Material Për LaTeX

Elementet themelore ne Latex
N.Braha
Abstract
Me ane te ketij libri synohet te ipen elementet themelore
ne Latex per pune te metutjeshme ne kete programe.Ne
kuader te arritjes se ketij qellimi libri ndahet ne disa
kaptina bazike e te cilat do te jene :Istalimi i programit
dhe elementet e para ne Latex,ne kapitullin e dyte mundes-
ohet puna me stilet e shenimit dhe menyrat e paraqitjes se
te dhenave ,ne kapitullin e trete jepen urdherat themelore
per shenim dhe pershtatje te te dhenave matematike dhe
tabelare,ne kapitullin e katert jepen elementet me ane te
cilave mundesohet vizati i gurave ne Latex ,ne kapitullin
e peste mundesohet importimi i te dhenave nga programe
tjera, ketu mendohet parasegjithash ne gurat e ndryshme
te marra si fajlla te importuare dhe ne kapitullin e fun-
dit tregohet se si behet pershtatja e rrethines punuese ne
Latex.
1
2 Elementet themelore ne Latex
Contents
1 Hyrje 4
1.1 Krijimi i nje fajlli dhe kompajllimi i tije . . . . . . 7
1.2 Simbolet e rezervuara ne Latex . . . . . . . . . . . 10
1.3 Paraqitjet e ndryshme te madhesise se shkronjave
dhe madhesite e njohura nga Latexu . . . . . . . . 10
1.3.1 Njesite e te dhenave ne varesi te inqit . . . 10
1.3.2 Madhesite e shkronjave te dhena me ane te
komandave . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3.3 Stilet e shenimit te te dhenave . . . . . 12
1.4 Distancat horizontale dhe vertikale ne kuader te
dokumentit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.5 Pershtatja e dokumentit sipas pozites . . . . . 14
1.6 Shenimi i dokumentit ne qender . . . . . . . . . . . 14
1.7 Shenimi i tekstit ne skaje . . . . . . . . . . . . . . 14
1.8 Shenimi i teksteve sipas numerimit te rreshtave te
tyre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.9 Shenimi dhe paraqitja e komenteve ,shenimit te ku-
zuare etj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.10 Shenime te ndryshme te paraqitjes se tekstit . . . 33
2 Shenimi i shprehjeve matematike dhe formulave te
ndryshme 37
2.1 Shenimi i disa funksioneve matematike . . . . . . . 53
2.2 Shenimi i simboleve te ndryshme matematike . . . 53
2.3 Tipe te veqanta te shenimit te tekstit . . . . . . . . 67
2.4 Kalimi ne faqen e re ,rinumerimi etj . . . . . . . . . 68
3 Thirrja e paketave te ndryshme 68
4 Vizatimi i gurave ne Latex 72
5 PAKOJA PSTRICKS 82
N.L. Braha 3
6 IMPORTIMI I FIGURAVE DHE FOTOGRAFIVE
TE NDRYSHME NE LATEX 87
6.1 Importimi i gurave ne formatin bmp . . . . . . . . 87
6.2 Importimi i gurave ne formatin eps . . . . . . . . 88
7 Pershtatja e rrethines punuese 98
1 Hyrje
Se pari ne pika te shkurta po japim elementet themelore me ane
te cilave behet instalimi i programit ,per kete se pari duhet pasur
nje version te Latex-ut i cili mund te merret ne kete adrese :
dhe per pune me ekase te tije nevoitet edhe nje editor ,e per kete
mund te shfrytezohen disa (nje mori syresh),te cilet mund te mer-
ren ne kete adrese :
Ne ne kete liber shembujt e ilustruare dhe punen e realizuare do ta
bejme ne versionin 2.1 te Miktex-ut dhe editorin wintexshell.32.
Pas instalimit te Miktex 2.1 (p.sh ne diskun C),ateher behet edhe
ekstraktimi i Wintexshell.32 -it (gjithashtu p.sh ne diskun C) dhe
per shfrytezim te tije kemi disa mundesi te thirrjes se tije nga
dritarja e Windows-it ,e njera prej tyre do te jete edhe kjo e per-
shkruare si ne guren e meposhtme :
N.L. Braha 5
Ne menyne option te opcioni program calls merren keta
parametra :
Ne dialogun e pare merret
"C:\texmf\miktex\bin\latex -src-specials %f.tex"
, ne dialogun e dyte merret
"%P%F.log"
ndersa ne dialogun e trete merret opcioni
"C:\texmf\miktex\bin\yap -1 -s %l%f%e "%P%f.dvi"".
Kjo duket si ne guren meposhtme
Me ane te ketyre pershtatjeve mundesohet puna nga dritarja e
Windows-it ,si ne kompajllim te kodit ashtu edhe ne shikim te tije
,pa kaluare ne Dos . Me ane te parametrave te mesiperm eshte
mundesue puna si vijon :Gjithsahere kur deshirohet te punohet
me nje fajlle te caktuare ate duhet kerkuare si main le dhe me
pase behet kompajllimi me butonin tex dhe ne fund me butonin
preview behet shikimi i te dhenave te shenuara ne kuader te nje
fajlli.
N.L. Braha 7
1.1 Krijimi i nje fajlli dhe kompajllimi i tije
Ne kete paragrafe do te shohim se si behet krijimii i nje fajlli
dhe kompajllimi i tije ,ne trajten e vete me te thjeshte ,vertet
per kete llohet nga menyja le dhe ne te zgjedhim nje new
le ,me pase ne dritaren e re te paraqitur shenojme komandat e
meposhtme
\documentclass{ketu shenohet tipi i dokumentit}
\begin{document}
Ketu behet shenimi i te dhenave qe deshirojme
\end{document}
Fillimisht po ndalemi te tipi i dokumentit i cili duhet te precizohet
dhe llojet e dokumenteve te cilat mund ti realizojme ne kuader te
Latex-ut.Dallohen kato tipe themelore te shenimit te dokumentit
ne Latex :
1. Shenimi i tekstit si article
2. Shenimi i tekstit si report
3. Shenimi i tekstit si book
4. Shenimi i tekstit si slides
Tipi i pare i perdorimit merret kryesisht ne rastet e shenimeve
te shkurta per nga madhesia e tyre sasiore .Ky tip i shenimit
nuk preferohet te merret per shenime te librave apo monograve
pasi nuk mundeson paraqitjen e kapitujve ne menyre automatike.
Mirepo nje forme e realizimit te tije si liber apo edhe monogra
mundesohet me ane te perdorimit te tije ne kete trajte
\documentclass[twoside]{article}
Ne kete raste kjo realizohet me ane te seksioneve (section), nensek-
sioneve (subsection) si dhe nennenseksioneve (subsubsection).
Tipi i dyte i pershkruare me larte zakonisht perdoret per shenim
te raporteve te ndryshme ,mirepo edhe ky i fundit nuk eshte i
pershtashem per shenime te librave dhe monograve sikurse ai i
meparmi.Ndersa tipi i trete book,per dallim nga ata te meparsh-
mit eshte i konstruktuare per shenim te librave dhe monograve
,duke pase parasysh te gjithe elementet te cilat nevoiten per nje
shenim te librave apo edhe monograve duke perfshire ketu para se
gjithash elementet dalluese te tyre si c jane kapitujt etj.Ndersa tipi
i fundit i paraqitur me larte eshte tip i shenimit i cili na nevoitet
per paraqitje te sllajdeve .
Kjo ishte sa i perket tipit te shenimit te te dhenave ne kuader
te Latex-ut,me pase ne radhe ishte urdheri tjeter me ane te te
cilit tregohet se ku llon shenimi i te dhenave ne kuader te atij
documenti d.m.th shenimi i te dhenave mundesohet pas urdherit
\begin{document}
dhe ne fund te paraqitjes themelore te nje dokumenti ne La-
tex merret urdheri i cili tregon se ku duhet te perfundoje doku-
menti.Vlene te theksohet se per pune te metejme nevoiten edhe
klasa ndihmese te Latex-ut e te cilat duhet te thirren ne forme te
paketave (package) dhe kjo realizohte me venjen e tyre ne mes te
urdherit
dhe urdherit
\begin{document}
Nje paraqitje e tille do te dukej si me poshte
\usepackage{amssymb}
\begin{document}
\end{document}
* article, for few-page articles. * proc, for proceedings. * report,
for longer reports. * book for book-size undertakings. * letter,
N.L. Braha 9
which e.g. adds commands that specify eg. the address, opening,
recipients, closing and so on. See eg. example .ps or .pdf, which
come from this tex.
Note that exactly which of the commands like part, chapter,
section, subsection, subsubsection, paragraph, subpara-
graph and appendix are available depends on the document class
used in a particular document.
There are various other document classes that are commonly
installed (can depend on how old, minimal, or default your setup
is):
* extarticle, extreport, extbook, extletter, extproc, which are
simple variations that mostly add some exibility, for example al-
lowing you to specify the global font size as 8pt, 9pt, 14pt, 17pt
and 20pt (on top of historic 10, 11 and 12pt). * amsart, amsbook,
amsproc, alternatives from the American Mathematica Society.
Mostly stylistic changes; fairly interchangable with their non-ams
counterparts. Read this amslatex introduction. * For projector
or overhead sheets there are at least: o slides, in cooperation with
a halfway decent viewer (I believe it is tweaked primarily PDF,
but also other output formats) will allow you to create a simple
powerpoint-like slide presentation with relative ease. o beamer o
prosper is a pdfTeX-geared slide builder, that allows slide tran-
sitions, clickable navigation, some animations, a some styles that
are only barely less ugly than the powerpoint ones (depending on
who you ask). See e.g. this for examples of using prosper. o foils,
when you have installed FoilTeX * exam, made specically to do
layouting around exam questions, deal with the point system, etc.
See Using the exam document class * minimal * arbitrary
Ku me kete eshte mundesuare shfrytezimi i simboleve te pro-
gramit amstex.Ruajtja e fajllave ne kuader te Latex-ut reali-
zohet me prapashtesen .tex.kompajllimi i fajllit behet me ane te
urdherit tex ne opcionin e paraqitur ne shiritin e veglave apo
edhe ne menyne tex -compile,ndersa ekzekutimi i saje behet ne
me ane te priview apo edhe ne kuader te menyse tex-priview.
1.2 Simbolet e rezervuara ne Latex
Ne vazhdim japim simbolet te cilat jane te rezervuara per shenim
te te dhenave ne kuader te Latex-ut. Keto simbole jane :
# $ % ^ & _ { } ~ \
Shenimi i tyre behet duke perdorur shenjen e dhene dhe backslash-
in para tyre ,perveq vet bakcslash-it i cili duhet te shenohet si
\backslash.
Kjo paraqitet si me poshte si me poshte
\# \$ \% \^{} \& \_ \{ \} \~{}
1.3 Paraqitjet e ndryshme te madhesise se shkronjave
dhe madhesite e njohura nga Latexu
1.3.1 Njesite e te dhenave ne varesi te inqit
Ne vijim shohim madhesite te cilat njihen nga Latex dhe paraqit-
jen e tyre permese njesive matese ,per kete i marrim keto te dhena
ne forme te tabeles se paraqitur me poshte :
N.L. Braha 11
1 mm =milimeter 1/25 inch
1 cm =centimeter = 10 mm
1 in =inqi = 25.4 mm
1 pt =pika 1/72 inch
1 em perafersisht sa nje M
ne kuader te madhesise se
shenimit me kete fonte
1 ex perafersisht sa nje x
ne kuader te madhesise se
shenimit me kete fonte
1.3.2 Madhesite e shkronjave te dhena me ane te koman-
dave
Me poshte do te paraqesim urdherat themelore me ane te te cilave
behet denimi i madhesise se te dhenave me paradenim ,edhe
kete po e paraqesim ne kuader te nje tabele te dhene si me poshte
tipi i shenimit 10pt (e nenkuptueshme ) 11pt 12pt
tiny 5pt 6pt 6pt
scriptsize 7pt 8pt 8pt
footnotesize 8pt 9pt 10pt
small 9pt 10pt 11pt
normalsize 10pt 11pt 12pt
large 12pt 12pt 14pt
Large 14pt 14pt 17pt
LARGE 17pt 17pt 20pt
huge 20pt 20pt 25pt
Huge 25pt 25pt 25pt
1.3.3 Stilet e shenimit te te dhenave
Dallojme disa tipe te shenimit te tekstit ne kuader te Latex-ut dhe
po llojme nga ato me te njohurat si bold ,italic etj.Keto do ti
paraqesim ne kuader te nje tabele te dhene si me poshte e cila do
te pershkruaje tipin dhe zbatimin e saje ne kuader te shenimeve
te marra me vone:
1.4 Distancat horizontale dhe vertikale ne kuader te dokumentit
Gjate shenimit te tekstit sipas nevojes nevoitet edhe krijimi i hape-
sirave te trajtes si horizontale ashtu edhe vertikale ,relazimi i tyre
behet permes te urdherave te meposhtem :
distancat horizontale ne kuader te nej teksti te shenimit behet me
ane te urdherit
\hspace{ketu merren distancat e shenuara
N.L. Braha 13
larte si p.sh 2cm}
dhe me kete realizohet distanca e dhene 2cm ne mes te dy fjaleve
te nej teksti nga nje tjeter .Per caktimin e distancave vertikale
perdoret urdheri
\vspace{ketu merren distancat e shenuara larte si
p.sh 2inch}
.Le te shohim kete me ane te shembujve te meposhtem ,si ne kete
raste ne mes te ketyre fjaleve eshte lene nj ehapesire prej
2cm ,perveq kesaj mund t e marrim edh edistancat vertikale te
paraqitura si me poshte ne mes te ketij rreshti dhe atij te ardhmit
shenimi i rreshtit tjeter i cili eshte i larguare nga ai i meparmi per
3cm ne distance vertikale.
Paraqitja e hapesirave behet me ane te urdherave te paraqitur si
ne tabelen e meposhtme
Ne vazhdim do te shohim se si behet krijimi i distancave ne kuader
te formulave te ndryshem per te cilat urdherat e mesiperm nuk
vlejne .
1.5 Pershtatja e dokumentit sipas pozites
1.6 Shenimi i dokumentit ne qender
Per shenim te dokumentit ne qender perdoret komanda
center
dhe kjo tregohet si ne shembullin e meposhtem
\begin{center}
shenimi i tekstit
\end{center}
dhe me perdorim te ketyre komandave do te kemi kete paraqitje :
shenimi i tekstit
Perveq te shenimit te tekstit ne qender mundesohet edhe pershtatja
e gurave ,fotograve etj ne qender te dokumentit.
1.7 Shenimi i tekstit ne skaje
Kjo realizohet me ane te komandave
\flushleft(per shenim ne te majte)\\
dhe me ane te komandes \\
\flushright(per shenim ne te djathte)
Per kete ne vazhdim shohim shembujt me ane te cileve ilustrohen
urdherat e mesiperm.
N.L. Braha 15
Ne kuader te ketij shenimi eshte mundesue
shenimi tekstit ne te majte ,kjo do te thote
se orientimi i tije eshte bere sipas anes se majte pa i perdorur
distancat apo ndonje element tjeter per orientim .
Kjo paraqitje realizohet me perdorim te komandave te shenuara
si me poshte :
\begin{flushleft}
Ne kuader te ketij shenimi eshte mundesue \\ shenimi
tekstit ne te majte ,kjo do te thote \\ se orientimi i tije
eshte bere sipas anes se majte pa i perdorur
\end{flushleft}
Ne menyre anloge mundesohet shenimi i tekstit te orientuare ne
te djathte dhe kjo paraqitet me kete shemdbull te marre
Ne kuader te ketij shenimi eshte mundesue
shenimi tekstit ne te majte ,kjo do te thote
se orientimi i tije eshte bere sipas anes se majte pa i perdorur
shenimi i tekstit ne skaje te majte
shenimi i tekstit ne skaje te djathte
Shenimet e mesiperme realizohen me ane te komandave
{shenimi i tekstit ne skaje te majte \hfill}
{\hfill shenimi i tekstit ne skaje te djathte}
Vlene te theksohet edhe fakti se si behet kalimi nga nje rreshti ne
tjetrin i cili ne kete raste behet permes te shenimit te dy vizave
te pjerreta apo edhe permes te komandes newline e cila me rret
ne kete trajte
\newline
1.8 Shenimi i teksteve sipas numerimit te rreshtave te tyre
Per shenim te tekstit sipas numrimit te rreshtave te tije perdoren
disa komanda dhe mundesi te dhenimit te tyre disa prej tyre jane
edhe keto te dhena me poshte :
Shenimi me veqim te rreshtave te shenimit
Shenimi me numrim automatike te rreshtave te shenimit
Shenimi sipas deshires se paraqitjes se rreshtave te shenimit
Keto realizohen permes ketyre komandave te paraqitura me poshte
per secilin stil veq e veq ,llojme me ate te parin
Shenimi i rreshtit te pare
Shenimi i rreshtit te dyte
Shenimi i rreshtit te trete
Shenimi i rreshtit te katert
Shenimi i mesiperm eshte arritur perms kesaj komande te paraqi-
tur ne detale
\begin{itemize}
\item Shenimi i rreshtit te pare
\item Shenimi i rreshtit te dyte
\item Shenimi i rreshtit te trete
\item Shenimi i rreshtit te katert
\end{itemize}
Shenimi me ane te numrimit automatike te rreshtave ne kuader te
nje shenimi behet si me poshte
N.L. Braha 17
1. Shenimi i rreshtit te pare
2. Shenimi i rreshtit te dyte
3. Shenimi i rreshtit te trete
4. Shenimi i rreshtit te katert
Dhe kjo eshte arritur permese perdorimit te ketyre komandave te
dhena ne trajten e meposhtme
\begin{enumerate}
\item Shenimi i rreshtit te pare
\item Shenimi i rreshtit te dyre
\item Shenimi i rreshtit te trete
\item Shenimi i rreshtit te katert
\end{enumerate}
Ndersa paraqitja e fundit me shenim te rreshtave sipas formave
dhe deshirave behet si me poshte
Paraqitja e pare Shenimi i rreshtit te pare
Paraqitja e dyte Shenimi i rreshtit te dyre
Paraqitja e trete Shenimi i rreshtit te trete
Paraqitja e katert Shenimi i rreshtit te katert
Kjo realizohet me ane te komandave te shenuara me poshte
\begin{description}
\item[Paraqitja e pare] Shenimi i rreshtit te pare
\item [Paraqitja e dyte]Shenimi i rreshtit te dyre
\item [Paraqitja e trete]Shenimi i rreshtit te trete
\item [Paraqitja e katert]Shenimi i rreshtit te katert
\end{description}
1.9 Shenimi dhe paraqitja e komenteve ,shenimit te kuzuare etj
Ne kuader te nje dokument mundemi edhe te paraqesim (sheno-
jme) komente te ndryshme te cilat na nevoiten ne vazhdimesi ,kjo
realizohet me ane te komandes
1
\footnote{ketu shenohet komenti}
perveq paraqitjes se komentit ne kuader te nje shenimi mund
te marrim edhe shenime te kuzuara te paraqitura si ne vijim
shenimi i tekstit te kuzuare . Perveq paraqitjeve te mesiperme
mund te behet edhe paraqitja e simboleve te ndryshem gjuhe-
sore sic jane shkronjat e ndryshme te paraqitura si ne guren e
meposhtme
Ne vazhdimesi do te shohim se si behet paraqitja e shenimit te tek-
