Qubi{a Petrovi}

BASTARDIJA HRVATSTVA
VELIKOHRVATSKE IDEJE I WENE
Priredio: dr Nikola @uti}

-TAJNI PLAN RAZVOJA EKSPANZIJE-

Srpska radikalna stranka Beograd 2011.

Qubi{a Petrovi} Bastardija hrvatsva Tajni plan razvoja velikohrvatske ideje i wene ekspanzije priredio dr Nikola @uti} Recenzenti Prof. dr Vojislav [e{eq Dr Mom~ilo Suboti} Direktor izdava~kog sektora Ogwen Mihajlovi} Redakcija Ivana Borac, Vesna Mari}, Qubinka Bo`ovi}, Lazar Macura, Qiqana Mihajlovi}, Biqana Olui}, Severin Popovi}, Marina Risti}, Zlatija Sevi}, Milica [e{eq Izdava~ Srpska radikalna stranka Trg pobede 3, Zemun Za izdava~a Dr Vojislav [e{eq [tampa AMD Sistem Za {tampariju AMD Sistem Tira` 1000 primeraka

CIP -Katalogizacija u publikaciji Narodna biblioteka Srbije, Beograd 323.1(=163.42) (091) PETROVI], Qubi{a Bastardija hrvatstva : tajni plan razvoja velikohrvatske ideje i wene ekspanzije / Qubi{a Petrovi} : priredio Nikola @uti} Zemun : Srpska radikalna stranka, 2011 (Zemun : AMD sistem 109 str. ; 24 cm Q. Petrovi} je pseudonim autora Tira` 1.000. - Registar. ISBN 978-86-7886-096-6 COBISS.SR-ID 1829202904

Uvodne napomene
Od Srba rimokatolika i stranaca do Hrvata povijesni falsifikati
U svojim ranijim radovima isticao sam tezu da je hrvatstvo pseudonacionalna civilizacijska tekovina nastala na potpuno suprotnim ideolokim, politi~kim i kulturnim osnovama u odnosu na istori~nost i civilizacijske tekovine Srba pravoslavnih. Ne treba zaboraviti na ~iwenicu da je istorija tzv. hrvatstva nastajala na rimokatoli~kim svetim la`ima, odnosno sistematski konstruisanim istorijskim falsifikatima koji su nastajali u vatikanskim i be~ko-zagreba~kim istoriografskim radionicama tokom 19. i 20. vijeka. Prava istina je, dakle, dobro sakrivena zbog dominacije istoriografske konstrukcije koja je nametnuta od zapadnih mitologa hrvatstva ali i doma|ih ulizica nadmenoj vatikansko-be~koj istoriografskoj {koli falsifikata sa sjedi{tem u Vatikanu, Be~u i Zagrebu. Dakle, svete rimokatoli~ke austrijsko-vatikanske pseudoarhivske (dokumentarne) la`i stvarale su i stvaraju virtuelnu istoriju balkanskih prostora, istoriju novih nacionalnih identiteta (npr. bo{waka preko pravoslavnih krstjana- bogumila), pa tako i novog rimokatoli~kog vjerskog naciona Hrvata na prastarim srpskim etni~kim prostorima {irom Balkana. Poznato je da su ozbiqni istori~ari isticali skrivenu austrijsko-vatikansku istoriju, pa kako isti~e Alf. Mi{jels, istorija Habsburgovaca (krunisanih inkvizitora) nije davala dovoqno podataka da se u punoj mjeri spozna: Wena istorija je najmawe poznata od sviju drugih: jezuiti, budu}i gospodari zemqe, na vje{t su je i drzak na~in falsifikovali. Hormair, 25-godi{wi direktor be~ke arhive, nazivqe sve kwige dotle {tampane, u pogledu tome, da nijesu ni{ta drugo nego radovi po naruybini i unaprijed ugovorene izmi{qotine. La` vlada na obali Dunava. Vladari, koji su upravqali zemqom, pomo}u lukavstva i pomo}u sile, ho}ahu jo{ da prevare i budu}a pokoqewa. Oni davahu da se {tampaju la`na djela, da im poslu`e kao iluzije. Nijednom istori~aru nije bilo mogu}e da do|e do istinitih dokumenata; arhiva bija{e zape~a}ena kao kakva grobnica.1)
3

Istori~ar \or|e ^okorilo je Mijelsove konstatacije o falisfikovawu austrijske istorije u globalnim okvirima, primjenio na istoriju Bosne i Hercegovine pod austrijskom okupacijom, pa je i on potvrdio da sve to je izilo iz zvani~nih vrela, to su radovi po poruybini i unaprijed ugovorene izmiqotine. S druge strane Bewamin Kalaj je nastojao da obmane francusku javnost i medije, anga`manom (boqe re~eno potkupqivawem) nekolicine francuskih nau~nika pod vodstvom profesora Olivi-a, ina~e urednika Revue generale des Sciences, koji je dvije sveske Revije posvetio rezultatima te nau~ne ekspedicije. Sam Olivije je priznao da su interpretes (tuma~i) bili ovla}eni (autorises) od same austrijske administracije. ~okorila je bolila ~iwenica to nam je toliku nepravdu u~inio jedan ~lan onog naroda (francuskog-N.@), koji nosi lu~u istine i Pravde, Slobode i Progresa. Pored Olivijea, u qeto 1905. u Bosni i Hercegovini je boravilo stotiwak Francuza istra`iteqa bosanske politi~ke stvarnosti i istorije, me|u kojima i profesor sa Sorbone Homan iz Pariza, Bol - glavni urednik Alzas Lotaringije iz Strazbura i drugi istaknuti intelektualci iz Francuske. ~okorilo je pokuao upozoriti Olivija na pravo stawe u Bosni i Hercegovini, tokom ovog wegovog boravka, ali mu je profesor samo odgovorio da je situacija u okupiranim zemqama vrlo zamrena.2) Ne~uvena vjerska nasiqa apostolske vojske protiv jeretika (protestanata), {to ih je Austrija po~inila u Italiji, Ugarskoj i naro~ito ^e{koj, u dobroj mjeri su dugo vremena ostala skrivena od intelektualne javnosti. Politi~ko podjarmqivawe pokorenih zemaqa pratilo je neizbje`no vjersko preobra}awe nerimokatolika (odnosno stvarawe iskqu~ivo rimokatoli~kog austrijskog carstva), kako bi se uni{tila jeres i narod uveo u krilo rimokatoli~ke crkve kao jedino uto~i{te bla`enstva. Inkvizicija pod carskom zastavom naro~ito je bila poja~ana u protestantskoj Ugarskoj od vremena wenog pripojewa Austriji 1683-1699. godine. Carica Marija Terezija je protestante silom naseqavala u rimokatoli~ke krajeve kako bi {to prije promjenili vjeru, tradiciju i obi~aje. Wene dr`avne vjerske komisije nekatolicima su silom oduzimali kwige u kojima su se nalazile wihove vjerske i nacionalne doktrine, te im zabrawivali da se iste saop{tavaju mla|im pokoqewima.3) \or|e ^okorilo je 1905. istim argumentima optu`io Austriju i Vatikan za tada{we doga|aje u srpskim zemqama, za `ivu akciju ultramontanizma i Dranga {to se razvija na Slavenskom jugu, za sredwevjekovno ropstvo srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, a{ikovawe Austrije kroz novopazarsko prozor~e sa Solunom. U svemu tome nesretni aparat austrijske politike toliko je rutiniran da je nemogu}e preuzeti nad wim i najmawu izmjenu. [ta vi{e, uslijed degenerisane be~ke kamarile i uslijed zastra{enog plutokratizma Rimske crkve na zapadu, ovaj aparat je stao da radi put Istoka takom brzinom, kao da je pred pitawem `ivota ili smrti. ^itaju}i kwige navedenih francuskih istori~ara, ^okorilo je zakqu~io da }e svakom ~itaocu ovih kwiga udariti u o~i o~ita sli~nost sudbine reformisanih i protestanata u ^e{koj i Ugarskoj, za vremena Ferdinanda II
4

i wegovih nasqednika, sa dana{wom sudbinom Srba pravoslavnih i Muslomana u Bosni i Hercegovini.4) Takva pogubna vjersko-nacionalna politika be~kog dvora i Vatikana stvorila je od srpsko-pravoslavnog narodnog organizma (organskog etnikuma) tri nepomirqive grupacije stanovni{tva: srpsko-pravoslavni narod i dva iz wega proistekla konvertitska entiteta rimokatolika - Hrvata i muslimana - Bo{waka. Velikohrvatska falsifikatorska megalomanija, za~eta u apostolskoj Habsburkoj monarhiji, nastavqena je i u vreme Kraqevine Jugoslavije, Paveli}eve NDH, Brozove komunisti~ke Jugoslavije, dok ona naro~ito eskalira u vremenu novofrankova~kog Tu|manovog re`ima poslije 1990. godine. Dovoqno je navesti izdava~ke poduhvate zagreba~ke [kolske kwige o hrvatskom jeziku, koji se dodatno utemequje brojim rje~nicima i leksikonima tzv. hrvatskog jezika, kao i nau~no krajwe problemati~nim novim istorijskim kwigama, ali i starim pretiskanim (reprint izdawima-N.@) izdawima. Pretiskana hit izdawa su, {to je za frankova~ku Tu|manovu Hrvatsku posve normalno, ~esto iz vremena Nezavisne Dr`ave Hrvatske. Tako je na pr. 1992. objavqen pretisak bezvrednog propagandisti~kog povijesnog {tiva Qube Karamana Ba{tina djedova, iz 1944. godine. Dovoqno je navesti dio Karamanovog teksta u kojem on znanstveno zakqu~uje da su u 11. stoqe}u hrvatski kraqevi pripojili negda bizantske gradove dalmatinskog primorja svojoj kraqevini i nepoznati kraq (?!) tog doba dade kao znak svoje vladavine izklesati po bizantskom obi~aju u splitskoj katedrali svoj lik.... Na drugom mjestu se navodi da je zub vremena uni{tio najve}i dio slikarija starohrvatskih crkava. Dakle, kod mitologa starohrvatstva ne znaju se ni imena tzv. hrvatskih kraqeva, virtuelne slikarije starohrvstakih crkava nisu vi|ene hrvatskim o~ima, ali se zato preko vi{etomnih luksuznih izdawa stvara fantasti~na povijest hrvatstva.

Preko mitologije o izmiqenom sredwevjekovnom hrvatstvu nastajala je i antisrpska jugoslavenska istoriografska svijest minimizirawa srpstva kod profesionalnih istori~ara, intelektualaca raznih profila, koja je utemeqena i kod {ire populacije. Mitoloko hrvatstvo nekriti~ki je usvajano od srpskih intelektualaca, akademika, profesora fakulteta i kola zahvaquju}i nametawu takve fantasti~ne istine preko problemati~nih kwikih izdawa, pa i preko {kolskih sistema gra|anske monarhisti~ke i republikanske socijalisti~ke Jugoslavije.
U srpskoj istoriografiji, na`alost, ne postoji, bar kod ve}ine istori~ara, dilema oko etni~ke ili geografske su{tine hrvatstva, jer za ve}inu wih Hrvati su stari narod zasnovan na etni~koj osnovi. Na ovakav moj, radikalno revizionisti~ki na~in, u Srbiji razmi{qa neznatan broj istori~ara jer je decenijsko ideolo{ko i politi~ko potirawe srpstva u~inilo svoje. Nau~na istoriografija izgleda da je osu|ena da bude vje~ito nezrela nauka zbog tutorstva vladaju}e ideologije i dnevne politike u odre|enoj dr`avi. Ideolo{ki podobna dr`ava, koja je izgleda neminovna pojava kako u Evropi tako i u Srbiji, cenzorski propisuje po`eqnu istoriografsku predstavu za {iroku populaciju, naro~ito mladu, koju treba
5

oblikovati prema unapred odre|enom duhovnom, odnosno ideolo{kom modelu, razarawem kriti~ki opredeqenog slobodnog uma. S druge strane, istori~ari hrvatstva su pokazali svoju punu nadmo} nad srpskim istori~arima pa su nametnuli, kao istinite, svoje mitolo{ke konstrukcije o sredwovjekovnoj Hrvatskoj, koje su, izme|u ostalog, odbacili i pojedini ozbiqni hrvatski istori~ari. Stvarawe unitarne rimokatoli~ke Hrvatske, naro~ito tokom XX vijeka, za Vatikan i Rimokatoli~ku crkvu bilo je, dakle, imperativ vremena jer je imalo neprocewivi zna~aj za ostvarewe uspe{nih vatikanskih misionarskih i prozelitskih aktivnosti na Balkanu. S vremenom su prekr{teni Srbi (konvertiti) i stranci (Nemci, ^esi, Slovaci, Italijani, Rusini, Ma|ari i dr.) rimokatoli~ke Hrvatske, Slavonije, Dalmacije i {ireg Balkana, preuzimali hrvatsko ime i postajali naj~istiji, odabrani Hrvati. Hrvatska je na taj na~in stvarno u sve ve}oj meri postajala jednonacionalna tvorevina bez nacionalnih mawina. Mora se ista}i ~iwenica da je nasilni dr`avno-pravni nacionalizam hrvatstva jedinstvena pojava u svjetskim razmjerima, poto je ta hibridna nacija svorena bez jedinstvenog etni~kog istorijskog korijena. Kako je svojevremeno pisao pravnik i istori~ar dr Bogdan Prica, nacionalizam hrvatstva je dr`avnopravni nacionalizam proistekao iz vjerskog (rimokatoli~kog) nacionalizma i izmi{qenog (mitolo{kog) feudalno-stale{kog nacionalizma (aristokratski nacionalizam tzv. hrvatskog plemstva)5), dok je, s druge strane, nacionalizam srpstva etnografsko-jezi~ki, odnosno, narodno-istorijski, poto je oslowen na prastaro narodno srpsko, u vjerskom pogledu pagansko bi}e, pro`eto potowim svetosavskim pravoslavnim nacionalizmom koji se ograni~avao samo na Srbe pravoslavne vjere, uz odbacivawe Srba rimokatoli~ke i islamske vjeroispovjesti. Rimokatoli~ki {tokavci, odnosno Srbi, odbacivani su od srpskog nacionalnog korijena i vjekovima ostajali bez nacionalnog srpskog imena, i samim time u sve mawoj mjeri ostajali na srpskim nacionalnim pozicijama. Oni su se nazivali po pokrajinama (Iliri, Slavonci, Dalmatinci, Hrvati, Bo{waci, Istrijani, Bokeqi itd), a `ivjeli su za lipu viru Isusovu, potpuno ravnodu{ni za ovozemaqsku vlast i slavu.6) Wihovi obrazovani pojedinci nikad se nisu slu`ili hrvatskim imenom, ve} srpskim ili jo{ ~e}e slovinskim (slavenskim). Me|utim, tokom XIX vijeka po~ele su se kod austrijskih rimokatolika sviju dijalekata, uglavnom Srba, pojavqivati izvjesne nove nacionalne te`we. Takve te`we Srbima rimokatolicima {tokavcima, kao i slovena~kim kajkavcima i istrijanskim i primorskim ~akavcima, nametala je austrijska carevina koja je titila rimokatoli~ku vjeru dr`avnim sredstvima i time ja~ala opredjeqewe rimokatolika da ostanu pod upravom doma Habzburkog. Te mase su rado ginule za Austriju, jer je ona bila za{titnica rimokatolicizma prema nevjernicima Turcima, isto~nim pravoslavnim {izmaticima (Srbima), ali i prema protestantskim jereticima. Prosto re~eno, `rtvovali su se za Austriju jer je wome vladala rimokatoli~ka habsburka dinastija.
6

Pristalice takvog austro-rimokatoli~kog nacionalizma (Srbi rimokatolici i stranci rimokatolici), bar u po~etku nisu imale mnogo smisla i razumjevawa za pri~e o izmi{qenim hrvatskim stalekim pravicama i o hrvatskoj dr`avnoj zasebnosti u jedinstvenoj austro-rimokatoli~koj cjelini. U to vrijeme, prema zapa`awima dr Price, osje}aj zasebnosti (separacije) u odnosu na centralnu austrijsku vlast nije postojao, ve} je samo postojao osje}aj pripadnosti pojedinim regijama (provincijama) npr. Krajini, Lici, okadiji, Hrvatskoj, Dalmaciji itd. Dakle, }esarsko-katoli~ka (dinasti~ko-katoli~ka) nacionalna orijentacija, odnosno austrorimokatoli~ki patriotizam, dominirala je u rimokatoli~kim masama, pa tako i kod ve}ine Srba rimokatoli~ke vjere. Vremenom, Srbi rimokatolici, kao i drugi slavenski i neslavenski rimokatolici (stranci), preko hiperprodukcije kwikih falsifikata o starom hrvatsvu pretvarani su u prastari europski narod. Istoriografska farsa o prastarim Hrvatima, koja je nastajala tokom 19. vijeka, svojski je, dakle, primqena od zvani~ne tzv. egzaktne historiografije monarhisti~ke liberalno-demokratske Jugoslavije, razvijana daqe od ekstremno antisrpski orijentisane istoriografije komunisti~kog hrvatstva, i naro~ito danas od pu~kog hadezeovskog, pravakog, socijaldemokratskog esdepeovskog i liberalno-demokratskog Pusi}kinog haenesovskog hrvatstva. U ovom uvodnom izlagawu nastojali smo objasniti genezu prevo|ewa srpske ilirske nacije u hrvatstvo, rimokatoli~ewem Srba i pretvarawem brojnih rimokatoli~ko-protestantskih naroda (Nijemaca, Ma|ara, Slovenaca, ^eha, Italijana i drugih) u savremenu vatikansku konvertitsku naciju hrvatstva. Prosto re~eno hrvatstvo je, nacionalno gledaju}i, sazdano od Srba (do 70%) i ostatak od prethodno navedenih rimokatoli~kih naroda. Tvorci hrvatstva, Vatikan i Habzbur{ka monarhija, iz pragmati~nih vjersko-dr`avnih razloga, ilirsko i jugoslovensko ime jednostavno su po~eli (tokom XIX vijeka) prevoditi u hrvatsko,i to preko pojedinaca slavenskog i neslavenskog porijekla. Dakle, geografski pojam Banske Hrvatske7) (tri `upanije oko Zagreba) prevodi se i {iri u nacionalni pojam Hrvata i hrvatske zemqe. U ciqu utemeqewa hrvatstva, kao virtuelne rimokatoli~ke hrvatske nacije, bilo je neminovno prisvajawe tu|ih kulturnih i duhovnih ba{tina (kajkav{tine od Slovenaca, {tokavice, ikavice i ijekavice od Srba), jezi~kih narodnosnih posebnosti Buwevaca, okaca, Kra{ovana, koji su od Srba rimokatolika tokom XX vijeka postajali Hrvati. Tehnologiju nacionalne propagande i istoriografski vokabular, propagandisti (tvorci) hrvatstva preuzeli su od Ma|ara (tisu}godi{wa dr`avnost, historijsko i dr`avno pravo, ma|arske svece prisvajali su kao svoje itd). Iz takvog prisvajawa tu|ih kulturnih i duhovnih tekovina nastale su dana{we vjersko-nacionalne osobenosti hrvatstva. U Brozovoj Jugoslaviji {irewe hrvatstva, ali i novih socijalisti~kih nacija (Makedonaca, Crnogoraca, Muslimana), do`ivqavalo je pravi polet. Istori~ari hrvatstva su pokazali svoju punu nadmo} nad srpskim istori~arima pa su nametnuli, kao istinite, svoje mitolo{ke konstrukcije o sredwovjekovnoj Hrvatskoj, koje su, izme|u ostalog, odbacivali i pojedini hrvatski istori~ari (npr. prof.
7

dr Nada Klai}). Mitovi o tzv. hrvatskoj dinastiji Trpimirovi}a iz IX, X i XI vijeka i dan-danas se predo~avaju u srpskim {kolskim uybenicima, srpskoj istoriografskoj literaturi i na istorijskim fakultetskim katedrama.

Moderni hrvatski geneti~ari s po~etkom XXI vijeka vra}aju nas na nivo najprimitivnije rasne teorije Alfreda Gobinoa, Rosemberga, Hajdegera, na arijevske teorije o germanskom nat~ovjeku, koji u hrvatskom slu~aju postaje prahrvatski nad~ovjek iransko (perzijsko)-gotskog podrijetla. Hrvatski genetski kod je u stvari kod srpsko-slovena~ko-germansko-talijansko-ugarske i druge mjeavine naroda. Posqedwa dva vijeka evidentno je prisvajawe srpskog pranarodnog etni~kog bi}a od strane hrvatske nacije mjeanaca. Koristimo ovaj bioloki (zooloki) termin, koji je ~esto koristio i Qubia Petrovi}, odnosno genetski pojam o naciji koja je stvorena ni iz ~ega, i to od Srba i drugih raznih narodnosnih ukrtawa. Istina je da je bivi ministar nauke i prosvjete Republike Hrvatske Dragan Primorac tobo` nau~no pokuao da nametne svoju fantasti~nu hipotezu o genetskom kodu Hrvata starom vie od 22.000 godina. Komentara toj ludosti ne treba, ali mo`da i takva ludost jednog dana kod Hrvata postane nau~no dokazana (fundirana) i priznata ~iwenica. S pravom je prof. dr Primorac optu`en za rasizam, pa je potom s razlogom izazvao i podsmeh nau~nih krugova u svijetu, ali i bijes nekih svojih kolega i ire javnosti na prostorima bive Jugoslavije. Koriste}i se polo`ajem ministra nauke i prosvjete, Primorac je pokuao da u program nastave istorije u osnovnim i sredwim kolama uvrsti i svoju rasisti~ku teoriju, prema kojoj, pored starosti hrvatskog geneti~kog koda, provla~i i nebulozu prema kojoj Hrvati nemaju nikakvih srodnosti sa Srbima i drugim Slavenima. Da li je iko u Srbiji kritikovao hrvatski genetski kod ministra prosvjete Republike Hrvatske Primorca, osim prof. dr Vojislava [e{eqa u svojim kwigama. U Srbiji se i dan-danas kritikuju ozbiqne nau~ne kwige koje rehabilituju prokazanu srpsku istoriju, starinu i teritorijalno rasprostirawe srpskog naroda, dok nebulozni genetski kod Hrvata star preko 22.000 godina, malo ko kritikuje. Pitamo se kako je ministar Primorac mogao odrediti starinu hrvatskog genetskog koda kod evropskog internacionalnog hrvatskog nacionalnog bi}a! Koja je nau~na metodoloka osnova primjewena za ispitivawe takvog znanstvenog koda? Daqe se pitamo kako se mo`e izra~unati tzv. hrvatski genetski kod u naciji sazdanoj od internacionalnih genetskih natruha, odnosno, naciji koja u svojoj osnovi ima prisutan srpski pranarodni genetski kod, ali i kodove mnogih evropskih naroda. Iako po struci nije priznati geneti~ar, Primorac je dakle, 2000. objavio svoje istra`ivawe o praporijeklu nacije Hrvata, koje je objavio u ~asopisu Sajens. Poto je prou~io 58 odraslih Hrvata, zakqu~io je da su oni najsli~niji Nijemcima i Laponcima, i da imaju i posebne oznake na jed8

Hrvatski genetski kod - kod internacionalne nacije (mjeavine naroda)

nom hromozomu koji ih povezuje sa azijskim narodima, i pri tom im odre|uje starost od najmawe 22.000 godina. Ideja da se wegovo znanstveno otkri}e prou~ava u hrvatskim kolama zgrozila je ve}inu istori~ara, biologa i geneti~ara u svijetu ali i u samoj Hrvatskoj. Povodom takvih Primor~evih otkri}a oglasio se dr Miroslav Radman iz Splita, jedan od najuglednijih geneti~ara Hrvatske (zaposlen na institutu Neker u Parizu), izjavivi da su Primor~eve teorije sramotne, a wegovi izvori odvratni. Poto se o Primor~evoj rasisti~koj teoriji oglasio i svjetski nau~ni ~asopis Nej~r, optu`uju}i Primorca za prizemni rasizam i zloupotrebu nauke, Ministarstvo za nauku i prosvjetu Republike Hrvatske demantovalo je svoje navedene namjere. Na kraju krajeva, Primorac je optu`ivan da ho}e nau~no da doka`e kako Hrvati nisu nikome sli~ni, osim sami sebi. Moramo na kraju priznati da nacija sastavqena od tolike mjeavine naroda u evropskim okvirima stvarno predstavqa pravi raritet. U predgovoru kwige Ivana Juri}a Geneti~ko podrijetlo Hrvata: etnogeneza i geneti~ka otkri}a (izdawe Slobodne Dalmacije, Split, 2005) prof. dr Dragan Primorac je opet javnost podsjetio na svoju okantnu rasisti~ku teoriju o tobo`wem genetskom podrijetlu Hrvata. Kao recenzent ove kwige u predgovoru je zapisao i slijede}e ... S obzirom na slu`benu jezi~ku paradigmu (Hrvati od stoqe}a sedmog), istra`ivawa o predslavenskom, anti~kom podrijetlu (Hrvati do stoqe}a sedmog) bila su nekad proskribovana, tako da tek danas postaju predmetom sustavnih rasprava. Umno`avale su se zato brojne teorije temeqene na spoznajama koje ~esto i nisu mogle graditi jednu suvislu cjelinu. U poznatim prijeporima, napose izme|u slavisti~ke i iranisti~ke paradigme, ~esto po crti istrage nae i vae, naj~e}e je stradala istina. Primorac se potom pita: Mogu li prvi rezultati genetske analize danawih Hrvata pripomo}i u wihovoj identifikaciji? Sigurno da mogu, budu}i da je neprijeporno utvr|eno da uzorci iz Hrvatske sadr`e sedam haplotipova na X kromosomu, koji ve}im dijelom odre|uju nau prolost. Upravo se takvom analizom haplotipova u Hrvata utvrdilo da smo i mi narod koji je od samih svojih po~etaka prolazio kroz dramati~ne etape razvoja suvremene civilizacije. Primorac se sasvim ozbiqno pita to nam govori geneti~ka slika Hrvata pa potom samom sebi odgovara: Ponajprije, nedvojbeno je da Hrvati posjeduju neto vie od 10% najstarijeg haplotipa Eu 18, koji je sa prostora srediwe Azije na podru~je Europe stigao prije negdje 40.000 godina. Isti taj biqeg nosi vie od 80% danawih europskih mukaraca. No, zasigurno je da se najva`niji rezultati dobiveni iz nae (Primor~eve-N.@) nedavne studije odnose na postojawe haplotipa Eu 7, starog oko 24.000 godina, koji prema danawim spoznajama dolazi iz jugozapadne Azije. Wega Hrvati imaju gotovo 45%, najvie od istra`enih europskih naroda. Tzv. balto-slavenski haplotip, Eu 19, koji je u panonskih Hrvata prona|en u 29%, a u populaciji ju`ne Hrvatske oko 23%, govori u prilog tomu da dio naeg nasqednog materijala potje~e iz srediwe Europe. S obzirom na spomenutu u~estalost haplotipa Eu 19 u hrvatskoj populaciji, to je mnoge i iznenadilo, znanstvenici poput Passarina Hrvatsku ne uvrtavaju u geografsko

podru~je s prete`itim udjelom slavenskog haplotipa.8)

Na `alost znanosti u Hrvata Primor~eve geneti~ke fantazije nisu usamqene. Ranije pomenuti prof. dr Ivan Juri}, u kwizi Geneti~ko podrijetlo Hrvata: etnogeneza i geneti~ka otkri}a, isti~e da ve} danas mo`emo, ne samo pisati o geneti~koj strukturi hrvatskoga naroda, nego se mo`e tuma~iti kako je ona nastala i kako se geneti~kim spoznajama mogu boqe razumjeti dosadawe teorije o podrijetlu naroda i hrvatskoj etnogenezi. Tragom arheogeneti~kih istra`ivawa, Juri} evaluira najpoznatije teorije o podrijetlu Hrvata (perzijsku, slavensku, germansku i autohtonu). Uva`eni recenzent Juri}eve kwige, prof. dr Dragan Primorac, podvla~i da autor u raspravi o ovim teorijama nije iskqu~iv, pa ne odbacuje a priori ni jednu, premda se priklawa autohtonoj teoriji, koja je za hrvatstvo neupitna jer integracijski procesi u Europi tra`e pisawe europske povijesti koja polazi od teze o autohtonosti. Tu u prvi plan isti~e neolitsku Vu~edolsku kulturu, kao izvorite europske civilizacije, a poto su Vu~edolci preci danawih Hrvata, slijedi prema Juri}u da su Hrvati izvorite i temeq same europske kulture.9) Doao je do simptomati~nih zakqu~aka da su hrvatski haplotipovi sli~ni npr. sa ukrajinskim i albanskim haplotipovima (Ukrajinci suprostavqeni Rusima a Albanci Srbima). O azijskom kavkasko-iranskom porijeklu Hrvata navedeni hrvatski povjesni~ari se nastavqaju na mitologiju koju su zasnovali istori~ari ^eh Lubor Hauptman, Niko @upani} i ma|aron Saka~, pa nastavio i pomenuti dr Mladen Lorkovi}, ne priznaju}i pri tom ~ak ni kriti~ke domete kanonika Ra~kog i filologa Jagi}a o iskqu~ivo slavenskom porijeklu Hrvata. U stvari, povijest hrvatstva je stvarana po uzoru na ma|arsku i bugarsku narodnosnu osnovu, po kojoj azijski ratni~ki nadnarod pokorava ratarsku pasivnu slavensku (srpsku) ve}inu i od we stvara novi narodni konglomerat vie rasne vrednosti. Tako je profesor zagreba~kog sveu~ilita, dr Lubor (Qudmil) Hauptman, u svom istorijskom romanu Kako nastaje jedan narod ubjedqivo objasnio genezu starohrvatstva (Bijelih Hrvata). U~eni profesor je utvrdio da rije~ Hrvat nema slavenski korijen i da ona poti~e od iransko-perzijske rije~i Huurvath, to je na iranskom zna~ilo prijateq. Po wemu, to pleme ratnika-kowanika se poslovenilo i dobilo ime Bijeli Hrvati. Zamah agresivne povijesne mitologije hrvatstva vremenom ne jewava, naprotiv on se zahuktava. Svjedoci smo najnovijih povijesnih falsifikata od poklonika nove frankova~ke mlade`i, koji svojim agresivnim vokabularom ne odstupaju od wihovih velikohrvatskih ideoloko-politi~kih spisateqskih prethodnika. Bezvrijedni povijesni falsifikati zapquskuju internet stranice, i svojim paveli}evskim vokabularom naprosto, po ko zna koji put, okiraju u potpunosti defanzivne pravoslavne Srbe. Izme|u brojnih izdvoji}emo, ilustracije radi a ne zbog bilo kakve nau~ne vrijednosti, bastardijski ~lanak ~etrnaest stoqe}a opstojnosti Hrvata u sjeverozapadnoj Bosni izvjesnog mr Ante Milinovi}a, koji je uperen protiv srpskog vlakog nakota u Bosni. Upravo zvjerstva koja su mjeanci nacije hrvatstva vrili nad srpskim stanovnitvom srpske Bosne tokom XX vijeka, zaslijepqeni um srpskog konvertite mr Milinovi}a pripisuje sta10

novnitvu Republike Srpske i Srbije: Po~etkom rujna 1995. velikosrpska prevratni~ka vlast tzv. Republike Srpske, wena zlo~ina~ka paravojska i brojne krvolo~ne bande ubojica, paliku}a i pqa~kaa pred o~ima farizejske svjetske javnosti dovravale su realizaciju svog monstruoznog plana totalnog genocida nad starosjedila~kim nesrpskim pu~anstvom sjeverozapadne Bosne i ve}oj polovici me|unarodno priznate dr`ave Republike Bosne i Hercegovine. Beskrupulozno se slu`e}i svim oblicima fizi~kog i psiholokog terora, ubojstvima i deportacijama, srpski barbari su poput kuge zbrisali iz ove oblasti gotovo svih 450.000 Hrvata i Muslimana (Bowaka) i svu wihovu kulturno-povijesnu batinu, me|u kojom i vie od 300 vjerskih objekata (205 yamija i blizu stotinu katoli~kih crkava, samostana, kapela i `upnih stanova), te se ~inilo kako sve ide na ruku srpskoj teroristi~koj agresiji na svoje doju~erawe susjede. ^inilo se da je, bez pravog otpora civiliziranog svijeta srpskim zlo~incima, doao fatalni kraj ~etrnaestoqetnoj opstojnosti domicilnog hrvatskog i muslimanskobowa~kog pu~anstva ove pitome i prelijepe peripanonske regije. U daqem tekstu, prema Pilarovom, Draganovi}evom, fra Mandi}evom i Lorkovi}evom uzoru, mr Milinovi} pie o neprijepornoj autohtonosti Hrvata u sjeverozapadnoj Bosni, o wihovoj pripadnosti hrvatskom dr`avnom i etni~kom korpusu, o sramotnom negirawu hrvatske dr`ave i nacije od vremena samoukog, ali opasnog propagatora velikosrpske patoloke megalomanije - Vuka Karayi}a, o turskoj kolonizaciji vlakih doseqenika u Bosnu i Hercegovinu, o fatalnoj apostaziji iseqavawa hrvatskog puka, da bi na kraju istakao sli~nosti predsjednika Republike Srpske Radovana Karayi}a i naciste Adolfa Hitlera. Komentar ovakvom spisateqskom bezumqu jednostavno nije potreban.

Srpska i jugoslavenska kriti~ka istoriografija o velikohrvatstvu i hrvatskom antisrpstvu

Treba ista}i ~iwenicu da u srpskoj i eksjugoslavenskoj istoriografiji danas nema mnogo istori~ara koji se kriti~ki osvr}u na falsifikate i mitologiju stvoriteqa velikohrvatstva. Dakle, srpska istoriografija, na`alost, i danas u dobroj mjeri slijedi puteve liberalno-komunisti~ke istoriografije koja ne odmi~e od dogmatskog pogleda i nedodirqivosti nekadawih akademskih i profesorskih veli~ina. Odavno je postojala urgentna potreba kriti~kog preispitivawa nedodirqivih u{tovqenih znawa o mitolo{koj starohrvatskoj istoriji i wihovom tobo`wem velikom geopoliti~kom prostoru. Srpska istoriografija, sem rijetkih izuzetaka, nije kriti~ki tretirala pitawa hrvatske mitomanske praistorije, ali se zato obru{avala i obru{ava na pojedince koji su se usudili protivurje~iti tobo`woj egzaktnoj istoriografskoj {koli minimizirawa srpstva u teritorijalnom i vremenskom smislu. Zbog navedenog stawa u srpskoj istoriografiji i prisutnom nakaradnom istorijskom stereotipskom pam}ewu, utemeqenom ponajvi{e preko {kolskog sistema, potrebno je u prvi plan izvesti istori~are koji }e na osnovu
11

novih neideolo{kih nau~nih saznawa mo}i argumentovano pobiti decenijski stvaranu mitolo{ku predstavu o starini Hrvata i veli~ini tzv. hrvatskih zemaqa. Time }e se u drugi plan staviti postoje}i srpski istoriografski i op{tekulturni mazohizam koji ide ka srpskom nacionalno-kulturnom samouni{tewu. Sre}om, nisu u potpunosti zaboravqeni i umni pojedinci, danas uglavnom anatemisani u istoriografiji, koji su nacionalizam srpstva nazivali etnografsko-jezi~kim, odnosno, narodno-istorijskim jer je oslowen na pranarodno pagansko srpstvo, pro`eto potowim svetosavskim pravoslavnim nacionalizmom. ^ini mi se da i narodnosna teza Vuka Karayi}a iz sredine 19. vijeka Srbi svi i svuda, danas do`ivqava poni`ewa, omalova`avawa od istori~ara liberal-komunisti~kog i socijaldemokratskog usmjerewa jer je nazivaju retrogradnom, palana~kom. Trebalo bi da istoriografija i dan-danas, za nau~nu revizionisti~ku osnovu kriti~kih istoriografskih istra`ivawa konsultuje etnoloke i jezi~ke postavke Vuka Karayi}a, pa potom i neke zakqu~ke istori~ara Milo{a Milojevi}a. Vuk Karayi} i Milojevi} su imali svoje istomi{qenike koji su nastavili wihove istoriografske zapise zasnovane na egzaktnim podacima austrijske demografske statistike. Prije svih to su bili Lazo Tomanovi} i Sava Bjelanovi}. Protiv `estokih napada na srpstvo i istoriografskih falsifikata Kukuqevi}a i Ra~kog, prava{a Star~evi}a, Kvaternika i Pavlinovi}a, ustali su dalmatinski Srbi okupqeni oko Srpskog lista na ~elu sa Savom Bjelanovi}em i Lazarom Tomanovi}em iz Boke. Takvo hrvatstvo koje ne postoji, ve} se stvara, Srpski list je nazivao anahronizmom ~iju pogonsku snagu ~ini sve}enstvo. Sveta du`nost rimokatolika bila je da sve u~ini za vjeru, dakle i da ratuje protivu pravoslavqa i muhamedanstva, a za Srpski glas je bilo potpuno izvjesno da su u borbi protiv Srpstvu vo|e jezuiti i fratri dok su Hrvati samo vojnici a hrvatska misao prosto oru|e, te da su fratri i jezuiti stari i poznati nosioci tu|inske misli, koji pod maskom hrvatstva {ire sredwevjekovnu vjersku borbu, {to je najve}a uvreda i poni`ewe dvadesetom vijeku. Pitawe Ka~i}evog slovinstva (tj. srpstva) me|u prvima je razmatrao Bokeq Lazo Tomanovi} iz Lepetana. On je utvrdio da Ka~i} hrvatsko ime smatra istovjetnim ili bar posve bliskim krawskom, odnosno slovena~kom imenu, pa je na taj na~in `iteqe kajkavske Hrvatske, kao i Kopitar, podvodio pod slovena~ku narodnost. Na toj tvrdwi Tomanovi} je temeqio tezu da je hrvatsko ime, u to vrijeme vezano za prostor kajkavske Hrvatske, za Ka~i}a geografski a ne nacionalni pojam, te da je u Nemawino vrijeme slovinstvo zna~ilo isto {to i srpstvo.10) Prema Tomanovi}u, dakle, Ka~i}, ali i dubrova~ki pisci, kad ka`u slovinstvo misle na srpstvo: Kako pravoslavni Srbi u ono vrijeme nisu mogli smatrati Srbima inovjerce podlo`ne Papi, Srbi-katolici tra`e op{te ime i nalaze ga u imenu slovinskom.11) Tomanovi} je stalno isticao da je srpski narod raskomadan na toliko strana da ni poqski narod nije groznije. Me|utim, jedinstvo srpskog naroda opstajalo je ~vrstom svezom jednoga istovjetnoga jezika: Ja sam bio u
12

Srijemu, Ba~koj, Banatu i [umadiji; putovao sam kroz Dalmaciju, Crnu Goru i Hercegovinu; govorio sam sa Bo{wacima i Li~anima: i svuda sam na{ao jedan istovjetni jezik. Samo {to neke grupe izgovaraju lijepo, neke lipo, neke lepo itd, u tome je sva razlika! Kad se sastane Dalmatinac, Bo{wak, Crnogorac, [umadinac i Ba~vanin najprostiji, oni se razgovaraju kao da su se u jednom selu rodili i podhranili. Takvoga jedinstva jezi~koga na ovolikom prostoru neznam imali ijedno pleme u slovenstvu, ali znam da ga nema ni wema~ki ni italijanski narod. Ovijem istijem jezikom pisali su dubrova~ki pjesnici, pisao je Ka~i} i ispjevane su narodne pjesme, koje nam danas slu`e, kao obrazac kako vaqa pisati. Druk~ije, sve {to se boqe usavr{ava na{ kwi`evni jezik, sve se vi{e istovjetuje jeziku {to se ~uje po narodu od Skadra do Zadra i Budima. Ili ti, na{ kwi`evni jezik i jezik narodni jedan je isti, {to opet ni jedan narod nema. U Slovenstvu, u nauci ovaj jezik i jezik narodni jedan je isti, {to opet ni jedan narod nema.12) On je isticao da srpski jezik zovemo i hrvackim, ali da taj naziv nije ta~an: Hrvackijem jezikom nije fra Andrija Ka~i} pjevao. Da je pjevao hrvackijem jezikom mi ga ne bismo razumjeli, kao {to ne razumijemo {to se pisalo hrvacki prije pedeset godina, i {to danas zbore ostrovqani od Zadra do Sewske rijeke i stanovnici oko Zagreba i Kri`evca. Hrvati su po~eli tek od Gaja malo po malo prisvajati na{ jezik u kwi`evnosti, ali ga u `uvotu ne}e nikad uvesti, i ovaj jezik sada nazivamo hrvackijem.13) Od radova etnografa Jovana Cviji}a treba pomenuti vi{etomnu kapitalnu kwigu Naseqa srpskih zemaqa (izdawe SKA, Beograd 1909). U tomu 6 ove kwige opisuje se stanovni{tvo Bosne i Hercegovine, koje je uglavnom srpsko-pravoslavno, srpsko-islamsko i srpsko-katoli~ko. Nikakvu drugu naciju, osim doseqenih stranaca rimokatolika (od kojih }e nastajati Hrvati), Cviji} ne pomiwe. Vasilije \eri} iz Like, u kwizi O srpskom imenu po zapadnijem krajevima na{ega naroda (Beograd, 1914) izjedna~avao je slovinsko, ilirsko, morla~ko, vla{ko, usko~ko ime sa srpskim, i na taj na~in zapadno srpstvo, prema objektivnom narodnosnom stawu iz 19. vijeka obuhvatao, kao i Vuk Karayi}, Milo{ Milojevi} i drugi, od albanskih gora do sjeverne Istre, od @umberka do Drine i od Jadranskih otoka do Drave. Pri tom je vje{to kritikovao mitologe hrvatstva (V. Klai}a, V. Jagi}a, \uru [urmina, Radovana Lopa{i}a, B. [uleka, S. Qubi}a i druge.) Kontroverzni zapis Milorada Pavlovi}a - Krpe Vojvoda Mii} o Hrvatima (bez datuma i mjesta nastanka dokumenta), koji je ina~e bio sekretar vojvode @ivojina Mii}a, prvi put, poslije Prvog svjetskog rata, Srbima iz Srbije otkriva mentalni sklop rimokatolika Hrvata, sa negativnim prikazom tog vjerskog naciona. Zbog interesa nau~ne i ire javnosti za ovaj dokument, objavqujemo ga u cjelini: Beograd je u vreme povratka vojske sa ratita pru`ao neobi~no `ivu sliku, iako je o~ajno izgledao: u blatu, sne`nom glibu i ruevinama. Ali je ipak duh veselosti i raspolo`ewa zahvatao sve slojeve drutva, mada je dosta `enskog sveta nosilo crne amije u znak `alosti za onima koji su svoje kosti ostavili na bojnom poqu. Listovi su zabele`ili nekoliko zna13

~ajnih doga|aja iz toga vremena: povratak Vrhovne komande, do~ek prestolonaslednika, zarobqewe nema~kog Generala Makenzena, pokuaji u Zagrebu da se proglasi nezavisna Hrvatska, jer grupa Radi}evih jedno miqenika pokuavala je da od Engleske i Sovjetske Rusije izdejstvuje seqa~ku republiku. ^ak su kasnije - to se posle saznalo - Zinovjev i Smirnov potpisali sa Radi}em i Kouti}em nekakav ugovor, kojim im se priznaje nezavisna Hrvatska. (^udno je da na tom ugovoru ne stoji datum kada je potpisan). Prestolonaslednik koji je ve} bio regent savetovao se sa vojnim licima i politi~arima ta u prvi mah da se radi, kako da se postupi. Karakteristi~no je da su gotovo sva vojna lica, sa vojvodom Mii}em na ~elu, kao na~elnikom taba vrhovne komande, gotovo jednoduno iznosili potrebu da se cela zemqa, u prvo vreme, stavi pod vojnu upravu, dok se u svima pokrajinama ne zavede mir i red. Stawe je svuda rovito i neodre|eno, svakoga ~asa mogu iskrsnuti naro~ito pripremqeni neredi i za svaki slu~aj vaqa dr`ati pukove u pripravnosti. Me|utim, politi~ki qudi bili su nestrpqivi (sic!) i goreli su od `eqe da oni prihvate upravu u zemqi. - Vojska je, govorilo se, svrila svoje veliko delo, sad ona treba da ustupi mesto politi~koj upravi. Prestolonaslednik kao regent, savetuju}i se sa mnogim qudima, nagovesti Mii}u da bi ipak najboqe bilo da on proputuje sve ove oslobo|ene krajeve, naro~ito Hrvatsku i Sloveniju i sa svima se savetuje i razgovara. Mii} je prihvatio zahtev vrhovnog komandanta i u pratwi a|utanta i posilnog narednika Al. Baki}a otputovao u Zagreb. Odatle je putovao na sve strane: u Karlovac i Gospi}, u Glinu i Sisak, u Osijek i Vara`din, na Suak i Ogulin. Za vreme svoga bavqewa u Zagrebu svake ve~eri se sastajao sa po nekim istaknutim javnim radenikom ili kwi`evnikom, sa politi~arem ili novinarem. Nije vojvoda gledao na politi~ko opredeqewe, na partijsku boju, sa svakim je iskreno i otvoreno razgovarao - za dvadesetak dana stalnog razgovora sa qudima od nauke i pera, sa politi~arima i kwi`evnicima, novinarima i u~iteqima, sa svetenicima i seqacima Mii} je u~inio neto neverovatno: razgovarao se i obavetavao sa dve hiqade qudi i sva~ije miqewe je notirao. Iz svega toga on je stekao ube|ewe da jugoslovenstvo nije narodnost nego ideologija, da ono ne mo`e da poslu`i kao temeq za izradu jedne realne dr`avne celine, nego fiktivne ideje, za koju vaqa pripremati teren i narataje, koji su daleko od shvatawa jedne celine. Kod svih qudi sa kojima je razgovarao, nailazio je na jedno odre|eno shvatawe: nastupio je ~as da Hrvatska dobije svoju samostalnost i nezavisnost. I Mii} se posle mesec dana bavqewa i razgovora vratio u Beograd sa izgra|enim miqewem o budu}oj dr`avi. Regent ga je sa velikim nestrpqewem ~ekao. Ali izgleda nije bio ni najmawe zadovoqan Mii}evim izlagawima. Tome su najvie doprineli svi oni koji su se nalazili u neposrednoj blizini mladih Kara|or|evi}a uti~u}i na wihovo duhovno izgra|ivawe i stvarawe jedne dr`ave u prostranim razmerama. Regent je do~ekao vojvodu Mii}a sa otvorenim nestrpqewem. On je mnogo polagao na wegovo miqewe iako se u ~esto prilikanije sa wim slagao. Vojvoda se nije ustru~avao da svome mi{qewu da odre|enu formu. I ve}
14

kod prvih re~i zapa`alo se da su podaci i iskustva to ih je ovaj ~ovek sa svoga putovawa i razgovora doneo u svemu negativne. Vojvoda je pri~ao ta je sve i sa kim je razgovarao: on je sva miqewa sabrao, ~uo je on ta misle i frankovci i napredwaci i koalicionai i Radi}evci, pa i oni koji se dosada nigde nisu politi~ki opredelili. Posle dugog izlagawa koje je trajalo du`e od dva sata, Mii} je, svode}i sva miqewa u jedan opti zakqu~ak, dosta grubo kazao: Iz svega to sam video i ~uo ja sam duboko za`alio to smo se mi nasilu Boga obmawivali nekakvom idejom bratstva i zajednitva... svi oni jednako misle, to je svet za sebe, ma sa kakvim predlogom se pojavite... stvar je propala. Pa sad? Zapita regent. Nita se ne}e mo}i u~initi. To nisu qudi na ~iju se re~ mo`e osloniti. To je najodvratnija fukara na svetu, koja se ne mo`e zajaziti ni~im to bi joj se ponudilo. Regent je malo nezadovoqan Mii}evim izlagawem i saoptewima najzad zapitao: ta vi mislite? Vojvoda se podi`e sa svoga mesta. Ja sam sa wima na~isto. O celom predmetu dugo sam premiqao i doao do zakqu~ka. Dvoje nam kao neminovno predstoji: potpuno se otcepiti od wih, dati im dr`avu nezavisnu, samostalnu, pa neka lome glavu kako znaju, a drugo je, upravo prvo je, da u zemqi zavedemo vojnu upravu za dvadeset godina i da se zemqa sva baci na privredno ekonomsko podizawe, daleko od svih politi~kih uticaja. Ako to ne mo`e onda se ocepiti, dati im wihovu dr`avu. Tada se regent unese: Kako? Dr`avu? A granice? A gde su granice toj wihovoj dr`avi i ko }e ih povu}i? Mii} se nasmeja: Granice }e tamo biti gde ih mi povu~emo, a mi }emo ih povu}i ne onde gde nae ambicije izbijaju na povrinu, nego onde gde istorija i etnografija ka`u, gde ka`u jezik i obi~aji, tradicije i najzad gde se sam narod po slobodnoj voqi opredeli pa }e to biti pravo i Bogu drago. Ovo izlagawe nemalo je zaludelo regenta. To bi Italijani oberu~ke do~ekali! Primeti on. Mi bi tada Hrvate prosto gurnuli u naru~je Italijana. Neka im je sa sre}om. Nek se oni Hrvatima usre}e. Ja sam duboko ube|en da se mi wima ne}emo usre}iti. Regentu Aleksandru nije bilo pravo to se Mii}, kao na~elnik taba vrhovne komande ovako otro izra`ava o Hrvatima i pokuavao je da iz Mii}a izvu~e neko oportunije miqewe sa kojim bi se on mogao izmiriti. Ali Mii} je i ovom prilikom pokazao svu svoju upornost i ostao je u svom izlagawu i zahtevima nepokolebqiv. Na zavretku se okrenuo regentu: Viso~anstvo, obratite se za miqewe i drugima. Ali moje miqewe je odre|eno. Ti su qudi, svi od reda prozirni kao ~aa: nezaja`qivi i u tolikoj mjeri la`ni i dvoli~ni da sumwam da na kugli zemaqskoj ima ve}ih po15

