihinn 709 ylna dek 4412 yldur 'aleyhi'sselm. n Ebu Reyhan kavlin baki tevrihden eah bulup eyimme kavline dahi muvafk buldum. Eyle olsa bum dahi ol zikr olnan tevrihleyin hicret ylnm 843 ylna dein taihh etdm. Kalan tevrihi dah ya'ni tevrih-i enbiyaleyhim'sselm ve evliyaleymm'rrahme ve bak trihi ol ustazun trihi zerine 'aleyi'rrahme tahrir edp bu cedveller iinde kaleme getrdm. Baki kuurn fzllar lutfndan tamam buyuralar ve'sselm. Va'llh ac!em ve ahkem bi'avb. 1. Ebu'lbeer dem aleyhi'sselm hilkatndan 7331 yldur. 2. Hbut-i dem'den aleyhi'alt ve'sselm 6840 yldur. 3. Kbe-i muazzama errefeha'llh bnyad olal evvel defa 6777 yldur. 4. it peygamber zamanndan aleyhi'sselm 6563 yldur. 5. dris peygamber zamanndan aleyhi'sselm 5844 yldur. 6. dris peygamber firdevse nakl etdi 5626 yldur. 7. Nuh peygamber aleyhi'sselam zamanndan ber 4945 yldur. 8. Su tufanndan ber hem evvel zamanda 4545 yldur. 9. Yel tufan olal Hud peygamber 'aleyhi'sselm zamannda 4179 yldur. 10. brahim Halil aleyhi'sselm zamanndan ber 4042 yldur1, 11. smail peygamberden ber aleyhi'sselm 3736 yldur. 12. shak peygamberden ber aIeyhi'sselam 3648 yldur. 13. Yakub peygamberden ber aleyhi'sselam 3651 yldur. 14. Yusuf-i ddkda2 ber aleyhi'sselm 3377 yldur. 15. Musa peygamberden ber aleyhi'sselm 3173 yldur. 16. Davud peygamberden ber aleyhi'sselm 1937 yldur. 17. Sleyman peygamberden ber aleyh'sselm 1838 yldur. 18. lyas peygamberden ber aleyhi'sselm 1770 yldur. 19. Hzr peygamberden ber aleyhi'sselm 1735 yldur. 20. Yunus peygamberden ber aleyhi'sselm evvel tufan old Ninova ehrinde 1327 yldur. 21. Cercis peygamberden ber aleyhi'sselm 1496 yldur. 22. Zekeriyya peygamber zamannden ber aleyhi'sselam 1455 yldur3. 23. Zemin hasf old Lt peygamber taktnda aleyhi'sselm 3737 yldur4. 24. Salih peygamberden ber aleyhi'sselm 3225 yldur5. 25. Eyyb peygamberden ber aleyhi'sselm 1677 yldur. 26. sa peygamberden ber aleyhi'sselm 1419 yldur. 27. Yahya peygamberden ber aleyhi'sselm 1410 yldur. 28. s gge nakl etdgi aleyhi'sselm 1390 yldur. 29. Eshab-i Kehf zuhur buld 1160 yldur. 30. Eshb-i Fil, Mekke'ye geldi 1015 yldur6. 31. Shlb-i eri'at dedi salla'llh aleyhi ve sellem 894 yldur. 32. Cibril vahy getrdi aleyhi'sselm 853 yldur.
1

Bu olay gsteren cetvelde "brahim Halil" kelimelerinin yanndan noktalarla bir kma yaplarak "Lt" yazlmtr. Bunda da "Yusuf-i Sddk" zerine kk bir "Slih" yazlmtr. Bunlarn dzeltme olduu anlalyor.

www.atsizcilar.com

Sayfa41


Bu olayn erevesinin iinde "Mu'ahhar" yazldr. Altnda yazl olaydan daha sonra olduuna iarettir. Bu olayn erevesinin iinde "mukaddem" yazldr. Tarih bakmdan daha nceye getirilmesi gerektiine iarettir.
5

Bu da yle. "Yldur" kelimesi metinde yok.