stit ne forme te kuzuare duke llue nga rrethina tabular e tutje,
per kete llojme se pari me rrethinen tabular,kjo realizohet si ne
1
ketu merret nje koment
N.L. Braha 19
shenimin e meposhtem ketu behet shenimi i tekstit te kuzuare
Per paraqitje te tekstit te kuzuare ne pozita te ndryshme vepro-
het me komandat e pozites qe i pershkruam me larte p.sh nese
deshirojme qe teksti te jete ne qender kjo veprohet keshtu
ketu behet shenimi i tekstit te kuzuare
Kjo e fundit eshte marre me keta urdhera(d,m,th edhe ajo e llimit
te tekstit te kuzuare)
\begin{tabular}{|c|}
\hline
ketu behet shenimi i tekstit te kufizuare \\
\hline
\end{tabular}
Te shohim se si eshte marre nje paraqitje e tille ,se pari me per
nje paraqitje te tille nevoitet rrethina tabular,me pas ne kuader
te saj ne vazhdimesi me kllapa te medha paraqiten kolonat te
cilat do te merren ne kuader te atij kuzimi ene kete raste eshte
marre vetem nje kolone e cilesuare si [c[,ku me shkronjen c
determinohet shenimi i tekstit ne kuader te asaj kolone qe ne
kete raste do te thote center(shenimi do te paraqitet ne qender
te kuzimit),perveq shenimit te tille ekzistojne edhe shenime te
tjera qe perdoren ne ate forme si [l[,[r[ dhe do te thote se
shenimi per te parin behet ne te majte (left) dhe per te dytin
ne te djathte (right).Me teje me ane te shenimit
\hline
behet kuzimi i dhenimit sipas vijave horizontale dhe ne rastin
tone tone nje shenim i tille eshte bere vetem me nje vije horizontale
dhe ne fund te cdo shenimi duhet te merret simboli i cili paraqet
perfundimin e nje rreshti e ai eshte
Ne vijim do te marrim edhe disa zbatime te rrethinese tabular
si ne shembujt vijuese ku shembulli i pare na paraqet nje nendarje
te rreshtave te tabele ne forme horizontale
shenimi i pare shenimi i dyte
shenimi i trete shenimi i katert
shenimi i peste shenimi i gjashte
shenimi i tete shenimi i nente
dhe kjo realizohet me ane t eparaqitjes se meposhtme
\begin{center}
\begin{tabular}{|r|l|}
\hline
shenimi i pare &shenimi i dyte \\
shenimi i trete & shenimi i katert \\ \cline{2-2}
shenimi i peste & shenimi i gjashte \\
\hline \hline
shenimi i tete & shenimi i nente \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
Ne paraqitjen e mesiperme si element i ri i cili paraqitet ne kra-
hasim me ata te meparshmit eshte ndarja ne mes te rreshtave e
cila behet me komanden cline2-2 dhe shprehja ne kllapa na
percaktojne shenimin e vijes horizontale me llim nga kolona e
numrit te pare ne mbarim me numrin e dyte te paraqitur, p.sh
nese kemi paraqitjen cline2-3, kjo nenkuptone se vija hori-
zontale do te shenohet me llim ne kolonen e dyte dhe mbaron ne
kolonen e trete, sikur te kishim cline1-1 do te kemi
N.L. Braha 21
shenimi i pare shenimi i dyte
shenimi i trete shenimi i katert
shenimi i peste shenimi i gjashte
shenimi i 7 shenimi i 8
shenimi 9 shenimi 10
shenimi i tete shenimi i nente
e cila ka kete shenimi te te dhenave
\begin{center}
\begin{tabular}{|r|l|}
\hline
shenimi i pare &shenimi i dyte \\
shenimi i trete & shenimi i katert \\
shenimi i peste & shenimi i gjashte \\
shenimi i 7 & shenimi i 8 \\ \cline{1-1}
shenimi 9& shenimi 10\\ \cline{2-2}
shenimi 11& shenimi 12\\
shenimi 13& shenimi 14\\
\hline \hline
shenimi i tete & shenimi i nente \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
Ne vazhdim marrim edhe nje paraqitje te nendarjeve horizontale
shenimi i pare shenimi i dyte shenimi 3
shenimi i trete shenimi i katert shenimi 4
shenimi i peste shenimi i gjashte shenimi 5
shenimi i 7 shenimi i 8 shenimi 6
shenimi 9 shenimi 10 shenimi dhjete
shenimi 11 shenimi 12 shenimi tjeter
shenimi 13 shenimi 14 shenimi i ri
shenimi i tete shenimi i nente shenimi 9
Paraqitja e mesiperme ka kete forme
\begin{center}
\begin{tabular}{|c|c|c|}
\hline
shenimi i pare &shenimi i dyte&shenimi 3 \\
shenimi i trete & shenimi i katert& shenimi 4 \\
shenimi i peste & shenimi i gjashte &shenimi 5\\
shenimi i 7 & shenimi i 8 & shenimi 6\\ \cline{3-1}
shenimi 9& shenimi 10& shenimi dhjete\\ \cline{2-1}
shenimi 11& shenimi 12& shenimi tjeter\\
shenimi 13& shenimi 14& shenimi i ri\\
\hline \hline
shenimi i tete & shenimi i nente &shenimi 9\\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
Edhe nje shembull i tabeles ne vijim:
\begin{tabular}{|l||l|l||l|l|}
\hline
&\multicolumn{2}{l|}{Singular}&\multicolumn{2}{l|}{Plural}\\
\cline{2-5}
&English&\textbf{Gaeilge}&English&\textbf{Gaeilge}\\
\hline\hline
1st Person&at me&\textbf{agam}&at us&\textbf{againn}\\
N.L. Braha 23
2nd Person&at you&\textbf{agat}&at you&\textbf{agaibh}\\
3rd Person&at him&\textbf{aige}&at them&\textbf{acu}\\
&at her&\textbf{aici}& & \\
\hline
\end{tabular}
Singular Plural
English Gaeilge English Gaeilge
1st Person at me agam at us againn
2nd Person at you agat at you agaibh
3rd Person at him aige at them acu
at her aici
Per me tej shohim se si behet nendarja e kolonave e cila nuk e
denuare ne llim ,kjo shihte me kete shembull
tung
shqiperi kosove maqedoni
Kjo eshte arritur me ane te kesaj paraqitje
\begin{center}
\begin{tabular}{|c|c|c|}
\hline
\multicolumn{3}{|c|}{tung} \\
\hline
shqiperi &kosove & maqedoni\\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
dhe komanda e cila na mundeson nendarjen sipas kolonave eshte e
dhene me multicolumna[b[,ku shenimi a paraqet numrin e
kolonave qe behet nendarja dhe shenimi b paraqet tipin e shenimit
ne ato kolona sic jane qender(c),majtas(l) dhe djathtas (r). Ne
vijim marrim kete shembull i cili na mundeson edhe nje nendarje
ne kuader te nje ndarje
tung
tung
prishtine presheve bujanoc
presheve bujanoc
ka kete paraqitje
\begin{center}
\begin{tabular}{|cc|c|}
\hline
\hline
\begin{tabular}{|c|c|c|}\hline\multicolumn{3}{|c|}{tung}\\
\hline prishtine& presheve & bujanoc \\ \hline
\end{tabular} & presheve & bujanoc \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
(prove)
tung
tung
prishtine presheve bujanoc
presheve bujanoc
\begin{center}
\begin{tabular}{|cc|c|}
\hline
\hline
\begin{tabular}{c|c|c|}\multicolumn{3}{c|}{tung}\\
\hline prishtine& presheve & bujanoc\\
\end{tabular} & presheve & bujanoc \\\hline
\end{tabular}
\end{center}
N.L. Braha 25
Forma tjera te rrethines tabular eshte edhe ky shembull i
paraqitur me poshte i cili na mundeson paraqitjen e vijave shtese
horizontale ne kuader te tabeles dhe kjo arrihet permes te koman-
des multirow, por paraprakisht thirret pakoja multirow:
Powers
504 3 2 0 1
540 2 3 1 0
Fuqia
gcd 2 2 0 0
lcm 3 3 1 1
\begin{tabular}{cc|c|c|c|c|}
\cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{\multirow{2}{*}{Powers}}&504&3&2&0&1 \\
\cline{2-6}
\multicolumn{1}{|c|}{} &
\multicolumn{1}{|c|}{540} & 2 & 3 & 1 & 0 \\
\cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{\multirow{2}{*}{Fuqia}}&gcd&2&2&0&0 \\
\cline{2-6}
\multicolumn{1}{|c|}{lcm} & 3 & 3 & 1 & 1 \\ \cline{1-6}
\end{tabular}
me kete paraqitje me te thjeshte
Powers
504 3 2 0 1
540 2 3 1 0
Fuqia
gcd 2 2 0 0
1cm 3 3 1 1
\begin{tabular}{cc|c|c|c|c|}
\cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{\multirow{2}{*}{Powers}}&504&3&2&0&1 \\
\cline{2-6}
540 & 2 & 3 & 1 & 0 \\ \cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{\multirow{2}{*}{Fuqia}}& gcd &2&2&0&0 \\
\cline{2-6}
1cm & 3 & 3 & 1 & 1 \\ \cline{1-6}
\end{tabular}
Powers
504 3 2 0 1
540 2 3 1 0
Powers
gcd 2 2 0 0
lcm 3 3 1 1
me kete paraqitje:
begin{tabular}{cc|c|c|c|c|}
\cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{\multirow{2}{*}{Powers}} &
\multicolumn{1}{|c|}{504} & 3 & 2 & 0 & 1 \\ \cline{2-6}
\multicolumn{1}{|c|}{540} & 2 & 3 & 1 & 0 \\ \cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{gcd} & 2 & 2 & 0 & 0 \\ \cline{2-6}
\multicolumn{1}{|c|}{lcm} & 3 & 3 & 1 & 1 \\ \cline{1-6}
\end{tabular}
N.L. Braha 27
tung
tung
text1 text2
1 2 3
\begin{tabular}{|c|c|c|c|c|}
\hline
\multicolumn{5}{|c|}{tung}\\
\hline
\multicolumn{3}{|c|}{tung}&
\multirow{2}{*}{text1}&\multirow{2}{*}{text2}\\
\cline{1-3} 1&2&3&&\\
\hline
\end{tabular}
nje shenim nje tjeter
kalo (ndale) 3.24
drita gjelber (drita e kuqe) 24,985.47
i cili ka kete paraqitje
\begin{center}
\begin{tabular}{llr}
\hline
\multicolumn{2}{c|}{nje shenim} &
\multicolumn{1}{c}{nje tjeter} \\
\hline
kalo & (ndale) & 3.24 \\
drita gjelber & (drita e kuqe) & 24,985.47 \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
--
Function
Argument
0 = 2
sin 0 1
cos 1 0
\begin{tabular}{| l| >{$}c <{$}| >{$}c <{$}|}
\hline
\backslashbox{ Function }{ Argument } & 0 & \pi =2\\
\hline
$\ sin $ & 0 & 1\\
\hline
$\ cos $ & 1 & 0\\
\hline
\end{tabular}
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
--
Function
Argument
0 = 2
sin 0 1
cos 1 0
\begin{tabular}{| c|c|c|}
\hline
\backslashbox{ Function }{ Argument } & 0 & \pi =2\\
\hline
$\ sin $ & 0 & 1\\
\hline
$\ cos $ & 1 & 0\\
\hline
\end{tabular}
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
--
Function
Argument
0 = 2
sin 0 1
cos 1 0
Ne vijim kemi nje paraqitje te rrethines tabular me kete shem-
bull:
N.L. Braha 29
1 2 3
4 5 6
7 8 9
dhe e cila ka kete paraqitje:
\begin{tabular}{ l | c || r | }
1 & 2 & 3 \\
4 & 5 & 6 \\
7 & 8 & 9 \\
\end{tabular}
Nje shembull tjeter:
1 2 3
4 5 6
7 8 9
me kete kod te paraqitjes:
\begin{tabular}{ l | c || r | }
\hline
1 & 2 & 3 \\
4 & 5 & 6 \\
7 & 8 & 9 \\
\hline
\end{tabular}
Ne vijim do te shohim se si eshte aplikuare pakoja e re multi row
Primes
2 3 5 7
Powers
504 3 2 0 1
540 2 3 1 0
Powers
gcd 2 2 0 0 min
lcm 3 3 1 1 max
me kete paraqitje te meposhtme:
\begin{tabular}{cc|c|c|c|c|l}
\cline{3-6}
& & \multicolumn{4}{|c|}{Primes} \\ \cline{3-6}
& & 2 & 3 & 5 & 7 \\ \cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{504} & 3 & 2&0&1& \\ \cline{2-6}
\multicolumn{1}{|c|}{540} & 2 & 3&1&0& \\ \cline{1-6}
\multicolumn{1}{|c|}{gcd}&2&2&0&0& min \\ \cline{2-6}
\multicolumn{1}{|c|}{lcm} &3&3&1&1& max \\ \cline{1-6}
\end{tabular}
Shohim edhe disa shenime te veqanta te cilat realizohen me ane
te rrethines tabular dhe te cilat jepen me keta shembuj ne vijim
shenimi i kuzuare pergjate tekstit pa lene hapesire ne mes
e cila realizohet me ane t eshprehjes se meposhtme
\begin{center}
\begin{tabular}{@{} l @{}}
\hline
shenimi i kufizuare pergjate tekstit pa lene
hapesire ne mes \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
Kete paraqitje na mundeson shenimi ndihmes ne rrethinen tabu-
lar qe merret ne trajten @ l@ dhe tregone se nivelimi behet
ne te dy anet me shenimet e mesiperme te marra ne te dy anet
,kjo dallon nga ky i meposhtmi i marre vetem ne nje ane,ndersa
shenja l esht eper lefte qe mund te jete r dhe c.
dhe ka kete paraqitje te shenimit
\begin{center}
N.L. Braha 31
\begin{tabular}{c @{}}
\hline
shenimi i kufizuare pergjate tekstit pa lene
hapesire ne mes \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
ku sic shihet orientimi eshte marre sipas anes se djathte nga eshte
edhe shenja e vene @.Mirepo nese largohen fare ato dy shen-
jat kuzuese qe e pershkojne tekstin ne gjatesi te shenimit do te
marrim se vlene kjo paraqitje
e cila merret me
\begin{center}
\begin{tabular}{r }
\hline
shenimi i kufizuare pergjate tekstit pa
lene hapesire ne mes \\
\hline
\end{tabular}
\end{center}
dhe vizat te cilat e mbulojne tekstin e shenuare ne skaje ne te dy
anet jane te terhequra me teper se sa teksti.
Shohim ne vazhdim edhe rrethina tjera te cilat na mundeso-
jne shenimin e tekstit sipas nje paraqitje te orientuare e nje nder
to eshte edhe rrethina array kjo realizohet per paraqitje te te
dhenave te orientuara e kjo shihet si ne shembulline meposhtem
shenimiidhene shenimiimarre
shenimiidyte dheshenimitjeter
Kjo paraqitje eshte mundesue permes te ketyre urdherave
$\begin{array}{|r|l|}
\hline
shenimi i dhene & shenimi i marre\\
\hline
shenimi i dyte & dhe shenimi tjeter\\
\hline
\end{array}
$
dhe siq shihet dallimi i vetem per kete paraqitje dhe asaj tabu-
lar po qendrone ne faktin se kjo rrethine punon ne kuader te for-
mulave te cilat paraqiten me shenjen e dollarit perderisa rrethina
tabular punon e pavarur prej perdorimit te shenjes se dollarit $
qe perdoret per paraqitje te formulave te ndryshme.Tjeter dallim
qe vlene te permendet eshte ai i paraqitjes se shenimit te ngjitur
ne kuadet te kuzimeve pavaresisht nga menyra e shenimit te tyre
e qe ne rastin e rrethines tabular nje ngjitje e te dhenave nuk
behet vetvetiu ,per ndarje te te dhenave ne kuader te nje formule
pra edhe ne kuader te nje rrethine array perdoret urdheri si me
poshte
shenimi i dhene shenimi i marre
shenimi i dyte dhe shenimi tjeter
Kjo eshte realizuare me ane te urdherave te meposhtem
$\begin{array}{|r|l|}
\hline
\textrm{shenimi i dhene} & \textrm{shenimi i marre}\\
\hline
N.L. Braha 33
\textrm{shenimi i dyte} & \textrm{dhe shenimi tjeter}\\
\hline
\end{array}
$
Perveq shenimeve te mesiperme merren edhe keto rrethina te reja
te shenimit te te dhenave sic eshte rrethina tabbing kj oparaqitje
e kesaj rrethine behet si me poshte
shenimi i kolones 1shenimi i kolones 2shenimi i kolones 3
shenimi i pare shenimi i dyte shenimi i trete
shenimi i katert shenimi i peste shenimi i gjashte
shenimi i shtate shenimi i tete shenimi i nente
Kjo paraqitje eshte realizuare me ane te urdherave te meposhtem
\begin{tabbing}
\textit{ shenimi i kolonese 1} \=
\textbf{shenimi i kolones se 2} \=
\texttt{shenimi i kolones se 3}\\
shenimi i pare \> shenimi i dyte \> shenimi i trete\\
shenimi i katert \> shenimi i peste \> shenimi i gjashte\\
shenimi i shtate \> shenimi i tete \> shenimi i nente\\
\end{tabbing}
1.10 Shenime te ndryshme te paraqitjes se tekstit
Ne kete paragraf do te shohim se si mund te parazqitet teksti ne
disa forma te ndryshme dhe kuzime te caktuara ,per kete llojme
me tekstin e kuzuara nga poshte me nje vize te drejte e kjo reali-
zohet me ane te ketij urdheri Ketu eshte bere nenvizimi i tekstit,kjo
eshte realizuare me ane te ketij urdheri
\underline{Ketu eshte bere nenvizimi i tekstit }
D.m.th nenvizimi eshte bere me ane te urdherit
\underline
Perveq parqitjes se tille ekzistojne disa paraqitje te kuzimeve ,
nenvizimeve e mbivizimeve te tekstit te cilat do ti paraqesim ne
vijim ,si mbivizimi behet me ane te urdherave te paraqitur me
poshte
Ketu eshte bere mbivizimi i tekstit ,kjo eshte realizuare me ane
te ketij urdheri
$\overline{\textrm{Ketu eshte bere mbivizimi
i tekstit } }$
7C0 hexadecimal
3700 octal
11111000000 binary
1984 decimal
Tabela tjeter
rabbit 12 sold
frog 3.5 pending
15.5
Edhe nje tabele tjeter
Overview
rabbit amp; 12 amp; sold
frog amp; 3.5 amp; pending
X/Y Poblaci?n
Edad Sevilla C?rdoba Madrid Teruel
20 23 34 56 87
25 22 56 76 23
X/Y Poblaci?n
20 23 34 56 87
25 22 56 76 23
N.L. Braha 35
X/Y Poblaci?n
20 23 34 56 87
25 22 56 76 23
X/Y Poblaci?n
20 23 34 56 87
25 22 56 76 23
X/Y Poblaci?n
20 23 34 56 87
25 22 56 76 23
C?digos Signicado
#c|,[gray]{.8}:& & # Crea
\multicolumn{c|}{3}{Tex}
con [gray]{.8}
#c|: & & # ?dem, sin colorear
#c,{blue}; texto & & Crea
\multicolumn{c}{1}{texto}
y esa celda la col-
orea con {blue}
#c; texto & & ?dem, sin colorear
#<#> & A?ade:
\cline{c-c}
donde c es la
columna donde
se encuentran
esos c?digos. Se
pueden repetir en
una misma la.
#< & & #> A?ade:
\cline{ci-cf}
donde ci es la
columna donde se
encuentra #. Se
pueden repetir en
una misma la.
hola que tal estas
1 a b c d
2 e f g h
3 i j otra prueba
4 k l m n
N.L. Braha 37
TIPOS DE VARIABLES (1) (2) (3) (5)
NOMINAL (1) caso
1.1
caso
1.2
caso
1.3
caso
1.4
caso
1.5
(2) caso
2.2
caso
2.3
caso
2.4
caso
2.5
ORDINAL DISCRETA (3) caso
3.3
caso
3.4
caso
3.5
(4) caso
4.4
caso
4.5
INTERVALO O RAZ?N (5) caso
5.5
Singular Plural
English Gaeilge English Gaeilge
1st Person at me agam at us againn
2nd Person at you agat at you agaibh
3rd Person at him aige at them acu
at her aici
2 Shenimi i shprehjeve matematike dhe formulave te
ndryshme
Gjate shenimit te formulave matematike perdoren shenjat e dol-
lareve ne llim te formules dhe ne fund te saje ,kjo realizohet ne
formen e vete me te thjeshte si me poshte x
2
+3x 4 = 0 dhe kjo
paraqitje eshte arritur permes ketij shenimi
$x^2+3x-4=0$
Ku sic po shihet kjo formule eshte shenuar ashtu qe fuqia e for-
mules ipet me ane te simbolit
^
dhe veqori tjeter themelore te kjo formule matematik eshte fakti se
kjo eshte shenuare ne vazhdimesi te tekstit te dhene .Per shenim te
formules ne nj erreshte ne vete pa qene forme vazhduese e ndonje
teksti duhet qe formula edhene te lloje me shenje te dy dollareve
dhe te perfundoje po ashtu me shenje te dy dollareve sikurse ne
shembullin e meposhtem
x
4
x
2