dlaca, prevaranata i samo`ivih qudi. Rastaju}i se, Mii} je kraj samih vrata stoje}i regentu dobacio: Ne zaboravite, viso~anstvo, moje re~i. Ako ovako ne postupite siguran sam da }ete se quto kajati. I zama~e u hodnik. (O ovome mi je sam Mii} pri~ao).14) Prof. Dr \or|e Stankovi} ocjenio je ovaj tekst kao vrlo nepouzdan dokument koga kriti~ka istoriografija nikako ne bi trebala da prihvati: U nastojawu da budemo {to savesniji u postupku kritike ovog istorijskog izvora pregledali smo obimnu prepisku i fondove Milorada Pavlovi}a Krpe u Narodnoj biblioteci i Arhivu Srbije. Ni original ni kopije ove bele{ke Milorada Pavlovi}a Krpe nismo na{li. Tako|e, ni u dvorskoj arhivi u Arhivu Jugoslavije, kao ni u brojnim bro{urama, prigodnim spomenicima i ~lancima povodom Mi{i}eve smrti ili godi{wicama. O ovom tako zna~ajnom doga|aju ni sam vojvoda Mi{i} nije ostavio bilo kakav trag, iako su wegove notacije morale biti izuzetno obimne. Kopija se pojavila gotovo zavereni~ki u odre|enom vremenu i ostavila zna~ajne i trajne posledice ne samo u istoriografiji ve} i u srpskoj javnosti u celini.15) Ranije pomenuti zagreba~ki Srbin dr Bogdan Prica, dubinski je analizirao genezu nastanka rimokatoli~ke nacije hrvatstva i uzroke wene neprimjerene mr`we prema Srbima. Pisao je o mentalitetu Srba rimokatoli~ke vjere kod kojih su se tokom XIX vijeka po~ele pojavqivati izvjesne nove nacionalne te`we, zatim o tome da je nacionalni osje}aj hrvatstva Austrija po~ela wegovati tek od vremena ja~awa dr`avne krize Habzbur{kog carstva, naro~ito poslije ma|arske liberalno-demokratske revolucije 1848/49. godine, dijeqewa Carevine na dva dijela 1867. godine, ukidawem Vojne krajine 1881. i stvarawem neminovnog trijalisti~kog koncepta sa tre}im velikohrvatskim dijelom Carevine, koji je trebao biti uzdanica i lojalna brana ma|arsko-protestanstskim pretenzijama ka potpunoj samostalnosti.16) Austrijska Velika Hrvatska, sa Hrvatskom, Slavonijom, Srijemom, Dalmacijom, Bokom, Istrom, Bosnom i Hercegovinom, trebalo je da postane zemqa hrvatskog dr`avnog prava, u kojoj ne bi bilo mjesta za izmati~ke Srbe i wihovu pravoslavnu Crkvu. Imperijalizam hrvatstva, stvaran od carske Austrije, gradio se, po Prici, na faktu austrijskog posjeda i austrijskog osvajawa srpskih zemaqa. U rimokatoli~kim srpskim zemqama, po Prici, postojala su dva svijeta: dowi u kome je s malim izuzecima vladala austrofilija i srbofobija, pod raznim imenima (hrvatskim, kr{}anskim, austrijanskim), i gorwi svijet (sloj) u kome su se borile pristalice jedinstva (austrijskog ali i jugoslavenskog, odnosno austroslavisti~kog - Srpskohrvatska koalicija) s pristalicama iskqu~ivog velikohrvatstva. Civilizatorska misija rimokatolicizma i habzburgov{tine, kako je pisao Prica, poja~avana je osje}awem kulturne superiornosti rimokatoli~kog naroda zbog vjerske iskqu~ivosti i posebnosti u odnosu na {izmati~ke Srbe. Kulturna superiornost nametana je vjerom u kulturnu misiju rimokatolika (in partibus infidelium). Prica je daqe pisao, kao svjedok o~evidac koji je sve vrijeme Prvog svjetskog rata proveo u Zagrebu, da se prema Srbima nezahvalno ponijela sva za16

greba~ka inteligencija: Iako formalno nije u~estvovala u frankova~kim i radi}evskim ekscesima, ipak je tri godine navijala za pobjedu Austrije, a kad se Austrija na{la u nevoqi onda ju je psovala i prokliwala. Isto tako, tri godine se ismjevala saveznicima, a kad je trebalo za to ponijeti odgovornost, po~ela je s najve}om nedu`no{}u tvrditi da je oduvijek bila za saveznike. (Poznato hrvatsko dodvorni{tvo ja~em).17) Prica se naro~ito `estio na tzv. mirotvorne srpske krugove iz Udru`ene opozicije, naro~ito iz Davidovi}eve Demokratske stranke iz vremena Kraqevine Jugoslavije, koji su tvrdili da je sistem vladavine Kara|or|evi}evaca i tobo`wa hegemonija Beograda kriva za nastajawe srpsko-hrvatskog spora: Lako je dokazati, s jedne strane, da je Radi} pod vidovdanskim ustavom (toliko napadanim) svakog dana ja~ao i da su se strasti u srpsko-hrvatskom sukobu toliko razbuktale da je do{lo do revolverskih pucweva u skup{tini, i da je, s druge strane, s malim prekidom na po~etku diktature, hrvatski narodni pokret pod diktaturom nastavio da ja~a, tako da do osnivawa Banovine Hrvatske teror u Hrvatskoj (nad Srbima) nikad nije bio ve}i no pod Stojadinovi}evom vladom. Stvar je u tome {to su i na{a demokratija i na{a diktatura bile u praksi upravqane istim vilsonovskim, versaqskim duhom prema Hrvatima (pravo na samoopredeqewe, N.@) kojim je bila pro`eta i sva na{a javnost. Sli~nu ocjenu dodvorni~kog ponaawa srbijanske udru`ene opozicije prema Hrvatima isti~e i Qubia Petrovi} (u stvari Prica, ili to je mawe vjerovatno, \uro Vilovi}). Iznerviran doga|awima u vreme izgona Srba iz Banovine Hrvatske 1939. godine, Prica je pisao o iskonskom, apriornom protivsrpskom ovinisti~kom stavu Hrvata, koji se nametnuo zahvaquju}i i srpskoj naivnosti i prostodu{nosti: Temeqni i glavni uzrok hrvatskog nezadovoqstva ne treba tra`iti u istoriji ovih 20 godina... Ko smatra da su Hrvati u{li u ovu dr`avu onako savr{eno neoptere}eni plemenskom mr`wom kao Srbi iz Srbije, taj nije upoznat sa su{tinom spora... Mase hrvatske nikad nisu voqele Srbe (istakao N.@), dok je javno mwewe gorweg hrvatskog sloja laviralo izme|u jugoslovenske i velikohrvatske politike, da je bilo za jugoslovenski pravac samo onda kad su Hrvati bili pritje{weni sa zapada i kad nije bilo opasnosti da se jedinstvo provede iz Beograda. Odmah poslije Prvog svjetskog rata nisu bili jo otpali svi ovi uslovi jugoslovenske politike gorwega sloja... Italija je ugro`avala primorske oblasti, postojao je jo{ Londonski pakt. Nesretni doga|aji iz 1941-45, 1971, 1991-95, u potpunosti su potvrdili antisrpsko opredjeqewe irih hrvatskih slojeva. Takvo opredjeqewe hrvatskih masa Qubia Petrovi} je na dosta mjesta isticao u ovom svom radu koji objavqujemo, dok stil pisawa zagreba~kog Srbina dr Bogdana Price, koji se, koliko mi je poznato, skrivao u vreme rata u Zagrebu, podsje}a na stil tzv. Qubie Petrovi}a, pa Pricu predstavqam kao mogu}eg autora ovog Petrovi}evog rukopisa. S druge strane, ne treba smetnuti s uma da je Zagreb na naslovnici potpisan kao mjesto nastanka ovog rukopisa. Masovna histerija antisrpstva hrvatskih masa deavala se i u vremenima Kraqevine Jugoslavije, kada je razularena svjetina i na najmawi povod
17

krvolo~no reagirala protiv tobo`wih velikosrpskih i jugonacionalnih pripadnika. Dovoqno je navesti samo primjer masakra tobo`wih ~etnika (u stvari pripadnika Stojadinovi}eve Jugoslovenske radikalne zajednice) u kerestina~kom dvorcu bana Mihalovi}a u aprilu 1936. godine. Naime, 16. aprila 1936. do{lo je do masakra sedmorice tobo`wih ~etnika (Srbi, Hrvati, po jedan musliman i ^eh) i prethodno jedne porodice jugonacionalista, od strane pitomih zagorskih seqaka. 18) U razularenoj masi haesesovskih seqa~kih fanatika velikohrvatstva bilo je mnogo `ena (rimokatoli~ka `ena-odani vjernik, fanati~ni borac protiv pravoslavnih Srba i Hrvata-Jugoslavena za hrvatsku pravicu, kao i 1941. i 1991-N.@), koje su tako|er po ne{to dr`ale u rukama. Ta razjarena masa usput je u Rakitju pored Kerestineca na putu ubila Srbina Jovana Butu, wegovu `enu Hrvaticu Franceti} i wenu }erku iz prvog braka, te zapalila wihovu ku}u. @andarmerijski poru~nik koji je bio izaslan da izvidi masakr, uo~io je kasno u no}i ku}u u plamenu, prozore i vrata demolirane, a iz ku}e se osje}ao strahovito te{ki zadah, kao da gori meso. Patrola nije mogla da prodre u ku}u zbog vatre, te se ograni~ila da pretra`i neposrednu okolinu ku}e. Na{la je tragove svje`e krvi, kao i dijelove mozga, do~im nikakve qe{eve. Dr`alo se u prvom ~asu da su Buta i wegovi nakon ubistva ba~eni u vatru... Jutros su, me|utim, pomnom pretragom cijele okoline ku}e Butine, na|eni qe{evi samoga Bute, wegove priqe`nice i pastorke udaqeni od ku}e oko 400 metara. Oni su ubijeni udarcima po glavi. Na `ivotu je ostao samo wihov petnaestogodi{wi sin, koji se nalazi na `andarmerijskoj stanici u Samoboru... Prigodom doga|aja pred dvorcem rawen je lak{e po glavi, te izgreban po licu, i sam biv{i ban g. Mihalovi}, do~im se wegovoj k}erci, koja je tako|er bila me|u masom nije ni{ta desilo, niti ju je ko dirao.19) Seqa~ki nacionalisti~ki velikohrvatski i ideolo{ko-politi~ki teror bio je, dakle, {irih razmjera. Pored ubijenih omladinaca, Bute i wegove porodice, ali i drugih nacionalnih radnika iz okolnih sela, maltretirani su pristalice politike narodnog jedinstva. Tako se sreskom na~elniku `alio Frawo Cepak, `eqezni~ar iz [trmca, da su mu no}u nepoznata lica poru{ila predwi zid ku}e, pa je on pao u sobu. Ova su lica zatim provalila u ku}u, uni{tila slike i polupala lampe, a slike Bla`enopo~iv{eg Kraqa Aleksandra i Wegovog Veli~anstva Kraqa Petra II izneli napoqe i pocepali. Poru{ili su plot pred ku}om, uni{tili dve mlade vo}ke, nekoliko trsova i sve povr}e. Vandalski napad na ku}u Cepaka bio je iz politi~kih razloga jer je on na petomajskim izborima glasao za kandidata na listi Bogoquba Jevti}a, pa je ovaj ~in po~iwen iz politi~ke mr`we i osvete. Boje}i se osvete, on je pobjegao u obli`we selo kod svojih ro|aka. Poslije zadu{nica za Karla Brkqa~i}a, koje su odr`ane u Samoboru, ubijen je seqak Ignac Herceg iz Kotara i rawen seqak Tomo Rubini}, sitni trgovac iz Mawe Vasi. Obojica su bili poznati kao protivnici ideologije Hrvatske seqa~ke stranke, ~lanovi jugoslavenskog Sokola, pa je i sam ban Kostren~i} zakqu~io da je to i glavni motiv za izvr{ewe zlo~ina.20)
18

Slu~aj Kerestinec je najboqa ilustracija velikohrvatske krvolo~ne nacionalne tehnologije uzdizawa i {irewa konfesionalne rimokatoli~ke nacije, provo|ene strategijom lin~a, strategijom utjerivawa straha kod inovjernih, ali i kod svojih istovjernih, u slu~ajevima kada izdaju velikohrvatske nacionalne ideale i prikqu~e se neprihvatqivoj ideolo{koj i politi~koj opciji, tj. ideologiji jugoslavenstva. Na`alost, slu~aj Kerestinec nije bio ni prvi a niti posqedwi obra~un sa ideolo{kim, politi~kim i nacionalno-vjerskim protivnicima. Dovoqno se u nizu doga|awa prisjetiti samo paqevine srpske zastave i progona zagreba~kih Srba 1895; arnautluka u Zagrebu 1902; {ikanirawa Srba 1914. poslije ubistva nadvojvode Franca Ferdinanda; niza ideolo{kih i politi~kih ubistava jugoslavenskih nacionalista Srba, Hrvata ali i muslimana (sokola, ~etnika, jenesovaca, biv{ih orjuna{a i drugih) od druge polovine 1935. do 1937; ubistava, progona i iseqavawa Srba iz Banovine Hrvatske 1939-1941; genocida nad Srbima, Jevrejima i Hrvatima Jugoslavenima u NDH 1941-45; pripreme lin~a (preko spiskova Srba odre|enih za likvidaciju) i maltretirawa Srba i Hrvata Jugoslavena 1971. (slu~aj unitariste Dalmatinca Miloa @anka i drugih); inscenirawa i re`irawa srpske pobune, lin~ovawa civila i vojnih lica Srba i Slovenaca, Hrvata i muslimana Jugoslavena 1991, pa sve do dana{wih dana. Svi navedeni zlo~ini genocida, lin~ovawa i ubistava pravdani su mirotvornom velikohrvatskom samoodbranom, kao {to je to bio slu~aj sedmorice tobo`wih ~etnika (i usput ubijenih sokola i jugoslavenskih nacionalista) koji su morali biti likvidirani jer su ugro`avali na hiqade pitomih zagorskih seqaka. Slu~ajevi takve masovne nacionalne histerije, stvarane istom nacionalnom propagandnom metodologijom (nekad haesesovaca a danas hadezeovaca), a koja je zavr{avala lin~om, prepunili su povijest moderne mirotvorne Hrvatske. Za hrvatske oviniste svaki zlo~in je opravdan ako on doprinosi stvarawu nacionalno ~iste velike Hrvatske. Pomno prate}i sva politi~ka deavawa vezana za velikohrvatski nacionalizam u Kraqevini Jugoslaviji, kwi`evnik \uro Vilovi} je iskreno sau~estvovao sa srpskim stradawima u Nezavisnoj Dr`avi Hrvatskoj, pa je, iako je u mladosti bio rimokatoli~ki svetenik, nemilosrdno optu`ivao Rimokatoli~ku crkvu i Vatikan za sva zla koja su wihovi rimokatoli~ki renegatski poslunici vrili nad pravoslavnim srpskim narodom i ideolokim neistomiqenicima. O profaisti~koj opredjeqenosti rimokatoli~ke hijerarhije i sve}enstva Vilovi} je ostavio rukopis Krvava crkva - hrvatski popovi i fratri u raspadu Jugoslavije i u pokoqima Srba, koji na najboqi na~in odslikava wegova antivatikanska raspolo`ewa i mr`wu prema onim Hrvatima klerikalnih rimokatoli~kih osje}awa.21) Rukopis koji smo priredili za tampu jezi~ki i ~iweni~no nas asocira i na stil pisawa \ure Vilovi}a, pa nije iskqu~eno da se i on krije iza pseudonima Qubia Petrovi}. Dragoqub Jovanovi} je u svojim memoarima zapisao da je najve}a Vilo-

vi}eva fiksna ideja ili ludost bila wegova teorija da nema Hrvata: postoje samo Srbi i Slovenci. Oni koji se nazivaju Hrvatima jedno su ili
19

drugo: jedno kad su kajkavci, drugo kad su tokavci. Nije umeo da odgovori ta su ~akavci, u koje je i sam spadao. U umi, da bi bio koristan, napisao je kwigu Bosanski dedovi, koju je wihov (~etni~ki) Vrhovni tab poslao u Englesku. Tu je tvrdio da su svi Dalmatinci doli iz Bosne i Hercegovine, be`e}i ispod turskog zuluma. Nije umeo da odgovori na moje pitawe odakle su se naselila dalmatinska ostrva. Dugo sam mislio da se on zavitlava sa nama Srbijancima, ali je isto tako kasnije razgovarao sa hrvatskim generalom Zvonimirom Stimakovi}em. Ovaj je bio iz Zagorja i kad je, preko radija prvi put ~uo glas marala Tita u oktobru 1953, - jer je bio uhapen ve} krajem 1944. - rekao nam da tako mo`e da govori samo ~ovek sa Sutle, sa granice Hrvatske i Slovenije, dakle iz Kumrovca. Dotle je uporno tvrdio da Tito nije Hrvat. Vilovi} je i wega uveravao da Hrvata nema. Ovaj ga je gledao kao ludaka, i nije uopte o tome hteo da razgovara s wim. Razbesneo ga je kad je tvrdio da je Zagreb pun neslovena koji su katolici i nazivaju se Hrvatima, pozivaju}i se na ve}inu prezimena. To je bilo na Vilovi}evu tetu, jer mu posle toga Stimakovi} vie nije davao cigareta... Glavna Vilovi}eva mr`wa je ipak ila katoli~koj crkvi, kojoj je u mladosti i sam slu`io. Za tu crkvu je imao dve formule: u`asna ustanova i neprijateq qudskog roda. Ve} 1933, u Kustodiji, ~itali smo wegov dobar psiholoki roman Majstor dua, ali bi, govorio je, trebalo videti Zvono za Mariju. Dok smo zajedno bili u istoj }eliji, na nae o~i je napisao dvetri pripovetke, i ~itao nam ih: bile su sve protiv katoli~ke crkve, osobito protiv popova. Oni su ozna~eni kao ruioci porodi~nog morala, ali i usre}iteqi seqa~kih `ena koje su, u krevetu sa svojim neobrijanim, umornim i oznojenim mu`evima, mogle sawariti o mladim, lepim, ~istim i mirisnim `upnicima. Oni su sebe smatrali lepotom i ulepiva~ima `ivota na selu. Skoro dobrotvorima mu`eva, poto su wihove supruge zamiqale da su u naru~ju vele~asnih. U naoj }eliji je bio, pored Bude Stojanovi}a i mene, i pravoslavni svetenik Sava Bankovi}. Sa mnom je razgovarao o kwi`evnosti, sa Budom, od ranog jutra, o duvanu, ali pop-Sava za wega nije postojao. Za wega, niti je bio duhovan, niti puio, a wegovo pravo da kupi 300 cigareta koristili su drugi. Za sve srpske popove je imao samo prezir....22) Pravnik i istori~ar dr Lazo Kosti} je rijedak primjer nau~nika koji je nastojao da rehabilituje srpsku zatomwenu istoriju, a koja je po wemu naro~ito zatirana od 1918. godine, dakle od vremena stvarawa gra|anske liberalne Kraqevine Jugoslavije. On je posebno skretao pa`wu istra`iva~ima da literaturu za istra`ivawe tra`e u vremenu od pre 1918. godine, zato {to se docnije smatralo za nacionalni greh, ili bar nacionalnu nekorektnost, iznositi neke argumente koji ne bi bili integralno jugoslovenski. Zbog inferiornog stava srpske istoriografije prema hrvatstvu, Lazo Kosti} se okomio na istori~are monarhisti~kog liberalno-demokratskog bratstva, a me|u wima naro~ito na dr Milana Vladisavqevi}a i wegovu kwigu Hrvatska autonomija pod Austro-Ugarskom (Beograd, 1939). Odmah u po~etku svoje kritike Kosti} je istakao da piscu nije bila dostupna ma|arska literatura i da se on suvie povodio za hrvatskim piscima i hrvatskim zvani~nim stavom koga on brani i tamo gde treba i ne treba. Dr`av20

nost Hrvatske Vlaisavqevi} je dokazivao ~ak i iz same titule kraqa (cara), pa Kosti} dodaje: Kao da Frawa Josif nije bio tako|e i kraq ^e{ke, a ova nikad nije tvrdila da je dr`ava.23) Vladisavqevi} je, po Kosti}evom mi{qewu, sasvim ignorisao Srbe u Banovini Hrvatskoj, wihov zna~aj, polo`aj, kao da ih uop}e nema. U potpunosti proizvoqno (jer nije koristio austrijske i ma|arske statisti~ke demografske podatke) Vladisavqevi} je tvrdio da su Hrvatska, Slavonija i Dalmacija obuhvatale teritorije nastawene hrvatskim narodom i u pro{losti i u sada{wosti. Daqe je tvrdio da su u domobranskim pukovima slu`ili Hrvati iz Hrvatske i Slavonije, iako su u wima dominirali Srbi. Za hrvatski grb od prije Prvog svjetskog rata tvrdio je da je to onaj isti koji se danas nalazi u jugoslavenskom dr`avnom grbu, {to, kako isti~e Lazo Kosti}, nikako ne stoji jer su u predratnom hrvatskom grbu bili i grbovi Slavonije i Dalmacije. Kosti} je daqe upozoravao ~itaoce da ne stoji Vlaisavqevi}eva konstatacija da su ~itave pokrajine Hrvatska, Slavonija i Dalmacija bile sa prekidima pod vla{}u hrvatskih vladalaca i banova. Kosti} je samouvereno tvrdio da Dalmacija nikad nije bila pod vla{}u tzv. hrvatskih vladalaca i banova.24) Kwiga Milivoja Savi}a Na{a industrija, zanati, trgovina i poqoprivreda predstavqa jednu od rijetkih kwiga monarhisti~ke Jugoslavije koja je kriti~ki progovorila o falsifikatorskim velikohrvatskim povijesnim dometima. Savi} je, hronolo{ki gledaju}i, polazio od vremena Marije Terezije, kada su Srbi zarobqavani od veleposeda i nazor katoli~eni. Ono to je ostalo na veleposjedu, kako je on zapisao, brzo je pokatoli~eno, pa su tako svi Srbi u ravnici i pored puta pokatoli~eni. Iako po vokaciji nije bio istori~ar, Savi} je boqe od mnogih istori~ara odredio vjersku rimokatoli~ku osnovu hrvatstva, kao i epohu kada se po~ela vr{iti kroatizacija Srba: Od 1870. godine vr{ilo se hrvatizirawe katolika, jer do te godine su katolici u Slavoniji i Sremu bili okci i govorili su racki, tako su odgovarali kada bi bili upitani kojim jezikom govore, a katolici u Dalmaciji bili Sloveni i govorili na{ki, katolici u Bosni bili okci i govorili {oka~ki. Od oslobo|ewa (od 1918 - N.@) je vreno ujediwewe svih katolika u Hrvate, a da}e Bog da po~nemo duevno ujediwewe svih katolika u Hrvate, a da}e Bog da po~nemo duevno stvarno ujediwewe svih Srba i Hrvata u Jugoslovene, jer ve}ina zagreba~kih Jevreja su cioniste ili (koji ne mogu da zaborave Austro-Ugarsku) pokuavaju ujediwewe Hrvata i Jevreja u Hrvate, ali to ide teko. Smetwa ujediwewu Srba i Hrvata je vera, jer me|u Hrvatima ima mnogo onih srpskog porekla, mnogo vi{e od polovine, pa se wihovi popovi boje da se ne vrate u pravoslavnu veru, ~im saznaju poreklo i zabrawuju svojim vernima da pri~aju kada su pokatoli~eni i zbog toga se protive bratimqewu i pri~aju o wemu. U istorijama sredweg veka, 14. i 15. veka i daqe sve do 1918, ne iznose se mnogobrojna naseqavawa Srba u Dalmaciju i wihovo nasilno katoli~ewe. Jedinstva narodnog radi treba istinu re}i i sve neistine izbaciti i to u~iti decu o stvarnom bratstvu, koje je tako blizu bilo, da su bila jedna prezimena, ista imena svetaca, koga su slavili i bili jedno... Kada su katoli~e21

ni Srbi, onda su im i prezimena promewena i pravili su od Radivojevi}a Radidovi}e, od Pejakovi}a Pejovi}e, od Blagojevi}a Blagovi}e, od Sladojevi}a Sladovi}e, od Predojevi}a Predovi}e, od Milosavqevi}a Milosavi}e, itd. Hrvatsku istoriju treba uzeti i rektificirati i dopuniti i sve {to je preterano, sumwivo i izmi{qeno, pa to ~inio ko bio, pa bio Klai}, Smi~iklas, itd, izbrisati. Ovo bi trebalo da izvri jedna komisija Ministarstva prosvete od hrvatskih i srpskih istori~ara, pa samo ono to oboje priznaju da se predaje u kolama. U prilog ovome dodajemo da se pri~a da je pok. Ra~ki rekao da kada se arhive otvore u Carigradu, Veneciji, Rimu, Londonu i Be~u i wih pro~itaju pravi po{teni nau~waci, onda }e posledica toga biti da }e se hrvatska istorija svesti na pravu meru.25) Za grad Zagreb Savi} je zapazio da se po oslobo|ewu jako razvio i pri tome primio masu i doma}ih i stranih qudi, pa se dodatno nacionalizirao u hrvatskom pravcu i to kroatizacijom stranaca. Po wemu, uglavnom su svi poha|ali kole hrvatstva, pa su po~eli u ve}oj mjeri da govore tzv. hrvatskim jezikom: Me|utim, stariji i mladi Purgeri i Jevreji u ku}i su i daqe govorili nema~ki. Preko Radie Zagreb je dobio sve`u hrvatsku privredni~ki osnovu, dok je dolazak bivih Srba rimokatolika iz Dalmacije i Bosne dobio i sve`u nacionalnu hrvatsku krv. U Zagrebu je 1894. godine, prema popisu stanovnitva, nema~kim jezikom govorilo 70 odsto stanovnitva, pa je tako Zagreb smatran nema~kim gradom. U Zagrebu je u vreme Kraqevine Jugoslavije bilo 375 lekara, 160 sa nenarodnim imenima, nema~kim ve}inom jevrejskim imenima 43 odsto. U ostalim stale`ima procenat sa nenarodnim imenima iznosi: kod in`ewera i arhitekata 40 odsto, kod graditeqa 40 odsto, kod advokata 33 odsto a kod babica 17 odsto. U ovim stale`ima ima mnogo vie od 50 odsto stranih qudi; kada se ura~unaju Sloveni iz Austrije i Ma|arske, mo`e se uzeti da je u inteligenciji vie od 50 odsto strane primese. To je mnogo za vo|ewe ~iste nacionalne politike. U Zagrebu se mnogo govori po restoranima i kafanama nema~ki, i to preko 50 osto. U bur`oaziji se govori oko 50 odsto u porodici nema~ki. Uobi~ajeni jezik na telefonu je nema~ki. to se ti~e trgovaca u Zagrebu, to su ve}inom Slovenci ili pokatoli~eni Srbi. Ina~e Jevreji prave obrt u trgovini oko 80 odsto... Da se u Zagrebu mere drugom merom Srbi a drugom Hrvati i hrvatski melan` austrougarski, vidi se po tome da u zagreba~koj optini ima oko 3.000 slu`benika od kojih nema ni jednog Srbina. Zagreba~ka optina je dala jednoj ulici od nekoliko ku}a ime beogradska, a drugoj od tri ku}e - Vuka Karayi}a, kraqa Petra trg jo nema natpisa....26) Hrvat - jugoslavenski nacionalista dr Fran Bubanovi}, u eseju Danawi Hrvati i Jugoslavenstvo analizirao je internacionalnu strukturu hrvatstva s ciqem da objasni otkud u velikom dijelu hrvatskog naciona tako velika mr`wa prema slavenstvu, jugoslavenstvu i na kraju srpstvu. Bubanovi} je u strukturi hrvatstva vidio uticajne strane elemente koji su bili glavni propagatori netrpeqivosti prema slavenstvu i jugoslavenstvu. Na prvom mjestu Bubanovi} je istakao grupaciju aklimatizovanih tu|inaca koji su usvojili jezik i obi~aje Hrvata, pa se prema tome dr`e i te kakovim Hrvatima i brani~ima hrvatstva, ma da nijesu po krvi, srcu i dui
22

Slaveni. Razumije se samo po sebi da im je zato tu|e i nerazumqivo pravo jugoslavenstvo. U odnosu na trome i neaktivne prave Slavene to su bili vrlo agilni i ambiciozni qudi koji su svojim radom i nastupom dopriweli znatnom razjediwavawu Jugoslavena.27) Bubanovi} je isticao da su me|u Hrvatima slavenskog i srpskog porijekla tu|inci zauzimali istaknuta mjesta u dr`avnim poslovima, privredi, kulturi i vjerskim poslovima. U te strane elemente, koji su inkorporirani u hrvatstvo, Bubanovi} ubraja razne Heinzele, Hoffere, Siebenscheine, Nemethe, Tothe, Meyere i druge. Vjera je, kako je daqe zapa`ao dr Bubanovi}, sporedna u wihovom hrvatstvu jer ih ima katolika, Jevreja, protestanata. Me|utim, dr Bubanovi} ipak previ|a ~iwenicu da su svi strani elementi bili u 90% slu~ajeva rimokatolici poto je protestanizam na prostorima zapadnog Balkana bio zanemarqiva vjerska kategorija, dok su Jevreji mojsijevci bili malobrojni, a pojedini nerimokatolici, koji su se po~eli osje}ati Hrvatima, i sami su prelazili u rimokatolicizam. Na kraju se Bubanovi} ipak koriguje kada navodi da se u Hrvate - aklimatizovane tu|ince mogu ubrojiti svi Jevreji koji ne priznaju jevrejske narodnosti, nego dr`e da su po jeziku i osje}awima Hrvati. Sve wih ujediwuje jedna negativna karakteristika, a to je da nijesu ni po krvi, ali ni po srcu i dui, tj. po odgoju i naobrazbi Slaveni. Wihova dua osje}a ta~no diferencije izme|u Srba i Hrvata i zato su za wih Srbi i Hrvati dva razli~ita naroda. To oni naglauju rije~ju i djelom. Dr Bubanovi} je daqe isticao grupaciju ~istokrvnih Hrvata, dakle Slavena, s nikavim, krwim, a katkada i s antislavenskim srcem i duom, tj. odgojem i naobrazbom. Wima Bubanovi} dodaje i one ~istokrvne Hrvate s izrazitim slavenskim srcem i duom, kod kojih intenzivno i jako izbijaju na vidjelo nastranosti slavenskog karaktera. Ovu kompletnu grupaciju Bubanovi} dijeli u dvije kategorije. U jednoj su tzv. inteligentni slojevi, a u drugoj poluinteligencija i seqaci. U kategoriju inteligencije Bubanovi} prvenstveno ubraja ~istokrvne hrvatske katoli~ke sve}enike, kod kojih je rimsko-katoli~ki odgoj ubio slavensku duu. Oni kad ~uju za Slavenstvo, odnosno, za Jugoslovenstvo, odmah im se u dui javqa mr`wa na pravoslavqe, odnosno, strah pred wim. Kad i~itaju Velikog inkvizitora Dostojevskog odbacuju kwigu wegovu s jednakim zgra`awem u dui, kao to ga osje}aju i kod Tolstojevih misli o Kristu i kr}anstvu. U kategoriju inteligencije ~istokrvnih Hrvata - Slavena Bubanovi} ubraja i sve one ~istokrvne Hrvate koji s politi~kih ili osobnih razloga ne priznavaju jugoslavenskog narodnog jedinstva, pa u wihovoj dui i srcu nema pravog Slavenstva. O kategoriji poluinteligencije i seqaka ~istih Hrvata - Slavena, sli~no kao i Qubia Petrovi}, Bubanovi} je imao vrlo loe miqewe: Ona je u dui pogansko-slavenski ~okot, na koji je od najve}e ~esti i to nesolidno nakalemqen u jednu ruku rimski katolicizam, a u drugu seqa~ko, dakle klasno republikanstvo. Rezultat: oba ova monstruma drmaju starodrevnim, hereditarnim ~okotom tako, da pred nas izlazi neko uobra`eno, tvrdokorno, nepovjerqivo, nabusito i za to u ponajvie slu~ajeva glu23

po jadno stvorewe, u kojem titra tek u primitivnim manifestacijama `ivota par~e srca i due slavenske... Kod toga osobito udara u o~i prepotencija i autoritativnost kao znak ograni~enosti i divqa~ke radosti, to evo on rjeava najve}e kulturne i politi~ke probleme... To glupo, primitivno i jadno stvorewe o sebi misli slijede}e: Kako mislim ja, tako misli i ho}e cijeli hrvatski narod. A ja sam do toga doao, jer sam pro~itao sve kwige iz povijesti naeg (hrvatskog-N.@) naroda - re~e jedan od najuglednijih seqaka u mom selu i doviknu trgovcu: to ti zna, ti nisi nita ~itao... Oni su puni neke la`ne samosvijesti jer tobo`e zastupaju svoje miqewe u pitawu naroda, dr`ave, kole, vjere itd. Zato je u tim pitawima masa hrvatskog naroda trska kojom vjetar quqa kraj sve (tobo`we) stabilnosti i tvrdokornosti. Kona~no, Bubanovi} pomiwe i onu kategoriju ~istokrvnih Hrvata Slavena koji su Slaveni po srcu i dui, tj. po odgoju i obrazovawu. On navodi da me|u wima ima qudi razli~itog obrazovawa iz svih slojeva drutva, kod kojih se slavenstvo vrlo dobro razvija s ulagawem skromnih sredstava i malih napora.28) Mi smo 1997. godine objavili kwigu Rimokatoli~ka crkva i hrvatstvo od ilirske ideje do velikohrvatske realizacije 1453-1941, u kojoj smo obradili genezu prevo|ewa srpske ilirske nacije u hrvatstvo rimokatoli~ewem Srba i pretvarawem brojnih rimokatoli~ko-protestantskih naroda (Nijemaca, Ma|ara, Slovenaca, ^eha, Italijana i drugih) u savremenu naciju Hrvata. Prosto re~eno, hrvatstvo je, prema osnovnoj tezi iz navedene kwige, nacionalno gledano sazdano od Srba (oko 70%) i ostatak od gore navedenih naroda. U kwizi je autor posebno naglasio ~iwenicu da su tvorci hrvatstva, Vatikan i Habzbur{ka monarhija, iz pragmati~nih vjerskodr`avnih razloga, ilirsko i jugoslovensko ime jednostavno po~eli (tokom XIX vijeka) prevoditi u hrvatsko i to preko pojedinaca slavenskog i neslavenskog porijekla. Dakle, do{lo se do zakqu~ka da je hrvatska nacija nastajala tokom XIX i XX vijeka zbog vatikansko-austrijskih pragmati~nih razloga {irewa (preko hrvatstva) rimokatoli~ke vjere i habzbur{ke carevine. Za ovakve tvrdwe u naoj kwizi Srbi rimokatolici tzv. Hrvati - Srbi svi i svuda, hrvatske zemqe bez Hrvata (Beograd, 2006), pozvali smo se na egzaktne statisti~ke podatke o nacionalnoj (narodnosnoj) i vjerskoj strukturi stanovni{tva, kako bi se videlo u kojoj se mjeri, zbog svehrvatske unifikacije, smawio broj stranaca i Srba dana{we Republike Hrvatske. Statisti~ki popisi stanovni{tva austrijske pa potom Ma|arske administrativne oblasti Kraqevine Hrvatske i Slavonije (sa Sremom), u razdobqu od 1850. do 1910. godine, daju etni~ku sliku Hrvatske i Slavonije u kojoj su rimokatolici Hrvati predstavqali mawinu. Austrijski statisti~ki podaci o stanovni{tvu austrijskog jugoistoka Evrope, citirani u kwizi Srbi rimokatolici tzv. Hrvati, egzaktno potvr|uju pa i prema{uju teze filologa Kopitara, Vuka, Miklo{i}a, Dobrovskog, istori~ara Tomanovi}a i Bjelanovi}a, kwi`evnika Nikole Tomazea i drugih, o op{toj rasprostrawenosti Srba na prostorima nekada{weg srpskog Ilirika. U kwizi dopisnog ~lana ma|arske akademije nau24

ka Fewe{ Eleka (Fenyes Eleka) Statistika i geografski opis austrijske imperije iz 1857. godine, u austrijskoj carevini je prema popisu stanovni{tva iz 1850. bilo 1,584.134 Srba pravoslavne i rimokatoli~ke vjere. Prema podacima austrijske statistike, Srbi (Szerbek) uglavnom `ive u Krajini (Vegvideken), Srpskoj Vojvodini (Szerb Vajdasagban), Dalmaciji (Dalmatiaban), a podjeqeni su na razli~ite grane, kao {to su [okci ili Buwevci (Schokaczok vagy bunyevaczok), koji su rimokatolici, zatim na Race (Raczok) - pravoslavne Srbe, Crnogorce (Montenegrinok) u Banatu, Morlake (Morlakok) u Istri (Istriaban) i kvarnerskim otocima (quarneroi szigeteken) i u Dalmaciji, isto u Dubrovniku (ugyanitt a ragusaiak), bocheserek, stb.. Broj~ano stawe po pokrajinama bilo je slijede}e: u Srbskoj Vojvodini i Banatu `ivjelo je 402.890 pravoslavnih i rimokatoli~kih Srba (Buwevaca i okaca), u Dalmaciji 409.685, Vojnoj Krajini 339.176, Slavoniji 244.180 pravoslavnih i rimokatoli~kih Srba ([okaca), Istri i kvarnerskim otocima 134.445 rimokatoli~kih i pravoslavnih Srba. (Italijana je bilo oko 60.000, Slovenaca oko 30.000, dok se u popisu Hrvati uop{te ne pomiwu), u ma|arskoj dr`avi (Magyarorszagban) 69.170 du{a. [to se ti~e religije, prema navedenim statisti~kim podacima, Srbi su uglavnom bili pravoslavci ali je mnogo rimokatolika bilo u Dalmaciji i Istri, dok su okci i Buwevci u Ba~koj, Slavoniji, Krajini i Ma|arskoj svi bili rimokatolici.29) Austrijska statistika daje sasvim druga~iju sliku, u odnosu na usvojene nau~ne stereotipe, naro~ito narodnosnog stawa u Istri i kvarnerskim otocima. S jedne strane, brojnost Srba na ovim teritorijama pobija teze ve}ine filologa iz XIX vijeka o hrvatstvu ~akavaca. S druge, pobijaju se teze istori~ara hrvatstva i komunisti~kih istori~ara o svehrvatstvu Istre, pa ~ak i tvrdwa da su Srbi u Istri potomci doseqenih Crnogoraca (!?). Tako je npr. jedan od kqu~nih istoriografskih tvoraca mitolo{kog hrvatstva, Vjekoslav Klai}, tre}i tom svoje kwige Opis zemaqa u kojima obitavaju Hrvati (Zagreb, 1883) posvetio hrvatstvu Istre. Doseqene stanovnike u Istri u XVII vijeku Klai} ne zove Srbima, kao stari mleta~ki i italijanski pisci, ve} Crnogorcima. Vrhunac velikohrvatskog falsifikatorskog be{~a{}a predstavqaju podaci izneseni u tre}em tomu zagreba~ke Krle`ine Enciklopedije Jugoslavije (1958) o stanovni{tvu Istre. Naime, u enciklopedijskoj odrednici Istra navodi se da je u Istri `ivjelo 134.555 Hrvata, uz prisustvo Italijana i Slovenaca. Dakle, istarski Srbi su u potpunosti izbrisani iz narodnosne statistike Istre zamjenom srpskog imena modernijim hrvatskim imenom. Dalmacija je bila srpsko-rimokatoli~ka i srpsko-pravoslavna zemqa, {to potvr|uju statisti~ki podaci navedenog austrijskog popisa iz 1850. godine. Naime, u Dalmaciji, koja je obuhvatala Dubrovnik i Boku, `ivjelo je 330.827 Srba rimokatoli~ke vjere, dok je pravoslavnih Srba ostalo, poslije vjekovnog rimokatoli~ewa, samo 78.858. Prema austrijskoj statistici, nema ni pomena Hrvata ni hrvatskog imena u Dalmaciji. Ogromna ve}ina dalmatinskog stanovni{tva svodila se, dakle, na Srbe rimokatoli~ke i
25

pravoslavne vjere, u ukupnom broju od 409.685 du{a (prema popisu stanovni{tva iz 1850). Prema statisti~kim podacima iz 1846. u Dalmaciji je `ivjelo ukupno 393.715 stanovnika.30) Prema austrijskom popisu iz 1850. Hrvata (Horvatok) je ukupno bilo 1,288.632 i to u Banskoj Hrvatskoj 631.081, Vojnoj Krajini 524.048, Ma|arskoj 78.179, Dowoj Austriji 6.364, Krawskoj 17.697, Moravskoj 663. Prema tim podacima Hrvati su podijeqeni na vi{e grana {to se ti~e dijalekta: Ovdje mo`emo ra~unati na Uskoke koji `ive u Sewu koji pripada sluwskom puku. [to se ti~e religije ima pravoslavaca (nekoliko hiqada unijata). Ina~e Hrvati su iskqu~ivo rimokatolici. U to vrijeme broj Slovenaca bio je neznatno mawi od broja Hrvata (1,153.382) a `ivjeli su u [tajerskoj (362.742), Karintiaban (95.544), Krawskoj 410.722, Primorju i Istri 185.757, Ma|arskoj (49.600), Velenezei kiralysagba 26.317.31) Upore|uju}i austrijske statisti~ke podatke sa mi{qewima navedenih filologa, kartografa, austrijskih hroni~ara iz XVIII vijeka i srpskih istori~ara o hrvatstvu kao geografskom pojmu, o banskoj Hrvatskoj kao slovenskoj (slovena~koj) zemqi, o Hrvatima unijatima i neunijatima (u stvari o Srbima rimokatolicima i pravoslavnim), mo`emo zakqu~iti da hrvatstva u etnografskom smislu nije bilo, ve} se javqalo nominalno kao geografski pojam. Me|utim, sredinom XIX vijeka geografski pojam Hrvata, koji je do tada bio i jedan od naziva za Srbe tro`upanijske Banske Hrvatske, po~eo se ve} utemeqivati kao etnografski pojam. Naime, od tada dio Srba rimokatolika sa podru~ja geografske Banske Hrvatske i Vojne Krajine po~eo je da nosi hrvatsko ime, prvo u regionalnom pa potom, s protokom vremena, i u nacionalnom (etnografskom) smislu. Dakle, prema demografskim statisti~kim podacima uo~qivo je da se hrvatsko ime po~elo {iriti sa podru~ja geografske Banske Hrvatske na Vojnu krajinu od Petrovaradina do Sewa. Tada su srpski Uskoci iz Sewa, po{to su ranije pre{li na uniju preseqewem u @umberak, ve} prihvatili hrvatsko ime. Na kraju treba naglasiti podatak da se prema austrijskom popisu iz 1850. Hrvati uop}e ne pomiwu u drugim tzv. hrvatskim zemqama, odnosno u Slavoniji, Barawi, Dalmaciji i Istri. I prema kasnijim popisima stanovnitva, izrazito je uo~qiva ~iwenica da su Kraqevina Hrvatska i Kraqevina Slavonija u vjerskom i narodnosnom pogledu bile vrlo heterogene pokrajine. Pored pravoslavnih Srba i srpsko-katoli~kog stanovni{tva ([okaca, Buwevaca i skupina koje su po~ele nositi hrvatsko ime) najbrojniji su bili Nijemci. Prema austrijskom popisu stanovni{tva iz 1890. godine wema~kim jezikom govorilo je 117.493 stanovnika; prema popisu iz 1900. godine 134.000, dok je prema popisu iz 1910. wema~kim jezikom govorilo 132.150 stanovnika. Najve}i porast stanovni{tva u Hrvatskoj i Slavoniji zabiqe`ili su Ma|ari zahvaquju}i, kako isti~e hrvatska istoriografija, ma|arizaciji hrvatskog, ali mi bi istakli prvenstveno srpskog i slovena~kog stanovni{tva u vreme liberalnog re`ima Kuena Hedervarija. Prema popisu stanovni{tva iz 1880. godine Ma|ara je bilo 41.417; prema popisu iz 1890. godine 68.794; prema popisu iz 1900. godine 90.180; prema popisu iz 1910. godine 103.405. U Hrvat26

skoj i Slavoniji ~e{kim jezikom govorilo je: prema popisu iz 1890. godine 27.521 stanovnika; prema popisu iz 1900. godine 31.588; prema popisu iz 1910. godine 31.252 stanovnika. Slova~kim jezikom govorilo je prema popisu iz 1890. godine, 13.614, prema popisu iz 1900. godine 17. 342, prema popisu iz 1910. godine 21.458 stanovnika.) Broj stanovnika koji su govorili slovena~kim jezikom podupire Kopitarevu i Miklo{i}evu tezu o pripadnosti svih kajkavaca Hrvatskog zagorja korpusu slovena~kog naroda. Prema popisu stanovni{tva iz 1880. godine slovena~kim jezikom govorila su 20.102 stanovnika, dok je prema popisu iz 1900. godine slovena~kim jezikom govorilo 19.180 stanovnika. Do posledweg austrijskog popisa iz 1910. godine zabiqe`en je drasti~an pad broja Slovenaca na 15.686 pripadnika.) Uzroci takvog populacionog kretawa ne mogu se utvrditi bez studijskih istra`ivawa. Mo`emo samo naga|ati da li se broj Slovenaca smawio usled naglog iseqavawa, ili zbog novog rimokatoli~kog kursa koji je i{ao ka {irewu hrvatskog imena, naro~ito od Prvog hrvatskog katoli~kog sastanka 1910. godine. Tako|e je uo~qivo da je opao i broj Nijemaca i ^eha prema popisu iz 1910. u odnosu na popis iz 1900. godine. Vjerska pripadnost stanovni{tva bila je tako|e vrlo raznolika. Rimokatolika, razli~itog narodnosnog i nacionalnog sastava bilo je najvi{e 1,863.847 prema popisu iz 1910. godine. Treba ista}i da je u razdobqu od 1869. do 1910. bio veliki porast rimokatolika - za oko 600.000 pripadnika). Kada se od ukupnog broja rimokatolika (prema popisu iz 1910) oduzmu brojni stranci, koji su bili uglavnom rimokatolici, dobije se zbir od oko 1,550.000 rimokatolika Slovena (Srbi rimokatolici, Buwevci, [okci i nova nacija Hrvata). S pribli`avawem kraju XIX vijeka navedeni Srbi rimokatolici u sve ve}oj mjeri po~eli su nositi hrvatsko ime, ali ne treba zaboraviti da su u to vrijeme bili brojni [okci i Buwevci. Pravoslavaca ili grko-isto~nih bilo je, prema popisu iz 1910. godine, 649.453. Iako je bio visok natalitet pravoslavnih Srba, porast stanovni{tva nije bio na nivou onoga kao kod rimokatolika. ^ak je u odre|enim periodima zabiqe`en i pad broja pravoslavnih Srba (1869. godine 511.802, a 1880. godine 497.746 pripadnika). Prema popisu iz 1890. godine zabiqe`en je porast na 567.443, dok je prema popisu iz 1900. godine bilo 612.628 pripadnika.) Kwiga prof. dr [e{eqa Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat veta~ke hrvatske nacije (Beograd, 2007, izala kao posledwa u nizu navedenih kwiga, ima izuzetan nau~ni zna~aj, ali i zna~aj za dana{wu dnevnopoliti~ku borbu protiv brojnih antisrpskih nazoviintelektualaca koji uporno prekodrinske srpske etni~ke prostore nazivaju nesrpskim, tvrde}i da su ih Srbi tokom najnovijih ratova okupirali kako bi stvorili Veliku Srbiju. Prema podacima iz [e{eqeve kwige, a i drugih navedenih kwiga, nacionalno-vjerski pojam Srba katolika iz kojih je nastala ve}ina Hrvata, ima potpuno egzaktno istorijsko utemeqewe, uz napomenu da je dobar broj stranaca rimokatolika u tzv. hrvatskim zemqama prihvatio hrvatsko ime. S druge strane, navedena kwiga dr Vojislava [e{eqa najboqe svjedo~i o perfidnoj vatikanskoj politici na Balkanu, koja se svodi na vjekovno misionarsko i prozelitsko djelovawe nad pravoslavnim Srbima. Ina~e
27

prof. dr eeq u svojim obimnim kwigama pisao je o vatikanskoj krivici za mnoga stradawa srpskog naroda, za vjerske ratove koji su se vjekovima vodili izme|u Srba tri vjere. Uzro~nik najnovijih krvavih ratova na prostorima bive Jugoslavije je u velikoj mjeri vjerski faktor. Zbog toga je i dr eeq ulo`io veliki napor da, u te{kim uslovima ha{kog pritvora, preko kwige Zlo~ina~ki projekat vjeta~ke hrvatske nacije, ali i prethodne ~etiri kwige o Vatikanu, objelodani rimokatoli~ku strategiju izazivawa ratnog sukoba izme|u pravoslavnih, islamiziranih i rimokatoli~kih Srba, od kojih su stvarani Hrvati. Za uspjelu realizaciju velikohrvatske akcije, pored Vatikana i RKC, dr eeq pripisuje najve}e zasluge crvenim ustaama ili komunistima Josipa Broza, koji je dodatno utemeqio antisrpsku politi~ku platformu. eeq s pravom predstavqa Josipa Broza kao Kominterninog antijugoslavena i srbofoba, koji je ve} u Kraqevini SHS (Jugoslaviji) ocrnio srpsko ime, tradiciju i pravdoqubivi oslobodila~ki narodni mentalitet. eeq isti~e da se Tito kao zloduh uspravio nad Srbijom i celim srpskim narodom, sistematski potiru}i skoro sve tekovine oslobodila~kih ratova koje su Srbi vodili prethodnih vekova, da se nimalo ne ustra~ava da celi srpski narod optu`i za ugwetavawe drugih naroda. S druge strane, eeq pomiwe i Brozovo izra`eno antijugoslavenstvo, po frankova~kom i radi}evsko-ma~ekovskom modelu, pa u tom smislu navodi Brozov velikohrvatski nacionalni katehismus, objavqen u Proleteru 1937. godine: Hrvatski narod tra`i slobodu i ravnopravnost, on tra`i mira i hqeba, on ho}e da se slobodno politi~ki, privredno i kulturno razvija. Jesu li komunisti za to ili ne? Nema nikakove sumwe da su komunisti za to. Oni se, tavie, odlu~no bore za te zahtjeve i potrebe hrvatskog naroda. Komunisti su dosqedni pobornici prava svakog naroda za samoopredjeqewe (to u prevodu ozna~ava nacionalni separatizam - N.@). To zna~i da se komunisti bore da hrvatski narod sam, bez i~ijeg tutorstva i pritiska, svojom slobodnom voqom odlu~uje o svojoj sudbini. Komunisti su odlu~ni protivnici svake nasilne asimilacije (stapawa, pretapawa) pojedinih naroda (ne daj Bo`e u jugoslovenstvo - N.@). Zbog toga oni osu|uju i pobijaju sve pokuaje beogradskih vlastodr`aca da sa lica zemqe zbriu hrvatski narod, da Hrvate pretvore u Srbe ili Jugoslovene, da Hrvate naprave plemenom, makar i troimenog naroda. Komunisti smatraju da su Hrvati, Srbi i Slovenci tri posebna, bratska naroda. Bra}a ostaju bra}om ako bratski rade i bratski se sporazumijevaju, ina~e postaju nebra}om i neprijateqima. Komunisti su odlu~ni protivnici svakog ugwetavawa i izrabqivawa. Zbog toga oni osu|uju i odlu~no se bore protiv ugwetavawa hrvatskog naroda, koje provode velikosrpska gospoda i bogatai u svom interesu. Ugwetavawe hrvatskog naroda jeste jedna nepravda za hrvatski narod, a nesre}a i za srpski narod, jer narod koji ugwetava druge narode ne mo`e biti ni sam slobodan. Komunisti su protivnici svakog izrabqivawa i pqa~kawa jednog naroda, jedne klase ili pojedinog ~ovjeka. Zbog toga se komunisti bore protiv pqa~kake politike beogradske gospode i beogradskih kapitalista, koji privredno pqa~kaju hrvatski narod. Oni osu|uju beogradsku privrednu po28

litiku, kojoj hrvatski narod pla}a velike da}e i poreze, koji se onda troe za veliki dr`avni aparat, u kojem su u ogromnoj ve}ini, ili se troe u objekte koji se grade na srpskoj teritoriji. To to vrijedi na privrednom, to isto vrijedi i na prosvjetnom, zdravstvenom i socijalnom poqu.32) U wema~kom listu Rundau, od 16. marta 1939, Josip Broz je pod pseudonimom V. Viktorov, objavio ~lanak Borba Hrvata za samoopredjeqewe. Prema ocjeni dr eeqa, ~lanak obiluje floskulama o velikosrpskoj bur`oaziji, frazama o wenom teroru nad jedinstvenim hrvatskim nacionalnim pokretom (ideoloko-politi~ki raznorodnim-N.@), da bi u kqu~nom dijelu afirmisao Ma~ekovo nacionalno programsko integrisawe: Oko Ma~eka se obrazovao iroki narodni pokret, koji je daleko prevazilazio okvire Hrvatske seqa~ke stranke. Ovom pokretu su se prikqu~ile skoro sve gra|anske grupe, od demokratskih do otvoreno reakcionarnih i profaisti~kih. Posqedwi su stalno ili na kompromise, na kapitulaciju pred Beogradom i htjeli su da usmjere vrh pokreta protiv hrvatskih radnika i seqaka, protiv jedinstva demokratskih snaga, protiv narodnog fronta. Protiv ovih reakcionarnih uticaja borili su se demokratski elementi hrvatskog pokreta, koji su nali iroku podrku me|u hrvatskim radnicima i seqacima....33) Josip Broz je izra`avao oduevqewe uspjehom pregovora izme|u Dragie Cvetkovi}a i Vlatka Ma~eka u maju 1939. godine. Zvani~no saoptewe, u kojem je re~eno da su pregovara~i doli do sporazuma o rjeewu hrvatskog pitawa, izazvalo je, prema Brozovim ocjenama, oduevqewe u ~itavoj Jugoslaviji. Za Broza su bili uznemiravaju}i glasovi o odugovla~ewu priznawa postignutog sporazuma od strane beogradskih vlastodr`aca.34) U izvjetaju Kominterni iz septembra 1939. Broz je naglaavao da su hrvatske narodne mase zadovoqne postignutim sporazumom i teritorijalnim razgrani~ewem. Qubia Petrovi} je gotovo podudarno, kao i dr eeq, isticao kontinuirani antisrpski kurs jugoslavenskih komunista i Broza, kao i jedinstvenu nacionalnu platformu odbrane hrvatstva od svih prividno suprotstavqenih ideoloko-politi~kih hrvatskih frontova (klerikalaca, frankovaca - ustaa, liberala, komunista).

