Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm

CHNG 7

BO TR PHN MM V QUN L THAY I PHN MM

Bo tr l giai on cui cng ca mt chu trnh pht trin phn mm. Cc chng trnh my tnh lun thay i- phi m rng, sa li, ti u ho,...v theo thng k th bo tr chim n 70% ton b cng sc b ra cho mt d n phn mm. Do vy, bo tr l mt hot ng phc tp nhng n li l v cng cn thit trong chu trnh sng ca sn phm phn mm m bo cho phn mm ph hp vi ngi s dng. Do nhu cu pht trin ca cc h thng thng tin, rt him hay khng mun ni l khng th c mt h thng thng tin khng c s thay i trong sut chu trnh sng ca n. duy tr tnh ng n, trt t trong giai on bo tr th qun l s thay i phn mm l mt hot ng cn thit song song. 7.1. HOT NG BO TR PHN MM V PHN LOI Bo tr phn mm l phc tp v chng ta c th chia hot ng bo tr ra lm bn hot ng nh sau: 1. Bo tr hiu chnh Cng vic bo tr u tin cn phi thc hin l do vic kim tra chng trnh khng th trnh c mi li n cha bn trong mt h phn mm ln. Trong khi s dng bt k mt chng trnh ln no, cc li s c bo v li cho ngi pht trin. Bo tr hiu chnh chnh l qu trnh phn tch v hiu chnh mt hay nhiu li ca chng trnh.
2. Bo tr tip hp

Hot ng th hai din ra bi s thay i thng xuyn mi trng. Nhng th h phn cng mi dng nh c cng b theo chu trnh 24 thng mt ln. Nhng h iu hnh mi hay phin bn mi ca cc h c u n xut hin; thit b ngoi vi v cc thnh phn h thng khc lin tc c nng cp v thay i. Thi gian hu dng ca mt phn mm ng dng mt khc li d dng vt qua thi hn mi nm, lu hn mi trng h thng pht trin n u tin. Bo tr tip hp l hot ng sa i phn mm thch ng c vi nhng thay i ca mi trng. 141

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm 3. Bo tr hon thin Hot ng th ba din ra khi mt phn mm c hon tt thnh cng. Hot ng ny chim hu ht cc cng sc tiu tn cho vic bo tr phn mm. Lc s dng, cc yu cu v nhng kh nng mi, cc thay i nhng chc nng c, v cc m rng tng qut c ngi dng gi n. tha mn nhng yu cu pht trin ca ngi s dng, ta tin hnh bo tr hon thin. 4. Bo tr phng nga Bo tr phng nga l hot ng bo tr din ra khi phn mm c thay i ci thin tnh nng bo tr hay tin cy trong tng lai hoc cung cp mt nn tng tt hn cho nhng m rng sau ny. Bo tr phng nga, hot ng ny vn cn nhiu xa l trong th gii phn mm hin nay. Cc thut ng dng m t ba hot ng bo tr u tin l do Swanson xng. Thut ng th t thng c dng trong vic bo tr phn cng hay cc h thng vt l khc. Tuy nhin cn ch rng nhng im tng t gia bo tr phn mm v bo tr phn cng c th gy nhm ln. Phn mm khc vi phn cng, khng th tn dng c, v vy hot ng bo tr phn cng ch yu - thay th cc b phn b hng hc hay gy v - khng c k n. Trong thc t ca hot ng bo tr, cc nhim v c lm nh mt phn ca bo tr tip hp v bo tr hon thin cng ging nh cc nhim v cn lm trong giai on pht trin ca mt chu trnh phn mm. tip hp hay hon thin, chng ta u phi xc nh yu cu, thit k li, to m v kim tra phn mm c c. Thng thng cc nhim v c gi l bo tr ri. 7.2. C IM CA BO TR PHN MM Bo tr phn mm cho ti gn y vn cn l mt giai on b coi nh ca chu trnh phn mm. Kin thc v bo tr c c rt t khi so snh vi cc giai on hoch nh v pht trin. C rt t cc s liu nghin cu v ch to tp trung vo ti ny, v rt t cc phng php k thut c a ra. hiu c im bn cht ca bo tr, chng ta s xem xt cc vn t ba gc khc nhau: Cc hot ng cn thit hon thnh giai on bo tr v tnh ton vn ca mt cch tip cn theo cng ngh phn mm i vi hiu qu ca nhng hot ng , hay s thiu ht n. Chi ph km theo giai on bo tr. Cc vn thng gp phi khi tin hnh bo tr phn mm. 7.2.1. Bo tr c cu trc i vi bo tr khng cu trc. Nu thnh phn c c duy nht ca mt cu hnh phn mm l m ngun, hot ng bo tr bt u vi vic nh gi chi tit m ngun thng l kh phc tp 142