33. Hicretn-Nebiden ber aleyhi'sselam 843 yldur. 34. Vefat'r-Resul ve hilafet-i Ebu Bekr-i Sddik raziya'llhu anh 833 yldur [= Hicr 10]. 35. mer hilafetinden ber raziya'llhu anh 831 yldur [--Hicrl2]. 36. Omn hilafetinden ber raziya'llhu anh 821 yldur [= Hicr 22]. 37. Aliy-i murtaz hilfetinden ber raziya'llhu anh 809 yldur [= Hicr 34]. 38. Hasan halife olup Muviye bi'ay ald raziya'llhu cnhm 804 yldur [= Hicr 39]. 39. Ebu Mslim zahir old rahimehu'llh 745 yldur |= Hicr 98]. 40. Hilfet Beni Abbs'a dedi rahimehu'llh 707 yldur [-= Hicr 136]. [2a] Zikr-i Tevrh-i Eyimme-i Din ve Ulema Rzvna'llhu leyhim Ecma'in 41. mm-i Azam Ebi Hanife rahimehu'llh 709 yldur [= Hicri 1341]. 42. mm Cafer-i Sadk rahimehu'llh 699 yldur [- . Hicri 144]. 43. mm A!i bin Musa'r-Rz rahimehu'llh1 651 yldur [= Hicr 192]. 44. mm Mlik rahimehu'llh 677 yldur [= Hicr 166]. 45. mm fii rahimehu'llh 637 yldur [= Hicr 206]. 46. mm Ahmed rahimehu'llh 599 yldur [= Hicr 244]. 47. Ebu'lhasan Esari rahimehu'llh 554 yldur [= Hicr 289]. 48. mm Gazali rahimehu'llh 345 yldur [=Hicri 498]. 49. mm Fahr'ddin-i Rzi rahimehu'llh 255 yldur [= Hicr 588]. Zikr-i Tevarih-i Hkem-i Miitekaddimin Ve Mte'ahhirin Rahimehmu'llh 50. Cmsb hakim 2218 yldur. 51. Lokman hakim 2576 yldur. 52. Bukrt hakim 2030 yldur. 53. Efltun hakim 1839 yldur. 54. Aristo hakim 1801 yldur. 55. Clinus tabib 1312 yldur. 56. Batlamyus hakim 1285 yldur.
1

"'llah" metinde yoktur.

57. Eb Ali Sn hakim 415 yldur [= Hicr 428]. 58. Hvce Nair'ddin-i Tusi 170 yldur [= Hicr 6]. Tevarih-i Mlk-i zam Rahimehmu'llah Anhm 59. Keyumer evvel melik fi'l'arz 4898 yldur. 60. Dakyans zamanndan ber 1160 yldur. 61. Anirevn l-adil 916 yldur. 62. Maktel-i Hsrev 833 yldur [= Hicr 10]. 63. Azudu'ddevlet zamanndan ber 470 yldur [= Hicr 373 ]. 64. Veft-i Sultan Mahmd Sebk Tegin 411 yldur [= Hicr 432].

www.atsizcilar.com

Sayfa42


65. Turul Beg be-Horasan 377 yldur [= Hicr 466]. 66. Sultn Sancar rahimehu 291 yldur [= Hicri 552]. 67. Sultn Muhammed Harezmh rahimehu'llh1 227 yldur [= Hicr 616]. Tevrih-i btid-i Dvel-i Havkin-i zam Rahimehmu'llah 68. btida-i Devlet-i Ben meyye 802 yldur2 [= Hicr 41 ]. 69. l-i Mervn 776 yldur [= Hicr 67]. 70. l-i Abbsiyn 710 yldur [-Hicr 133]. 71. l-i Samniyan 563 yldur [= Hicr 280]. 72. l-i Bveyh 508 yldur [= Hicr 335] . 73. l-i Sebk Tegin 457 yldur [= Hicr 3861. 74. l-i Selkiyan 408 yldur [= Hicr 435]. 75. l-i Harezmh 348 yldur3 [= Hicr 495]. 76. l-i Atabegiyn 285 yldur [= Hicri 558']. Zikr-i Tevrih-i Vefat Ve Cls-i Selatin Ve Hann Rahimehmu'llah 77. Cls-i Cengiz Han 241 yldur [= Hicr 602].
1

Metinde "'llah" yok.

Metinde yanl olarak "Tevi'ih- Mlk-i zm" listesinde gsterilmise de sonra izgilerle "Tevrh-i btida-i Dvel-i Havkin-i zam" listesine indirildiginden, ben de dorusu olan bu ekliyle aldm.
3

Metinde yanl olarak "Zikr-i Tevarih-i Havadi-i zm Der lem" listesinin sonlarnda gsterilmise de bu yanlln farkna varlarak zerine "mukaddem" iareti kaydolunmutur.

78. Veft-i gete1 Han 203 yldur [= Hicr 640]. 79. Cls-i Gyk Han2 197 yldur3 [= Hicri 6461. 80. Cls-i Meng Han 192 yldur [= Hicri 651]. 81. Veft-i Hleg Han 180 yldur [= Hicr 563]. 82. Veft-i Abaka Han 173 yldur [= Hicr 670J. 83. Cls-i Arun Han 162 yldur [= Hicr 681]. 84. Cls-i Geyhatu Han 154 yldur4 [= Hicr 689]. 85. Cls-i Gazan Han 148 yldur [= Hicr 695]. 86. Veft-i Gazan ve Cls-i Sultan Olcaytu5 Muhammed Han 139 yldur [= Hicr 704]. 87. Veft-i Ebu Sa'id Bahadur Han 124 yldur [= Hicr 719]. Zikr-i Tevarih-i Havdis-i zam Der Alem 88. Harb-i Beyt'lmukaddes 1864 yldur. 89. Harb-i Kabe be-dest-i Haccac 869 yldur6 ] - Hicretten nce 26]. 90. Harb-i Antkiyye ez zelzele 599 yldur7 [= Hicr 244]. 91. Harb-i Somnat be-dest-i Sultn Mahmud 426 yldur8 [= Hicr 417]. 92. Harbi-i Horasan ez zelzele 236 yldur [= Hicr 607]. 93. Vak'a-i Harezmah 223 yldur [= Hicr 620],
1

