Tehlikeli Maddeler: Tanmlar

Patlayc, oksitleyici, ok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, ok toksik, zararl, andrc, tahri edici, alerjik, kanserojen, mutajen, reme iin toksik ve evre iin tehlikeli zelliklerden bir veya birkana sahip; mesleki maruziyet snr deeri belirlenmi; kimyasal, fizikokimyasal veya toksikolojik zellikleri ve kullanlma veya iyerinde bulundurulma ekli nedeni ile iilerin salk ve gvenlii ynnden risk oluturabilecek maddelerdir Patlayc madde (E)

Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya ksmen kapatldnda snma ile kendiliinden patlayan veya belirlenmi test koullarnda patlayan, abucak parlayan kat, sv, macunumsu, jeltinimsi haldeki maddelerdir.

Oksitleyici madde (O)

zellikle yanc maddelerle olmak zere dier maddeler ile de temasnda nemli lde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir

ok kolay alevlenir madde (F+)

0 Cden dk parlama noktas ve 35 Cden dk kaynama noktasna sahip sv haldeki maddeler ile oda scaklnda ve basnc altnda hava ile temasnda yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.

Kolay alevlenir madde (F)

Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklnda hava ile temasnda snabilen ve sonu olarak alevlenen, Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen ve ate kaynann uzaklatrlmasndan sonra da yanmaya devam eden kat haldeki, parlama noktas 21 derecenin altnda olan sv haldeki, su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarda, ok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir

Alevlenir madde (F)

Parlama noktas 21 0C - 55 0C arasnda olan sv haldeki maddelerdir

ok toksik madde (T+)

ok az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir.

Toksik madde (T) Az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir.

Zararl madde (Xn)

Solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir Andrc madde (C)

Canl doku ile temasnda, dokunun tahribatna neden olabilen maddelerdir

Tahri edici madde (Xi) : Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun sreli veya tekrarlanan temasnda lokal eritem, eskar veya dem oluumuna neden olabilen, andrc olarak snflandrlmayan maddelerdir. Mutajen madde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kaltmsal genetik hasarlara yol aabilen veya bu etkinin oluumunu hzlandran maddelerdir.

Kanserojen madde : Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kanser oluumuna neden olan veya kanser oluumunu hzlandran maddelerdir.
Kategori 1 nsan iin Kanserojen Olduu Bilinen Maddeler. Kategori 2 nsan iin Kanserojen Saylabilen Maddeler Kategori 3 nsanda Kanserojenik Etki Potansiyeli Olan Fakat Verilerin Yetersiz Olduu Maddeler

Kategori 1
nsan iin Mutajen Olduu Bilinen Maddeler. Kategori 2 nsan iin Mutajen Saylabilen Maddeler Kategori 3 nsanda remeyi Etkileyen Maddeler.

evre iin tehlikeli madde (N) : evre ortamna girdiinde evrenin bir veya birka unsuru iin hemen veya sonradan ksa veya uzun sreli tehlikeler gsteren maddelerdir.

TEHLKEL KMYASALLAR ve KAYNAKLARI Siyanid atklar Metal ileme atklar Solventler Civa Atklar Florid Arsenik Pestisitler Plastik, Fenol Asbest Kurun Elektrokaplama, metal ileme, kimyasallar Andrc asitler, Kesme ya, Asidik amur Bitkisel ya, kimya sanayi Darphane, pil sanayi Boksit, gbreler Gbre, aa ileme retim ve formulasyon, atk izolesi Monomerler, vinil klorr, acrilonitril, Demir ve elik, petrokimyasallar Asbestli imento, izolasyon ve yap sanayi Boya, kurun batarya sanayi

NEML YANICI VE PARLAYICI KMYASALLAR

Katlar

Patlayc maddeler dnda srtnme yoluyla imalat veya ilem sonrasnda kalan s ile temas ederek yangna yol aabilen ve kolaylkla tutuabilen ve tututuunda ciddi bir tehlike tehlike yaratacak kadar iddetle devaml yanan maddelerdir

* Amonyum nitrat *Selloz (oksijenler kombine) *Fosfor *Pikrik asit *Sodyum slfit *Organik madde *Berilyum

Svlar

37.7C'nn altnda bir parlama noktasna sahip svlardr.

