Muc luc

I. Khai quat tnh hnh xut nhap khu cua Vit Nam 2001 2007 1) Gia tr va toc o tang trng xut nhap khu ------------------------------------------------------------------3 2) Cac mat hang xut khu co kim ngach tren 1 ty USD ------------------------------------------------------------------4 3) Cac th trng xut khu chu yeu -----------5 II. Thc trang cac nganh hang 1) Nganh dau tho Vit Nam----------------------- 7 2) Nganh det may Viet Nam----------------------11 3) Nganh giay dep Viet Nam-------------------16 4) Nganh thuy san Viet Nam-------------------21 5) Nganh gao Viet Nam----------------------------27 6) Nganh go Viet Nam-----------------------------34 7) Nganh ien t may tnh Viet Nam--------43 8) Nganh ca phe Viet Nam-----------------------49 9) Nganh cao su Viet Nam--------------------------58 10) Nganh than a Viet Nam----------------------67 11) Nganh ho tieu Viet Nam---------------------74 12) Nganh ieu Viet Nam---------------------------81 III. Giai phap chung cho xut nhap khu Viet Nam 89 DANH MUC TAI LIEU THAM KHAO---------------90 Trang 1

I. Khi qut tnh hnh xut nhp khu ca Vit Nam 2001 - 2007 1. Gi tr v tc tng trng xut nhp khu Trong giai on ny, tc tng trng xut nhp khu khng n nh. Nm 2001, tng trng xut nhp khu ch t 3,7% do tnh tnh kinh t - chnh tr th gii bin ng. Ch s ny c ci thin vo nm 2002, v bt ph trong hai nm 20042005. Sau khi suy gim nh vo nm 2005, tc tng trng tip tc gi mc cao, c bit nm 2007 l 28,9%, cao nht trong 7 nm ca giai on 20012007. Tc tng trng trung bnh hng nm l 20,5%. Nm 2007, tng kim ngch xut nhp khu t 109.217 triu USD, gp 3,5 ln so vi 31.247 triu USD ca nm 2001. Nm 2007 khp li vi mc tng trng xut khu rt n tng 21,5%, vt k hoch Quc hi ra 4,1%. Cc chuyn gia cho rng, vi ny xut khu ca Vit Nam tip tc gt hi nhng thnh cng trong nm 2008. Trong nm 2007, quy m v tc tng trng kim ngch xut khu tip tc c duy tr mc cao, cc ch tiu c t ra v tng trng xut khu u thc hin t v vt, c bit c mt s ch tiu vt mc cao. Kim ngch xut khu c nm t 48,4 t USD, tng 21,5% so vi nm 2006 (k hoch Quc hi ra l 46,7 t USD, tng 17,4%). 2. Cc mt hng xut khu c kim ngch trn 1 t USD (1)Du th, than : Nm 2007 ch ring hai mt hng du th v than chim gn 20% tng kim ngch xut khu c nc. Sn lng xut khu du th v than tng trng khng n nh. Khi lng xut khu du th ch tng nh trong nhng nm u ca giai on 2001-2007 ri gim dn. S d c s st gim ny l do cc m du c dn cn kit trong khi cng tc thm d v mua li m du mi ca cc nc khc khng t nhiu tin trin. tit kim ti nguyn v bo v mi trng, trong nhng nm ti kim ngch xut khu cc mt hng ny s gim dn. Trong n xut khu 2006-2010, B thng mi iu chnh mc tiu xut khu khong sn, nhin liu xung cn 9,6% vo nm 2010, trong gi tr xut khu du th cn 6,1 t USD v than cn 325 triu USD. (2) Dt may, da giy: Tnh hnh xut khu dt may, da giy ca Vit Nam 7 nm qua lun n nh. Tc tng trng bnh qun ca ngnh dt may l 23%, da giy l 15,3%. Hai ngnh ny c chung c im l s dng nhiu lao ng, ph hp vi li th lao ng gi r Vit Nam. Nhng hn ch ca cc ngnh ny l ph thuc vo ngun nguyn liu ca nc ngoi (60%-70%), hao ph in nng ln. (3) Sn phm g Trang 2

Cc sn phm g gia tng gi tr xut khu mt cch u n trong giai on 2001- 2007. Trong vng 7 nm, gi tr xut khu tng gp 7 ln. Nm 2004 c tc tng trng k lc 81%, qua a g vo nhm hng c gi tr xut khu trn 1 t USD. Gia nhp WTO m ra nhng thun li v c kh khn cho ngnh ch bin g xut khu. (4)Thy sn, go, caf Trong vng 7 nm 2001-2007, gi tr xut khu cc mt hng ny tng ln gn gp 3 ln. y l nhng mt hng chu nhiu tc ng ca th trng th gii. Trong nhng nm 2001-2003, do nh hng ca kinh t th gii suy gim, nhu cu v nng sn, thy sn gim lm gim gi hng lot mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam. Kim ngch xut khu tng rt chm trong giai on ny. Nhng nm cn li ca giai on 2001-2007, do tnh hnh kinh t th gii phc hi v chi ph sn xut gia tng; gi tr xut khu nng, lm, thy sn tng nhanh. Trong nm 2007, khi lng xut khu cc mt hng nng sn c phn gim hoc tng khng nhiu. Tuy nhin, gi tr xut khu li tng rt cao so vi nm 2006. Nguyn nhn l gi nng sn th gii ang trn ln gi. u nm 2008, th gii i mt vi cuc khng hong lng thc khi gi hu ht cc nng sn chnh nh: bp, la m, go u tng gp 2-3 ln trong vng cha y hai nm. *Tm li, do c qu trnh pht trin lu di, khai thc phn ln tim nng nn hot ng xut khu nng, lm, thy sn ca Vit Nam nhng nm qua c xu hng tng trng chm li v khi lng, nhng vn gia tng nhanh v gi tr do gi c th gii c xu hng tng ln. Vic gia nhp WTO t ngnh xut khu nng, lm, thy sn trc nhng thi c v thch thc mi. cc mt hng ny thc s tr thnh th mnh ca xut khu Vit Nam, v lu di cn pht trin theo hng: nng cao dn cht lng sn phm, gia tng hm lng ch bin, y mnh hot ng xy dng v qung b thng hiu, pht trin h tng php l. (5) My tnh v linh kin in t: Ngnh xut khu hng in t v linh kin my tnh ang ngy cng c vai tr quan trng trong c cu xut khu ca Vit Nam. Nu nh khng tnh nm 2002 xut khu mt hng ny gim i do nh hng ca suy thoi kinh t th gii th tc tng trng xut khu bnh qun ca mt hng ny giai on 2003-2007 t 29,4%, cao nht trong s cc mt hng ch lc *Tm li, vn nan gii i vi cc sn phm ch bin: dt may, da giy, sn phm g, sn phm nha l ngun nguyn, ph liu phn ln phi nhp khu t nc ngoi. Do vy, gi tr gia tng ca sn phm xut khu cha cao, cc doanh nghip cha thc s ch ng trong vic k kt cc hp ng. Nhiu sn phm ch bin cn mang tnh cht gia cng. 3. Cc th trng xut nhp khu ch yu Trang 3

* Th trng xut khu: Cc th trng xut khu quan trng ca Vit Nam theo th t l: M, EU, ASEAN, Nht Bn, Trung Quc, Australia. Trong giai on 2001-2007, Kim ngch xut khu vo tt c cc th trng trng im u tng trng n tng: xut khu vo EU tng 2,8 ln, vo Nht tng 2,3 ln v vo ASEAN tng 2,8 ln. ng ch nht l vic gia tng xut khu vo th trng M. Nu nh nm 2001, gi tr xut khu sang th trng ln nht th gii ny ch l 1065,3 triu USD, th n nm 2007, kim ngch xut khu t 10,54 t USD, xp x 10 ln nm 2001. Kt qu ny c c l nh Hip nh Thng mi Vit-M k kt vo nm 2000 v c hiu lc vo cui nm 2001. nh hng xut khu ca Vit Nam l a dng ha th trng, gia tng xut khu sang cc nc chu u, chu M v gim xut khu sang cc nc chu . * Th trng nhp khu: Cc i tc Vit Nam nhp khu nhiu nht u thuc khu vc ng : Trung Quc, Singapore, i Loan, Nht Bn, Hn Quc, Thi Lan, Malaysia, Hng Kng. Nm 2001, Vit Nam nhp khu n 73,7% hng ha t cc nc trn; n 11 thng u nm 2007, con s ny l 76,3%. Trong chnh sch v c cu th trng nhp khu, nh hng a ra l gim t trng nhp khu t cc nc chu xung cn 55% vo nm 2010. Chin lc pht trin xutnhp khu thi k 2001-2010 cn cp ti vic gia tng nhp khu t cc th trng cng ngh ngun nh M, EU, Nht Bn ln 40% vo nm 2010. Tuy nhin, n thi im ny c th thy mc tiu ny hon ton khng kh thi. *Tuy hng ha ca chng ta xut khu sang khong 200 nc v vng lnh th nhng kim ngch xut khu sang 40 th trng ln nht chim n 97% gi tr xut khu, 20 th trng ln nht chim n 90% gi tr xut khu. Trong nhp khu, Vit Nam mua n 76,3% hng ha t 8 i tc ln nht. Cc i tc xut khu ch yu l cc th trng c cng ngh ngun, trong khi cc i tc nhp khu ch yu li l cc th trng khng c cng ngh ngun. Biu cc ngnh hng c kim ngch xut khu trn 1 t USD 8 thng u nm 2008 (n v: T USD) (Ngun: B Cng Thng)

Trang 4

II. Thc trng cc ngnh hng 1. Ngnh du th Vit Nam

a/ Thc trng xut khu:

8 thng u nm 2008, sn lng du th khai thc mi t 59,6% k hoch nm nhng nh gi du tng nn Tp on du kh quc gia Vit Nam (PVN) t trn 8 t USD kim ngch xut khu, tng 80% so vi cng k nm 2007. phn u t sn lng du th ti thiu 16 triu tn, trong nhng thng cn li, PVN s tip tc a thm cc m mi vo khai thc nh: S T Vng, Sng c, Bunga Orkid, m bo gia tng tr lng du kh c nm t 35 40 triu tn du quy i. Bn cnh , PVN cng phn u hon tt m phn v k kt 3 d n du kh nc ngoi (vi Zarubeznhep trong thng 9, OAO Gasprom vo thng 10 cng ca Nga v PDVSA Venezuela vo thng 11). Biu bng xut khu du th ca Vit Nam t 2000- 8 thng u nm 2008 Trang 5

(VT : 1.000 Tn) (Ngun: Tng cc Thng k) Nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008(8 thng u nm) 15000 9000

Sn lng

15500

16700

16900

17169

19558

17437

17300

Biu sn lng du th xut khu ca Vit Nam t 2000- 8 thng u nm 2008 (Ngun: Tng cc Thng k)
Sn lng du th xut khu t 200 0-2008
25000 20000 Nghn t n 15000 10000 5000 0 2000 2008(8 thg n 2002 2004 2006 9000

19558 1743717300 1670016900 17169 15500 15000 Sn l ng

Nm

Kim ngch xut khu du th Vit Nam t 2000 n 8 thng u nm 2008 (VT : 1.000.000 USD) (Ngun: Tng cc Thng k) Nm Kim ngch Tc (%) 2000 3580 2001 3128 2002 2600 2003 3777 2004 5666 2005 7387 2006 8323 2007 8500 2008 7900

-12.6

-16.9

45.3

50.0

30.4

12.7

2.1

-7.1

Trang 6

8 thng u nm 2008, Xut khu du th t 9 triu tn, tng ng 7,9 t USD, gim 10,8% v lng v tng 53,3% v kim ngch so vi cng k nm trc. Vi sn lng du th 360.000 thng/ngy, VN hin l nc sn xut du ln th 3 khu vc ng Nam , sau Malaysia v Indonesia. Do cha c nh my lc du, nn Vit Nam cng l mt trong nhng nc xut khu du th ln nht trong khu vc.