5
x 4
dhe kjo eshte arritur me ane te urdherave te shenuare me poshte
$$x^4-\frac{x}{2}-\sqrt[5]{x-4}$$
Me kete raste vlene te theksohet edhe paraqitja e formulave tjera
ne kuader te shprehjes se dhene si thyesa e cila paraqitet me ane
te relacionit
\frac{shprehja e numruesit }{shprehja e emeruesit}
Si dhe paraqitja e rrenjezimit e cila eshte shprehur me rrenjen e
3-te te shprehjes dhe paraqitet me ane te formules
\sqrt[ketu vie fuqia e rrenjes]{shprehja nen rrenje}
Ne kuader te formulave matematike mund te behet edhe shenimi
i nje teksti permes se komandes
\textrm{shenimi i tekstit sipas deshires}
Kjo ilustrohet me ane te shembullit te meposhtem
1 + 2 + + n
. .
nterma te marra
dhe eshte realizuare me ane te shprehjes se dhene me poshte
$$\underbrace{1+2+\cdots+n}_{n-\textrm{terma te marra} }$$
Ku si c po shihet venja e nje kllape nen shprehjen eshte arrtur me
komanden underbrace dhe venja e pikave ne mes te shprehjes
me ane te komandes cdots ku shkronja e pare center(qender)
paraqet venjen e pikave ne mes te shprehjes e cila mund te jete
N.L. Braha 39
edhe ldots e bene vendosjen e pikave me poshte se sa qendra si c
shihet ne shembullin vijuese
1 + 2 + . . . + n
. .
nterma te marra
,ndersa dots tregone per venjen e pikave ne ate shprehje. Per-
veq te paraqitjeve te mesiperme te formulave matematike te cilat
mund te paraqiteshin ne vazhdimesi dhe ne nje rreshte te veqante
nje paraqitje e tyre mund te behet edhe permes te urdherit dis-
playmath e qe merret ne trajte te kesaj forme
lim
n
n
n + 1