Duhovno dominantni wema~ki narodnosni mentalitet u nacionalnoj mjeavini hrvatstva

U rukopisu Qubie Petrovi}a isti~e se da su jedino Wemci mogli biti oni koji su u punoj mjeri dali hrvatskom mentalitetu i karakteru onaj austro-wema~ki ton i pe~at, i to ne samo zato to su pristupili prvi i u ve}em broju Hrvatima, ve} i zato to su bili po kulturi i civilizaciji najja~i od svih ostalih naroda, koji su kao sastavni delovi ulazili u hrvatstvo. Po wegovom miqewu, tu ~ak nije mogao bogzna ta da u~ini ni onaj jak priliv srpske i slovena~ke krvi u hrvatske `ile, pa je sve to bilo premalo da se nadja~a premo} nema~kog elementa, poduprtog jo jakim ostalim narodnosnim elementima arene Austro-Ugarske monarhije. Petrovi} je svoje tvrdwe podupirao svojom statistikom hrvatstva, po kojoj su narodno29

sne elemente hrvatstva, pored 45% Srba (prema naim istra`ivawima Srbi su ~inili do 70%), Wemci ~inili 25% i 15% ostali austrijski narodi zajedno (Slovenci, Ma|ari, ^esi, Italijani,, Poqaci Jevreji i drugi). On je daqe procjenivao da bi na tzv. ~ist autohtoni element ili starosjedioce otpalo jedva nekih 30%. Petrovi} je ipak, kad je malo boqe razmislio i taj ~ist autohtoni element hrvatstva sveo ispod 15%, ako se odbiju oni Srbi rimokatolici koji su za srpskog kraqa Mihajla, a uz pomo} pape Aleksandra III, osnovali samostalnu srpsku katoli~ku crkvu u Baru 1067, koja je obuhvatala sve zemqe od Save i Cetine do Bojane i Drima. Tu je mislio na osnivawe Arciepiskopije barske i primasije srpske, na ~elu sa rimokatoli~kim srpskim Primasom. Poslije takve Petrovi}eve korekcije brojnosti autohtonih Hrvata, srpska osnova hrvatstva pove}ala se na 60%. Petrovi} je ipak priznavao nekakvu, u egzaktnoj istoriografiji nepoznatu, malu etnoloku osnovu hrvatstva od nekih 15%, smatraju}i najvjerovatnije ~akavce za jedine stare Hrvate, koju smo mi u svojim kwigama i ~lancima u potpunosti negirali preko teze da su u ~akavskoj Istri i na kvarnerskim otocima dominirali Srbi. Procenat Nijemaca u hrvatskoj naciji je po naem miqewu malo pretjeran, pa smatramo da taj procenat mo`e i}i do 20%. Prema austrijskom popisu iz 1850, rimokatolika koji su po~eli nositi hrvatsko ime bilo je oko 1,200.000, a po austrijskom popisu stanovnitva iz 1910. wema~kim jezikom je jo uvijek govorilo 132.150 Nijemaca. Koliko ih je prethodno po~elo nositi hrvatsko ime teko je precizno utvrditi. Petrovi} je navodio da su krajem XIX vijeka najve}a hrvatska mjesta, Zagreb, Vara`din i Osijek, bili ~isti wema~ki gradovi. Stanovnici tih gradova, ali i drugih mawih gradova, bili su i svi ostali narodi i narodi}i ~iji su se delovi svojevoqno izgubili u hrvatstvu, Slovenci, Ma|ari, ^esi sa Slovacima, Talijani, Poqaci, Jevreji i drugi. Kao dokaz za svoje tvrdwe, po Petrovi}u je dovoqno zaviriti u ma koji bilo popis hrvatskih prezimena ili wihov imenik (pa i telefonski-N.@), pa da ~oveka zabqesne neverovatno arenilo narodnosnih prezimena, od kojih je ogromna ve}ina nehrvatska. Petrovi}eve tvrdwe o germanstvu ve}ih hrvatskih gradova, pa i gradi}a, potvr|uju radovi vie rimokatoli~kih autora (primjer dr Nikole Andri}a koji je 1900. u jednom ~asopisu napisao posve kratku crticu o wema~kom Zagrebu). Poslije wega je npr. rimokatoli~ki senior, dr Velimir De`eli}, napisao brouru Iz wema~kog Zagreba - prinos kulturnoj povjesti Hrvata (Zagreb, 1901), u kojoj isti~e potpunu demografsko-nacionalnu i kulturnu dominaciju wemstva. Me|utim, takvu wema~ku dominaciju De`eli} falsifikatorski izvodi iz tzv. wema~kih germanizatorskih akcija protiv Hrvata, naro~ito od vremena carice Marije Terezije. Za germanizatorske akcije De`eli} je, to je i razumqivo zbog wegovog rimokatoli~kog seniorskog antiliberalizma, optu`ivao i slobodnozidarske lo`e, izuzimaju}i Drakovi}evu lo`u koja je koristila latinski jezik. Ali su zato osamdesetih godina XVIII vijeka lo`e u Osijeku, Peti i Temivaru po~ele raspravqati na wema~kom jeziku. Qubav prema wema~30

kom jeziku naro~ito je gajio grof Ladislav Erdedi, pa je 1774. utemeqio novu wema~ku lo`u u Vara`dinu. Petero bra}e (Erdedi, Haslinger, Drakovi}, Wohlgemuth i grof Karlo Auersperg) utemeqili su lo`u K trim zmajevima. Senior De`eli} potom je zakqu~io da nema dvojbe da su predstavnici tih lo`a mnogo utjecali na `ivot tadawe duevne aristokracije, pa se samim time sve vie wema~kih kwi`evnika javqalo u Zagrebu. De`eli} je daqe isticao da je hrvatski kwi`evnik Tito Brezova~ki, iako tobo` hrvatski pisac, u Pleternici pisao na slavonskom jeziku. De`eli} nije mogao da preuti ni ~iwenicu da je tzv. hrvatsko plemstvo latinski jezik smatralo svojim materinskim jezikom. On je navodio da su zagreba~ke wema~ke novine Kroatischer Korrespondent objavqivale hrvatsko-slavonske i krajike novosti.35) Dominantan mentalitet wemstva je ostao prisutan kod brojnih pripadnika nacije hrvatstva, naro~ito intelektualaca wema~kog ali i slavenskog (srpskog porijekla). Slavqewe pangermanije prisustno je od slavena Stjepana Radi}a - habsuburkog himnopojca, arhijevrejina Josipa Franka, pa do Ive Pilara koji je npr. i pred propast K. und K. monarhije slavio prejasni carski dvor i habzburku dinastiju. Naime, Pilar je i tokom 1917. hrvatstvo netedimice uklapao u budu}u pangermaniju, pa je i svoj nacionalni program uklapao u politi~ki sklop poslije zavretka rata. Naime, Pilarov dr`avnopravni program wegove nove Hrvatske politi~ke stranke, koja je trebala biti osnovana poslije zavretka Prvog svjetskog rata (u pobjedni~koj Habzburkoj monarhiji), bio je uskla|en s dualisti~kim ure|ewem Monarhije. Zato je u ta~ki III programa precizirao da je dr`avnopravni program nove stranke ujediwewe hrvatskih zemaqa: Hrvatske, Slavonije, Dalmacije, Bosne i Hercegovine u jedno autonomno upravno tijelo unutar habsburke monarhije, koje je imalo stajati pod politi~kim vodstvom Hrvata i biti na taj na~in spojeno sa ostalim dijelovima Monarhije, da koli interesi Hrvata toli legitimni interesi obijuh dr`ava Monarhije budu dovoqno zati}eni. Pilarova nova stranka, u velikoj i mo}noj habsburkoj monarhiji vidjela je najboqu garanciju za svoj obstanak. Zbog toga, kako precizira Pilar u IV ta~ki programa, dosqedno histori~koj tradiciji hrvatskog naroda pripravni su Hrvati ulo`iti svu svoju materijalnu i moralnu snagu za odr`awe i unapre|ewe Habsburke monarhije. Za uzvrat, Hrvati zahtjevaju da Monarhija udovoqi zahtjevima pod III, i da im osigura narodni i dr`avni opstanak, kano i povoqni i nesmetani, narodni, dr`avni, gospodarski i kulturni razvitak u svome okriqu. Pilarov strana~ki program je u stvari iao u pravcu trijalisti~kog dr`avnopravnog preure|ewa Habsburke monarhije, prema snovi|ewima pokojnog prestolonasqednika Franca Ferdinanda. S druge strane, Pilar u programu daje programsko obe}awe da }e Hrvati svoje djelovawe i dr`awe vazda udesiti prama probitku cjelokupnosti Monarhije, pa je zato smatrao svaku bezobzirnu borbu za premo} u Monarhiji tetnom za wen opstanak....
31

Nova Pilarova stranka je najavila priznawe hrvatsko-ugarske nagodbe iz 1868. godine, ali ga nije u potpunosti zadovoqavala u geopoliti~kom i nacionalnom pogledu: ...Iskustvom od zadwih pedeset godina ustanovqeno je, da nagodba od 1868. ne osigurava Hrvatskom narodu povoqni razvitak ni u narodnom, ni u dr`avnom, ni u gospodarskom a ni u kulturnom pogledu. Poto se nagoda ne mo`e protegnuti na sve zemqe pod to~kom III. navedene, nastojati }e stranka da se sadawa nagoda zamjeni novim ure|ewem odnoaja prema Monarhiji, koje }e obuhvatiti sve pod III. navedene zemqe i Hrvatima u okviru Monarhije zajam~iti povoqni narodni, dr`avni, gospodarski i kulturni napredak. Poticawe stvarawa nacije mjeanaca, s novim vjersko-nacionalnim elementom Muslimana, Pilar je nagovjestio u VII ta~ki nacrta programa stranke: Nova stranka vidi u Muslimanima hrvatskog jezika na Balkanu u glavnom potomke Hrvata bogomilske vjere. Ona }e dosqedno tome privesti i wih hrvatskom politi~kom, kulturnom i gospodarskom radu, jam~e} im potpunu slobodu islamske vjeroispovijesti i potporu za odr`awe polo`aja u Bosni i Hercegovini. Nova velikohrvatska Pilarova stranka ipak je priznala da u pomenutim hrvatskim zemqama (u ta~ki III) `ivi i srpski narod, s kojim }e Hrvati, kao sa najbli`im srodnicima podr`avati najboqe sveze i izbjegavati svako suvino trvewe, pod uslovom da Srbi priznadu da su Dalmacija, Slavoni-

ja, Bosna i Hercegovina po histori~kom pravu i narodnoj ve}ini hrvatske zemqe, te }e pod tim uvjetom Srbima kao narodnoj mawini zajam~iti one
pravne zatite, koje je suvremena upravna znanost na zatitu narodnih mawina oblikovala. Pilarov velikohrvatski program je u nacionalnom pogledu ostvaren obrazovawem Republike Hrvatske 1991, kada su Srbi ustavnim rjeewem od konstitutivnog naroda SR Hrvatske pretvoreni u nacionalnu mawinu doqaka i nepo}udnih elemenata. Pilar je na kraju u ta~ki IX ostavio amanet hrvatskom narodu, koga su se Hrvati kroz XX vijek u potpunosti konsenzualno pridr`avali, i koji se kroz XX vijek u potpunosti ostvario. Naime, Pilar je propisao svojoj stranci u osnivawu da }e se dr`ati na~ela da narodni interes ide vazda nad strana~ki i osobni interes i da bezuvjetna narodna solidarnost ima vezati sve Hrvate bez obzira na vjeroispovijest, stale`, i strana~ku pripadnost. Upravo se osnovna koncepcija rukopisa Qubie Petrovi}a zasniva na koncepciji o skladnom nacionalnom djelovawu svih ideologija i politika u Hrvata, dakle, nacionalno se stavqa iznad svih politi~kih, ideolokih, socijalnih i vjerskih konfrontacija.36) Pora`eni habzburki legitimisti su se svim sredstvima borili protiv teritorijalnog epiloga Prvog svjetskog rata. @al za izgubqenom Dvojnom monarhijom sve vi{e se pretvarao u `equ da se poku{a oformiti tre}i virtuelni dio Habzbur{ke monarhije, ~isto rimokatoli~ki, u obliku Velike Hrvatske. Trijalisti~ki model Habzbur{ke monarhije Franca Ferdinanda, sa Hrvatskom kao tre}im dijelom, ostao je neostvaren. Stvarawe Velike Hrvatske, kao ideolo{ke uzdanice K. und K. monarhije, stalno je podupirano. Granice te Velike Hrvatske u stvarawu morale su se u naj32

mawu ruku podudarati sa krajwim austro-ma|arskim granicama. Naime, Velika Hrvatska je morala da obuhvati i Srem do Zemuna, ali i Barawu, Ba~ku i Banat. Dakle, preko Velike Hrvatske je trebalo da se izvr{i restauracija Habzbur{ke monarhije. Projekt stvarawa Velike Ma|arske je poslije Prvog svjetskog rata napu{ten zbog realnijeg plana stvarawa Velike Hrvatske u koju bi se ukqu~ili svi rimokatolici srpskih zemaqa. Naime, te{ko je bilo ukqu~iti zemqe sa malim brojem Ma|ara u nekakvu Veliku Ma|arsku.

Terminoloka upotreba pojma bastardia u istoriografiji i kwi`evnosti

Pojam bastard u terminolokom zna~ewu upotrebqava se u biolokom (zoolokom) zna~ewu mjeanaca, kopilanstva (italijanski bastard, panski bastardo u zna~ewu vanbra~no dete, kopile; zooloko zna~ewe melez koji dolazi od sparivawa razli~itih vrsta npr. kowa i magarca, vuka i psa i sl; bastardirati, botani~ki pojam koji ozna~ava razmno`avawe putem ukrtawa razli~itih vrsta. (Milan Vujaklija - re~nik stranih re~i) Prema Rije~niku talijansko slovinskom Dragutina Par~i}a (Zadar 1868) rije~ bastarglia ozna~ava izrode, kopilanstvo; rije~ bastardire izra|ati se; rije~ bastardo odro|en, kopile; rije~ bastardume izro|eno pleme. Autor ovog rukopisa Qubia Petrovi} pojam bastardije je posmatrao u smislu narodnosnih mjeanaca, a ne u smislu danaweg iskqu~ivog tuma~ewa bastardije kao kopilanstva. O problemu bastardije hrvatstva razmiqao je kwi`evnik i istori~ar kwi`evnosti @ivko M. ^ule iz Zagreba, koji je 2005. djelo anonimnog autora (Scriptor Gravis Incognitus) Bastardia - origo gentes et civitatis cum sacrae cantiones - sa starobastardijskog jezika i oblog, uglatog i mnogo nezgodnog bastardijskog pisma, tekom mukom deifrovao i na savremeni, celom svetu razumqiv jezik prilagodio, za tampu priredio i drugoja~ije uredio. Dr`avu Bastardiju autor je predstavio slijede}im epitetima: U dr`avi Bastardiji mahom su `iveli Bastardi (prastari Hrvati -N.@). Bila je to vazda neobi~no ~ista dr`ava u svakom pogledu, kako sa stanovita savesti tako i eti~ki gledano. Stoga ne treba da ~udi da je tamo jedna od naj~e}ih potapalica ona ve} pomalo legendarna izreka koja glasi: Moja je savest ~ista! dok onaj koji ima neke rezerve ili ga mu~e odre|ene sumwe uvek mo`e da ode do najbli`eg svetenika koji }e da ga odrei svih grehova to ga verovatno priti}u, jer lepo pie u Novom zavetu da nema tog greha koji Gospod ne}e da oprosti, uz uslov da se ~ovek iskreno pokaje i obe}a da ne}e da ga ponovi, sem u kjajwoj nu`di i za Domovinu. Pored toga ~ista savest mo`e u Bastardiji dosta jeftino da se kupi ispred svake boqe crkve od za to zadu`enih fratara koji se u slobodno vreme, kad ne prodaju oprost, bave i putawem krvi iz svih delova tela, uveravaju}i presene}ene i pomalo zaprepatene sumwi~avce da je to za wihovo dobro....37) U daqem tekstu autor pie o prevo|ewu raznih bezna~ajnih etni~kih grupa u naciju Bastarda: Istini za voqu, u Bastardiji su `ivele i neke dru33

ge bezna~ajne nacionalne ili etni~ke zajednice ili mawine (Srbi i ostali -N.@), ali i pripadnici tih grupa bi, pre ili posle, gotovo u pravilu postajali pravi ili u najmawu ruku politi~ki Bastardi, pa }emo wih zato ovde potpuno opravdano posve da zanemarimo, tim vie to se ovi posle izvesnog vremena vie po ni~emu nisu mogli razlikovati od pravih Bastarda, o ~emu govore mnogi vredni dokumenti....

Banovina Hrvatska Tu|manov san

Suvremeni trenutak uglavnom potvr|uje istorijske navode, u ovim naim uvodnim napomenama, o nepromjewivom karakteru politike velikohrvatstva (hrvatstvo iznad ideologija i politika). Kao primjer navodimo optu`bu Hakog tribunala za bosansko-hercegova~ku hrvatsku estorku za udru`eni zlo~ina~ki poduhvat, sa ciqem stvarawa ~iste Velike Hrvatske, koja potvr|uje stalni ideoloki i politi~ki rad internacionalne nacije na stvarawu ~istog nacionalnog svehrvatskog prostora. Optu`eni bosansko-hercegova~ki Hrvati radili su na realizaciji Tu|manove velikohrvatske ideje o stvarawu Hrvatske, i to u granicama Banovine Hrvatske iz 1939, poslije okupacije dijelova Bosne i Hercegovine. Ovaj primjer nas podsje}a na fatalnost odluke Britanaca i namjesnitva kneza Pavla da obrazuje Veliku Hrvatsku u liku Banovine Hrvatske. O~ito je da kod hrvatske politike (ali i hrvatskog puka) ciq opravdava sredstvo, jer po wemu zlo~in ne postoji ako je on po~iwen nad Srbima za ostvarivawe svetih rimokatoli~kih ciqeva stvarawa Velike Hrvatske (dodue na srpskoj zemqi). Brojne domoqubne makijavelisti~ke izjave mogle su se ~uti od vremena zavretka gra|anskog rata u Jugoslaviji (19911995) pa do danas, i to naro~ito povodom pokuaja procesuirawa hrvatskih ratnih zlo~ina nad Srbima. Obi~no je rimokatolik Hrvat, nacionalni mjeanac, odbacivao od sebe bilo kakvu odgovornost i za najte`a zlo~ina~ka djela, ako su ona u~iwena zbog ostvarewa nacionalnih ideala, odnosno hrvatskog sna u obliku ~iste Velike Hrvatske. Dakle, hrvatski makijavelizam podrazumjeva da se po~iwena zlo~instva ne sankcioniu nikakvim me|unarodnim krivi~nim zakonima, ali ni moralnim qudskim na~elima i sentimentalnim obzirima, bez obzira na podmukle i bezobzirne zlo~ina~ke radwe nad srpskim izmaticima, koje su prethodno i odobrene (propisane) kao neophodne od ideologa pravako-frankova~kog antisrpskog pokreta kroz istoriju XX vijeka. Za unitewe srpskih nevjernika i izmatika propisana su kao dozvoqena i najbestijalnija krvolo~na sredstva, samo da se do|e do ciqa makijavelisti~kom metodom, bez obzira to je ciq zasnovan na prethodnoj okupaciji istorijskih srpskih zemaqa na prostorima od Istre do Boke, sa granicama na Dravi, Dunavu i Drini. Na`alost, pronicqiva, dubinska futuristi~ka proro~anstva Qubie Petrovi}a su se ve} u dobroj mjeri i ostvarila. Prvo, on je isticao zna~aj Banovine Hrvatske, za koju je i sam Tu|man 1990. govorio da je weno obnavqawe ostvarivi nacionalni san svih Hrvata, i to samo kao privremena dr`avna forma. Kao i ma~ekovci 1939, Frawo Tu|man je govorio da daqe od
34

Banovine Hrvatske ne treba i}i za podu`e vremena. Jer osnivawem Banovine Hrvatske po mi{qewu ma~ekovaca u Zagrebu, Hrvati su dobili sav svoj teritorij, osim delova Bosne i Vojvodine (a vremenom bi dobili i to). Po Petrovi}evom predvi|awu, da se Banovina Hrvatska odr`ala bar deset godina, sva preostala Jugoslavija postala bi za najkra}e vreme wihova kolonija: Da se Banovina Hrvatska mogla odr`ati samo desetak godina, hrvatska vlast, kultura i uticaj tako bi temeqito preplavili sve srpske krajeve i preudesili srpske narodne mase da bi od celog srpstva ostala tek neka bedna senka. Srbi bi se stideli svog imena i vere i smatrali bi se sre}nim da mogu postati Hrvati i katolici. Qubia Petrovi} je o~ekivao da }e u budu}oj velikohrvatskoj Jugoslaviji Hrvati postepeno progutati i pohrvatiti sve {to je srpsko. U vreme Nezavisne Dr`ave Hrvatske hrvatski politi~ari svih ideolokih smjerova, govorili su da u Hrvatskoj, Slavoniji, Bosni, Hercegovini i Dalmaciji uop{te nema vi{e Srba, dok je Vojvodina buweva~ka, tj. hrvatska. Ostalo je jo samo da se pohrvate Crna Gora i Srbija. O tome je Qubia Petrovi} izrekao slijede}i sud: to se ti~e Crne Gore, u Zagrebu veruju, da su komunizam i partizanstvo toliko umrtvili svaki ose}aj Crnogoraca za pravoslavqe i srpstvo, da }e to biti igra~ka da se od Crnogoraca za najkra}e vreme naprave najqu}i Hrvati. To }e zaista biti prava Crvena Hrvatska. U tome pogledu ve} sad se naveliko kroje planovi u Zagrebu, kako da se {to vi{e Crnogoraca pove`e sa Hrvatima i Zagrebom. Predvi|aju se stipendije za crnogorsku omladinu, koja }e se vaspitavati u Zagrebu u hrvatskom duhu. Spremaju se naro~ite povlastice i koristi za Crnogorce koji prihvate hrvatsku tezu. Ve} danas, u usta{koj Hrvatskoj, Crnogorci kao {to su tedimlija, Sekula Drqevi}, Jovan Plamenac i wima sli~ni, u`ivaju veliki ugled, otvorena su im sva vrata, a u budu}nosti, kad ma~ekovci do|u na vlast, te privilegije i protekcije ima jo{ da se poja~aju. U najgorem slu~aju ostavi}e se Crnogorcima unijatska ili ~ak mo`da pravoslavna vera, koju je ve}, uostalom, Paveli} proglasio hrvatskom. to se Ju`ne Srbije ti~e (u Zagrebu ne vole taj naziv, ve} vele Macedonija) na `alost hrvatsku, tu nema drugog izlaza, nego da se ta oblast prepusti za sada Bugarima... I tako na kraju krajeva, preostaje jo{ samo Srbija, koju }e Hrvati

snagom svoje hiqadugodi{we kulture, politi~kom vla{}u i mudro{}u toliko nagrizati i prite{wavati, da bi Srbi po dana{wem ra~unu Hrvata za tri do ~etiri decenija mogli biti zbijeni u naju`e granice [umadije i svedeni na sudbinu Lu`i~kih Srba u Nema~koj. Eto, to im je zapravo politi~ki ideal i krajwi ciq. Zaista impresivna proro~ka procjena srpskog narodnosnog nestajawa, koja se ostvarivala od 1945. pa do danas. Proro~ki rukopis Qubie Petrovi}a nastajao je tokom 1943. godine, dakle poslije silnih besprimjernih (bestijalnih) zlo~ina koje je Nezavisna Dr`ava Hrvatska u~inila nad srpskim narodom. Autor je objawavao uzro~nike monstruoznog ponaawa velikog dijela poklonika hrvatstva, i to preko neprirodnog nastanka te nove nacije kao mjeavine (konglomerata) naroda. Bijes i o~aj koji izbija iz pera autora nastao je kao posqedica do tada nevi|enih zlo~ina poklonika hrvatstva nad srpskim narodom prvih
35

godina NDH, pa se mo`e razumjeti i wegova, sa gledita kriti~ke istoriografije, ponekad prenaglaena ocjena pojedinih istorijskih doga|aja Ova Petrovi}eva kratka povijest Hrvatstva, ili boqe re~eno istorija bastardske osnove nacionalnih mjeanaca, je djelo u kojem je autor preokupiran hrvatskom konvertitskom i mnogorodnom nacijom, koja je samim time u tom smislu jedinstvena pojava na evropskim prostorima. Dakle, rukopis Qubie Petrovi}a demontira kratku jednovjekovnu povijest hrvatstva kroz primjere izuzetno pragmati~nog ponaawa hrvatskih politi~kih i pri tom raznorodnih ideolokih usmjerewa, koja su kroz istoriju XX vijeka ~esto prolazila kroz faze nacionalno koristoqubivog krvolo~nog bezumqa.

Bro{ura Amerikanskog srbobrana iz 1944. godine

Rukopis teksta Qubie Petrovi}a, koji smo prethodno pronali u Vojnom arhivu u Beogradu (~etni~ka arhiva, Propagandno odeqewe Vrhovne komande, signatura K 157, reg. 46/2), objavila je ve} 1944. godine u Pitsburgu (Pittsburg) tamparija Amerikanskog Srbobrana u obimu od 80 strana. Ta broura, uporno skrivana od jugoslavenske i srpske javnosti, ostala je u okvirima stroge tajnovitosti i nedoku~ivosti za istori~are nau~nike, iako se weni primjerci nalaze u biblioteci Istorijskog instituta u Beogradu i biblioteci manastira Hilandar (!?). Autoru ovih uvodnih napomena prosto je neshvatqivo da svi oni koji su znali za postojawe jedne ovakve izuzetne kwi`ice, nisu objavili bar weno prosto reprint izdawe. Ova broura je vrlo zna~ajna jer svjedo~i o podloj antisrpskoj politici raznih ideolokih stvoriteqa rimokatoli~ke formacije hrvatstva. Ne treba zaboraviti da je ova broura nastajala u godini antiravnogorskog (anti~etni~kog) zaokreta tzv. jugoslavenske emigrantske vlade (pod engleskim pritiskom), tj. u godini vladinog, i pod wenim pristiskom, Monarhovog opredjeqewa za antisrpsku komunisti~ku politi~ku opciju Broz-ubai}. Zbog takvog nezavidnog stawa ideoloke i politi~ke svijesti (politika bratstva i jedinstva, politika ideoloko-politi~ke strahovlade i torture) ni prvobitni izdava~i, ni ira nau~na jugoslavenska javnost, nije se pitala da li je Qubia Petrovi} stvarni autor ovog izuzetnog teksta, ili se radi o pseudonimu (la`nom imenu stvarnog autora). Zahvalni smo Amerikanskom Srbobranu to se u zemqi Slobodnog svijeta i izvorne demokratije usudio objaviti jedan ovakav tekst izuzetno obrazovanog i pri tom hrabrog pisca. Predgovoru ovog jedinog i dugo skrivanog izdawa prethode sentence Jovana Du~i}a u slavu hrvatske nemoralnosti i bestidnosti: Hrvati su najhrabriji narod na svetu, ne zbog toga to se ni~ega ne boje, nego zbog toga to se ni~ega ne stide (Jovan Du~i}) Nepoznati ~(etnik) u ime izdava~a i tampara Amerikanskog Srbobrana napisao je predgovor izdawu iz 1944 (nije datirana godina izdawa, ve} 1943 - godina stvarawa teksta), sa neodre|enim mjestom nastanka u slobodnim srpskim planinama. U originalnom rukopisu iz Vojnog arhiva naveden je Zagreb kao mjesto nastanka dokumenta). Nepoznati ~ u predgovoru je napisao slijede}e:
36

gnanstvu ne samo da nije pokuala da obelodani, ve} svim silama pokuala da prikrije i la`no predstavi, daju}i uvek nove anse Hrvatima da se ne samo neka`weno izvuku, ve} na toj bole}ivosti srpskih vo|a, izgrade svoje politi~ke pozicije u budu}oj dr`avi.

U Jugoslaviji se danas odigrava posqedwi ~in rata. Srpski narod, taj najmnogobrojniji, najhrabriji narod Jugoslavije, umjesto da u ovom zavrnom periodu rata o~ekuje bogatu berbu svojih ratnih napora do`ivquje ponovo najcrwe ropstvo i sramna klevetawa. Zato? Upita}e se neobaveteni ~italac. Kada pro~ita ovu kwi`icu, napisanu prole godine (1943) u slobodnim srpskim planinama, ~italac }e donekle shvatiti i razumeti tragi~nu sudbinu srpskog naroda, kao nelogi~nu posledicu wegove irokogrudosti i poverewa prema bra}i Hrvatima i wegovog nesebi~nog zalagawa za savezni~ku stvar. Wemu }e biti potpuno jasni svi zakulisni planovi hrvatskog vo|stva, svi zlo~ini i sabota`e koje su Hrvati po~inili u bivoj Jugoslaviji, koji dovedoe do dr`avne izdaje i nezapam}enih pokoqa srpskog `ivqa. Ali ova kwi`ica je i jedna utena pojava, jer nam dokazuje da su i danawi vo|i srpskog naroda najzad uvideli ko su i ta bra}a Hrvati, kao i kakvu pomo} i saradwu srpski narod mo`e od wih da o~ekuje. Oni su jasno izneli ono, to nijedan re`im u bivoj Jugoslaviji, kao i nijedna vlada u iz-

Takav rad bivih srpskih politi~ara doveo je do toga da danas, posle svega sramnog to Hrvati u~inie u ovom ratu prema Saveznicima, a osobito prema srpskom narodu, dva Hrvata Broz-Tito i dr. Subai}, pomo}u Velikih Saveznika ponovo kroje kapu i usre}uju srpski narod... Ali na iskrene `eqe ovih Hrvata ni sva nastojawa Saveznika ne}e izmeniti gledite srpskog naroda, koje je on u najte`im momentima borbe stekao prema Hrvatima, koji ili podlo puze, ili grozno gaze! Gospodin Qubia Petrovi}, `ive}i i bore}i se od prvog dana u redovima \enerala Mihailovi}a (poslije ovakvih navoda pomisli se na \uru Vilovi}a - N. @), napisao je ono to svako, pa i najmawe srpsko dete u starom kraju ose}a i zna. Pojava ove kwi`ice me|u ameri~kim Srbima treba da razbije i posledwu zabludu o bratstvu, koja se jo po gde-gde delimi~no povla~i. Raritetni primjerak kwi`ice Qubie Petrovi}a, do kojeg smo uspjeli do}i zahvaquju}i qubaznosti bibliotekara Istorijskog instituta u Beogradu, pripadao je Savi N. Kosanovi}u, poznatom kao ro|aku Nikole Tesle i istaknutom ~lanu Samostalne demokratske stranke Svetozara Pribi}evi}a i potom Ve}eslava Vildera. Zbog karaktera svoje stranke, koja je formalno od frankovaca i radi}evaca izvikana da vodi prosrpsku politiku, Kosanovi} nikako nije mogao, a niti smio, objaviti ovakvu jednu izuzetnu analizu korijena, uzroka nastanka i srbofopskog karaktera velikohrvatske ideje. Naprotiv, kao novi poslunik Josipa Broza morao ju je kriti od samog sebe, ali je u svemu negativnom wegovo ponaawe donekle pozitivno jer je, na kraju krajeva, nije unitio ve} je wegov primjerak sa~uvan u biblioteci Instituta drutvenih nauka, pa potom u biblioteci Istorijskog instituta u Beogradu. ***
37

Ovaj predgovor je napisan zbog mnotva srpskih stradalnika od rimokatoli~ke nacije hrvatstva i nacije narodnosnih mjeanaca - zbog srpskih stradalnika od rimokatoli~ko-muslimanskih uckora (1914) i muslimanskog cvije}a hrvatstva u velikohrvatskoj endehaziji (1941), stradalnika od frankova~ko-klerikalnih postrojbi koje preuzee svijetlo istorijsko srpsko ime ustako i ocrnie ga za vijeke vijekova u srpskim duama; zbog frankovaca koji napunie, pa potom wihovi nastavqa~i - komunisti~ki velikohrvati - zabetonirae (pod ateisti~kim aminom velikohrvatske komunisti~ke klike) brojne jame bezdanke napuwene srpskim tjelima, ali i tijelima Jevreja i Hrvata - Jugoslavena. Predgovor je napisan i zbog srpskih braniteqa poginulih u ratu za odbranu narodnim plebiscitom proglaene Republike Srpske Krajine, kao i onih Srba civila stradalih od krvo`edne velikohrvatske pomame, koja se na najboqi na~in rekonstruie i potvr|uje u ovom nadahnutom tekstu Qubie Petrovi}a, u stvari, kako izgleda, tekstu zagreba~kog Srbina dr Bogdana Price, starinom iz li~ke Korjenice ili kwi`evnika, ~etnika \ure Vilovi}a. Ova kwi`ica, malog obima ali zato od epohalnog zna~aja za definitivno svesrpsko tre`wewe od mogu}eg novog bratstva i jedinstva, u kojem bi Srbi po ko zna po koji put opet bili izigrani i prevareni, pa na kraju i definitivno uniteni, treba da bude katehizmus za srpski narod, odnosno kratak i jezgrovit uybenik - za nezaborav i kona~nu opomenu, - uybenik koji je pisan na nau~ni ali pri tom i popularan na~in blizak irim narodnim slojevima. Korice kwige predstavqaju idejno rjeewe nove hrvatske trobojke, kakva bi ona trebalo da bude, tj. u skladu sa reprezentativnim bojama koje simboli~ki predstavqaju internacionale koje su radile na utemeqewu hrvatstva u raznim istorijskim epohama. Boje u nijansama crven-bijel-plav su nacionalne boje dominantno slavenskih naroda (Rusa, Srba, ^eha, Slovenaca, Slovaka), dok za novu trobojku nacije hrvatstva predla`emo vatikansku `utu, habzburku crno-`utu, naci-faisti~ku crnu i liberal-komunisti~ku crvenu (liberali karbonari i komunisti koristili su ideoloku crvenu boju). Ovakvom konstrukcijom ideolo{kih boja na kraju dolazimo do dana{we wema~ke dr`avne zastave. Upravo ove tri navedene boje poslu`ile su za ilustraciju korica kwige, uz neizbje`nu ahovnicu ~ije vreme i mjesto nastanka je ostalo nepoznato istorijskoj nauci. Na Sretewe Gospodwe 2011. Napomene: dr Nikola @uti}

1) Alf. Mi{jels (Michiels), Tajna istorija austrijske vlasti (Histoire secrete du

gouvernment autrichien), Paris, Dentu 1861. 2-eme edit. Francuski istori~ar Mi{le (Michelet) vrlo se pohvalno izrazio o ovoj kwizi: Op{ta savremena politika je `ivo osvijetqena Tajnom istorijom austrijske vlasti, {to je napisao Alfred Mi{jels... To je ogromno djelo od neprocjewive vrijednosti. Nigdje, kao ovdje, nije boqe izlo`en i protuma~en sistem jezuitske politike. Ovo djelo je ve} prevedeno na engleski, holandski i bi}e prevedeno na sve jezike (Michelet, Louis XIV eta la revocation de ledit de Nantes...).

38

2) \. ^okorilo, Tajna istorija austrijske politike, i weno produ`ewe u Bosni

}en: perijod okupacije mo}i }e istorija, sa potpunim pravom, da zabiqe`i isto onako, kako ga narod u Bosni i Hercegovini danas karakteri{e, nazivaju}i ga doba okupacije. Jer organizam ovog jadnog naroda danas vi{e li~i na oronulo tijelo polumrtvog bolesnika, nego na tijelo `ivog ~ovjeka. On postaje plijen socijalnih bolesti, sve ja~e i ja~e. Koliko fiziolo{ke (tjelesne), toliko i psiholo{ke bolesti, {to ih prouzrokuju mikrobi austrijske politike, navaquju na w jatomice (\. ^okorilo, Tajna istorija austrijske politike i weno produ`ewe u Bosni i Hercegovini, Beograd, 1906, IX). 5) B. Prica, Nacionalizam u Hrvata, tri predavawa odr`ana u Srpskom kulturnom klubu 1940. godine (u rukopisu). 6) Isto. 7) Pojam Banske Hrvatske, od istorijske tro`upanijske, fantasti hrvatstva tokom XX vijeka proirili su na srpske krajike, modruke, `umbera~ke, i prostore civilne Kraqevine Slavonije i srijemskog Vojvodstva. Po projekciji ministra inostranih poslova NDH dr Mladena Lorkovi}a, Banska Hrvatska je obuhvata Gra|ansku Hrvatsku (zagreba~ku, kri`eva~ku, vara`dinsku i primorsku (?) `upaniju sa Rijekom i najve}im hrvatskim gradom Bakrom sa 7,805 stanovnika (po~etkom XIX vijeka-N.@), Gra|ansku Slavoniju (sa srijemskom, viroviti~kom i po`ekom `upanijom), Hrvatsku vojnu granicu, Slavonsku Vojnu granicu (sa srijemom do Petrovaradina i Zemuna) (M. Lorkovi}, Narod i zemqa Hrvata, izdawe Matice Hrvatske, Zagreb, 1939). Lorkovi}eva Banska Hrvatska (sa Srijemom ili bez Srijema) u potpunosti je terminoloki usvojena od ve}ine suvremenih hrvatskih povjesni~ara. Istorijski pojam Banske Hrvatske danas, dakle, ne obuhvata istorijsku tro`upanijsku ve} Bansku Hrvatsku od slovena~kih granica do Zemuna. Sli~no tuma~ewe rasprostirawa Banske Hrvatske mogli smo uo~iti od strane pojedinih hrvatskih istori~ara na Dijalozima povjesni~ara - istori~ara (u organizaciji fondacije Fridrih Nauman), na kojima smo u~estvovali od 1999. do 2003. godine. 8) N. @uti}, Srbi rimokatolici takozvani Hrvati, izdawe Srpske radikalne stranke, Beograd, 2006, 65. 9) I. Juri}, n. d, 9-10. 10) Istori~arka Sofija Bo`i} isti~e Tomanovi}evo mi{qewe da je Ka~i}, u djelu Razgovor ugodni naroda slovinskoga, pjevao o srpskim vladarima, o doga|ajima iz srpske istorije, da su Razgovori napisani u duhu srpskih narodnih pjesama i po sadr`aju i po formi. Zbog svega navedenog Tomanovi} je u Ka~i}u vidio srpskog pesnika. Ukqu~ivawe Ka~i}a u sferu hrvatske kulture smatrao je potpuno neopravdanim (S. Bo`i}, n.d., 94-95). 11) L. Tomanovi}, Fra Andrija Ka~i} prema srpstvu i hrvatstvu, Stra`ilovo, Novi Sad, br.19, 8. V 1886, 626. 12) L. Tomanovi}, Fra Andrija Ka~i} prema srpstvu i hrvastvu, Zadar, 1886, IIIIV. 13) Isto, IV. 14) Politika, 29. septembar 1991; cit. prema: \. Stankovi}, Vojvoda @ivojin Mii} u zagreba~koj katedrali, Vojno istorijski glasnik, 1/2009, 192-194. 15) Stankovi}, Vojvoda @ivojin Mii} u zagreba~koj katedrali, VIG, 1/2009, 194. 16) B. Prica, Hegemonija i balkanizam, Pravda, 29. oktobar 1928. 39

3) \. ^okorilo, n. d, 37-38. 4) Narod ovih zemaqa je u dva decenija austrijske civilizacije prosto unesre-

i Hercegovini, Beograd, 1906, 102-103,

17) B. Prica, Nacionalizam u Hrvata, tri predavawa odr`ana u Srpskom kultur18) Jedna grupa omladinaca, wih sedmorica iz organizacije JRZ u Zagrebu, krenula je ju~e pre podne za Kerestinec gdje boravi biv{i ban Mihalovi}, a koji je sada predsjednik banovinskog odbora JRZ. Svrha wihovog puta, prema iskazu g. Mihalovi}a, bila je da mu se pritu`e na postupak odbora u Zagrebu. Ovu grupu su sa~iwavali slede}i omladinci: Katanec Dragutin, ro|en 1900. u Sv. Nedjeqi, kraj Samobora, sada trgovac u Zagrebu; Mahmud-Begovi} Ibrahim, star 36 godina, ro|en u Modri}u srez Grada~ac, biv{i zamenik sreskog na~elnika u [abcu; Blagojevi} Aleksandar, ro|en 14. marta 1903 u Tuzli, trgova~ki pomo}nik, nastawen u Zagrebu; ^ipera Ivan, ro|en 15. X 1902. u Suhopoqu, Oriovac srez Slavonski Brod, bez zanimawa; Golemovi} Predrag, ro|en 6. XI 1908 u selu Pr~ilovica, biv{i policijski stra`ar; Gogi} Velimir, ro|en 16. IV 1910 u Kamenici, srez caribrod, po zanimawu kova~ki pomo}nik u Zagrebu; te Folmost Edvard, ro|en 26. II 1902 u Dugoj Resi srez Karlovac, po zanimawu trgova~ki pomo}nik, navodno ~ehoslova~ki dr`avqanin (cit. prema: N. @uti}, Niko Bartulovi} r imokatolik ~etnik, izdawe SRS, Kw. I, Beograd, 2010). Isto. Isto. \. Vilovi}, Krvava crkva - hrvatski popovi i fratri u raspadu Jugoslavije i u pokoqima Srba, izdawe Srpske radikalne stranke, Beograd, 2009. D. Jovanovi}, Qudi, qudi, Beograd, 1975, 266-272. Lazo Kosti}, Prikaz kwige dr Milana Vladisavqevi}a Hrvatska autonomija pod Austro-Ugarskom, Beograd, 1939, Brani~, 1940. Isto. Milivoj Savi}, Na{a industrija, zanati, trgovina i poqoprivreda, Beograd, 1933. Isto. Jugoslovenska wiva, br. 6, 16. rujan 1924, Zagreb. Isto. F. Elek, Ausztriai birodalom Statistikaja es foldrajzi leirasa, Pest, 1857, 36. Isto, 25, 47, 49. Isto, 35. J. Broz, Komunisti i hrvatski narod, Proleter, april 1937, str. 84-85 (cit. prema: V. eeq, Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat veta~ke hrvatske nacije, Beograd, 2007, 915-919). V. eeq, Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat veta~ke hrvatske nacije, Beograd, 2007, 920-921. V. eeq, Rimokatoli~ki zlo~ina~ki projekat veta~ke hrvatske nacije, Beograd, 2007, 921. V. De`eli}, Iz wema~kog Zagreba -prinos kulturnoj povjesti Zagreba, tisak Antona Scholza, Zagreb, 1901. I. Pilar, Nacrt za novu Hrvatsku politi~ku stranku koja bi se iza rata imala osnovati, Wien, 10. lipwa 1917, u: Zlatko Matijevi}, Tri dokumenta iz 1917. i 1918, Prinosi za prou~avawe `ivota i djela dra Ive Pilara, svezak drugi, Zagreb, 2002, 188-189. Scriptor Gravis Incognitus, Bastardia - origo gentes et civitatis cum sacrae cantiones, priredio @ivko M. ^ule, Zagreb, 2005. III. nom klubu 1940. godine (u rukopisu).

19) 20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) 28) 29) 30) 31) 32) 33) 34) 35) 36) 37)
40

Tajni plan Velikohrvatske ideje i wene ekspanzije

-Dokumenat mra~ne megalomanije jednog narodi}aKad Srbima omrkne Hrvatima osvane Kad Srbima osvane Hrvatima opet osvane! Dokle }e tako? Srpska narodna pitalica
Prema poverqivim izve{tajima iz svih va`nijih krajeva Nezavisne Dr`ave Hrvatske, kao i po naro~itom procewivawu rada i delovawa wihovih glavnih politi~kih i duhovnih centara, pregled sada{weg hrvatskog politi~kog stawa i nastojawa izgleda ovako: Sasvim je pogre{no mi{qewe da se Hrvatska i Hrvati danas nalaze u nekom velikom neredu, vrewu, haosu i nedoumici; da upravo ne znaju {ta ho}e. Ta fraza, koja se i ranije ~esto ponavqala u pogledu Hrvata, savr{eno je neta~na. Ba{ naprotiv: nikad Hrvati za postizavawe svojih krajwih nacionalno-politi~kih ciqeva nisu bili jedinstveniji, aktivniji, nasrtqiviji. Pri tome, dakako, kao i uvek kod Hrvata treba razlikovati dve bitne stvari: formu od su{tine, povr{inu od dubine, qusku od jezgre. Jer retko se kad koji narod umeo toliko koristiti sa ta dva prirodna oblika stvarnosti kao oni. I mo`da se ba{ zato ta dva oblika kod wih gotovo nikad ne poklapaju. Su{tina hrvatskog karaktera gotovo uvek je suprotnost od onoga {to je wihova forma ili spoqa{nost kazuje. I obratno. Tako je bilo uvek kod wih, a tako je i sada. Otuda dana{we politi~ko stawe u Hrvatskoj, gledano povr{no, na prvi pogled, daje o{tru sliku nereda, bezglavosti i haosa. To je ta wihova najnovija revolucija, kako oni, s ponosom, isti~u. A ta revolucija da je posledica wihove sadawe politi~ke konstelacije: Na jednoj su strani usta{e i frankovci, na drugoj ma~ekovci, na tre}oj komunisti-partizani, na ~etvrtoj katoli~ki klerikalci i petokolona{i (nema~ki orijentisani), na petoj biv{i Jugosloveni (istakao N. @), itd. Ove grupe me|usobno se grde na sva usta i jedni drugima stra{no prete. Sude}i po pisawu wihovih novina i letcima, to su krvni neprijateqi koji se ne}e nikad izmiriti. Dobija se ~ak utisak, da se hrvatska krv potocima lije.
41

Me|utim, sve je to la` i komedija. To je ta forma ili povr{ina hrvatska, iza koje se kriju svi Hrvati bez razlike sa svim svojim politi~kim grupama i frakcijama. U temeqima svojim, svi Hrvati su danas, {to svesno {to nesvesno, savr{eno slo`ni u tome: da su potrebni jedni drugima i da se me|usobno {tede vi{e nego ikad, da se dr`e skupa kako oni vele jer velikohrvatska ideja nije nikad bila u povoqnijem polo`aju da brzim koracima pobjedonosno stigne svom ciqu. Ostvarivawe N.D.H. samo je prva etapa i tvr|ava velikohrvatske ekspanzije, odnosno jo{ daleko ve}e i ja~e Nezavisne Dr`ave Hrvatske. Ta manija velikohrvatskog uticaja i dominacije ne samo u granicama biv{e Jugoslavije, nego i na ~itavom Balkanu, zahvatila je sva srca i sve mozgove hrvatske, i oni svi slo`no fanati~ki rade na tome. Pojedinci, ili ~ak mawe politi~ke grupe kao iznimke, tu ni{ta ne zna~e. Dakako, to se sve za sada, kao i do sada, radi potajno, jezuitski, skriveno. Ali i sada ve} neki od wih {apu}u, da nije daleko vreme, kad }e Hrvati najzad mo}i da otkriju svoje karte i kad }e celom svetu mo}i da objave svoje velike politi~ke sposobnosti i rezultate, kao i pravo da, prema tome, zauzmu i prvo mesto u ovom kutu Evrope.