*Alkoller (etil, metil, isopropil) * Aldehitler (asetaldehit, akrolein, propional aldehit) *Aminler(batil, etil, isopropil) *Esterler (dietil, metil, etil, isopropil) *Hidrokarbonlar(alkanlar,alkenler,alkinler, aromatik, neft, solventler) *Ketonlar (aseton, metil etil keton, metil izo butil keton)

Gazlar

Kolaylkla tutuabilen ve hzla yanan gazlar

* Asetilen *Btan *Propan *Doalgaz *Metan *Hidrojenslfr(kkrtl hidrojen) *Etilenoksit *Hidrojen *Hidrojensiyanr *Formaldehit

KMYASAL MADDE Doal halde bulunan veya bir retim sonucu elde edilen, kimyasal element ve bunlarn bileikleri.

kararlln salamak zere kullanlan katk maddeleri ihtiva edebilir.

retim ileminden kaynaklanan safszl ihtiva edebilir.

KANSEROJEN MADDELER

Kanserojen maddeler ierisinde sigara duman, pestisitler, asbest, ar metaller (kurun, cva, kadmiyum), benzen ve nitrozaminler gibi maddeler bulunmaktadr. Baz endstri alanlarnda alan iilerde normal nfusta grlmesi beklenmeyen kanser tiplerine rastlanmaktadr. rnein, mezotelyoma ok nadir grlen bir kanserdir ve sklkla asbest elyafa maruz kalan insanlarda grlr. Polivinil klorr (PVC) borularn ve dier malzemelerin balang maddesi olan Vinil klorr, ender rastlanan bir eit karacier kanserine neden olmaktadr.

Kanserojenler
*Arsenik

bileikleri *Akrilonitril *Asbest *Kadmiyum bileikleri *Benzen * Karbon tetraklorr *Benzidin *Kloroform *Beta-naftalinamin *Etilenoksit *Kromoksit * Nikel tozu *Krom tozu *0-Toluidin *Kurun arsenat *Vinil Klorr *Sodyum arsenat

MUTAJEN MADDELER
Canllarn kaltsal yapsnda deiiklik meydana getiren maddelere ve d etkenlere mutajen denir. rnek olarak, gne nlar, yapay nlar ve radyoaktif maddeler (uv, x, gama ve beta nlar gibi), manyetik alanlar, kimyasal maddeler, sigara duman, hava kirliliini oluturan gazlar, baz virs ve bakteriler verilebilir.
Mutajen kimyasal maddeler arasnda, bcek ldrc, ot ldrc illar gibi tarm illar bata gelmektedir. Bununla birlikte, kutulanm gda ve ieceklerdeki koruyucular ve temizlikte kullanlan baz illar verilebilir. Sigara dumanndaki ve hava kirliliinden kaynaklanan kimyasal madde ve gazlar, birinci dereceden mutajenler arasndadr. zellikle gne'teki patlamalar esnasnda dnya'ya gelen nlar mutajendir

Bununla birlikte, radyoaktif maddeler ve elektrik santralleri, mobil telefon baz istasyonlar, ve her trl elektrikli cihaz tarafndan oluturulan manyetik alanlar mutajen etkenler arasndadr.

Mutajen maddelerin yol at hastalklara rnek olarak kanser verilebilir. bununla birlikte radyoaktif maddeler gibi baz mutajen maddeler insanlarn reme hcrelerini, yani gelecek nesilleri etkilemektedir.