k
n=1
n
2
_
a=10
a=1
a sin a
dhe kjo realizohet me ane te kesaj paraqitje
\begin{displaymath}
\lim_{n\to\infty}{\frac{n}{n+1}\cdot {\sum_{n=1}^{k}{n^2}}
\cdot \int_{a=1}^{a=10}{a-\sin{a}}}
\end{displaymath}
e cila dallon nga paraqitja e formules ne vazhdim te tekstit qe
tregohet si me poshte lim
n
n
n+1

k
n=1
n
2
_
a=10
a=1
a sin a. Sic
shihet ne shprehjen e mesiperme eshte marre edhe limiti i nje vargu
i cili po paraqitet me ane te urdherit lim si dhe shigjeta e
cila merret me urdherin to,eshte marre gjithashtu edhe shenja
e innitit e cila paraqitet me infty,ndersa paraqitja e shumes
dhe te integralit behen me ane te urdherave sum dhe int ku
kujte e poshtem dhe te siperm merren me ane te simboleve
_ dhe ^ .
Marrim edhe nje paraqitje tjeter te formules se mesiperme me te
pershtatshme ne paraqitje
lim
n
n
n + 1

k
n=1
n
2
a=10
_
a=1
a sin a
dhe kjo realizohet me ane te kesaj paraqitje
\begin{displaymath}
\lim_{n\to\infty}{\frac{n}{n+1}\cdot {\sum_{n=1}^{k}{n^2}}
\cdot \int\limits_{a=1}\limits^{a=10}{a-\sin{a}}}
\end{displaymath}
Dhe sic shihet dallon nga paraqitjet paraprake per menyren e
shenimit te kujve te integralit ne qender te simbolit te integralit.
Ne vijim shohim se si behet paraqitja e distancave horizontale
dhe shenimi i tekstit ne kuader te formulave matematike ,per ket
ellojme me venjen e distancave si ne kete relacion
6
x
4
+4 x
7
5x ketu eshte lene nje distance ne mes te shprehjeve
1
3x
sin
_
4
_
ketu jane lene dy distanca ne kuader te formulave.
Kjo ka kete paraqitje
$$\sqrt[6]{x^4}+4 \quad x^7-5x \quad
\textrm{ketu eshte lene
nje distance ne mes te shprehjeve} $$$$
\frac{1}{3x} \qquad \sin\left(\frac{\pi}{4}\right)
\quad\textrm{ketu jane
lene dy distanca ne kuader te formulave}.$$
Ne vazhdim marrim edhe keto paraqitje te te dhenave te formulave
matematike si shenimi i numrave anash per formulat matematike e
kjo realizohet ne dy menyra themelore te tyre me ane te numrimit
ne menyre automatike dhe me ane te numrave qe ne deshirojme
me i vendose.Kjo e para realizohet me ane te komandeve si me
poshte
nhere
..
lim
n
n
n + 1
+ +
k
n=1
n
2
_
a=10
a=1
a sin a (1)
dhe paraqitja e saje eshte marre me ane te shprehjes se dhene me
relacionin
N.L. Braha 41
\begin{equation}
\overbrace{\lim_{n\to\infty}{\frac{n}{n+1}+\cdots+
{\sum_{n=1}^{k}{n^2}}\cdot \int_{a=1}^{a=10}
{a-\sin{a}}}}^{n-here}
\end{equation}
Me perseritjen e kesaj komande ne vazhdim do te behet numrimi
automatike i formulave matematike e kjo shihet ne kete relacion
_
n
k
_
A
shenimi mbi barazim
= B (2)
e cila eshte marre me ane te relacionit te meposhtem
\begin{equation}
\binom {n}{ k} \quad A\stackrel{\textrm{shenimi
mbi barazim}}{=}B
\end{equation}
Ne kuader te shenimeve te mesiperme jane marre edhe keto
relacione matematike si koecientet binomiale te paraqitur me
binomshprehja larteshprehja poshte ,me pase eshte marre
edhe shenimi i nje shprehje mbi nje tjeter me ane te relacionit
stackrelshenimi mbi ate qe vie ne kllapen tjetershenimi i marre.
Perveq paraqitjeve te marra me larte mundemi me be paraqitjen e
formulave matematike me numrim ne te majte (pasi ky me num-
rim ne te djathte eshte i nenkuptuare) ateher per paraqitje te
numrave te formulave ne ane te majte merret shenimi ne llim te
denimit te dokumentit me paraqitjen si me poshte
\documentclass[twoside,leqno]{article}
Ne vijim shohim se si behet numrimi i formulave me numrat sipas
deshires tone ,jo te marre ne menyre automatike e kjo realizohet
si me poshte
0<i<n
1<j<m
P(i, j) =
iI
1<j<m
Q(i, j)
(2.1)
Paraqitja e mesiperme eshte realizuare sipas formes se meposhtem
$$\begin{aligned}
\sum_{\substack{0<i<n \\ 1<j<m}}
P(i,j) =
\sum_{\begin{subarray}{l} i\in I\\
1<j<m
\end{subarray}} Q(i,j)
\end{aligned}\eqno(2.1)$$
Paraqitjet e mesiperme kane keto domethenie ,i pari substack
mundeson qe ne kuader te formules matematike te behet nje ndarje
e formave te shenimit pa mundesi te orientimit te te dhenave ,sh-
prehja tjeter subarray mundeson gjithashtu ndarje te te dhenave
ne kuader te nje formule por mundeson edhe orientim e te dhenave
ne kuader te asaj formule sic eshte rasti ketu ne kete shprehje me
radhitja nga e majta (me l-left ne subarray). Ne vazhdim
shohim edhe paraqitjen e shenimeve te veqanta sic jane matricat
,vlerat absolute etj.Fillojme me radhe se pari paraqesim matri-
cat.Matricat paraqiten ne formen e meposhtme
X =
_
_
x
11
x
12
. . .
x
21
x
22
. . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
_
_
dhe kjo paraqitje etille eshte mundesuar permes kesaj paraqitje te
te dhenave
\begin{displaymath}
\mathbf{X} =
\left( \begin{array}{ccc}
x_{11} & x_{12} & \ldots \\
x_{21} & x_{22} & \ldots \\
\vdots & \vdots & \ddots
\end{array} \right)
\end{displaymath}
N.L. Braha 43
Kjo paraqitje ka kete pershkrim ,llimisht eshte marre display-
math meqe ne vazhdim kemi te bejme me formula matematike
dhe per orientim te paraqitjes se te dhenave eshte marre rrethina
array ne vijim, me tej ne kuader te rrethines array merren
parametrat e paradenuare e qe ata ishin numri i kolonave ne ori-
entim dhe menyra e shenimit te tyre qe ne kete raste eshte ne te
tri rastet qender(c).Ne vazhdim te saje merren shenimet e te
dhenave te cilat ndahen me simbolin & ne mes veti dhe ne fund te
tyre shenimi i mbarimit te rendit me dy viza te trajtes -a.Ne l-
lim veq tjerash eshte marre edhe shenimi per percaktimin e kllapes
se majt eqe eshte te matricat dhe kjo eshte marre me shenjen per-
para left e cila mundeson paraqitjen e kllapes ne madhesi te te
dhenave (e qe do te shihet edhe ne vazhdim),kjo kllape eshte marre
edhe ne fund per mbyllje te kllapes se djathte.Ne vijim shohim se
si merren kllapat dhe shenimet e tjera dhe menyra e perdorimit
te tyre ,per kete marrim ne vijim disa shembuj dhe shohim se si
merren kllapat nga rasti ne raste,per kete marrim kete shembull
(
_
_
a b
c d
e f
_
_
A
B
) =
_
_
X
A
B
_
_
te i cili paraqitja e kllapave nuk eshte pershtate sipas madhesise se
te dhenave qe jane ne ate paraqitje dhe kjo paraqitje eshte marre
nga
$$(\begin{array}{c}
\left[\begin{array}{cc}
a&b\\c&d\\e&f\\\end{array}
\right]\\A\\B\\\end{array})
=\left( \begin{array}{c}
\textbf{X}\\A\\B\\\end{array}
\right)$$
Nese ne paraqitjen e dhene ne vend te kllapave te zakonshme qe
jane marre ne paraqitje marrim kllapat te cilat percjellin madhe-
sine ete dhenave te paraqituras ne formule ajo do te behet me ane
te komandes left(perkatesisht right) per kllapat e majta dhe
ato te djathta te cilat do ta percjellin shprehjen brenda tyre ne
tere madhesine e marre.Paraqitja e mesiperme ne kete raste do te
merre formen
_
_
_
_
_
_
_
_
a b
c d
e f
_
_
A
B
_
_
_
_
_
_
=
_
_
X
A
B
_
_
Kjo paraqitje eshte realizuare ne forme te ngjashme me ate te
shenuare larte dhe ka kete paraqitje
$$\left(\begin{array}{c}
\left[\begin{array}{cc}
a&b\\c&d\\e&f\\\end{array}
\right]\\A\\B\\\end{array}\right)
=\left( \begin{array}{c}
\textbf{X}\\A\\B\\\end{array}
\right)$$
Perveq te paraqitjes se kllapave (kjo paraqitje vlene edhe per vlerat
absolute dhe normat) sipas madhesise se shprehjes brenda tyre
kemi edhe disa madhesi tjera te tyre te paradenuara si ne kete
shembull te marre
_
(x + 1)(x 1)
_
2
Disa nga madhesite e paradenuara jane paraqitur me ane te rela-
cioneve te meposhtme
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
_
Keto kane kete paraqitje te te dhenave ,se pari per shembullin e
pare e me pase edhe per paraqitjen e kllapave(normave etj) tjera
do te kemi
shembulli i pare ka paraqitjen
N.L. Braha 45
$\Big( (x+1) (x-1) \Big) ^{2}$
kllapat tjera kane paraqitjen
$\big(\Big(\bigg(\Bigg($\quad
$\big\}\Big\}\bigg\}\Bigg\}$\quad
$\big\|\Big\|\bigg\|\Bigg\|$
Shohim ne vijim edhe disa paraqitje tjera te rrethines array me
shembujt vijuese,nje nder to eshte edhe paraqitja e trekendeshit
te paskalit mbi koecientet binomiale te dhene me shembullin e
meposhtem
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
Kjo paraqitje e marre me larte eshte realizuare me ane te ketyre
komandave
$$
\begin{array}{ccccccccccc}
&&&&&1&&&&&\\
&&&&1&&1&&&&\\
&&&1&&2&&1&&&\\
&&1&&3&&3&&1&&\\
&1&&4&&6&&4&&1&\\
1&&5&&10&&10&&5&&1\\
\end{array}
$$
Nje paraqitje tjeter me ane te rrethines array eshte edhe kjo
paraqitje emeposhtme
y =
_
_
_
a nese vlene d > c
b + x nese merret parasysh koha
l diteve me dielle
kjo paraqitje e mesiperme eshte marre me trajten
\begin{displaymath}
y = \left\{ \begin{array}{ll}
a & \textrm{nese vlene $d>c$}\\
b+x & \textrm{nese merret parasysh koha}\\
l & \textrm{diteve me dielle}
\end{array} \right.
\end{displaymath}
Ne vijim shohim edhe disa paraqitje te rrethines array qe ipen
me shembujt e meposhtem
O E
f
E
g
E
0
p q r
O F
f
F
g
F
O
dhe paraqitja e mesiperme eshte arritur me ane te kesaj shprehje
$$
\begin{array}{ccccccccc}
O&\longrightarrow& E^{}&
\stackrel{f}{\longrightarrow}&E&
\stackrel{g}{\longrightarrow}&E^{"}&\longrightarrow& 0\\
&&\downarrow\lefteqn{p}&&\downarrow
\lefteqn{q}&&\downarrow\lefteqn{r}\\
O&\longrightarrow &F^{} &
\stackrel{f}{\longrightarrow}&F&
\stackrel{g}{\longrightarrow}&F^{"}&\longrightarrow &O
\end{array}
$$
N.L. Braha 47
Nje trajte tjeter e cila mundesohet me ane te rrethines array
esht edhe kjo paraqitje e meposhtme
_
1 2 a f h b + c
3 4 f + g + h + y h + g c
_
dhe ka kete paraqitje te dhene me ane te shprehjes
\begin{displaymath}
\left(\begin{array}{c|c|r|l}
1 & 2&a-f-h&b+c \\
\hline
3 & 4& f+g+h+y&h+g-c
\end{array}\right)
\end{displaymath}
Ne kuader te rrethines array dallohet edhe nenrrethina e saje
eqnarray per paraqitje te disa relacioneve matematike pernjeher
dhe me numrim automatike te tyre e cila na paraqitet ne shem-
bullin vijuese
f(x) = cos x (3)
f
/
(x) = sin x (4)
_
x
0
f(y)dy = sin x (5)
dhe kjo eshte marre nga ky shenim
\begin{eqnarray}
f(x) & = & \cos x \\
f(x) & = & -\sin x \\
\int_{0}^{x} f(y)dy & = & \sin x
\end{eqnarray}
Ne kuader te nje formule matematike me numrim te saje shpesh
here numri i saje na paraqet problem per paraqitje nese formula
eshte mjafte e gjate sikurse ne shembullin vijuese
_
_
_
_
a
1
t a
12
t . . . a
1n
t
a
21
t a
22
t . . . a
2n
t
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
a
n1
t a
n2
t . . . a
nn
t
_
_
_
_
+
(t)E
t
h+
(t)E
t
h
(t)E
t
h
(t)E
t
h
(6)
paraqitja e numrit te tille me formulat e zakonshme nuk eshte
mundesue sipas deshires tone e kjo eshte marre me kete urdher
\begin{equation}
\begin{pmatrix}
a_{1}t & -a_{12}t &\dots &-a_{1n}t\\
-a_{21}t&a_{22}t &\dots& -a_{2n}t\\
\hdotsfor[2]{4}\\
-a_{n1}t&-a_{n2}t&\dots&a_{nn}t
\end{pmatrix}
+\overrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
+\underrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
+\underleftrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
+\overleftrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
\end{equation}
Per paraqitje te mire sipas deshires se numrave te formulave kur
ato jane me te gjata se sa paraqitja horizontale e paraqitjes se
etes merren keto urdhera te meposhtme
sin x = x
x
3
3!
+
x
5
5!