Velika politi~ka zrelost Hrvata

Za razliku od sli~nih pokreta u pro{losti drugih naroda, kojima je obi~no stajala na ~elu kakva krupna li~nost, ideju velikohrvatske ekspanzije vodi jedna mra~na bezimena sila, koja crpe svoju snagu u glavnom iz ova tri izvora: 1. austrijsko-klerikalnog politi~kog sredi{ta na Kaptolu u Zagrebu; 2.usta{ko-frankova~kog sredi{ta na Markovom trgu u Zagrebu: i 3.sredi{ta Ma~ekove stranke sa raznih mesta, pa ~ak i iz Londona. Izme|u ova tri hrvatska politi~ka sredi{ta ne samo da je bilo stalnih usmenih politi~kih dogovora i izjava simpatija nego postoje i pismene tajne poruke i sporazumi, a sve u jednom jedinom ciqu: velikohrvatske ideje i propagande. Pored toga ima mnogo momenata koji jasno utvr|uju da i izme|u partizaodrazuje u sve srda~nijem i svestranijem me|usobnom pomagawu. Iz razgovora sa vi|enijim. i vode}im li~nostima iz sva ova ~etiri hrvatska politi~ka sredi{ta kao i sa svakim prose~nim Hrvatom mo`e se ~uti ovaj stalan op{ti zakqu~ak wihovog sada{weg politi~kog stawa i rada u nedavnoj pro{losti: Za posledwih 50 godina, Hrvati nisu mogli voditi boqu ni pametniju politiku i zato su dosad relativno najboqe pro{li od svih svojih suseda. Ne samo da im se za to vreme nije dogodilo nikakvo ve}e zlo, nego su politi~ki i kulturno napredovali i oja~ali se kao nikada ranije. Ta sre}a i napredak o~ekuje ih jo{ u ve}oj meri u budu}nosti. Jer ma kad i kako se ovaj rat svr{io, Hrvatima se ne mo`e ni{ta r|ava dogoditi. Oni }e {tavi{e iza}i iz ovog rata ve}i i ja~i no ikad (istakao N.@).
42

na-komunista i gorwe tri politi~ke grupe, a naro~ito sa ma~ekovcima postoje stalne veze (istakao N.@) i me|usobne jake simpatije. To se najvi{e

Dokaz za to je ovaj mudar i vanredno povoqan formalan politi~ki raspored Hrvata za vreme ovoga rata: Za Nemce i Talijane imaju usta{e i frankovce, a dobrim delom i hrvatski katoli~ki kler, kome je uostalom glavna du`nost da za hrvatsku stvar zbog tobo`we opasnosti pravoslavne {izme - i nadaqe do krajwih granica iskori{}uje Vatikan. Za Engleze i Amerikance tu su dakako, Ma~ekovci, odnosno Hrvatska Seqa~ka Stranka, ~ija je legalna velikohrvatska vlada u Londonu. Razume se bez Kraqa Petra Kara|or|evi}a, jer je to srpska dinastija. Za Ruse i komunizam imaju partizane koji odli~no slu`e velikohrvatskoj ideji, do du{e malo odve} crveno obojadisanoj ali to u krajwoj liniji Hrvatima ne smeta. A tek na posledwem mestu je onaj mali broj Hrvata Jugoslovena, koje u glavnom smatraju kao izdajice hrvatstva, ali koje ipak dr`e u rezervi za onaj najgori posledwi slu~aj: ako, ne daj Bo`e pobedi srpsko jugoslovenstvo. U tom slu~aju ovim jugoslovenskim nesre}nicima je du`nost da spasavaju Hrvate i hrvatsku katoli~ku vjeru od Srba i pravoslavqa. Ali to je tek samo teoretska pretpostavka, jer se u stvarnosti ne mo`e nikad dogoditi da Srbi do|u u priliku ma i najmawe nadmo}i i uticaja nad Hrvatima. Kao {to se vidi iz ovog politi~kog plana ili rasporeda, u ovom svetskom sudbonosnom sukobu, Hrvati secuju na sve karte. Ma ko rat dobio, oni uvek imaju jak adut u {akama i mogu samo dobiti. Uostalom, wihov gubitak je iskqu~en zbog jo{ jednog va`nog razloga: vanredna dovitqivost, odnosno prevrtqivost wegovih vo|a {to se ina~e u finom jeziku zove: elasti~nost, sposobnost oscilirawa ili okretawe kabanice prema vetru. S naro~itim ponosom Hrvati isti~u tu svoju dragocenu sposobnost, koja je, vele, posledica velike politi~ke zrelosti, odnosno jo{ ve}e wihove duhovne i materijalne tisu}qetne kulture.

Pogled u sakrivene hrvatske politi~ke karte

Neobi~no je zanimqivo malo izbli`e razmotriti taj majstorski hrvatski politi~ki raspored na bazi te wihove akrobatske elasti~nosti iskustva i mudrosti. Da po~nemo odostraga: Hrvati-Jugosloveni izdajice velikohrvatstva Za{to su Hrvati Jugosloveni ba{ sada tako malo na ceni u Zagrebu? Opet je tu razlog velika politi~ka zrelost hrvatskog naroda i jo{ ve}a mudrost wihovih vo|a. Kao prvoklasni politi~ari, oni ra~unaju samo sa stvarno{}u, bez ikakve sentimentalnosti. Ovi Hrvati, Jugosloveni, koji

su u Zagrebu posle sloma Austrije 1918, no{eni na rukama, izvr{ili su potpuno svoju misiju, i sada velikohrvatstvu vi{e nisu potrebni.

Oni su najpre podvalili Srbima u Srbiji, a onda u Jugoslaviji, sre}nim prevo|ewem pobe|enih Hrvata u Austriji u pobednike Hrvate u Jugoslaviji. To je bio uspeh od neprocewive vrednosti za Hrvate, a u isto vreme veliki neuspeh i poraz srpske dr`ave i nacionalne misli prema onoj
43

hrvatskoj klik}u od radosti danas u Zagrebu. Tu su se prvi put konkretno i na terenu ogledala ta dva tabora i nepomirqiva neprijateqa, koji su se toliko izme{ali i jedan drugom pod ko`u uvukli, da mogu da `ive samo jedan na ra~un drugoga. Naro~ito se to ti~e Velikohrvata. I u tom potajnom i vrlo slo`enom sukobu, usprkos strahovite nadmo}i srpske, Hrvati su u nedavnoj pro{losti odneli jednu od najsjajnijih svojih pobeda. Upravo kao David nad Golijatom. Srbi, koji su imali svog Kraqa, svoju ~istu nacionalnu dr`avu, svoju slavom oven~anu vojsku i zastavu, i svoj jako razvijen nacionalni duh, i koji su se svega toga odrekli u potajnoj nameri da preko jugoslovenstva posrbe Hrvate rezonuju daqe oni za nepunih 20 godina svr{avaju s time, da vi{e nemaju gotovo ni~ega svoga, ~isto srpskog. Kroz to relativno kratko vreme, u sve {to je wihovo uvukla se hrva{tina. Po~am od wihovog Dvora pa na ni`e, sve wihove institucije i vrednosti pa ~ak i sama kwi`evnost i umetnost nisu vi{e srpski ve} srpsko-hrvatski (N.@), ali ne sa srpskim pe~atom ve} sa gotovo dominantim hrvatskim, odnosno velikohrvatskim duhom. U to vreme svakako je vrhunac politi~ke spretnosti i nadmo}i Hrvata nad Srbima u svakom pogledu s ponosom se danas isti~e u Zagrebu - osnivawe Banovine Hrvatske, kad je sve {to je hrvatsko bilo izdvojeno i o~i{}eno od srpskog, a sve {to je srpsko bilo stavqeno pod direktnu kontrolu odnosno papu~u hrvatsku. To je bila agonija, smrtni ropac srpstva i pravoslavqa. Tako da raspad Jugoslavije nije vi{e nikoga iznenadio. I tako Hrvati, koji su u{li u Jugoslaviju po milosti srpskoj, kao prosjaci u gavansku palatu, izlaze iz we bogatiji, mo}niji, nezavisniji no ikad. Uostalom, takav truo dom, kao {to je bila Jugoslavija, i weni leni, primitivni i orijentalski zatrovani gospodari, Srbi, isti~e se daqe u Zagrebu nisu boqu sudbinu ni zaslu`ili. To je snaga prirodnog zakona, koja ni{ti i odbacuje sve {to je trulo, nesposobno i slabo, a ja~a i poma`e ono {to je zdravo, sposobno i napredno. Usta{e-frankovci `rtve hrvatskog iskupqewa Drugi po redu su usta{e, odnosno frankovci. To je jedno od najbolnijih pitawa za dana{we Velikohrvate. Jer ovi qudi u~inili su tako velike i neprocewivo usluge hrvatskoj stvari, da im to vi{e nikad i nikako ne mo`e osporiti. Dok je hrvatski narod pod genijalnim vo|stvom Stjepana Radi}a, a onda dra Ma~eka, unutar granica Jugoslavije vodio jednu vrlo slo`enu, potajnu i destruktivnu politiku, o{te}ivaju}i i truju}i sve {to je srpsko, a podi`u}i i ja~aju}i sve {to je hrvatsko, {aka usta{a i izbeglica hrvatskih uspeva da drugog od najve}ih hrvatskih neprijateqa Italijane, savr{eno iskoriste samo za naj~e{}e hrvatske interese. Nimalo nije bila laka stvar nadmudriti i na politi~kom poqu do noge potu}i staru, prepredenu i na daleko ~uvenu politi~ku i diplomatsku italijansku igru. Tu se jo{ jednom potvr|uje velika politi~ka sposobnost hrvatska. Nije uzalud jedan visoki italijanski funkcioner nedavno izjavio: Te{ko onome ko ima posla sa Hrvatima. Oni donose samo nesre}u. U dokaz toga navodi Austri44

ju, Jugoslaviju i sada, Italiju. Tako se bar s ponosom pri~a po Zagrebu, tuma~e}i to tako, da Hrvati donose svakom nesre}u, sem sebi. Ubistvom Kraqa Aleksandra, usta{e i hrvatska emigracija osvetlala je sebi obraz za sva vremena. To je zna~ilo ni vi{e ni mawe nego jednim potezom no`a prese}i glavni `ivac i upori{te onog luda~ki zavitlanog srpstva, koje je, zaista, od Kara|or|a pa na ovamo naglo bujalo i raslo, i ozbiqno pretilo da posrbi sve ono preostalo {to nije bilo srpsko na Slovenskom Jugu. U isto vreme, s druge strane, to je zna~ilo iskopati nepremostiv jaz izme|u Srba i Talijana, koji u odnosu prema Hrvatima, imaju mnogo dodirnih ta~aka i bitnih `ivotnih interesa sa Srbima. Poma`u}i usta{e, Musolini je vodu sa svog mlina oterao na hrvatski mlin. Sebe nije pomogao a Srbe je odgurnuo od sebe. U tome i jeste veli~ina tog poteza usta{kog: naterati svoje neprijateqe da se pokoqu za hrvatski ra~un. Druga nesumwiva zasluga usta{ka i frankova~ka je u tome {to se najzad ispunio stogodi{wi san Hrvata nestalo je Srba iz Hrvatske. Gde je sad Ante Star~evi}, otac velikohrvatske ideje, da ustane iz groba i prolije suze radosnice nad pobedom svojom? To nije vi{e hrvatska `eqa ili fantazija, ve} prava stvarnost uveravaju na sva usta u Zagrebu jer ono malo preostalih Srba u Hrvatskoj, u koliko se nisu silom ili milom pokatoli~ili, toliko je ustra{eno, odbeglo u {umu ili odnaro|eno, da }e se izgubiti i nestati u moru hrvatstva i katoli~anstva. To je svakako najve}a zasluga usta{ka i frankova~ka, zbog koje svaki po{ten Hrvat ne mo`e a da na dnu du{e svoje ne oseti izvesnu ne`nost prema wima. Ali s druge, opet strane, u pojedinostima, prili~no se qute i zameraju usta{ama {to su to na onaj, malo nezgodan na~in izveli. Srpska i talijanska propaganda preterano uveli~ava broj pobijenih Srba u Hrvatskoj. Oni govore o nekih 600 ili ~ak 700 hiqada i{~ezlih Srba! To je me|utim, vi{e nego sme{no, kad se sa kompetente strane (usta{ke) na Markovom trgu, zna da se taj broj kre}e tek oko nekih 250 do 300 hiqada. Uostalom to nije va`no. Glavno je ovaj malo grub i nezgodan na~in kako se to izvelo. Tu su usta{e i frankovci zaista zabrazdili. Ali i tu treba biti pravedan pa konstatovati, da glavnu krivicu tu ne snose Hrvati, usta{e, ve} i talijanski fa{isti, koji su ih tako odgojili i na to nagonili. Ovde vredi jo{ zabele`iti mi{qewe onih pametnijih i opreznijih Hrvata, ve}inom ma~ekovaca, legitimista, koji vele da uop{te nije trebalo ubijati toliki broj Srba. Da je u usta{a bilo malo vi{e mozga i one tradicionalne hrvatske politi~ke sposobnosti, koja radije ide odozdo i iza le|a, oni su lako mogli na umetan na~in da izazovu kakvu pobunu srpskog `ivqa protiv N.D.H, i onda, s punim pravom i na temequ zakona, mogli su pove{ati i osuditi na te{ku robiju koju hiqadu najistaknutijih Srba. Razume se ve}inom pravoslavnih popova i ostalih intelektualaca, koji odvi{e srpski ose}aju. Ostala srpska masa, ustra{ena i ve} sa prili~no usisanim hrvatskim duhom, dobrovoqno bi pre{la na hrvatsku stranu. A zna se iz iskustva, to su onda ve} u drugom kolenu najboqi i naj`e{}i Hrvati. Ali kad se ve} dogodilo to otstrawivawe ku`nog srpskog elementa iz Hrvatske zakqu~uju daqe ovi hrvatski legitimisti i demokrate kao ne45

ka vrst operacije ~ireva na hrvatskom telu, to se nikako nije smelo uraditi na onaj usta{ki na~in. Naprotiv, kad si ve} ~oveka osudio na smrt, kao fin i kulturan ~ovek, u~ini sve, da mu taj prelaz na drugi svet bude {to lak{i i {to lep{i. U nekim se ~ak salonima zagreba~kim najozbiqnije raspravqalo o tome otprilike u ovome tonu: Ne, to zbiqa nije dostojno Hrvata i wihove visoke duhovne i materijalne kulture. Za{to, na primer, nisu te sve Srbe doveli u Zagreb, lepo nahranili i napojili i onda ih smestili u one goleme prostorije najmodernije klanice na Balkanu, na Sajmi{tu gde se stoka u masama ubija elektri~nim putem? Kvrc, i nema vi{e Srba! To bi bar odgovaralo visokoj duhovno i materijalnoj kulturi hrvatskoj. Ali ovako, to je zaista qaga na ina~e svetlom i zaslu`nom obrazu usta{kom. Ali samo usta{kom, da se zna! Jer Hrvati i hrvatski narod nema ni{ta zajedni~kog s tim nekulturnim postupkom. Ipak, u koliko bi ta qaga iz zabune ili neobave{tenosti pala na nikad neokaqani obraz hrvatski ve}inom zbog srpske i talijanske antihrvatske propagande sva je sre}a u tome, {to se za to u velikom svetu, jo{ ni{ta ne zna. I svakom po{tenom Hrvatu je du`nost da sve u~ini {to mo`e da se o tome uop{te {to mawe govori. To je bilo i pro{lo u te{kim ratnim vremenima, pa basta! Uostalom za pre}utavawe i sakrivawe te hrvatske neprijatnosti pred vawskim velikim svetom imaju ve} do sada najvi{e zasluga hrvatski ~lanovi jugoslovenske vlade u Londonu i wihova okolina. Oni ne samo da su spre~ili svaki poku{aj Srba da se o tome i{ta pi{e ili govori na londonskoj ili ostalim radiostanicama, nego je {ta vi{e potpretsednik vlade, dr. Juraj Krwevi}, koji je uzgred budi re~eno za vreme svoje emigracije u doba Jugoslavije bio glavna veza izme|u usta{a i ma~ekovca ba{ za vreme naj`e{}eg ubijawa Srba u Hrvatskoj, u augustu 1941 godine, govori na londonskoj radiostanici o progonu Hrvata u Jugoslaviji od strane Srba. Kud }e{ briqantnijeg uspeha za jednog politi~ara i dr`avnika! kli~u radosno Hrvati svih politi~kih boja. Najzad po{to su usta{e-frankovci povezali svoju sudbinu iskqu~ivo sa osovinom, a u ovoj se ve} otresli Italijana i pre{li sasvim na nema~ku stranu, pa po{to sad ve} i u Zagrebu biva svima jasno da }e na `alost wihovu, Nema~ka ipak izgubiti rat, hrvatsko javno mi{qewe, odnosno ve}ina Hrvata naglo okre}e le|a usta{ama i frankovcima. Tu je, dakako, opet po sredi velika politi~ka zrelost, odnosno elasti~nost hrvatska. Ni{ta sad wima ne smeta {to unatrag 20 godina nisu ni{ta drugo radili nego potkopavali Srbe i Jugoslaviju, da bi na wihovoj propasti podigli svoju nezavisnu dr`avu; {to su zbog toga svi, gotovo u 90 od sto slu~ajeva, do~ekali narodne iskupiteqe i junake, sa {iroko otvorenim srcem i najve}im nadama; {to je tada dr Ma~ek najozbiqnije pregovarao sa Paveli}em i Nemcima; {to su sve dr`avne institucije, pa ~ak i one privatne i komunalne, zajedno sa svom Ma~ekovom gardom, Za{titom, i Hrvatskom Seqa~kom Strankom, automatski, preko no}i, pre{li u usta{ku organizaciju; {to je najzad sva wihova inteligencija, sa Ivanom Me{trovi}em na ~elu, po~ela da kuje u zvezde Paveli}a i wegove usta{e: i {to sve jo{ Hrvati u golemoj
46

Svi oni otprilike tako misle, ne vode}i mnogo ra~una o logici. A ve} kakvoj etici i moralu, kako oni misle, zar ima mesta u politici? Glavno je da je u na~inu takog mi{qewa omogu}eno da oni makar u posledwi ~as klisnu na onu stranu gde je definitivni pobednik, bez obzira na ono {to su pre radili ili mislili. Uostalom, iskustvo iz pro{log rata, kad su bili u istoj situaciji, govori im re~itije no ma {to drugo, da je to mogu}e. Zbog svega toga sad ve} po~iwu u Zagrebu grditi usta{e i frankovce pa ~ak ih i mrziti. I to ne zbog onoga {to su u~inili sa Srbima, nego zato {to je bezglavnik Paveli} tako glupavo udesio svoju usta{ku politiku, da ona nikako i ni u kom slu~aju ne mo`e klisnuti sa osovinskih siwa. To je takva politi~ka nesposobnost da mu to sada{wi Hrvati ne mogu nikako oprostiti, uprkos ina~e wegovih nesumwivih velikih zasluga. Ta mr`wa iz dana u dan toliko raste, da se danas ve} u Zagrebu ore strahovite pretwe

sve strane u Zagrebu. Oni da su kad sawali o velikoj Hrvatskoj i o jo{ ve}oj hrvatskoj budu}nosti na Balkanu u novom nema~kom poretku? Oni da su kad bili usta{e i frankovci? Ili ~ak samo jedan tren simpatisali s wima? To je bestidna la` srpske i italijanske propagande! Hrvati su uvek bili najve}i demokrati i najiskreniji simpatizeri Britanije i Amerike. Uostalom, zar Hrvati nemaju svoju legalnu vladu u Londonu? A {to se ti~e Rusije i komunizma, zar gotovo sav hrvatski narod nije oti{ao u partizane? A to {to se Hrvati bore zajedno sa Nemcima protiv Rusa, i {to tamo sti~u lovorike, to ~itav svet zna da oni moraju, jer su ih Nemci prisili na to. Hrvatskog srca i ose}awa tu nema ni truna. [to pak imaju svoju politi~ku upravu, svoju vojsku i diplomaciju hvala Bogu, za{to su nezavisna dr`ava? U danom ~asu oni }e ve} sve to dobrovoqno staviti na raspolo`ewe pobedniku. I tako }e se onda lak{e progurati do zelenog stola, kad se posle ne~ije pobede bude definitivno krojila sudbina sveta (istakao N. @).

svojoj ve}ini, nisu radili da {to vi{e i boqe u|u u voqu usta{ama i wihovim protektorima i za{titnicima Nemcima pa ipak Hrvati sada, kad su nema~ka kola po~ela udarati niz brdo, i kad se od Nemaca ne mo`e ni{ta izvu}i, prelaze neverovatnom lako}om i zaboravom preko svega toga. [ta? Hrvati da su kad simpatisali sa Nemcima? mo`e se sad ~uti na

usta{ama, koji se odjedared na|o{e na ~udu i ve} sada po~iwu ose}ati na svojim le|ima teret `rtve hrvatskog iskupqewa (kao i danas kada se za-

sluge hrvatskih dragovoqaca za oslobo|ewe nastoje minimirirati od HDZ-a i SDP-a pred evropskim diktatom ulaska u EU - N. @). Samo {to je to opet la`, ona forma hrvatska, koja se gotovo nikad ne poklapa sa stvarno{}u, wihovom nutrinom i srcem, koje uprkos te vike protiv usta{a, ne`no drhti nad wima. Zar usta{e nisu Hrvati? ~elik-karakteri i korenike hrvatske? I ve} unatrag godine i vi{e dana to veliko sr-

Pre svega svi dr`avni ~inioci, oficiri i vojnici kao i privatni name{tenici koji su od srca rado polo`ili zakletvu Paveli}u i koji su se vi{e nego gurali u usta{ke redove zar za to ko mo`e re}i da su usta{e? Oni
47

ce hrvatsko drugo ni{ta i ne radi, nego se domi{qa i brine, kako }e {to ve}i broj usta{a i frankovaca spasti ili bar posakrivati, tako da ih niko vi{e ne}e mo}i poznati (istakao N.@). U tome smislu evo kako rezonuju:

su morali tako da rade. Jer od ~ega bi ina~e `iveli? Oni, dakle, potpuno otpadaju od sumwe da su ikad bili usta{e ili frankovci. Naprotiv, to su danas najqu}i antiosovina{i i veliki simpatizeri anglo-ameri~ki. Razume se, za sada jo{ samo u du{i, prikriveno. Zatim one mase hrvatske, zajedno sa svom inteligencijom i omladinom hrvatskom, {to su onako ~eznutqivo i jatimice pohrlili pod usta{ko okriqe, dobili su ve} odavna mig od tog istog velikog srca hrvatskog, da se {to br`e i neprimetnije vrate natrag u mirno i sigurno krilo Ma~ekove stranke, ~iji legitimni pretstavnici u londonskoj vladi imaju u rukama kormilo budu}e velikohrvatske Jugoslavije. To se, dakako, odnosi samo na one Hrvate, koji su ose}ali sa usta{ama i potajno im odobravali, ali sami nisu ni{ta neposredno u~inili u tome smislu. [to se pak ti~e onih drugih koji su se odvi{e isticali za usta{kog re`ima, kompromitovali se ili ~ak bili ~isti usta{e i frankovci, tima svima to isto velikohrvatsko srce sad vi{e ne namiguje, ve} ih {tapom nagoni, da se {to pre i u {to ve}em broju izgube u partizanima. I dobra deca hrvatska slu{aju da je milina! Uop{te te partizane i te hrvatske komuniste kao da je sam Bog poslao Velikohrvatima u nevoqi. To je sad najomiqenija tema i najnovija politi~ka moda u Hrvatskoj prestonici, ~emu se svi sa sla{}u i ne`no{}u odaju. Ali o tome }e jo{ biti re~i docnije. I tako od sve te stra{ne usta{ije, na koju je neprijateqska propaganda digla toliku graju razgovara veliko hrvatsko srce samo sa sobom ne}e ostati nego {aka nesre}nika, od kojih oni najkrupniji treba da se sklone gde u Nema~koj i da opet ~ekaju svoje vreme. A tek onome usta{kom ostatku ostataka, ve}inom nekim pijanicama, propalicama i primitivcima (tu treba gledati da bude {to vi{e muslimana) sudi}e narodni hrvatski sud po uzoru na kerestinski slu~aj uslovnom kaznom. To sve, razume se, pod jednim uslovom samo: da tom istorijskom i velikom sudu hrvatskom ne smeju Srbi ni primirisati. Jer tu bi odmah nastale sviwarije na ra~un Hrvata. Ako

ve} mora biti kakva kontrola ili garancija da }e taj sud pravilno postupiti, onda neka se sastavi kakvo me|unarodno pravno telo, po mogu}nosti sastavqeno iskqu~ivo od Amerikanaca i Engleza. To }e opet Hrvatima biti garancija, da se na wih ne}e vr{iti nikakav pritisak ni uticaj. Jer kultura, po{tewe i pravda od uvek su bili Hrvatima, tim najve}im demokratima, liberalcima i legitimistima, u ovom zaba~enom kutu Evrope svetiwa nad svetiwama.
Hrvatski klerikalci: granitna stena u temeqima velikohrvatstva

Tre}i po redu su hrvatski klerikalci ili udru`en vi{i i ni`i hrvatski katoli~ki kler i wihova okolina. Za razliku od ostalih crkava i wihovog sve{tenstva, koji prvenstveno vode brigu o svojoj veri i crkvenim stvarima, a tek u drugom redu se bave svetovnom politikom, hrvatska katoli~ka crkva i weno sve{tenstvo stavqalo je uvek svetovnu politiku u prvi red svoje aktivnosti. To je razume
48

se, uvek ra|eno potajno, kri{om, jezuitski, po staroj hrvatskoj tradiciji, prikazivaju}i javno stvari uvek onakve kakve one nisu. I to iz dva razloga: prvo da lak{e i br`e postignu svoje ciqeve prema protivnicima i neprijateqima, a drugo da {to vi{e i temeqite iskorite svoje prijateqe i za{titnike.

je samo formalno, u sve mawoj meri, slu`ila i Vatikanu i Austriji, iskori{}avaju}i ova dva mo}na izvora u sve ve}oj meri za svoje naju`e politi~ke hrvatske ili, boqe re}i, velikohrvatske ciqeve. Danas je ta crkva i weno sve{tenstvo od vrha do dna ne samo u direktnoj slu`bi usta{koj i frankova~koj, nego su to wihove najgorqivije prista{e. A kako nema vi{e Austrije, to oni svoju austrijan{tinu i`ivqavaju na taj na~in {to su najpre, za vreme Jugoslavije, bili najve}i nema~ki petokolona{i, a onda se potpuno stavili pod nema~ko okriqe nasuprot italijanskom, prema kome danas stoje u o{trom potajnom neprijateqstvu. [tavi{e ti hrvatski klerikalci misle da su danas toliko jaki, da mogu sebi dozvoliti ~ak i stav protiv samog Vatikana, koga ne vole i nisu nikad voqeli, jer je talijanski, a za koga sada misle da im vi{e nije mnogo potreban. Dakako, to je sve radi iza le|a, potajno sa najve}im oprezom. Iskori{}avaju}i i nadaqe u najve}oj meri to mo}no `ari{te celog katoli~anstva, hrvatski katolici sada likuju od veseqa, kako su najzad uspeli i tu da podvale Talijanima koje posle Srba najvi{e mrze prikazuju}i klawe Srba u Hrvatskoj i nasilno wihovo prevo|ewe na katoli~ku veru, kao svoju veliku zaslugu za katoli~anstvo. U stvari to mo`e biti samo interes lu|a~ki zami{qene velikohrvatske ideje i ekspanzije, a velika {teta i opasan eksperimenat za katolicizam, u ~ije ime to rade ovi mra~ni megalomani i pobe{weli krvoloci hrvatski popovi. Jer zbog ovog u`asnog pokoqa, kakvog Evropa ne pamti, a naro~ito zbog neverovatnog sadisti~kog mu~ewa na stotine hiqada Srba, ve}inom dece, `ena, staraca i golorukih qudi, samo zato {to su pravoslavne vere, iskopa}e se ne samo nepremostiv jaz izme|u te dve vere, nego }e to danas, u eri gigantskog zamaha i re{avawa socijalnih problema, a oslabqenog interesa za verske probleme, izazvati golemu reakciju, koja bi se mogla sva sru~iti na katoli~ku crkvu i wen presti`. Najzad ima pozitivnih znakova i dokaza, da bi ovi hrvatski klerikalci, kad bi rat svr{io pobedom Nemaca, bili spremni da se otcepe od Rima i katoli~ke vere, pa da sebe i hrvatski narod proglase pristalicama neke nove usta{ke narodne crkve, po uzoru na nacional-socijalisti~e poku{aje u Nema~koj. U tome smislu bila su ve} na Markovom trgu i Kaptolu izvesna savetovawa i dogovori. ------49

Zahvaquju}i svom izuzetnom polo`aju, {to su se nalazili na pragu Istoka i Zapada, Rima i Vizanta, na granici katoli~anstva prema pravoslavqu i islamu, i ba{ zbog toga ma`eni i teto{eni od Vatikana i susednih velikih katoli~kih dr`ava, najpre Mletaka, a onda Austrije, hrvatski klerikalci i hrvatska katoli~ka crkva dozvoqavala je sebi vi{e no ma koja druga u normalnim prilikama. Otuda, malo po malo, ona se toliko osilila, da

To iskori{}avawe Vatikana i rimokatoli~ke crkve od strane Hrvata po~iwe od pre 300 godina: krajem 16 veka, od po~etka seobe Srba u ove krajeva, kao i ranije posle osnivawa austrijske Vojne Krajine. U to vreme su Hrvati, sa svojom vlastelom i popovima pobegli pred Turcima prema severu u sigurnije krajeve.1) I tek kad su Srbi pozvani od Austrijskih vlasti da nasele te puste krajeva izvr{ili svoju misiju svojom krvqu i mi{icama obranili granicu od Tur~ina, dakle bili oni a ne Hrvati antimurale cristianitatis, i kad su nastale mirnije prilike i povoqni uslovi za `ivot, Hrvati, sa svojom vlastelom i popovima, vra}aju se natrag u te krajeve i, razume se, zauzimqu odmah stav protiv Srba, nazivaju}i ih pogrdnim imenima: Vlahi, dotepenci, {izmatici itd. [ta se tu sve nije radilo, kakva se sve nasiqa i podlosti nisu izvodili samo da se ovaj sna`ni, ratni~ki srpski elemenat s jedne strane u~ini robqem (kmetovima) hrvatske vlastele, a s druge strane se pokatoli~i ili bar pounijati, i tako u slede}oj generaciji izgubi u hrvatstvu. I da nije bilo nema~kih generala koji su, iz ~isto vojni~kih razloga i vi{ih austrijskih politi~kih interesa, za{ti}avali Srbe i wihove ste~ene privilegije od tih osionih hrvatskih napadaja, sigurno je da se nijedna od onih stotina hiqada srpskih porodica ne bi mogla odr`ati u pravoslavqu i srpstvu. Koliki je pritisak bio na taj svet, naro~ito od strane hrvatskog katoli~kog klera, vidi se po tome {to se, u glavnom, od tri velike seobe Srba u ove krajeve (Liku, u`u Hrvatsku, Baniju i severnu Dalmaciju) samo narod prve seobe mogao odr`ati u celosti u svojoj veri i narodnosti. Ve} na{ narod druge seobe bio je prepolovqen nasilnim unija}ewem i katoli~ewem. A oni qudi tre}e velike seobe Srba nai{li su na tako organizovanu navalu i pritisak hrvatskog katoli~kog klera, sad ve} jako potpomognutog od austrijskih vlasti, da se niko od wih nije mogao odr`ati u svojoj veri i narodnosti. Tu nisu ura~unata ona mawa neprekidna jata migracije srpskog naroda, koji je od Turaka be`ao sa Juga prema Severu. Prema tome vi{e od polovine Srba s ovu stranu Save i Dunava

izgubilo se najpre u katoli~anstvu, a onda u hrvatstvu. I tako kroz vekove ne potoci ve} ~itave reke srpske krvi odo{e u hrvatske `ile.

Hrvati su otkad znaju za sebe navikli da `ive na tu| ra~un. U onom mozaiku naroda, kakva je bila Austrija, oni su naj~i{}i produkt onoga poznatog

bastardnog austrijskog duha i mentaliteta, koji nije imao gotovo ni~ega svoga, ve} samo mnogo sva~ijega pomalo. Otuda kad bi se Hrvatima oduzelo ono {to su od drugih prisvojili, ne bi ostalo gotovo ni{ta.2) op{te te{ko je na}i sli~an primer jednog naroda koji bi bio tako malo svoj, i koji, ba{ zato {to je sva~iji pomalo, mo`e sa tolikim apetitom parasitske sposobnosti da na sitno posisa sve narode s kojima samo do|e u dodir. To je vrlo va`no da se konstatuje, kako bi se objasnila ona temeqna, bastardna i parasitska crta u hrvatskom karakteru uop{te.
S jedne strane rimokatoli~ka crkva iz ~istih prozelitskih razloga, a s druge strane Austrija, iz svojih politi~kih razloga, upravo su se nadmetali ko }e vi{e i izda{nije pomo}i Hrvate u svakom pogledu. I tako ovaj ju`no-slovenski narodi}, gotovo bez istorije dokaze za to izne}emo drugom zgodom za koga se pre 100 godina, tako re}i nije ni znalo, postade mezim-

50

~e austro-klerikalne klike i po~e naglo napredovati i {iriti se daleko preko svojih skromnih granica i jo{ skromnijih snaga i mogu}nosti. A naro~ito za posledwih 100 godina, Hrvati i Hrvatska postado{e kao neki

privilegovani austro-klerikalni narodnosni transformator sa slovenskom firmom, u koji su se kroz decenije svojevoqno slevali i talo`ili svi suvi{ci i otpaci, kao i nasilno otrgnuti delovi drugih naroda {arene Austro-Ugarske monarhije i susednog Balkana. Na tom, dakle, raskr{}u i sabirali{tu svega i sva~ega u Hrvatskoj, katoli~ka crkva i Austrija hteli su da imaju ba{ takav narodnosni kvasac, zame{en od bra{na svake ruke, koji }e oni onda docnije, kad sasvim dozre i naraste, ve} lako ispe}i u crno-`uti lebac jedino spasavaju}e katoli~ke vere i wene glavne i ve~ne za{titnicu Velike Austrije, koja }e najzad zavladati celim Balkanom.

vatska mesta: Zagreb, Vara`din i Osijek, bili su ~isti nema~ki gradovi (podvukao Q. P).

Uslovi za prela`ewe u hrvatstvo bili su vrlo povoqni. Trebalo je samo primiti ime i povr{no jezik hrvatski, a sve ono ostalo, na~in `ivota, ose}awa i mi{qewa t. j. delove svoje kulture i civilizacije svaka od tih pretopqenih narodnosnih jedinica, ulagala je slobodno, kao svoj prilog, u temeqe hrvatstva, koje je u to vreme bilo gotovo bez sadr`ine, bez jedinstva usmenog i pismenog jezika, bez kwi`evnosti i umetnosti i uop{te bez ikakve ja~e vlastite kulture i tradicije. Tako, u prvom redu, one mase suvi{aka nema~kog naroda, koje su kroz vekove nadirale u pravcu Drang nach Osten-a, a koje su se bile smestile u Hrvatskoj, pretapale su se, u to vreme, vrlo lako i brzo u Hrvate. To nisu bile samo nema~ke zanatlije, trgovci, ~inovnici i vojnici, ve} i ~itava naseqa nema~kih seqaka po Slavoniji, Gorskoj Kotaru i Hrvatskom Zagorju. Otuda toliki broj ~istih nema~kih prezimena, ne samo po hrvatskim gradovima nego i po wihovim selima. Uostalom, jo{ pre 60 godina najve}a hr-

To isto, samo u mawoj meri, vredi proporcionalno i za sve one ostale narode i narodi}e, ~iji delovi su se svojevoqno izgubili u hrvatstvu. To su Slovenci, ^esi sa Slovacima, Talijani, Poqaci, Jevreji i drugi. Kad se ovome dodaju jo{ one mase srpskog naroda, koji je vi{e od dva stole}a nasilno katoli~en i unija}en, a onda pohrva}en, koren hrvatskog sastava i karaktera, izra`en u brojkama, izgledalo bi otprilike ovako: 25% Nemaca, 30% Srba i 15% ostalih austrijskih naroda zajedno (Slovenaca, Ma|ara, ^eha, Talijana, Poqaka, Jevreja itd). Prema tome na ~ist autohtoni hrvatski elemenat ili starosedeoce otpalo bi jedva nekih 30%. Ako bi se ovde ura~unali i oni Srbi, katolici, koji su za srpskog kraqa Mihajla, a uz pomo} pape Aleksandra III, osnovali samostalnu srpsku katoli~ku crkvu u Baru 1067, koja je obuhvatala sve zemqe od Save i Cetine do Bojane i Drima, onda ovaj procenat autohtonih Hrvata ne bi iznosio ni 15%. Jasno izlazi odatle: da su jedino Nemci mogli bi ti oni koji su u punoj i zato {to su bili po kulturi i civilizaciji ja~i od svih ostalih naroda, koji su kao sastavni delovi ulazili u hrvatstvo. Tu ~ak nije mogao bogzna51

meri dali hrvatskom mentalitetu i karakteru onaj austro-nema~ki ton i pe~at. Ne samo zato {to su pristupili prvi i u ve}em broju Hrvatima, ve}

{ta da u~ini ni onaj jak priliv srpske i slovena~ke krvi u hrvatske `ile. To je sve bilo premalo da se nadja~a premo} nema~kog elementa, poduprtog jo{ jakim ostalim narodnosnim elementima {arene Austro-Ugarske monarhije. U dokaz ove tvrdwe dovoqno je zaviriti u ma koji bilo popis hrvatskih prezimena ili wihov imenik, pa da ~oveka zablesne neverovatno {arenilo narodnosnih prezimena, od kojih je velika ve}ina nehrvatska. Otuda su Hrvati samo sa formalne strane Sloveni. Tim se oni koriste, razume se, onda kad su u nevoqi. U stvari oni su ni~iji i sva~iji, jedno neuspelo ukr{atavawe najraznovrsnijih naroda, od kojih su u ve}ini slu~ajeva nasledili samo negativne osobine. Ono ne{to sredwe, po~eto na nedo~eto, na ~udu svima i svakome. Ili boqe re}i: neko mnogo lo{ije izdawe nemstva pod slovenskom firmom, ili obi~ni nema~ki erzac sa slovensko etiketom i jezikom. Otuda ona zaprepa{}uju}a sli~nost Hrvata sa Nemcima u svim temeq(podvukao Q. P). Kod Nemaca je to ~as Vilim II, ~as Hitler; kod Hrvata ~as Star~evi}, ~as Radi} ili Ma~ek. To je ona teutonska mistika, kako vele Francuzi za Nemce, a takva ista, samo jo{ mnogo mra~nija sila ili mistika vodila je uvek Hrvate; danas vi{e no ikad. Ba{ kao Nemci i Hrvati sebe smatraju vi{im i boqim od drugih naroda. I to zato jer im je od Boga dano neko kulturtregerstvo, ili vi{i poziv da gospodare drugim narodima. Nemci, razume se, celim svetom, a Hrvati samo celim Balkanom. I Hrvati upravo kao i Nemci pate, kolektivno i neizle~ivo od te manije. A da se ta manija kod Hrvata ve} pretvara u neku vrstu kolektivnog ludila ili besomu~ne histerije, dokaz je {to danas ima veliki broj Hrvata, od najni`eg primitivca do vi{eg intelektualca, s kojima se mo`e mirno i ozbiqno razgovarati o svemu i sva~emu, me|utim dovoqno je da im se samo spomene

nim karakteristikama i porivima. Hrvati se uvek zbijaju u gomilu kao i Nemci, i uvek ih neko prose~an koga wihova gomila izbaci, mora da vodi

ime Srbin, pa da oni toga ~asa do|u toliko izvan sebe od uzbu|ewa i mr`we da vi{e nisu kadri i{ta mirno saslu{ati, a kamoli logi~no rasu|ivati. Taj neki misti~ni otrov u wima toliko uskipi da mnogima od wih udari laka pena na usta. Svakom razumnom ~oveku tada je jasno, da su ti qudi kadri onima koje mrze u~initi ne{to {to normalan ~ovek ne bi nikad ni u snu pomislio.

va koliko je karakteristi~na. Temeqno stremqewe Hrvata te`i vazda onamo gde mu je zapravo mesto. Jer ako bi kojom nesre}om jednog dana moralo nestati Hrvata na po~etku ovog rata bilo je i o tome govora u Zagrebu onda bi wihova `eqa bila, da ih nestane u nema~kom moru. Nikako ne u slovenskom, jer bi to zna~ilo pobedu Srba i srpskog uticaja.
52

Najzad istini za voqu treba re}i, da Hrvati, koji nikad nikoga nisu istinski voleli, ipak jedino prema Nemcima ose}aju ne{to {to se ne bi moglo nazvati qubavqu, ali je nesumwivo neka vrsta simpatije odnosno servilnosti ili boqe re}i: neka specijalna hrvatska smesa podila`ewa, po{tovawa i straha (podvukao Q. P). Zato ona teza o Hrvatima kao potomcima Gota, nije toliko nezanimqi-

Me|utim, kako je ta nema~ka opasnost svakim danom sve mawa, a Srbi kako }e kroz najkra}e vreme biti definitivno sahraweni sa rado{}u konstatuju oni danas to za Hrvate koji da su sre}na kombinacija samo dobrih nema~kih i najboqih slovenskih osobina, nastaje sre}no vreme velikog zamaha i ekspanzije u svakom pogledu, zlatno doba definitivne slobode, mira, napretka i blagostawa za dugi niz godina. To sve, dakako u novoj znatno pro{irenoj Nezavisnoj Velikohrvatskoj Dr`avi. Ili ako to ne bude mogu}no onda bar u budu}oj Velikohrvatskoj Jugoslaviji, {to je u stvari jedno te isto. Pri tome nijedan po{ten Hrvat ne sme smetnuti s uma ~uje su stalan refren i opomena zagreba~kih klerikalaca sa Kaptola - da za sve to Hrvati i Hrvatska imaju u prvom redu da zahvale svojoj rimokatoli~koj crkvi, odnosno svojim popovima. Jer nikad se hrvatski narod ne bi mogao vinuti do dana{we svoje slave i veli~ine da nije bilo ni`eg hrvatskog klera. I to ne kroz docnije, ve} kroz cela dva do tri posledwa veka. Zato treba hrvatske klerikalce smatrati kao granitnu stenu u temeqima velikohrvatstva. Veliki rad te ~isto politi~ke hrvatske organizacije tzv. Katoli~ke Akcije3), koja je osnovana jo{ za vreme Austrije, a koja je onda produ`ila svoj rad u naj{irem okviru u Jugoslaviji, razume se, opet prikriveno, pod zemqom, smatraju danas u Zagreb u kao ne{to najveli~anstvenije {to su Hrvati ikad stvorili na politi~kom poqu. To je opet dokaz visoke discipline i vanrednog organizatorskog duha hrvatskog naroda. Vredi stoga ukratko izneti najva`nije ~iwenice u tom pogledu, izva|ene ve}inom iz slu`benih statistika. Tako je samo za vreme Jugoslavije, posledwih godina, izlazilo na teritoriji Banovine Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Vojvodine oko 1.200 javnih publikacija: kwiga, listova, dnevnika, ~asopisa, kalendara, bro{ura i kojekakvih listi}a. Od toga broja vi{e od 900 bilo je klerikalnih. Upu}enu ~oveku gotovo pamet da stane kad sagleda: kakvi se tu sve povodi i prilike nisu iskori{tavali samo da se ne{to mo`e {tampati, odnosno organizovati, propagirati tobo`e u vezi ili interesu katoli~ke crkve, wenog sve{tenstva ili pastve, u stvari naj~i{}e velikohrvatske propagande. Iz nekoliko stotina wihovih i ostalih {tamparija, i to ve}inom onih sitnih, najmawih, ~ak i po najneznatnijim mestima, izlazilo je svakodnevno na hiqade najraznovrsnijih publikacija, ve}inom sitnih, najmawih, ~ak i po najneznatnijim mestima, ve}inom sitnih kwi`ica, listi}a i ~asopisa iz oblasti qudskoga duha i delovawa po~ev od religije, filozofije, kwi`evnosti i umetnosti, pa preko svih nauka, ekonomije, industrije, trgovine, zanata i najraznovrsnijih zanimawa do radni{tva, seqa{tva, socijalnih i zdravstvenih pitawa, porodice, braka, dece, karitativnih ustanova, misionarstva itd. Trebala bi cela jedna kwiga da se ispi{u samo naslovi tih publikacija za nekoliko godina. Pri tome je vrlo karakteristi~no da u toj poplavi {tampane re~i hrvatskih klerikalaca ima relativno najmawe onih publikacija koje se obra}aju inteligenciji. Otuda imaju samo nekoliko ~asopisa za visoku kwi`evnost i umetnost, nekoliko za nauku i nekoliko dnevnih politi~kih listova. Ali zato broj onih wihovih publikacija koje se obra}aju sredwem sta53

le`u naglo raste, da bi dostigao svoj vrhunac u onim koje se obra}aju najni`im i najprimitivnijim slojevima narodnim; a od tih naro~ito `enama, deci i starcima. To je sve u~iweno sa o~iglednim planom da bi ta {tampa s jedne strane imala {to ve}eg i {to temeqitijeg uspeha dole, u narodu, a s druge strane, da taj rad ne bi odvi{e padao u o~i onima gore: sumwi~avoj inteligenciji, nepouzdanim vi{im klasama i eventualno onima na vlasti. Cela ta akcija kre}e se dakle u obliku zvezde repatice: odozgo prema dole. A na dnu repa te repatice je wihov kalendar Danica koji se svake godine {tampa u skoro milion primeraka tako da nema hrvatske gra|anske ni seqa~ke ku}e koja nema toga kalendara. Kad se uzme u obzir da Hrvata, katolika, ima najvi{e 3 miliona, onda je to vi{e nego mnogo. U svim tim nebrojenim publikacijama nije va`no ono religiozno nau~no stru~no ili tehni~ko o ~emu te publikacije tobo`e govore, ve} onaj podmukao i perfidan na~in kako se o svemu tome pi{e (podvukao Q. P), t. j. ona ~ista politi~ka pozadina, propaganda ~esto puta i izme|u redaka koja stoji iza svega toga. U tome su ovi hrvatski klerikalci kroz toliko vremena prakse doterali do savr{enstva. Zbog toga je sasvim svejedno koje od tih kwiga i listova neko ~ita. Da li je to Danica, Prosvjeta, Hrvatska Stra`a, Hrvatski Glas, Katoli~ki List, Obiteq, Glasnik Srca Isusova, Kri`ar, Misionar, Vrhbosna, i kako se jo{ sve ne zovu ti wihovi bezbrojni listovi za slepce, slu`avke, seqake, radnike, privredu, zanate itd. - svakako je sigurno, da svaki onaj koji stalno ~ita samo jednu od tih publikacija, za najkra}e vreme postaje kao o{amu}en, duhovno u{kokwi`evnik, umetnik ili posledwa slu`avka, seqak ili radnik, svi oni pod nepogre{ivim uticajem te propagandisti~ke {tampe po~iwu najpre ose}ati se ne{to vi{e i odabranije od drugih, zatim ih ponese onaj neverovatan zamah zbijawa u gomilu svih wima sli~nih a onda ih sasvim odnese ona histeri~na kolektivna mr`wa svega {to nije hrvatsko ni katoli~ko. Tu vi{e ne poma`u nikakvi razumni razlozi ni normalna uveravawa, to su sad neizle~ivi fanatici hrvatskog prozelitizma i frankovluka. Dakako u prvom redu mrze iz dna du{e sve sve {to je srpsko i pravoslavno. Ali taj svoj ose}aj retko kad ispoquju otvoreno, iskreno, ve} ga stalno kriju pretvaraju}i se na sto na~ina. Nije ih uzalud biskup [trosmajer koji je tako|e bio kamufliran Velikohrvat prozvao furtima{ima t. j. onima koji kriju ono {to rade. Zatim mrze ili boqe re}i ne podnose Jevreje (ve}inom iz zavisti) pa masone i uop{te sve {to je liberalno, napredno i ~ove~ansko, iako su im ina~e puna usta uveravawa. o protivnom. Jednom re~i: ne podnose nijedne velike, ni male istine koja se ne mo`e smestiti u wihove bedne u{kopqene mozgove. No nije tu samo ta wihova velika politi~ka {tampa, nego iz svega toga stoji jo{ ve}a i tananija mre`a od hiqada najraznovrsnijih wihovih dru{tava i organizacija, koje isto tako od vrha do dna vr{e svoju neumornu propagandu - usmenom re~i. Opet po istom planu sa sakrivenim bezbrojnim sitnim korewem dole, pod zemqom, u najni`im slojevima, a sa sitnim neu54

pqen ili boqe re}i otrovan specijalnim politi~kim otrovom ove velikohrvatske popovske bagre (podvukao Q. P). Bio to profesor univerziteta,

glednim listi}ima i kojim cveti}em gore na povr{ini me|u inteligencijom i gospodom. Zato takvih udru`ewa i organizacija ima daleko vi{e po selima i mawim mestima nego po gradovima. A obi~no nose ovakva nedu`na imena: Orlovi, Kri`ari4)Vojska Srca Isusova, Katoli~ki mu`evi, Katoli~ke `ene, Dobrotvorni stol~ek i kako se sve jo{ ne nazivaju one bezbrojne wihove kongregacije? Prirodno glavni ton i direktivu toj usmenoj propagandi odozdo daje se sa crkvenih predikaonica stalnim i neumornim propovedima, koje u velikoj ve}ini nisu ni{ta drugo nego ~isto velikohrvatsko agitovawe i harangirawe. Glavne pak kule, `ari{ta i rasadi{ta te ne~uveno mra~ne i furtima{ke velikohrvatske Katoli~ke Akcije su: wihovi samostani/manastiri i crkve, odnosno `upni uredi i kaptoli, zatim bolnice i razna le~ili{ta, odnosno opatice i fratri i najzad wihove ~isto klerikalne {kole: univerziteti, gimnazije, preparandije, liceji, sjemeni{ta, orfanatrofiji, konvikti i ostale stru~ne i kojekakve {kole za decu i mlade` po~ev od kolevke. Najzad wihove razne bankovne, trgova~ke, zemqoradni~ke i druge privredne i socijalne ustanove i preduze}a. No ne samo da na stotine hiqada ~lanova svih mogu}ih tih organizacija rade po planu ove velikohrvatske klerikalne propagande, nego su to ujedno i glavna sredi{ta i legla najraznovrsnije {pijuna`e. Svi oni bezbrojni doma}i petokolona{i i destruktivni elementi, koji su kroz vi{e od 20 godina, kao crvoto~i, izjedali Jugoslaviju, iza{li su ve}inom iz te {kole. Tu je glava ovoj guji otrovnici. Jer sva wihova klerikalna inteligencija i sredwi stale`, kao i 90% posluge, osobito `enske, u svim gradovima i institucijama organizovano je, u ime Boga i vere, kao besplatni najrevnosniji {pijuni ovog velikohrvatskog pokreta i ideje. Taj posao po~iwe, dakako, furtima{ki, najpre u ispovedaonici. Pa onda se svojevoqne `rtve, ve} prema sposobnostima, sve daqe i dubqe zapli}u u wihove {pijunske mre`e.

Sada dolazi na red pitawe: ko to sve pla}a? Jer je svakome jasno da se tu ne radi o kojoj stotini hiqada dinara, ve} o te{kim milionima, a mo`da ~ak i o kojoj milijardi dinara. Ali majstorluk ovih velikohrvatskih pionira i agitatora i jeste u tome {to sav taj veliki i neobi~no slo`en posao sam sebe izdr`ava, a uz to jo{ nosi i lep prihod! Kako je to mogu}no? U temeqima svojim vrlo jednostavno: sve je svedeno na naj{iru bazu prosja~ewa i neprekidnog darovawa u ime Boga, vere i patriotizma. Hrvatski popovi izgradili su taj sistem mu`ewa naroda do neverovatnosti.
55

Tako je ovo mra~no velikohrvatsko klerikalno dru{tvo znalo sve do najmawih sitnica {to se doga|alo u srpskim, jevrejskim i masonskim i jugoslavenskim ku}ama i porodicama, a na taj na~in stajala su pod wihovom kontrolom i sva ostala hrvatska dru{tva, pokreti i porodice. [tavi{e u pojedinim istaknutijim slu~ajevima dolazile bi opatice, fratri ili ~ak sami `upnici sa kapelanima u srpske, jevrejske ili jugoslovenske stanove, za otsutstva wihovih gospodara, pa li~no sve razgledali, kontrolisali i tako do savr{enstva dopuwavali primitivne ili neve{te izve{taje slu`in~adi. Drugim re~ima: nema ni najmaweg kuti}a u celokupnom duhovnom i materijalnom `ivotu Hrvata, u koji se nisu ume{ali opasni prsti ovih wihovih stra{nih velikohrvatskih furtima{a (istakao Q. P.).