*Th trng xut khu :

n v tnh: 1000 USD, 1.000 USD

Ngun: http://vietnamnet.vn/

Th trng Tng kim ngch Hoa K In--n-xia Ma-lai-xia Nht Bn Thi Lan Trung Quc c Xing-ga-po

S lng 17.433.961 1.194.634 779.529 1.310.663 1.418.369 532.236 2.952.508 5.525.591 3.720.431

Kim ngch 471.701 310.554 520.734 572.542 218.997 1.160.166 2.130.900 1.488.358

b/ Thnh cng :
Thun li ln nht m ngnh du kh to dng c trong hot ng xut khu du th l d gi ln cao hay xung thp, du th Vit Nam c khai thc t m Bch H, Rng ng, Ruby, i Hng... v gn y l S T en, vn lun hp dn c khch hng gn xa bi cht lng, uy tn trong giao dch. Trong , du th Bch H chim ti 60% tng sn lng du th xut khu ca Vit Nam. Trang 7

Mt thun li na l Petechim (Cng ty Thng mi Du kh) xy dng cho mnh mt h thng khch hng truyn thng, gn kt cht ch vi cng ty trong mi hon cnh, nht l nhng lc kh khn, gi du st xung, th trng du th th gii gn nh b ng bng, nhng du th Vit Nam vn xut khu u, trnh c hin tng phi ng m (trong hon cnh bnh thng, y l iu ti k nht trong qu trnh khai thc v xut khu du th). Mt s kin rt quan trng, mang tnh b sung ht sc kp thi cho vic khai thc du kh ca Vit Nam l trong khi lng du khai thc gn 20 nm qua t m Bch H ang gim dn th t nm 2003, du th t m S T en bt u c khai thc v a vo xut khu vi sn lng khong 70.000 thng/ngy. Bn cnh , trong vi nm ti, m S T Vng v S T Trng s i vo khai thc, ha hn mt s tng trng mi cho ngnh du kh Vit Nam.

c/ Hn ch kh khn :
Tuy nhin, hot ng xut khu du th ca nc ta thi gian qua cng ang phi i mt vi nhiu kh khn, tr ngi, nht l khi gi du th trong xu th ngy cng tng. Theo quy lut cung cu, khi gi cao, xut khu du th khng hn hon ton thun li. Cng nh nhiu mt hng khc, du th ca Vit Nam ang vp phi s cnh tranh quyt lit v gi ca nhiu nc khc, nht l khu vc chu Phi. Khi gi du ln cao, cc khch hng tiu th c xu hng tm cc ngun du khc thay th r hn, v d t chu Phi, Trung ng... Cng do vy nn mi y, nhng khch hng Trung Quc trc y mua du Vit Nam, chuyn sang mua du ca chu Phi. y l tr ngi ln ca chng ta hin nay.

d/ Gii php :
Theo nh hng ca ngnh du kh, trong tng lai, Vit Nam khng ch xut khu m cn nhp khu du th tr li phc v cho cng tc lc du. Hin nay, th trng tiu th du th Vit Nam ch yu l khu vc chu - Thi Bnh Dng nh: Trung Quc, Singapore, Australia, Indonesia, Thi Lan, Nht Bn... Cc khch hng mua du ch yu l cc hng v tp on du kh ln trn th gii nh: Shell, BP (Anh quc); Exxon Mobil, Chevron (M); Chinaoil, Sinopec, Sinochem... (Trung Quc); Sumitomo, Sojitz, Mitsubishi (Nht Bn)... Bn cnh cc khch hng mua du truyn thng, Petechim cng Tng cng ty Du kh Vit Nam v ang thit lp cc mi quan h hp tc kinh doanh du th vi cc khch hng mi trong v ngoi khu vc. V d nh trc y, cng ty tham gia kinh doanh du th vi i tc Iraq trong chng trnh i du ly lng thc ca Lin hp quc. l nhng bc trin khai ban u, to thun li cho Tng cng ty du kh Vit Nam trong cng tc nhp khu du th sau ny t Trung ng, chu Phi... cho nh my lc du Dung Qut khi nh my ny i vo hot ng. Trang 8

2. Ngnh dt may Vit Nam

a/ Thc trng xut khu:

Hin, Vit Nam c hn 2.000 doanh nghip dt may v ang s dng hn hai triu lao ng, sn xut khong 1,8 t sn phm dt may; trong , 65% dnh cho xut khu. Cc doanh nghip dt may tp trung ch yu TPHCM vi 1.400 doanh nghip; H Ni v vng ph cn khong 300 doanh nghip. Ton ngnh dt may hin c nng lc sn xut khong 10.000 tn x bng; 50 ngn tn x si tng hp; 260 ngn tn x si ngn. V dt, sn xut c 150 ngn tn vi dt kim; vi dt thoi c 680 triu m2. 8 thng u nm 2008, Hng dt may t 6 t USD, tng 20%.

Kim ngch xut khu dt may VN t 2000- 8 thng u nm 2008

(VT : 1.000.000 USD) (Ngun: Tng Cc Thng K)

2000 Kim ngch Tc (%) 1850

2001 1885 1.9

2002 2626 39.3

2003 3449 31.3

2004 4260 23.5

2005 4806 12.8

2006 5834 21.4

2007 9500 62.8

2008 6000 -36.8

Biu tc tng kim ngch xut khu dt may 2000-2008

(Ngun: Tng Cc Thng K)

Trang 9

10000 9000 8000 7000 Triu USD 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0
20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08

80 60 40 20 % 0 -20 -40 -60 Kim ngch Tc (%)

Nm

* Th trng xut khu :

Hin c khong 170 nc/vng lnh th nhp khu hng dt may ca Vit Nam, trong M chim trn di 55%, EU 19%, Nht Bn 13%, i Loan 4%. T trng hng gia cng chim trn 90%, hng mua t bn on chim t trng thp, nn thc thu ngoi t khng ln, hiu qu thp. Trong s cc th trng xut khu dt may ch lc ca Vit Nam bao gm Php, c, H Lan, Nht Bn, Ty Ban Nha, Anh, Hoa K chim t trng xp x 60% (s liu t Tng cc Thng k) ng u trong cc th trng xut khu dt may Vit Nam l M vi kim ngch hn 3 t USD (chim 55% th phn); Lin minh chu u (EU) xp th hai vi 1,2 t USD (chim 20% th phn); tip theo l cc th trng Nht Bn, ASEAN, Canada, Nga v mt s th trng khc. Cng nghip dt may t gi tr xut khu ton cu hn 350 t USD/nm l ngun thu ng k ca nhiu nn kinh t nh Trung Quc, n , Bangladesh, Malaysia, Pakixtan, Hn Quc Trung Quc ng u th gii v xut khu sn phm may mc. Dt may chim 4% tng sn lng hng ha, 4,8% tng lng thng mi v 7% vic lm ca EU, 177 nghn cng ty vi khong 2,1 triu cng nhn ca ngnh ny nm 2003 lm ra t gi tr 200 t EUR, so vi 115 t trc . Cng vi M, EU ng u th gii v kinh doanh dt may, ng u v xut khu sn phm dt, ng th hai v xut khu sn phm may mc, nm 2002 xut khu hng dt may t 43,8 t EUR. Vi mc tng trng 30% v d kin t 7,5 t USD kim ngch xut khu trong nm 2007, Vit Nam c bc nhy vt ngon mc t v tr th 16 ln tp 10 nc xut khu dt may ln nht th gii, chim t trng 26,25% ca th gii. Trang 10

Th trng xut khu

Mt hng Sn phm dt may
n v tnh: 1000 USD, 1.000 USD

Ngun: http://vietnamnet.vn/

Th trng Tng kim ngch c-hen-ti-na c-m-nia Ai cp Ai len Ai-x-len n An-ba-ni ng-g-la An-gi-ri Anguilla Anh Antigua and Barbuda o p-gha-ni-xtan

Kim ngch 4.259.734 650 83 199 4.326 314 354 7 7.086 50 3 97.261 23 7.916 774

b/ Thnh cng :
Trang 11

Cng vi g v giy da, ngnh dt may c tc tng trng kh nhanh, trong giai on 2000-2006 xut khu dt may tng hn 18 ln. Theo nh gi t S Thng mi - Du lch, ngnh dt may pht trin kh tt da trn nhng thun li nh: a s cc doanh nghip u c trnh cng ngh mc trung bnh kh so vi khu vc v th gii; tc i mi cng ngh ca ngnh cao; nng lc cnh tranh ca ngnh tt; lc lng lao ng di do, nng sut, tay ngh tt... l nhng u th ni bt ngnh dt may pht trin. Bn cnh , mt thun li ln na cho ngnh dt may chnh l th trng. Tuy xut khu nhiu nhng tp trung th trng Hoa K v chu u. Trong Hoa K chim gn 62%. y l th trng nhp khu hng dt may ln nht th gii v l th trng xut khu chnh ca cc doanh nghip dt may Vit Nam ni chung v Bnh Dng ni ring. Hin ti, Vit Nam ang xp th 7 v xut khu hng dt may vo Hoa K. Chnh v vy m Gim c S Thng mi - Du lch Nguyn Th in cho rng, vic Vit Nam gia nhp WTO v vic bi b hn ngch ca Hoa K i vi Vit Nam to bc t ph ln trong xut khu hng dt may vo cc th trng ny, gp phn ng k vo mc tng trng kim ngch xut khu chung, a tc tng trng ny trong nm 2006 tng 32,4% so vi nm 2005.

c/ Hn ch kh khn :
Xut khu hng dt may ca Vit Nam ang phi cnh tranh gay gt vi cc nc/vng lnh th nh Trung Quc, Hng Kng, Th Nh K, n , Mhic, Bangladesh, Hn Quc, c bit l Trung Quc- nc c kim ngch xut khu ti 40 t USD chim ti 20% th phn xut khu dt may th gii. Ngnh ang ng trc rt nhiu thch thc ln, trong hin hu r nht chnh l nguyn vt liu phn ln vn phi nhp khu (NK), t l ni a ho rt thp, trong khi phn gia cng cn cao (khong 65%), a s DN cha xy dng c thng hiu.

d/ Gii php :
B Cng Thng v Hip hi Dt may Vit Nam cn tng cng nh hng cc doanh nghip c kh nng kim sot xut khu, c th sn xut cc sn phm c cht lng v c gi tr gia tng cao. ng thi, Chnh ph Vit Nam to mi iu kin cc doanh nghip ch ng m rng, a dng ha cc th trng, nht l th trng Nht Bn. Tn dng ti a c hi c th k kt hip nh i tc chin lc gia Vit Nam v Nht Bn, nhm y mnh xut khu hng dt may sang th trng ny. Cc doanh nghip Vit Nam cn phi ch trng tng trng v cht lng, v tng trng v cht lng mi l tng trng bn vng, em li hiu qu v lu di. Mun vy, cc doanh nghip Vit Nam cn ch trng o to cng nhn, tng qun l, u t thit b chuyn dng ch trng nng cao cht lng sn phm; la chn v lm vic trc tip vi cc tp on c n gi cao, thng hiu ni ting ca M, EU. Trang 12

3. Ngnh giy dp Vit Nam

a/ Thc trng xut khu:

Vit Nam s tr thnh 1 trong 5 nc xut khu dt may ln nht th gii ng Bi Xun Khu - Th trng B Cng Thng. Tc tng trng xut khu giy dp VN t 2000- 8 thng u nm 2008 (VT : %) (Ngun: Tng Cc Thng K) Nm Tc (%) 2001 9.1 2002 18.1 2003 20.6 2004 19.1 2005 11.6 2006 18.5 2007 12.2 2008 -19.9

T c t ng c a k im ng c h x u t k h u g i y d p t 2 0 0 1 -2 0 0 8
25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 % 0.0 -5.0 2001 -10.0 -15.0 -20.0 -25.0 Nm -19.9 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Tc 9.1 18.1 20.6 19.1 11.6 18.5 12.2

(Ngun: Tng Cc Thng K) Mi d bo v kt qu xut khu dt may nm 2007 ca cc chuyn gia hi u nm gn nh sai lch khi kim ngch xut khu dt may ca Vit Nam t khong 7,8 t USD, tng 31% so nm 2006. Vit Nam l 1 trong 10 nc xut khu dt may ln nht th gii. y l kt qu khng th tt hn trong nm u tin Vit Nam thc hin theo Trang 13

cc cam kt ca WTO. n lc ny, cc nh hoch nh chnh sch a ra mc tiu n nm 2020 kim ngch xut khu dt may ca Vit Nam t 25 t USD, l 1 trong 5 nc xut khu dt may ln nht th gii. 8 thng u nm 2008, kim ngch xut khu giy dp t 3,2 t USD, tng 18,5%. Kim ngch xut khu giy dp t 2000- 8 thng u nm 2008 (VT : 1.000.000 USD) (Ngun: Tng Cc Thng K)

Nm Kim ngch

2000 1454

2001 1587

2002 1875

2003 2261

2004 2692

2005 3005

2006 3560

2007 3993

2008 3200

K im ng ch x u t k h u g i y d p t 2 0 0 0 -2 0 0 8
4000 3500 3000 2500 T ri u USD2000 1500 1454 1000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Nm 1587 1875 K i m ng ch 2261 3005 2692 3993 3560 3200

(Ngun: Tng Cc Thng K)

*Th trng xut khu :