Metinde! "Hgete". Metinde "Ktk Han"

77, 78, 79 numaralar metinde yanl olarak "Tevr'ih-i btid-i Dvel-i Havkii-i zam" listesinde gsterilmise de sonradan noktatalarla bu kiinin "Zikr-i Tevarih-i Veft ve Cls-i Sel'tin ve Hnn" listesine ait olduu iaret edilmitir.

www.atsizcilar.com

Sayfa43


83, 84 numaralar metinde "Zikr-i Tevrh- Veft ve Cls-i Seltin Ve Hnn" listesinin sonuna yazlmlarsa da tarih bakmndan daha yukarya ait olduklarndan o ekilde yer deitirdim.
5 4

Metinde "Olhabtu".

88, 89 numaralar metinde "Zikr-i Tevrh-i Veft ve Cls-i Seltn ve Hann" listesinde gsterilmise de sonradan noktalarla "Zikr-i Tevrih-i Havdi-i zm Der Alem" stesine ulatrarak dzeltilmitir.
7

Metinde 90 numara, listenin sondan bir ncesinde gsterilmitir. Kronolojik sray bozmamak iin yukarya aldm. Metinde "yldur" kelimesi yok.

94. meden-i urmaun be-rk 215 yldur [= Hicr 628]. 95. Giriften-i Badd ve vka-i halife 185 yldur [= Hicr 658]. 96. Harb-i Haleb 180 yldur [= Hicr 663]. 97. Harb-i am be-dest-i Gazan Han 144 yldur [= Hicr 699]. 98. Harb-i Sivas ve am ez dest-i Temr Beg 40 yldur [= Hicr 803]. [2b] Cedvel-i Tevrih-i Evliya ve Mlk-i slam Rahimehmu'llah. 99. Sultn'l'rifia Byezid-i Bistmi rahimehu'llh vefat buld. Alt yz yigirmi drt yldur1 [= Hicr 219]. 100. Gn dutuld. Kaht-i m old lemde. Drt yz iki yldur [= Hicr 441]. 101. Sultan'lmuhakkikin Sultn Hzavendgr dogd. Kadde-sa'llhu sirrahu'l'aziz. ki yz yigirmi alt yldur [= Hicr 617]. 102. Hazret-i Mevln Bah''ddin, pezer-i Mevln Cell'ddin kaddes rhahm'l'aziz, iki yz on be yldur, [= Hicr 628]. 103. Hazret-i sultan'l'rifjn Mevln Cell'ddin ve sultn'l-muhaddiin eyh adr vefat buldlar rahimehm'llah yz altm be yldur [= Hicr 678]. Zikr-i Tevarih-i l-i Seluk Rahimehmu'llah 104. btid-i devlet-i l-i Seluk drt yz sekiz yldur [= Hicr 435]. 105. l-i Seluk lem-i Rm'a zuhur buld. yz yetmi alt yldur [= Hicr 467]. 106. Sultan Muhammed bin Melikh cls kld rahimehm'llah. yz krk alt yldur [= Hicr 497]. 107. Kl Arslan cls kld. ki yz toksan yldur [= Hicr 550], 108. Kenkirre ve Engriyye ve Kayeriyye ve Zamandu feth old anun zamannda. ki yz yetmi sekiz yldur [= Hicr 565]. 109. Ahd kld Kl Arslan, Sultn Kutb'ddn birle. ki yz elli alt yldur [= Hicr 587]. 110. Vefat-i Kl Arslan ve cls-i Rkn'ddin Sleyman ah iki yz krk drt yldur [=Hicr 599]. 111. Cls-i Sultn Gy'ddin Keyhsrev rahimehmu'llah. ki yz krk br yldur [= Hicr 602]. 112. Feth-i Antliyye ve Honas der zaman-i vey ki yz krk yldur [= Hicri 603]. 113. Cls etdi Sultan zz'ddin Keykvus bin Keyhsrev. ki yz otuz tokuz yldur [= Hicr 604].
1

Buradan itibaren olaylar sonundaki "yldur"lar tarafmdan eklenmitir.

114.

Sinob feth old anun zamannda, iki yz otuz yldur [= Hicr 610].