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm vi nhng ti liu ngho nn bn trong. Nhng c im t nh nh cu trc phn mm, cc cu trc d liu ton cc, giao din h thng,hot ng v cc rng buc thit k thng rt kh sng t v hay b hiu lm. Cc thay i lt vt thng xuyn lm cho cc m rt kh nh gi. Cc kim tra hi quy (lp li cc kim tra trc kia m bo rng nhng thay i khng to ra li trong phn mm hot ng) l khng th thc hin c bi khng h c cc bn lu v cc kim tra . Chng ta ang tin hnh php bo tr khng cu trc v ang phi tr gi (khi lng ph cng sc v gy tm trng tht vng). S tr gi ny lun i km vi cc phn mm khng c pht trin theo nhng phng php ng n. Nu c mt cu hnh phn mm hon thin, nhim v bo tr bt u bng vic nh gi cc ti liu thit k. Sau l xc nh cc c im thuc cu trc quan trng, cc c im hot ng v giao din. Tnh ton vn ca nhng sa i v hiu chnh cn thit s c nh gi v mt k hoch sa i s c thit lp. Thit k c thay i (s dng nhng k thut ph hp vi nhng iu bn lun cc chng trc) ri nhn xt nh gi. M ngun c pht trin, sau tin hnh cc kim tra hi quy s dng thng tin cha trong phn "c t kim tra" v ri phn mm li c pht hnh. Cc m t trn y l php bo tr cu trc v c tin hnh nh l kt qu ca nhng ng dng trc y trong khoa hc v cng ngh phn mm. Mc d s c mt ca mt cu hnh phn mm khng m bo c cc vn bo tr ny sinh, nhng khi lng cng vic c gim bt v cht lng chung ca nhng thay i v hiu chnh c ci thin. 7.2.2. Gi thnh bo tr Theo thng k, gi thnh cho vic bo tr cc phn mm tng ln mt cch u n trong sut 20 nm qua. Trong nhng nm 1970, bo tr chim n 35 n 40 phn trm kinh ph phn mm dnh cho t chc h thng thng tin.T l ny nhy ti con s 60 vo gia nhng nm 1980. V nhiu cng ty chi 80% kinh ph cho vic bo tr vo gia nhng nm 1990. Chi ph cho vic bo tr l r rng nht. Tuy nhin nhng chi ph khc kh thy hn c th gy ra mi quan tm ln hn: Mt chi ph kh xc nh ca vic bo tr phn mm l cc c hi pht trin b b qua v cc ti nguyn c sn u dnh cho nhim v bo tr. S khng hi lng ca ngi dng khi cc yu cu c v hp l cho vic sa cha hay sa i khng c ch mt cch hp l. Vic suy gim cht lng ni chung do li to ra bi s thay i trong cc phn mm c bo tr. Mt yu cu bt cht lm ngt qung qu trnh pht trin ca mt nhn vin buc anh ta tin hnh cng vic bo tr. Chi ph cui cng cho vic bo tr l s gim st kinh khng v nng sut lao ng (c o theo s dng lnh -LOC- ca mt ngi trong mt thng hay s tin chi ph cho dng lnh). S gim st ny xut hin khi tin hnh bo tr i vi cc phn mm c. Ngi ta ghi nhn s gim st nng sut lao ng theo t l 40:1, c ngha 143

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm l chi ph cho vic pht trin tr gi $25.00 trn mt dng lnh s c th tr gi ti $1000.00 cho vic bo tr mi dng lnh. Cng sc cho vic bo tr c th c phn chia thnh cc thao tc lm vic: phn tch, c lng, thay i thit k, v sa cha chng trnh ngun v cc thao tc lp li: vic c gng hiu chng trnh ngun lm g, c gng sng t cu trc d liu, cc thuc tnh giao din, gii hn ca vic thc hin,... Biu thc di y cung cp mt m hnh cho cng vic bo tr: M = p + K* exp(c-d), vi M = ton b cc cng vic cho vic bo tr; p = cng vic lm (nh miu t trn); K = hng s kinh nghim; c = nh gi mc phc tp c tnh cho vic thiu thit k v cu trc v d liu; d = nh gi mc hiu bit v phn mm. M hnh trn y cho thy cng vic v gi thnh c th tng ln theo cp s m nu mt phng php pht trin phn mm km ci c s dng -tc l thiu st ca cng ngh phn mm, v nu mt ngi hay mt nhm dng cc phng php khng c gi tr bo tr phn mm. Chi ph cho bo tr khi phn mm c pht trin khng ng phng php c minh ho hnh sau:

Bo tr Kim th Ci t

Chi ph ca vic pht trin phn mm khng c phng php 7.2.3. Mt s vn khc Hu ht cc vn lin quan ti vic bo tr phn mm u lin quan ti cc sai lch trong cch xy dng v pht trin phn mm. S thiu st trong vic iu khin v t chc trong hai giai on u tin ca mt chu trnh phn mm gn nh lun lun to ra cc vn giai on cui. Nhiu vn kinh in c th lin quan ti vic bo tr phn mm c trnh by di y: Rt kh hoc khng th theo di s tin ha ca phn mm qua cc phin bn. Cc thay i khng c t liu ha. Kh theo di c cc qu trnh x l c to bi cc phn mm. Thng xuyn gp rt nhiu kh khn trong vic tm hiu chng trnh ca ngi khc vit. Nhng kh khn ny tng ln khi s thnh phn cc cu 144

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm hnh ca phn mm gim i. Nu ch c cc chng trnh ngun khng c ti liu hng dn th khng nn tm hiu phn mm . Nhng ngi vit phn mm thng khng c mt gii thch. Chng ta khng th trng cy vo nhng gii thch c nhn ca cc nh pht trin phn mm khi vic bo tr c yu cu. Cc ti liu chnh xc khng c hay thiu trm trng. Phi tha nhn rng phi c ti liu v phn mm l bc u tin, nhng ti liu phi hiu c v ph hp vi chng trnh li l chuyn khc. Phn ln cc phn mm khng thit k thay i, tr phi s dng phng php thit k dng cc khi nim v phn tch chng trnh thnh cc module c lp. Vic thay i phn mm s rt kh khn v dn n xu hng sai. Vic bo tr phn mm khng c coi l mt cng vic d dng m cng vic bo tr phn mm lun lin quan ti cc sai lch mc cao.

7.3. CNG VIC BO TR PHN MM V MT S HIU NG L 7.3.1. Kh nng bo tr Kh nng bo tr ca phn mm c th coi nh cc kh nng hiu, hiu chnh, tip hp hoc c th thm vo kh nng pht trin. Kh nng bo tr l cha kha dn n cc phng php thit k xy dng phn mm. 7.3.1.1. Yu t kim sot Kh nng bo tr c bn bao gm nhiu yu t. S thiu cn trng trong vic thit k, vit chng trnh ngun, kim tra c nh hng tiu cc n vic bo tr c kt qu mt phn mm. Cu hnh yu km cng c cc tc ng tng t, thm ch c khi tng bc ca k thut xy dng phn mm c xem xt mt cch cn thn. Thm vo nhiu yu t khc lin quan ti phng php pht trin phn mm, nh: Cht lng hiu qu ca i ng phn mm. Cu trc ca h thng d hiu. D dng kim sot h thng. Dng cc ngn ng lp trnh chun. Dng cc h iu hnh chun. Dng cc cu trc chun ti liu. Dng c cc ti liu kim tra. Phng tin g ri i km. Dng c cc my tnh tt thc hin vic bo tr. Cc yu t c a ra trn phn nh nhng c im v phn cng cng nh chng trnh ngun c dng trong vic pht trin phn mm. Nhng yu t khc ch ra s cn thit c c phng php chun, chng trnh ngun chun. C th, yu t quan trng nht tc ng ti kh nng bo tr l k hoch cho kh nng bo tr. Nu coi phn mm nh l mt h thng cc thnh phn s phi chu nhng thay i khng trnh c, th c hi to nhng phn mm c kh nng bo tr s tng thc s. 7.3.1.2. nh gi nh lng 145

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm

Kh nng bo tr, nh cht lng hay tin cy l ht sc kh xc nh. Tuy nhin chng ta c th nh gi kh nng bo tr gin tip bng vic xem xt cc thuc tnh ca cc cng vic bo tr c th nh gi c: Thi gian nhn bit vn . Thi gian tr do cc cng vic hnh chnh. Thi gian la chn cng c bo tr. Thi gian phn tch vn . Thi gian xc nh s thay i. Thi gian hiu chnh (hay sa i) thc s. Thi gian chy th cc b. Thi gian chy th tng th. Thi gian tng kt bo tr. Tng thi gian ca cng vic bo tr. Mi nh gi trn thc t l cc d liu c th cung cp cho ngi qun l cng vi ch s v hiu qu ca cng vic. 7.3.2. Cc cng vic bo tr Nhng nhim v lin quan ti vic bo tr gm: cc t chc bo tr c thit lp; cc th tc ghi nhn v nh gi c miu t; v mt lot th t chun ca cc bc cho mi yu cu bo tr phi c nh ngha. Thm vo , mt th tc lu tr cc h s cho cc hot ng bo tr c thit lp v bn tng kt nhng tiu chun nh gi c vch r. 7.3.2.1. C cu bo tr Mc d nhng t chc bo tr chun khng cn c thit lp, nhng s y thc trch nhim rt l cn thit k c cho cc t chc pht trin phn mm nh. Nhng yu cu bo tr c chuyn qua cho ngi kim sot cng vic bo tr v t y chuyn tip yu cu ti ngi qun l h thng nh gi. ngi qun l h thng l thnh vin ca nhm nhn vin k thut. Nhng nhn vin ny c trch nhim v mt phn nh ca chng trnh sn phm. Khi mth yu cu c nh gi, ngi c y quyn qun l vic thay i phi quyt nh hhnh ng no c thc hin tip. C cu c miu t trn phc v cho vic thit lp phm vi trch nhim i vi cng vic bo tr. Ngi kim sot v ngi y quyn qun l vic thay i c th l mt ngi hay l mt nhm qun l v chuyn gia k thut cao cp.
7.3.2.2. Bo co