TOKSK MADDELER
Hcrelere ve yaayan dokulara kimyasal, biyokimyasal ya da radyoaktif nitelikte zararlar veren her trl maddedir. Zehrin en tipik zellii bu zararl etkisini en kk dozlarda bile gstermesidir.

Az yoluyla alnma ya da bir ekilde emilmeyle biyolojik sistemlerde hasar veya lm oluturan maddelere zehir ya da Toksin, bu maddeleri inceleyen bilim dalna ise Toksikoloji denir.

 Radioaktif zehirler ise (rnein: Polonyum 220 izotopu)canl organizmann yapsndaki kimyasal elementlere yayd radyoaktif paracklar ile elementlerin ekirdek yapsnn deimesine neden olmaktadr.

Bu deiimin sonucu olarak elementler bir baka elemente dnmektedir (rnein: insan vcudunda krmz kan hcrelerinde bolca bulunan Demir(Fe) elementi Alfa masna maruz kalnca atom numaras 2 deerlik artarak Nikel(Ni) elementine dnmektedir!) ve kimyasal zellikleride deitii iin hcre yaps bozulmaktadr.

Toksik Bileikler

nsan vcudunda veya vcuda yakn bir yerde uygun koullara sahip bir blgeye ulatnda yaralanmalara yol ac nitelikteki kimyasal bileiklerdir .
Solunumu Fel Edenler Vcuda girdikleri zaman solunum, sinir sisteminin ilev kaybna yol aacak olan maddelerdir: Aseton Asetilen Karbondislfr Dietileter Etilalkol Etilen Hidrojenslfr

Tahri Ediciler Vcuttaki mukoza zarna zarar veren korozif maddelerdir: Halojen asit gazlar (hidrojen bromr, hidrojen kiorr, hidrojen florr, hidrojen iyodr, kkrtdioksit) Azotoksitler (azotmonoksit, azotdioksit vb.) Trikloroetilen (TCE)

Boucular
zellikle gazlar olmak zere, kana oksijen girmesini engelleyen ajanlardr: Anilin Karbonmonoksit (CO) Hidrojen Hidrojen siyanr Nitrobenzen Azot Asal gazlar (helyum, neon, argon, ksenon, kripton) Doymu hidrokarbon (btan, metan, doalgaz, propan)

Sistemik Zehirler
Hayati vcut ilemlerini engelleyen maddelerdir: Arsenik Benzen Kadmiyum Karbondislfr Halojenli hidrokarbonlar Kurun Civa Metilalkol Naftalin Organik fosfatlar Toluen ksilen

ETKETLER Kimyasal madde kaplar ve bidonlarnn zerindeki etiketlerde nemli bir bilgi kaynadr. Etiketler her zaman kaplarn zerinde bulunmal ve etiketle belirtilen madde ile kabn iindeki kimyasal maddeler ayn olmaldr. Tm kimyasallarn, zelliini (kimyasal forml fiziksel zellii ve ticari ismi) aka belirtecek ekilde etiketlenmesi, zararl kimyasallarn etiketlerinde ayrca zararl, zehirli, patlayc vb zelliini belirten semboln, gvenlik ve risk numarasnn bulunmas gerekir. Ayrca etiketler zerinde de rn ad, tehlike uyars, maruziyet durumunda belirtiler, ilk yardm, ve reticisalayc firmann ismi ve irtibat numaralar bulunmaldr..

Etikette rnn iindeki kimyasaln adnn belirtildiine ve tehlikelerin yol aabilecei tahribatlar asndan bilgilerin yer alp almadna dikkat edilmelidir.