www.atsizcilar.com

Sayfa44


115. kinci defa Antliyye fethi anun zamannda. ki yz otuz bir yldur [= Hcri 612]. 116. Eb'lfeth Sultan Al''ddn Cls kld rahimehu'llh. ki yz yigirmi yedi yldur [= Hicr 616]. 117. Sultn Gys'ddn bin Sultn Al''ddin dogd ve Malatiyye feth old anun elinden. ki yz yigirmi alt yldur [= Hicr 617]. 118. Konyye burc bina old hem anun zamannda. ki yz yigirmi iki yldur [= Hicr 621]. 119. Sivas burc bina old anun zamannda. ki yz yigirmi yldur [= Hicr 623] 120. Merhum Sultn Al''ddin zamannda Gence ve Hn-i1 Manr feth old hem. ki yz yigirmi yldur [= Hicr 623]. 121. Erzincan ve Kemah feth old hem ol zamanda. ki yz on tokuz yldur [= Hicr 624]. 122. Hrezmiler ve Tatar lekeri mnhezim old. Erzen'num ve bir ka kala Grcistan'dan feth old anun zamannda, iki yz on drt yldur [= Hicr 629]. 123. Merhum Sultn A'''ddin vefat buld ve Sultan Gyas'ddin Cls kld. ki yz yedi yldur [= Hicr 636]. 124. Vka-i Sultn Gyas'ddin, Tatar elinde. ki yz yedi yldur. [=Hicr 636] 125. Cls-i Sultn Rkn'ddin hem ol trihde [= Hicr 636]. 126. Veft-i Sultn Rkn'ddin ve Cls-i Sultan Gyas'ddin yz yetmi tokuz yldur [= Hicr 664]. 127. Veft-i Sultn Gyas'ddin ve cls-i Sultn Mes'ud yz altm bir yldur [=Hicr 682]. 128. am lekeri Rum'a geldi. Emir Pervane vk'aya urad. Altm tokuz yldur [= Hicr 774]. 129. Ebu Sa'd Han vefat buld ve Ertene2 Rm'a geldi. Yz yedi yldur [= Hicr 736]. 130. Cn tamm dutld ki avm iinde ana ulu gn dutlma derler. Msr sultn Melik Nasr vefat etdi. Seksen yldur [= Hicr 760]. 131. Barkuk3 sultn old Msr tahtnda. Elli sekiz yldur [= Hicr 785]'.
1

Metinde: "Hasan".

Metinde "Eretna". Fakat bunun yanl olduu muhakkaktr. Bu kelime "Ertene", Erteni", "Erden" eklinde sylenmitir. "Eretna" imlasnn Arapa "Eredn"ya benzetmek iin yaplm bir yaktrma olduu bellidir.
3

Metinde: "Berkun"

Zikr-i Tevarih-i Al-i Osman Rahimehmu'llah Rahmeten Vasia 132. Al-i Osman'un devleti btid etdi. Osman Beg rahimehu'llh hurc etdi. Bulacak ve Yarhisr ve Eynegl ve Yenhiehir feth old anun elinde. Yz altm yldur [= Hicr 680]. 133. Bursa feth old. Yz on sekiz yldur [= Hicr 725]. 134. Ulubat tevabii birle feth old. Yz on yedi yldur [= Hicr 726]. 135. znik feth old. Yz on yldur [= Hicr 730]. 136. Biga ve Karas vilayeti feth old. Toksan drt yldur [= Hicr 749]. 137. Merhum, mafur, sa'id-i ehid Umur Paa-i nmdar ehid old ve merhum ah elebi vefat etdi rahimehma'llah. Toksan yldur [= Hicr 750]. 138. Gelibol feth old. Fahr-i Al-i Osmn Bayazd Beg dod rahimehm'llh. Seksen alt yldur [= Hicr 757]. 139. Merhum Sleyman Paa vefat etdi. Seksen be yldur [= Hccr 758].