Trang 14

Hin c khong 160 nc/vng lnh th nhp khu giy, dp ca Vit Nam, trong ln nht l EU (60%), tip n l M (20%), Nht Bn (3%)... Kim ngch xut khu giy, dp ca Vit Nam hin ng th 6 th gii, chim khong 6,9% tng kim ngch xut khu 43- 45 t USD ca th gii b/ Thnh cng :
Kt thc nm 2007, dt may xut khu Vit Nam c t khong 7,8 t USD, tng 31% so nm 2006. Trong , th trng Hoa K chim v tr ch o, t 4,4-4,5 t USD, chim 56% tng kim ngch xut khu hng dt may, tng 32%, tip l th trng EU t khong 1,45-1,5 t USD, chim 18%, tng khong 20%, th trng Nht Bn t khong 700 triu USD, chim 9%, tng khong 12%... Vit Nam tr thnh 1 trong 10 nc xut khu hng dt may ln nht th gii. y l kt qu khng th tt hn trong nm u tin Vit Nam thc hin cc cam kt ca WTO. Vit Nam thc hin cc cam kt WTO chnh thc t ngy 11/1/2007. C th thy, y l c hi ln i vi xut khu dt may Vit Nam bi cc hng ro hn ngch c g b, tuy nhin cng y thch thc v xut pht im ca Vit Nam cn nh b, nhng mt yu ca Vit Nam cn rt nhiu. Nhng Vit Nam c kt qu xut khu dt may rt tt trong nm 2007 nh nu trn. iu ny cho thy, Vit Nam vt qua nhng thch thc trc s cnh tranh gay gt ca cc cng quc xut khu hng dt may nh Trung Quc, n , Bangladesh, Indonesia ng vng v to pht trin cho nhng nm tip theo.

c/ Hn ch kh khn :
Phi cnh tranh vi Trung Quc (vi 11 t USD, chim 25% th phn xut khu ca th gii); nguyn liu trong nc cht lng km, ph thuc ti 60% vo nhp khu; mu m n iu; cng tc qung co, tip th cn yu, phi bn qua trung gian; gn y li b EU kin bn ph gi..., nn thc thu ngoi t thp, hn ch vic tng lng xut khu. So cc nc trong khu vc v trn th gii Vit Nam cn yu 5 im chnh sau y: Th nht, hu ht nguyn vt liu (vi, ph liu) vn phi nhp khu l chnh. iu ny cho thy t l ni a ho trong ngnh dt may cn rt thp, phn gia cng cn cao (khong 65%). Th hai, khu thit k, to mt, to dng sn phm ca Vit Nam cn rt yu, cha ch ng nm bt nhu cu ca th trng, ngi tiu dng. Th ba l vn v thng hiu. Vit Nam xut khu nm 2007 l 7,8 t USD, nhng thng hiu chnh ca Vit Nam l cha ng k, nhng DN mnh nh Thnh Cng, Vit Tin, May 10, Nh B, Thi Tun mc d ch thn sn xut nhng thng hiu li l nc ngoi. Vit Nam cha c iu kin cnh tranh v thng hiu chim v tr rt quan trng. Cng sn phm nh vy, thi gian sn xut nh vy nhng vi thng hiu ni ting, uy tn, gi c c th gp 3 ln so cng sn phm km v thng hiu nhng vn c kh nng cnh tranh cao. Trang 15

Th 4, Vit Nam c i ng lao ng di do, c k lut, c tay ngh nhng cn b qun l, cn b k thut cn thiu, nhng gim c gii, doanh nhn gii trong ngnh dt may rt thiu. y l im kh khn cng nh bt li ca dt may Vit Nam, bi chnh con ngi s to nn gi tr v mong mun trong vic pht trin ngnh dt may. Th nm l kh nng cnh tranh: Tnh thi trang, nhanh nhy ca th trng dt may, gi c Chnh v Vit Nam khng c nguyn liu ti ch, khng c thng hiu nn kh nng cnh tranh ca dt may Vit Nam bt li so cc cng quc xut khu hng dt may khc. Vi Trung Quc, Vit Nam ch c th cnh tranh bng nhng sn phm cao cp hoc t trung bnh tr ln.

d/ Gii php :
Vit Nam tham gia vo T chc Thng mi th gii (WTO), ngnh da giy cng cn a dng ho th trng xut khu, i mi thit b v cng ngh thu ht khch hng. y s l im ta vng chc v quan trng ng vng trn trng quc t. Mt trong nhng im yu tn ti t rt lu ca ngnh l b ng v ngun nguyn liu. Nguyn ph liu phn ln u phi nhp khu t nc ngoi vi gi thnh cao nn nh hng n gi tr gia tng trong kim ngch xut khu ca ngnh. Tuy kim ngch xut khu ca ngnh rt cao nhng hiu qu kinh t thp, gi tr gia tng ch t 25%. Bn cnh nhng n lc ca ngnh nhm gii quyt vn ny, Nh nc cn c chnh sch nhm khuyn khch cc doanh nghip u t vo sn xut nguyn ph liu thay v phi nhp khu nh hin nay; Cc d n xy dng cc khu ch vt t, nguyn liu cho ngnh giy cc vng c nhiu nh my tp trung cn nhanh chng c trin khai, a vo hot ng. i vi h thng phn phi sn phm, 60% cc sn phm da giy Vit Nam l gia cng cho phi i tc nc ngoi di hnh thc theo n t hng, vi gi nhn cng r nn cc doanh nghip ch giao hng n cc nh bun m khng trc tip xut khu n cc nh phn phi. Do phi ph thuc rt nhiu vo h thng phn phi kinh doanh nc ngoi nn ngnh da giy Vit Nam b l thuc vo nc ngoi trong qu trnh sn xut. trnh tnh trng trn, Chnh ph cn tip tc m phn vi nhng th trng xut khu da giy ln ca nc ta l M v EU h cng nhn Vit Nam c nn kinh t th trng. Nh vy, cc doanh nghip Vit Nam mi pht huy c th mnh ca mnh v khng gp kh khn lng tng khi th trng xut khu c nhng bin ng bt thng do nhng tranh chp thng mi. thc y hot ng ca ngnh da giy, bn cnh vic gii quyt vn v ngun nguyn ph liu phc v cho sn xut v xut khu, tng cng xc tin thng mi v xy dng chin lc o to i ng cng nhn cht lng cao cng c lnh o cc cp b, ngnh quan tm. T nm 2003, c s h tr ca Chnh ph thng qua chng trnh xc tin thng mi trng im quc gia, n nay, Hip hi t chc gn 30 on tham gia trng by sn phm v kho st th trng ti c, Php, M, , Trung Quc vi s tham gia ca trn 300 lt doanh nghip trong c nc. Cc hot ng trn gip cc doanh nghip tip cn trc tip vi cc khch hng tim nng, gii thiu, Trang 16

qung b cc sn phm v nng cao hnh nh doanh nghip, nm bt su hn nhu cu v th hiu ca ngi tiu dng tng khu vc khc nhau trn trng quc t. Do , cc doanh nghip ch trng ti vic chun b mu m, cc b su tp mi trng by ti cc gian hng tham gia, c tnh ton k v ga c, chi ph thc hin cc n hng k kt hp ng ngay ti hi ch. S hin din ca cc doanh nghip, gian hng chung cu Hip hi to dng mt hnh nh ngnh da giy Vit Nam trn trng quc t Ngoi ra, Hip hi cn t chc nhiu kho o to v thit k v pht trin sn phm, marketing, kinh doanh, xut nhp khu v cc kho dnh cho cc doanh nghip hng ti vt qua cc ro cn thng mi, m bo cc yu cu v mi trng, an ton sc kho ca cc nh nhp khu. Hip hi tp trung cng tc o to vo hai i tng chnh l i ng cn b thit k v pht trin sn phm; i ng maketing, xut nhp khu. Hai lc lng ny l nhn t quyt nh gip cho vic p ng mu m v thi hn giao mu cho hng. Song hnh vi cc hot ng trn, cng tc tuyn truyn, qung b sn phm v gii thiu hnh nh doanh nghip cng c thc v quan tm. 4. Ngnh thy sn

a/ Thc trng :
Tc tng trng xut khu giy dp VN t 2000- 8 thng u nm 2008 (VT : %) (Ngun: Tng Cc Thng K)

Nm Tc (%)

2001 19.4

2002 15.7

2003 8.9

2004 7.9

2005 15.3

2006 22.9

2007 12.1

2008 -22.9

Tc tng ca kim ng xut kh u th y s n t 2001-2008 ch

30.0 20.0 10.0 % 0.0 -10.0 -20.0 -30.0 Nm 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 T c

Trang 17

(Ngun: Tng Cc Thng K) Nhn li chng ng hn 45 nm qua, k t ngy thnh lp, thy sn t mt lnh vc sn xut nh b, ngho v lc hu, nay pht trin tr thnh mt trong nhng ngnh kinh t mi nhn ca t nc c tc tng trng cao, c t trng GDP ngy cng ln, c v tr xng ng trong nn kinh t quc dn. Trong nhng nm 60 ca th k trc tng sn lng thy sn min bc ch t trn di 200.000 tn (trong c khai thc hi sn v nui trng thy sn u xp x 100.000 tn), n nm 1976 - nm u thng nht t nc, tng sn lng thy sn t khong 840.000 tn (trong khai thc hi sn 670.000 tn, nui trng thy sn 170.000 tn), kim ngch xut khu thy sn nm 1980 ch t khong 11 triu rp- la. n nay, tng sn lng thy sn t 3,3 triu tn (khai thc hi sn 1,750 triu tn, khai thc ni a 190.000 tn, nui trng thy sn 1,360 triu tn) v kim ngch xut khu thy sn vt 2,5 t USD, thy sn chim 21% GDP nng - lm - ng nghip v hn 4% GDP trong nn kinh t quc dn. 8 thng u nm 2008, kim ngch xut khu hng thy sn t 2,9 t USD, tng 20,8%. Kim ngch xut khu hng thy sn t 2000- 8 thng u nm 2008 (VT: 1.000.000 USD) (Ngun: B Thy Sn)

Nm Kim ngch

2000 1461

2001 1744

2002 2017

2003 2197

2004 2371

2005 2733

2006 3358

2007 3763

2008 2900

Trang 18

K im ngch xu t kh u th y s n t 2000-2008
4000 3500 3000 2500 Triu USD 2000 1500 1000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Nm 1461 1744 2017 2197 2371 2733 3358 2900 3763

K im ng ch

(Ngun: B Thy Sn)

*Th trng xut khu :

Hin c 90 nc/vng lnh th nhp khu thu sn ca Vit Nam, ng u l M, tip n l EU, Nht Bn, Trung Quc, Hn Quc, Hng Kng, i Loan. Tuy nhin, xut khu thu sn ca Vit Nam mi bng 3,5% tng s ca th gii, ng sau nhiu nc v tng i nh so vi tim nng. T v tr s 6 v xut khu thy sn hin nay, nu nhp khu c khong 1-2 t USD nguyn liu mi nm, Vit Nam c th tng kim ngch xut khu thm 1,8-3,5 t USD, a gi tr xut khu ln 6-8 t USD, xp v tr th 2 trn th gii, sau Trung Quc.