ETKETLEME-GRSEL YNTEM
Maddenin ad Maddenin piyasaya arzndan sorumlu retici, ithalat ya da datcnn ad, telefon numaras ve tam adresi Tehlike sembolleri ve varsa tehlike iareti Risk (R) ibareleri Gvenlik (S) ibareleri EC ve CAS numaras Tehlikeli mstahzarn ticari ad Tehlikeli mstahzarn iinde bulunan madde veya maddelerin kimyasal adlar; Ambalaj normal konumundayken zerindeki bilgiler okunabilecek ekilde skca yaptrlm olmal Etiketin rengi ve grnm, tehlike sembolleri ile zerinde yer ald fon, ak olarak fark edilecek ekilde olmal Etikette bulunmas gerekli bilgiler, fondan aka gze arpacak ve kolaylkla okunabilecek byklkte ve aralkta olmal Etiket dili Trke olmaldr

ETKET BOYUTU
TEHLKEL MADDELERN VE MSTAHZARLARIN SINIFLANDIRILMASI, AMBALAJLANMASI VE ETKETLENMES HAKKINDA YNETMELK 26 ARALIK 2008 Mkerrer R.G. Say:27092
Ambalajn Kapasitesi Etiket Boyutu (mm)

< 3 litre > 3 litre <50 litre >50 litre < 500 litre

En az 52 x 74 En az 74 x 105 En az 105 x 148

> 500 litre

En az 148 x 210

 SALIINI ETKLEYEN KMYASAL ETMENLER

MSDS (Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar)-BELGE YNTEM Gnmzde endstride bir ok kimyasal yaygn olarak kullanlmaktadr. Yaplar gerei ounlukla toksik, korozif ve kolay alev alabilmektedirler. Ancak risk tayan zellikleri ile kullanm ve depolanmalarnda alnmas gereken nlemler bilindiinde gvenli bir ekilde kullanlabilmektedirler Kimyasal ya da genel bilinen ad ile Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (Material Safety Data Sheet) birok lkede tehlikeli ya da potansiyel anlamda tehlike tayan maddelerin gvenli kullanmlar ile ilgili gerekli bilgileri salamak iin kullanlmaktadrlar. Bu nedenle MSDS alma ortamndaki kimyasal tehlike ve riskleri kontrol etmek asndan nemli bir rol oynamaktadr

Madde
Doal halde bulunan veya bir retim sonucu elde edilen, kimyasal element ve bunlarn bileikleri.
kararlln ve yapsn etkilemeden uzaklatrlabilen zcler hari, kararlln salamak zere kullanlan katk maddeleri ihtiva edebilir. retim ileminden kaynaklanan safszl ihtiva edebilir.

GVENLK BLG FORMU YNETMEL

Mstahzar

En az iki veya daha ok maddenin karm veya zeltileri.

Tehlikeli Madde / Mstahzar Fiziko-kimyasal zellikler ; Patlayc, oksitleyici, ok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, nsan Sal zerine etkiler; ok toksik, toksik, zararl, andrc, tahri edici, hassaslatrc, kanserojen, mutajen, reme iin toksik ,

evre iin tehlikeli zellikler; - su ortamnda tehlikeli - karasal ortamnda tehlikeli

En az birine sahip madde / mstahzar:

Gvenlik Bilgi Formu ( GBF ) (MSDS) Tehlikeli madde / mstahzarlarn (En az iki veya daha ok maddenin karm veya zeltileri, Tehlikeli kimyasallar ); -Risklerini -Gvenli tanm ve kullanmn -Kaza halinde alnmas gerekli nlemleri ieren belge.
Tehlikeli kimyasallarn ak kimlii , retiminden bertarafna kadar geen srete kimyasal gvenliin salanmas iin bilgi paylam arac

Yasal Dzenleme lk dzenleme ; -MLGA Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii ( 11 Temmuz 1993 ) Gvenlik Bilgi Formlarnn Dzenlenmesine ilikin Usl ve Esaslar Teblii ( 11 Mart 2002 )

GBF larnn hazrlanmas ve datlmas iin usl esaslar 11 Mart 2003 ylndan itibaren uygulanmaktadr.