Pre svega kod wih nema nijedne slu`be bo`ije ni crkvenog obreda, a kamoli skup{tine ili dru{tvenog sastanka, a da se tom prilikom vernicima i prista{ama pod nos ne poturi {krabica ili kantica, vezana na drugom {tapu, u koju pada i bogougodno zvecka, istina, samo sitna para, ali pada, neprekidno pada. I to ve}inom od sirotiwe, one bezbrojne mase ~lanova najni`ih dru{tvenih slojeva, od kojih ~ak ni onaj genijalni merkantilni izum, kao {to je film, nije kadar da istisne toliku paru. Pri tome da se ne spomiwu ona stalna jata opatica i fratara, koji kud god krenu svojim poslom, neumorno prose, na sve mogu}e na~ine pa ~ak i od ku}e do ku}e. Razume se ne za sebe ve} za crkvu, nevoqnike, sirotiwu itd. Zatim svi ~lanovi bezbrojnih wihovih dru{tava i organizacija pla}aju upisninu i ~lanarinu, kao i pretplate na bezbrojne wihove listove i ~asopise. To je tako|e sitna para, ali koja pada svojevoqno i gusto kao jesewa ki{ica koja nikad ne prestaje. Pored toga, u me}avi tih publikacija, na vidnim mestima ili koricama, stalno se tra`e dobrovoqni prilozi za sve mogu}e i nemogu}e svrhe. Pri tome se, dakako, udara u tanku `icu milosr|a, patriotizma ili iskupqewa na drugom svetu. Tu opet ne pada krupna para, ali je prilo`nika mnogo, kao lista u gori, kako govore ~itave stranice {tampanih imena prilo`nika pa ~ak i onih koji su dali samo i dinar. Uop{te, ceo taj sistem darivawa odnosno prosja~ewa izra|en je po onoj najsavr{enijoj trgova~koj metodi: {to jevtiniji artikl sa {to ve}om prodajom. A danas ve} i posledwi trgovac zna, da su to najboqi poslovi, koji uprkos svoje formalne neizglednosti i sitnine mogu da donesu ne miliona nego milijarde. I tako ova cela furtima{ka velikohrvatska propaganda ne samo da ni{ta ne stoji, nego jo{ nosi lepu paru. Drugim re~ima: bezbrojne mase mu{terija, jo{ pla}aju da bi se na wima vr{ila propaganda i da bi ih upregli u neverovatna i mra~na kola ove jo{ neverovatnije i mra~nije hrvatske megalomanije. I tako relativno prema zemqi i narodu oni temeqni te{ki kapitali i velika bogatstva u pokretnim i nepokretnim imawima s kojim raspola`e hrvatska katoli~ka crkva i weno sve{tenstvo ne samo da ostanu nedirnuti, nego jo{ lagano i sigurno rastu. Sve u svemu, ova prevara, podvala ili demagogija, to je ona so koja daje ukus celom tom hrvatskom poslu i nastojawu. To je onaj erzac cement koji najraznovrsnije elemente i delove hrvatstva kako tako spaja i vezuje. To je ta podzemna mra~na sila koja u vidu vere, Boga i hrvatskih pravaca ispuwuje koliko toliko o~ajnu prazninu hrvatstva i bar na oko daje joj neki smisao i ideju. To je ta temeqna i jedina kohezija u tom tu`nom skupu germansko-slovenskog srepqivawa i kopilanstva, odnosno bastardije. Najzad poznata je stvar da slovena~ki popovi i klerikalci vode glavnu re~ u svojoj zemqi i da imaju potpuno u rukama svoj narod. I wima su va`niji zemaqski i politi~ki poslovi od verskih i crkvenih. Ali oni to rade otvorenije i ~estitije. Oni ne teraju tako lu|a~ku i besomu~nu mr`wu protiv svega sto je srpsko. Oni imaju svoje narodno prestavni{tvo, svoje politi~ko vo|stvo, na ~elu sa svojim narodnim vo|ama sve{tenicima, kao {to su bili Krek i Koro{ec. Oni dakle primaju polo`aje i vlast, kao i odgovornost koja proizlazi odatle.
56

od vrha do dna tako temeqito obra|ena i protkana wihovim velikohrvatskim duhom i ose}awem, da je vi{e niko ne mo`e i{~upati iz wihovih ruku (ista-

Kod hrvatskih popova i klerikalaca sasvim je obrnut slu~aj. Oni imaju vi{e i temeqitije hrvatski narod i sve wegove glavne snage i izvore u svojim rukama, nego wihova bra}a u Hristu, Slovenci, pa ipak se oni skrivaju za tu|a le|a, i be`e od svake odgovornosti za ono {to rade. Oni su u hrvatskim masama toliko sigurni za sebe i svoju stvar da ~ak sebi mogu da dozvole i to da onu formalnu stranu vlasti: po~asti, slavu, politi~ko prestavni{tvo i vo|stvo hrvatskog naroda mirno prepuste kojoj velikoj politi~koj stranci, kao {to je sad slu~aj sa Hrvatskom Seqa~kom Strankom, koja je

tiv {izmatika, Srba, po hrvatskim i srpskim krajevima pa i po Me|umurju i pograni~nim slovena~kim mestima protiv svoje istoverne bra}e Slovenaca. U isto vreme po svom starom obi~aju, hrvatska {tampa grmela je odozdo i izme|u redaka o strahovitom progonu Hrvata u Jugoslaviji i o velikoj opasnosti koja preti Hrvatima i wihovoj veri od strane pravoslavnih Srba pa ~ak i katolika, Slovenaca. Najzad istini za voqu treba da se vidi i konstatuje, da li je taj postupak Hrvata i wihovog sve{tenstva bio bar donekle opravdan. Odnosno nije li to mo`da prirodna reakcija nekog velikog pritiska i nasiqa sa strane Srba i pravoslavqa? Me|utim, u tome i jeste sav cinizam i pokvarenost ove

kao Q. P). Svakako su ovi ~udesni Velikohrvati pod sve{teni~kom mantijom ili bez we, tako neverovatno mra~no i zapleteno udesili stvar, da oni, iako sve vode i svim upravqaju, ipak uvek ostaju po strani, skriveni, nevidqivi. U tom ~udu od furtima{ke politike bilo je ~ak i takvih paradoksalnih slu~ajeva, da su ovi podzemni Velikohrvati uspevali da iskori{}avaju i same slovena~ke klerikalce protiv wih samih! Tako za bla`enih vremena nesre}ne Jugoslavije, kad je slovena~ki prelat, Koro{ec, bio potpredsednik ministarstva, ministar prosvete i ministar narodnog zdravqa pa ministar policije i `eqeznica, hrvatski popovi, fratri, opatice i wihovi qudi putovali su besplatno dr`avnim `eqeznicama i brodovima vi{e nego svi policajci i `eqezni~ari zajedno. Razume se po svom ~isto frankova~kom i petokolona~kom poslu: potkopavawu dr`ave i izazivawu mr`we pro-

bastardije, {to ni pravoslavqe, a kamoli srpstvo nije nikada, ni u najmawoj meri, ugro`avalo hrvatstvo i wihovu veru. To tako daleko ide, da mo`emo sa sigurno{}u re}i da unatrag dva do tri veka nije sa katoli~ke vere na pravoslavnu, u ovim krajevima pre{lo ni 500 du{a (istakao Q. P). I to
su bili oni ve}inom koji su tako mewali veru zbog braka, ili kakvog drugog interesa, a nikako iz politi~kih ili religioznih razloga. Gotovo svi ti, iako su pre{li na pravoslavqe, ostali bi i daqe Hrvati. To su oni tzv. pravoslavni Hrvati, preko kojih su hrvatski star~evi}anci i frankovci hteli da sve pravoslavce proglase Hrvatima. Ili je to ostala samo wihova pusta `eqa. Otuda za posledwih 50 godina nije posrbqeno ni toliko Hrvata koliko ima prsta na jednoj ruci. Naprotiv, Hrvati i wihova vera stalno su, kroz vekove, na sve mogu}e i nemogu}e na~ine, toliko posisali srpske krvi da su se ve} danas naduli od we, pa je nemilosrdno prosipaju gde god samo mogu (Q.P). A pri tom se odra}e vi~u}i da wima preti opasnost od Sr57

ba i da Srbi wih pokla{e! (kao i dan danas kada podi`u optu`nicu protiv Srba za nepostoje}i genocid nad Hrvatima - N.@.). To je uostalom sasvim logi~no i u stilu karaktera ove hrvatske bastardije ili gnojnice sva~ijih (narodnosnih) upquvaka koju kad upadne srpska zdrava i rasna krv, onda se po zakonu prirodne reakcije, redovito prevrne pokvari i strahovito zasmrdi. I tako na hrvatskom narodnom telu stalno izbijaju oni odvratni ~irovi, kao {to su: Ante Star~evi}, Milan Ogrizovi}, Tadija Smi~iklas, Janko [imrak i bezbroj ostalih, mawih i sitnijih. Svakako od tih ~ireva kojekakve regeneratske strane krvi nisu daleko ni bra}a Radi}i, ni Jozua Frank, ni A.G. Mato{, ni Vjekoslav Klaji}, ni Ivan Me{trovi} pa ni dr Vlatko Ma~ek. Najzad sasvim je u stilu i to {to danas stoji na ~elu tog velikohrvatskog furtima{kog klera dr Alojzije Stepinac, biv{i jugoslovenski dobrovoqac i veliki prijateq Srba, koji je jedino bla`enopo~iv{em Kraqu Aleksandru imao da zahvali {to se od neznatnog kapelan~i}a u selu Krasicama, digao do tog visokog polo`aja!5)Ali kaj on more bistri~ki bogec! svesrdno ga brane u Zagrebu, naro~ito od odgovornosti zbog pokoqa i nasilnog katoli~ewa tolikog broja Srba ba{ za vreme wegovog nadbiskupovawa. kad je potpuno u rukama starih svemo}nih furtima{a austroklerikalne frankova~ke klike biskupa Stadlera, [ari}a, Salis-Sevisa, Srebrni}a, Cari}a i ostalih. Ma~ekovci ili Hrvatska Seqa~ka Stranka Na redu je najve}a politi~ka grupacija Hrvata: Hrvatska Seqa~ka Stranka, ili kako ih jednostavno zovu: ranije radi}evci a sada ma~ekovci. Ta politi~ka gomila, korito ili matica hrvatstva i po svom postanku i po svom sastavu, kao i po svom radu i nastojawu, nije ni{ta drugo nego neka lo{a kopija ili hrvatsko opona{awe onog jednog od temeqnih instinkata teutonske mistike u karakteru nema~kog naroda: vazda zbijawe u gomilu, ~as za napad ~as za odbranu. Ta gomila onda izbacuje nekoga prose~nog izme|u sebe, koji }e slepo, fanati~ki izvoditi ono {to ta gomila ho}e. Na nesre}u wihovu i tu|u, ta gomila uvek ho}e jedno te isto, ne{to nemogu}e, nedohvatqivo. Zaista je vi{e nego `alosno za sudbinu takih naroda, koje je priroda obdarila jednim vrlo osetqivim nedostatkom ~isto duhovne prirode: slabom intuicijom i vidovito{}u u proporciji sa ostalim wihovim sposobnostima. Otuda bi se Nemci i wihova sudbina mogli, u gruboj formi, usporediti sa onim vaniskustvenim ribama, {tukama, sa kojima su pravqeni nau~ni opiti. U veliku posudu, koja je pregra|ena prozirnom staklenom pregradom, stavqene su na jednu stranku gladne {tuke a na drugu sitne ribice. [tuke odmah po~iwu da lupaju glavama o staklenu pregradu sve dok ne uginu. Tek u petoj ili {estoj generaciji potomci ovih {tuka dolaze do neke vrsti potsvesnog iskustva i mewaju taktiku. Vi{e ne lupaju glavama o staklenu pregradu pojedina~no, ve} u grupama. I prirodno, posle svakog takog skupog udarca, koga zadaju same sebi, ove {tuke se povla~e i ponovo i dugo zbijaju
58

u gomilu da prikupe snage za novi, jo{ ja~i udarac u glavu. I tako neprestano, ali do daqeg iskustvenog dozrevawa ne sti`u vi{e nikako. Izgleda da je i nema~kom mozgu i duhu jedan takav vaniskustveni nedostatak samo dakako u qudskom mnogo slo`enijem i finijem obliku. Otuda i Hrvati, upravo kao i Nemci, posle sloma Centralnih sila 1918, odnosno posle raspada Austro-Ugarske monarhije, koja ih je stvorila ovakvim kakvi su danas, i za koju su se oni u velikoj ve}ini du{om i srcem borili ostaju, istina, o{amu}eni od tog udarca, ali se odmah povla~e i zbijaju u jo{ gu{}u i ~vr{}u gomilu najpre za odbranu a onda za napad, ne otstupaju}i ni za dlaku od svoje austro-furtima{ke velikohrva{tine. Dokaza za to ima na odmet. Stari izgovor Hrvata da su morali raditi ono {to su radili u Austriji, isto je tako la`an i neodr`iv, kao i sada {to stalno tvrde, da im je silom nametnuta Nezavisna Dr`ava Hrvatska i frankova~ko-usta{ki re`im u woj, kao i to da su morali poklati toliki broj Srba, jer da su ih na to prisilili Nemci i Italijani. Zna se, me|utim, vrlo dobro da hrvatske narodne mase, vaspitane ve} ranije, kroz decenije, u an-

tisrpskom i antipravoslavnom duhu nije bilo nimalo te{ko dovesti do zaista iskrenog odu{evqewa za rat protiv Srbije 1914 godine (istakao Q.
Petrovi}). Ina~e, zar bi ko mogao naterati Hrvate na onu vulkansku provalu besa i mr`we protiv svega {to je srpsko i pravoslavno? Nije to bilo davno i ima jo{ podosta `ivih qudi koji su imali prilike da vide ono divqa~ko veseqe i likovawe, pa odmah zatim paqewe i uni{tavawe srpskih

du}ana i domova, kao i napadawe i progawawe Srba u Zagrebu i ostalim gradovima Hrvatske, kad je objavqen rat Srbiji 1914. Zar je i to bilo protiv ose}awa i voqe hrvatskog naroda? Pa ono mahnitawe hrvatskih vojnika u austrijskim pukovima i bataqonima, oki}eni hrvatskom zastavom i pod litijama sa slikom Majke Bo`ije kraqice Hrvata? Pa onaj smeh i rugawe vla{kom kraqu Petru opan~aru i ciganima Srbima? Pa ono odu{evqeno juri{awe na srpske polo`aje, naro~ito na Crni Vrh, gde je na desetine hiqada Hrvata palo u ~istoj borbi protiv srpstva, ako i hvalisawe i juna~ewe hrvatskih rawenika, koliko je koji naneo zla Srbima? A tek {ta da se ka`e o onim hrvatskim pukovima (naro~ito onaj 16 iz Bjelovara i 28 domobranski iz Zagreba), ~iji su vojnici gore nego Ma|ari i Nemci na najbestijalniji na~in klali srpske `ene, decu i starce po Ma~vi i Sremu? Tu je palo oko 30.000 nevinih srpskih `rtava od hrvatske ruke! Jo{ u ve}oj meri radili su to za pro{log rata i Hrvati iz Bosne, udru`eni sa Muslimanima, pod imenom [uckori, koji su na isto tako zverski na~in pobili do 70.000 du{a srpskog nedu`nog sveta iz Isto~ne Bosne i na Drini! Zar se sve to moglo raditi po nare|ewu i pod mora{? Ta austrijske vlasti su se morale braniti i otimati od tolike provale mr`we protiv Srba od strane hrvata. Tada su bar Srbi u Austriji bili gra|ani drugog reda i nisu mogli ni po ~emu ugro`avati Hrvate (istakao Q. P). Ali u tome i jeste temeqna crta pandurske du{e i karaktera Hrvata, koji bi bili ve} tada otkrili svoje karte do kraja {to se ti~e Srba, pa bi bili poklani isto toliki broj Srba kao sada u N.D.H, ali im Austrija nije to dozvoqavala. Dvojna monarhija je ipak bila kulturna dr`ava, koja je ne{to dr`ala do svog me|u59

Najzad kad su, za posledweg rata, svi austrijski pukovi svakog meseca liferovali na front po jedan mar{bataqon mese~no, hrvatski domobranci sa svojom (Lipo{}akovom) Vra`jom divizijom na ~elu, koja je ~uda stvarala za ra~un Austrije, a naro~ito 25 i 28 domobranski puk pod komandom austrijskom potpukovnika a danas usta{kog generala, Stanzera, slali su austrijskoj vojsci na front ne jedan ve} dva mar{bastaqona mese~no! Da li je i to bilo pod mora{? Pa onda kad se srpska vojska povukla iz Srema 1914, ono ludo veseqe, bakqade i mahnitawe celog Zagreba! Otprilike onako isto kao i sada za ovog rata, kad su Hrvati i Zagreb, posle sloma Jugoslavije, sa slavqem do~ekali i sa cve}em zasipavali nema~ke vojnike i oficire, svoje oslobodioce! A hrvatske gospo|ice i mlade gospo|e im se bacale u zagrqaj, histeri~no ih qubile i nudile im se na u`ivawe! Sve to, kao i jo{ mnogo koje~ega, zar je to bilo silom i po nare|ewu? (istakao Q. P).
Tu je dovoqno da se list okrene na drugu stranu pa da se vidi, {ta su ti isti Hrvati radili u Jugoslaviji kroz vi{e od 20 godina? Kako su se pona{ali prema Kraqu, dr`avi, vojsci ili boqe re~i: prema Srbima, narodu i pojedincima? A ve} da se i ne govori o nekom bratstvu, jedinstvu i jugoslovenstvu! Tu im vi{e nije bilo srce na mestu, i videli smo ih tada na delu. U sve, ama ba{ u sve {to se odnosilo na Srbe i Jugoslaviju ulevali su bezgrani~nu zlobu, pakost i destrukciju. Vi{e nego petokolona{ki iskori{tavana je svaka pa i najneznatnija zgoda. Tako kad se najzad skrhala Jugoslavija, vi{e od 90% Hrvata bilo je izvan sebe od zadovoqstva i sre}e; i svi pohrli{e usta{ama u zagrqaj, da celom svetu poka`u, a dakako najpre Srbima- {ta oni mogu i kako se dr`ava vodi. Kao onaj ciganin iz pri~e koji, kad je postao car, najpre je ubio svog oca, Hrvati najpre ubi{e svog brata! Od austrijske pandurije i bastardije zar se moglo o~ekivati {to drugo i boqe? Ali to je ono {to Srbi, naro~ito oni iz Srbije i Crne Gore, nisu nikad mogli poverovati da pokvarenost jednog naroda mo`e da ide tako daleko! U celoj svojoj istoriji, srpski narod se kroz vekove nosio s alom i vranom, izdr`ao strahovite udarce i isku{ewa i najzad, sa nad~ove~anskim naporom i visokom sve{}u o svom pozivu i vrednosti, odr`ao se u ovom kutu Evrope. Qudski, otvoreno, prsa o prsa, nosio se kroz vekove s Turcima, Arnautima, Bugarima, Ma|arima i Nemcima, i u toj svojoj pro{losti do`iveo svakojaka ~uda i pokore od neprijateqa kao i prijateqa. Ali ovo {to je sada do`iveo od bra}e Hrvata, ne mo`e se uporediti ni sa ~im {to se ikad desilo. Ispitajte sudbinu i pro{lost najraznovrsnijih civilizovanih naroda, od najmaweg pa do najve}eg, i ne}ete na}i takav slu~aj. Da bi se ~itav jedan narod, makar koliko bio zatrovan najni`im instiktima, kao obi~an razbojnik uvukao u ku}u drugog naroda i, izdaju}i mu se za ro|aka ili brata, po{to ga je 20 godina najpodlije iskori{}avao, varao i kleve60

narodnog ugleda. Svakako srpska inteligencija i politi~ari posle 1918. nisu mogli u~initi fatalniju gre{ku prema svom narodu, nego {to su to klawe Srba od strane {uckora pre}utali i zata{kavali, a ono ~isto hrvatsko klawe u Ma~vi i Sremu sasvim prebacivali na Ma|are i Nemce. Eto, kako se svako sakrivawe istine gorko sveti! I to sve zbog onog glupa~kog obzira da se bra}a Hrvati ne uvrede!

tao, da ga jednog dana uhvativ ga na spavawu - na najbestijalniji na~in zakoqe i do gole ko`e opqa~ka! I ne samo to, nego u isto vreme da na sva usta onda jo{ vi~e: kako je zaklani onaj razbojnik i zlikovac koji je wega, pravednika i po{tewaka, zaklao i opqa~kao!!

Daqe se zaista ne mo`e, sve ima svoje granice, i ovaj u`asan ~in od strane Hrvata najzad je za sva vremena otvorio o~i ne samo Srbima, ve} i svem ostalom ~estitom svetu (istakao Q. P).
Otuda je danas logi~no i jasno kao na dlanu i sve ono ostalo {to su Hrvati u pro{losti radili, a {to je mnogima bilo neshvatqivo ili nejasno. Da ne idemo daqe unatrag nego samo do zavr{etka pro{log svetskog rata, kad su se Hrvati nalazili u sli~noj situaciji kao i danas. Onda su se kao

kao i pod kraj pro{log rata, {to su sve otvorenije govorili o nekim svojim simpatijama za Srbiju i Srbe, a onda se gr~evito uhvatili Jugoslavije i Jugoslovenstva. I dok svaki normalan ~ovek vidi u tome kontradikciju i nelogi~nost, Hrvati se ne mogu dovoqno da na~ude. Kako im se tu uop{te mo`e {ta prigovoriti?! To je najnormalnija pojava kod wih. Prema tome zar ima tu ne~ega neobi~nog: {to su Hrvati od qutih Austrijanaca odjedared, preko no}i, postali Jugosloveni? I te kakvi Jugosloveni! Ovi u zemqi upravo onakvi kakvi su bili i oni Hrvati iz Jugoslovenskog Odbora izvan zemqe, u emigraciji, sa Supilom, Trumbi}em i Me{trovi}em na ~elu! Ovi potowi u Parizu, a oni prvi u Zagrebu pona{ali su se na dlaku jednako: neverovatno bahato, ili boqe re}i hoh{taplerski. Hoh{taplerstvo je uop{te nema~ki proizvod i, prirodno, ko mo`e da bude ve}i hoh{tapler od Hrvata, nema~kih erzacovaca? U to vreme nikome od wih nije ni na um padalo, a kamoli da bi ko od wih javno rekao ili napisao: da zapravo Srbi, srpska dr`ava i srpska vojska Hrvate spasava i zadu`uje, {to ih prima kao ravnopravnu bra}u u zajedni~ku dr`avu. Kako?! Pod austro-klerikalnim uticajem i propagandom navikli od svog postanka da Srbe smatraju mnogo ni`im od sebe, a u granicama Austro-Ugarske monarhije navikli kroz decenije da ne samo nasilno katoli~e i pohrva}uju Srbe, nego da s wima postupaju kao gospodari sa slugama, da ih stalno gone i zapostavqaju , pa ~ak i od zgode do zgode da ih slobodno pqa~kaju, pale im domove i neka`wivo ubijaju- {ta?! i sad najednom ti prokleti Vlahi da bi kakvu uslugu ~inili Hrvatima! Ili ih ~ak spasavali! Ba{ naprotiv: Hrvati ~ine milost i uslugu Srbima, {to su se uop{te toliko ponizili, pa ho}e nekakvu slogu i zajednicu sa tim divqacima! Prema tome Hrvati su oni koji su spasli Srbe 1918, a ne obratno. Ma koliko da je to neverovatno i paradoksalno, na`alost je istina. Uostalom, tako je uvek kod wih. I takvo shvatawe i taj hoh{taplerski ton pro`imao je i tada, oko 1918, sve Hrvate bez razlike. Ono ne{to wihove in-

najboqi austrijski soldati i panduri borili protiv Srbije i Saveznika, a danas to isto rade kao qubimci Nema~ke. Ali to ih nimalo ne smeta da danas sve otvorenije govore o svojim simpatijama za Britance i Amerikance s jedne strane, kao i za Sovjetsku Rusiju s druge strane (istakao Q. P). Ba{

teligencije orijentisane zaista ispravno, jugoslovenski, bila je {aka peska u pustiwi (istakao N.@.).
61

vat Trumbi}, po{to se, uz pomo} Srba, domogao najvi{ih ~asti u zemqi i po{to je primao masnu penziju iz Beograda, oti{ao je u Ma~ekovce, i o tome da su Srbi i Hrvati jedan narod nije vi{e hteo ni da ~uje. Naprotiv, svu svoju dialektiku upotrebio je na to da doka`e protivno! Drugi Hrvat i ugledan ~lan Jugoslavenskog Odbora, Ivan Me{trovi}, tada{wi odu{evqeni pristalica srpsko-hrvatskog bratstva i jedinstva, po{to je Trumbi}u pomogao da se hrvatski mu}kovi podmetnu u jugoslovensko gnezdo, od Kraqa Aleksandra i dr`ave digao je bogatu nagradu u te{koj zve~e}oj moneti za svoje umetni~ke liferacije. I taj brati veliki Jugosloven danas sa svojom umetno{}u peva himne Paveli}u i Kvaterniku, javno odobravaju}i sve {to su usta{e u~inili sa Srbima, koji nisu drugo ni zaslu`ili, kad su mogli jednog obi~nog zlikovca, Gavrila Principa, proglasiti narodnim junakom! A ve} da iznosimo imena onog velikog broja Hrvata, politi~ara i raznih intelektualaca, koji su za vreme Jugoslavije kao izdajice hrvatskog naroda odlazili u Beograd da se domognu ministarskih stolica i ostalih visokih polo`aja, pa onda, oboga}eni korupcijom koju su svesno terali ili sa visokim platama, da se vra}aju natrag u krilo matice Hrvata - Radi}eve ili Ma~ekove stranke, koja bi ih iz te uspe{ne podvale Srbimabrisala iz spiska izdajicahrvatskog naroda i stavqala ih u red zaslu`nih qudi ili narodnih mu~enika! Veliki broj tih mudrih Hrvata, intelektualaca, igraju va`nu ulogu i danas, u usta{koj N.D.H. ili ~ekaju svoje vreme, zajedno sa dr Ma~ekom, da ponovo zasko~e i definitivno upropaste sve preostale Srbe u novoj velikohrvatskoj Jugoslaviji. U isto vreme, krajem 1918. godine, u Zagrebu se osniva Narodno Vije}e Srba, Hrvata i Slovenaca, i zagrep~ani se u masama pretapaju u Jugoslovene. Takvih odu{evqenih jugoslovenskih manifestacija, Zagreb zaista nije video do tada. Samo tu treba da se zna, {ta su ovi hrvatski purgeri i wihova inteligencija razumevali pod pojmom Jugoslavija i jugoslovenski, i ~emu su se nadali od toga. Otprilike to je imalo da bude ono uvek isto {to Hrvati ho}e: da su oni svagda prvi, da im je uvek dobro i da drugi rade
62

(Klemansou-N.@) za mirovnih pregovora (i) tra`io od srpske vlade obja{wewe: kako to da Hrvati, koji su se svesrdno borili sa Austrijom protiv Srbije, sad najednom treba da u`ivaju sve blagodati pobednika: da ne budu okupirani i da ne pla}aju reparacije? I ovaj isti Trumbi}, zajedno sa srpskom vladom, imao je muku dokazuju}i Saveznicima za zelenim stolom, da su Hrvati i Srbi jedan narod i da su Hrvati morali pod silom ratovati protiv Srbije! (istakao Q.P) Samo desetak dana docnije ovaj isti veliki Hr-

Tu je dovoqno da se samo setimo Trumbi}a, kao predsednika Jugoslovenskog Odbora. Ovaj verolomac, perfidno la`u}i da je Jugosloven, pona{ao se kao kakav maharaya, odnosno predstavnik Hrvata i Hrvatske, neke velike neverovatno bogate i nedosti`ivo kulturne zemqe i naroda, pred ~ijim predstavnikom svi Srbi treba da metani{u i qube mu papu~u od sre}e i blagodarnosti! Wegova vi{e nego bolesna ambicija, udru`ena sa hrvatskim pretvorstvom i la`i, i{la je tako daleko, da je on poku{avao da sa srpskim Kraqem razgovara, kao ravan sa ravnim, a Pa{i}a da tretira kao nekog svog podre|enog ministra. I to je on radio u isto vreme Clemenceau

za wih. Pri tome da stalno mogu kukati: kako im je zlo, kako su svagde zapo-

stavqeni i kako ba{ oni, koje oni iskori{}avaju, ~ine wima, Hrvatima, najve}e nasiqe i pqa~kaju hrvatski narod.
Otuda su, po toj logici, ovi novope~eni hrvatski Jugosloveni u Zagrebu po~eli najozbiqnije sawati o Zagrebu kao prestonici Jugoslavije. Da li }e pak Hrvati priznati srpskog Kraqa za svoga to }e se jo{ videti. Gotovo da nije bilo ~oveka u Hrvatskoj, dakako Hrvata, koji nije otprilike tako mislio. Svakako srpski grb i srpska zastava ne mogu se primiti, ve} naprotiv u novu kombinaciju jugoslovenskog grba i zastave, treba {to vi{e uneti hrvatskih elemenata. Svu prosvetu, politiku, diplomaciju, ekonomiju i vojsku zemqe ima da preplavi hrvatska tisu}qetna kultura i svetu ~uvena hrvatska politi~ka pamet i zrelost. (Uop{te za sve {to ide wima u korist, oni uvek imaju unapred na svojoj strani ceo svet, Boga i |avola, ako ho}ete!) ~ak su po~etkom 1919 godine u Zagrebu pravqene skice za uniformu jugoslovenske vojske, i to je tada {tampano u novinama. Samo, za ~udo, te skice daleko su vi{e li~ile austrijskim uniformama nego srpskim. I tako su nicale hrvatske nade i planovi u beskraj, sve na ra~un Jugoslavije, odnosno Srbije i Srba. Da bi pak i Srbi imali tu ne{to da ka`u, a kamoli da {to odlu~e, to ovim crno-`utim hrvatskim Jugoslovenima nije i{lo nikako u glavu. Vlah je Vlah, i on nema nikaj za govoriti! Wega treba samo pogupcu vudreti! to je wihov uvek isti i nepokolebiv stav prema Srbima. A kad je najzad po{ao prvi udarac: da }e ipak Beograd a ne Zagreb biti prestonica Jugoslavije, pa zatim drugi: da }e uniforma jugoslovenske vojske ostati srpska, a pogotovo kad je iza{lo nare|ewe da se hrvatske (austrijske) ~etiri krune imaju zameniti za jedan srpski dinar svega tog prigodni~kog hrvatskog jugoslovenstva nestade kao lawskog snega. Hrvatske gra|anske mase, sa ve}inom svoje inteligencije, odo{e opet, preko no}i, onamo odakle su i do{le u frankovluk, austroklerikal{tinu, odnosno velikohrvatstvo, iz koga hrvatsko selo i seqaci nisu nikad ni izlazili. Tu je osnov i po~etak zauzimawa otvorenog stava Hrvata protiv svega {to je srpsko - jer taj stav kod wih nije nikad ni prestajao kao i protiv svega {to je jugoslovensko. Od tada re~i Jugoslavija i Jugosloven zna~ile su isto {to i Srbija i Srbin. (Kao) Prvi konkretan izraz toga stava javqa se Stjepan Radi}.6)Taj ~ovek, koji je sam za sebe govorio da je politi~ki avijati~ar, odnosno polivan, da jede sve osim ~avala i kamewa, i da je u tamnici kao kod svoje ku}e, u stvari je bio neki konfuzni tip, sva{tar, veliki brbqivac, pijanica i tambura{, koji je hteo sve i sva{ta. Pomalo kwi`evnik, pomalo novinar i kwi`ar, pomalo skitnica, nedosti`iv demagog i politi~ki agitator, on je u svojoj retko neuravnote`enoj karijeri bio Svesloven i Jugosloven, i srbofob, i austrijanac, i klerikalac i antiklerikalac, i demokrata i liberalac i komunista, i proleter i bur`uj , i gospodin i seqak, i {to god ho}ete. Padao je iz krajnosti u krajnost i to uvek sa najve}im odu{evqewem i zanosom, razume se, samo na peru ili jeziku. Imao je ambiciju da bude neki narodni tribun, vo|a i propovednik, i mora mu se priznati da je u tome na63

stojawu bio neumoran. Bilo je jasno da je wemu sasvim svejedno pod kojim parolama, sa kojim idejama i osnovama }e do}i do svog ciqa. [to se veli: i |avolu je bio spreman da pripali sve}u. Ali nije imao sre}e: nikako nije mogao da napipa onu pravu `ilicu svog naroda. Po{av{i od pretpostavke koja va`i u celom svetu kao aksiom: da narodu treba pri}i odozgo, sa kakvom velikom i novom idejom, koju treba jasno i razlo`no izneti, Stjepan Radi} je vi{e od 30 godina na toj liniji udarao u prazno. Nije naime znao da taj aksiom ne vredi jedino za Nemce, odnosno u jo{ daleko ve}oj meri da ne vredi za Hrvate, taj nema~ki upquvak u slovenskom mesu. U tome i jeste ta teutonska i krobotska mistika u karakteru i mozgu nema~kih a naro~ito hrvatskih masa, da se wima mo`e nametnuti za vo|u samo neko ko jo{ jasnije i re~itije od wih izra`ava wihove vlastite misli, ose}awa i te`we. I van toga ni{ta drugo. To je u isto vreme, u dubini svojoj, veliki nedostatak, a na povr{ini velika prednost toga sveta koji onda, kud god kre}e i udara, vr{i to slepo, manija~ki, neverovatno bezobzirno. Zbog nepoznavawa te anomalije u karakteru i du{i nema~kog naroda, krvavo pla}a, evo, sad po drugi put cela Evropa i ceo svet, a zbog nepoznavawa tog istog defekta u du{i onih nema~ko-austrijskih erzacovaca, Hrvata, relativno jo{ krvavije i te`e platio je i jo{ danas pla}a srpski narod. Otuda je i Stjepan Radi} do sloma Austro-Ugarske monarhije, uprkos velikog ulo`enog politi~kog rada i agitovawa, naro~ito po hrvatskim selima, imao tek malu seqa~ku stranku, koja je u hrvatski Sabor jedva poslala wega i wegova dva do tri druga kao narodne poslanike. Drugim re~ima: on i wegova stranka do tada nisu zna~ili gotovo ni{ta u hrvatskom politi~kom `ivotu. Videli smo {ta su hrvatska inteligencija i wihovo gra|anstvo u~inili u Zagrebu posle sloma Austrije, te jedine wihove nade i upori{ta. Na bespu}u i u o~ajawu preko no}i se pretvorili u Jugoslovene i u ne{to {to im je bilo neizre~ivo mrsko i odvratno u prijateqe i ~ak u bra}u srpsku! Ali se nije imalo kud i morala se progutati ta gorka pilula i jo{ kako veli [vabo, morali su praviti gute Miene zum bosen Spiel. Pri tome, razume se, u wima je prigu{eno kipela `u~, i samo su ~ekali vreme i zgodu da se Srbima osvete. Za{to osvete? To je opet posledica onog istog defekta i manija{tva u wihovom pandursko-parazitskom karakteru, da iz dna du{e mrze i svete se ba{ onima od kojih `ive i koje najvi{e iskori{}avaju. Kao {to parazit iz dna du{e mrzi svoju `rtvu i gleda da je {to vi{e po`dere. Narod, odnosno seqak hrvatski nije pro`ivqavao ni te formalne metamorfoze. On je i nadaqe ostao ono {to je bio: austro-klerikalni crno-`uti kvasac ili Horvat, sa akcentom na a. I tada prvi put u svom `ivotu Stjepan Radi} odbacuje sve svoje idejne pretpostavke i zavrzlame i stavqa svoje uvo na hrvatsko seqa~ko srce, da prislu{ne kako ono kuca. I {ta vidi i ~uje? To srce krvari i gr~i se u bolovima od `alosti za pokojnom Austrijom. Sigurno vi{e nego ijedan drugi narod biv{e Austrije, pa ~ak ni sami Austrijanci, koji su te`ili za sjediwewem s Nema~kom, nisu toliko duboko i istinski oplakivali nestanak te dr`ave. I {to je bilo jo{ stra{nije za te hrvatske mase: ne samo da je propala ta wima tako draga Austrija, nego bi sad jo{ oni, Horvati, trebalo da potpadnu pod one iste
64

Vlahei wihovog vla{kog Kraqa, protiv kojih su se oni svom du{om i srcem borili i ginuli, i o kojima su hrvatska gospoda, kao austrijski eksponanti, u wihovoj du{i uspeli da stvore neoborivo ube|ewe kao o posledwem , najni`em narodu na svetu! U toj nevoqi, o{amu}eni hrvatski seqaci ili kako im sama wihova gospoda vele zalupani mu`i gotovo sa rado{}u bi primili i najcrwe ropstvo ma|arsko i tursko, pa ~ak i cigansko, ako ho}ete, samo ne srpsko. A ve} na kakvu misao o slozi i jednakosti, a da se i ne govori o bratstvu i jedinstvu sa Srbima, odnosno o nekakvom jugoslovenstvu, ove stra{ne i mra~ne hrvatske mase, do sr`i zatrovane antisrpskim duhom, nisu nikad ni dolazile. I sad u tom sasvim nastranom i bolesnom ali velikom o~ajawu hrvatskih seqa~kih masa, dolazi Stjepan Radi}, kao truba jerihonska, sa parolama: Vjera u Boga i seqa~ka sloga i Republika celom svetu dika! I nastaje ~udo. Od zadobivenog udarca, do tada gotovo apati~ne, te hrvatske mase najedared se po~iwu buditi i o`ivqavati. Prvi pokli~ dira ih u `ivac, i tako im je razumqiv svi u gomilu! A drugi im ide pravo u srce, do dna du{e, jer je svima jasno da to zna~i: ne priznajemo vla{kog Kraqa ni vla{ke dr`ave. Radi}ev pokret {iri se na sve strane kao kuga. Ono {to nijedan narod biv{e Austro-Ugarske monarhije, pa ~ak ni Nemci ni Ma|ari, nisu uradili, to rade sad Hrvati: poku{avaju da u Jugoslaviji uskrsnu pokojnu Austriju. Uostalom to je sasvim prirodno i logi~no kad se zna da su jedino Hrvati bili uspeo poku{aj Austrije da se stvori austrijska nacija. Otuda sve {to je bilo austrijsko kuje se u zvezde i bude se slatke uspomene na nedavnu pro{lost. Biv{i austrijski oficiri, Hrvati, koji nisu hteli da u|u u jugoslovensku vojsku smatraju se patriotama prvog reda i narodnim mu~enicima. To su ina~e bili okoreli Austrijanci, petokolona{i i frankovci, koji su me|u sobom govorili vi{e nema~ki nego hrvatski i koji su docnije bili glavni stupovi u organizacijama Seqa~ke i Gra|anske Stra`e Radi}eve, odnosno Ma~ekove stranke. Iz tog kadra formiran je najzad i glavni usta{ki |eneral{tab. Ve} posle prvih izbora za Narodnu Skup{tinu videlo se da je hrvatski seqak, `ivo poduprt od hrvatskog katoli~kog sve{tenstva, oti{ao sav listom, u Hrvatsku Seqa~ku Stranku. Za drugih i daqwih izbora oti{li su na tu stranu i preostalo hrvatsko gra|anstvo te najzad i ve}ina inteligencije. Radi} je likovao i grmeo na sva usta direktno protiv Kraqa, monarhije i Beograda, a onda protiv Jugoslavije, odnosno Srba i Srbije. Tako da je on za relativno vrlo kratko vreme uspeo da od sebe i od svoje stranke stvori neku fiktivnu austro-hrvatsku vlast, za razliku od one prave dr`avne, jugoslovenske. Za sve to vreme, prirodno, ovoj mra~noj austrijskoj panduriji, a sad najednom, na jeziku velikim republikancima, demokratima i liberalistima, koji su ina~e svoje selo i seqake dr`ali na uzdi najreakcinarnijim terorom: batinama, sje~om vinograda i paqevinom ku}a i vajata, nije ni na um padalo da svoje izabrane narodne poslanike po{aqe u Narodnu Skup{tinu u Beograd. Srbi odnosno Srbijanci, normalno rasu|uju}i, mi-

slili su da je to politika i politi~ko ucewivawe od strane Hrvata. U stvari to je bio religiozni-fanati~ki pokret hrvatskog patolo{kog kolekti65

mra~noj sredove~noj provali ovog krda bastardije i degenerika trebalo je sve drugo staviti nasuprot samo ne blaga normalna sredstva: demokratsku politiku na podlozi bratskih obzira i ravnopravnosti. Besomu~niku se ne pristupa na flasterima i aspirinima, ve} sa lu|a~kom ko{uqom ili konopcem. Vide}i koliko je Kraqu i dr`avi, odnosno Srbima stalo da Hrvati u|u u parlament, ova parlamentarna apstinencija Hrvata u rukama Radi}evim postala je glavni i najja~i adut protiv Beograda i Srba, koje se u isto vreme progla{avali najcrwim reakcionarcima i diktatorima. Ta~no uvek po istoj hrvatskoj metodi: svoje zlo i nevaqalstvo samo prebacuj na drugoga! S druge pak strane, posle sloma Austrije, ovo zacarivawe austrijske trule`i u Hrvatskoj i Zagrebu, brzo se pro~ulo i izvan granica Jugoslavije. I iz svih krajeva biv{e Dvojne monarhije pohitao je u Jugoslaviju sav onaj qudski gad i olo{, koji se ba{ zbog svoje austrijan{tine i ina~e toliko kompromitovao da se nije mogao odr`ati ni u svojoj ro|enoj novoosnovanoj nacionalnoj dr`avi. Tu je bilo Ma|ara, Nemaca, ^eha, Poqaka, a najvi{e Jevreja. Poznata je stvar da su u Zagrebu posle oslobo|ewa bili dugo vrlo unosni poslovi: prelazak u Jugoslaviju (primawe u jugoslovensko dr`avqanstvo i izdavawe dozvola boravka na temequ la`nih dokumenata) najsumwivijih austrijskih dr`avqana. Na `alost ovom trovawu dr`avne i dru{tvene organizacije pri samom porodu jedne mlade dr`ave, kumovali su i mnogi pokvarewaci i {i}aryije iz Beograda, ne vode}i mnogo ra~una o tome, da }e time kad-tad sami sebe pose}i. Jer najzad je nestalo te jadne dr`ave i ne samo da je upropa{}en ceo srpski narod i wegova imovina, nego i wihovi prqavo ste~eni kapitali odo{e do |avola! Odbego{e ih tako oba carstva. Ali tako uvek biva, kad neko ni~e tamo gde ga ne seju. Srpski narod po svojoj sudbini, karakteru i krvi morao se privoleti nebeskom carstvu, kako to divno i jasno naglasuje na{ narodni genij u na{oj narodnoj pesmi. Morao je, jer za drugo nije odre|en. Nije svako za sve. Jer sasvim drugi qudi, od drugog soja i drugog kova no {to je srpski, ho}e se uop{te za mogu}nost opredelewa zemaqskom carstvu, u {to se uostalom, kao u sve drugo, ne ulazi samo tako, kao grlom u jagode. Nema sumwe da je ovaj jak priliv pokvarewaka i spekulanata iz cele biv{e Austrije u Zagreb i Hrvatsku silno oja~ao hrvatsku bastardiju, koja se kao kakvo gnezdo najopasnijih bakcila u dr`avnom telu po~iwe vrlo brzo da pretvara u pravu rak-ranu. Odmah }emo videti na koji na~in i gde je to izbilo. Jer dok je Stjepan Radi}, u ime svoje stranke, odnosno u ime hrvatskog seqaka, sabotirao i potkopavao politi~ki `ivot cele zemqe i dr`ave, hrvatski privrednici ili, boqe re}i, ono nekoliko wihovih privrednih hoh{taplera i ratnih {vercera, sa Prpi}em i Hafnerom na ~elu, sa kojima su se izme{ali belosvetski spekulanti, ve}inom Jevreji iz Be~a i Pe{te, gangsterski se spremi{e i halapqivo naklopi{e da na prevaru izvuku i pro`dru sve koristi i profite iz cele Jugoslavije, a od ove najvi{e iz srpskih zemaqa i krajeva. Na `alost, to im polazi za rukom preko svakog o~ekivawa. A evo kako su to izveli. Zagreb do sloma Austrije u privrednom po66

va, koga su hrvatska gospoda politi~ki iskori{}avali (istakao Q. P). Toj

gledu nije zna~io gotovo ni{ta. Bilo je ne{to malo narodnog kapitala, ve}inom iz Amerike, od iseqenika, u Prvoj Hrvatskoj [tedionici, od drvne industrije u hrvatskim rukama bile su tek mawe strugare. Jo{ je tu i tamo bila wihova koja pivara i po koja gradska elektri~na centrala. Sav ostali kapital, krupna drvena industrija, i ako je bilo jo{ {to od ve}ih preduze}a i trgovina ne veliko, sve je to bilo u rukama stranaca, Nemaca i Ma|ara, ve}inom Jevreja. Eto, kakvi su silni kapitalisti, finansijeri, industrijalci, i veliki stru~waci u tim granama bili Hrvati pre ulaska u Jugoslaviju! I {ta ove goqe i ratni {verceri u~ini{e tada? Udru`i{e se sa be~kim i pe{tanskim Jevrejima, i to ve}inom sa onima koji nisu imali nikakvog svog kapitala, pa napravi{e aran`mane sa propalim austrijskim i ma|arskim fabrikama i to, razume se, sa onim najstarijim i najlo{ijim, jer su bile jevtine, pa sve to po~e{e, na vrat na nos, preseqavati u Hrvatsku. U to vreme fabrike i najraznovrsnija preduze}a nicali su u Zagrebu, Karlovcu, Sisku, Brodu i drugde, kao gqive posle ki{e. Uz to, dabome, nagrnu{e u Jugoslaviju novi talasi svih mogu}ih tehni~kih stru~waka: radnika, in`iwera, direktora, samih stranaca, ve}inom Nemaca ili, boqe re-