Tt c cc yu cu v vic bo tr phn mm cn c trnh by theo mt tiu chun. Ngi pht trin phn mm thng cung cp mt n yu cu bo tr cn c gi l bo co cc li phn mm. Bo co ny c ngi s dng in vo khi yu cu cng vic bo tr. Nu xut hn mt li, bn m t y tnh hung dn n li bao gm d liu, on chng trnh v cc yu cu khc phi c in y vo bn bo co. Nu yu cu bo tr l bo tr tip hp hay bo tr hon thin th mt yu 146

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm cu chi tit s c tho ra. n yu cu bo tr s c ngi kim sot bo tr v ngi qun l h thng xem xt nh phn trc nu. n yu cu bo tr c thit lp t bn ngoi v c coi nh mt c s ra k hoch ca cng vic bo tr. Ngoi ra trong ni b ca c quan phn mm mt bo co thay i phn mm cng c to ra. N ch ra:cc cng sc i hi tha mn mt n yu cu bo tr, trng thi ban u ca yu cu sa i, mc u tin ca yu cu, cc d liu cn cho vic sa i,...
7.3.2.3. Lu gi cc h s

Thng chng ta khng c y cc h s cho tt c cc giai on trong chu k sng ca mt phn mm. Thm na khng c cc h s v vic bo tr phn mm. Do chng ta thng kh c th tin hnh cc cng vic bo tr c hiu qu, khng c kh nng xc nh tnh cht ca cc chng trnh v kh xc nh c gi bo tr phn mm. Cc thng tin cn phi lu gi trong h s bo tr thng: Du hiu nhn bit chng trnh. S lng cc cu lnh trong chng trnh ngun. S lng cc lnh m my. Ngn ng lp trnh c s dng. Ngy ci t chng trnh. S cc chng trnh chy t khi ci t. S cc li x l xy ra. Mc v du hiu thay i chng trnh. S cc cu lnh c thm vo chng trnh ngun khi chng trnh thay i. S cc cu lnh c xa khi chng trnh ngun khi chng trnh thay i. S gi mi ngi s dng cho mi ln sa i. Ngy thay i chng trnh. Du hiu ca k s phn mm. Du hiu ca n yu cu bo tr. Kiu bo tr. Ngy bt u v kt thc bo tr. Tng s gi ca mi ngi dng cho vic bo tr.
7.3.2.4. Xc nh gi bo tr

Vic xc nh gi tr bo tr thng phc tp do thiu thng tin. Nu tin hnh vic lu gi cc h s c th tin hnh mt s cch nh gi v vic thc hin bo tr. Theo cc chuyn gia th nh gi v vic thc hin bo tr da vo: S lng trung bnh cc li x l cho mt ln chy chng trnh. Tng s gi ca mi ngi dng cho mi loi bo tr. S lng trung bnh cc thay i theo chng trnh, theo ngn ng lp trnh, theo kiu bo tr. S gi trung bnh ca mi ngi cho mt dng lnh c thm vo v xa i. 147

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm

S gi trung bnh ca mi ngi cho mt ngn ng lp trnh. Thi gian trung bnh cho vic bo tr mt n yu cu bo tr. T l phn trm ca mi kiu bo tr. 7.3.3. Mt s hiu ng l ca cng vic bo tr Sa i phn mm l cng vic nguy him, ta thng gp ba loi chnh ca hiu ng l nh sau:
7.3.3.1. Hiu ng l ca vic thay i m ngun