www.atsizcilar.com

Sayfa45


140. Merhum, mafur Orhan Beg vefat etdi ve merhum, mafur, sa'id, ehid Murad Beg cls kld. Seksen yldur [= Hicr 763]. 141. Edime feth old. Yetmi yldur [= Hicr 773]. 142. Germiyan ve Tatar lekeri mnhezim old ve Kutahiyye ve baz kl-i Germiyan ve Vilayet-i Hamid feth old Murd [3a] elinden. Altm alt yldur [= Hicr 777]. 143. Selenk ve Ohr'i feth old merhum hib-i azam Al''ddin Paa elinden hem ol zamanda. Altm yldur [= Hicr 780]. 144. ehadet-i melik'lguzt ve'lmcahidin, kami''lkefere ve'lmtemerridin Murd Beg bin Orhan Beg ve clus-i merhum, mafur, sa'id ve ehid Bayazid Han rahimehmu'llah rahmeten Vsia. Elli iki yldur [= Hicr 791] 145. Merhum hzvendgr-i azam Bayazid Han Koniyye'yi hir etdi ve gitdi ve mulaha kld. Elli bir yldur [= Hicr 792]. 146. Merhum Kazi Burhan'ddin vk'aya urad. Krk drt yldur [= Hicr 799]. 147. Merhum Bayazd Han Sivas vilyetini ve Nigide'yi ve Koniyye'yi feth etdi. Merhum Karamanol Al''ddin 8eg vk'aya urad. Muhammed Beg ve Ali Beg mahbus old. Krk iki yldur [= Hicr 801]. 148. Temr Beg, Rm'a geldi Sivas' ve am' harab etdi ve gitdi. Krk yldur. [= Hicr 803]. 149. Temr Beg kinci defa Rm'a geldi Merhum, mafur, said, ehid Bayazd Beg birle muharebe kld. Rum lekeri mnhezim old Tatar haynl sebebinden ve merhum Bayazd hzvendgar vefat etdi ve merhum Emir Sleyman Beg cls kld rahimehmu'llh rahmeten vsia. Otuz sekiz yldur [= Hicr 805]. 150. Merhum Emir Sleyman vakaya urad ve merhum Mus elebi cls kld rahimehm. Otuz yldur [= Hicr 813]. 151. Merhum Musa elebi vkaya urad. Melik'lguzt ve'lmchidin, khir'lkefere ve'lmrikin Sultn Muhammed Han cls kld rahimehm'llh rahmeten vasia. Yigirmi sekiz takrib yldur [= Hicr 815] 152. Sultn Muhammed Koniyye'yi ikinci defa feth etdi ve Karamanol Muhammed Beg'i dutd ve gine memleketin at kld ve mulaha kld ve gitdi ve hem Hamid vilyetini ve Teke memleketini tamam feth etdi. Yigirmi drt yldur [= Hicr 819]. Merhum Muhammed Beg, Karamanol vkaya urad ve brahim 153. Beg cls kld. On sekiz yldur [= Hicr 825]. 154. Merhum, mafur, sa'id, ehid Sultn Muhammed bin Bayazd Han intikl etdi. Tayyeba'llh erah ve ca'ale'lcennete mevh. Sultn'l'islmi ve'lmslimin, melik'lguzti ve'lmchidin, kahir'lkefereti ve'lmtemerridin Sultn Murd Han bin Sultn Muhammed bin Bayazd Han bin Osman cls kld. Halleda'ilhu sultnehu ve evzaha al'l'lemine burhnehu, receb aynda sekizinci gn, ahrenbih gninde; peymbermz trihimin alla'llahu, aleyhi ve sellem 824 ylnda. Pes sultn-i mezkur halleda'ilhu memleketehu clsndan t bu trihe dein ki 843 yldur hicr ve hilli aleyhi'sselm, 19 yl, iki buuk ay olur. Va'llhu aIem [= Hicr 824] . Zikr-i Ftht-i Sultan-i Mezkr azzama'llhu Cellehu ve Medde Al'l'lemine Zillehu 155. Ca'li Mustaf huruc etdi. Ulubat'da mnhezim old. Vakaya urad ve hem Rumeli tamm feth old pdih-i mezkur elinden halleda'ilhu memleketehu. On sekiz yldur [=Hicr 825].

www.atsizcilar.com

Sayfa46


156. Vilyet-i Aydn ve Mentee feth old hem onun zamannda. On be yldur [= Hicr 828]. 157. psili kalas feth old ve zmirol Cneyid Beg vkaya urad. On drt yldur [= Hicr 829]. 158. Canik vilyeti feth old. On yldur [= Hicr 830]. 159. Las vilyeti ve kafalar feth old. On iki yldur [= Hicr 831]. 160. Selenk vilyeti ve Yuvan vilayeti ve kalalar feth old kffr-fersay, kalagay sultn-i mezkr elinden halleda'llhu sultanehu. On yldur [= Hicr 833]. 161. Sultnu'lguzt ve'lmcahidin sultan-i mezkur Karaman'a azm etdi. Akehr'i ve Begehri'ni ve Okluk kalasn ve dahi pare kafa feth etdi ve Karamanol brahim Beg birle mualaha etdi ve dndi. Drt yldur [=Hicr 839]. 162. Sultan-i mezkr halleda'llhu saltanatahu, ngrs vilyetine azm etdi. Alt pare kalasn feth edp kffr-i melin begleri kad hazelehmu'llh. yldur [= Hicr 840]. 163. Gn tamm dutld. Yulduzlar grndi. Kuyruklu yulduz dod. ok Mslmanlar Arvanid vilyetinde vakaya urad. Yedi1 yldur [= Hicr 836] . 164. Zikr-i viladet2-i ahzadegan-i izm tavvela'llahu mrehm: Viladet-i sulfnzade-i lem Sultan Ala''ddin elebi bin Sultn Murd halleda'llhu sultanehm. On yldur [= Hicr 830]. 165. Viladet-i Muhammed elebi bin paziah-i mezkur e'azza'llhu enare devletihma sekiz yldur [= Hicr 835]. 166. Sultn-i mezkur halleda'llhu arahu hitann3 etdi ve Semendire kalas feth oldu iki yldur. Vallah alem [= Hicr 841].

Metinde bu kelimenin zerinde "mukaddem" yazl. Daha yukarda bulunmas gerektiine iarettir. Metinde: "Viladetehu". Metinde: "Batana".

843 Tarihli Takvimin Kronolojisi Aada, bu takvimde anlatlan olaylar, rastladklar hicr yllara gre kronolojik bir sra ile gsterilmitir. Olaylarn hangi paragrafta getii, keli parantezler iinde belirtilmitir. Hicri Yl 10 Olaylar Peygamber'in lm. Ebubekir'in halife olmas [34]. Hsrev'in ldrlmesi [62]. Dorusu: Hicr 11. Hsrev'den maksat son Sasanl imparatoru III. Yezdigird'dir. Yezdigird, gerekte hicr 30 da lmtr.