Yasal Dzenleme kinci dzenleme ; Tehlikeli Maddeler Ve Mstahzarlara likin Gvenlik Bilgi Formlarnn Hazrlanmas Ve Datlmas Hakknda Ynetmelik ( 26 Aralk 2008 ; 27092 RG , 5. mkerrer )

26 Aralk 2009 itibari ile yrrle girdi. TKY ve GBF Teblii yrrlkten kalkt.

GBF hazrlanacak kimyasallar

Tehlikeli olarak snflandrlm , Tehlikeli Maddelerin ve Mstahzarlarn Snflandrlmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi Hakknda Ynetmelik ( 26 Aralk 2008 ; 27092 RG , 5. mkerrer ) piyasaya arz edilmesi hedeflenen / arz edilen

madde / mstahzarlar ; - sanayi kimyasal - bitki koruma rn - biyosidal

Mfide DEMRURAL 2010 - Ankara

GBF hazrlanacak kimyasallar

Tehlikeli olarak snflandrlmam , ancak ;

- gaz halinde olmayan mstahzarlarda, tek bana konsantrasyonu arlka %1 , - gaz halinde olan mstahzarlarda, tek bana konsantrasyonu hacimce %0,2 , olup; 1) nsan sal ve evre asndan tehlike oluturan, 2) yerlerinde izin verilebilir maruziyet snr deerleri olan,
madde ieren mstahzarlar iin , kullanc talep ederse .

GBF hazrlanacak kimyasallar

Kapsam d ;

Son rn konumunda kullancya ulaan; - nsan sal veya veterinerlikle ilgili kullanlan tbbi rnler, - Kozmetikler, - Atk niteliindeki madde karmlar, - Gda katk maddeleri, - Hayvan yemleri, - Radyoaktif maddeler ve radyoaktif madde ieren mstahzarlar, - Patlama, piroteknik etki elde edilen harp levazmat, patlayclar,infilak malzemeleri.

GBF hazrlanmas
Hazrlanmasndan sorumlular ( piyasaya arz edenler ) ; - retici ( kendi rnleri ) - thalat ( ithal ettii rnler ) Hazrlayacaklar ; Gvenlik bilgi formlarnn hazrlanmasna ilikin personel belgelendirmesi konusunda akredite olmu kurulu tarafndan belgelendirilmi kiiler. Gncellenmesi ; Teknik gelimelere bal olarak

GBF hazrlanmas
GBF de yer alacak bilgiler ;

ki blm halinde , rnek format ynetmeliin Ek-1inde

GBF ,1.Blm ; - hangi mevzuata gre hazrland, - madde/mstahzarn ad, - hazrlanma tarihi, - gncellenmise tarihi ve kanc dzenleme olduu, - sayfa ve form numaras

Mfide DEMRURAL

2010 - Ankara

GBF hazrlanmas
GBF , 2.Blm ( 16 Balk halinde , Rehberi Ynetmelik Ek2); 1 ) Madde / Mstahzar ve irket/ Sahibinin Tantm, 2 ) Bileimi / indekiler Hakknda Bilgi, 3 ) Tehlikelerin Tantm, 4 ) lk Yardm nlemleri, 5 ) Yangnla Mcadele nlemleri, 6 ) Kaza Sonucu Yaylma nlemleri, 7 ) Elleleme ve Depolama, 8 ) Maruziyet Kontrolleri / Kiisel Korunma 9 ) Fiziksel ve Kimyasal zellikler,

GBF hazrlanmas
GBF , 2.Blm devam ;

10 ) Kararllk ve Tepkime, 11 ) Toksikoloji Bilgisi, 12 ) Ekoloji Bilgisi, 13 ) Bertaraf Etme Bilgileri, 14 ) Tamaclk Bilgisi, 15 ) Mevzuat Bilgisi, 16 ) Dier Bilgiler.
GBF nin dili ; Trke

R (zel Risk-Tehlike) ve S (Gvenlik-Salk) Numaralar R - Risk ve S - Gvenlik numaralar uluslararasdr. R - Risk numaralar o malzemenin yol aabilecei zararlar ve tehlikeleri gsterir. S - Gvenlik numaralar o malzemenin kullanm, depolanmas srasnda zararlarnn azaltlmas ve ortadan kaldrlmas iin alnmas gereken nlemleri / tavsiyeleri iermektedir.