x
7
7!
+ (7)
N.L. Braha 49
apo per shembullin e mesiperm kjo paraqitje arrihet me ane te
ketij relacioni
_
_
_
_
a
1
t a
12
t . . . a
1n
t
a
21
t a
22
t . . . a
2n
t
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
a
n1
t a
n2
t . . . a
nn
t
_
_
_
_
=
(t)E
t
h +
(t)E
t
h
(t)E
t
h
(t)E
t
h (8)
dhe keto kane keto paraqitje ne radhe te marre llimisht e para
e me pas edhe e dyta ku orientimi i formulave eshte marre sipas
barazimit qe ndodhet ne mes te tyre
\begin{eqnarray}
\sin x & = & x -\frac{x^{3}}{3!}
+\frac{x^{5}}{5!}-{}
\nonumber\\
& & {}-\frac{x^{7}}{7!}+{}\cdots
\end{eqnarray}
dhe tjetra ne radhe
\begin{eqnarray}
\begin{pmatrix}
a_{1}t & -a_{12}t &\dots &-a_{1n}t\\
-a_{21}t&a_{22}t &\dots& -a_{2n}t\\
\hdotsfor[2]{4}\\
-a_{n1}t&-a_{n2}t&\dots&a_{nn}t
\end{pmatrix}&=&\overrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
+\underrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}\nonumber\\
&&{}+\underleftrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
+\overleftrightarrow{\psi_\delta(t)E_{t}h}
\end{eqnarray}
\hdotsfor[2]{4}
shenimi i ketille tregone se numri i pare paraqet shpeshtesine
e pikave ndersa i dyti se sa kolona vazhdonje
paraqitjen pikat
kjo duket si ne vijim:
_
_
_
_
a
1
t a
12
t . . . a
1n
t
a
21
t a
22
t . . . a
2n
t
. . . . . . . . . . . . .
a
n1
t a
n2
t . . . a
nn
t
_
_
_
_
=
(t)E
t
h (9)
(10)
qe tregone se pikat kane vazhduare vetem 3 kolona.
dhe kane kete domethenie ,llohet me rrethinen eqnarray me
pas orientimi sipas nje simboli ne kete raste sipas barazimit be-
het me ane te shenjave &=& duke vendosur ne te dy anet e
asaj shenje orientuese sipas te ciles do te behet orientimi i tere
shprehjes ,me tej per perfundim te nje rreshti te pare vehet shenja
nonumber dhe si zakonisht shenja per perfundim te rreshtit dy
me pas ne rreshtin e ri vehen dy shenja && radhazi me dy kl-
lapa .Nje paraqitje tjeter e formulave te tilla me orientime ne te
majte pa orientim sipas nje simboli ne relacion behet me ane te
ketyre urdherave
cos x = 1
x
2
2!
+
+
x
4
4!

x
6
6!
+ (11)
me kete paraqitje
\begin{eqnarray}
\lefteqn{ \cos x = 1
-\frac{x^{2}}{2!} +{} }
\nonumber\\
& & {}+\frac{x^{4}}{4!}
-\frac{x^{6}}{6!}+{}\cdots
\end{eqnarray}
N.L. Braha 51
Shohim ne vijim edhe disa paraqitje te shprehjeve matematike
M
n
(z) =
n+1
F
n
_
k + a
0
, k + a
1
, . . . , k + a
n
k + c
1
, . . . , k + c
n
; z
_
kjo paraqitje ka kete forme
\begin{displaymath}
M_{n}(z)={}_{n+1}F_{n}\biggl({k+a_{0},\atop\phantom{kc_1}}
{k+a_1,\dots,k+a_n
\atop k+c_1,\dots,k+c_n};z\biggr)
\end{displaymath}
ne paraqitjen e mesiperme si element i ri eshte shenimi i koman-
des phantom me te cilen mundesohet shenimi i zbrazesise ne
elementin e pare te klapes d,m,th rroli i kesaj komande eshte ru-
ajtja e vendit te zbrazet per nje shprehje te caktuare ,e kjo shihte
me se mire ne kete shembull
12
6
C me versionin
12
6
C
qe ka kete paraqitje te meposhtme
\begin{displaymath}
{}^{12}_{\phantom{1}6}\textrm{C}
\qquad \textrm{me versionin} \qquad
{}^{12}_{6}\textrm{C}
\end{displaymath}
si dhe shenimi i komandes atop i cili ka po te njejtin rrole sikurse
binom por atop mundeson shenimin e te dhenave njera mbi
tjetren pa i shenuare kllapat anash qe u paraqitke te binom.Kjo
mund te ilustrohet edhe me kete shembull te meposhtem
k
ij
me alternative
k
ij
dhe ka kete paraqitje te te dhenave
\begin{displaymath}
\Gamma_{ij}^{\phantom{ij}k}
\qquad \textrm{versus} \qquad
\Gamma_{ij}^{k}
\end{displaymath}
Sic shihet me ane te komandes phantom eshte ruajtur vendi
(hapesira )e indeksit ij qe ndodhet poshte me nje hapesire te
tille larte . Nje shprehje tjeter eshte edhe kjo
Shenimi i nje kolone
sin 2x = 2 sin x cos x (NB.02.2005)
Shenimi i tri kolonave (ne perputhshmeri me paraqitjen dy
koloneshe)
F(z) = a
0
+
a
1
z
+
a
2
z
2
+ +
a
n1
z
n1
+ R
n
(z),
n = 1, 2, . . . ,
F(z)
n=0
(NB.20.02.2005)
Paraqitjet e tilla jane marre si meposhte
\begin{itemize}
\item Shenimi i nje kolone
$$
\sin2x=2\sin x\cdot \cos x \eqno(\hbox{NB.02.2005})
$$
\item Shenimi i tri kolonave (ne perputhshmeri me
paraqitjen dy koloneshe)
$$
\displaylines{F(z)=
a_0+\frac{a_1}{z}+\frac{a_2}{z^2}+\cdots+
\frac{a_{n-1}}{z^{n-1}}+R_n(z),\cr
\hfill n=1,2,\dots\,,\cr
\hfill F(z) \sim\sum_{n=0}^\infty\qquad\qquad
\hfill \llap{(NB.20.02.2005)}
}$$
N.L. Braha 53
\end{itemize}
Shenimet e reja qe jane paraqitur me larte kane keto domethenie
,shenimi ne tri kolona (apo edhe me shume ) eshet arritur me
komanden displaylines ,me komanden cr ne fund te rreshtit
tregohet se rreshti i ri llon me poshte se sa rreshti qe eshte marre
me llim ne qender te tije ,me komanden hll behet shtyrja e
te dhenave ne njeren ane te rreshtit dhe ne rastin konkrete ato
shtyhen ne te djathte.
2.1 Shenimi i disa funksioneve matematike
Ne vazhdim do te paraqesim paraqitjen e disa funksioneve matem-
atike
2.2 Shenimi i simboleve te ndryshme matematike
Shenimi i disa akcenteve
shenimi i duhur paraqitja shenimi i duhur paraqitja
hata a checka a
tildea a acutea a
gravea ` a dota a
ddota a brevea a
bara a veca a
widehatA