12

mer'in halife olmas [35]. Dorusu: Hicr 13.

22

Osman'n halife olmas |36].

www.atsizcilar.com

Sayfa47

Dorusu: Hicr 23.

34

Ali'nin halfe olmas [37]. Dorusu: Hicr 35.

39

Hasann halife olmas. Muaviye'nin biat almas [38]. Dorusu: Hicr 40.

41 67

Emevi devletinin balamas [68]. Mervanllar devletinin balamas [69]. Burada byk bir tarih yanl var: Mervanllar'n devleti gerekte 380'de balamaktadr (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 161-162; Zambaur, Manuel de Geneaogie et de Chronologie, 136). Eb Mslim'in ortaya kmas [39]. Eb Mslim'in Horasan'da isyan 129, Merv ve Niabur'u igali 130 dadr (slm Ansiklopedisi, IV, 39) Abbasogullar devletinin balamas [70]. 132'dedir. (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 12; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 4). Eb Hanfe'nin zaman [41]. Metinde doum veya lm tarihi mi olduu aklanmyor. Eb Hanfe'nin lm 150'dedir (slm Ansiklopedisi, IV, 25). Halifeliin Abbasogullar'na gemesi [40]. ki paragraf yukarya bak. mm Ca'fer-i Sdk'n lm [42]. Dorusu: 148 (slm Ansiklopedisi, III, 7). mm Mlik'in lm [44]. Dorusu: 179 (slm Ansiklopedisi VII, 253). Ali b. Musa el-Rzann lm [43]. Dorusu: 203 (slm Ansiklopedisi, I, 348). mm afi'nin lm [45]. Dorusu: 204 (Ahmed Cevdet Paa, Kras- Enbiy ve Tevrh-i Hlef, IX, 409. Kanaat Ktphanesi yayn, stanbul 1331). Byezd-i Bistmi'nn lm [99]. Dorusu: 261 (slm Ansiklopedisi, II, 399)

98

133

134

136

144

166

192

206

219

www.atsizcilar.com

Sayfa48


244 mm Ahmed'in lm [46], Antakya'nn depremden yklmas [90]. Ahmed b. Hanbel'in lm 241'dedir (slm Ansiklopedisi, I, 171). Samanllar devletinin balamas [71]. Bu devletin balangcn Halil Edhem 261 (Dvel-i slmiyye, 176-177), Zambaur ise 204 (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 202) olarak kabul ediyor. Ebu'l Hasan E'arinin lm [47).

280

289

335

Bveyhliler devletinin balamas [72]. Dorusu: 320 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye 186, 188; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie 212) Adudu'ddevle'nin lm (63]. Dorusu: 372 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 188; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologe, 212), Sebk Teginliler Devleti'nin balamas [73]. Gaznellier Devleti'ndeki ikinci ve mhim hanedan kuran Sebk Tegin'i Halil Edhem 366 da (Dvel-i simiyye 453) Zambaur ise 367 de (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 282) balatmaktadr. Gazneli Sultan Mahmud'un Somnat' ykmas [911].

373

368

417

428

bni Sn'nn lm [57].

432

Gazneli Mahmud'un lm [64]. Dorusu: 421 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 453; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 282). Seluklular Devleti'nin balamas [74 ve 104]. Dorusu: 432 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 214). Zambaur, ise (Manuel de Genealogie et de Chronologie, 221) bu tarihi 429 olarak kabul ediyor. Gnein tutulmas. Byk ktlk olmas [100].

435

441

466

Turul Be'in Horasan'a gelmesi [65). Turul Be 455'te ldne gre bu tarih yanltr Selukoullar'nn Anadolu'ya gelmesi [105].

467

495

Harzemahllar Devleti'nin balamas [75]. Bunlarn balangc aa yukar 470'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 259; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie 209).

www.atsizcilar.com

Sayfa49


497 Meliksah olu Sultan Mehmed'in tahta kmas [106]. Dorusu: 498 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 214; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 221). Gazalinin lm [48]. Dorusu: 505 (slm Ansiklopedisi, IV, 750). II. Kl Arslan'n tahta kmas [107].

498

550

552

Sultan Sancar'n lm [661].