}i, u idu}em kolenu vatrenih Hrvata, korenika sigurnih, budu}ih petokolona{a i frankovaca. I na temequ tog preseqavawa i budu}eg rada tih fabrika ovi hrvatski privrednici proglasi{e sebe preko hrvatske {tampe, koja je bila sva u wihovim rukama, pravim industrijalcima, bankarima i finansijerima, i uop{te privrednim magnatima prvoga reda. Onda se Zagrebu u tome pogledu pridru`ila i Qubqana. Samo {to Slovenci nisu grdili ve} podilazili Srbima i Beogradu, kukaju}i do neba na siroma{tvu svoje zemqe i naroda, iako je slovenski seqak vazda `iveo boqe i gospodskije od srbijanskog varo{anina. Ovde treba uzeti u obzir jo{ i to, da su Zagreb i Hrvatska za pro{log rata ostali potpuno po{te|eni od ratnih nevoqa. Na wihovom teritoriju nisu se vodile borbe niti je Zagreb bio kad bombardovan. Oni su dakle sa~uvali u celosti svoju privredu. To isto vredi za Qubqanu i Slovence. Kada se jo{ tome doda, da ni Hrvatska ni Slovenija, zahvaquju}i Srbiji, nisu trebale snositi nikakve posledice pobe|enih ni pla}ati kakve reparacije, iako je hrvatska soldateska klala i palila po Srbiji, nego naprotiv preko svog tako sa~uvanog privrednog `ivota i poslovawa wima su stajale u izgledu i dobici, pored ostaloga, ba{ i od onih reparacija koje su Nemci i Bugari, jednim delom i za wih morali pla}ati Srbiji. Wima je dakle Jugoslavija, sa ekonomskog gledi{ta do{la kao zgoditak na lutriji ili nebeska mana s neba. Ali to nije sve. Zna se da je predratna Srbija imala svoju lepu izvoznu i uvoznu trgovinu, zatim bogate rudnike, pa malu industriju i bankarstvo koje se tek ra|alo. Kroz dva rata, jedan za drugim, od 1912-1918, ceo taj privredni `ivot bio je upropa{ten, naro~ito za vreme austro-bugarske okupacije. Imovina pojedinaca, kao i celog naroda, pala je na najni`e grane. Posle proboja solunskog fronta i oslobo|ewa, vra}aju se u opusto{enu zemqu Srbi iz emigracije, prore|eni, osiroma{eni i iscrpqeni do kraja. Celom narodu i zemqi nije bilo ni do ~ega toliko stalo koliko do mira i oporavka. I ba{ to
67

umorno i rekonvalescentno stawe Srbije i srpstva do~eka{e jevrejsko-hrvatski privredni gangsteri iz Zagreba kao zapeta pu{ka iza busije i navali{e kao {akali da temeqito operu{aju i posisaju svoje oslobodioce, koji su to oslobo|ewe platili sa milion i po `rtava, i da definitivno zarobe i upropaste ceo ekonomski `ivot srpskog naroda i srpskih zemaqa. Svakako, pored politi~kog pitawa mlade Jugoslavije, ovako nezdravo i naopako postavqeno ekonomsko pitawe, odmah u po~etku `ivota jedne dr`ave, bilo je sudbonosno i nije moglo druk~ije zavr{iti nego brzom bednom propa{}u, a u woj najgorim stradawem ba{ srpskog naroda i srpskih krajeva. Ali da se vratimo tu`nim uspomenama bratstva i jedinstva sa Hrvatima krajem 1918 i po~etkom 1919. godine, ili boqe re}i: politi~kom samoubila~kom aktu Kraqevine Srbije i Srba, koji su pristali da ona gnojnica austro-furtima{kih upquvaka, u obliku hrvatske izrasline, u|e u zdravo telo srpskog naroda i dr`ave. Tako se za~ela bedna Jugoslavija. Nije onda ~udo {to su odmah potom po~eli da izbijaju svakojaki ~irevi po tom telu, dok ga kona~no nisu i rasto~ili. Me|utim, u to vreme, Srbija i srpski narod imali su u velikom svetu veliki ugled i gotovo bezgrani~an kredit. Ni{ta nije bilo prirodnije nego da se taj moralni i materijalni kredit iskoristi sada, kada je zemqi i narodu hitno trebalo pomo}i da se pridignu i oporave. Trebalo je samo direktno se obratiti, {to se novca i robe ti~e, velikim svetskim pijacama u Parizu i Londonu. Tako bi se sigurno i uradilo da nije bilo mile bra}e Hrvata. Ali ba{ zbog te bra}e, polaze}i sa sasvim krive pretpostavke u ovom slu~aju, da je Jugoslavija isto toliko hrvatska i slovena~ka koliko i srpska, pa prema tome ako se Hrvati i Slovenci pomognu i pridignu protiv Srba, da je to uglavnom svejedno, jer je u interesu dr`avne celine i zajednice, i zato, u to vreme, niko u Beogradu i ne misli da se obra}a svetskim pijacama, dok novca i robe, po uveravawu Zagreba i Qubqane, ima u zemqi ili }e ih kroz najkra}e vreme stvoriti. Uostalom, dr`avi i vladi zar nije du`nost da poma`e i pridi`e doma}u privredu? Drugim re~ima: nije se i{lo direktno na izvore, pravim gazdama, ve} se stupilo u pregovore sa onim zagreba~kim privrednim {egrtima, odnosno industrijsko-finansijalnim neznalicama, goqama i hoh{taplerima, koji su jo{ povrh toga, zatrovani austro-furtima{kim frankovlukom, iz dna du{e mrzeli i nipoda{tavali sve {to je srpsko i jugoslovensko. I {ta se doga|alo? Ovi zagreba~ki te{ki industrijsko-finansijski magnatii stru~waci, sa la`no nasme{enim licem i neverovatnom drsko{}u slego{e se jatimice u Beograd, po svim ministarstvima, da narodu i zemqi ponude, pod hrvatskom firmom, svoje velikeusluge: golemabogatstva i nedosti`ivastru~na znawa i iskustva, kao posledice hiqadugodi{we kulture i dr`avotvorne mudrosti Hrvata! Koje li gorke ironije! A Srbi, pored ostaloga, umorni i materijalno iscrpqeni, a i da se poka`u kao qudi i bra}a prema Hrvatima, nisu mnogo vodili brigu o tome otkuda i kako }e im dolaziti ta pomo}. Hvala Bogu - rezonovali su oni - da u zemqi ima jo{ toliko privrednih preduze}a i stru~waka . Kad se materijalno pomognu i pridignu Zagreb i Qubqana, pomo}i }e se onda i Beograd. Ali oni u Zagrebu bili su daleko
68

od toga da tako misle. [tavi{e, oni ne bi bili ono {to jesu da u isto vreme nisu po~eli da truju i korumpiraju u Beogradu sve {to je bilo pristupa~no mitu i nevaqalstvu. To je onaj ~anak so~iva- pored naivne dobre voqe i glupa~ke predusretqivosti onih na vlasti - za koji su srpske {i}aryije i zelena{i prodali i izru~ili gotovo celokupni ekonomski i privredni `ivot Srbije i srpskog naroda, a onda cele Jugoslavije zagreba~kim privrednim gangsterima. A gangsteri kao gangsteri taj srpski ~anak so~iva prozva{e br`e boqe beogradskom ~ar{ijom, odnosno pokvarenim Beogradom i Srbijancima koje preko svoje {tampe, i svakom zgodom uze{e prebacivati sve svoje daleko ve}e i neverovatnije lopovluke i pqa~ke. Uop{te u `ivotnoj i politi~koj igri sa Srbima, Hrvati rade kao one tipi~ne varalice na kocki. Dok dobijaju onda strogo paze i grabe sve {to im pada. Ali ~im po~nu gubiti, br`e boqe pome{aju svoje karte sa srpskim. To je ta velika kockarska mudrost wihova. Jer ma kako se posle stvar raspravila, oni su uvek na dobitku. A sad da vidimo malo izbli`e to poslovawe. Po wihovom sopstvenom priznawu, razume se, samo me|u wima samima, u ~etiri oka, to je bilo zlatno doba hrvatskog napretka i naglog boga}ewa na svim linijama. Nikad pre nisu se Zagreb ni Hrvatska tako naglo pridizali i plivali u blagostawu i izobiqu, kao ba{ onih prvih desetak godina posle prevrata jer preko wihovih usta nije nikad pre{la re~ ujediwewe ili bo`e sa~uvaj oslobo|ewe. A evo kako su radili. Za preselewe, investicije i prometni kapital onih rashodovanih ili propalih fabrika i preduze}a iz biv{e Austrije u Hrvatsku, davala je novac najpre prva Prva Hrvatska [tedionica. To je opet bila specijalna pqa~ka i prevara svog sopstvenog naroda od strane ovih istih hrvatskih privrednika. Mi se u to ne bi me{ali, da jugoslovenska dr`ava, odnosno Beograd i Srbi, nisu opet morali spasavati i kako tako zatrpavati i tu hrvatsku moralnu rupu i skandal. A i dobar deo srpskog kapitala je tu bio, jer su filijale prve Hrvatske [tedionice u Beogradu a naro~ito ona u Skopqu, radile vi{e i boqe (sa u{tedama srpskih ulaga~a) nego centrala u Zagrebu. Za nas je ovde va`na samo ~iwenica, da ni ono malo narodnog kapitala s kojim je Hrvatska ulazila u Jugoslaviju nije bilo dovoqno za velike poslove i planove u koje se upustio privredni Zagreb. To otprilike izgleda kao kad neko sa 50.000 ho}e da gradi palatu. Na `alost na{u, ovim zagreba~kim privrednim ma|ioni~arima po{lo je za rukom da su za te pare, kroz najkra}e vreme, zaista sagradili palatu, pa i ~itav dvorac, i jo{ pored toga namlatili te{ke milione! Svakom razumnom ~oveku je jasno na koji na~in je to mogu}no. Jugoslaviji je tada pre svega trebalo para, samo para. Naro~ito je to va`ilo za Srbiju i srpske krajeve. Ne samo pojedinci nego i mno{tvo najraznovrsnijih preduze}a (trgovine i nov~ani zavodi do najsitnijih palana~kih {tedionica) hitno su tra`ili zajmove pa makar i skupe. Zagreba~ke privredne goqe odmah su se tu sna{le. Imali su ve} u rukama poruybine, u novcu i robi, za potrebe jednog celog naroda i dr`ave. I, prirodno, kao prave pretrglije ili tzv. stromani, oni nisu s tim oti{li na svetska tr`i{ta, jer ih tamo nije niko znao, ve} opet (kud }e suza no na oko) u Be~ i Pe{tu. I tamo, kod sebi ravnih finansijera koji su
69

mo`da i imali neku svoju crkavicu, u~ini{e milionske poruybine i poslove, u novcu i robi, za potrebe, za ~ist srpski ra~un. A tek ovima, ve}inom be~kim i pe{tanskim Jevrejima, uspeva da uhvate vezu sa svetskim finansijskim izvorima i da, uz vrlo povoqne uslove za sebe, anga`uju strani kapital za Jugoslaviju. I tako iz ruke u ruku, sve skupqi, taj strani novac, najzad sti`e na raspolagawe zagreba~kim finansijerima, koji ga onda plasiraju u Jugoslaviji uz kaji{arske kamate. U to vreme u Jugoslaviji bila je zakonom dozvoqena kamatna stopa od 28 do 32%. Kad se tome dodaju svi oni bankarski trikovi i podvale sa zara~unavawem svakojakih tro{kova, onda se ta kamatna stopa stvarno pewala na 50 do 60%. A preko varawa na kvalitetu robe, kao i zbog stalnog umetnog dizawa cena, jer su gospoda odmah stvorila kartele, ukupna dobit na svemu tome bila je preko 100%. Tu se samo po sebi razume da su ovoj tu|inskoj austro-frankova~koj privrednoj kliki bili naro~ito na zubu srpski krajevi i srpski narod, koga su naro~itim zadovoqstvom zakidali i varali gde god su mogli. Prema ostalim krajevima Jugoslavije, naro~ito prema u`oj Hrvatskoj, a osobito slovena~ki privrednici prema svojoj Sloveniji, jo{ su imali nekog obzira. [tavi{e, vide}i prirodna bogatstva s onu stranu Drine, Save i Dunava, kao i bistrinu i vredno}u srpskog seqaka i srpskog ~oveka uop{te, ovaj hrvatski koncern, koliko iz mr`we toliko iz straha, formalno je stvorio nevidqivu carinsku granicu i primewivao nevidqivi carinski rat prema tim krajevima i narodu, poput onog austro-srpskog carinskog rata iz 1906. godine. Jednostavno nisu hteli kupovati ni praviti poslove sa zemaqskim i narodnim proizvodima tih krajeva. Samo da se taj narod i zemqa ne bi pridigli i osamostalili. Otuda su npr. {qivu u Bosni i Slavoniji, a sviwe u Sremu i Vojvodini, svojevoqno pla}ali skupqe, iako su mogli to da dobiju nesrazmerno jeftinije u Srbiji. Zbog toga su narodni proizvodi u Srbiji i Ju`noj Srbiji bili stalno na neverovatno niskoj ceni. Uprkos zakonima i dr`avnoj upravi, oni su uspevali da Srbe u wihovoj sopstvenoj zemqi ekonomski izoliraju i gurnu prema solunskoj pijaci, gde su bili daleko nepovoqniji uslovi plasirawa robe, odnosno mogu}nosti zarade. Dabome, sve to oni ne bi mogli izvesti bez pomo}i onih srpskih nevaqalaca koji su opet za ~anak so~iva sve dubqe i beznadnije bili u kanyama ovih belosvetskih parazita na srpskom telu. S druge pak strane ko je imao o~i da vidi {ta se radilo u to vreme u Zagrebu, morao je da se krsti levom rukom od ~uda. U toj tako re}i ~istoj austrijskoj palanci, koja je koncem 1918. godine imala tek ne{to preko 70.000 stanovnika, gde su svi va`niji poslovi, a naro~ito sva vrednija primawa bili u rukama stranaca, Nemaca i Ma|ara, sada odjedared, za Jugoslavije po~iwu da ni~u palate, banke, fabrike, trgovine i privatne ku}e kao iz zemqe. ^itava pusta poqa i kukuruzi{ta oko Zagreba (Sajmi{te, Pe{~enica, Tre{wevka, Trwe) postaju kroz nekoliko godina gusta naseqa, od kojih ono na Sajmi{tu najotmeniji zagreba~ki kvart. To isto vredi i za druga hrvatska mesta, odnosno jo{ sitnije wihove palanke: Karlovac, Sisak, Slavonski Brod, Osijek, Split, Su{ak itd. Pqu{ti para iz cele Jugoslavije u Zagreb i Hrvatsku, a i Qubqanu i Sloveniju, i svi tamo `ive neverovatno dobro i gospodski kao nikad pre.
70

Evo dokaza da to nisu proizvoqne tvrdwe. Nekim trezvenijim srpskim privrednicima po~e{e se o~i otvarati, i oni su za svoj ra~un proveli malu privrednu anketu. To je bilo po~etkom 1926. godine. Poslali su u sve krajeve Jugoslavije, sem Slovenije, svoje qude, da ispitaju odakle sti`e roba, odnosno industrijski proizvodi, u du}ane i trgovine tih krajeva. I dobili su ovu statistiku: u Hrvatskoj i Slavoniji sa Me|umurjem 98% artikala po du}anima i trgovinama je iz Hrvatske i Slovenije. U Bosni, Hercegovini, Dalmaciji i Vojvodini 95% artikala dolazi iz Hrvatske i Slovenije, a u Srbiji, Crnoj Gori i Ju`noj Srbiji 90% artikala dolazi opet iz Hrvatske i Slovenije. Uostalom to naglo boga}ewe i prosperitet Zagreba i Hrvatske mogao se videti svakom zgodom i svuda. Naro~ito cvetaju tada gra|evinarstvo i {tamparstvo. Novinarstvo, koje je ranije bilo bedno i neznatno, naglo se sad razvija i postaje neki faktor, razume se, sav u slu`bi ekonomskog i politi~kog velikohrvatstva. Isto tako hrvatski sport, koji do tada gotovo nije postojao, naglo zahvata velike razmere i vaspitava mase mla|eg hrvatskog sveta u naj`e{}em frankova~kom duhu. Hrvatske seqake iz siroma{nih krajeva, kao i hrvatske radnike i zanatlije hrani i sve obilatije poma`e industrija i s wom spojena trgovina, koja se na vrat na nos podi`e i {iri. Uop{te, u gradu kao i na selu, qudi su bili dobro odeveni i ugojeni, pa ~ak i obesni. Svakojaka zabavi{ta, barovi i no}ni lokali nicali su na sve strane i bili stalno krcati. Po~eo je da se tera luksuz naveliko. Tu su se naro~ito isticali zagreba~ki novope~eni bogata{i. Otuda su po Tu{kancu i ostaloj slikovitoj i sun~anoj okolici Zagreba nicale vile i palate sa najve}im konforom i neverovatnim luksuzom. Za persijske }ilime (Persertepihe) i najre|e antikno poku}stvo pla}ale su se lude cene. Nikad Zagreb nije video toliko luksuznih automobila kao tada. Ti odvratni zagreba~ki bogata{i , sa pohrva}enim Jevrejima na ~elu, natjecali su se ko }e imati skupqa kola, rasko{nije ku}e i lep{e qubavnice. A wihove `ene nisu znale {ta od obesti da potrpaju na sebe: koji i kakav pelc (krzno), koje brilijante i drago kamewe, i kakve toalete? Ni{ta za wih nije bilo dosta fino i dosta skupo. I u koliko su se vi{e bogatili u toliko je to wihovo pona{awe bilo arogantnije i bezobraznije. E, to im, opet Hrvati nisu mogli oprostiti nikako. Jer {to su ti isti zagreba~ki Jevreji po svom austro-frankova~kom vaspitawu, mrzeli i prezirali Srbe, to je bilo - po hrvatskom sudu sasvim u redu. Ali da se ovi dotepenci `idovski ili Pinki-Judi, koji sve {to su stekli i postali imaju da zahvale jedino Hrvatima, sad najedared usu|uju da Hrvate stavqaju u red sa Srbima, to je ne~uvena uvreda! I zato }e wima kad-tad suditi hrvatski narod! Odavno se ta pretwa ~ula u Zagrebu. Ali po{to je gotovo ceo privredni `ivot Zagreba i Hrvata bio u rukama tih pohrva}enih Jevreja, a po{to su ti Jevreji u~inili Hrvatima dragocenih usluga ba{ u borbi protiv Srba i ~ine takve usluge jo{ i daqe, to Hrvatima nije preostajalo drugo, nego da podviju rep pa da ~ekaju svoje vreme. Ovi |avoli od bastardije kao da su slutili da }e jednog dana sva bogatstva zagreba~kih Jevreja, ste~enih ve}inom na srpskom znoju i `uqevima,
71

misli svoj `ivot bez zdrave bukve, jele ili hrasta, u koji se toliko usisao, da ga ve} smatra drugim, ni`im i podre|enijim delom samoga sebe!

pasti u wihove ruke. Jer sve {to je srpsko, pa makar oti{lo u desete ruke, ~ije kona~no mo`e da bude, nego- hrvatsko! Kao br{qan {to ne mo`e da zaNajzad ne mo`emo a da ovaj letimi~an pregled hrvatskog privrednog poslovawa u Jugoslaviji na zavr{imo onim buketom najobi~nije goleme kra|e i pqa~ke narodne imovine, kao i materijalnog upropa{}avawa ~itavih jugoslovenskih pokrajina. To je ona gomila umetno izazvanog propadawa i

krahova niza banaka i privrednih preduze}a, u kojima su glavnu re~ vodili Hrvati (podvukao Q. P). To su: Slavenska Banka, Jadranska Banka,
Balkanska Banka, Hrvatska Eskomptna Banka, Hrvatsko Gospodarsko Dru{tvo, Banka i {tedionica za Primorje, Selo Banka i mnogi drugi mawi nov~ani zavodi. Tu se ne radi o milionima, ve} o miqardama dinara, koje su pokrala i upropastila hrvatska gospoda. Kako se u tim preduze}ima radilo najboqe se moglo videti na pretresima protiv Na{i~ke d.d. u Osijeku. Skandal je tu pucao toliki, da se stvar morala zata{kavati. Svakako u nizu tih lopovluka i jo{ ve}e kra|e narodne imovine, odnosi rekord Prva Hrvatska [tedionica, koja je imala preko 2 miqarde dinara narodne u{tede, i to ne samo hrvatske, ve} i dobrim delom srpske. Tu tvr|avu i ponos hrvatskih finansija i privrede za ne{to vi{e od 12 godina toliko su izgrizli hrvatski pacovi, da je ta banka neminovno morala da do`ivi sudbinu svih ranijih propalih hrvatskih banaka. Ali to bi bio toliki ne samo na{ doma}i, nego i me|unarodni skandal, koji je ozbiqno pretio bankrotom celoj Jugoslaviji. Da se to ne dogodi, dr`ava je opet morala da spa{ava ove hrvatske lopu`e, razume se, na ra~un naroda i zajednice, u kojoj su opet Srbi, kao najve}i i najja~i sastavni deo, morali pla}ati najvi{e. Pri tome je karakteristi~no, da nikada niko od ovih hrvatskih gangstera nije ozbiqno pozvan na odgovornost, a kamoli da bi bio osu|en. Za{to? Jer to nije dozvoqavao hrvatski narod, odnosno Hrvatska Seqa~ka Stranka sa Radi}em ili Ma~ekom na ~elu, ~ije je vo|stvo i u`a okolina direktno u~estvovala u toj velikoj pqa~ki, a hrvatski narod indirektno vukao velike koristi od toga. Osim toga, sa politi~kog gledi{ta, takvo sabotirawe i

i hrvatski politi~ki gangsteri ~ine jedinstvenu organizaciju, nerazdu`ivo telo pod firmom hrvatski narod. I sad neka se ko usudi da dirne u tu sakrosanktnost! Uop{te ta fraza o hrvatskom narodu, u koji se ne sme dirati i koji nije nikad odgovoran ni za {to, uvek je pokrivala hrvatske prqav{tine i lopovluke. S druge pak strane za ilustraciju srpskog morala i karaktera, uprkos srpskih pokvarewaka i {i}aryija, ~iji krug je ba{ ova hrvatska bastardija uvek nastojala da {to vi{e pro{iri, eno, pored ostalih primera, slu~aja ~a~anske {tedionice u Srbiji. Kad je ta banka, sa neuporedivo mawim kapitalom, propala na isti na~in kao {to su propale gorwe hrvatske banke, svim ~lanovima uprave tog zavoda zaplewena je sva imovina, a direktor te {tedionice, neki Nikoli}, uhvatio je mnogogodi{wu robiju.
72

ekonomsko upropa{}avawe Jugoslavije, odnosno Srbije i Srba, zar nije jedna od temeqnih ta~aka programa hrvatske politike uop{te, kako smo videli ranije? (podvukao Q. P). Drugim re~ima: hrvatski privredni gangsteri

vati slo`no su trubili na sva usta celom svetu, naro~ito preko svoje {tampe, da su Srbi oni koji ugwetavaju Hrvate i da Srbi i Beograd najbezobzirnije iskori{}avaju Hrvatsku i Hrvate! U podlosti i pokvarenosti zar se mo`e daqe? (Podvukao Q. P)
Videli smo, me|utim, kako su Srbi ekonomski iskori{tavali Hrvate i Zagreb. A {to se ti~e politi~ke dominacije Srba nad Hrvatima, dovoqno je upozoriti samo na to, da sigurno u celom svetu nije bilo dr`ave, osim jedine Jugoslavije, koja bi u svom liberalizmu i demokratskom duhu i{la tako daleko, pa u svojim granicama podnosila stvarawe i organizovawe jedne stopostotne antidr`avne stranke, kao {to je Hrvatska Seqa~ka Stranka. Jer ta stranka, na usta svog {efa Radi}a, i suvi{e je jasno, od svog po~etka, dala celom svetu na znawe: da ne priznaje ni Kraqa ni monarhije ni jedin-

Ali pokvarenost sr`i hrvatskog elementa ne bi bila na svom vrhuncu da ba{ tada, za najve}eg prosperiteta i boga}ewa Hrvata na ra~un cele Jugoslavije, Hrvati nisu progla{avali svoje krajeve pasivnim. Jer oni ne proizvode dovoqno `ita! Kao da je te{ko kupiti jeftino `ito, kad si pun para i svake druge blagodeti! To nije ni{ta drugo zna~ilo nego: vi, Srbi, i va{i srpski krajevi, koje mi tako temeqito pqa~kamo, ajdete sada pa nas, osiroma{ene i progowene Hrvate, pomognite jo{ i iz svojih privatnih sredstava, u koliko vam je jo{ {to preostalo. A oni qudi ili pokvareni politi~ari na vlasti u Beogradu davali su to Hrvatima, koji od dobra i obesti ve} nisu znali {ta da po~nu. Dok je srpski seqak propadao sve ni`e i dubqe u dugovima, oskudici i svakojakoj zaostalosti. U isto vreme svi Hr-

stva sa Srbima. Dakle ni jednog od temeqnih osnova na kojima je bila sazdana Jugoslavija. A za tzv. srpske diktature (od 6. januara 1929) vi{e je poginulo `andarma i policajaca od hrvatske ruke, no {to je bilo optu`eno Hrvata za ru{ewe dr`ave. A da se tu ne ura~unaju one mnoge nevine `rtve qudi koji su poginuli ili bili raweni od eksplozija podmetnutih hrvatskih bomba i po `elezni~kim stanicama, vozovima pa ~ak i po Beogradu. Prema tome, ko je ovde reakcionar, pqa~ka{ i terorista jasno je svakom razumnom ~oveku (podvukao Q. P).
Ali da se vratimo Stjepanu Radi}u i wegovoj politi~koj mudrosti u borbi Hrvata za hrvatske pravice. Videli smo kako izgledaju te wihove pravice na ekonomskom i politi~kom poqu. Postignu}e tih pravica ili boqe re}i, ispuwewe tih hrvatskih `eqa da se izraziti u ovih nekoliko re~i: ova austro-hrvatska bastardija ne `eli ni{ta vi{e ni mawe, nego da srpski narod ustupi Hrvatima svoje tekovine pro{log rata i da se jo{ dobrovoqno pot~ini Hrvatima, odnosno da svojevoqno stupi u su`awstvo Hrvata. Ali ni to jo{ nije sve. Jer pri tome bi Srbi, po tim istim hrvatskim `eqama, morali da i daqe snose odium i odgovornost kao ugwetava~i i pqa~ka{i Hrvata! E pa {ta }ete jo{ vi{e? Ali uprkos nelogi~nosti i nemogu}nosti svega toga, to su fakti~no bili i ostali krajwi ciqevi Radi}eve, pa posle Ma~ekove politike, odnosno ciqevi celog hrvatskog naroda. Oni se, dodu{e, u tome pogledu nisu nikad tako jasno izra`avali , ali je sve vodilo tome. Jer sve ~iwenice i docniji doga|aji, sa osnivawem Nezavisne Dr`ave Hrvatske na kraju, to i suvi{e jasno potvr|uju.
73

Svakako Stjepan Radi} u toj svojoj bastardiji predstavqa izrazit tip tog prefriganog mu`a. Za wega se nikako ne mo`e re}i da je pored toga bio jo{ i zalupani mu` ili glup, kao {to je slu~aj sa Ma~ekom, kako }emo videti docnije. Naprotiv: on se samo pravio glupim ili ludim, kako mu je ve} to trebalo. Na tu kartu stalno je igrao i mnoge izigrao. Zato su se wegovi seqaci, odnosno svi Hrvati, i okupili oko wega. On je stalno gudio wihovu staru pesmu ubog mu`- gotova la` to jest petqaj, varaj, la`i, pa pri tom {to vi{e grabi. Na `alost u toj podmukloj hrvatskoj igri bili su idealan partner ba{ Srbi, koji su stalno gubili, qutili se ili i{~u|avali. Hr74

najzad dovesti pameti sve srpske glave, srca i mozgove. I tada }e zauvek biti kraj toj bednoj hrvatskoj mudrosti! (Q.P)

Naro~ito je Radi} u svom neumornom pri~awu i pisawu bio majstor da, izme|u re~i ili redaka, svojim Horvatima, sa austrijski o{amu}enim mozgom, stalno podvla~i i nagla{uje te wihove `eqe i ciqeve. I ova bastardija divno ga je razumevala, a sav ostali normalan svet nije ga nikako shva}ao, a kamoli je mogao doku~iti {ta to zapravo Hrvati ho}e. Uostalom ovo izigravawe jo{ ve}e budale u glupaka no {to u stvari jesu, jedna je od temeqnih karakteristika najhrvatskijih Hrvata - hrvatskih Zagoraca i kajkavaca. Taj nesumwivo degenerisan i duhovno jako zaostao narod, utawile krvi, jer mnogo pije (zbog vinorodnog kraja), jer se nije nikako me{ao sa susedima, niti se voleo kuda iseqavati, a koga je kroz vekove zaista ugwetavala i iskori{tavala, s jedne strane, wegova vlastela, ve}inom drugog porekla, a s druge strane do neverovatnosti ga zaglupqivalo wegovo katoli~ko sve{tenstvo, opet u slu`bi tih feudalaca, ne bi se mogao odr`ati, da se nije u wemu jako razvila ba{ ta glupa~ki podmukla i zato neobi~no opasna prepredenost. Otuda u Zagrebu, kod hrvatske gospode, pored onog generalnog izraza zalupani mu` za duhovnu zaostalost wihovog seqaka. Mo`da su ba{ zbog toga ovi hrvatski seqaci toliko, do neverovatnosti tvrdoglavi i procesijanti za pri~u. Ta nastrana osobenost hrvatskog seqaka, Zagorca, stvorila je onda specijalno izrabqiva~ki wihov vlasteoski, odnosno intelektualni tip hrvatskog fi{kala ili advokata, ~iji ne samo cinizam i pokvarenost, ve} i ograni~enost i naduvanost, odnosno hoh{taplerstvo, ~ine rekord svoje vrsti. A taj fi{kalski duh, opet, provejava gotovo svu hrvatsku inteligenciju. U svojoj demagogiji, da ugodi narodu, nije uzalud Stjepan Radi} te hrvatske {qivare (vlastelu) i fi{kale stalno nazivao pokvarenom gospodom. Nas ta karakteristika hrvatskog zagorskog seqaka ne bi toliko zanimala, da ta crta wihova karaktera nije prenesena, u daleko slo`enijem i razra|enijem obliku, prvenstveno u wihov politi~ki a odatle u onda ceo dru{tveni i javni `ivot. Na tu udicu ili duboko skrivenu o{tricu u planovima i psihologiji ovih podmuklih ograni~ewaka i degenerika, posekli su se ve} mnogi mudri i normalni. Otuda i Srbi, zbog svoje neopreznosti, odnosno predrasuda o Hrvatima, ~as ih precewuju}i ~as potcewuju}i, naro~ito za posledwih 20 godina, stalno su nale}ali na tu o{tricu, koja im je najzad posekla `ilu kucavicu i toliko se srpske krvi prosulo da preti jaka opasnost srpskom narodnom telu. Nadajmo se da }e ovo stra{no iskustvo

vatsko u`ivawe bilo je dakle dvostruko. Jer takve divne `rtve jo{ dosad nisu imali. I danas, u N.D.H., kad Paveli}eva usta{ija propada a partizanima o~ito sunce ne svawava, Hrvati se opet gomilaju u jedino spasavaju}e korito i maticu hrvatsku - Ma~ekovu stranku, i tu iz dna du{e iskreno pri-

`eqkuju makar i velikohrvatsku Jugoslaviju, u kojoj }e ovoga puta jo{ boqe i savesnije po{i{ati i do kraja pro`dreti dragu `rtvu - bra}u Srbe.
Ali da vidimo kako je ostali veliki svet reagirao na tu hrvatsku politiku. Kod ku}e, u Jugoslaviji, sve do 1923 godine, Stjepan Radi}, sa svojim izrazitim antidr`avnim programom, nije mogao ni{ta posti}i, osim {to su se Hrvati u sve gu{}im gomilama zbijali oko wega. Povrh toga mu je hap{ewe od strane jugoslovenskih vlasti donosilo oreol mu~eni{tva. Ali tu su se prvi put na terenu sukobile nesamo hrvatska nacionalna, ve} i hrvatska dr`avna ideja sa onom srpskom. Po dana{wem sudu svih uticajnih Velikohrvata, tu su Srbi, za vreme Jugoslavije, napravili svoju prvu i najve}u gre{ku. Mesto da su odmah u po~etku to hrvatsko zametawe dr`ave u dr`avi ugu{ili u klici, makar i drakonskim merama, kao {to su to Hrvati bili navikli da primaju od Nemaca i Ma|ara u pro{losti, a zbog toga im Nemci jo{ i danas toliko imponuju, Srbi su se kolebali. Nisu znali {ta da rade. Malo bi stegli pa odmah popustili. Ni na kraj pameti nije nikad bilo Hrvatima, da su to Srbi radili iz obzira demokratskih, liberalisti~kih ili ~ak bratskih. Naprotiv, odmah tu, na po~etku zajedni~kog `ivota, Hrvati su Srbe ocenili kao nesposobne da iskuju novu dr`avu. Odnosno kao slabi}e i ni`e od sebe, u {to uostalom nisu nikad bili uvereni, ali su to svesrdno `eleli i stalno na sva usta govorili, kako bi u to najpre uverili sebe, a onda mo`da jo{ koga oko sebe. Svakako, u to vreme Radi}evog otvorenog stava prema Kraqu i dr`avi , odnosno prema Srbima i Srbiji, kako rekosmo, nije mogao da postigne ni{ta, zahvaquju}i Kraqu Aleksandru, koji je nesumwivo bio nosilac i prestavnik onog visokog i plemenitog srpskog nacionalnog duha, koji izbija iz na{e narodne pesme i koji su jo{ vi{e izgradili i uzdigli Wego{, Kara|or|e, Vuk Karayi}, Cviji}, Pa{i} i mnogi drugi. Pored ostaloga i zato, {to Kraq Aleksandar kao i ve}ina Srba nije uzeo ozbiqno u svoj svojoj mra~noj drskosti i bezumnosti, taj stav Hrvata. Kao normalni qudi i politi~ari, liberalno i demokratski vaspitani, Srbi prosto nisu verovali da ova hrvatska bastardija zaista ono ho}e {to je ipak iz Radi}evog brbqawa i harangirawa proizlazilo: otstup i kapitulacija svega srpskog za ra~un hrvatski. I zato su taj stav uzeli kao bezobrazan, ucewiva~ki trik Hrvata, da bi od Srba u Jugoslaviji isisali {to vi{e koristi. Ima u `ivotu takvih pojedinaca, koga u nevoqi, gladnog i bosog, dobronameran ~ovek primi u svoju ku}u, odene ga, nahrani qudski pomogne, a koji ba{ zbog toga iz dna du{e mrzi tog svog dobro~initeqa. I ne samo to, nego taj bestidnik jednog dana podnosi svom dobro~initequ takve ra~une i o{tetne zahteve, da bi ovaj zlosre}nik mogao da namiri ovog pokvarewaka, biv{eg goqu i gladnicu. Prirodno takve tipove smesta izbacuju iz ku}e i zatvaraju im vrata za uvek. Tako je i Kraq Aleksandar u to vreme zatvorio vrata Radi}u, kome sad, kao pravom hrvatsko-zagorskom procesijantu, nije preostajalo drugo, nego
75

da u ovom svom sporu apeluje na vi{i sud, odnosno da putuje u London, Be~ i Moskvu, da se potu`i na nepravdu i nasiqe srpsko! Ovaj prefrigani mu`, ili palan~ka hrvatska mudrica, ra~unao je ni vi{e ni mawe nego da }e sa svojim la`ima i drsko{}u podvaliti onim u Londonu, Be~u i Moskvi, koji }e onda, slo`no ili svaki pojedina~no, prisiliti Srbe da izvr{e politi~ko samoubistvo u korist Hrvata. Ali, razumqivo kao svaka ku}a od karata ili mehur od sapunice na velikim svetskim vetrometinama pretvori{e se za~as u ni{ta. Jer kada u Beogradu nisu pravo znali {ta Hrvati ho}e, jo{ mawe su to mogli doku~iti oni u Londonu. Pogotovo kad Radi} nije mogao nigde otvoreno da iznese fakti~ne hrvatske zahteve i `eqe. ~ak i boq{evicima, koji su ba{ ovakve napola o{amu}ene, a pokvarene tipove svagda iskori{}avali, Radi} se ~inio politi~ki toliko nemogu} i fantasti~an, da mu nisu obratili nikakve pa`we. I ovaj genijalni genijalni politi~ar morao je da se, pokisla perja i propao na svim stranama, vra}a kri{om u Zagreb i sakriva u ozidanu rupu Seqa~kog Doma. Sa malo sile i pameti, tu je jo{ jednom bila zgoda da se Radi} i wegova stranka onemogu}e, a patolo{ki mra~noj dinamici ove austro-frankova~ke bastardije da se jednom za uvek stane za vrat. Danas se u Zagrebu otvoreno govori u krugovima ma~ekovaca, da se ne mogu dovoqno na~uditi tom srpskom propustu, koji oni opet tuma~e kao slabost, odnosno nesposobnost srpsku. Jer prite{weni sa svih strana, Hrvati tada, u stvari, nisu ni za dlaku otstupili od svojih namera i svog programa, osim {to su dali formalnu izjavu da priznaju dinastiju i monarhiju, odnosno Vidovdanski ustav. I za tu praznu formalnost, Srbi su rehabilitovali Hrvate i wihovu politiku pred celim svetom i jo{ su {irom otvorili vrata svoje ku}e da po woj Hrvati vr{qaju kako ho}e. Tako je i bilo. Interesi srpskih partija odnosno srpsko partizanstvo, tu je opet nanelo velike {tete srpskim dr`avnim i nacionalnim interesima. U tome je svakako najdaqe oti{ao fatalni Svetozar Pribi}evi} sa svojom Samostalnom strankom, ~ija je politika (po~ev od zadarske rezolucije pa do histeri~nog wegovog republikanstva u izbegli{tvu) Srbima uop{te, a Srbima pre~anima napose, donosila samo nesre}u, krv i propast. Po{to su se na tako lak i jevtin na~in izvukli iz }or-sokaka u koji su sami sebe doveli, Hrvati su se tada u Beogradu najpre pritajali da prou~e situaciju. A onda kad su u{li u vladu i Stjepan Radi} postao ministar prosvete, postajali su sve bezobrazniji u srcu Srbije i srpstvu razvijali podmuklu destruktivnu politiku, a pri tome grabili i vukli {to god su mogli za sebe i hrvatske krajeve. Nikad im nije bilo dosta. A {to je najkarakteristi~nije, hrvatsko javno mi{qewe i wihova {tampa, koja je bila sva radi}evska, i daqe je udarala po Beogradu, Srbima i vladi, kao da su Hrvati u naj`e{}oj opoziciji. ^ak je i sam Radi} javno izjavqivao, da oni (Hrvati) nisu u vladi ve} pri vladi. S time je celom svetu hteo da ka`e dve odbrane la`i, prvo, da Srbi tako strahovito terori{u i iskori{}avaju Hrvate, da oni jadni u Beogradu i Jugoslaviji stoje vezanih ruku i bez ikakvih prava; a drugo, da za sve ono prqavo {to oni rade u Beogradu i u vladi, snose odgovornost samo Srbi. Kao {to se vidi {to je dikla navikla, to te76

ra daqe. A drug~ije ne mo`e ni da bude, kad nekoga ko te iz dna du{e mrzi i koji jedva ~eka da te gde zaka~i i o{teti, pusti{ u ku}u da radi {ta ho}e. Ali ta neverovatna hrvatska drskost i naduvenost u to vreme u Beogradu morala je najzad negde da izbije na jo{ o~itiji na~in. Odnosno ta hoh{taplerska wihova prepotentnost prema Srbima morala je negde da se prebaci, do krajnosti pretera. Na nesre}u srpsku, to se dogodilo u samoj zgradi Narodne Skup{tine juna meseca 1928 godine. Radi boqeg pregleda i obja{wewa toga doga|aja, ovde se moramo osvrnuti na tipi~nu taktiku svih demagoga i politi~ara osredwih sposobnosti kad se na|u na vode}em polo`aju. U svakoj okolini, oni ne podnose nikoga ni sebi ravnog po pameti, a kamoli kog ja~eg ili otresitijeg od sebe. Tako je i prefrigani mu` Radi} kupio oko sebe sve same qude ispod prose~nosti. A na najosetqivija mesta oko sebe najradije je postavqao ograni~ene qude, koji }e, koliko iz blagodarnosti toliko i zbog nemogu}nosti da {to drugo preduzmu, slepo slu`iti wemu i wegovoj stranci. Tako nastaje onaj venac politi~kih qudi oko Radi}a. Predavec, Pavle Radi}, Ko{uti}, Krwevi}, Basari~ek, [uba{i}, [utej, Toth, Bi}ani}, Andres i mnogi drugi. Pored najboqe voqe ni za jednog od ovih qudi ne mo`e se re}i da su bar dobre prose~ne glave i pameti. A kao potpretsednika stranke i eventualnog svog budu}eg naslednika, Radi} je opet svesno izabrao Vlatka Ma~eka, koji po svojoj bistrini i pameti, po mi{qewu svih gorwih u ~etiri oka, stoji daleko ispod wih. Uostalom da je Radi} zaista tako radio najboqi je dokaz to, {to je kulturne, prosvetne stvari i uop{te ideolo{ku stranu svog pokreta i stranke poverio jednom retko organi~enom tipu, Rudolfu Hercegu, ne{kolovanom novinar~i}u i piskaralu, koji zbog svog neznawa i nepismenosti nije mogao da se odr`i ni u jednoj redakciji lista du`e od mesec dana. Da bi ironija bila potpuna taj u prvom kolenu pohrva}eni Ma|ar, udru`en sa isto tako u prvom kolenu pohrva}enim Nemcem, Rudolfom Matzem, nadrimuzi~arem, postavqa temeqe autohtonog hrvatstva! Me|utim u tom cvetu hrvatske-radi}evske inteligencije, po svojoj duhovnoj tuposti i zaostalosti, nesumwivo odnosi prvenstvo Ivan Pernar. U dokaz toga dovoqno je da se baci pogled na taj mastodonski tip: tupa, niska ~ela, praznih o~iju i orangutanskih ruku i nogu na neskladnoj telesini. Kome to nije dovoqno, eno `ivih {kolskih drugova tog istog Pernara, kome je, kao mladom maturantu, jedan od profesora, naredio da iza|e pred katedru i da tri puta iz glasa ponovi: Ja, Ivan Pernar, najve}i sam bedak i vol u ovom razredu! I ovaj nadobudni mladi} i budu}i ponos hrvatskog naroda, mirno je to, bez protesta, izvr{io. Eto, taj duhovni bogaq, za najo{trije opstrukcione borbe u Narodnoj Skup{tini, kad je jedan od srpskih poslanika govorio o srpskim `rtvama i srpskoj krvi prolivenoj za oslobo|ewe Srba i Hrvata, digao se odjedared i proderao iz sveg glasa: Pa kaj ko{ta ta va{a srpska krv? Da je platimo! U toj vatri i napetosti, to je bilo izre~eno na takav prezriv i omalova`avaju}i na~in kao da se radilo o pasjoj krvi, koju ~ak i on, Ivan Pernar, mo`e sa nekoliko gro{a da isplati. To je bilo vi{e nego inat, bruka i sra77

mota. To je bilo svetogr|e, skrnavqewe svega {to je jednom narodu uzvi{eno i sveto, javno pquvawe Srbima i srpstvu u lice. I {to je jo{ gore, on je to izgovorio, u ime svim tih glodara koji su se zagrizli u srpsko telo i koji su zaista tako mislili i ose}ali. Ni{ta prirodnije ni logi~nije, nego da se u tom ~asu na{ao jedan uvre|en Srbin, kome je najzad puklo pred o~ima, u svoj svojoj odvratnosti i opasnosti, {ta ta bra}a ho}e, pa po svom temperamentu ili ogwevitom karakteru, kao biv{i ~etnik i nacionalni borac, koji je svojim o~ima gledao kako i za{to se srpska krv prolevala, vadi revolver i, bez premi{qawa o mestu gde se to zbiva, puca na te orangutanske hrvatske aveti, koje su nadrle da obe{~aste posve}ene srpske grobove i mu~eni~ku srpsku krv. U stvari ti metci Puni{e Ra~i}a u Narodnoj Skup{tini nisu bili ni{ta drugo nego neposredan, spontan signal Srbima i srpstvu na odbranu protiv ove podmukle i sve ve}e opasnosti hrvatske. Istina, sad ve} pod te`im uslovima, ali tu se opet pru`ala zgoda Srbima da se otresu svega toga i u~ine definitivni razlaz sa Hrvatima. Sa malo samopregora i smelosti, tu je vaqalo sve Hrvate sabiti u wihove prirodne granice, a sve Srbe iz Hrvatske iseliti, pa u~initi amputaciju t. j. prepustili Hrvate wihovoj sudbini. Neka jednom za svoj ra~un rade {to im je drago. Od tog ~asa Srbija i Srbi naglo bi se oporavqali, uskoro se sasvim preporodili i nikad ih ne bi stigli oni stra{ni udarci, jedan gori od drugoga, od kojih im ba{ najte`i zadado{e bra}a Hrvati. Ali, na nesre}u srpsku, to se nije u~inilo i Srbi opet nasedo{e Hrvatima. I to, ako }emo pravo, iz ~istih formalnih razloga: zbog mesta i na~ina kako se taj doga|aj odigrao. I ni zbog ~ega drugog. Jer na dnu du{e svaki Srbin je ose}ao, da je Puni{a Ra~i} imao pravo i da je morao reagirati na sve ono. Samo ne na onom mestu i ne tako `estoko. Pa ipak, uprkos tog svog boqeg uverewa, Srbi, za voqu Hrvata, sude Puni{u kao obi~nog zlikovca i tako dopu{taju Hrvatima da sve svoje la`i, zlodela i podlosti pokriju opet srpskom odgovorno{}u, odnosno srpskom brukom i sramotom. Iako u tom celom doga|aju nema ni bruke ni sramote, ve} elementarnog poziva i opomene celom narodu na samoodbranu. Kod takvog stawa stvari, samo se po sebi razume padaju u vodu i ve}e la`i i klevete hrvatske, kao da je Puni{a Ra~i} bio poslan od ovog ili onog srpskog politi~ara ili stranke, ili ~ak od samog dvora. Da se to zaista htelo sa srpske strane, zar nije bilo u izobiqu drugih puteva, mesta, na~ina, ~ak i sasvim legalnih, pa da se Radi}u i wegovoj stranci do|e glave? Uostalom ovi hrvatski glodari dobro su znali gde je istina a gde je la` i kleveta, ali, kao uvek, nisu mogli ni hteli odre}i se tog glavnog svog oru`ja prema svakom a najvi{e prema Srbima. I tako Hrvati u daleko povoqnijoj poziciji i sa jo{ boqim izgledima u kona~ni svoj uspeh, ru{ewe Jugoslavije i uni{tewe Srba, udari{e u jo{ `e{}u i podmukliju borbu odnosno u jo{ ve}u la`, komediju ({ta su samo radili sa mrtvim Radi}em) mr`wu i klevetawe Srba. S tom razlikom samo {to sad na ~elu tog austro-frankova~kog krda nije vi{e stajao Radi}, koji je ipak ponekad mislio i odlu~ivao svojom glavom, ve} wegov odabrani naslednik Vlatko Ma~ek.
78

Ovde ne mo`emo a da ne u~inimo malu digresiju, koja stoji u tesnoj vezi sa hrvatskom inteligencijom, odnosno sa wihovom prosvetom ili kultu-

rom, koju oni, ba{ zato {to nije stara ni 100 godina i {to uop{te i nije kultura, proglasuju hiqadugodi{wom. To je u Zagrebu wihovo sveu~ili-

{te ili univerzitet. Kopija Pe{tanskog univerziteta, koji je opet lo{a kopija Be~kog univerziteta, ova visoka hrvatska {kola, slika je i prilika ove mra~ne hrvatske bastardije, koju je Austrija stvorila od svih svojih narodnosnih otpadaka na Jugu, da bude kvasac ili rasadi{te zla i pokvarenosti prvenstveno protiv Srba i pravoslavqa, odnosno protiv svega onog zdravog, rasnog i originalnog {to je sa Balkana strujalo prema severu i zapadu. A to je u prvom redu srpska narodna pesma sa svojim sna`nim i izvornim duhom i visokim moralom. Kao vaspitna {kola narodnih masa, to je univerzitet nad univerzitetima prema ovoj zapravo javnoj ku}i, u moralnom i materijalnom pogledu, kao {to je zagreba~ko sveu~ili{te. Samo kroz 20 godina Khuenovog re`ima, na tu {kolu za profesore mogli su do}i, u ve}ini slu~ajeva, samo korumpirani tipovi: kojekakvi protekciona{i i neznalice, sinovi nekoliko zagreba~kih familija, koje su taj svoj povla{}eni polo`aj zahvaqive, pored ostaloga, nemoralu svojih majki, `ena, sestara ili k}eri. Nije onda ni ~udo {to je, za vreme Jugoslavije, ba{ taj kadar univerzitetskih profesora u Zagrebu, zaklawaju}i se za univerizitetsku autonomiju, bio leglo i `ari{te najokorelijih austro-frankovaca, furtima{a i petokolona{a. A omladina, koju su ti pokvarewaci i karijeriste vaspitavali, kakva je mogla biti? Najboqi odgovor na to pitawe jeste pona{awe i stav te iste omladine kad je, na ru{evinama Jugoslavije, progla{ena N.D.H. Velika ve}ina ovih nadobudnih mladi}a, od ma~ekovaca pa do Jugoslovena, postade preko no}i quti usta{a. Wihova sveu~ili{na bojnica pojurila je tada, kao ~opor kurjaka, u srpska mesta i krajeve, naro~ito u Bosnu, i tamo su se ovi budu}i hrvatski visoki intelektualci i kulturno vaspitani mladi}i takmi~ili u bestialuku i klawu srpske dece, `ena, staraca i golorukih qudi. Ali kakva {kola takvi |aci! Naro~ito pravni fakultet toga sveu~ili{ta od uvek je predwa~io u nevaqastvu, {arlatanstvu i nadrinauci. Profesori tako stvarno ne dr`e predavawa, ve} na ~asovima pro~itaju {to tu|e iz te struke ili pri~aju sa |acima o svem i sva~em, a najmawe o svom predmetu. Ti profesori, u velikoj ve}ini, jo{ do danas nisu bili kadri da napi{u obi~ne uybenike za svoju {kolu. Mesto kwiga, tamo se |aci slu`e {kriptama to jest. bele{kama profesorskih predavawa, {apirografiranim na tabacima, a u stvari delima tih profesora, ~ega se oni sami stide. Jer iz tih {kripta izbija tolika nesolidnost profesorskog znawa, osim toga jezik kojim su pisana ta {kripta tako je nakaradan i nepismen, da bi to bila prava bruka za svakog od tih profesora, kad bi se ti tabaci {tampali pod wihovim punim imenima. Kao cvet ili kruna svega toga najboqe se vidi u hrvatskoj pravni~koj terminologiji, koju su kroz decenije stvarali hrvatski pravnici: profesori, sudije i advokati, sve sami |aci tog wihovog sveu~ili{ta. Sigurno je da je u celom svetu te{ko na}i takve nakarade i smu{ewa{tva od jezika i misli izra`enih u wemu, kao {to su oni hrvatski sudski spisi i pravni~ke
79

rasprave. Nema sumwe da bi nesamo ciganski ve} i {atrova~ki jezik, po svojoj lepoti i jasno}i, bacio daleko u zasenak ovu hrvatsku visoko znanstvenu terminologiju. A sad jo{ da samo iznesemo, kako se pola`u ispiti, kako se sti~e doktorat na pravnog fakultetu tog hrvatskog kulturnog hrama. Kako smo videli, |acima ne preostaje drugo, nego da se nasr~u znawa i mudrosti jedino iz tih {arlatanskih {kripta. U koliko se ne slu`e pravnom lektirom na stranim jezicima; a to velika ve}ina ne radi iz lenosti i zato {to ne zna strane jezike. I tako ovi budu}i doktori i pravnici ne mogu ni{ta solidno ni ~estito da nau~e o svom budu}em zvawu. Ali da bi ostao vuk sit i koza cela, onda su |aci i profesori nemim sporazumom izmislili.tzv. ekscerpte ili iz svakog predmeta neku zbirku od nekoliko stotina pitawa i odgovora, koje |aci jednostavno nabubaju napamet i na tzv. rigorozima ili strogim ispitima odgovaraju kao papagaji a da pri tome stvarno nemaju ni pojma o toj struci, a kamoli da bi im se preko toga studija izo{trio duh i stvorio vi{i kakav krug znawa i samostalnog gledawa na stvari i `ivot. Nema tu ni {tampane disertacije ni odbrane te disertacije pred profesorima, gde svaki |ak posredno i neposredno ima prilike da bar donekle poka`e {ta zna i {ta je iskovao od sebe, kao {to se radi na beogradskim i ostalim univerzitetima. I tako se u Zagrebu stvaraju neke intelektualne lutke, savr{eni {arlatani, nadriintelektualci. Otuda u Zagrebu i Hrvatskoj, kao i u Pe{ti i Ma|arskoj, toliko doktora prava. To je ta akademska naobrazba hrvatske fi{kalske inteligencije, koju zagreba~ko sveu~ili{te svake godine izbacuje kao fabrika jevtine, prosto namirisane sapune. Ali neka o wima misli i govori ko {ta ho}e, oni ipak imaju dr`avne diplome. Ili boqe re}i: zakonom za{ti}en dokumenat, da su ono {to nisu (Q.P). E, pa {ta }emo jo{ vi{e? A kad takvih ima mnogo i svakim danom sve vi{e, pa su jo{ povrh toga izdanci naj~i{}e krobotske bastardije, onda nije te{ko pogoditi, kako }e se provesti onaj koga sna|e sre}a da ima posla s wima. Eto, takav doktorat fi{kalstva i na takav na~in stekao je i Vlatko Ma~ek, u prvom kolenu pohrva}eni Slovenac, ro|en i vaspitan u hrvatskom Zagorju, kome je {tokav{tina uvek bila stran jezik i koji se nije ni trudio da je nau~i. Taj ~ovek koji se ponosi time {to nikad nije pro~itao nijedne ~estite kwige, koji je nastojao a i danas jo{ nastoji da odbaci od sebe sve {to je gradsko, {kolovano i gospodsko, mo`da bi bio interesantan i ~ak originalan, kad ne bi bio izrazit prestavnik zagorskog seqa~kog tipa zalupanog mu`a, pome{anog sa tipom prefriganog mu`a. Drugim re~ima, on ne be`i od pokvarenog gradskog `ivota i naopakih gospodskih {kola, koje samo zatupquju ili ubijaju originalan narodni duh i zdrav li~ni ose}aj u qudima, kao {to bi to u~inio od prirode bistar i samonikao kakav br|anin ili seqak, kao {to su na primer oni sna`ni i originalni karakteri iz Gorskog vijenca. Naprotiv, Vlatko Ma~ek to ~ini zbog li~ne ogra-

ni~enosti, neznawa i demagogije, kao najobi~niji pretstavnik najcrwe reakcije, zaostalosti i seqa~ke podmuklosti. Ni{ta taj ~ovek nema svoga li~nog. Izvan u`e Hrvatske on nije nikad nikud putovao, niti je kad {ta napisao {to bi imalo i najmawe vrednosti, a iz ~ega ne bi izbijala nevero80

vatna nepismenost, neznawe i duhovna zaostalost (istakao Q. P). Isto ta-

ko nemaju ni~eg u sebi wegovi politi~ki i prigodni govori, kojih je relativno malo i na koje se on te{ka srca odlu~ivao, jer mu je to velika muka, kao svakome onome koji nema i ne zna {ta da ka`e. Uostalom, wega je ba{ zbog tih wegovih osobina Radi} i izabrao za svog naslednika, a mra~ne hrvatske seqa~ke mase, udru`ene sa wihovom pokvarenom gospodom, zato ga i obo`avaju. Otuda izme|u wega i wegovih seqaka stvarno postoji neki nemu{ti jezik. On treba me|u wima samo da se pojavi onakav kakav jeste, prazan, gotovo blesava lica, tupih vodwikastih o~iju, na dnu kojih jedva svetluca neka vedra podmuklost, i onih wegovih tipi~no mu`a~kih, sporih, pogru`enih i tresavih kretwa - i wegove gomile ga, bez re~i, razumeju. Jer svaki od tih wegovih seqaka vidi u wemu samoga sebe i ono {to on misli i ose}a. A to {to ta hrvatska mu`ija misli i ose}a jeste stra{no, dozlaboga zatucano, reakcionarno i podmuklo, a povrh svega bestialno, grabqivo i zlobno.