b/ Thnh cng :
T nm 1981, thy sn l ngnh kinh t u tin c vn dng c ch kinh t th trng trong sn xut, kinh doanh; c php thot ly c ch bao cp th nghim c ch "t cn i, t trang tri", xut khu trc tip cc sn phm thy sn vo th trng "khu vc 2" thu ngoi t mua my mc, vt t, thit b u t tr li cho sn xut. Sau mt phn t th k hot ng trong c ch th trng, ngnh thy sn tng bc trng thnh. ng ch l, sau khi chnh sch i mi ca ng c thc hin trong c nc, t 1986, th trng xut khu thy sn c m rng v tng trng vi tc rt nhanh. S m rng th trng kch thch sn xut pht trin. C th ni, th Trang 19

trng xut khu thy sn m ng, hng dn cho qu trnh chuyn i mnh m c cu ngh trong khai thc hi sn trn bin. Trong cc nm t 1981 tr li y, cc ngh sn xut trn bin hng theo cc sn phm c gi tr xut khu. C cu sn phm khai thc phc v xut khu lin tc tng t khong 5% trong nhng nm trc y ln 30 - 35% trong thi gian gn y. Th trng xut khu thy sn l ng lc, kch thch s pht trin nui trng thy sn, v nui trng thy sn tr thnh hng i ch yu cho s chuyn i cc vng din tch sn xut nng nghip km hiu qu thnh nhng vng sn xut nguyn liu ln cho ch bin thy sn xut khu. nh hng ng n c tnh chin lc c khng nh bng Ngh quyt s 09/2000/NQ-CP ngy 15/6/2000 ca Chnh ph v mt s ch trng v chnh sch v chuyn dch c cu kinh t v tiu th sn phm nng nghip. T kt qu , nm 2000 xut khu thy sn vt mt t USD, nm 2002 vt hai t USD, v nm 2005, mc d gp nhiu kh khn nhng ngnh thy sn hon thnh xut sc ch tiu k hoch ca Ngh quyt i hi ton quc ln th IX ca ng: kim ngch xut khu t v vt 2,5 t USD. c c kt qu 2,5 t USD kim ngch xut khu, cc nm qua v nm 2005 ny, nhng ngi lao ng ngh c n lc ht mnh vt qua kh khn, gian kh trong lao ng sn xut; nhng thit hi, tht bt do thin tai, bo, l, nng hn; nhng kh khn, th thch khc nghit trn thng trng qua cc v kin bn ph gi c tra, c ba sa; kin bn ph gi tm trn th trng M; cc ro cn k thut v d lng khng sinh, ha cht... tn d trong sn phm trn th trng EU, Hoa K, Nht Bn... Nhn li chng ng qua vi bao kh khn, thch thc trong nhng lc cam go nht, cng nhn thc su sc v vai tr, v tr ct t ca i ng doanh nhn trn thng trng. Cng vi hn bn triu lao ng ngh c trong khai thc v nui trng thy sn, i ng doanh nhn ngnh thy sn tht s ln mnh, tr thnh lc lng nng ct, tin phong trong nhng thi im kh khn nht. Nhiu doanh nhn, nhiu thng hiu khng nh c uy tn ca mnh trn cc th trng ln, nh: Seaprodex, Minh Ph, Kim Anh, Saota (fimex), Ph Cng, Camimex, Cafatex, Angifish, Vnh Hon, Sea Minh Hi, Sea Si Gn, Seaspimex, Sea Nng, Sea H Ni,... n nay, c nc c 439 nh my ch bin thy sn xut khu, trong c 171 doanh nghip c xp vo danh sch 1 xut khu vo EU, 300 doanh nghip p dng quy trnh qun l cht lng sn phm theo HACCP, tiu chun xut khu vo th trng M, 222 doanh nghip t tiu chun xut khu sn phm vo Hn Quc, 295 doanh nghip t tiu chun xut khu vo Trung Quc... Nhng con s cho thy s trng thnh ca cng nghip ch bin xut khu thy sn Vit Nam c v cng ngh, k thut v trnh qun l. Cc doanh nghip ch bin thy sn xut khu Vit Nam t trnh tin tin trong khu vc, tip cn, p ng cc yu cu v tiu chun cht lng sn phm kht khe nht ca th trng quc t. Bn cnh vai tr nng ct ca i ng doanh nhn, lc lng khoa hc - cng ngh c ng gp to ln. T nhng nm u ca thp k 80 ca th k trc, cng ngh sinh sn tm s nhn to c du nhp v pht trin thnh cng min trung, Trang 20

sau nhn ra c nc, to tin cho phong tro nui tm pht trin, l c s c c ngun nguyn liu ch yu cho ch bin, xut khu thy sn. Gi tr t tm xut khu n nay chim hn 50% tng kim ngch xut khu thy sn. ng thi vi vic lm ch cng ngh sinh sn nhn to tm s, cc nh khoa hc thy sn nghin cu cho thnh cng nhiu ging, loi thy sn qu him, nh c m, c gi, c da, c bp, c chm, c r phi, r ng, c lc, cua bin, c hng, s, vm, tm cng, tm he, tm ro,... Nhng thnh tu khoa hc ny l nn tng pht trin cc sn phm thy sn xut khu. Cng vi s n lc trong ni b ngnh thy sn, c c kt qu 2,5 t USD xut khu cn c s phi hp, gip ca cc b, ban, ngnh trung ng, s ch o ng n, c th, su st ca cc cp y ng, chnh quyn cc cp a phng, c s. Ch bn tnh vng bn o C Mau c doanh s thy sn xut khu l mt t USD, trong ring C Mau ng gp hn 500 triu USD, chim 20% tng kim ngch xut khu thy sn c nc. Trong iu kin ca mt nc chm pht trin, c s vt cht k thut cn ngho nn, lc hu, vic xut khu thy sn t 2,5 t USD, sn phm thc phm bo m cht lng cao, c tiu th cc nc cng nghip pht trin l thnh tu rt ng t ho. y l kt qu ca s dng cm i tin phong trong c ch th trng, sn sng ng u vt qua th thch; l bn lnh, l tr tu ca nhng ngi lao ng ngh c dm ngh, dm lm; bit khim nhng hc hi nhng bi hc khc nghit nht t c ch th trng trong thi k hi nhp; bit pht huy sc mnh on kt, tranh th s ng h, gip trong v ngoi ngnh, trong v ngoi nc; bit vn dng hi ha cc quy lut kinh t c bn, ly li ch ca ngi lao ng lm ng lc cho pht trin.

c/ Hn ch kh khn : Cc nh my hot ng di 50% cng sut: Lng ph ln v u t

Kho st ca VASEP cho thy, sn lng hi sn s khng tng hn mc hin ti (di 2,1 triu tn/nm) do ngun li thy sn ven b cn kit, trong khi i tu khai thc xa b cha pht huy c hiu qu, nht l trong tnh trng gi nhin liu tng cao. V nui trng, sn lng tm nhng nm gn y ch duy tr mc 350.000 tn/nm v d kin cha th tng cao. Sn lng c tra tuy tng mnh, vt mc 1 triu tn/nm (nm 2007), nhng tc tng s b hn ch do yu t th trng, ngng mi trng, cng nh kh nng qun l. Trong khi , h thng nh my ch bin thy sn pht trin nhanh hn nhiu so vi tc tng trng sn lng khai thc v nui trng. Ch tnh ring cng sut cp ng ca cc nh my ch bin thy sn ng lnh ln n trn 1,5-1,7 triu tn thnh phm mi nm, tng ng vi khong 4,5-5,1 triu tn nguyn liu, trong khi tng sn lng nguyn liu tiu chun lm thc phm c tnh di 3,2 triu tn mi nm. Do vy, a s nh my u thiu nguyn liu, ch hot ng di 50% cng sut thit k, gy lng ph ln v u t.

Nhp nguyn liu khng tc ng n nui trng trong nc

Trang 21

So vi phng n u t cho sn xut nguyn liu, vic nhp khu nguyn liu thy sn c u th do khng phi u t ln v trnh c cc tn tht v mi trng. T nhiu nm nay hng chc doanh nghip trong nc nhp khu nguyn liu ch bin xut khu v t hiu qu kinh t cao nh Cng ty Hi Vit (Vng Tu), Cng ty Incomfish, Cng ty CP Ch bin hng xut khu Cu Tre (TP H Ch Minh), Cng ty H Long Simexco (Hi Phng)... Mt doanh nghip quy m nh, a bn kh khn nh Cng ty CP Thy sn Bnh nh (Bidifishco) cng tng nhanh kim ngch xut khu t 5 triu USD nm 2006 ln 17,8 triu USD nm 2007. Ngoi ra, nhp khu nguyn liu s ch khng ch buc cc nh my ch bin thy sn Vit Nam phi u t dy chuyn tin tin, k thut cao, phng thc qun l hin i sn xut c nhiu mt hng gi tr gia tng a dng, m xa hn, s gp phn gim nhp siu, to cn bng v cn cn xut nhp khu cho quc gia; a Vit Nam hi nhp su hn. Liu vic khai thc, nui trng thy sn trong nc c b tc ng? Cu tr li c VASEP a ra l khng, bi v ngun nguyn liu trong nc vi gi r s l u tin s 1 ca cc doanh nghip ch bin khi chnh v; gi nguyn liu nhp khu thng cao hn gi trong nc do nhiu yu t. C chng, vic nhp khu nguyn liu ch to p lc ngnh khai thc v nui trng thy sn phi nng cao nng lc, cht lng cnh tranh.

d/ Gii php : a gi tr xut khu ln 7,5 n 8 t USD

VASEP c vn bn chnh thc ngh Chnh ph cho php p dng thu nhp khu thng nht 0 hoc 0,5% cho cc loi nguyn liu thy sn nhp khu. Trc mt, khi cha gim c thu xung n mc 0-0,5%, VASEP ng h ch trng ca Tng cc Hi quan ngh B Ti chnh b nhng yu cu qu phc tp i vi b chng t khi thanh khon t khai nhp khu. Theo VASEP, qu trnh ton cu ha ang y nhanh s phn cng li lao ng, dng nguyn liu thy sn c chuyn dn sang cc nc ang pht trin ch bin sn phm gi tr gia tng cung cp cho th trng cc nc pht trin. Nhng nc xut khu hng u nh Hoa K, Malaixia, Thi Lan... cng l nhng nc nhp khu nguyn liu ln. Ring nm 2007, c th t gi tr trn 9 t USD xut khu thy sn, Trung Quc nhp khu 5,3 t USD nguyn liu. Vit Nam ang c c hi rt ln, do uy tn cht lng v an ton thc phm mt hng thc phm ca mt s nc ang b suy gim. Nhiu cng ty Nht Bn v chu u ang tm cch chuyn dng nguyn liu nhp khu sang Vit Nam ch bin. VASEP tnh ton, nu n nhn c dng nguyn liu ny, ch yu t cc nc x lnh (Bc u, Bc M, Nam M, Nam Thi Bnh Dng)... Vit Nam c c hi tr thnh cng quc v ch bin v xut khu thy sn. T v tr s 6 v xut khu thy sn hin nay, nu nhp khu c khong 1-2 t USD nguyn liu mi nm, Vit Nam c th tng kim ngch xut khu thm 1,8-3,5 t USD, a gi tr xut khu ln 6-8 t USD, xp v tr th 2 trn th gii, sau Trung Quc. Trang 22

5. Ngnh go Vit Nam

a)Thc trng xut khu go Vit Nam

La go lun l mt hng xut khu c th mnh truyn thng ca Vit Nam ta t trc n nay. T ch m bo lng thc cn l ni lo, Vit Nam vn ln ng th 2 trong 10 nc xut khu go hng u th gii. gi tr xut khu go vt qua con s 2 t USD mi nm. Di y l bng thng k v 10 nc nhp khu v xut khu hng u th gii nm 2007, theo B Nng nghip M (USDA). Hip hi lng thc Vit Nam (VFA) cho bit, tnh n ht ngy 30/6, cc doanh nghip xut khu 2.294.065 tn go, tr gi 1,215 t USD, tng 99% so vi cng k nm 2007, chim khong 20% tng kim ngch xut khu hng nng, lm, thu sn ca Vit Nam. Mc d lng go xut khu ch tng 5,8% nhng do gi go th gii tng nn gi tr xut khu tng gn 100%. c bit, t ngy 30/6, VFA s phn b ch tiu xut khu 600.000 tn go sang Philippines vi gi 940 USD/tn bao gm c cc ph vn chuyn, thi gian giao hng trong 3 thng 7, 8 v 9. y l mt tn hiu doanh nghip tng tc mua la go ca nng dn, c th y gi la tng sau mt thi gian st gim. Hin cc doanh nghip k hp ng ch tiu mi c Th tng Chnh ph ni rng cho c 9 thng u nm vi 3,5 triu tn, tc c th k hp ng mi vi s lng 1,2-1,3 triu tn go. Theo s liu ca Hip hi Lng thc Vit Nam, n ngy 7/8/2008, xut khu t gn 2,760 triu tn go, tr gi FOB trn 1,603 t USD, tr gi CIF 1,743 t USD. Ring thng 7 xut khu 405.226 tn, tr gi FOB 333,40 triu USD, CIF l 379,79 USD.Nh vy so vi cng k nm 2007, v lng gim khong gn 1,7%, tr gi tng 94%. S liu ca hi quan cng cho thy, c giao ht thng 7/2008 l 2,794 triu tn tr gi 1,810 t USD, gim 6,8% v lng v tng 87,6% v tr gi so vi cng k nm 2007. *Nhng th trng ln Th trng xut khu go ch yu ca Vit Nam l chu (chim 61,58% kim ngch xut khu), chu Phi (17,13 %), chu M (trn 14,73 %) v cc chu lc khc nh Trung ng (4,2%), chu u, chu c (2,36%). Trong thng 6/2008, Cuba vt qua Philippines tr thnh th trng xut khu go ln nht ca nc ta, vi lng tiu th go t 85.200 tn, tr gi 102,6 triu USD, tng 27,9% v lng v tng 48,1% v tr gi so vi thng 5/2008. Tnh chung 6 thng u nm, xut khu go sang th trng ny t 336.575 tn vi gi tr 296,8 triu USD tng 203,9% v lng v tng 699,4% v gi tr so vi cng k nm 2007. Th trng xut khu ln th hai ca nc ta l Philipines li gim mnh, t 61.542 tn vi tr gi 58,3 triu USD, gim 77,5% v lng v gim 73,9% v tr gi so vi thng 5/2008. Tuy nhin, tng lng go xut khu ca Vit Nam trong 6 thng u Trang 23