Mt thay i n gin ti mt cu lnh n cng c th em li mt hu qu thm khc. Mc d khng phi cc nh hng u l tiu cc, nhng vic sa li lun dn n cc vn phc tp. Mc d tt c cc thay i m lnh chng trnh u c th to ra li, nhng tp hp cc thay i sau c th gy ra nhiu li hn. Mt chng trnh con b xa hay thay i. Mt dng nhn b xa hay thay i. Mt bin b xa hay thay i. Cc thay i tng kh nng thc hin. Vic m v ng file b thay i. Cc php ton logic b thay i. Vic thay i thit k chuyn thnh cc thay i ln v chng trnh. Cc thay i nh hng n vic chy th cc trng hp bin.
7.3.3.2. Hiu ng l ca vic thay i d liu

Trong qu trnh bo tr, vic sa i thng c tin hnh i vi cc phn t ring r ca cu trc d liu. Khi d liu thay i, vic thit k phn mm s khng cn ph hp vi d liu v li c kh nng xy ra. Hiu ng l ca d liu xy ra nh l kt qu ca vic thay i cu trc d liu. Cc thay i d liu sau y thng gy ra li: nh ngha li cc hng s cc b v hng s a phng. nh ngha li cu trc bn ghi hay cu trc file. Tng hoc gim kch thc mt mng. Thay i d liu tng th. nh ngha li cc c iu khin v cc con tr. Xp li cc tham s vo ra hay tham s ca chng trnh con. Hiu ng l d liu c th c hn ch bng ti liu thit k m t cu trc d liu v cung cp mt li ch dn tham kho n tng phn t d liu, cc bn ghi, cc file v cc cu trc khc ca cc module phn mm.
7.3.3.3. Hiu ng l ca vic thay i ti liu

148

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm Vic bo tr thng tp trung vo cu hnh phn mm v khng tp trung ring vo vic sa i m. S nh hng ca ti liu xy ra khi thay i chng trnh ngun m khng thay i ti liu thit k v ti liu hng dn s dng. Bt c lc no c thay i v lung d liu, cu trc phn mm, cc th tc hay bt c ci g c lin quan, ti liu k thut phi c cp nht. Ti liu v thit k phn nh khng ng trng thi hin ti ca phn mm c l cn ti t hn khng c ti liu. Hiu ng l xy ra trong cc ln bo tr sau , khi vic nghin cu khng k cc ti liu k thut, dn ti s nh gi sai v cc c tnh ca phn mm. i vi ngi s dng, phn mm tt ch khi c ti liu hng dn s dng chng. Cc hiu ng l trong ti liu c th c gim v cn bn nu ton b cu hnh c xem xt trc khi pht hnh phin bn phn mm tip sau. Thc t mt vi yu cu bo hnh c th i hi khng c thay i thit k ca phn mm hoc m chng trnh, m ch cn ch ra s thiu r rng trong ti liu ca ngi s dng. Trong nhng trng hp nh vy n lc bo tr tp trung vo ti liu. 7.4. MT S HNH THC BO TR PHN MM 7.4.1. Bo tr m chng trnh xa l Cc chng trnh c gi l m chng trnh xa l nu: Khng mt thnh vin ny trong phng k thut tip tc pht trin chng trnh na, Khng tip tc p dng l thuyt pht trin, v v vy tn ti vn thit k ngho nn v t ti liu (theo tiu chun ngy nay), v Cu trc khi cha c thit k theo tiu chun, v cc khi nim v thit k c cu trc cha c p dng. Yourdon a ra mt s ngh hu dng cho ngi qun tr h thng phi bo tr cc chng trnh xa l nh sau: Nghin cu chng trnh trc khi bn b t vo "ch khn cp". C gng thu nhn c cng nhiu thng tin c s cng tt... C gng lm quen vi ton b cc lung iu khin ca chng trnh; trc ht b qua cc chi tit v m chng trnh. S rt c ch khi v cho ring bn s cu trc v s lung hot ng mc cao, nu cha c bn no tn ti. nh gi tnh hnh hp l ca ti liu hin c; b sung thm cc li ch thch ca bn thn bn vo chng trnh ngun nu bn thy cn thit. S dng tt cc danh sch ch dn tham kho, cc bng k hiu, v cc tr gip khc thng thng c chng trnh dch v/hoc assembler cung cp. Thc hin sa i chng trnh vi s ch ln nht. Lu ti kiu v dng ca chng trnh ti tt c cc ch c th. nh du trn chng trnh nhng lnh bn sa. ng loi b chng trnh tr khi bn chc chn n khng c s dng na. ng c s dng chung cc bin tm thi v vng nh lm vic m c sn trong chng trnh. Thm cc bin ca ring bn trnh cc rc ri. Gi cc bn ghi chp chi tit (v hot ng bo tr v cc kt qu). 149