A widetildea

A
ddote e ddotE

E
cc c Ca C
Nje paraqitje e shkronjave te vogla te alfabetit greke
shenimi paraqitja shenimi paraqitja
alpha beta
gamma delta
epsilon varepsilon
zeta eta
theta vartheta
iota kappa
lambda mu
nu xi
o pi
varpi rho
varrho sigma
varsigma tau
upsilon phi
varphi chi
psi omega
Nje paraqitje e shkronjave te medha te alfabetit greke
Gamma Lambda
Sigma Psi
Delta Xi
Upsilon Omega
Theta Pi
Phi
N.L. Braha 55
Relacionet binare
alpha beta
gamma delta
epsilon varepsilon
zeta eta
theta vartheta
iota kappa
lambda mu
nu xi
o pi
varpi rho
varrho sigma
varsigma tau
upsilon phi
varphi chi
psi omega
Ne vijim shohim nje mori te simboleve matematike te dhena
me ane te shenimeve te meposhtme .Fillojme kete me paraqitjen
e ndryshme te pikeve vazhduese qe na paraqiten ne disa raste te
shenimit te formaulave te ndryshem matematike.Se pari nisemi
nga paraqitja horizontale e pikeve ,kjo realizohet si me poshte
a b apo edhe me a . . . b ,ku dallimi qendron ne faktin (sic edhe
shihet) se komanda epara lejon vendosjen e tyre ne qender te for-
mulave te marra ndersa komanda e dyte lejon paraqitjen e pikeve
ne fund te formulave te marra.Keto realizohen me ane te ketyre
paraqitjeve
$a\cdots b$
dhe me
$a\ldots b$
Forma tjera paraqitese te pikeve jane te shenuara me poshte
.
.
.,
.
.
.
te cilat paraqitenme format e meposhtme
$\vdots$
dhe
$\ddots$
Shenime te tjera te cilat vlejn te permende jane edhe keto te
meposhtmet ,si shenimi i shkranjave te meposhtme N me te cilen
shkronje zakonisht behet shenimi i bashkesise se numrave natyrale
,me tej me radhe bashkesite tjera te numrave Z ,Q,R si dhe C.Te
gjitha keto shenime jane marre me ane te shenimve te meposhtme
$\mathbb{N}$
Ku perveq paraqitjes se komandes se mesiperme duhet te behte
edhe thirrja e paketes amssymb,d.m.ht ne llim te percaktimit
t epreambules duhet te merret shenimi si me poshte
\documentclass{article}
\usepackage{amssymb, amsmath}
Me kete qe u tha me siper njeherit u tregue se si behet thirrja e
nje pakete te cakktuara e cila na nevoitet per ndonje shenim te
caktuare ,paketa e mesiperme eshte paketa e american symbols
dhe american matrhs te cilat jane shume te pershtatshme sa i
perkete shenimit te simboleve dhe shenjave matematike. Ne vijim
shohim edhe disa simbole tjera te cilat nevoitet per me i permend
,nje nder to eshte edhe shenimi i simbolit te eurove per t ecilat
nevoitet te thirret paketa usepackage[ocial]eurosym ,mbasi te
kemi marre nje pakete te tille atehere mundemi me be shenimin
e shenjes se euros dhe ate te paraqitur si ne tabelen vijuese e,me
pas kemi shenimin e,e
N.L. Braha 57
Simbolet matematike
Operacionet binare
Operatoret dhe rrjedhimet logjike
N.L. Braha 59
Shenimet e simboleve anash
Shenimet te veqanta te simboleve
N.L. Braha 61
Shenimet te paketes AMS
Shenimet e relacioneve ne AMS
N.L. Braha 63
Paraqitja e rrjedhimeve ne pakon AMS
Paraqitja e rrjedhimeve dhe relacioneve ne pakon AMS
N.L. Braha 65
Paraqitja e relacioneve binare ne pakon AMS
Paraqitja e simboleve te ndryshme ne pakon AMS
Paraqitja e menyrave te shenimit sipas pakove
Ne vijim shohim komanda tjera ne lidhje me menyrat e shenimit
te tekstit dhe formulave ne Latex ,nese ne vijim kemi nj etekst
te shenuare me shkronja te vogla ateher ai si teresi kthehet ne
te medha (dhe anasjelltas ) me ane te komandes MakeUpper-
case(MakeLowercase) dhe kjo shihet ne kete shembull te marre
KETU ESHTE BERE SHENIMI I NJE TEKSTI NE SHKRONJA
TE VOGLA DHE ME KOMANDAT E MESIPERME ESHTE
KTHYE NE SHKRONJA TE MEDHA ,njesoje veprohet kur nje
N.L. Braha 67
tekst eshte i shenuare me shkronja te medha per tu kthyer ne
shkronja te vogla.Kjo eshte realizuare me
\MakeUppercase{ketu eshte bere shenimi i
nje teksti ne shkronja
te vogla dhe me komandat e mesiperme
eshte kthye ne shkronja te medha }
Me komanden e meposhtme do te shohim se si behet rinumrimi i
eteve vijuese ne kuader te nje dokumenti
2.3 Tipe te veqanta te shenimit te tekstit
Ne vijim do te permendim disa shenime te veqanta te shenimit te
tekstit ,llojme me nae te shenimit calligraphic i cili shenohet
me ane te shprehjes /B(,kjo eshte marre me ane te urdherit te
meposhtem
$\mathcal{ABC}$
Perveq shenimit te tille t etipit kaligrak dallojme edhe tipe tjera
te shenimit sic jane keta ne vijim ABC,ABC,ABC,ABC,te cilat jane
marre me ane te urdherave te meposhtem
$\mathrm{ABC}$
$\mathbf{ABC}$
$\mathsf{ABC}$
$\mathtt{ABC}$
Shenime tjera te shkronjave jane dhene me shprehjet shenimi i
perforcuare me dy vija
::::::::::
shenimi
::
i
:::::::::::::::
sharrezuare
:
keto merren me
ane te urdherave te meposhtem dhe thirrja e klases ulem ndersa
shenimi i meposhtme ABC ,= ABC ,= /B( eshte marre me
thirrjen e paketave euscript dhe eufrak si dhe me paraqitjen
e meposhtme
2.4 Kalimi ne faqen e re ,rinumerimi etj
Ne kete paragraf do te shohim se si behet kalimi ne nje faqe te re
,kjo arrihet me ane te komandes
\newpage
Perveq kalimit ne nje faqe te re nganjehere na nevoitet edhe llimi
i numrimit te ri te nje teksti sic po veprojme ne vijim:
\setcounter{page}{297}
Shenimi ne dy kolona behet si me poshte: twocolumn.Shenimi
i tekstit ne disa kolona behet me ane te paraqitjes se dhene multi-
column3cpo veprojme,ku kjo do te thote se shenimi i pare eshte
numri i kolonave ,i dyti paraqet poziten e tekstit ne kolona (r-
right,l-left,c-center) dhe ne paraqitjen e trete teksti i shenuare.
3 Thirrja e paketave te ndryshme
Shenimi i pakove (package) te ndryshme.
Me ane te tabeles se meposhtme do te japim shumicen e pake-
tavepackage me te cilat mundesohet thirrja e elementeve dhe sim-
boleve te ndryshme.
N.L. Braha 69
emri i paketes funksioni i paketes
afterpage Voer een commando uit
algorithms Omgevingen voor algorit
amsmath AmSLaTeX: Umatical Sovooral voor
wiskundige formules
amssymb Extra symbolen van de A
array Uitbreiding van de array en ta
babel Meertalige en niet-engelse do
beton Fonts die gebruikt zijn in Knut
bibunits Bibliogra e per sectie
calc Maakt het mogelijk om te reken
caption Aanpassing van gure en ta
caption2 Verbeterde versie van capti
changebar Gebruik van changebars
chapterbib Bibliogra e per hoofdstuk
chess Afdrukken van schaakdiagram
cite Sorteren en samenvoegen van nu
color Het gebruiken van kleur in tekst
colortab Gebruik kleur in tabellen
dcolumn Decimale getallen uitlijnen op
delarray Delimiters (haken e.d.) om ar
deleq Flexibele nummering van vergelij
eepic Uitbreiding van picture
enumerate Aanpassing van de nummeri
epsg Het invoegen van Postscript plaa
eqnarray Generalizatie van de eqnarray
euler Gebruik van de euler fonts in mat
fancybox Fancy boxes, o.a. boxes om als
fancyhdr Aanpassing van pagina header
oat Aanpassing van gure an table en
Vijon shenimi i pakove
shenimi funksioni
oatt Een pakket vergelijkbaar met pici
formlett Het prodiceren van seriebrieven
ftnright Zet voetnoten in de rechterkolom
geometry Selecteer niet-standaard pagina
graphics Het invoegen van Postscript plaa
graphicx Het invoegen van Postscript plaa
harvard De Harvard bibliography style fam
hhline Flexibeler horizontale en verticale lijn
ifthen Conditionale expressies in L A T E
indentfrst Spring de eerste alinea na een
index Gebruik van meer dan en index in
lastpage Refereer het aantal paginas in
longtable Tabellen die langer zijn dan ee
lscape Afwisselen van portraitlandscapel
ltxtable Combineer longtable en tabularx
minitoc Inhoudsopgave per hoofdstuk
moreverb Uitbreidingen van verbatim
multicol Meerkoloms documenten, evt. a
musictex Muziek afdrukken
newalg Afdrukken van algoritmen zoals
overcite Citeer m.b.v. superscript
picins Plaatjes naast een tekst
psfrag Kan teksten in EPS plaatjes verv
pstricks Gebruik Postscript constructies
rawfonts Gebruik ongedocumenteeerde
rcs Gebruik RCS keywords in een docu
rotating Roteren van (o.a.) plaatjes
seminar Seminar: een uitgebreider pakk
showkeys Laat label, ref, cite en bib ke
showlabels Laat label commandos in d
Vazhdon shenimi i pakove
N.L. Braha 71
emri pershrimi i rrolit te paketes
stmaryrd Allerlei nieuwe symbolen voo
subeqnarray Equation array met sub-nu
subgure Verdeel een guur in sub- g
supertab Nog een pakket voor tabellen o
tabularx Tabular die automatisch de pagi
theorem Uitbreidingen voor de theorem o
varioref Intelligente pagina referenties
verbatim Uitbreiding van de verbatim om
wasysym Diverse nieuwe symbolen
wrapg Nog een pakket voor text naast
xr Referenties naar andere L A T E X do
xspace Denieer commandos die geen sp
xypic Commutatieve diagrammen
Header-i dhe Footer-i
Kjo realizohet permes disa komandave te cilat do ti permendim
ne vijm:
Fillojme me komanden e shenimit te nje header-i te vetem ne te
gjitha ete e paraqitjes se te dhenave ,kjo realizohet me ane te
ketyre komandave:
\pagestyle{myheadings} \markright{shenimi qe deshirojem me u
paraqite }ose ne trajten \pagestyle{myheadings} \markleft{shenimi
qe deshirojem me u paraqite }
Shohim se si behet kjo me nje shembull ,(merre shembullin),perveq
paraqitjes se hederit ne te gjitha etat njesoje ,mund te behet edhe
paraqitja e hederit ne faqe cifte dhe teke veq e veq ,per kete se
pari merret forma paraqitese e dokumentit (e cila behet ne pa-
radenim) dhe ne rastin kur jemi duke punuare ne paradenimin
article atehere paraqitja e hederit ne faqe qifte dhe teke veq e
veq behet ne kete menyre
\documentclass[twoside]{article}
\pagestyle{myheadings}
\markboth{shenimi i njeres faqe }{shenimi i faqes tjeter }
Perveq paraqitjes se mesiperme te hederit,ne formen myhead-
ings ,kemi edhe paraqitje tjera te tyre ,e nje nder to eshte edhe
stili fancyheader kjo realizohet ne kete menyre :
4 Vizatimi i gurave ne Latex
Kete paragraf do t ailustrojme m eshmbuj dhe ne kete forme do
te shohim menyrat se si behen vizatimet ne Latex ,llojme me nje
shembull .
Shembulli 1.
_
g
Kjo ka kete paraqitje