I, eto taj hrvatski gospon pretsednik ili kumek nad kumekima koji je preko svog slovena~kog porekla po ose}awu i navikama zapravo ~isti austrijski [tajerac, koji je ogrezao u katolicizmu do zatucanosti, pa prema tome na pravoslavqe i druge vere gleda o~ima kakvog inkvizitorskog pisara iz sredweg veka i koji je najzad kao krajwi kajkavac stotinu kilometara daleko nesamo od {tokav{tine, kao izrazito srpskog nare~ja, nego i od svega onog velikog i uzvi{enog {to su {tokavci stvorili i dali, eto, tu mumiju od ~oveka sudbina je stavila na ~elo hrvatske bastardije i gurnula je da sa srpskog nare~ja, nego i od svega onog velikog i uzvi{enog {to su mu {tokavci stvorili i dali, eto, tu mumiju od ~oveka sudbina je stavila na ~elo hrvatske bastardije i gurnula je da sa srpskom gospodom, koju on smatra vla{kom baga`om, kroji sudbinu srpskom narodu (istakao N.@.).
Ili boqe re}i: nije taj ~ovek vodio hrvatske mase, ve} su one vodile wega. Otuda ona neverovatna laka i komotna wegova uloga posle Radi}eve smrti: jednostavno nije trebao ni{ta misliti ni poduzimati. Po zakonu ustrajnosti i svojoj mra~noj dinamici, hrvatski bastardni kolektiv terao je svoju kozu daqe, a Ma~ek je samo klimao glavom i odobravao: Evo, to je ono, kaj mi, Horvati, ho}emo! Najzad je i Kraqu Aleksandru bilo jasno da se tu mora {tap lomiti i makar silom stvar izvesti na ~istac. Nema sumwe da je u celom srpstvu to bio jedini ~ovek koji je imao nesamo autoriteta, ve} i bio dorastao svom vremenu i toj situaciji. Ali je nesre}a htela da nije imao ba{ ni jednog jedinog ~oveka oko sebe, ni |enerala ni politi~ara, koji bi bio na visini i koji bi ga pomogao. Uprkos toga, uvereni smo, da bi on ipak na koji bilo na~in bar onemogu}io ako ne ve} sasvim uklonio mra~ne planove hrvatskog trovawa i razarawa. Nije sad ovde mesto da se raspravi, ko je sve kriv za ubistvo Kraqa Aleksandra. Do}i }e vreme kad }e se i sa te trajne skinuti zavesa, i oni koji mo`da danas misle da }e, iako okrvavqenih ruku, ostati nezapa`eni, quto se varaju. I ba{ u krugovima ma~ekovaca, pored frankovaca, neposredno posle ubistva Kraqeva, terale su se ~itave pijanke i orgije od veseqa {to je
81

pala posledwa brana i najja~e upori{te srpsko. Razume se to je ra|eno potajno, jer je sve Hrvate u isto vreme uhvatio pani~an strah: {ta }e sada biti? Toj mra~noj bastardiji ne~iste savesti bila je najbli`a pomisao: sad }e Srbi pobesneti i svetiti se. I zato svi Hrvati udari{e u la`nu kukwavu i pla~ nad odrom Kraqa, koga su ubili, da se do neba ~ulo. I tako opet zamaza{e o~i Srbima, koji u o~ajawu zaboravi{e na osvetu.

U tom sudbonosnom ~asu dolazak kneza Pavla za regenta (sa one dve bedne marionete: Perovi}em i Stankovi}em) svakako je najnesre}niji doga|aj, kakav Srbiju i srpstvo nije zadesio posle Kosova (istakao N. @.). Jer da su
tada najqu}i srpski du{mani sem Hrvata do{li na vlast u Beogradu i Jugoslaviji, ne bi tako sistematski i katastrofalno vodili zemqu iz poraza u poraz, dok je nisu sahranili. Knez Pavle po~eo je kupiti oko sebe sav olo{ srpski, sa Dragi{om Cvetkovi}em na ~elu, pa kako ga je sve vi{e privla~io mra~ni ambijenat hrvatske bastardije, on, jadni srpski knez, sa jo{ bednijom svojom okolinom, za najkra}e vreme postaje slepo oru|e u rukama zalupanog mu`a Ma~eka, i u ime celog srpskog naroda protiv wegove vo-

P) I tako Srbi, koji nisu kapitulirali ni pred Turcima ni Arnautima ni Bugarima ni Ma|arima ni Nemcima, prodali su se sad, na milost i nemilost, tu|inskom izme}aru - hrvatskoj bastardiji. Posle iskustva sa usta{kom Nezavisnom Dr`avom Hrvatskom, u Zagrebu danas, naro~ito u krugovima ma~ekovaca, `ale za Banovinom Hrvatskom. Pre svega jer je to bilo ~isto delo Hrvatske Seqa~ke Stranke, a onda zato {to su tada Hrvati bili u povoqnijoj poziciji i {to su imali u rukama daleko vi{e legalne vlasti i uticaja no danas. Po wihovom mi{qewu daqe od Banovine Hrvatske nije se trebalo i}i za podu`e vremena. To je upravo bio vrhunac i krajwi politi~ki ciq za kojim Hrvati uop{te idu, a {to sada u N.D.H tek pri`eqkuju. Jer sa osnivawem Banovine Hrvatske po dana{wem mi{qewu u Zagrebu Hrvati su dobili sav svoj teritorij, osim delova Bosne i Vojvodine (N.@.) (a s vremenom bi dobili i to) i jo{ povrh toga imali su mnogo u~e{}a u upravi i kontrolu nad celom Srbijom i Cr-

qe, potpisuje onaj sramni sporazum sa Hrvatima, koji nije ni{ta drugo nego kapitulacija svega srpskog za ra~un hrvatski. Ovaj bezumni knez sa svojim pokvarenim ili slepim trabantima mewa iz temeqa dr`avnu politiku i oslawa se od tada samo na Hrvate i muslimane protiv Srba (podvukao Q.

Ta divna zgoda, na `alost je proma{ena sa osnivawem Nezavisne Dr`ave Hrvatske, a sa prenagqenom primitivisti~kom politikom usta{kom odgo|ena na vi{e decenija, a mo`da i za ~itavo jedno stole}e. Ba{ u vo}stvu Ma~ekove stranke nikako se ne odri~u tog svog krajweg ciqa: da u veliko-

nom Gorom. Drugim re~ima: sva preostala Jugoslavija postala bi za najkra}e vreme wihova kolonija. Da se Banovina Hrvatska mogla odr`ati samo desetak godina, hrvatska vlast, kultura i uticaj tako bi temeqito preplavili sve srpske krajeve i preudesili srpske narodne mase da bi od celog srpstva ostala tek neka bedna senka. Srbi bi se stideli svog imena i vere i smatrali bi se sre}nim da mogu postati Hrvati i katolici (podvukao Q. P).

hrvatskoj Jugoslaviji postepeno progutaju i pohrvate sve {to je srpsko. Po wihovom mi{qewu u Hrvatskoj, Slavoniji, Bosni, Hercegovini i Dalma82

ciji uop{te nema vi{e Srba. Vojvodina je buweva~ka to jest. hrvatska. Radi se, dakle jo{ samo o Crnoj Gori i Srbiji (podvukao Q. P). {to se ti~e
Crne Gore u Zagrebu veruju, da su komunizam i partizanstvo toliko umrtvili svaki ose}aj Crnogoraca za pravoslavqe i srpstvo, da }e to biti igra~ka da se od Crnogoraca za najkra}e vreme naprave najqu}i Hrvati. To }e zaista biti prava Crvena Hrvatska. U tome pogledu ve} sad se naveliko kroje planovi u Zagrebu, kako da se {to vi{e Crnogoraca pove`e sa Hrvatima i Zagrebom. Predvi|aju se stipendije za crnogorsku omladinu, koja }e se

danas, u usta{koj Hrvatskoj, Crnogorci kao {to su {tedimlija, Sekula Drqevi}, Jovan Plamenac i wima sli~ni, u`ivaju veliki ugled, otvorena su im sva vrata, a u budu}nosti, kad ma~ekovci do|u na vlast, te privilegije i protekcije ima jo{ da se poja~aju. U najgorem slu~aju ostavi}e se Crnogorcima unijatska ili ~ak mo`da pravoslavna vera, koju je ve}, uostalom, Paveli} proglasio hrvatskom. [to se Ju`ne Srbije ti~e (u Zagrebu ne vole taj naziv, ve} vele Macedonija na `alost hrvatsku, tu nema drugog izlaza, nego da se ta oblast prepusti za sada Bugarima.) Hrvati se uop{te pona{aju kao da su Srbe uzeli pod rentu na ve~na vremena. Ili boqe re}i, kao da su se unapred pretplatili na sve srpske nesre}e i propuste, pa prema tome da niko sem wih nema prava na sve {to je srpsko, jer to }e po wihovom uverewu, za najkra}e vreme ionako sigurno da propadne i samo wima da pripadne. Otuda danas, naro~ito ma~ekovci , dele Srbe na prave i krive. Pravi su Srbi oni koji dopu{taju da Hrvati rade od wih {to ho}e, a krivi su oni koji se tome opiru. Uop{te svakog Srbina nazivaju izdajicom i tu|inskim stvoreni, nego da budu |ubre za hrvatske wive ili drugim re~ima: da budu robqe ove neverovatno mra~ne pomahnitale bastardije! I tako na kraju

vaspitavati u Zagrebu u hrvatskom duhu. Spremaju se naro~ite povlastice i koristi za Crnogorce koji prihvate hrvatsku tezu (podvukao Q. P). Ve}

vlasnikom koji se usu|uje da vodi makar i najmawu srpsku politiku, koja ne vodi u velikohrvatstvo (podvukao Q. P). Ta za{to su drugo Srbi i

ili opra{tawe onoga {to je bilo i po~etak nove sloge i obazrivijeg zajedni~kog `ivota. Tako su bar Srbi stvar shva}ali. Me|utim za Hrvate je to bio juri{ni signal za nove, jo{ `e{}e, napadaje na sve {to je srpsko. Celokupna hrvatska {tampa, sa wihovim javnim mi{qewem, u tome je vodila kolo. Da to zaista nije bio nikakav sporazum ve} ~isto po|armqivawe Srba najboqe se vidi po tome, {to je ve} prve nedeqe posle osnivawa Banovi-

krajeva, preostaje jo{ samo Srbija, koju }e Hrvati snagom svoje hiqadugodi{we kulture, politi~kom vla{}u i mudro{}u toliko nagrizati i prite{wavati, da bi Srbi po dana{wem ra~unu Hrvata za tri do ~etiri decenija mogli biti zbijeni u naju`e granice [umadije i svedeni na sudbinu Lu`i~kih Srba u Nema~koj. Eto, to im je zapravo politi~ki ideal i krajwi ciq, {to se Srba ti~e (podvukao Q. P). Ali da se vratimo na fatalni srpsko-hrvatski sporazum od 26. avgusta 1939. godine. Po normalnom shvatawu sporazum je izmirewe, zaboravqawe

ne Hrvatske, samo u Zagrebu mu~ki ubijeno preko stotinu Srba, sitnih qudi, a da nikad nije ozbiqno povedena istraga, iako je bila javna tajna da ih
83

P). A da se ve} i ne spomiwe ono drsko i prepotentno pona{awe gotovo svih Hrvata prema Srbima u Hrvatskoj, pa ~ak i u samom Beogradu i Srbiji, kao da su neki vi{i qudi ili okupatori. Na svim polo`ajima grabili su za sebe ili odnosili u svoju hrvatsku sve {to su mogli i nije im se smelo ni{ta re}i. Za sve hrvatske defetiste, petokolona{e i frankovce tada su bila {irom otvorena vrata u svim dr`avnim ustanovama, po~ev od vojske, pa na ni`e. Ta bagra udesila je onda i onaj stidni novi mobilizacioni

je pobila Ma~ekova Gra|anska Za{tita samo zato {to su bili Srbi i pravoslavni. Dan se po jutru poznaje. Pa onda ono otpu{tawe iz slu`be Srba u masama i proterivawe preko granica Banovine Hrvatske (podvukao Q.

Uostalom to je bila sasvim logi~na i prirodna posledica hrvatskog stava i razornog rada kroz vi{e od 20 godina. To se najboqe ogleda u wihovoj {tampi, koja kroz to vreme nije ni{ta drugo radila nego, kako je kad mogla, ~as otvoreno, ~as prikriveno, hu{kala mr`wom protiv Srba i onako ve} zatrovane hrvatske gomile i hrvatsko javno mi{qewe. U tome su se naro~ito isticali Ma~ekovi listovi Seqa~ki Dom i Hrvatski Dnevnik, zatim klerikalna Hrvatska Stra`a i sva ostala sitna katoli~ka {tampa, pa list pohrva}enih zagreba~kih Jevreja Obzor i uz wega Jutarwi List i Ve~er, te najzad, razume se, frankova~ki Hrvatski Narod. To je samo zagreba~ka {tampa, a sva wihova provincijska {tampa, sa retkim izuzecima, sledila ih je jo{ u ve}oj meri. Jo{ za Radi}eva vremena u Seq~kom domu i Hrvatskom valu, listovi koji su bili nameweni iskqu~ivo hrvatskim seqa~kim masama, o Srbiji i Srbima nije se nikad druk~ije ni pisalo, nego onako kako su te mra~ne reakcionarane gomile ose}ale: austro-furtima{ki i frankova~ki. Ali kad se Krwevi}7), sa dopu{tawem jugoslovenske vlasti, vratio u Zagreb iz inostranstva , postao generalni sekretar H.S.S. i preuzeo redakciju Seqa~kog Doma, svaki redak tog lista, a naro~ito ono {to je pisao Krwevi} odisalo je takovom fantasti~nom mr`wom i nipoda{tavawem svega {to je srpsko i pravoslavno, da se u tom sa wime mogao meriti samo frankova~ki Hrvatski narod i klerikalna Hrvatska stra`a. Tako stvar stoji kad se pro~itaju stranice toga lista onako kako su {tampane u to vreme posle cenzure. Ali mi smo u posedu i onih otisaka toga lista, {to je Krwevi} pisao o Kraqu, Srbiji, Srbima i pravoslavqu za taj svoj list, a {to je cenzura brisala. Iz tih brisanih poglavqa i ~lanaka Krwevi}evih izbija takvo srbo`derstvo. Kao da je to pisao najkrvolo~niji usta{a ili frankovac. Jo{ danas su `ivi svedoci, pred kojima je biv{i ban Banovine Hrvatske, Suba{i}, ne nare|ivao ve} molio i zakliwao tada{we cenzore, da bri{u ta stra{na mesta u Krwevi}evim ~lancima (a Krwevi} se posle sva|ao zbog tog s wime) , jer su se Suba{i} i Ma~ek bojali da }e Knez Namesnik po tom pisawu najzad provideti kuda Hrvati smeraju i da }e im pre vremena biti pokvaren posao. Uop{te, taj biv{i ban, Ivan Suba{i}, hrvatski palana~ki advokati}, ~ija je naju`a okolina (kao ~inovno~ka jezgra H.S.S.) bi84

plan jugoslovenske vojske i sve va`nije vojni~ke tajne predala neprijatequ, tako da nije bilo nikakvo ~udo, {to se ta vojska i ta dr`ava u roku od par dana formalno raspala kao trula jabuka (podvukao Q. P).

la izrazito usta{ka i petokolona{ka (Sipu{, Ivica Frkovi}, dr Krbek, Ko{ak, Pe}nik, Lamer kao i \uro Vel~i}, li~ni sekretar Ma~ekov i mno{tvo drugih), koji je slu~ajno bio neki jadni jugoslovenski dobrovoqac (kao i nadbiskup Stepinac), a ~ija je duhovna bistrina i inteligencija otprilike onakva kao i u Ma~eka, bio je odre|en od strane Hrvatske Seqa~ke Stranke da prema Srbima, naro~ito prema Knezu igra ulogu Velikog prijateqa Srba, a u stvari je bio slepo oru|e u Ma~ekovim rukama to jest vrlo opasan furtima{ i Velikohrvat. Vrlo je verovatno da }e biti ta~no ono do{aptavawe u Zagrebu posle wegovog bekstva iz Zagreba dolaskom Nemaca, a prema kome mu je Ma~ek rekao: Ja bum ostal ovde da smotam Nemce

, a ti Suba, hodi tam s Vlahima kak si i pre hodil, pa ih smotaj u Londonu, a naro~ito onog balavca (misli na kraqa Petra) za na{u stvar. Po svemu

{to taj prisni prijateq nadbiskupa Stepinca radi u Londonu i u Americi, jasno je kao dan da radi po tome planu. Eto takvim je qudima srpski na-

rod u propasti svojoj, na ru{evinama Jugoslavije, morao da daje mogu}nost da sa onih nekoliko preostalih vojni~kih aviona, kao ~lanovi wegove vlade, putuju u London i tamo da mu daqe kopaju grob (podvukao Q. P).
[to se pak ti~e Hrvatskog dnevnika glavnog organa H.S.S., taj list nije ni malo zaostajao u harangirawu protiv Srba za Seqa~kim domom. Naro~ito posle sporazuma, glavni urednik tog lista, Ilija Jakovqevi}8), ~uveni pokvarewak, biv{i pitomac bosanskih jezuita i direktni klerikalni poverenik delegiran u Ma~ekovu stranku da je nadzire i odr`ava u nepokolebivom furtima{ko-frankova~kom duhu, gotovo svakodnevno je izbacivao svoje politi~ke uvodnike i ~lanke, koji su kipeli od mr`we, izrugavawa i pretwi svemu {to je srpsko i pravoslavno. On je to radio u sporazumu i sa punim ovla{}ewem Ma~ekovim i Ko{uti}evim, koji je bio politi~ki {ef tog lista. Uop{te redakcija Hrvatskog Dnevnika bila je od svog po~etka leglo usta{ko-frankova~kih i petokolan{kih eksponenata i piskarala, koji su preko no}i postali novinari. Jedan takav nepismewak i desna ruka Jakovqevi}a bio je i Ilija Juki}, biv{i Ma~ekov `bir u Ministarstvu inostranih poslova. Toga hoh{taplera, sa pona{awem i inteligencijom palana~kog putuju}eg agenta, Ma~ek je onda, za inat srpskoj diplomaciji, postavio u Beogradu za ministra i progurao ga ~ak do Londona, da bude na ruci Krwevi}u, Suba{i}u i [uteju za podmetawe klipova pod noge Srbima, odnosno za propagandu i ostvarewe-velikohrvatske Jugoslavije. Na tom mra~nom poslu la`i, klevetawa i napadaja naro~ito na pravoslavnu crkvu, samo zato {to je srpska, predwa~ili su od uvek svi hrvatski klerikalni listovi i publikacije sa Hrvatskom Stra`om, a posle Hrvatskim Glasom na ~elu, koje je listove ure|ivao i vodio potomak pounija}enih Srba iz @umberka, Janko Simrak ([imrak-N.@). Prema onoj: poturica gori od Tur~ina, ovaj jezuita i frankovac, kao pretstavnik zmijskog gnezda velikohrvatskog sve{tenstva, sve svoje snage i golema sredstva koja su mu stajala na raspolo`ewu tro{io je stalno i neumorno kroz decenija, da {to vi{e otrova saspe i {to vi{e raspali mr`wu kod i onako zatrovanih katoli~kih masa protiv Srba i wihove vere. Razume se, to se sve radilo na najpodmukliji jezuitski na~in. Kad se jo{ tome doda ono otvoreno i
85

fanati~ko pisawe i agitovawe u Hrvatskom Narodu i ostalim frankova~kim publikacijama koje je izdavala Matica Hrvatska, onda je onaj raz-

U tom pogledu po izve{tajima iz svih krajeva Hrvatske i iz svih wihovih dru{tvenih slojeva, nesumwivo je utvr|eno: kada su na najbestijalniji

bojni~ki poziv hrvatskom narodu na pokoq Srba od strane biv{eg urednika tog lista, a potoweg usta{kog doglavnika, Mile Budaka, sasvim logi~na i prirodna posledica te`we i ose}awa mra~nog kolektiva hrvatske bastardije kroz vi{e decenija unatrag. na~in uni{tavani `ivoti na stotine hiqada mirnih i golorukih Srba: qudi, `ena, dece i staraca, da je velika ve}ina ove bastardije hrvatske likovala od veseqa i zadovoqstva. ~itava hrvatska sela, varo{ice i krajevi, a da su ~ak iz pojedinih susednih hrvatskih gradova pozivana na sela i varo{ice hrvatska gospoda da sudeluju u tim maroderskim pirovawima. I hrvatski intelektualci, ne samo ma~ekovci ve} i biv{i jugosloveni, i{li su da se nalo~u i na`deru na ra~un imovine poklanih Srba. Iako je bilo
me|u Hrvatima nekih koji su odbijali pozive na takvo pirovawe, to su oni radili vi{e iz straha od posledica toga zlodela kao i zbog odvratnosti takvog ~ina uop{te, a najmawe zbog `aqewa Srba i saose}awa sa wima. Ima ne{to stra{no i neverovatno u patolo{kom karakteru te bastardije: da se kod we mo`e ~ak na}i i po koja mrva du{e i srca za ponekog ili pone{to,

posle tog slavnog hrvatskog dela str~avali su se kao na pirovawe u okrvavqena srpska mesta da pqa~kaju srpsku imovinu. Imamo u rukama dokaze

Kad tako stvari stoje, kad se radi o definitivnom lomu izme|u Srba i Hrvata zapravo o biti ili ne biti jednih ili drugih, onda je razumqiv, s jedne strane, onaj pani~an strah Hrvata pred budu}no{}u, jer su se u prevelik pothvat upleli, a s druge strane, o~ajni~ko upiwawe da se , ako ne ve} sasvim uni{te Srbi, a ono bar da ih u~ine mawe opasnim.Oni dobro znaju da je u tom pogledu za wih dosad sve teklo vi{e nego povoqno. I u isto vreme ose}aju da se situacija po~iwe okretati naopako po wih. I zato smi{qaju sve mra~nije i paklenskije planove, sredstva da to ~ega se boje {to daqe odgode i {to vi{e smawe. Tako danas u Zagrebu smatraju: da hrvatska odnosno velikohrvatska stvar stoji u Londonu odli~no, a me|u partizanima da ne mo`e boqe biti (istakao N. `). Jedino ih silno smeta i pla{i okupqawe svih Srba oko Dra`e Mihajlovi}a. To im je danas najve}a, gotovo jedina briga.Sve bi na svetu dali samo da nema te najnovije srpske kule, to jest sada{weg i jo{ vi{e budu}eg temeqnog srpskog upori{ta i osnovice. Jer za svoj ra~un oni sasvim pravilno rasu|uju: posle 25 godina, to je prvi put da su se Srbi po~eli izdvajati od Hrvata, da wihov `ivot i sudbina odsada zavisi samo od wih samih, bez ikakva uticaja i uplitawa hrvatskog. A to je zlo, ako ne katastrofalno za Hrvate. Jer Srbi, na kraju krajev, mogu da `ive bez Hrvata , ali je veliko pitawe da li Hrvati mogu `iveti bez Srba. U Zagrebu se nimalo ne obmawuju u tom pogledu. Wima je jasno da sve svoje uspehe i naglo napredo86

ali nikad ni najmawi trunak srca i ose}awa za Srbe. Otuda se gotovo na prste mogu izbrojati oni Hrvati, koji su taj pokoq Srba shvatili i osetili kao svoju nacionalnu i li~nu nesre}u i tragiku.

vawe na svim linijama unatrag 30 godina imaju da zahvale ba{ tom me{awu sa Srbima, odnosno zajedni~kom `ivotu sa Srbima. Ba{ kao pokvarena i gramziva `ena, koja se udala za ~estita i imu}na ~oveka, koga je 20 godina varala, okradala i na sva usta klevetala, dok mu najzad na spavawu nije zabola no` u le|a. I sad , kad je ovaj ~ovek izneo jedva `ivu glavu, prizdravio i osvestio se, pa ne}e vi{e da ~uje za tu svoju biv{u aspidu, ona bi sve na svetu dala samo da mo`e opet nekako da ga obrlati i odobrovoqi, pa da po~ne svoju staru pesmu iznova.Ali ni sama vi{e ne veruje u to. Zar }e taj nesre}nik da bude toliko slep i glup? A ona kud je onda pristala? Gde }e da na|e ma koga ko bi sa wom takvom hteo da `ivi? Tako i sada ova otrovna hrvatska bastardija sa ne`no{}u i ~e`wom se}a se bla`enih vremena za pokojne Jugoslovene i u woj nesre}nih Srba na ~iji ra~un, ~ast i odgovornost je `ivela, a sa strahom i o~ajem gleda u budu}nost. Jo{ bi se ne~em mogli nadati i mirnije spavati, da bar nema tog Dra`e Mihajlovi}a koji je srpski narod okupio oko sebe i koji ne}e ni da ~uje da bi u svoju sredinu primio kakvu ravnopravnu hrvatsku delegaciju iz Zagreba, u ime nekakvog bratstva ili jugoslovenstva, a u stvari da budu velikohrvatski emisari i {pijuni, pa da opet zatruju srpsku sredinu hrvatskim problemom, koji }e jo{ vi{e nego pre uko~iti sav `ivot i rad Srba u sada{wosti i budu}nosti. Ali ovako ni{ta sigurno ne znaju, {ta to Srbi snuju i kuda smeraju. Kako se uop{te ti prokleti Vlahi usu|uju da ne{to na svoj ra~un, bez Hrvata, otpo~iwu i rade? To ih silno smeta. Nema vi{e krave muzare ni leba bez motike! I zato se Dra`e Mihajlovi}a mnogo pla{e, pa ga iz dna du{e mrze i `ele mu svako zlo. Zbog toga su do nedavna na sva usta govorili, kako je to srpska legenda. Dra`e Mihajlovi}a uop{te nema, niti ga je kad bilo. Propali Srbi hvataju se kao davqenik za taj mehur na vodi. Ali kad je Dra`in ugled sve vi{e rastao i kad su najzad na svojoj ko`i osetili wegovu silu,onda su preko svoje {tampe i usmeno progla{avali da je Dra`a osamqen, da srpski narod ne}e ni da ~uje za wega, a uz wega da je samo nekoliko stotina srpskih bandita, ~etnika, koji zajedno s wim `ive po planinama od nasiqa i pqa~ke. I takvim hrvatskim la`ima i intrigama nije bilo kraja. U tome je, uostalom, ova bastardija oduvek bila velika. Onda, jedno vreme, u Zagrebu su polagali velike nade u partizane. Kad je Dra`a toliko slab i neznatan, jasno je da }e ga za najkra}e vreme uni{titi partizani, ta najve}a i jedina velikohrvatska nada, ako sve ostalo propadne. Otuda oni pquskovi la`i po Zagrebu i Hrvatskoj: ~as da su partizani zarobili Dra`u Mihajlovi}a, a wegove ~etnike razbili ili pobili, ~as da su se wegovi ~etnici predali, a wega da su partizani obesili, ~as opet da je on sam sa ~etnicima pre{ao partizanima. Onda opet da mu je nare|eno iz Moskve, preko radia i ~ak mu stavqen rok da se sa svojim ~etnicima stavi pod komandu druga Tite, Vrhovnog komandanta partizana ili ina~e da }e Rusija uni{titi srpski narod, to jest ono {to ne stigne da pobije preseli}e u Sibiriju, a Hrvate koji su toliki prijateqi i simpatizeri partizana i boq{evika, naseli}e po srpskim krajevima.
87

Kad ni za to dugo nije palilo, onda se u Zagrebu po~elo do{aptavati, kako je londonska vlada (zapravo Krwevi} i wegovo dru{tvo) smenila Dra`u Mihajlovi}a za kaznu {to joj se ne pokorava . On nije vi{e ni |eneral ni ministar, ve} obi~ni hajduk, odmetnik, koji }e svr{iti na konopcu. I more takvih jo{ glupqih i odvratnijih la`i ne prestaje da se {iri po Zagrebu i Hrvatskoj. Wihova namera je i suvi{e jasna. Karakteristi~no je pri tome da su neumorni {iriteqi takvih vesti ba{ ma~ekovci, i to ve}inom wihova inteligencija i poluinteligencija. Uprkos svega toga kad se doznalo da su saveznici postavili Dra`u Mihalovi}a za vrhovnog komandanta balkanskih vojnih snaga, beskrajna zavist i mr`wa, pome{ana sa jo{ ve}im strahom, zahvatila je hrvatsku bastardiju. Sad se obmawuju nadom, da }e londonska vlada, kojom da upravqa Ma~ek, ~im se vrati u zemqu, predati ostavku, i Dra`a Mihajlovi} }e automatski ispasti iz vlade. Vojnim snagama koje je Dra`a okupio oko sebe da }e se postaviti novi komandanti, Hrvati i Slovenci, a od Srba samo oni biv{i jugoslovenski oficiri, koji ne `ele zasebno srpsko okupqawe i koji ne mrze Hrvate.

atentat trebale da izvr{e. Ali se zna da tu glavnu re~ vode klerikalci a usta{e ih svesrdno poma`u novcem i ostalim sredstvima. Vi{e je nego sigurno da su ma~ekovci obave{teni o toj akciji, ali se dr`e po strani, da bi posle, ako se stvar otkrije, mogli da peru ruke kao Pilat pred Hristom. Po izve{tajima koje smo primili iz Zagreba i Hrvatske, mnoge se pare tro{e na to, da se dobiju {to ta~nije vesti o Dra`i Mihajlovi}u, wegovoj okolini i teritoriju koji on dr`i. {to se ti~e samog atentata sva bastradija u prvom redu ra~una na Crnogorce, federaliste a onda na ostale Srbe, biv{e partizane. Uop{te ovi Velikohrvati misle, da }e za pare me|u Srbima uvek na}i nekoga ko }e im tu uslugu da u~ini. Ima jo{ mnogo kombinacija i pretpostavki u tom smislu, ali mi ih ovde izostavqamo, jer nam je stalo do stvarnosti to jest. samo do onih fakti~nih izve{taja, koji se potvr|uju sa vi{e strana. Zbog svega toga treba dobro upozoriti okolinu Dra`e Mihajlovi}a da pazi na wegov `ivot. To je danas najve}i i najdragoceniji kapital srpski u moralnom i materijalnom pogledu (podvukao Q. P). Mere predostro`nosti moraju, dakle, da budu rigorozne do savr{enstva. Uostalom onaj ko je dobronameran, taj }e se dobrovoqno podvr}i svim merama opreznosti, makar koliko to bilo dosadno, jer zna o ~emu se radi. A onaj kome te mere smetaju, boqe je da ne pristupa bli`e.

Ali po{to ose}aju da takve nade stoje na labavim nogama, u isto vreme snuju urote kako da do|u glave Dra`i Mihajlovi}u. To bi bio isti slu~aj kao sa kraqem Aleksandrom. Tako bi jednim potezom bili pomr{eni svi planovi srpski, a Hrvati ne bi vi{e trebali toliko da strahuju za svoju budu}nost. Ni{ta konkreto nije se moglo doznati o li~nostima koje bi taj

Najzad, javna je tajna u Zagrebu da klerikalci preko Vatikana a ma~ekovci preko usta{ke diplomacije dr`e stalnu vezu sa Londonom. Odnosno kako oni, vele sa svojom legalnom vladom, ~ijim hrvatskim ~lanovima je glavna du`nost, da {to vi{e hrvatskog odnosno velikohrvatskog elementa unesu u sada{we i budu}e jugoslovenstvo. Pri tome vrlo spretno iskori{ta88

vaju momentalnu politi~ku situaciju. Tako danas zvani~na hrvatska {tampa i propaganda ubi se dokazuju}i, da su partizani u Hrvatskoj ve}inom Srbi9), naro~ito vrhovna partizanska komanda da je stvarno u srpskim rukama, {to nikako nije istina. To se radi u prvom redu zbog Nemaca, a onda usput da kod Britanaca i Amerikanaca kompromituju Srbe kao komuniste i uop{te ruske qude. Dok u isto vreme partizanska komanda sa Titom na ~elu, koja je sva u hrvatskim rukama, i {to je glavno, u temeqima svojim zadojena velikohrvatskim duhom, stalno javqa u Moskvu da su Hrvati, zbog svog ose}awa i karaktera, sjajan materijal za partizane i da je sav narod stupio u wihove redove. Sa tre}e pak strane ma~ekovci {aqu u London najdetaqnije izve{taje kako je zapravo partizanstvo u hrvatskoj naj~i{}i hrvatski nacionalni pokret, koji u stvari nema ni{ta zajedni~kog ni sa komunizmom ni sa boq{evizom, a Srbi, naprotiv, da odo{e svi u ~etnike, koji sara|uju sa okupatorima, da bi mogli da koqu i pqa~kaju Hrvate. Jasno je kakav politi~ki kapital misle s time da izbiju. Najzad sa ~etvrte strane ma~ekovci izdaju letke, u kojima se Hrvatima preporu~uje da izlaze u susret Srbima gde mogu, jer da su im Srbi bra}a. U isto vreme na sva usta govore, naro~ito kad se na|u sa Srbima, da je Ma~ek usmeno naredio svim svojim prvacima da poma`u Srbe. Izgleda da im je to najnovija legitimacija. Jako sumwamo da su takve letke zaista delili po hrvatskim selima. A ako su ih i delili, tamo ih ne}e niko uzeti ozbiqno, jer sve ono {to smo izneli o hrvatskom kolektivu uop{te, a {to je savr{eno protivno srpskom ose}awu, ne da se izbrisati jednim la`nim letkom. Nego pri tome vaqa videti ovu preru{enu i najnoviju bra}u i prijateqe Srba, kako se pona{aju kad pokazuju te letke ili kad pri~aju o wima. U najmawu ruku kao da su s tim jevtinim takti~kim gestom o`iveli iz mrtvih sve one stotine hiqada Srba koje su poklali pa ih sad milostivo vra}aju. A Srbi neka sad odbiju, ako mogu, tu wihovu silnu velikodu{nost i dobru voqu! Partizani crvene usta{e

me{ati sa hrvatskom kaqugom i gnojnicom. Posledice nisu izostale. One su bile gore i stra{nije, no {to ih je iko mogao zamisliti. To su svi Srbi osetili na svojoj sopstvenoj ko`i. Ali uprkos toga, srpski narod bi lak{e preboleo tu qutu ranu, relativno br`e preturio preko svoje glave tu katastrofu, da se istovremeno nije pojavilo drugo jedno zlo, nova jedna nesre}a i velika opasnost po Srbe partizanstvo. Lepo na{ narod veli: nikad jedno zlo ne dolazi samo, ve} vazda udru`eno sa jo{ drugim nevoqama i udarcima. I, eto, takav jedan bezgrani~no podmukao i neo~ekivan udarac zadali su partizani srpskom narodu. I to ba{ u onom ~asu kad je srpska krv curila cima i stvrinarima! I srpska Golgota se udvostru~ila. A kad se jo{ tome
89

Iz svega {to smo dosad izneli vidi se kao sunce jasno, koliko je nesre}an bio za Srbe onaj ~as kad su se re{ili da svoju sudbinu ve`u sa Hrvatima. To je zna~ilo ni vi{e ni mawe, nego sve svoje ~iste i zdrave izvore po-

potocima iz zadobivenih rana od isto tako podmukle i bestijalne ruke bra}e Hrvata usta{a. Udru`ili se qudo`deri i pqa~ka{i sa razbojni-

doda: da je i jedan prili~an deo Srba oti{ao, milom ili silom, u partizane i u~estvovao, s voqom ili bez voqe, u daqewem klawu i uni{tavawu svog sopstvenog naroda, onda se mo`e re}i da se srpska Golgota utrostru~ila. I tako smo isterali pravi rekord u nesre}ama i propadawu. Ali, pre svega, da vidimo, kako su nastali i ko su ti partizani? Danas je svima nama jasno da to nisu ni komunisti ni boq{evici, ve} neki izrod ili izmet te ideje i tog sistema. Jer i komunizam i boq{evizam, pored svojih krupnih negativnih strana, dali su i neke sna`ne pozitivne rezultate. Partizanstvo, me|utim, nigde, ni u kom obliku, nije dosad dalo nikakvih pozitivnih rezultata. Bar {to se ti~e interesa srpskog naroda. Jedina pozitivna strana tog pokreta je borba protiv osovine i okupatora. Ali ta borba uslovqena je propa{}u i istrebqenwem srpskog `ivqa, pa prema tome ne mo`e biti pozitivna za nas, pa ~ak, u krajwoj liniji, ni za saveznike. Jer u istoriji sveta nema primera da bi se jedan narod `rtvovao za drugi u tolikoj meri da pri tome sam nestane. Niti bi to jedan narod mogao zahtevati od drugoga. Prema tome su partizani gori i opasniji za Srbe i od samih usta{a, ili u najmawu ruku oni su crvene usta{e, koji tra`e na{e uni{tewe jo{ i pomo}u nas samih. Da vidimo malo izbli`e kako se zametala ta napast i beda od pokreta. Za nesre}u na{u, prvi i glavni kvasac partizanstva dali su Srbi, nacionalisti, koji u velikoj ve}ini nisu imali ni~eg zajedni~kog sa komunizmom, i kojima nije bilo ni na kraj pameti da od sebe stvore neke partizane. Tu treba dobro razlikovati dve faze, odnosno dve strane srpskog odila`ewa u planinu. Odma posle sloma Jugoslavije, kad su se hrvatske usta{e kao divqe zveri bacili na miran i nedu`an srpski narod u Hratskoj i Bosni, sve {to je moglo od na{eg `ivqa u tim krajevima pobeglo je u {umu da spase goli `ivot. Tu nije bilo nikakve politi~ke tendencije. Nijednom Hrvatu, me|utim, u to vreme nije padalo ni na um da be`i od svoje ku}e (podvukao Q. P). ~ak i oni Hrvati, Jugosloveni10)koji su se kompromitovali zbog veze sa Srbima, nadali su se da }e im zato {to su Hrvati i katolici biti ipak opro{teno, i da }e jo{ mo`da napraviti karijeru ili se usre}iti u N.D.H, kao {to je mnogima od wih i po{lo to za rukom. I tako ti na{i nesre}ni Srbi, ve}inom seqaci, silom oterani od ku}e i sa u`asom koji su pre`iveli, postaju preko no}i besku}nici i moraju da `ive hajdu~kim `ivotom. Prepu{teni sami sebi, bez svoje inteligencije i ikakvog vo|stva, neuki, neve{ti i bez i~ije pomo}i, oni su bili idealan plen za svakoga onoga kojim im prvi pri|e i prozbori lepu re~. S druge pak strane, u Srbiji i Crnoj Gori, sklawawe u planinu poteklo je najpre od srpske inteligencije, ve}inom biv{ih oficira u jugoslovenskoj vojsci, koji se nisu mogli pomiriti sa novim stawem u zemqi. Toj grupi na{ih nacionalista, pod vo|stvom Dra`e Mihajlovi}a, onda je listom pristupio i na{ narod, naro~ito u planinskim krajevima, podesnim za gerilsko ratovawe. I tek kad je Nema~ka stupila u rat sa Rusijom i kad su nastali progoni komunista i wihovih simpatizera, onda je Jugoslovenska komunisti~ka partija, po nare|ewu iz Moskve, stupila u otvorenu borbu sa
90

okupatorima i wihovim trabantima, najpre sabota`om a onda odla`ewem u planinu i formirawem partizanskih vojnih odreda. Ovde je potrebno izneti neke vrlo va`ne momente o sastavu i duhu te Jugoslovenske komunisti~ke partije. Ostavi}emo po strani one premnoge i slo`ene razloge, za{to je toliki broj srpske omladine najpre simpatisao a onda sasvim oti{ao u komuniste. Crna Gora tu ~ini zasebno poglavqe. U glavnom to su bili krupni gresi svih jugoslovenskih re`ima, koji omladini nisu obra}ali nikakve pa`we. A onda to je bila reakcija na sve ve}u pokvarenost i gramzivost srpskih {i}aryija i politikanata po Beogradu i unutra{wosti zeqe, ~ije je carstvo cvetalo naro~ito za regenstva. Pored toga u Crnoj Gori za {irewe komunizma igrao je prili~nu ulogu i jedan ~isto sentimenatlni momenat: tradicionalna qubav i veza sa ruskim narodom, bez obzira na re`ime koji vladaju wime. I sad, svi ti Srbi, komunisti re~ je o onim idealistima, intelektualcima, koji su vodili stvar iz uverewa po `estokom karakteru svoje zdrave, pozitivne i konstruktivne rase, primili su sve komunisti~ke dogme, zajedno sa boq{evi~kom dialektikom, kao neprikosnovenu svetiwu. Otuda za wih srpstvo i svaki nacionalni ose}aj a pogotovo pravoslavna vera nisu zna~ili ni{ta. Za wih su to bile otrcane bur`ujske la`i, obi~ne predrasude ili krpe, na {to je najboqe pqunuti. [tavi{e, u preteranosti svojoj, mnogi od wih su iz dna du{e mrzili i ~ak gonili sve {to je srpsko i pravoslavno. I tako, bez vere i narodnosti, oni s lako}om, sasvim automatski, primaju jugoslovenstvo u svoj program kao ne{to sasvim formalno, bezna~ajno, {to im samo omogu}uje {ire poqe rada, nimalo ne vode}i ra~una o tome, da u to makar i crveno jugoslovenstvo unesu {to vi{e svog srpskog elementa. Me|utim, kod wihovih hrvatskih drugova, komunista, stvar stoji sasvim druk~ije. Po svom mlitavom karakteru, odnosno nekarakteru, ova negativna i destruktivna bastardija nigde ne pristupa svom du{om i srcem ve} samo jednim delom sebe. Dakle, formalno, mawe vi{e iz snobizma, zbog mode, straha ili parade, jer druk~ije i ne mo`e. Zato kad jedan Hrvat veli ili ~ak misli da je komunista, to je istina tek samo jednim malim delom. On uop{te nije nikad potpuno svoj, jer je uvek ni~iji i sva~iji. Odnosno uvek je ono jedno te isto: austro-furtima{ki upquvak u slovenskom mesu to jest. naro~ito opasan i razoran bacil za sve {to je srpsko, i uop{te zdravo i rasno. I tako je ova bastardija pod jugoslovenskom firmom, zbog naivnosti i primitivstva srpskih komunista, polagano i postepeno uradila u daleko ve}oj meri ono isto, {to je radila u nacionalnom jugoslovenstvu: komunisti~kom jugoslovenstvu naturila stopostotni svoj hrvatski odnosno velikohrvatski duh i karakter (podvukao Q. P). Isti uzroci dovode uvek do istih posledica. I tako danas imamo me|u partizanima Srba, na`alost ve}inom intelektualaca, koji mrze srpstvo i pravoslavqe i nastoje da uni{te svoj ro|eni narod, jer se u ve}ini svojoj opredelio nacionalno to jest ne}e da se deli od svoje vere i narodnosti, i

Hrvate komuniste, koji svi bez razlike tako|e ho}e uni{tewe Srba i wihove vere, ali pri tome ne mrze hrvatstvo ni katoli~ku veru, nego jo{ svakom prilikom nastoje da po{tede ili za{tite svoj narod i indirektno
91

Sad je red da vidimo: kako su se razvijale komunisti~ke odnosno partizanske stvari odmah posle sloma Jugoslavije to jest u Hrvatskoj, Zapadnoj Bosni, Primorju i Severnoj Dalmaciji, s jedne strane, i u Srbiji, Crnoj Gori, Isto~noj Bosni, Hercegovini i Ju`noj Dalmaciji s druge strane. Tri meseca posle nestanka Jugoslavije, dok jo{ nisu nastali progoni komunista posle ulaska Rusije u rat protiv osovine, u {umama i planinama Juvi Hrvatskoj. Tu je na{ narod `iveo po zbegovima i udaqenim srpskim selima od onoga {to je mogao sobom poneti, {to mu je okolno stanovni{tvo dobrovoqno davalo i {to se eventualno otelo od onih koji nisu hteli davati. Za hrvatsko-komunisti~ko vo|stvo u Zagrebu, kad se ve} re{ilo da

svoju veru. Prema tome pretili su da do|u glave Srbima nesamo Hrvati, komunisti, ve} na`alost i jedan va`an deo Srba, komunista.

goslavije, kako smo videli, bili su samo Srbi koji nisu imali nikakve veze sa komunizmom. Naro~ito to vredi za srpske krajeve u Nezavisnoj Dr`a-

me|u komunista i nacionalista, jer su ulaskom Rusije u rat protiv osovine komunisti smatrani kao prijateqi, koji }e se bratski i iskreno boriti protiv neprijateqa i za narodnu stvar. Kako je me|u tim hrvatskim komunistima bilo i Srba, koji su u ve}ini bili intelektualci, srpski narod u

stupi u otvorenu borbu, zar nije bilo najprirodnije da ode u hrvatske planine i {ume u Zagorju i drugde, me|u svoj narod, pa da najpre tamo otpo~ne akciju? Ali oni to nisu u~inili ve} su najpre oti{li u Liku i Bosnu me|u ~iste Srbe, koji su se ve} kako tako organizovali u {umama i udaqenim zaseocima (podvukao Q. P). U to vreme nije se pravila nikakva razlika iz-

Uostalom, za to dobro raspolo`ewe srpskih narodnih masa u Hrvatskoj nesamo prema Hrvatima, ve} i prema komunistima, glavnu odgovornost snosi Samostalna Srpska Stranka, koju je, na nesre}u narodnu osnovao onaj zloduh srpski, Svetozar Pribi}evi}. Predaleko bi nas odvelo kad bismo ovde izneli sva ona poni`ewa, zapostavqana i porazne udarce koje su ba{ Srbi pre~ani, zahvaquju}i politici samostalaca, morali gutati od Hrvata, nesamo za Austrije, ve} i za sve vreme Jugoslavije. Vaqda iz blagodarnosti {to su bili toliko predusretqivi i popustqivi prema wima, onda su ih ti isti Hrvati, na kraju krajeva, klali kao najqu}e du{mane. Ali tako prolazi svaki onaj koji s tom podmuklom bastardijom ima posla. Tu ni{ta nije pomagalo {to je na primer. onaj degenerik i gwida srpska, Savica Kosanovi}, u podila`ewu pod rep Hrvatima na ra~un Srba oti{ao tako daleko da je javno izjavqivao da je pravoslavni Hrvat. Pa ~ak i neki jadovi od srpskih sve{teni-

{umi do~ekao je ovu komunisti~ku gospodu oberu~ke. Ti srpski seqaci bili su sre}ni {to }e ih sad ovi qudi upu}ivati i voditi, da o~uvaju svoje glave i, razume se, sve tekovine i osobine srpske.

karakteru te bastardije, da ona ima obzira i eventualno po{tovawa samo prema onome koji je ja~i od we, a prema onome za koga dr`i da mu je ravan ili, sa~uvaj Bo`e, slabiji od we, to ga neumorno goni i nemilice satire do kraja.
92

ka, pod Savi~inim uticajem, sa oltara su na{em narodu govorili, kako su oni pravoslavni Hrvati. Me|utim, kad je krvolo~na hrvatska usta{ija klala i te sve{tenike, gde su onda bili ostali po{teni Hrvati, da se zauzmu bar za te svoje vi{e nego prijateqe ulizice? Ali to ba{ i jeste ono bedno i stidno u

Me|utim da se vidi kako ova hrvatska `gadija nije ama ba{ ni{ta ostavqala na miru {to je srpsko, pa makar to za wih bilo sasvim neopasno, najboqi je primer sastav i rad te iste Samostalne Srpske Stranke, kojoj se posle smrti Pribi}evi}a naturio za fakti~nog {efa i vo|u pohrva}eni ^eh, Ve}eslav Vilder11). Kroz decenije su srpski srezovi birali za narodnog poslanika ovog Pemca, kako ga zovu Hrvati, ina~e biv{eg novinar~i}a, bez ikakvih sposobnosti, ali zato velikog spletakara, koga je Supilo nazivao li`istra`wi}em Prip~evim a za koga je opet sam Pribi}evi} posprdno govorio, da ga je podigao me|u politi~are samo zato da bi mu ko imao pridr`avati kaput pri obla~ewu. Vi{e je nego simptomati~no u na{em odnosu prema hrvatskoj bastardiji, da nesamo svi renegati nema~ki, ma|arski i talijanski, ve} i poqski, ~e{ki, pa ~ak i slovena~ki kad se pohrvate, kao po nekoj predilekciji, postaju redovito zagri`eni neprijateqi i mrziteqi Srba. Wih stopostotno zaokupi onaj najni`i antisrpski, fankova~ki duh. Primera tu ima ima bezbroj i gotovo da nema izuzetaka. Ali pardon, ima Ve}eslav Vilder. Dok su mu nezaslu`eno padale po~asti i koristi od srpskog naroda i Jugoslavije, on se pravio velikim i nepokolebivim na{im prijateqem. Ali kad je ova renegatska u{tva osetila, uo~i propasti Jugoslavije, da ni{ta vi{e ne mo`e izvu}i od Srba, po{to ih se sita natrovala hrvatskim bratstvom i jednako{}u, ona se odjedared pokazuje u pravoj svojoj najnovijoj velikohrvatskoj crvenoj boji. Neka druga sabra}a wegova tuku Srbe na nacionalnoj liniji, on }e ih od sada tu}i na internacionalnoj komunisti~koj i partizanskoj. A to je, kako smo videli, na kraju krajeva, jedno te isto. I tako Vilderova {tamparija u Zagrebu, kupqena za srpske pare (i one primqene iz Praga) kao i wegov nedeqni ~asopis Rije~ i ostale publikacije, u ime Srpske Samostalne Stranke (vaqda misli na Srpsku demokratsku stranku N.@.), a na ra~un srpskih pretplatnika, po~iwu naveliko da teraju komunisti~ku propagandu prvenstveno me|u Srbima. [tavi{e taj novope~eni boq{evik i budu}i partizan stvara jo{ za vreme Jugoslavije, tobo`e srpske omladinske radne kolone, kojima je du`nost da preko leta fizi~kim radom pomognu srpska sela, a u stvari to su bile komunisti~ke lete}e brigade, kojima je bila du`nost da zaraze komunisti~kim duhom srpsku seosku omladinu. Otuda je u ~istom srpskom selu, Dre`nici12) bilo saMe|utim, ovaj stari lisac osetiv{i opasnost za vremena je strugnuo iz Zagreba u Ankaru, razume se, uz obilatu pomo} beogradskog dispozicionog fonda za usluge koje je ~inio i koje }e jo{ da ~ini Srbima! A onda iz Ankare oti{ao je u London da tamo duva u iste velikohrvatske diple kao i Krwevi}, [uba{i}, i Sutej ([utej-N.@.), samo za jedan ton ni`e to jest crvenije, da se Vlasi ne dosete. Tako je nedavno preko Londonskog radi}a padao na kolena i kovao u zvezde najnoviji herojski gest Vladimira Nazora13) koji se pod starost odmetnuo u partizane i tako od velikohrvatskog barda postao preko no}i partizanski apostol. Ceo upu}en Zagreb zlurado podmiguje i smeje se toj najnovijoj Vilderovoj podvali Srbima, jer je javna tajna
93

kriveno ~itavo stovari{te te Vilderove propagandisti~ke literature, koju su posle partizani u slast pobrali i daqe {irili.

tamo, da je Nazor za svoje dobrim delom pokradene talijanske stihove i razlivenu dosadnu prozu digao nesamo od hrvatskog nego i srpskog naroda lepu paru (naro~ito za {kolske uybenike), koju je spretno ulo`io u mnoge svoje ku}e u Zagrebu. I ovaj mirnodopski milijoner, o meko}i ~ije du{e bi zna-

Ako sve tu|e ku}e propadnu, wegove }e partizani po{tediti. U isto vreme zadahnu}e partizanstvo do grla uzvi{enim velikohrvatskim pesni~kim duhom. Pa da onda svi Srbi, po primeru Vilderovom, ne padnu ne na kolena ve} na trbuh pred tim najnovijim internacionalnim velikanom!... Kod takvog stawa stvari, zar je onda ~udo {to je na{ neuk i ustra{en svet, koji je bio utekao ispod usta{kog no`a u {umu, oberu~ke do~ekao hrvatske komuniste. Tim pre {to je me|u wima bilo i Srba, intelektualaca, koji su na{em narodu izgledali kao neki oslonac i garancija, da im se u narodnost i veru ne}e dirati. Ali ovim komunistima to nije bilo ni na kraj pameti. Oni su odmah skrojili plan da te srpske mase {to pre i {to teme-

li mnogo pri~ati naro~ito siroma{ni stanari wegovih ku}a, u posledwe vreme `iv se bio izjeo od straja za te svoje ku}e. Najzad, na predlog Matice Hrvatske, te usta{ko-ma~ekovske politi~ke ekspoziture i glavnog literarnog dru{tva za velikohrvatsku propagandu, re{i se da ode u partizane i tako da jednim udarcem re{i svoj nacionalni i svoj li~ni gordijski ~vor.

qitije pretvore u komuniste, a onda, hrvatske, velikohrvatske, katoli~ke, razbojni~ke i kakve god ho}ete interese, ve} prema tome kroz kakve faze i momente su prolazile pojedine grupe i frakcije tih qudi, koji sami sebe okrsti{e op{tim imenom partizani.