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm

Trnh s nng vi v l nm chng trnh c i v vit li n. Thc hin cc kim tra li.
7.4.2. Cng ngh phn hi v cng ngh ti s dng

Cng ngh phn hi -Reverse engineering- i vi phn mm l n gin. Trong nhiu trng hp, chng trnh c t chc ngc khng phi thuc nh cnh tranh m thuc bn thn cng ty. B mt cn khm ph l do khng cn gi c cc c t. Do t chc ngc i vi phn mm l qu trnh phn tch chng trnh trong c gng biu din li cc chng trnh mc tru tng cao hn m ngun. T chc li l qu trnh khm ph thit k. Cc cng c ca cng ngh phn hi ly ra d liu, kin trc, cc thng tin thit k th tc t chng trnh tn ti. Cng ngh ti s dng, Re-engineering, khng n thun pht hin cc thng tin thit k m cn dng cc thng tin ny bin i hoc t chc li h thng tn ti vi mc ch ci thin cht lng. Trong nhiu trng hp, phn mm ng dng li cc chc nng ca h thng tn ti. Nhng trong cng thi im, nh pht trin phn mm cng phi thm cc chc nng mi v/hoc ci thin cc x l. 7.4.3. Bo tr phng nga Bo tr phng nga cc phn mm my tnh l mt vn kh mi v cn ang c tranh ci. Thay v i cho n khi nhn c yu cu bo tr, cc t chc pht trin hay bo tr chn mt chng trnh m: S c s dng trong mt s nm nh trc; Hin ang c s dng tt,v D b thay i hoc nng cp trong tng lai gn. Thot u kin ngh pht trin li mt chng trnh ln khi mt phin bn ang lm vic tn ti ta thy dng nh qu phung ph. Nhng chng ta hy xem xt cc im sau: Chi ph bo tr mt dng m lnh c th ln hn 20 ti 40 ln chi ph cho pht trin ban u dng lnh . Thit k li cu trc ca phn mm, vi s s dng cc khi nim thit k hin ti c th lm cho vic bo hnh tng lai d dng hn. Bi v khun mu phn mm tn ti, nng sut pht trin chng trnh chc s cao hn mc trung bnh nhiu. Ngi s dng by gi lm quen vi phn mm. V vy, cc i hi mi v hng thay i c th tm ra d dng hn nhiu. Cc cng c CASE dnh cho reverse engineering v re-engineering s thc hin t ng mt s phn ca cng vic. Mt cu hnh phn mm s tn ti trn s hon thnh ca bo tr phng nga. Khi mt t chc pht trin phn mm bn phn mm nh l mt sn phm, bo tr phng nga c xem nh "phin bn mi" ca chng trnh. Nhiu hng pht trin phn mm ln c th c t 500 ti 2000 sn phm chng trnh trong phm vi 150

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm trch nhim ca n. Cc chng trnh nh vy c th c xp theo th t u tin v xem xt li nh cc ng c cho bo tr phng nga. 7.4.4. Chin lc phn mm thnh phn Nh c tnh c in ca bo hnh phn cng l tho b phn hng v thay th bng ph tng mi. Mt khi nim c gi l nguyn mu phn mm c th dn ti vic pht trin cc ph tng cho cc chng trnh. Nguyn mu phn mm l mt qu trnh m hnh ha yu cu ngi dng trong mt hay nhiu mc chi tit, bao gm c cc m hnh lm vic. Cc ti nguyn ca d n c xp t lm sao sn xut cc phin bn phn mm c m t theo yu cu phi nh i. Phin bn nguyn mu lm cho ngi dng, ngi thit k v qun tr... c th xem li c phn mm. Qu trnh s tip tc khi c ngh, vi phin bn ang chy chun b sn sng pht hnh sau vi ln lm li. Nu cc mc nguyn mu khc nhau c pht trin, n c th c mt b cc ph tng phn mm c th c s dng khi nhn c yu cu bo tr hiu chnh. V d mt module phn tch c th c thit k v thc hin theo hai cch khc nhau nhng c cng giao din bn ngoi. Mt phin bn ca module c c s dng trong phn mm lm vic. Nu module hng, mt ph tng c th c lp thay ngay. Mc d chin lc ph tng thay th cho phn mm c v khc thng mt cht, nhng khng c bng chng g n t ra tn km, khi chng ta tnh n chi ph cho tt c chu k sng ca phn mm. 7.5. QUN L THAY I PHN MM Cc ng dng thng xuyn phi thit k li do s phn cng ca mt nhm qun l mi, d n vt qu ngn sch, ng dng chm v c nhiu li, v s thiu tin tng ca ch s dng v vic cc k s phn mm hiu r cc yu cu ca mnh,... Cc thay i c th l cc yu cu, thit k, chng trnh, giao din, phn cng hoc phn mm phi mua. Phn ln cc thay i bt ngun t bn trong t chc pht trin ng dng, nhng cng c th c kch hot t cc tc nhn bn ngoi, v d nh thay i v lut. Vic qun l thay i ng dng gip cho nhm trin khai b qua nhng thch cht ny ra ca ngi s dng trong khi vn cho php thc hin cc yu cu hp l. 7.5.1. Cc th tc qun l thay i Qun l iu khin thay i c hiu lc t khi sn phm u tin c chp nhn l hon thin cho n khi d n kt thc. Trc tin, cc sn phm cng vic c s c to lp a vo qun l. Mt sn phm cng vic c s l mt sn phm c coi l hon thin v l c s cho cc cng vic hin ti khc ca nhm trin khai d n. V d nh, mt ti liu c s l bn quy nh yu cu chc nng sau khi n c chp nhn bi ngi s dng.