558

Atabeler devletinin balamas [76]. Bununla hangi Atabeler'in kasdedildi belli deildir. Atabe hanedanlar arasnnda 558 ylnda balayan yoktur. II. Kl Arslan zamannda Kenkerre (= ankr), Ankara, Kayseri ve Zamandu'nun alnmas [108], II. Kl Arslann, olu Sultan Kutbeddin'le andlama yapmas [109], Fahreddni Rzi'nin lm [49]. lm 606'dadr (emseddin Sami, Kamus'l-A'lm, V, 3346). Kl Arslan'n lm ve Rkneddin Sleymanah'n tahta kmas [110]. II. Kl Arslan'n lm 588'dedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie 143). Fakat Kl Arslan'dan sonra tahta I. Gyseddin Keyhsrev gemi, Rkneddin Sleyman'n hkmdarl 593'te balamtr (ayn yerler). Cengiz Han'n tahta kmas [77]. Gyseddin Keyhsrev'in tahta kmas [111]. Cengiz Han'n tahta kmas 603'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348; slm Ansiklopedisi, III, 93; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 242). I. Gyseddin Keyhsrev'in ikinci defa tahta kmas ise 691'dedir (Halil Edhem, 216; Zambaur, 143). Gyseddin Keyhsrev zamannda Antalya ve Honas'n alnmas [112]. Keyhsrev olu zzeddin Keykvus'un tahta kmas [113], I. zzednin Keykvus'un tahta kmas 607'dedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 216; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Horasan'n depremden yklmas [92].

565

587

588

599

602

603

604

607

www.atsizcilar.com

Sayfa50


610 Keyhsrev olu zzeddin Keykvus zamannda Sinob'un alnmas [114]. Keyhsrev olu zzeddin Keykyus zamannda Antalya'nn ikinci defa alnmas [115]. Harzemah Mehmed'in lm [67]. Sultan Aladdin'in tahta k mas [116]. Harzemah Mehmed'in lm 617 dedir (Halil Edhem, Dve-i slmiyye, 259; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 209). Mevlnann doumu [101]. Sultan Aladdin'in olu Gyseddin'in doumu. Malatya'nn alnmas [117]. Mevln'nn doumu 604'tedir (slm Ansiklopedisi, III, 53). Fakat Abdlbaki Glpnarl bir kayda dayanarak doumunu 10 yl kadar nceye karmaktadr (Mevln Celleddn-i Rm, 43, ikinci basm, stanbul 1952). Harzemah olay [93]. Harzemah olayndan maksat ya 617 de Harzemah Aladdin Mehmed'in lm, yahut olu Celleddin Mengberti'nin 628'de engizliler'e kesin olarak yenilmesidir. Konya burcunun yaplmas [118]. Konya kalesinin tamiri 618'dedir (bn-i Bibi, Trke ksaltlm, 251, Houtsma yayn, Leide 1902). Sivas burcunun yaplmas [119]. Gence ve Hsn- Mansur'un aln mas [120]. Sivas kalesinin yeniden yaplrcasna tamiri 618'dedir (bn-i Bibi, Trke ksaltlm, 251, Houtsma yayn, Leide 1902; Rdvan Nafiz- Uzunarlolu smail Hakk, Sivas ehri, 13). "Gence"den maksat "Genc" olacaktr. Erzincan ve Kemah'n alnmas [121].

612

616

617

620

621

623

624

628

urmagun'un rak'a gelmesi [94], Mevln'nn babas Bahaddin'in lm [102] Harzemliler'le Tatar askerinin bozguna uramas. Erzurum'un ve Grcistan'dan birka kalenin alnmas [122]. Sultan Aladdin'in lm. Sultan Gyseddin'in tahta kmas [123], Tatarlar elinde Sultan Gyseddin olay [124], Sultan Rkneddin'in tahta kmas [125], I. Aladdin Keykubat'n lm ve II. Gyseddin Keyhsrev'in tahta kmas 634'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Tatarlar elindeki olayndan, yani idamndan bahsolunan Gyseddin ise III. Gyseddin Keyhsrev olup idam 682'dedir. Yerine geen sultan ise Rkneddin olmayp Gyseddin Mesud'dur (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 211-212 ve 217).

629

636

www.atsizcilar.com

Sayfa51


640 gele'nin lm [78]. Dorusu: 639 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 348; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 242 Gyk Han'n tahta kmas (79]. Dorusu: 644 (ayr yerler). Meng Han'n tahta kmas [80]. Dorusu: 649 (ayr yerler). Badad'n alnmas ve halifenin ldrlmesi [95]. Dorusu: 656 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyya, 351). Hleg Han'n lm [81]. Haleb'in yklmas [96].

646

651

658

663

664

Sultan Rkneddin'in lm ve Sultan Gyseddin'in tahta kmas [126]. Buradaki Rkneddin, IV. Kl Arslan'dr k lm 663'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 217; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 143). Abaka Han'n lm [82]. Dorusu: 680 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). Nasreddn-i Ts'nin lm [58]

670

673

678

Mevln'nn ve Sadreddin'in lm (103]. Sadreddin 671'de, Mevln 672'de lmtr. Osmanl devletinin balamas, Osman Be'in ortaa kmas. Bilecik, Yarhisar, negl ve Yeniehir'in alnmas [132], Argun Han'n tahta kmas [83], 683'tedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). Sultan Gyseddin'in lm va Sultan Mesud'an tahta kmas [127]. Ad geen hkmdarlar III. Gyseddin Keyhsrev ile II. Gyseddin Mesud'dur. Geyhatu Han'n tahta kmas [84]. Dorusu: 690 (Halil Edhem Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244) Gazan Han'n tahta kmas [85]. Dorusu: 694 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244).

680

681

682

689

695

www.atsizcilar.com

Sayfa52


699 am'n Gazan tarafndan yklmas [97].