Na{av{i se u {umi me|u samim Srbima i nametnuv{i im se za vo|e i komandante, ovi partizani najpre nisu tobo`e dirali ni u versko ni u nacionalno ose}awe Srba. Milostivo su dozvoqavali Srbima srpske trobojnice i kokarde i nisu obe{~a{}avali pravoslavne hramove ni pquvali na srpske svetiwe. Tek su svugde dodavali svoju crvenu zvezdu. U isto vreme po~eli su dovla~iti iz Zagreba i ostalih hrvatskih mesta komunisti~ka poja~awa od samih Hrvata. Sad su ve} bili ja~i, pa su iz srpske sredine po~eli otstrawivati sve imu}nije i otresitije qude, koji su nacionalno ose}ali. Potom je dolazila sve `e{}a i otrovnija komunisti~ka propaganda:

srpskom narodu su govorili kako su ga wegova gospoda izdala i prodala, srpskih zastava i kokardi nestaje, dolaze hrvatski glumci iz Zagreba, sve sami quti ma~ekovci i frankovci, od pravoslavnih crkava prave se pozori{ta i zabavi{ta. Zatim dolaze besne i histeri~ne hrvatske komunistkiwe , apostolice slobodne qubavi. Na zabavama u srpskim crkvama, gde na ikonostasu vise slike komunisti~kih prvaka, ove obi~ne prostitutke idu polugole u ga}icama, na stra`wici sa slikom Majke Bo`je, a pred karlicom sa slikom Hristovom. Oltar i ~asna trpeza, sveti{te pravoslavno, pretvara se u javno bludili{te ili nu`nik. Zanimqivo je da do sada nismo mogli nigde konstatovati, da je to ra|eno i u katoli~kim crkvama! (podvukao Q. P)
I od Srba i Srpkiwa, {to je bilo karakterom slabije i popustqivije, ode u wihove redove. Javno se govorilo i propovedalo da nema Boga ni du{e, ni kakvih vi{ih ose}awa. Sve je gruba materija i sila, kojom samo qudi upravqaju. Nimalo nije va`na ni narodnost , ni jezik, ni obi~aji. Pa {ta
94

onda ako uop{te ne}e vi{e biti Srba? Glavno je da ima komunista, pa makar to bili Kinezi! U tome pogledu stvar se doterala dotle, da je bila sramota i prava opasnost biti Srbin. Na`alost u tome pogledu su predwa~ili i mnogi Srbi, ve}inom intelektualci da bi se pokazali {to ve}im komunistima. U isto vreme stezala je sve ja~a i nemilosrdnija wihova discplina. Zacario se najcrwi crveni teror sa {pijuna`om i denuncijacijama, javnim i mu~kim ubistvima. Od na{eg jadnog sveta pobeglog u {umu ispod usta{kog no`a, ovi wegovi najnoviji la`ni prijateqi i oslobodioci napravi{e ~udo i pokoru od wega: rastrova{e mu du{u i telo i prego{e da ga dotuku do kraja. Prirodno, u svim mestima Like, Banije, Zapadne Bosne i Severne Dalmacije nisu se stvari razvijale jednako. Bilo je raznih grupa prema raznim prilikama i situacijama. Tako su se na primer na Kordunu dugo dr`ali pod imenom partizana grupe Srpskih Osvetnika, sve samih Srba, koji su radili na svoju ruku i u glavnom vodili borbu protiv usta{a i ostalih Hrvata koji su im se zamerili, ali kako je sve vi{e Hrvata pristizalo u partizane s jedne strane, a kako su Nemci zajedno sa hrvatskom vojskom pravili pritisak i nadirali sa druge strane, to su ba{ ti Srbi , Korduna{i, najvi{e stradali, sva sela su tamo popaqena ili un{tena, a ostatak naroda se morao prikqu~iti partizanima i utonuti u partizanskom blatu i kaqugi. Bespu}e i o~ajawe tih mnogih na{ih qudi koji su ostali bez ku}e i ku}i{ta i igde ikoga svoga, partizani su onda iskori{}avali do krajwih granica. Nagonili su te nesre}nike da umesto wih vr{e najjezivija dela i tako od wih napravili neke jo{ crwe nesre}nike, zapravi ~udovi{ta, koji su digli ruke i od Boga i od qudi i koji vi{e nisu pristali nikuda, sem u partizane. Partizanki komandanti su to radili sa satanskim planom:kako bi {to vi{e na{eg sveta upropastili i u isto vreme kako bi {to vi{e slepog oru|a imali u svojim rukama. I tako je zla kob htela da je na{ narod ba{ u Nezavisnoj Dr`avi Hrvatskoj stradao kao nikad dosad od dva u`asna zla, usta{a i partizana, dva te{ka hrvatska ~ira, jedan otrovniji od drugog. Me|utim, mnogim ~estitim i otresitijim na{im qudima po~elo je pucati pred o~ima: u kakvu su oni to razbojni~ku {piqu i moralnu kaqugu upali? Sad im je bilo jasno da su komunisti~ki i partizanski kurjaci za-

pravo navukli jagwe}u ko`u na sebe, samo da se lak{e priku}e srpskom narodu, pa da ga onda istrebe i uni{te do kraja. Me|u ostalim tako je tim

na{im qudima odmah palo u o~i: da Hrvati, partizani. slobodno nose hrvatske kokarde i trobojnice pored crvene zvezde i da slobodno mogu izjavqivati da su Hrvati. A partizanska propaganda da stalno govori o hrvatskoj komunisti~koj partiji, o hrvatskim partizanima, o hrvatskoj komunisti~koj dr`avi ili sovjetskoj republici i tako daqe. U isto vreme

Srbi partizani ne smeju spomiwati da su Srbi. jer se to nerado gleda u wihovoj komandi i jer je mnogoga od Srba progutala pomr~ina zbog toga. Dabome, wihovim komandantima, ve}inom Hrvatima i pohrva}enim Jevrejima, ne miri{i nikako srpsko ime iako su komunisti. A ve} partizanska propaganda nikad nije upotrebila re~ srpski kad je re~ o wihovoj partiji, wihovom poretku ili dr`avi. U najpovoqnijem slu~aju upotrebi}e izraz jugoslovenski. Oni re~i Srbi i srpski narod upotre95

bqavaju samo onda kad pozivaju te nesre}nike da pristupe u wihove redove ili kad treba izvr{iti kakvo te{ko ili krupno delo za wihov ra~un. Ali vi{e od toga padalo je u o~i, kako se partizanska komanda pona{a prema Srbima uop{te. Ona {aqe u najopasnije i naj`e{}e borbe najradije Srbe. Za{to? Jer su vele oni - Srbi dobri borci. Otuda Hrvate koji su slabi borci, zapada uvek lak{a, za{ti}enija slu`ba u pozadini, oko komande ili po stra`ama i izvi|awu. Ali tim na{im qudima u partizanskim redovima nije izmaklo, kako se wihovi komandanti pona{aju prema hrvatskom `ivqu i hrvatskim selima uop{te, a kako prema Srbima i srpskim naseqima. To je i suvi{e velika razlika. Nijedno srpsko selo ne mimoilaze i tu odmah pobiru i mobili{u sve mladi}e i qude u snazi. Devojke, \ene i starce teraju na te{ke radove, pa ~ak ih upotrebqavaju i u borbama za dono{ewe hrane, municije i sklawawe rawenika. Sve {to na|u u selu od hrane, ode}e i ostalih potreba odnose bez ikakve o{tete. Jer je - vele du`nost sviju da poma`u oslobodila~ku vojsku. Srpske crkve, {kole i op{tine, redovito pale i ru{e. Uop{te, teror, progoni, mu~ewa i ubijawa u srpskim mestima na dnevnom su redu za najmawu sitnicu. Me|utim, sasvim je druga stvar kad se radi o hrvatskom `ivqu i hrvatskim mestima. Pre svega mnoga hrvatska sela jednostavno zaobilaze ili se tamo {aqu samo patrole na izvi|awe. Otuda se mnogo re|e vode borbe na hrvatskom terenu. A ako ve} partizani moraju ulaziti u hrvatska naseqa, onda se po smirenom izrazu lica i pona{awu komandanata, Hrvata, vidi, koliko su im srcu prirasli ti qudi, iako se oni trude da to sakriju. [tavi{e i po koji Srbin, komandant, okoreli komunista, toliko se ostrvio na sve srpsko, a i da se preporu~i kod svojih pretpostavqenih, Hrvata, trudi se da bude milostiv i predusetqiv u hrvatskim selima. Tu se ne odvode pod pu{ku ni svi mladi}i, a kamoli o`eweni qudi koji izdr`avaju familiju. Tu se redovno uzimaju u obzir mnogi razlozi, za koje se u srpskim mestima ne}e ni da ~uje. Tu se `ene samo u retkim slu~ajevima upotrebqavaju za radove i to ve}inom one lak{e. U starije qude nikako se ne dira. Sve {to partizani uzimaju u hrvatskim mestima za svoje potrebe pla}a se u novcu, ~esto puta vi{e no {to vredi. I tako daqe. Za Hrvate se uop{te pretpostavqa, da su sami po sebi odli~an materijal za partizane, pa prema tome na wih se u svakom slu~aju mo`e ra~unati. Od Srba, naprotiv, kao presnog i divqeg elementa kako partizani vele treba istom napraviti partizane. Jer Srbin, u ve}ini slu~ajeva, ima mozak koji je kadar sam da rasu|uje i srce koje je te{ko slomiti. Zato su partizani prema Srbima uvek na oprezu i nikad im do kraja ne veruju. A one Srbe koje su najzad uspeli stopostotno da obrlate i prevedu na svoju stranu, oni ne smatraju vi{e Srbima, ve} nekim zverovima, ~iju divqinu, renegatstvo i krvnu prevrnutost treba do kraja iskoristiti ba{ protiv srpskog elementa. Tako najzad postizavaju onaj svoj krajwi ciq: uni{tavawe Srba pomo}u wih samih. Tu sada ne mo`e biti govora da bi u partizanstvo mogli u}i kakvi srpski elementi i uticaji. Tu stvarno nemaju pristupa ni jugoslovenske ideje i osobine, jer je celo partizanstvo preplavilo hrvatstvo, odnosno veliko96

hrvatstvo. To se pored ostaloga vidi po na~inu mi{qewa, ose}awa, po jeziku i izra`avawu u wihovim spisima, govorima i propagandi. Dakako taj kopilanski kroatizam u{ao je u partizanstvo po onoj svojoj staroj podmukloj metodi: polagano, odozdo, na prvi pogled neuo~qivo i nenametqivo (Q.P). Ne mogu}i to vi{e gledati ni podnositi neki na{i qudi, Srbi, re{ili su se da se oslobode tog partizanskog jarma pod svaku cenu. I tako, u ovim krajevima, nastaje prvo stvarawe i zametawe najpre malih, a onda sve ve}ih ~etni~kih jedinica. Bez svoje inteligencije i i~ije pomo}i, srpski narod u tim krajevima sam je stvorio srpske ~etnike. Koliko je to bila neumoqiva potreba na{eg naroda, vidi se po tome, {to su izgledi za takvu akciju bili o~ajni, upravo nemogu}i s obzirom na situaciju u kojoj se taj narod na{ao. Posle usta{kog klawa u razbojni~kim kanyama partizana, a opkoqeni sa sviju strana okupatorima i Hrvatima, na{em narodu u tim krajevima nije bilo drugog izlaza nego da se udavi u partizanskoj kaqu`i ili `iv da legne u grob. A pri tome, koliko je bilo partizansko trovawe i nasiqe najboqe se vidi po tome, {to su se ipak ti na{i qudi re{ili makar i za ovo potowe. Danas, kad je srpsko ~etni{tvo, sa Dra`om Mihajlovi}em na ~elu, mo}na i sjajna narodna organizacija, lako je re{iti se na pristupawe u ~etni~ke redove. Ali onda, kad u ovim krajevima (u NDH) ne samo da nije bilo ~etnika, nego se iz straha od usta{a, partizana i Hrvata uop{te, to ime nije smelo ni izustiti (ba{ kao i u Zagrebu za Banovine Hrvatske), bila je vi{e nego smelost re{iti se na to. Zato su neizrecivo dirqivi, puni bezgra-

Po tome se lepo vidi koliko je na{em svetu u tim krajevima dojadilo i hrvatsko i partizansko ropstvo. A ve} da se o okupatorima i ne govori. To stvarawe ~etnika od strane samog neukog, ali bistrog i ~estitog na{eg naroda, odvijalo se uglavnom na ovaj na~in. Jedan otresit Srbin, seqak iz okolice Pla{kog, koji se kao mnogi drugi od wegovih zemqaka na{ao me|u partizanima, a da ni sam ne zna kako i koji je docnije sam svojom glavom i li~nim juna{tvom stvorio, me|u prvima, jednu grupu ~etnika, pri~ao nam je od re~i do re~i ovo: Odmah od po~etka bilo mi je jasno da su partizani, i to ba{ oni na vrhovima, zli i pokvareni qudi. Osim toga sa retkim izuzecima, svi su kao po nekoj komandi iz dna du{e mrzili Srbe i `eleli wihovo uni{tewe. Mislim zato, jer su ih se bojali i jer su im zavideli, {to su ~eli~niji i ~estitiji soj od wih. Ali kad sam u susednoj komandi video jednog Hrvata, biv{eg usta{u, koga sam od ranije poznavao i koji je u selu moje tazbine svojom ru97

ni~nog samopregora i herojstva, ba{ ti prvi pojedina~ni poku{aji na{ih qudi da se oslobode partizana i da stvore ~isto srpsku ~etni~ku organizaciju, koja }e za{ti}avati srpska sela, na{e qude i wihovu imovinu, a koja }e se braniti i sve ono uzvi{eno i svetlo {to je srpski narod uop{te stvorio i dao. Jedan od tih neznanih junaka, koji je i svoj mladi `ivot polo`io u toj borbi, rekao nam je: Ne verujemo vi{e nikome: ni Hrvatima ni partizanima, sve je to isti gad i razbojnik koji se zdru`io u jednom glavnom ciqu: da pro`dre i uni{ti Srbe. Pa kad ve} moramo ginuti i propasti, neka umremo kao slobodni qudi i Srbi, kakvi su nam i stari bili. Pa {to Bog da i sre}a juna~ka!

kom, klao srpske `ene i decu, nisam vi{e imao mira. Re{io sam se bio pod svaku cenu da izvr{im ne{to na svoju ruku protiv tih razbojnika. Ali kako? I s kim? Disciplina i {pijuna`a u na{em odredu bili su toliki, da brat s bratom nije smeo otvoreno govoriti. Na{i qudi, Srbi, gubili su glave za sitnice. Najvi{e smo zazirali od Hrvata bez razlike i {kolovanih Srba, qutih komunista. Ti su nam krv pili i satirali nas, gde god su mogli. Jo{ su vrlo opasne bile `ene, one fine frajle, partizanke. ^ekaju}i zgodu, osam dana nisam spavao, sve razmi{qaju}i {ta da u~inim. U svojoj okolini o{tro sam posmatrao svakog na{eg ~oveka i izdaleka ispipavao, da li mo`da misli kao i ja. Bili smo u jednom srpskom zaselku kao mala posada, kojom sam ja komandovao. Najzad sam otkrio du{u dvojici drugova Srba. Oni odmah pristado{e uz mene i mi se zaklesmo i pobratimismo. Prvi, najte`i kamen spade mi sa srca. Od tada smo se stalno dogovarali i vrebali daqe zgodu. Jednog dana sti`e k nama ove}a partizanska patrola sa jednim lakim mitraqezom, dosta bombi i municije. Razume se, me|u wima kao i me|u nama bilo je i Hrvata, ali mawe nas. Ja i moja dva pobratima trudili smo se da ih {to boqe do~ekamo. Nabavili smo mesa, vina i rakije. Iste te no}i kad su svi zaspali, mi im digosmo oru`je i municiju, na mestu pobismo tri Hrvata i jednog na{eg psa, Srbina, za koje smo znali da su klali i ubijali po srpskim mestima. Tada smo qudima rekli za{to smo to u~inili i {ta nameravamo. Preostale Hrvate i nekoliko Srba, koji su se bojali ili bili neodlu~ni zatvorismo u {talu pod stra`om i rekosmo im neka idu kuda ho}e, kad se mi maknemo. U samu zoru pokupismo sve oru`je i municiju, kao i od hrane koliko smo mogli poneti, pa se uputismo prema obli`wim, {umarcima zakriqenim srpskim naseqima. Putovali smo ceo dan do podne. Usput nam se pridru`i{e iz pojedinih zaselaka osmanaest mladi}a, Srba. Sad nas je bilo trideset dvoje. I taman posle ru~ka i malog odmora kad krenusmo daqe, sti`e nas partizanska potera. Bilo ih je nekoliko stotina. Otvori{e odmah vatru na nas sa tri strane. Nije bilo druge, morali smo primiti borbu i naglo se povla~iti u pravcu prema Pla{kom. To je trajalo skoro do predve~e. Imali smo jednog mrtvog i tri lako rawena. Kad odjednom osu{e jaki plotuni nama iza le|a. To su bili Talijani. [ta da radimo? Opkoqeni sa sviju strana, na probijawe nije se moglo ni da pomisli. Ako nas partizani uhvate, pobi}e nas sve od reda. ^uli smo da Talijani one koji se bore protiv partizana ne osu|uju na smrt, ve} samo interniraju. Pomislismo: iz robqa ikad, iz grobqa nikad, pa izvesismo belu krpu da se predamo Talijanima. Po{to smo izjavili za{to vi{e ne}emo da budemo partizani i da to, kao Srbi nismo zapravo nikad ni bili, Talijani nam predlo`i{e, posle du`eg proveravawa i dogovarawa, da }e nam dati oru`ja, hrane i sve {to nam treba ako produ`imo borbu protiv tih ne crnih ve} crvenih srpskih du{mana. Stavismo na{e uslove: da ostanemo u srpskim mestima, sami sobom da upravqamo i da nam po{aqu iz zarobqeni{tva kog oficira, Srbina, po mogu}nosti iz ovih krajeva. Talijani pristado{e. I tako se zametnu ~etni{tvo u ovim krajevima, a srpski narod, pod wegovom za{titom i obranom, najzad danu du{om!
98

Ovo je jo{ jedan dokaz vi{e da je sam na{ narod `eleo i stvorio srpske ~etnike kao jedini izlaz iz provalije u koju je zapao.Zatim da ima mnogo na{eg sveta koji je zapao u partizanske redove mimo svoje voqe i koji jedva ~eka da se oslobodi tih svojih drugih krvnika. Ali nema jo{ mogu}nosti da to odmah da u~ini . Najzad svi na{i qudi bez razlike ose}aju , svesno ili nesvesno, vi{e ili mawe, da se u ovom sudaru velikih sila i u jo{ ve}oj na{oj nesre}i jako kompromitovalo jugoslovenstvo, za uvek uprqao hrvatstvo sa svojom crkvom i sve{tenstvom, a neizbrisivo obrukalo partizanstvo. Jedino je ostalo ~isto i neokaqano mu~eni~ko srpstvo i wegova pravoslavna vera. I kao {to je jedna zraka sunca dovoqna da probije i rastera sve tmine i magle sa svim wihovim otrovnim gnezdi{tima, tako }e se oko preka-

Na isti na~in, samo drugim putem i elementarnom snagom, postupila je Srbija zajedno sa Crnom Gorom protiv partizana. Ovog puta tamo nije bilo hrvatske bastardije da svojim prqavim prstima opet zamesi Srbima poga~u. Bistar i trezven srbijanski seqak, udru`en sa svojim ~estitim oficirima i inteligencijom, brzo je provideo ko su komunisti i partizani i {ta oni upravo ho}e, pa ih je za najkra}e vreme isterao motkom iz svoje zemqe. To isto, posle grubog iskustva i razo~arawa, u~ini{e onda i Crnogorci. I tako je ona {aka zavedenih nesre}nika, propalica i {i}arxija srpskih, pod imenom partizana morala da be`i i da se sklawa u NDH gde im je upravo i mesto. Pod komandom belosvetskog pustolova, Hrvata Tite i Je-

qenog srpstva okupiti sve {to je zdravo i ~estito da neodoqivom snagom rastera i uni{ti sva zla, gadosti i isku{ewa, koji su ga pritisli. I vaskrsnu}e novo, boqe i ja~e srpstvo kakvo jo{ dosad nije postojalo.

vrejina Pijade, a u dru{tvu mnogih biv{ih usta{a, frankovaca i ostalih srpskih krvnika, tim izrodima srpskim u naopakom radu svom nije preostajalo drugo nego da zagor~uju i onemogu}uju `ivot onom preostalom na{em jadnom narodu u tim krajevima. Ali nije daleko vreme kad }e se taj na{ napa}eni svet i ti na{i opusto{eni krajevi osloboditi te posledwe more i pokore, pa se za uvek zdru`iti sa ostalom svojom bra}om, srbijancima i Crnogorcima u ~istoj srpskoj zajednici, bez i~ijih otrovnih upquvaka. A sad je red da se vidi kako je hrvatska bastardija reagirala na taj tako zvani partizanski pokret. Dabome, za Jugoslavije, dok su Hrvati plivali u dobru i likovali od obesti na ra~un Srba, sem ne{to radnika i intelektualaca, nikom od wih nije ni padalo na um da ide u komuniste. Kao {to smo videli devedeset od sto Hrvata, pod papu~om popovskom u krilu Ma~ekovu, a neprekidno re`e}i i o{tre}i zube na Srbe, sa najve}im nadama i zadovoqstvom radili su svi bez razlike na ostvarewu Nezavisne Dr`ave Hrvatske. Ali kako ta bastardija nije nikad umela da svojom mukom na ~estit na~in stvori ne{to, ve} samo razaraju}i i podvaquju}i da `ivi na tu|i ra~un, to ta dr`ava kad su je najzad na prqav na~in stekli, postaje za najkra}e vreme ~udo od bruke, krvolo{tva, nesposobnosti i pokvarenosti. U takvoj situaciji partizanstvo kao ~ist destruktivan element dolazi im kao poru~eno. I svu negativnost i cinizam svog bastardnog karaktera prenose na ve} i onako zatrovane partizane. Pri tome im onaj podmuklo sakriven `alac protiv Srba, u tom pokretu, dolazi kao neko satansko zadovoqstvo za sva ona neverovatna zla i pakosti {to su naneli Srbima!
99

Me|utim, ba{ ta hrvatska bastardija je partizanskom vo}stvu naturila uverewe, da su Srbi po svom jakom karakteru asocijalni element, pa prema tome nepodesan za partizanstvo i komunizam uop{te. Zato treba u interesu nove socijalne pravde i poretka, srpski narod {to je mogu}no vi{e istrebqavati i uni{tavati. I tako ono {to bastardija nije mogla posti}i preko svojih najqu}ih usta{a, frankovaca, klerikalaca i ma~ekovcaca, postizava to sad preko partizana: da istrebquje Srbe pomo}u wih samih. U

I kao {to su onda , kad je Nema~ka u ovom ratu bila na vrhuncu svoje snage, secovali, pod pla{tom usta{a, na nema~ku odnosno osovinsku kartu, tako sad, kad im se ~ini da }e boq{evici zavladati svetom, secuju na partizansku kartu. Me|utim izgleda da su u najnovije doba po~eli sumwati i u tu svoju nadu i sad se ve} javqaju znaci najnovijeg wihovog kameleonstva: bestidno o~ijukaju sa bra}om Srbima, kao da se me|u nama nije ni{ta desilo i ne`no uzdi{u za Jugoslavijom. Pa da stari svoj posao trovawa i razarawa po~nu iznova!

mr`wi, zlobi i pokvarenosti zar se mo`e daqe i vi{e?

ostvari svoj vjekovni san punu nacionalnu slobodu i istinsku samostalnost. [ta je to ta slobodna i samostalna dr`ava Hrvatska, koju sada par-

Najzad ako ima jo{ neko, kome sve ovo {to smo izneli o partizanima nije dovoqano, evo mu najnovijeg partizanskog dokumenta kao neoborivog dokaza i potvrde na{ih gorwih tvrdi i zakqu~aka. Na dan 14. juna 1943. odr`an je na Plitvi~kim Jezerima sastanak partizanskih prijateqa iz Hrvatske i sa tog sastanka upu}en je proglas ili rezolucija na narode Hrvatske. Taj proglas dragocen je dokumenat za nas. Ubedqivije i jasnije nego i jedna dosada{wa izjava sa strane partizana, taj proglas govori o pravim ciqevima borbe koju vodi Antifa{isti~ko Vije}e narodnog oslobo|ewa Hrvatske zajedno sa partizanskim odredima. [ta se stvarno ka`e u tom proglasu? On poziva narode Hrvatske, razume se u prvom redu hrvatski narod, a zatim sve ostale narode kao {to su Srbi, ^esi, Slovaci, Nemci i Ma|ari, da svi krenu u borbu protiv okupatora, usta{a i ~etnika Dra`e Mihajlovi}a. Kako su postavqeni ciqevi te borbe u tom proglasu? Ta borba ima da donese hrvatskom narodu mogu}nost da kona~no

tizani postavqaju Hrvatima kao ideal borbe? Proglas i to jasno ka`e. Ona obuhvata ~itavu Hrvatsku i Slavoniju sa Sremom, Dalmacijom, Likom i Kordunom, Gorskim Kotarom, Hrvatskim Primorjem i tako daqe. Dakle vi{e nego ono {to je pomo}u Nemaca i Italijana mogao da od Srba otrgne Paveli} za svoju Nezavisnu Dr`avu Hrvatsku. Ostavqena je van toga samo Bosna i Hercegovina, ~ije stanovni{tvo proglas naziva Hrvatima, ta~no po usta{kom uzoru, ali kojoj je u budu}em ure|ewu ovog dela Balkana odre|ena tako|e samostalnost. Ne mogu}i po}i tako daleko da jednu ~isto srp-

[ta daju ovi crveni Paveli}evci Srbima u Hrvatskoj? Daje im se priznawe za wihovu dosada{wu borbu naro~ito protiv velikosrpske politike Dra`e Mihajlovi}a, koji je pokoqima nad Hrvatima bacio na slavno srpsko ime sramotnu qagu. Dakle opet i uvek ono isto: nigde i nikad ni100

sku pokrajinu uklope u novu nezavisnu Hrvatsku dr`avu, oni su joj odredili samostalan polo`aj da bi je istrgli iz wene srpske dr`ave.

su Hrvati klali Srbe - Bo`e sa~uvaj! ve} su to radili i uvek rade samo Srbi sa Hrvatima! Ta~no uvek po patolo{koj logici i obrani ove bastardije: da je zaklani zaklao svog krvnika! A za{to da Srbi u Hrvatskoj prolevaju krv i daju svoje `ivote u redovima partizanskih odreda? Zato da bi se ostvario vjekovni san hrvatskog naroda, da bi se ostvarila nacionalna sloboda, istinska samostalnost na svetom oslobo|enom tlu Hrvatske koja prema nacrtu ovog proglasa ide ta~no od Zemuna do Kotora. Dakle na dlaku onako kako Hrvatskoj dr`avi postavqaju granice najve}i hrvatski {ovinisti sa usta{ama na ~elu. Po{to su tako osigurali granice novoj Nezavisno Dr`avi Hrvatskoj oni su nagovestili u proglasu, da }e ta Hrvatska `iveti u bratskoj zajednici na slobodnom Srbijom. I sad dolazi ono {to je najbestijalnije ove mangupske frankova~ke grupe. Ta slobodna Srbija ne bi bila ni za dlaku ve}a od Srbije Milana Nedi}a i generala Badera, stvorena od strane bahatog Hitlera, kao kazna za wen veliku slobodarsku gest od 27 marta 1941. godine. Proglas daqe veli da }e slobodna Hrvatska Dr`ava `iveti u zajednici sa slobodnom Bosnom i Hercegovinom, slobodnom Crnom Gorom, slobodnom Makedonijom i slobodnom Slovenijom. Zar ovaj nacrt Velikohrvata Nazora, predsednika tog antifa{isti~kog partizanskog ve}a i delegata frankova~ke Matice Hrvatske, nije ta~na kopija onog plana po kojem Nemci ve} 50 godina nastoje da rascepe i raskomadaju jedinstvo srpskog naroda i srpske dr`ave, i time uklone sa Balkana jednu zdravu nacionalnu dr`avnu celinu koja je najve}a garantija samostalnosti i nezavisnosti Balkana. Vladimir Nazor ne samo da ta~no poga|a `eqe Ante Paveli}a nego pred na{im o~ima ponovo crta sliku razbijenog i razapetog srpstva, razdijeqenog upravo kako je to izvr{ila Osovina posle sloma Jugoslavije. Ta podla misao mogla ga je i dovesti na to, da kolekvu srpske dr`avne misli, Crnu Goru, odvoji od srpstva, jednako kao {to su to ~inili fa{isti~ki okupatori: da kolevku srpske kulture, Ju`nu Srbiju, otrgne u slobodnu Makedoniju, onakvu istu kakvu su je osovinski zavojeva~i poklonili Borisovoj Bugarskoj, kao uzdarje za wenu podmuklu izdaju; i najzad i da krvavo popri{te srpskih borbi, Bosnu i Hercegovinu, istrgnu iz srpske zajednice i dade joj dr`avnu samostalnost, jednako kao {to je to radila Austrija i kako to smeraju danas nema~ki zavojeva~i te pokrajine. Ovaj najnoviji partizanski proglas sa Plitvi~kih jezera jasno otkriva onu nama davnu poznatu istinu, da se iza Antifa{isti~kog vije}a i wego-

ve borbe krije ono isto antisrpsko raspolo`ewe hrvatskih masa, koje je dovelo do pokoqa Srba od 1941 pa daqe, i koje sada transfomirano i pod drugim imenom tra`i, da se kroz partizansku borbu ne samo oslobodi odgovornosti za te{ke zlo~ine i prema Srbima i prema saveznicima, nego ide u svojoj podmuklosti i besomu~nosti dotle da smi{qa srpskom narodu novi i te`i udarac od onog prvog. A to je, da vode}u ulogu Srbije i srpskog naroda me|u Ju`nim Slovenima i na Balkanu onemogu}e u novom poretku Evrope i da unu{te sve ono {to je srpski narod stekao mu~nom borbom i te{kim `rtvama, po~ev od Kara|or|a do Aleksandra i od Mi{ara pa do Kajmak~alana. Upravo da srpsku naciju uklone sa istorijske pozornice u ovom delu Evrope.
101

Kad se sve ovo vidi i zna, onda tek postaje jasna sva beda i izdajni{tvo one {a~ice izroda, od reda komunista, koji su dali svoje srpsko ime i prezime na taj proglas. Ali zahvaquju}i Bogu i svom zdravom instinktu, srpski narod u velikoj svojoj ve}ini, uprkos strahovitih `rtava i isku{ewa, ve} se iskobeqao iz

tih satanskih spletenih mre`a, crnih i crvenih usta{a, i opredelio se za liberalno-demokratsku-nacionalnu stranku sa Dra`om Mihailovi}em na ~elu. Posledice tog jedinstva i sloge ose}aju se na sve strane. I ve} danas
veliki mir sa bezgrani~nim nadama i pouzdawem za budu}nost ispuwava sva srca srpska na strah i nespokojstvo svih na{ih zlotvora ne~iste savesti.

Napomene: 1) U ovom dijelu rukopisa autor je potpao pod uticaj falsifikata hrvatstva o

2) 3)

4) 5)

6)
102

hrvatskoj bje`aniji pred Turcima u sjeverne austrijske zemqe, o kojoj nema pomena u dokumentarnim svjedo~anstvima. Naro~ito nema pomena bilo kakvog hrvatskog narodnog povratka, pod vodstvom tzv. hrvatskog plemstva i sve}enstva, na svoje tobo`we posjede. Ovakvim zapa`awima o umjetnom stvarawu virtuelne nacije hrvatstva, od raznih narodnosnih elemenata, autor negira prethodnu procjenu da su Hrvati pred Turcima napustili Hrvatsku, pa se u wu ponovo vratili. Katoli~ka akcija je ~isto vatikanski proizvod nepoliti~nog socijalnog katolicizma, donekle suprostavqena Katoli~kom pokretu, koji je u prvi plan isticao politi~ki stran~arski anga`man preko organizovane rimokatoli~ke stranke (u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji, Hercegovini to je bila Hrvatska pu~ka stranka, u Sloveniji Slovenska qudska stranka). Katoli~ka akcija je dakle djelovala na internacionalnoj osnovi ali je u hrvatskom slu~aju provodila intenzivnu nacionalnu akciju irewa militantnog hrvatstva). Orlovi, od 1930. pod nazivom Kri` (Kri`ari), su tjelovje`bene organizacije Katoli~ke akcije, suprostavqene liberalnim antiklerikalnim Sokolima, s kojima su ~esto dolazile u ideoloko - politi~ke sukobe. Nadbiskup zagreba~ki Antun Bauer je uvjeravao kraqa Aleksandra da je Stepinac bio solunski dobrovoqac. O tome je naknadno kraq Aleksandar dobio informaciju od vojnih vlasti u Skopqu, nakon ~ega je pristao na kandidaturu Stepinca za zagreba~kog nadbiskupa koadjutora, umjesto ostarjelog Bauera. Istori~ar Qubo Boban je, me|utim, odbacivao tvrdwe da je Stepinac bio solunski dobrovoqac: Stepinca je pratio glas solunskog dobrovoqca. No, formalno on to nije bio. Naime, kao talijanski zarobqenik, a pod uticajem propagande Jugoslavenskog odbora, Stepinac se, poput mnogih Jugoslovena u talijanskom zarobqenitvu, prijavio u dobrovoqce. No, iz talijanskog zarobqenitva puten je tek po~etkom prosinca 1918. godine. Tada je rat ve} bio zavren, proklamovano je stvarawe jugoslavenske dr`ave... Nakon oslobo|ewa iz zarobqenitva, kao ranije prijavqeni dobrovoqac, preba~en je u Solun, a zatim u ~inu potporu~nika slu`io je u Vrawu, Gwilanima i Pritini do sredine 1919, kada je demobilisan u ~inu rezervnog potporu~nika, od ~ega je kasnije tra`io razreewe. Kasnije je Trumbi}u pri~ao, sje}aju}i se svog boravka u spomenutim selima, kako je zavolio srbijanske seqake (vidjeti: N. @uti}, Kraqevina Jugoslavija i Vatikan 1918-1935, Beograd, 1994, 425. Qubia Petrovi} je dao izrazito suptilan psiholoko-politi~ki portret Stjepana Radi}a. Istoriografska enigma zvana Stjepan Radi} zbog svoje politi~ke prevrtqivosti, psihi~ke nestabilnosti i nepredvidqivosti, i dan da-

nas izaziva nedoumice kod istori~ara prilikom odre|ivawa wegovog ideolokog i politi~kog usmjerewa. Ipak se mo`e zakqu~iti da je on imao izra`ene, nepredvidqive politi~ke transformacije, koje su u sutini bile samo spoqne manifestacije i posqedica wegovog taktizirawa (zbuwivawa protivnika) ali i wegovog nestabilnog psihi~kog sklopa. ustvari, kroz sve wegove psihi~ke i politi~ke mjene izbijalo je kao tanka crvena linija wegovo germanofilstvo i `al za habsburkom Austrijom. Kao himnopojac oca Hrvata Franca Jozefa, on je u jednom periodu morao da slavi i podr`ava Rimsku crkvu i wenog apostolskog habsburkog cara. Od stvarawa Kraqevine SHS, kao antijugoslaven i srbofob, Radi} je prirodne saveznike nalazio kod svih razbija~a Jugoslavije (Kominterna, bugarsko-makedonski VMRO, Kosovski komitet, faisti~ke italijanske agenture, kalajevski Bowaci, ma|arski revizionisti i drugi). Radi}ev ulazak u jugoslavensku vladu 1925. zna~io je samo jedan takti~ki potez. On, u sutini, nije postao monarhista i centralista, jer je nastavio svoj ustaqeni spoqni i unutrawi politi~ki kurs, ali tada kao ministar prosvjete, sa mnogo uspjelijom realizacijom. Zbli`avawe radi}evaca sa radikalima omogu}eno je poslije udaqavawa pribi}evi}evaca koje je bio glas da su glavni zagovornici integralno-jugoslavenskog dr`avnog kursa. Radi}ev antiklerikalizam je proizlazio iz povremeno ispoqavanog liberalizma wegovog pokreta. Takav wegov separatni liberalizam austrijskog smjera, suprostavqao se unitarnom jugoslavenskom liberalizmu demokrata, tj. frankofilskom liberalizmu, koji je polazio od potrebe o~uvawa postoje}eg evropskog poretka i obrazovawa jakih unitarnih dr`ava, koje bi bile oslonac takvog poretka u sredwoj i jugoisto~noj Evropi X(^ehoslova~ka, Rumunija, Poqska, Kraqevina SHS). Zajedni~ka dodirna ta~ka sa Rimokatoli~kom crkvom - antijugoslavenstvo i srbofobija - nije dozvoqavala da se sprovede Radi}evo zbli`avawe sa jugoslavenskim vlastima i Dinastijom (@uti}, Rimokatoli~ka crkva i hrvatstvo - od ilirske ideje do velikohrvatske realizacije 1453-1941, Beograd, 1997, 287-288). 7) Nepoznata li~nost u hrvatskim enciklopedijskim izdawima (Znameniti i zaslu`ni Hrvati..., Zagreb, 1925; Enciklopedija Jugoslavije; vidjeti NDH) 8) Rimokatoli~ki senior dr Velimir De`eli} o srpskom konvertiti (prekrteniku) Iliji Jakovqevi}u je zapisao slijede}e: Pisac i publicista, rodio se 22. I 1898. u Mostaru. Gimnaziju u~io u Mostaru i Sarajevu, pravo u Zagrebu. Godine 1917/18. u austrijskoj vojsci. Kao pravnik ure|ivao Lu~, sara|ivao u Hrvatskoj prosvjeti i u mnogim dnevnicima. Bio urednik Narodne politike (seniorskog glasila-N. @.) 1919-1921. i Hrvatske obrane u Osijeku (19211923) i opet Narodne politike, novinar. Pripada Hrvatskom katoli~kom pokretu (suprostavqenom Katoli~koj akciji -N.@.) i napisao je: Studije i feqtoni (Zagreb 1919), Zavi~aj (Osijek, 1923), Na raskrsnici, pripovjetka iz savremenog `ivota (Zagreb 1925). Kwi`evne su mu simpatije Dostojevski, Tolstoj, Strindberg i ostali nordijci. U Hrvatskoj prosvjeti (1923) tampao drugi ~in iz drame Na staklenim nogama, u kojoj iznosi trulost braka bez vjerske moralne osnovice. Ne tra`i neobi~ne si`eje, nego ih uzimqe iz svagdaweg `ivota i nastoji, da ih artisti~ki obradi, unose}i mnoge lirske elemente, ali ne zazire ni od satire (Znameniti i zaslu`ni Hrvati 925 1925.., Zagreb, 1925, 118). 9) Istina je da je velika ve}ina partizana bila srpske nacionalnosti, dok je istina, koju iznosi i Petrovi}, da je partizansko rukovodstvo bilo u rukama Hrvata, koji je moglo manipulirati sa srpskom partizanskom ve}inom. Petrovi} je nastojao da umawi broj Srba u partizanskim redovima zbog uvjeravawa zapadnih saveznika i javnosti o ogromnom broju Srba u ravnogorskim redovima. 103

vena stradao od ustake ruke, naro~ito pripadnici jugoslavenskog sokola, kao to je to bio vo|a zagreba~kog sokola dr Oton Gavran~i} koji je ubijen u Jasenovcu. 11) Ve}eslav Vilder je ro|en u Lytomilu u ^ekoj 1878, a umro u Londonu 2. decembra 1961. godine. Gimnaziju je polazio u Zagrebu, pravne nauke studirao u Zagrebu i Pragu, gdje je diplomirao 1901. godine. Novinarsko-publicisti~ku djelatnost po~iwe 1902. u osje~kom listu Narodna obrana. Preavi u Zagreb, osniva 1904. s Ivanom Lorkovi}em Hrvatsku naprednu stranku i ure|uje weno glasilo Pokret. Prihvativi ideje o zajedni~koj politi~koj akciji Hrvata i Srba u duhu Rije~ke i Zadarske rezolucije 1905, aktivno djeluje u Hrvatsko-srpskoj koaliciji. Godine 1913. izabran je u sabor Kraqevine Hrvatske i Slavonije i u toku Prvog svjetskog rata wegov je delegat u petanskom parlamentu; u vrijeme sloma Austro-Ugarske ~lan je Narodnog vije}a. U Kraqevini SHS pristupa unitaristi~ko-centralisti~koj Demokratskoj stranci. Kada se ta stranka pocijepala, Vilder ostaje uz Svetozara Pribi}evi}a i postaje ~lan vodstva nove Samostalne demokratske stranke. Godine 1924. Vilder je podsekretar za unutrawe poslove u Pai}-Pribi}evi}evoj vladi. Na svim skuptinskim izborima do 1929. biran je za narodnog poslanika u bjelovarskom izbornom okrugu. 1927. ~lan je vodstva Seqa~ko-demokratske koalicije i u otroj je opoziciji prema re`imu. Za vreme estojanuarske diktature bio je interniran u Sanyak; iz internacije je puten poslije 15 mjeseci. Po odlasku S. Pribi}evi}a u emigraciju, 1931. vodi poslove zabrawene Samostalne demokratske stranke i izdaje ilegalni list Informator. Aktivan je u vodstvu opozicije u razdobqu obnovqenog politi~kog `ivota poslije 1935; izdaje od 1936. nedjeqni list Nova rije~ s izrazitom antifaisti~kom orijentacijom. Mjesec dana prije aprilskog rata naputa Jugoslaviju. Poslije oslobo|ewa `ivio je u emigraciji (H. Matkovi}, Vilder Ve}eslav, Enciklopedija Jugoslavije, tom 8, Zagreb, 1971). 12) Kao posqedica zatrovane srpske komunisti~ke svijesti, u Partizanskoj Dre`nici pojavili su se partizanski skojevski likvidatori 1945/46, koji su po nalogu iz partijskog vrha likvidirali narodne neprijateqe, ponekad i pravoslavne svetenike (slu~aj likvidacije svetenika \or|a @uti}a iz tikade (kod Gra~aca u Lici) koji je ubijen od ~lana UDBE Tatalovi}a u Dre`nici 20. marta 1946. godine (N. @uti}, Niko Bartulovi} - rimokatolik ~etnik, Beograd, 2010, str. 342). 13) Vladimir Nazor ro|en je 30. maja 1876. u Postirama na Bra~u, a umro 30. maja 1949. u Zagrebu. U Splitu je polazio sedmogodiwu realku, a potom je upisao prirodne nauke na Filozofskom fakultetu u Gracu (jedan semestar proveo je u Zagrebu). Prve pjesme objavio je 1893, kao |ak u Splitu. Kao nastavnik slu`io je na sredwim kolama u Splitu, Zadru, Pazinu i Kopru (1898-1908). Krajem Prvog svjetskog rata preselio se iz Istre u Zagreb u kome je bio profesor u~iteqske kole (1918-20). Potom je bio upraviteq Dje~ijeg doma u Crikvenici (1920-26). Od 1927. bio je direktor gimnazije na Suaku, od 1931. bio je upraviteq Dje~jeg sirotita u Zagrebu. Penzionisan je 1933. godine. Krajem 1942. slijedi Nazorov ~uveni odlazak u partizane (u 66-oj godini) s pjesnikom Ivanom Goranom Kova~i}em. U junu 1943. izabran je za predsjednika ZAVNOH-a (hrvatska partizanska skuptina), pa potom za predsjednika Prezidijuma Sabora NR Hrvatske.

10) Ne treba zaboraviti na ~iwenicu da je ipak odre|en broj Hrvata - Jugosla-

104

Registar li~nih imena

Andres 77 Aleksandar III, papa 30, 51 Bankovi} Sava 20 Basari~ek \uro 77 Bi}ani} 77 Bjelanovi} Sava 12, 24 Bo`i} Sofija 45 Brkqa~i} Karlo 21 Broz Josip-Tito 37 Bubanovi} dr Fran 22, 23, 24, Budak Mile 86 Buta Jovan 20 Vilim II 60 Vilder Ve}eslav 37, 93, 104 Vilovi} \uro 19, 20, 37, 38 Vel~i} \uro 85 Vladisavqevi} Milan 20 Gobino Alfred 8 Davidovi} Quba 17 Draganovi} Krunoslav 11 Drqevi} Sekula 35, 83 Du~i} Jovan 36 \eri} Vasilije 13 @anko Milo{ 19 Zinovjev 14 Jakovqevi} Ilija 85 Jagi} Vatroslav 13 Jevti} Bogoqub 21 Jovanovi} Dragoqub 19 Josif Frawa 21 Juki} Ilija 85 Juri} Ivan 9, 10 Kalaj Bewamin 4 Karaman Qubo 5 Kara|or|e 75
105

Karayi} Vuk 11, 12, 13, 22, 75 Karayi} Radovan 11 Ka~i} fra Andrija 12, 13 Kvaternik Eugen 12, 62 Klai} Nada 8 Klai} Vjekoslav 13, 25, 58 Kara|or|evi} Aleksandar 18, 30, 62, 75, 811 Kara|or|evi} Petar 22, 43 Kosanovi} Sava-Savica 37, 92 Kosti} Lazo 21, 40 Koro{ec Anton 56, 57 Ko{ar 85 Ko{uti} August 14, 77, Krek Miha 56 Krwevi} dr Juraj 46, 77, 84, 85, 88, 93 Krbek Ivo 98 Lamer 85 Lopa{i} Radovan 13 Lorkovi} Mladen 10 Mato{ Antun Gustav 58 Matzem Rudolf 89? Mandi} fra Dominik 11 Marija Terezija 30, Ma~ek dr Vlatko 29, 44, 52, 58, 62, 72, 77, 78, 80, 81, 85, 88, 89 Me{trovi} Ivan 58, 61, 62 Milinovi} Ante 10 Milojevi} Milo 12, 13 Mihailovi} Dragoqub-Dra`a 37, 87, 88, 90, 97, 100, 102 Mi{i} @ivojin 14, 15, 16, 39 Mi{jels Alfred 3, 4, 38 Nazor Vladimir 93, 101 Nedi} Milan 101 Olivije, francuski profesor 4 Ogrizovi} Milan 58 Paveli} Ante 5, 47, 101 Pavlovi} Milorad 16, 62 Par~i} Dragutin 33, Pa{i} Nikola 75 Pernar Ivan 77 Petrovi} Petar-Wego{ 19, 23, 29, 32, 75 Petrovi} Qubi{a 20, 22, 27, 32, 34, 36, 37, 38, 102, 103 Pe}nik 85 Pilar Ivo 11 Plamenac Jovan 35, 83 Predavec Juraj 76 Princip Gavrilo 62
106

Prica dr Bogdan 16 ,17, 38 Primorac Dragan 9, 10 Pribi}evi} Svetozar 37, 76, 92, 104 Prpi} 65 Radi} Pavle 14, 17, 58, 77 Radi} Stjepan 52, 58, 63, 64, 65, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 81, Radman dr Miroslav 9 Ra~i} Puni{a 78 Rosemberg 8 Rubini} Tomo 21 Savi} Milivoj 21 Salis-Sevis 58 Smirnov 14 Smi~iklas Tadija 58 Supilo Fran 61, 93 Stadler Josip 58 Stankovi} \or|e 16 Stankovi} Zvonimir 22 Stepinac Alojzije 58, 85, 102 Star~evi} Ante 45, 58 Stojanovi} Buda 20 Srebreni~ Josip 58 Sipu{ 85 Tomanovi} Lazar 12, 24, Trumbi} Ivo 61, 62 Tot 77 Tu|man Frawo 5, 34 Fewe{ Elek 25, Franc Jozef 103 Franc Ferdinand II 19, 31, Frank Josip (Jozua) 58 Frkovi} Ivica 85 Hajdeger 85 Hauptman Lubor 10 Hafner 66 Homan 4 Hormair 3 Herceg Ignac 77 Herceg Rudolf 89 Hitler Adolf 60 Cari} 58, 75 Cviji} Jovan 13 Cvetkovi} Dragi{a 29, 82 Cepak Frawo 18 ^okorilo \or|e 4, 39 ^ule M. @ivko 33
107

[ari} Ivan 58 [e{eq Vojislav 27, 28, 29, 40 [imrak Janko 58, 85, ulek Bogoslav 13 urmin \uro 13 [trosmajer Josip Juraj 54 [uba{i} Ivan 77, 84, 85, 93 [utej Juraj 77, 85, 93

108

Sadr`aj: Uvodne napomene ...........................................................................................

Od Srba rimokatolika i stranaca do Hrvatapovjesni falsifikati.......................................................................................
Hrvatski genetski kod - kod internacionalne nacije (mjeavine naroda)................................................................................................. Srpska i jugoslavenska kriti~ka istoriografija o velikohrvatstvu i hrvatskom antisrpstvu................................................ Duhovno dominantni wema~ki narodnosni mentalitet u nacionalnoj mjeavini hrvatstva................................................................ Terminoloka upotreba pojma bastardia u istoriografiji i kwi`evnosti......................................................................................................... 3-40 3-8 8-11 11-29 29-33 33-34

Banovina Hrvatska Tu|manov san................................................................. 34-36 Bro{ura Amerikanskog srbobrana iz 1944. godine.............................. 36-40

-Dokumenat mra~ne megalomanije jednog narodi}a-...................... 41-104 Velika politi~ka zrelost Hrvata........................................................... 42-43 Pogled u sakrivene hrvatske politi~ke karte.................................. 43
Hrvati-Jugosloveni-izdajice velikohrvatstva......................................... Usta{e-frankovci `rtve hrvatskog iskupqewa................................... Hrvatski klerikalci: granitna stena u temeqima velikohrvatstva..................................................................................................... Ma~ekovci ili Hrvatska Seqa~ka Stranka............................................... 43-44 44-48 48-58 58-89

Tajni plan Velikohrvatske ideje i wene ekspanzije

Partizani crvene usta{e................................................................................... 89-104 Registar li~nih imena........................................................................................ 105-108

109