\setlength{\unitlength}{1mm}
\begin{picture}(80,60)
\put(10,10){\circle{6}}
\put(10,10){\circle*{2}}
\put(0,0){\line(1,2){20}}
\put(0,20){\vector(1,0){20}}
\end{picture}\\
dhe kete koment te meposhtem ....
Nje paraqitje tjeter eshte edhe kjo
N.L. Braha 73
Shembull 2.
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
'
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Ka ket eparaqitje
\setlength{\unitlength}{5cm}
\put(0,0){\line(0,1){1}}
\put(0,0){\line(1,0){1}}
\put(0,0){\line(1,1){1}}
\put(0,0){\line(1,2){.5}}
\put(0,0){\line(1,3){.3333}}
\put(0,0){\line(1,4){.25}}
\put(0,0){\line(1,5){.2}}
\put(0,0){\line(1,6){.1667}}
\put(0,0){\line(2,1){1}}
\put(0,0){\line(2,3){.6667}}
\put(0,0){\line(2,5){.4}}
\put(0,0){\line(3,1){1}}
\put(0,0){\line(3,2){1}}
\put(0,0){\line(3,4){.75}}
\put(0,0){\line(3,5){.6}}
\put(0,0){\line(4,1){1}}
\put(0,0){\line(4,3){1}}
\put(0,0){\line(4,5){.8}}
\put(0,0){\line(5,1){1}}
\put(0,0){\line(5,2){1}}
\put(0,0){\line(5,3){1}}
\put(0,0){\line(5,4){1}}
\put(0,0){\line(5,6){.8333}}
\put(0,0){\line(6,1){1}}
\put(0,0){\line(6,5){1}}
\end{picture}
dhe ka kete koment ,,,,,,
Shembulli 3.
.
.
.
.
.
.
>
>
>
>
>
>
>
>
>
y
g
g
g
g
g
gy
Ka kete paraqitje
\put(30,20){\vector(1,0){30}}
\put(30,20){\vector(4,1){20}}
\put(30,20){\vector(3,1){25}}
\put(30,20){\vector(2,1){30}}
\put(30,20){\vector(1,2){10}}
\thicklines
\put(30,20){\vector(-4,1){30}}
\put(30,20){\vector(-1,4){5}}
\thinlines
\put(30,20){\vector(-1,-1){5}}
\put(30,20){\vector(-1,-4){5}}
\end{picture}
N.L. Braha 75
dhe kete koment.......
Shembull 4.
,_
`
_
_
,__
_
`
_
`
_
`
_
`
_
_
, g _
Ka kete paraqitje
\begin{picture}(60, 40)
\put(20,30){\circle{1}}
\put(20,30){\circle{2}}
\put(20,30){\circle{4}}
\put(20,30){\circle{8}}
\put(20,30){\circle{16}}
\put(20,30){\circle{32}}
\put(40,30){\circle{1}}
\put(40,30){\circle{2}}
\put(40,30){\circle{3}}
\put(40,30){\circle{4}}
\put(40,30){\circle{5}}
\put(40,30){\circle{6}}
\put(40,30){\circle{7}}
\put(40,30){\circle{8}}
\put(40,30){\circle{9}}
\put(40,30){\circle{10}}
\put(40,30){\circle{11}}
\put(40,30){\circle{12}}
\put(40,30){\circle{13}}
\put(40,30){\circle{14}}
\put(15,10){\circle*{1}}
\put(20,10){\circle*{2}}
\put(25,10){\circle*{3}}
\put(30,10){\circle*{4}}
\put(35,10){\circle*{5}}
\end{picture}
dhe ka kete koment ......
Shembull 5.
r
r
r
r
r
r
A
B
C
a
b
c
F =
_
s(s a)(s b)(s c)
s :=
a + b + c
2
Me paraqitje
\thicklines
\put(1,0.5){\line(2,1){3}}
\put(4,2){\line(-2,1){2}}
\put(2,3){\line(-2,-5){1}}
\put(0.7,0.3){$A$}
\put(4.05,1.9){$B$}
\put(1.7,2.95){$C$}
\put(3.1,2.5){$a$}
\put(1.3,1.7){$b$}
\put(2.5,1.05){$c$}
\put(0.3,4){$F=
\sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}$}
\put(3.5,0.4){$\displaystyle
N.L. Braha 77
s:=\frac{a+b+c}{2}$}
\end{picture}
Me ket ekoment .......
Shembulli 6.

Me kete paraqitje
\setlength{\unitlength}{0.5mm}
\newsavebox{\foldera}% declaration
\savebox{\foldera}
(40,32)[bl]{% definition
\multiput(0,0)(0,28){2}
{\line(1,0){40}}
\multiput(0,0)(40,0){2}
{\line(0,1){28}}
\put(1,28){\oval(2,2)[tl]}
\put(1,29){\line(1,0){5}}
\put(9,29){\oval(6,6)[tl]}
\put(9,32){\line(1,0){8}}
\put(17,29){\oval(6,6)[tr]}
\put(20,29){\line(1,0){19}}
\put(39,28){\oval(2,2)[tr]}
}
\newsavebox{\folderb}% declaration
\savebox{\folderb}
(40,32)[l]{% definition
\put(0,14){\line(1,0){8}}
\put(8,0){\usebox{\foldera}}
}
\put(34,26){\line(0,1){102}}
\put(14,128){\usebox{\foldera}}
\multiput(34,86)(0,-37){3}
{\usebox{\folderb}}
\end{picture}
dhe kete koment .......
Shembulli 7.
$
$
$
$
$
$
'
'
'
'
'
'
'
'
Me kete paraqitje
\linethickness{0.075mm}
\multiput(0,0)(1,0){7}
{\line(0,1){4}}
\multiput(0,0)(0,1){5}
N.L. Braha 79
{\line(1,0){6}}
\thicklines
\put(0.5,0.5){\line(1,5){0.5}}
\put(1,3){\line(4,1){2}}
\qbezier(0.5,0.5)(1,3)(3,3.5)
\thinlines
\put(2.5,2){\line(2,-1){3}}
\put(5.5,0.5){\line(-1,5){0.5}}
\linethickness{1mm}
\qbezier(2.5,2)(5.5,0.5)(5,3)
\thinlines
\qbezier(4,2)(4,3)(3,3)
\qbezier(3,3)(2,3)(2,2)
\qbezier(2,2)(2,1)(3,1)
\qbezier(3,1)(4,1)(4,2)
\end{picture}
dhe me kete koment......
Shembulli 8.

x
`
y
g
Shembulli 9.

`
= v/c = tanh
g
Shembujt e mesiperm u realizuane me ane te vizatimeve te drejte-
perdrejta dhe kane keto interpretimeshihe
Ne vijim do te shohim se si behen paraqitjet e disa elementeve
te reja duke shfrytezuara disa pako te thirrura si me poshte ,e nje
prej tyre eshte edhe cd si dhe xy.Per kete te fundit marrim
kete shembull Shembulli 10.
A B
C D
Shembulli 11.
A
/
B
D
O
C
o
Shembulli 12.
A
/
B
D C
Shembulli 13.
A

'
B C D
Shembulli 14.
A
f
/
g
B
g
D
f
/
C
Shembulli 15.
A
f
/
g
B
g
D f
/
C
N.L. Braha 81
Shembulli 16.
X
T
K
/
Y
H
Z
Paraqitja e vijave te ndryshem qe mund te merren ne paraqitjet
e mesiperme jane dhe keto
_
?

/
Nje paraqitje tjeter e tyre eshte edhe kjo
/ /
dhe kjo
(
6
Ne vijim shohim se si jane marre keto shenime te mesiperme
5 PAKOJA PSTRICKS
Ne vijim permes te kesaj pakoje do te shohim se si behet nder-
timi i vizatimeve te ndryshme dhe ne radhe te pare ndertimi i
grakeve te funksioneve matematike, si atyre te zakonshem edhe
atyre parametrike. Thirrja e kesaj klase pakoje ne preambule be-
het me ane te urdherit
\usepackage{pstricks}.
Le te llojme me paraqitjen errrethines punuese te kesaj pakoje:
Ne llim po llojme me paraqitjen e pikave ne rrafshe dhe kjo
behet me ane te urdherit
\psdots(2,3).
Le te shohim ne vijm p.sh se si behet paraqitja e nje trekendeshi
duke paraqitur kulmet e tije(ku pikat si te paradenuara jane te
formes se rrethit):
\begin{pspicture}(-0.5,0)(2,3)
\psdots(0,0)(2,0)(1,1)
\end{pspicture}
Ne vijim do te shohim se si behet paraqitja e kulmeve te trek-
endeshit ne forme te pikave katrore(jo sikurse ato me siper qe jane
te paradenuara si rrathe)
\psdots[dotstyle=square](0,0)(2,0)(1,1)
\end{pspicture}
N.L. Braha 83
Nje paraqitje e formes tjeter behet me zgjedhjen e nje stili tjeter
te shenimit te tyre, e qe p.sh eshte forme e paralelogramit(e qe
njihet edhe si diamond, por edhe cfaredo tjeter forme me zgjed-
hjen e tipit te fomres te cilen e deshirojme) si ne vijim:
\psdots[dotstyle=diamond](0,0)(2,0)(1,1)
\end{pspicture}
Nje paraqitje e te dhenave te tilla mund te ipet me ane te tabeles
se meposhtme:
0
+ +++ x xxx
oplus otimes
asterisk * * * | | | |
triangle
diamond
square
Ne shembullin vijues do te paraqesim shenimin e te dhenave ne
pozite te ndryshme nga pozita horizontale dhe sipas madhesise se
tyre:
Kjo eshte arritur me ane te ketyre te dhenave:
\begin{pspicture}(-0.5,-0.5)(-2.5,-2.5)
\psdots[dotstyle=diamond, dotangle=45](0,0)
\psdots[dotstyle=triangle, dotangle=30, dotscale=1.5](0.5,0.5)
\psdots[dotstyle=diamond, dotangle=45,dotscale=2](1,1)
\end{pspicture}
Paraqitja e vijave te drejta ne kuader te dokumentit:
\begin{pspicture}(-0.5,-0.5)(-2.5,-2.5)
\psline(2,2)(4,3)
\end{pspicture}
Ne kuader te paraqitjes se vijave te drejta ato mund te paraqiten
si vija te zakonshem te plota dhe me nderpreje e kjo behet duke
shfrytezuare stilet e vijave ku ne mesin e tyre jane edhe dashed
(vijat me viza te nderprera), dotted(vijat e nderprera me pika),
dhe kjo behet ne kete menyre:
\begin{pspicture}(-1.5,-1.5)(-2,-2)
\psline[linestyle=dashed](1,1)(4,3)
\psline[linestyle=dotted](2,2)(5,4)
\end{pspicture}
Ne kete menyre duke shfrytezuare keto te dhena mund te behet
edhe paraqitja e gurave tjera gjeometrike si parabolla, rrethi,
N.L. Braha 85
elipsa etj. Per kete i shohim ne vijim disa shembuj te kesaj natyre:
Me kete paraqitje:
\begin{center}
\begin{pspicture}(0,0)(4,2)
\parabola(0,0)(2,2)
\parabola*(1,1.5)(2,0)
\end{pspicture}
\end{center}
Permbajtja e parametrave eshte si vijon: llimisht me llimin e
gures eshte be percaktimi i madhesise se saj ne lidhje me sistemin
koordinative i cili do te kete madhesine ne kuader te atij sistemi 4
njesi horizontale dhe 2 vertikale(kjo behet me koecientet e pare
nga 0 deri ne 4(horizontalja), ku zero merret te shprehja e pare dhe
4 te e dyta, njesoj tjetra nga 0 deri ne 2), si dhe llimi do te jet ne
llim te sistemit te koordinatave (kjo realizohet me paraqitje e te
dhenave (0,0)). Me tej parabola e pare llon ne llim te sistemit
dhe kjo ipet me parametrat e pare te parabola (0,0) dhe ka kulmin
ne piken (2,2) e do te shkoje deri ne koordinaten horizontale 4 e
cila eshte dhene ne llim. Me pas parabola e dyte e cila ka nje yll
anash d.m.th se ajo do te jet e plotesuare perbrenda me ngjyre te
paradenuare te zeze dhe ajo do te lloje ne piken (1,1.5) dhe e ka
kulmin e saj ne piken (2,0). Ne kete menyre eshte be percaktimi
i te dhenave ne kuader te ketij vizatimi te lakoreve. Ne vijim do
te shohim se si behet edhe paraqitja e nje elipse me nje tjeter dhe
elipses me parabole.
Ne kete paraqitje te elipses behet percaktimi saj sipas qendres se
paraqitjes dhe boshteve te saja(kjo eshte keshtu (0,0) eshte qendra
dhe (4,2) eshte dhene boshti i madhe me 4 sipas boshtit ox dhe 2
sipas boshtit oy).
\begin{center}
\begin{pspicture}(-4,-2)(4,2)
\psellipse(0,0)(4,2)
\psellipse*(0,0)(2,1)
\end{pspicture}
\end{center}
Tani shohim paraqitjen e nje elipse dhe parabolle
Kjo eshte arritur ne kete menyre:
\begin{center}
\begin{pspicture}(-3,0)(3,4)
\parabola(0,0)(2,4)
\psellipse(2,2)(2,2)
N.L. Braha 87
\end{pspicture}
\end{center}
6 IMPORTIMI I FIGURAVE DHE FOTOGRAFIVE
TE NDRYSHME NE LATEX
NE KETE SEKSION DO TE SHOHIM SE SI BEHET IMPOR-
TIMI I FIGURAVE TE NDRYSHEM DHE FOTOGRAFIVE NE
KUADER TE LATEX-UT.KJO MUNDESOHET NE DY FOR-
MATE TE NDRYSHME TE CILET DO TI CEKIM NE VIJIM :
6.1 Importimi i gurave ne formatin bmp
Se pari cekim se per paraqitjen e fotograve(gurave) ne kete for-
mate duhet te ebehet thirrja e paketes graphics ,ne elementet
paradenuese te saj. Per importim te gurave ne kete format
duhet qe fotograa(gura ) e dhene te jete e shprehur ne eksten-
sionin bmp,nje paraqitje e tille ne sistemin operative Windows be-
het me ane te programit aplikative paint dhe pasi te jete kryer
kjo procedure atehere venja e gures ne kete forme ne dokumenet
behet si vijon:
Ne paraqitjen e dokumentit (gjithnje medohet se si editor shen-
imi eshte perdore wintexshell32) te Templates ,merret opcioni
graphics ,e me pas ne kuader te saje te le name , behet
kerkimi i fotograse se deshiruare ,kjo ne forme te drejteperdrejt
njihet nga windows dhe pasi te behet kompajllimi me priview
merret paraqitja e deshiruare .Vlene te ceket se si veti jo e mire
gjate ketij importimi eshte kjo: fotograa e paraqitur ne kete
forme nuk i ruane te gjitha atributet e veta qe i ka pase ,e nje
nder to eshte edhe humbja e nyancave te ngjyrave .
6.2 Importimi i gurave ne formatin eps
Per paraqitje te ketille duhet te behet thirrja e paketes graph-
icx ,ne elementet paradenuese te dokumentit .Me pas fotograa
e dhene duhet te kthehet ne formatin eps ,me ndonje programe i
cili bene nje konvertim (kthim) te tille ,e nje nder to eshte edhe
corel 11 me opcionin e vete corel photo-paint .Foto e kthyer ne
kete formate thirret me ane te ketyre komandave te shenuara me
poshte :
\begin{center}
\includegraphics{emriifotos.eps}
\end{center}
Me kete paraqitje eshte bere thirrja e fotograse e cila ndodhet
ne te njejtin folder ne te cilin ndodhet edhe vet dokumenti ne te
cilin punojme .Foto e paarqitur ne kete forme nuk do te te jete me
pozite te cilen e kemi pase ne vazhdim te dokumentit kujemi duke
shenuare ,per me be nje pershtatje e tille mundesohet me ane te
ketyre urdherave te cilet dop ti shenojme ne vijim
Ne vijim shohim se si eshte marre nje foto e importuare ne
kuader te latex-ut
N.L. Braha 89
Paraqitja e gures tjeter eshte bere ne kete forme
Le te marrim edhe disa paraqitje tjera te fotograve dhe grakeve
e gurave tjera te cilat importohen ne kuader te latex-ut, dhe kete
do ta bejme si ne vijim
Abstract
In this paper we will give the behavior of the r-derivative near origin of sine series
with convex coecients.
AMS Mathematics Subject Classication (2000): 42A15,42A32.
Key words and phrases: sine series, convex coecients.
1.Introduction and Preliminaries
N.L. Braha 91
Let us denote by
n=1
a
n
sin nx, (12)
the sine series of the function f(x) with coecients a
n
such that
a
n
0 or a
n
0 and
2
a
n
= a
n
a
n+1
0, a
n
= a
n
a
n+1
.
It is a known fact that under these conditions, series (1) converges
uniformly in the interval x 2 , > 0. (see [2], page
95). In the following
we will denote by g(x) the sum of the series (1), i.e
g(x) =
n=1
a
n
sin nx. (13)
Many authors investigated the behaviors of the series (1), near the
origin with convex coecients. Young in [9] gave the estimation
for the [g(x)[ near the origin from the
upper side. Later Salem (see [4], [5]) proved the following esti-
mation for the behavior of the function g(x) near the origin
g(x) ma
m
,
for
m + 1
< x