nm sang th trng ny ln ti 1.101.806 tn vi tr gi 633,6 triu USD, tng 40,7% v lng v tng 158,6% v tr gi so vi cng k nm 2007. ng ch , xut khu go sang th trng Angola vi mc tng t bin ti 148,1% v lng v tng 224,3% v tr gi so vi thng trc t 25.600 tn vi tr gi 19,4 triu USD. Xut khu go sang th trng Nga cng c mc tng vt, t 8.097 tn, tr gi 5,768 triu USD tng 129,5% v lng v tng 137% v tr gi so vi thng 5/2008. Nng tng lng xut khu go ca nc ta sang th trng ny t 36.426 tn, tr gi 20,21 triu USD tng 168,4% v lng v tng 316% v gi. c bit, th trng Ba Lan l th trng c kim ngch khng cao nhng li l th trng c s tng trng mnh nht vi mc tng 153,9% v lng v 187,9% v tr gi so vi thng trc t 438 tn vi tr gi 3,6 triu USD tng ti 1.099,9% v lng, tng 2.218,1% v tr gi so vi cng k nm ngoi. Tip n, xut khu go sang th trng Lituania cng c mc tng vt t 1.500 tn vi tr gi 1,2 triu USD, tng 30,6% v lng v 49,8% v tr gi. Su thng u nm xut khu go sang th trng ny t 2.791 tn vi tr gi 1,68 triu USD tng 564,5% v lng v tng 945,6% v tr gi so vi cng k nm 2007. Tri vi xu hng trn th xut khu go sang th trng Kenya c mc gim kh mnh, gim 75% v lng v gim 68,7% v tr gi so vi thng trc, t 500 tn vi tr gi 0,4 triu USD. Nhng li c mc tng mnh nht th trng trong 6 thng u nm 2008, tng 1.698,6% v lng v tng 2.589,7% so vi cng k nm 2007 t 45.414 tn vi tr gi 20,4 triu USD. *V chng loi: Trong thng 2/2008, xut khu go 25% tm t cao nht v c xut ch yu sang cc th trng ln nh Philippin, Indonsia. C th trong thng 2/2008 xut khu loi go ny t 156 nghn tn vi tr gi gn 64 triu USD, tng 68,24% v lng v tng 74,04% v tr gi so vi thng 1/2008. Xut khu go 5% tm tng mnh t 117 nghn tn, tr gi 49,34 triu USD, tng 1,33 ln v lng v tng 1,46 ln v tr gi so vi thng trc. c bit tiu th go loi ny ch yu l cc nc chu Phi nh Angla (44 nghn tn), Kenya (21,2 nghn tn), Tanzania (12,8 nghn tn).

b)Nhng thch thc

Bn cnh nhng thnh tu t c , Vit Nam cn phi i mt vi nhng thch thc pha trc, nht la trong thi im Vit Nam mi gia nhp WTO Th nht: Liu c duy tr c ngun cung? C mt thc t i vi cc nc xut khu go l hu nh h khng phi lo u ra cho sn phm v nhu cu tiu dng go ca th gii ngy cng cao, trong khi lng cung lun thp hn nhiu so vi cu.

Trang 24

Trc tnh hnh hin nay, mt s b con nng dn bn rung t, b ngh nng lm cho Vit Nam ang ng trc tnh th ngun cung c nguy c gim mnh. Thm vo , mt s chnh quyn ia phng n hi l, s dng nhiu bin php cp ly rung t ca b con, quy hoch lm sn golf. iu ny lm nh hng khng t ti tnh hnh sn xut la go. Th hai: Thch thc v cht lng v gi thnh. tng gi tr kim ngch xut khu go th ngoi vic tng khi lng hng xut, vic ci tin cht lng tng gi thnh l vn ht sc quan trng. Trong nhng nm va qua ph hp vi yu cu th trng, cht lng go ca Vit Nam c ci thin mt bc ng k, loi go cht lng trung bnh chim t l t 22,4% (nm 1996) tng ln 85% (nm 2003). Loi go cht lng thp chim t l 23% gim xung cn 8%. Nhng so vi go ca Thi Lan th go xut khu ca Vit Nam phn ln c cht lng trung bnh. Qua kho st cho thy go xut 5% tm ca Vit Nam mi t 35%; 15% tm chim 40%; 25% tm chim 12%; cc loi khc l 13%. Do cht lng go cha cao nn gi bn bnh qun cc loi go xut khu lun thp hn gi go bnh qun ca Thi Lan. Khong cch chnh lch gi go xut khu Vit Nam vi Thi Lan loi 5% tm nm 2000 l 40-50USD/tn, nay tuy c rt ngn nhng go 5% tm ca ta vn thp hn t 20- 35USD/tn so vi Thi Lan. Cn so snh bnh qun tt c cc loi go xut khu th hng ca ta lun thp hn hng Thi Lan khong 12-24 USD/tn. Th ba: Thch thc v th trng v thng hiu. Go Vit Nam c xut sang nhiu th trng vi mc khc nhau, bao gm. Chu 46%; Trung ng 25%; Chu Phi 12%; Chu M 1%; cc nc khc 13,5%. Ngoi ra Vit Nam cn xut sang Trung Quc, n , Pakistan... Phn ln cc khu vc th trng ny c trnh tiu dng thp, kh nng thanh ton hn ch. So vi Thi Lan vic go Vit Nam dnh c nhng th trng tiu th c cht lng tiu dng cao cn rt hn ch. Nhn chung vic xut khu go ca ta vo th trng c cht lng tiu dng cao ang b cnh tranh quyt lit. S d khng ginh c th trng tt ngoi vic cht lng go cn do chng ta chm trong xy dng thng hiu. Khng phi chng ta hon ton yu km v cht lng, chng ta cng c nhiu sn phm cht lng cao v c o nh go thm, go nhng nhiu ngi tiu dng th gii li khng bit n. H tng ch Thi Lan mi c, v chng ta cha sm xy dng thng hiu cho nhng mt hng c o ny.

c) Nhng hn ch, kh khn trong tnh hnh xut khu go ca nc ta hin nay
Nm 2008, th trng nng sn vn trong th cung khng cu, nhu cu ca th gii v mt hng go vn rt ln. Xut khu go khng lo v th trng, khng lo bn gi thp. Vn quan trng l phi ch o sn xut tt c thm lng hng cho xut khu. Theo nh gi th tnh hnh xut khu go ang tin trin tt, tuy nhien cc doanh nghip Vit Nam vn phi i mt vi kh khn v ngun cung Trang 25

Trc ht l vic thu mua go vn gp nhiu kh khn do ngun cung vn b hn ch bi nhiu yu t, gi go trong nc tng cao khin cho vic thu mua gp kh khn. V vy, T iu hnh xut khu go cho rng, kh khn trong cng tc iu hnh v k hoch xut khu go ca DN nm ti l phi cn i gia vic xut khu c nhiu go nhng gi thu mua cng phi tt nhng khng qu tc ng ti gi c trong nc. Bi v, lng thc l mt trong nhng mt hng tng gi mnh trong nm gp phn lm cho ch s gi tiu dng tng, trong khi Chnh ph rt quyt lit vi mc tiu kim ch tng gi nn vic n nh gi lng thc c u tin. Mt kh khn khc tc ng n hot ng xut khu go nm 2008 l chi ph vn chuyn tng ti 60-70%. Tuy nhin, gi cc tng th cng phi chp nhn do gi du tng nhng nghim trng nht l DN khng thu c tu vn chuyn. iu ny lm gim hiu qu xut khu ca cc DN do thi gian giao hng ko di, chi ph tng ln v DN c th khng m bo n hng k vi cc i tc

d) Cc gii php cho tnh hnh xut khu gao hin nay
iu hnh xut khu cn thn trng Cc n hng m DN Vit Nam k kt va qua l thc hin hp ng t trc cho n thng 2. Nhng hp ng mi s c iu tit theo quy ch xut khu 2008. vic iu hnh xut khu go nm nay cn ht sc thn trng v c lu n vic mt ma c th xy ra min Bc (do gi rt). B Cng thng ln k hoch vi cc cng ty lng thc ln, nh Cng ty Lng thc min Nam, c k hoch iu tit go ra min Bc khi cn thit. Trong khi , Hip hi Lng thc d bo gi go cn tng cao do nhu cu tng mnh trn th trng th gii. in hnh l cu go t chu Phi v khu vc Trung ng (do hn hn v dn s tng) ln cao ngay trong nhng thng u nm. Hn na, theo ng Thng, thi tit gi lnh khng ch xy ra Vit Nam m c Trung Quc cng mt ma do gi rt. Do vy, xu hng lng thc khan him, gi tng d xy ra. Ngoi ra, ngun cung cng khan him ti mt s nc xut khu go khin Thi Lan, sau mt thi gian y mnh xut khu, phi m ca c kho d tr. trong cng tc iu hnh xut khu go, c lc Vit Nam thc hin rt nghim ngt khng ch s lng go xut khu hng thng v hng qu nhm m bo an ninh lng thc v gi c trong nc. in hnh nh nm ngoi, khi min Trung b l lt, bn cnh go vic xut go d tr, B Cng thng phi iu chuyn go t min Nam ra cn i th trng. Do vy, nm nay, B Cng thng thng nht vi B NN-PTNT, Hip hi Lng thc, mt s tnh xut khu go BSCL xut c ch xut khu go trnh Chnh ph xem xt. Nguyn tc chung l iu hnh xut khu go m bo an ninh lng thc, m bo i sng ngi dn. Khng xut khu go nh hng n gi go trong nc. Vic xut khu go cng phi cn i li ch 3 nh: Nh nc - DN - nh nng. Hn ch xut khu cu gi Trang 26

Mt khi lng lng thc thc phm khng l c iu tit h tr ngnh chn nui, cng vi s chuyn dch c cu t trng v thnh phm lng thc thc phm cho sn xut nhin liu sinh hc (biofuel) thay th xng du; s tc ng tiu cc ca kh hu ton cu c coi l nhng nguyn nhn chnh khin lng thc th gii khan him, gi leo thang. Gi go hin mc cao nht k t nm 1974. Kho st ca Chng trnh Lng thc Th gii (WFP) cho thy, n cui nm ngoi, 37 quc gia lm vo khng hong lng thc, 20 nc khc p t cc hnh thc kim sot gi thc phm. y qu l mt thm ha. T chc ny ang cn 600-700 triu USD mua thc n cp bch cho 89 triu ngi. Mt lot quc gia xut khu go trn th gii ra quyt nh cm hoc hn ch xut khu m bo ngun cung ni a, gp phn h nhit gi go. Mi y nht, Chnh ph n , quyt nh cm xut khu go non-basmati kim sot gi lng thc trong nc tng vt. Gi go thm basmati xut khu cng tng ln 1.200 USD/tn nhm gim bt lng xut khu. Ai Cp ngy 27/3 cng thng bo s cm xut khu go t thng 4 cho ti 10/2008, khi v mi c thu hoch. Quc gia lng ging Vit Nam l Campuchia cui thng 3 quyt nh hn ch xut khu, do hng ngy, mt lng ln go nc ny xut qua bin gii Vit, Thi. Trung Quc - quc gia hng u th gii v sn xut go, mt mt p t hn ngch khng ch v tng thu xut khu go, mt khc b thu nhp khu nhm lng thc c bn. Ln th 2 trong nm nay nc ny tng mc gi thu mua ti thiu i vi go v la m nhm khuyn khch nng dn sn xut lng thc v khng ch tnh trng lm pht. Ti Vit Nam, Chnh ph h ch tiu xut khu go 10 thng u nm nay xung cn 3,5 triu tn, tc sn lng go xut khu gim 22% so vi cng k nm ngoi. B Cng thng giao Hip hi Lng thc iu hnh tin xut khu go tng qu trong khong: qu I/2008 t 700.000-800.000 tn; qu II t 1,3-1,5 triu tn; qu III t 1,3-1,4 triu tn v qu IV t 700.000-800.000 tn. Trong khi , T chc Nng lng Lin Hp Quc (FAO) cho bit, ch s gi lng thc trong nm 2007 tng ln mc k lc, s tip tc tng. Nhiu chuyn gia d on, gi go th gii nhiu kh nng t v vt ngng 1.000 USD/tn. Vit Nam: n u c hi hay cn trng? Trong bi cnh ny, cc chuyn gia kinh t cho rng, bi ton t ra i vi cc c quan iu hnh cng nh DN xut khu go l: gi vng sn xut; n nh gi gp phn quan trng trong kim sot tnh hnh lm pht; cn i m bo an ninh lng thc v cung cp hng ha cho xut khu. R rng, gi la go th gii tng l c hi Vit Nam n u xut khu . Tng lng go xut khu qu I nm nay d kin t gn 800.000 tn, thu v khong 310 triu USD, ch tng 20% v lng song t trn 61% v gi tr. Trang 27