151

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm Di y l v d mt qu trnh ca cc thao tc yu cu thay i ca mt c t chc nng: To yu cu m. Khai bo file tc ng Ph chun file v thi gian v chi ph do ch, ngi s dng k. Hon thin danh sch v kim sot v thay i ca ngi iu hnh d n. File ti liu lin quan n thay i. Nu ti liu hoc chng trnh b thay i, th xc nh ngy v cc mc cp nht hon thin. Nu cc th tc hoc th nghim b thay i, xc nh cc ngy m vic sa i xy ra. Mu yu cu ng file c ch/ngi s dng thng qua. Tm tt cc ngy thng, qu trnh v chi ph. Trc tin, ti liu c s c gi nguyn, sau thm vo cc yu cu thay i. Khi quy nh chc nng c cp nht iu tit thay i, n c ng bng li v cng vic li tip tc. Ba yu cu trc c th c thm vo ng dng nu chng khng lm thay i ng dng nhiu. Chng cng c th b b qua cho n sau khi ng dng c thc hin. Cc thay i c th phn loi theo mt s cch. Th nht, chng c phn theo kiu nh loi b li, ci tin thc hin hoc thay i chc nng. Th hai, thay i phn loi thnh yu cu v la chn. Th ba, phn theo u tin nh khn cp, lnh vi mt ngy kt thc yu cu, lnh vi ngy bt u yu cu hoc u tin thp. Thng thng, kiu loi b li l khn cp theo yu cu, trong khi thay i chc nng l bo dng lnh theo yu cu, v ci tin thc hin l la chn v c th khng c u tin. Vic bit c loi yu cu thay i quyt nh xem liu n c cn phi chu iu khin thay i hay khng. Cc thay i khn cp thng ph v th tc iu khin thay i do cc cng vic thc hin tun t nhng chng li c ti liu ho sau khi thay i kt thc. Tt c cc loi thay i khc u phi tun theo cc iu khin thay i. V d nh thay i v yu cu chc nng c th xy ra bt c lc no, nhng khi quy nh yu cu chc nng c thng qua th n ng bng cho n khi ng dng hot ng. Cc thay i phi chu s iu khin thay i: chng c thm vo danh sch yu cu thay i xem xt trong tng lai tr khi l mt thit k khn cp. Mt th tc iu khin thay i yu cu ngi s dng phi trnh mt li yu cu thay i chnh thc cho ngi iu hnh d n: Ngi s dng gi cho ngi iu hnh d n v ngi ch mt mu yu cu thay i. Ngi iu hnh d n v k s phn mm trin khai mt khai bo t ng. Vo lc , danh sch kim sot ca ngi iu hnh d n c dng xc nh tt c cc hot ng v thay i cng vic c lin quan ti yu cu. Yu cu thay i c tho lun vi ch s dng vch ra cc thay i v u tin, tin trnh v chi ph. 152

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm

Tho thun c chnh thc ho v ch s dng thng qua thay i v tin trnh v chi ph. S dng khai bo tc ng, ng dng v tt c cc ti liu c lin quan c thay i. Thc hin thay i: khi cc nhim v hon thnh, xo nhim v trong danh sch kim sot ca ngi iu hnh d n. Ch s dng thng qua vic ng yu cu v yu cu c ng. Ngi iu hnh d n v k s phn mm nh ngha cc tc ng tin trnh v chi ph ca thay i. Sau cc thay i c bn bc vi ngi s dng. Da trn thng lng vi ngi s dng, thay i c gn mt u tin hot ng, v chi ph v tin trnh c thay i.