Risk Durumlar ve Gvenlik Tavsiyeleri

R1, R2... R68 S1, S2....S64 rnek R37/38 Solunum sistemini ve cildi tahri edicidir S37/39 alrken uygun koruyucu eldiven, gzlk, maske kullann

GBF Datlmas
Datlmasndan sorumlular ( piyasaya arz edenler ) ; - retici , thalat , Datc

Datm ekli ; - Elektronik ortamda / Yazl metin olarak, - cretsiz. Datm zaman ; - lk teslimatta ( en ge ), - Gncellemede ; gncelleme tarihi dikkate alnarak , 12 ay ncesine kadar tehlikeli kimyasaln verildii kullancya , en ge 3 ay iinde.

GBF Datlmas
Datm yaplacaklar ; - Profesyonel kullanc ; retici , kullanan sanayici , bilimsel aratrma ve gelitirme / retim srecinde aratrma ve gelitirme yapanlar

- Tarm ve Kyileri Bakanl ( Bitki koruma rnleri )

- Salk Bakanl ( Biyosidaller ),

- evre ve Orman Bakanl ( Tamam, elektronik olarak )

Profesyonel kullanc tarafndan GBF istenecek kimyasallar

Kimyasaln etiket bilgilerinde ; - Tehlikeli zellik belirtilmise ( iaret ve sembol ), - Risk cmlecikleri, gvenlik tavsiyeleri varsa

Denetim ve Yaptrm
lgili Kurulular ;

- Tarm ve Kyileri Bakanl ( Bitki koruma rnleri )

- Salk Bakanl ( Biyosidaller , Deterjanlar ), - evre ve Orman Bakanl ( Dierleri ) Yaptrm ; lgili kurulularn mevzuat erevesinde.

MSDS'lerin hazrlanmasnda aadaki genel kurallarn uygulanmas gerekmektedir

Kullanlan Dil MSDS'lerde kullanlan dilin net, basit, anlalr ve ksa olmas gerekmektedir. Belirsiz anlam ieren szckler kullanlmamaldr. "Sala etkisi yoktur", "Her ortamda saklanmaldr" gibi uyarlar kabul edilemez MSDS'ler her lkenin kulland dilde hazrlanabildii gibi deiik dillerde hazrlanm olan MSDS'ler de yerel dillere evrilebilir. Bilgi Bilgi mevcut deil ise "Bilgi mevcut deil" olarak, bilgi amaca uygun deil ya da ilgisiz ise "Amaca uygun deil" olarak belirtilmelidir. Kullanlan ksaltmalar Ksaltmalar kullanlrken dikkatli olunmaldr. Kavram karklna neden olabilecek ksaltmalardan kanlmaldr Mutlaka ksaltma kullanlmas gerekiyor ise notlar ksmnda ksaltmann ne anlama geldii belirtilmelidir

Sayfa numaras MSDS'in tm sayfalar numaralandrlmal ve her sayfada mutlaka toplam sayfa says belirtilmelidir. rnein "Sayfa 1 / 8", " Sayfa 2 / 8", "Sayfa 3 / 8 " gibi.

Yaymlanma Tarihi MSDS'in yaymland tarih geerli olduu tarih anlamna geldiinden mutlaka belirtilmelidir. Yaym tarihi gg /aa/ yy/ olarak eklenmelidir.

l Birimleri Mmkn olduu yerlerde SI birimlerinin kullanlmas gerekmektedir Ancak standard olmayan birimler rnein Celcius, mmHg birimleri de kabul edilebilmektedir.