Tuy nhin s lng xut khu go hin cha c l do iu chnh. Kim ngch xut khu s tng nh gi go ang tng mnh. Nu chng ta duy tr c sn lng th kim ngch s tng ln. Song, xut khu ch l mt phn ca vn , m quan trng l cn cung cp lng thc cho nng dn, nht l vng thin tai v vng kh khn. Mt quan chc B Cng thng cng khuyn co, phi xem xt lng tiu dng trong nc so vi xut khu nhiu hay t. T , cn nhc s lng xut khu c gip nng mc sng ca 75% nng dn khng hay lm nh hng n 85 triu ngi ang s dng lng thc? Trong tnh hnh giao dch go th gii khong 20 triu tn, trong , ring Vit Nam xut khu khong 1/4-1/5 tng lng go. Trung Quc cng nh cc nc ang ng trc ni lo v thiu lng thc nn trong tng lai, cy la s l cy chin lc. ng Hon nhn nh, bt n v lng thc th x hi s bt n ngay, in hnh nh Indonesia. Do vy, tng lai gi go c th s ln ti 1.000 USD/tn (nay l khong 750 USD/tn) nn vi 4-5 triu tn go xut khu, Vit Nam s thu v ngun kim ngch ln., kha cnh khc, gi mt s nng sn nh la m, ng, u tng ang tng rt nhanh trn th trng th gii m chng ta vn ngh n vic nhp khu, khng nhn c hi ny pht trin sn xut trong nc. nng thn Vit Nam ang c xu hng quay tr v c canh la, t gi vic a dng ho sn xut. Chng ta thiu cc bin php chuyn i c cu kinh t v c cu lao ng, thiu bin php tng nng sut lao ng. Tnh trng ny s dn dn nguy c mt an ninh lng thc v thc phm nh cc nc cng nghip mi ng v ng Nam . D bo ca cc t chc quc t th trong th k XIX th gii s thiu lng thc, vy y c phi l mt thi c cho Vit Nam pht trin nng nghip khng 6. Ngnh g Vit Nam

a) Thc trng xut khu:

Xut khu g ca VN ang trong giai on tng trng nng. Trong 6 nm qua tng gi tr kim ngch tng gp 10 ln (nm 2000 ch t 200 triu USD, nm 2006 s t trn 2,1 t USD), a VN vn ln ng hng th 4 khu vc ng Nam (sau Malaysia, Indonesia, Thi Lan). Cc sn phm g VN c xut sang bn ti th trng ca 120 nc v vng lnh th trn th gii, trong M chim 20%, EU 28%, Nht 24%.
Ch trong vng 5 nm tr li y, kim ngch xut khu ca ngnh G tng gn 10 ln, t 219 triu USD nm 2000 ln 1,57 t USD nm 2005 v d kin t 2 t USD trong 2006. Nc ta hin c ti 2.000 doanh nghip (DN) sn xut, ch bin, kinh doanh mt hng g v lm sn. Sn phm g Vit Nam c mt trn th trng ca 120 nc v vng lnh th.

Trong c cu cc th trng xut khu sn phm g ch yu ca Vit Nam trong thng 7/2008, th M vn l th trng xut khu sn phm g t kim ngch cao nht ca Vit Nam vi 97,8 triu USD, tng 12,7% sovi thng trc v chim 40% tng kim Trang 28

ngch xut khu sn phm g ca c nc trong thng. Tnh chung, trong 7 thng u nm 2008, tng kim ngch xut khu sn phm g ca Vit Nam vo th trng M t 562 triu USD, tng 11,4% so vi cng k nm 2007. Nh vy, sau khi gim st trong thng 4, th lin tc trong 3 thng gn y, kim ngch xut khu sn phm g ca Vit Nam vo th trng M tng tr li. Cc mt hng sn phm g xut khu chnh vo th trng M trong thng 7 tng tr li. Cc sn phm g xut khu chnh vo th trng M trong thng 7 l: ni tht dng trong phng ng t 41,7 triu USD; ni tht dng trong phng ng t 50,1 triu USD; ni tht dng trong phng khch v phng n t 19,5 triu USD; gh khung g t 12,6 triu USD; ni tht dng trong vn phng t 5,1 triu USD; g nguyn liu x thanh hoc vn ghp t 1,8 triu USD; ni tht dng trong nh bp t 1,8 triu USD; g m ngh t 1,4 triu USD. K n l th trng Nht Bn, vi kim ngch xut khu trong thng 48,5 triu USD, tng gp 2 ln so vi thng trc v chim 19,8% tng kim ngch xut khu g v sn phm g ca c nc trong thng. Nh vy, sau khi gim st trong thng 6 (gim 13%), th sang thgn 7, kim ngch xut khu sn phm g ca Vit Nam vo th trng Nht Bn tng bt ng tng mnh. ng ch l sau khi lin tc gim st trong thng 5 v thng 6, th sang thng 7 , kim ngch xut khu dm g ca Vit Nam vo th trng Nht Bn bt ng tng mnh, t 15,1 triu USD, tng 109,7%, tip n l ni tht dng trong phng ng, ni tht dng trong phng khch v phng n v ni tht, dng nh bp xut khu vo th trng Nht Bn trong thng cng ng lot tng. Kim ngch xut khu g v sn phm g ca Vit Nam vo th trng Trung Quc trong thng 7/2008 t 13,7 triu USD, tng 7% so vi thng trc v chim 5,6% tng kim ngch xut khu g v sn phm g ca c nc trong thng. Tnh chung, tng kim ngch xut khu g v sn phm g ca Vit Nam vo th trng Trung Quc trong 7 thng u nm 2008 t 82,8 triu USD, nhng ch tng 1,1% so vi cng k nm 2007. Cc mt hng xut khu chnh vo th trng Trung Quc trong thng l: dm g t 10,5 triu USD; g nguyn liu t 1,9 triu USD, ni tht dng trong phng khch v phng n t 649 nghn USD, g m ngh t 115 nghn USD, gh khung go t 78 nghn USD, ni tht, dng nh bp t 40 nghn USD.. Trong thng u ca nm 2008, kim ngch xut khu g v sn phm g ca Vit Nam ti hu ht cc th trng chnh (tr th trng Nht Bn v i Loan) u tng, trong ng ch nht l xut khu sn phm g ca Vit Nam vo mt s th trng trong khi EU tng kh mnh, c th l: Xut khu vo th trng Anh t 25,7 triu USD, tng 30,18%; c t 19,9 triu USD, tng 61,52%; Php t 17,8 triu USD, tng 32,45%; H Lan t 9,7 triu USD, tng 55,38%; Italia t 7,6 triu USD, tng 68,12%; Ty Ban Nha t 6,5 triu USD, tng 64,52%; an Mch t 3,3 triu USD, tng 29,78%; Phn Lan t 3,2 triu USD, tng 34,98%; Thu in t 3,2 triu USD, tng 61,78%; Ai Len t 2,8 triu USD, tng 32,26%...

Trang 29

Trong c cu cc th trng xut khu g v sn phm g ch yu trong thng 1 nm 2008, th kim ngch xut khu vo th trng M t cao nht vi 92,1 triu USD, tng 3,4% so vi thng trc v tng 18,6% so vi cng k nm 2007. Nh vy, so vi tc tng trng 31,2% ca nm 2006 v 26,9% ca nm 2007, th c th thy rng tc tng trng v kim ngch xut khu sn phm g ca Vit Nam vo th trng M ang chm li. Cc chng loi sn phm g xut khu chnh vo th trng M trong thng 1 l: ni tht dng trong phng ng t 46,9 triu USD; ni tht dng trong phng khch t 23,1 triu USD; Gh v cc b phn ca gh t 13 triu USD; ni tht, dng nh bp t 1,2 triu USD; G nguyn liu, vn, vn sn t triu USD; G m ngh t 0,6 triu USD Tip n l th trng Nht Bn vi kim ngch xut khu trong thng 1 nm 2008 t 29,7 triu USD, gim 6,4% so vi cng k nm 2007 v chim 10,6% tng kim ngch xut khu g v sn phm g ca c nc trong thng. Nguyn nhn chnh lm cho kim ngch xut khu g v sn phm g ca Vit Nam vo th trng Nht Bn trong thng 1 nm 2008 gim st l do trong thng, m hng ni tht dng trong phng ng v g m ngh ca Vit Nam xut khu vo th trng ny gim mnh, c th l kim ngch xut khu ni tht dng trong phng ng ch t 5,8 triu USD, gim 18,3%; Kim ngch xut khu mt hng g m ngh t 178 nghn USD, gim 78,2%. Cc chng loi sn phm g xut khu chnh vo th trng Nht Bn trong thng 1 l: Dn g; ni tht dng trong phng ng; ni tht dng trong phng khch v phng n; ni tht vn phng; Gh v cc b phn ca gh; ni tht, dng nh bp; Vn, vn sn, g nguyn liu Kim ngch xut khu g v sn phm g vo th trng Anh trong thng 1 nm 2008 t 25,7 triu USD, tng 15,8% so vi thng trc v tng 30,2% so vi thng 1 nm 2007. Nh vy, k t thng 11 nm 2007 n nay, kim ngch xut khu g v sn phm g ca Vit Nam vo th trng Anh lin tc tng mnh. Nhn li nm 2007, tng kim ngch xut khu sn phm g ca Vit Nam vo th trng Anh tng 44,6%. Do , d bo trong nm 2008, tc tng trng v kim ngch xut khu mt hng sn phm g ca Vit Nam vo th trng Anh t khong 30% - 35%. Trong c cu cc chng loi hng g v sn phm g ca Vit Nam xut khu trong thng 1 nm 2008, th kim ngch xut khu gh v cc b phn ca gh t cao nht vi 86,8 triu USD, tng 10,9% so vi thng trc v tng 46,9% so vi cng k nm 2007. Nh vy, lin tc trong 3 thng gn y, kim ngch xut khu mt hng gh v cc b phn ca gh ca Vit Nam tng mnh, c bit l cc loi gh s dng ngoi tri, nguyn nhn chnh ca s tng trng ny l do cc nh nhp khu ang chun b hng tung ra th trng vo ma h. Cc th trng xut khu chnh ca Vit Nam trong thng l: c; M; Php; Anh; H Lan; Italia; Ty Ban Nha; B; Nht Bn; Phn Lan; an Mch; Hn Quc; Ba Lan; Thu in; Canada; Hy Lp; Ai Len Tip n l ni tht dng trong phng khch v phng n, vi kim ngch xut khu trong thng 1 nm 2008 t 67,8 triu USD, tng 7,8% so vi thng trc v tng 26,5% so vi cng k nm 2007. Cc mt hng ni tht dng trong phng khch v Trang 30

phng n xut khu ch yu trong thng l: Bn gh; T; Bn n; K TV; K sch; T buffet; T chn Cc th trng nhp khu ni tht dng trong phng khch v phng n ch yu ca Vit Nam trong thng l: M; Anh; Nht Bn; Php; c; xtrylia; H Lan; Hn Quc; Italia; Canada; Ty Ban Nha; B Kim ngch xut khu ni tht dng trong phng ng ca Vit Nam trong thng 1 nm 2008 t 64,8 triu USD, tng 3,3% so vi thng trc v chim 23,1% tng kim ngch xut khu g v sn phm g ca c nc trong thng. Cc mt hng ni tht dng trong phng ng xut khu ch yu trong thng l: Ging v cc b phn ca ging; T cc loi; Bn trang im; T u ging; Bn gh; T qun o Cc th trng nhp khu ni tht dng trong phng ng ch yu ca Vit Nam trong thng l: M; Nht Bn; Anh; Canada; xtrylia; Hn Quc

b) Nhng hn ch kh khn trong xut khu g

Tuy kim ngch xut khu sn phm th cng m ngh cha ln, nhng Cc Xc tin thng mi rt coi trng tim nng ca nhm hng ny, bi nc ta c truyn thng lu i sn xut hng th cng m ngh. Hin nay, c nc c hn 2.000 lng ngh, thu ht trn 10 triu lao ng, v khong 1.000 doanh nghip tham gia hot ng xut khu sn phm th cng m ngh. y mnh hot ng xut khu, Cc Xc tin thng mi t chc nhiu hi ch trin lm, cng nhng chng trnh hi tho, mi cc chuyn gia nc ngoi n ph bin kin thc v th trng, giao thng cho cc doanh nghip, doanh nhn Vit Nam. Xut khu hng th cng m ngh vn cn nhiu kh khn cn gii quyt Mt l, hin nay, ta vn nng li t duy c l ch bn nhng sn phm mnh c, m cha quan tm ti nhu cu ca tng nc. ci b, doanh nghip v cc c s sn xut cn phi lm ra nhng sn phm ph hp th hiu ngi tiu dng. Hai l kin thc v cc th trng nc ngoi vn cn hn ch. Ba l, rt nhiu nc ang c nhng sn phm cnh tranh vi chng ta, nh Trung Quc, Thi Lan. Bn l, trnh ngoi ng, k nng giao tip quc t ca cc doanh nghip trong nc cn hn ch. Nm l, a phn doanh nghip cn nng vi, cha kin nhn trong vic nghin cu v thm nhp th trng nc ngoi, nht l nhng th trng kh tnh. Su l, ngun cung ca chng ta cng ngy cng khan him. Trong nhng nm qua, uy tn ca sn phm th cng m ngh Vit Nam tng cao ti nhiu nc. c bit Nht Bn, ang bng n xu th s dng sn phm th cng m ngh ca Vit Nam. l nh thnh qu t nhng hot ng xc tin thng mi. Sau khi VN gia nhp WTO th cc DN s c gim thu nhp khu nguyn liu v xut khu thnh phm t cc i tc thnh vin. Tuy nhin, do cc cng quc xut Trang 31