704

Gazan'n lm ve Olcaytu Mehmed Han'n tahta kmas [86]. Dorusu: 703 (Halil Edhern, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 244). Ebusaid Bahadur Han'n lm [86]. Dorusu: 736 (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 353; Zambaur,. Manuel de Geneaiogie et de Chronologie, 244). Aada 736 olaylarnda doru olarak gsterilmitir. Bursa'nn alnmas [133].

719

725

726

Ulubad ve evresinin alnmas [134].

730

znik'in alnmas [135].

736

Ebusaid Han'n lm. Ertene'nin Anadolu'ya, gelmesi [129].

749

Biga'nn ve Karas ilinin alnmas [136].

750

Umur Paa'nn ehid olmas. ah elebi'nin lm [137]. Bu umur Paa, nl kahraman Aydnolu Umur Be'dir. lm 749'dadr. (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye 280; Mkrimin Halil, Dsturnamei Enver, Medhal, 85, stanbul 1930). Burada gsterilen mildi 1348 tarihi hicr 749'a rastlamaktadr. Gelibolu'nun alnmas. Bayazd Be'in doumu [138].

757

758

Sleyman Paa'nn lm [139].

760

Gnein tam tutulmas. Msr sultan Melik Nsr'n lm [130]. Misr Trk Klemenlerinden Nsreddin Hasan'n lm 762'dedir (Halil Edhem, Dvel-i slmiyye, 110; Zambaur, Manuel de Genealogie et de Chronologie, 103, 105). Orhan Be'in lm. Murad Be'in tahta kmas [140j.

763

773

Edirne'nin alnmas [141],

774

am ordusunun Anadolu'ya gelmesi. Emr Pervane'nin ldrlmesi [128] Pervane'nin ldrlmesi 676 dadr (slm Ansiklopedisi, VIII, 557).

www.atsizcilar.com

Sayfa53

777

Germiyan ve Tatar askerinin bozguna uramas. Ktahya'nn, baz Germiyan kalelerinin ve Hamid ilinin Murad Be tarafndan alnmas [142] Selanik ve Ohri'nin Aladdin Paa tarafndan alnmas [143].

780

785

Barkuk'un tahta kmas [131].

791

Murad Be'in lm. Bayazd Be'in tahta kmas [144].

792

Bayazd'n Konya'y kuatmas ve bar yapmas [145].

799

Kad Burhaneddin'in ldrlmesi [146].

801

Bayazd'n Sivas ilini, Nide'yi ve Konya'y almas. Karamanolu Aladdin Be'in ldrlmesi. Mehmed ve Ali Be'lerin hapsedilmesi [147]. Temr Be'in Anadolu'ya gelmesi. Sivas' ve am' ykp gitmesi [98 ve 148]. Temr Be'in ikinci defa Anadolu'ya gelip Bayazd Be'le arpmas. Tatarlar'n ihaneti yznden Anadolu ordusunun bozguna uramas. Bayazd Be'in lm ve Emir Sleyman Be'in tahta kmas [149]. Emir Sleyman Be'in ldrlmesi. Musa elebi'nin tahta kmas [150]. Musa elebi'nin ldrlmesi. Saltan Mehmed Han'n tahta kmas [151]. Sultan Mehmed'in Konya'y ikinci defa alp Karamanolu Mehmed Be'i tutsak etmesi ve lkesini yine kendisine verip bar yapmas. Hamid ili ile Teke ilinin btnn almas [152]. Bayazd olu Sultan Mehmed'in lm. Sultan Murad'n tahta kmas (8 Recep aramba) [154]. Karamanolu Mehmet Be'in ldrlmesi ve brahim Be'in taht, kmas [153]. Dzme Mustafa'nn ortaya kmas. Ulubad'da bozulup ldrlmesi. Rumeli'nin II. Murad tarafndan tamamen elegegirilmesi [155].

803

805

813

815

819

824

825

www.atsizcilar.com

Sayfa54


828 Aydn ve Mentee illerinin alnmas [156].

829

psili kalesinin alnmas ve zmir olu Cneyid Be'in ldrlmesi [157]. Canik ilinin alnmas [158]. II. Murad'n olu Aladdin elebi'nin doumu [164]. Srp ilinin ve kalelerinin alnmas [159].

830

831

833

Selanik ili, Yuvan ili ve kalelerinin alnmas [160].

835

II. Murad'n olu Mehmet elebi'nin doumu [165].

836

Gnein tam tutulmas. Kuyruklu yldz gzkmesi. Arnavud ilinde birok Mslman'n ldrlmesi [163]. Sultan Murad'n Karaman'a yryerek Akehir'i, Beehri'ni, Okluk Kalesi'ni ve daha kaleyi almas. Karamanolu ibrahim Be'le bar yapp dnmesi [161]. Sultan Murad'n Macaristan'a yryp alt kale almas [162].

839

840

841

II. Murad'n, oullarn snnet ettirmesi. Semendire kalesinin alnmas [166].

www.atsizcilar.com

Sayfa55