m
, m = 1, 2, .
Hartman and Winter (see [3]), proved that
lim
x0
g(x)
x
=
n=1
na
n
,
holds for a
n
0. In this contest Telyakovskii (see [7]) has proved
the behavior near origin of the sine series with convex coecients.
He has compared his own results with results of Shogunbenkov
(see [6]) and Aljancic et al (see [1]).
In the sequel we will mention some results which are useful for the
further work. Dirichlets kernels are denoted by
D
n
(t) =
1
2
+
n
k=1
cos kt =
sin
_
n +
1
2
_
t
2 sin
t
2
D
n
(t) =
n
k=1
sin kt =
cos
t
2
cos
_
n +
1
2
_
t
2 sin
t
2
D
n
(t) =
1
2
cot
t
2
+

D
n
(t) =
cos
_
n +
1
2
_
t
2 sin
t
2
Let E
n
(t) =
1
2
+
n
k=1
e
ikt
and E
n
(t) =
1
2
+
n
k=1
e
ikt
, then holds
the following :
Lemma 1. [8] Let r be a non-negative integer. Then for all
0 < x and all n 1 the following estimates hold
1.
E
n
(r)
(x)

4n
r
[x[
2.
D
(r)
n
(x)

4n
r
[x[
3.
D
n
(r)
(x)

4n
r
[x[
+ O
_
1
[x[
r+1
_
2. Results
Theorem 2. Let a
n
, be sequence of scalars such that:
1. a
n
0
2.
n=1
n
r
a
n
< , for r = 0, 1, 2, ,
then for

m+1
< x

m
, m = 1, 2, the following estimate is valid
g
(r)
(x) =
m
n=1
n
r
a
n
_
nx +
r
2
_
+O
_
m
n=1
a
n
_
n
r
_
n
m
+
r
2
_
3
+ n
3
m
r3
_
_
+o(m).
Proof. Applying Abels transform we obtain
g(x) =
n=1
a
n
D
n
(x) (14)
where

D
n
(x) =
n
k=1
sin kx is Dirichlets conjugate kernel. Let us
denote by g
(r)
(x) the r-th drivatives for the function g. Let
n=1
a
n
D
n
(r)
(x), (15)
N.L. Braha 93
be the r-th derivatives of the series in the relation (3).
From the given conditions in the Theorem and lemma 1(2), series
(4) converges uniformly in (0, ], so the following relation holds
g
(r)
(x) =
n=1
a
n
D
n
(r)
(x). (16)
From the last relation we have
g
(r)
(x) =
m
n=1
a
n
D
n
(r)
(x) +
n=m+1
a
n
D
n
(r)
(x) = I
1
(x) + I
2
(x).
(17)
In the following we will estimate sums I
1
(x) and I
2
(x). Let us start
with estimation of the second sum. From the second condition in
Lemma 1, second condition in the Theorem and fact that

m+1
<
x

m
, we have
I
2
(x) 4
n=m+1
a
n
n
r
x
8m
n=m+1
n
r
a
n
= o(m). (18)
For the rst sum we have the following estimation
I
1
(x) =
m
n=1
a
n
D
(r)
n
(x) =
m
n=1
a
n
_
D
(r)
n
(x)

D
(r)
n1
(x)
_
a
m+1
D
(r)
m
(x),
where

D
(r)
0
(x) = 0. Knowing that
D
(r)
n
(x)

D
(r)
n1
(x) = n
r
sin
_
nx +
r
2
_
,
taking in consideration lemma 1 and given conditions in Theorem
we have
I
1
(x) =
m
n=1
n
r
sin
_
nx +
r
2
_
+ O(m
r+1
a
m
).
In the last relation we can use the knowing fact that sin x =
x + O(x
3
) for x 0, then the following relation holds
I
1
(x) =
m
n=1
n
r
a
n
_
nx +
r
2
_
+O
_
m
n=1
n
r
a
n
_
nx +
r
2
_
3
_
+8m
r+1
a
m
.
Taking in consideration the fact that a
n
is monotone sequence we
obtain that is valid the following relation
ma
m

4
m
3
m
n=1
n
3
a
n
,
from which it follows that holds
m
r+1
a
m
4m
r3
m
n=1
n
3
a
n
.
From the above relations we have the following estimation for the
I
1
(x),
I
1
(x) =
m
n=1
n
r
a
n
_
nx +
r
2
_
+O
_
m
n=1
a
n
_
n
r
_
nx +
r
2
_
3
+ n
3
m
r3
_
_
.
(19)
Now proof of the Theorem follows from relations (6),(7) and (8).
Remark 3. The above result is a generalization of that one given
in [7].
Corollary 4. Let a
n
, be sequence of scalars such that a
n
0.
Than for

m+1
< x

m
, m = 1, 2, , the following relation holds
g(x) =
m
n=1
na
n
x + O
_
1
m
3
m
n=1
n
3
a
n
_
.
Theorem 5. Let (a
n
) be a sequence of scalars such that the
following conditions holds:
1) a
n
0 and a
a
0
2)
n=1
n
r+1
2
a
n
< , for r = 0, 1, 2, .
Then for

m+1
< x

m
, m = 1, 2, the following estimate is
valid
g
(r)
(x) M(r)
_
m
r+2
[a
m
+ a
m
] +
m1
n=1
n
r+1
_
n
m
+
r
2
_
a
n
+ o(m)
_
,
N.L. Braha 95
where M(r) is a constant which depends only from r.
Proof. Applying Abels transform we obtain
n=1
n
r
a
n
=
n=1
2
a
n
n
i=1
i
r
n=1
n
r+1
2
a
n
< .
From convergency of series
n=1
n
r
a
n
and condition 2 in lemma
1 we obtain that series
n=1
a
n
D
(r)
n
(x),
converges uniformly in (0, ], so the following relation is valid
g
(r)
(x) =
n=1
a
n
D
(r)
n
(x).
From the other side we have that
D
(r)
n
(x) =
1
2
_
cot
x
2
_
(r)
+ D
n
(r)
(x),
respectively
g
(r)
(x) =
a
m
2
_
cot
x
2
_
(r)
+
m1
n=1
a
n
D
(r)
n
(x) +
n=m
a
n
D
n
(r)
(x) =
=
a
m
2
_
cot
x
2
_
(r)
+ J
1
(x) + J
2
(x). (20)
For

m+1
< x

m
, we will have the following estimation
_
cot
x
2
_
(r)
M
x
r+1
M(r)m
r+2
. (21)
On the other side it is known that
D
(r)
n
(x) =
n
i=1
i
r
sin
_
ix +
r
2
_
n
r+1
_
nx +
r
2
_
n
r+1
_
n
m
+
r
2
_
From last two relations we have the following estimation for J
1
(x),
J
1
(x)
m1
n=1
n
r+1
_
n
m
+
r
2
_
a
n
. (22)
In the following we will estimate the second sum J
2
(x), applying
the Abels transform we have
J
2
(x) =
n=m
2
a
n
n
i=0
D
i
(r)
(x) a
m
m1
i=0
D
i
(r)
(x) =
=
n=m
2
a
n
_
n
i=0
D
i
(r)
(x)
m1
i=0
D
i
(r)
(x)
_
,
because
n=m
2
a
n
= a
m
.
Taking in consideration lemma 1 we will have the following esti-
mation
n
i=0
D
i
(r)
(x)
4
n
i=0
i
r
x
+ M
n
i=0
1
x
r+1
M(r)mn
r+1
.
In a similar way we can prove that
m1
i=0
D
i
(r)
(x)
M(r)m
r+2
.
Now estimation of J
2
(x) can be expressed in the following way
[J
2
(x)[ M(r)
_
m
n=m
n
r+1
2
a
n
+ m
r+2
a
m
_
= M(r)m
r+2
a
m
+ o(m).
(23)
The proof of the Theorem follows from relations (9),(10),(11) and
(12).
Remark 6. The above Theorem is a generalization of the result
obtained in [7], from the upper side in case where m 11.
Corollary 7. Let a
n
0 be a convex sequence of scalars. If
m + 1
< x

m
, m 11
then there holds the following estimation
a
m
2
cot
x
2
+
1
2m
m1
n=1
n
2
a
n
g(x)
a
m
2
cot
x
2
+
6
m
m1
n=1
n
2
a
n
.
N.L. Braha 97
Remark 8. The Telyakovskii compared his own results with the
results given by Hartman, Winter (see [3]), then with results given
by Salem (see [4], [5]). Taking in consideration the Corollary 4 and
Corollary 7 in case where r = 0, we can compare our results with
results mentioned above.
References
[1] Aljancic.S, Bojanic.R, Tomic.M, Sur le comportement asym-
totique au voisinage de zero des series trigonometrique de si-
nus a coecients monotones, Publ.Inst.Math.Acad.Serbe Sci.
10(1956), 101-120.
[2] Bary.N.K, Trigonometric series, Moscow, 1961 (in Rusian).
[3] Hartman.Ph, Winter.A, On sine series with monotone coe-
cients, J.London Math. Soc. 28 (1953), 102-104.
[4] Salem. R, determination de lorder de grandeur a lorigine de
certaines series trigonometrique, C.R.Acad. Paris 186 (1928),
1804-1806.
[5] Salem. R, Essais sur les series trigonometriques, Paris, 1940.
[6] Shogunbenkov.Sh.Sh, Certain estimates for sine series with
convex coecients(in Russian), Primenenie Funktzionalnogo
analiza v teorii priblizhenii, Tver 1993, 67-72.
[7] Telyakovski.S.A, On the behaivor near the orizin of sine series
with convex coecients, Pub.De Linst. Math.Nouvelle serie,
tome 58(72), 1995, 43-50.
[8] Tomovski.Z, Some results on L
1
-approximation of the r-th
derivateve of Fourier series, Journal of Ineq. In pure and
Appl.Math.3(1), (2002),article 10.
[9] Young.W.H, On the mode of oscillation of Fourier series and
of its allied series, Proc. London Math.Soc. 12 (1913), 433-
452.
7 Pershtatja e rrethines punuese

Material Për LaTeX

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Material Për LaTeX

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Elementet themelore ne Latex

Kjo ka kete paraqitje

Nje paraqitje tjeter e tyre eshte edhe kjo

You might also like