khu g trn th gii cng l thnh vin WTO nn h cng hng chnh sch thu u i nh DN ca VN, v vy v kh ny khng phi l li th ring ca VN. Trong khi nhiu nc t lc ngun g nguyn liu (nh trng rng tt) th VN phi nhp khu gn nh ton b nguyn liu, cho nn v lu di mc tng trng kim ngch xut khu g c th tng cao nhng hiu qu kinh t s gim st. Mt khc, do kh nng thit k mu m km hn i th nc ngoi cng gp phn lm cho ngnh xut khu g VN kh cnh tranh trn thng trng th gii. Tnh n u nm nay, gn 420 nh sn xut nc ngoi u t hot ng ti Vit Nam trong lnh vc lm sn, vi khong 330 triu USD c thc hin. Nh u t ny ch yu n t chu (i Loan, Singapore, Malaysia, Trung Quc) v mt s nc chu u khc. n nay, hu ht cc d n u t nc ngoi u tp trung vo ch bin sn phm g t nguyn liu nhp khu. g c th b kin bn ph gi ti M Kh nng pha M khi kin l n 90%, bi cc nh sn xut ca M ln ting cho rng g nhp khu (NK) t VN ang gy p lc ln ngnh sn xut g nc h, khin nhiu nh my ng ca v cng nhn khng c vic lm. Gii php y mnh xut khu hng th cng m ngh Bn cnh nhng kh khn, chng ta cng c nhiu li th. Chng ta c tha hng truyn thng sn xut hng th cng m ngh t lu i, ng thi nhn c s u tin ca Chnh ph vi nhiu chnh sch thit thc. Trong nhng nm qua, uy tn ca sn phm th cng m ngh Vit Nam tng cao ti nhiu nc. c bit Nht Bn, ang bng n xu th s dng sn phm th cng m ngh ca Vit Nam. l nh thnh qu t nhng hot ng xc tin thng mi.

c) Gii php pht trin ngnh g Vit Nam

Cc vn v gii quyt nguyn liu th cho sn xut, o to lao ng, tip cn th trng, gim thu gi tr gia tng, p dng k thut cng ngh vo sn xut bao gm cc gii php c th sau: Th nht l vn nguyn liu: Nhm hng my tre, l, ci (chim t trng 30% nhm hng th cng m ngh) c kh nng y mnh xut khu, mc tiu nm 2010 t khong 450 triu USD, tng 2,5 ln so vi nm 2005 (180 triu USD). Hin nay do khai thc ba bi, thiu quy hoch v u t, dn n tnh trng ngun nguyn liu chnh nh g, tre, trc so, giang, na, my ang dn cn kit. y l nhng nguyn liu dng i ngn, d trng, d khai thc thu hoch. V vy vn t ra phi xy dng pht trin ngun nguyn liu n nh, khai thc bn vng v ch bin nguyn liu th lm c vic cn: Kho st v thc trng nguyn liu cho sn xut hng th cng, c bit i vi my, t st, g, t la nh gi tr lng v cht lng thc t, ng thi nh gi hot ng khai thc phc v sn xut. Trang 32

Trin khai cc chng trnh trng mi v cc chng trnh khai thc i vi nguyn liu trong nc, lin kt gia cc khu vc cung cp nguyn liu vi khu vc sn xut trn c s k kt hp ng thu mua to iu kin cho cc doanh nghip hng Th cng m ngh tham gia u t, qun l v trc tip khai thc vng nguyn liu. H tr cc nh cung cp nguyn liu th u t vo cng ngh ch bin v k thut x l tin tin. Khuyn khch u t nc ngoi vo lnh vc ch bin nguyn liu (g, tre, ci, nhum trong ngnh dt) thc hin chuyn giao cng ngh. Th hai l vn thu gi tr gia tng: Khi xut khu hng th cng m ngh, c hon thu gi tr gia tng (thu sut 0%). Th tc hon thu mt nhiu thi gian v cng sc, gy lng ph tin ca x hi, thm ch l tiu cc. Thu gi tr gia tng sn xut hng th cng m ngh hin nay mc thu sut t 5 n 10%. ngh gim mc thu xung 0% khuyn khch xut khu hng th cng ny. L do hng th cng m ngh sn xut ra 90% xut khu, tiu dng trong nc khng ng k, ngi sn xut hu ht l nng dn ngho, vic nh thu hng th cng m ngh l nh thu vo ngi ngho khng khuyn khch sn xut, i ngc li Ch trng Nh nc hin nay ang xem xt gim bt cc loi thu v chi ph cho ngi dn. Thu sut 0% c th gim i mt t ngun thu ngn sch, nhng c ci ln hn l gim c h ngho vng su vng xa, ni m Nh nc hng nm phi chi t ngn sch cho cc d n xo i gim ngho Th ba l vn tip cn th trng v xc tin thng mi: Thc y cc doanh nghip tip cn th trng nc ngoi v tm bin php thu ht khch hng nc ngoi vo Vit Nam y l nhim v chnh ca doanh nghip. Th t l vn o to ngun nhn lc Th nm l u t k thut cng ngh mi vo sn xut, t chc lin kt sn xut. Th su l Thnh lp Hip hi ngnh hng th cng m ngh. Th by l vn thng k hng th cng m ngh. Ngoi ra, Hip hi G cn ln phng n chun b cho kh nng s b cc nh sn xut M khi kin, trong trng hp ny hip hi khuyn co cc DN cn minh bch v gi c a ra cc s liu cn thit nhm chng minh v vic khng bn ph gi vo th trng M. 7. Ngnh my tnh in t

a) Thc trng xut khu:

Hng in t v linh kin my tnh s l mt hng mi nhn trong kim ngch xut khu ca Vit Nam, vi kim ngch xut khu d kin t 4,7 t USD vo nm 2010, bi ln sng u t nc ngoi vo lnh vc in, in t v sn xut linh kin my tnh Vit Nam tng mnh vi nhiu d n u t rt ln. Trang 33

Ni ln l d n u t sn xut my in ca tp on Canon, u t sn xut chp in t v linh kin my tnh ca tp on Intel cng nhiu d n u t khc ca cc cng ty v tinh ca nhng tp on ln c mt ti Vit Nam. Hin i th cnh tranh ln nht ca cc doanh nghip Vit Nam trong lnh vc ny chnh l Malaysia, Thi Lan v Trung Quc. Tuy nhin, li th v nhn cng v ang c s dch chuyn t Malaysia v Thi Lan sang Vit Nam. Ti khu vc ASEAN, nhu cu nhp khu mt hng ny thi gian gn y khong 25 t USD/nm, trong khi xut khu ca Vit Nam vo ASEAN nm qua ch chim 2,2% kim ngch nhp khu ca khu vc ny. Vit Nam phn u n 2010 nng t l ln trn 5%, t kim ngch vt con s 1 t USD. Tng t, tuy cng c nh gi l th trng rt ln nhng nm 2005, kim ngch xut khu hng in t ca Vit Nam vo th trng Nht Bn mi chim 0,8% kim ngch nhp khu ca nc ny. Cc nh xut khu Vit Nam c k hoch n nm 2010 s a t l ny ln trn 3%, cng t kim ngch hn 1 t USD. Ring th trng EU, xut khu ca Vit Nam trong nm 2005 mi chim 0,03% kim ngch nhp khu ca khu vc ny. y l con s qu nh b so vi nhu cu nhp khu ca EU ln ti 484 t USD/nm. Vic gia nhp WTO vo cui nm nay chnh l c hi ln cho hng in t v linh kin my tnh Vit Nam thm nhp th trng tim nng ny. Cc chuyn gia cho rng, c v c bit l cc nc thnh vin mi ca EU nh Hungary, Ba Lan, Sc v Slovakia l nhng th trng tim nng m cc doanh nghip Vit Nam cn nhm ti ngay t by gi. Trong nhiu nm qua, xut khu my tnh, sn phm in t v linh kin ca nc ta khng ngng tng mnh. Qua 5 thng u nm 2008, kim ngch xut khu nhm hng ny t trn 1 t USD, tng 30,95% so vi cng k nm 2007. Nh vy, ch trong vng 6 nm, kim ngch xut khu nhm hng ny tng khong 13 ln,t mc 166,07 triu USD trong nm 2002 ln mc 2,154 t USD vo nm 2007 v khong 3 t USD trong nm nay. My tnh, sn phm in t v linh kin ca nc ta hin xut khu c ti gn 40 th trng. Trong , kim ngch xut khu ti khi cc nc EU chim 17% tng kim ngch xut khu trong 5 thng u nm 2008, t 169,5 triu USD, tng 38,66% so vi cng k nm ngoi. Trong , kim ngch xut khu ti th trng Ba Lan t mc tng trng n tng 973,8%, t 11,12 triu USD, cao gn gp 2 ln so vi c nm 2007. H Lan nhp khu hng in t ca nc ta t kim ngch cao nht, trn 88,8 triu USD, tng 72,1% so vi cng k nm 2007. Tip n l Phn Lan, Slvakia, Ba Lan, Anh... Kim ngch xut khu ti nhiu th trng ln nh Thi Lan, Nht Bn, Trung Quc... trong 5 thng u nm 2008 u t tc tng trng cao hn so vi nm 2007. Trang 34

Mt s th trng mi c mc tng mnh cn c cc doanh nghip khai thc nh Tiu vng quc rp Thng nht, Ucraina, Nam Phi... Sau khi b suy gim kh mnh trong nm 2007, kim ngch xut khu ti th trng n v Indonesia trong 5 thng u nm 2008 bt mnh tr li vi mc tng 293,58% v 65,21% so vi cng k nm 2007. D bo, kim ngch xut khu hng in t ca Vit Nam trong nm 2008 t khong 3 t USD v l mt trong nhng mt hng xut khu chin lc ca c nc. Theo nh hng chin lc pht trin cc sn phm cng nghip th mt hng in t v linh kin my tnh c xp vo nhm trng tm u tin pht trin trong giai on 2006-2010, vi kim ngch xut khu d kin t khong 5 t USD vo nm 2010. ASEAN tip tc l th trng xut khu ch lc ca Vit Nam.