Yu cu, ngy d nh hot ng, thay i tin trnh v tng chi ph c thm vo mt file qu trnh d n. Cc thay i c th c qun l bi mt nhn vin iu khin thay i, l mt ngi c nhim v bo dng qu trnh d n v cc bn ghi iu khin thay i, v hng thng in ra mt bn bo co iu khin thay i. Mt file iu khin thay i cha tt c cc yu cu, th t v ti liu v cc thay i. Mt yu cu thay i m c th c to ra khi yu cu c a ra v mt s lng thay i c gn. Yu cu thay i m nm trong file cho n khi yu cu c hon thnh, ng v c bo co. Khi thay i c thc hin, cc mc c nh hng c cp nht, bao gm t liu tng ng, m,... Mt danh sch kim sot ca ngi iu hnh d n c dng loi b cc hot ng c yu cu. Ti liu mi c nhn vin iu khin thay i sp xp v phn phi n cho nhng ngi c quan tm. Ngy hon thnh thay i c a vo file iu khin thay i. Thay i c xc nh khi c ng trong bo co tnh trng ti v yu cu m c chuyn t file iu khin thay i sang. Da trn t chc ny, ngi iu hnh h thng c th theo di cc yu cu thay i ca d n nhn bit s thnh cng trong nhm cc yu cu. Chi ph thay i chung ca mt nm thng c s dng nh l mt ch tiu ch ra xem ng dng ang c trin vng hay cn vt b hay cn cng ngh ho li. Trong nhng trng hp ny, c chi ph v s lng cc yu cu thay i u c theo di thng qua qu trnh iu khin thay i. Cc bo co tng kt bi d n thay i trong mt thi k nht nh, hoc so snh theo thi k c th c trin khai. 7.5.2. Ghi quyt nh theo thi gian Khi bt u mt d n, ngi iu hnh d n v k s phn mm quyt nh s dng cc cng c lu tr qu trnh quyt nh. C ngha l c th dng cng c in t hoc mt phin bn vit tay v cc quyt nh c duy tr di dng vn bn. Vi cng c in t, cc bn sao in t c lu tr. Vi cng c ghi tay, phin bn c c cp nht v i tn khi mt ti liu thay i. V d nh, cc quy nh chc nng ca cng ty ABC c th c t tn l ABCFS-mmddyy, trong ABC l cng ty, FS l vit tt ca quy nh chc nng (Functional Specification) v mmddyy l ngy thng. Phn ngy thng ca tn s thay i do bt k mt thay i quan trng no ca ti liu. Th tc qun l thay i s c ni n trong phn tip theo. 153

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm 7.5.3. Qun l thay i ti liu Cc thay i ti liu c th c xc nh bi mt bng ni dung cc thay i ti u mi ti liu. Bng ni dung cc thay i bao gm ngy hiu lc, cc phn b nh hng ca ti liu v mt tm tt v thay i. Mc ch ca bng ni dung cc thay i l tm tt tt c cc thay i cho ngi c. Cc thay i nn c nh du trong vn bn xc nh c b phn thay i. Nu ni dung c l quan trng th n c th c a vo trong ch , c ghi ngy thng, v c dn nhn l phin bn trc. Cn nh rng bn cng phi gi ti liu phin bn c dng cho qu trnh pht trin. Cu hi 1. Chuyn giao phn mm? Cc hot ng chnh ca chuyn giao phn mm? 2. Bo tr phn mm l g? 3. Cc hot ng no trong bo tr phn mm l chnh yu? 4. Cc kh khn ca hot ng bo tr? 5. Mt s hnh thc bo tr phn mm?

154

Chng 7: Bo tr phn mmv qun l thay i phn mm

TI LIU THAM KHO

1. Ng Trung Vit, K ngh phn mm - bn dch, Nh xut bn Gio dc, 1999. 2. on Vn Ban, Phn tch thit k v lp trnh hng i tng, Trung tm Khoa hc T nhin v Cng ngh Quc gia,1996. 3. L c Trung, Cng ngh phn mm, Nh xut bn Khoa hc v K thut, 2002. 4. Khoa Cng ngh Thng tin - i hc Khoa hc T nhin H Ni, Bi ging v nhp mn cng trnh hc phn mm, H Ni, 1997. 5. L c Trung, Nhng vin ngc trong k thut lp trnh - bn dch, Trung tm Tin hc v in t Phng ng, 1992 . 6. Roger S. Pressman Ph.D, Software engineering a practitioner's - 5th, McGrawHill book Co.-Singapore, 2001. 7. Yourdon, E. Software reuse, Application development strategies, Vol. 6, No. 12, December 1994, pp.1-16. 8. Sommerville I., Software engineering - 4th, Addison Wesley, 1995. 9. Eldon Wig, Industry Software engineering course - VCIT project, Intellitec Consulting Inc., H Ni 10/1999.

155