*Tnh hnh xut khu ca Vit Nam sang cc nc thnh vin ASEAN
Trong 5 nm gn y (t 2002 - 2006), tc tng trng xut khu bnh qun hng nm ca Vit Nam sang cc nc thnh vin ASEAN u cao. C th: Campuchia: 39,8%/nm; Innxia: 36,1%/nm; Lo: 9,5%/nm; Malaixia: 30,8%/nm; Mianma: 28,8%/nm; Phiippin: 20,7%/nm; Xingapo: 9,6%/nm; Thi lan: 28,9%/nm. V c cu xut khu ca Vit Nam sang ASEAN, c hai mt hng xut khu c kim ngch v t trng ln nht l du th (thng chim t trng xung quanh mc 40% nm 2005 ln trn 46,6%), sau l go (chim t trng trn 10%). Cc nc nhp khu go ln trong ASEAN nh Innxia, Philipin, Malaixia u coi go l mt hng c bit quan trng v thc hin nhiu bin php phi thu quan qun l mt hng ny. Nm 2007, kim ngch xut khu go ca Vit Nam sang ASEAN t trn 1 t USD v d kin nm 2008 s vn duy tr mc ny. Do li th v vn ti v nhu cu go phm cp thp ph hp vi sn xut ca Vit Nam nn th trng ASEAN vn l th trng quan trng trong xut khu go Vit Nam. Mt hng in t v linh kin in t hin nay ch yu do cc cng ty lin doanh ti Vit Nam xut khu sang ASEAN. Nm 2008, kim ngch xut khu mt hng ny d tnh t 950 triu USD, tng 40% so vi nm 2007. Thc hin Hip nh CEPT/AFTA, hu ht thu sut i vi hng ha nhp khu ca cc nc ASEAN ch cn mc t 0-5%. y l li th m cc doanh nghip Vit Nam c th s dng a hng ha ca Vit Nam vo cc nc trong khu vc. Cc mt hng c kim ngch xut khu kh ln khc sang ASEAN l linh kin in t, vi tnh, hi sn, hng dt may..., hu ht u c Vit Nam v cc nc ASEAN a vo trong danh mc IL thc hin CEPT/AFTA t kh sm, nhng kim ngch xut khu sang cc nc ASEAN khng n nh, nm tng nm gim Nm 2010, xut khu hng in t v linh kin in t hng ti mc tiu 5 t USD

Trang 35

Nh vy, ch trong vng 6 nm, kim ngch xut khu nhm hng ny tng khong 13 ln,t mc 166,07 triu USD trong nm 2002 ln mc 2,154 t USD vo nm 2007 v khong 3 t USD trong nm nay. My tnh, sn phm in t v linh kin ca nc ta hin xut khu c ti gn 40 th trng. Kim ngch xut khu ti khi cc nc EU chim 17% tng kim ngch xut khu trong 5 thng u nm 2008, t 169,5 triu USD, tng 38,66% so vi cng k nm ngoi. Trong , kim ngch xut khu ti th trng Ba Lan t mc tng trng n tng 973,8%, t 11,12 triu USD, cao gn gp 2 ln so vi c nm 2007. H Lan nhp khu hng in t ca nc ta t kim ngch cao nht, trn 88,8 triu USD, tng 72,1% so vi cng k nm 2007. Tip n l Phn Lan, Slvakia, Ba Lan, Anh... Kim ngch xut khu ti nhiu th trng ln nh Thi Lan, Nht Bn, Trung Quc... trong 5 thng u nm 2008 u t tc tng trng cao hn so vi nm 2007. Mt s th trng mi c mc tng mnh cn c cc doanh nghip khai thc nh Tiu vng quc rp Thng nht, Ucraina, Nam Phi... Sau khi b suy gim kh mnh trong nm 2007, kim ngch xut khu ti th trng n v Indonesia trong 5 thng u nm 2008 bt mnh tr li vi mc tng 293,58% v 65,21% so vi cng k nm 2007. D bo, kim ngch xut khu hng in t ca Vit Nam trong nm 2008 t khong 3 t USD v l mt trong nhng mt hng xut khu chin lc ca c nc. Theo nh hng chin lc pht trin cc sn phm cng nghip th mt hng in t v linh kin my tnh c xp vo nhm trng tm u tin pht trin trong giai on 2006-2010, vi kim ngch xut khu d kin t khong 5 t USD vo nm 2010. Nh vy, t c mc tiu ny, c cu ca ngnh cn c thay i cho ph hp vi s trng ca Vit Nam v thch ng mt cch tt nht vi mi trng hi nhp su rng. Theo , s tin hnh chuyn dch c cu sn xut theo hng pht trin in t chuyn dng, bao gm sn xut sn phm, linh kin, ph tng v sn phm ph tr cho cc lnh vc tin hc, vin thng, in t y t, in t cng nghip, c in t, o lng, t ng ho. i vi cc sn phm in t chuyn dng v ph tng linh kin, cc doanh nghip cn c bin php nng cao cht lng, tng cng tnh nng sn phm t c gi tr gia tng cao. Nhm sn phm in t dn dng s p dng cc bin php nng cao cht lng sn phm, gim gi thnh, ci thin mu m tng th phn v th trng trong nc... Bng thng k kim ngch xut khu mt hng in t ca Vit Nam qua cc nm 2000 - 2007 2000 2001 2002 2003 2004 Triu la M 2005 2006 2007

Trang 36

Tng 14482,7 15029,2 16706,1 20149,3 26485,0 32447,1 39826,2 48561,4 s Hng 4903,1 5368,3 6785,7 8597,3 10870,8 13293,4 16389,6 27775,7 in t C cu % 33.9 35,7 40,6 42,7 41,0 41,0 41,2 44,5 (Ngun: Tng Cc Thng K)

b) Hn ch, kh khn ca xut khu hng in t

Cnh tranh vi cc doanh nghip nc ngoi Bt u t ngy 1/7, doanh nghip FDI c nhp khu trc tip hng ha bn l, iu ny ang t cc doanh nghip in t 100% vn trong nc i mt vi kh khn mi. cc doanh nghip FDI c nhp khu sn phm in t nguyn chic s gip h gim bt chi ph trung gian (trc y phi nhp u thc) nn nhiu kh nng gi bn hng nhp khu s r hn hng sn xut trong nc cng loi t 5%-10% v s lng hng nhp khu s phong ph hn rt nhiu. Trong khi , gi cc sn phm in t ca doanh nghip 100% vn trong nc hin mc kch sn kh c th h thp hn c na v vy y s l mt cuc cnh tranh kh vt v dnh cho h. Doanh nghip xut khu thiu vn Mc d tnh hnh xut khu hng in t kim ngch tng cao hn 15% so vi cng k nm ngoi th cc doanh nghip Vit Nam cng phi i mt vi mt tnh hnh kh khn rt ln l thiu vn. Nht l trong tnh hnh hin nay, lm pht cao lm cho gi c mt s linh kin tng cao, chi ph vn chuyn tng, USD tng gi nn nhp khu linh kin cng tng nn sn phm kh m cnh tranh ni vi cc doanh nghip nc ngoi, nhiu doanh nghip nh lm vo tnh trng sn xut tr tr. Kh khn ln nht ca cc DN hin nay khng phi gi u vo m l li sut ngn hng, v 90% vn hot ng ca DN Vit Nam l vay ngn hng. Hin nay, khng ch c lm pht trong nc m nu kinh t M suy thoi s nh tr kinh t ton cu, lm lung lay h thng ti chnh quc t, trong c h thng ngn hng Vit Nam.

c) Nhng gii php khc phc

Nm 2006 l nm nh du mc quan trng i vi gii CNTT - TT Vit Nam vi nhiu s kin tiu biu v cng l thi im ct cnh ca ngnh. iu c th hin qua bc tranh mi trng chnh sch ngy cng hon thin hn. c hai B lut lin quan trc tip ti ngnh ICT c ph chun v i vo cuc sng: Lut CNTT v Lut Giao dch in t. Cng vi cng c ba ngh nh: Ngh nh v Thng mi in t; Ngh nh quy nh chi tit giao dch in t trong lnh vc ti chnh v Ngh nh quy nh chi tit thi hnh Lut Giao dch in t v ch k s v

Trang 37

dch v chng thc ch k s mi c Th tng ban hnh ngay sau Tt nguyn n inh Hi. Ri h tng cho pht trin CNTT - TT; uy tn Vit Nam trong tin trnh Hi nhp WTO ngy cng c nng cao vi cc s kin Intel u t 1 t USD vo khu cng ngh cao TP.H Ch Minh; Ch tch Microsoft Bill Gates n thm Vit Nam... l nhng tn hiu khi u tt p cho ln sng u t, kch thch s ct cnh pht trin ca ngnh CNTT - TT Vit Nam trong thi gian ti l nhng n lc rt ng c ghi nhn. Tuy nhin, thc s khi sc v c th ct cnh cao hn, nm ti s l nm gii CNTT-TT Vit Nam v cc Hi, Hip hi x hi ngh nghip hot ng trong lnh vc ny s bc vo mt nm vi nhiu hot ng si ni nhng cng s khng km phn kh khn. S hp tc, on kt trong pht trin s l kt ni phn u cho s thnh cng, trng thnh ca ngnh CNTT - TT Vit Nam. Mc tiu n nm 2010 ngnh cng nghip in t Vit Nam s t doanh s khong 4-6 t USD v kim ngch xut khu t 3-5 t USD, t tc tng trng 230%/nm. ng thi, ngnh cng nghip in t cng s khong 300.000 vic lm. Ngoi ra, c cu ca ngnh ny cng c thay i cho ph hp vi th mch ca Vit Nam v thch ng mt cch tt nht vi mi trng hi nhp su rng. Theo , s tin hnh chuyn dch c cu sn xut theo hng pht trin in t chuyn dng, bao gm sn xut sn phm, linh kin, ph tng v sn phm ph tr cho cc lnh vc tin hc, vin thng, in t y t, in t cng nghip, c in t, o lng, t ng ha. i vi cc sn phm in t chuyn dng v ph tng linh kin, cc doanh nghip cn c bin php nng cao cht lng, tng cng tnh nng sn phm t c gi tr gia tng cao. Nhm sn phm in t dn dng s p dng cc bin php nng cao cht lng sn phm, gim gi thnh, ci thin mu m tng th phn v th trng trong nc. C cu ca ngnh cn c thay i cho ph hp vi s trng ca Vit Nam v thch ng mt cch tt nht vi mi trng hi nhp su rng. Theo , s tin hnh chuyn dch c cu sn xut theo hng pht trin in t chuyn dng, bao gm sn xut sn phm, linh kin, ph tng v sn phm ph tr cho cc lnh vc tin hc, vin thng, in t y t, in t cng nghip, c in t, o lng, t ng ho. Nm bt kp thi nhng bin ng trn th trng th gii cng nh cc nc ASEAN c nh hng nhiu ti giao dch v gi c; tip l tnh hnh chnh tr thiu n nh mt s nc cng tc ng mnh n quan h thng mi v kh nng xut khu ca doanh nghip Vit Nam. C nh vy, cc doanh nghip Vit Nam mi iu chnh tt chnh sch th trng, gi c trong giao dch. T nay n nm 2020, th trng chu v cc nc ASEAN vn tip tc gi t trng nhp khu hng ha ca Vit Nam tng i cao, doanh nghip Vit Nam cn tn dng li th v tr a l gn Tng cng c ch hp tc thay cho s cnh tranh trn th trng Trang 38

Cng tc xc tin thng mi lun l nhim v ht sc quan trng i vi xut khu. Cn xy dng thng hiu quc gia v thng hiu ring cho cc sn phm xut khu ca Vit Nam m bo cht lng, n nh th trng tiu th v thu ht s quan tm ca khch hng ngy cng nhiu. Cng c hot ng ca cc C quan thng v nc ngoi. Vic thnh lp cc phng trng by gii thiu sn phm ti cc nc phi c cc c quan thng v quan tm hn. 8. Ngnh c ph Vit Nam

a) Thc trng xut khu caf

Cy c ph u tin c em v trng ti Vit Nam n nay trn 150 nm. Trong 7 thng u nm c nc xut khu 888.000 tn c ph, thu 1,32 t USD, tng 56% v lng, nhng kim ngch gp 2 ln so cng k nm trc. Hai thng na l ma thu hoch mi nn xut khu c ph c nm c th vt 1 triu tn, em li kim ngch hn 1,5 t USD. Cy c ph ang c "thng tin" vt ln, sau mt thi k suy thoi trm trng. Va c ma li c gi, khng ch Ty Nguyn m ti cc vng ng Trng Sn, min ng Nam B, cc nh vn ang o t khi phc cc vn c ph my nm b ha hoc t chm sc, v ra sc trng thm. C ph l mt hng bun bn ln th 2 ca cc nc ang pht trin, ch ng sau du m. Kim ngch bn bun c ph trn th gii mi nm t khong 55 t USD. Kt lun mi nht ca y hc v tc dng ca c ph cho thy nu dng ng mc, n cng gp phn nga bnh ung th. Theo khuyn co ca T chc C ph th gii (ICO), cc nc trng nhiu c ph s tin hnh chin lc qung b bng nhiu hnh thc m rng tiu dng ngay ti th trng trong nc. L thuc vo thi tit v ngun d tr lun c gi b mt nn th trng c ph th gii hng nm c s tri st kh lng. S tng trng nng v din tch v sn lng c th li dn theo vt ly c (t 2000-2005 gi c ph c lc xung di 400 USD/tn). Sn lng c ph Vit Nam t mc 100.000 tn vo nm 1990. Theo tng kt ca B Nng nghip v Pht trin nng thn ti Hi ngh Nng cao cht lng c ph xut khu va din ra u thng 8/2007, trong 17 nm qua, c n 9 nm c ph c gi ch t 420- 1.000 USD/tn, chim 54%. Nh vy, c ph Vit Nam ch yu thuc nhm gi trung bnh thp. Hiu qu sn xut, ch bin, xut khu c ph cn kh hn ch. Din tin ca h thng sn xut kinh doanh c ph bao gm: h trng c ph, ngi thu mua (nhn x) - i l thu mua ch bin (nhn x phn loi) - i l thu mua, ch bin, xut khu (ti ch 1,2) - nh nhp khu. Trang 39

Chnh lch gi gia cc khu ch yu l cng ti ch, lm sch, phn loi, vn chuyn. Li nhun ca cc cp thu mua chim n gn 30% gi bn ca ngi trng c ph. Nu c ph th gii tt gi, cc nh thu mua khng mua na th ngi trng ch vic "khc", 1 k c ph chn cn thua 1 k c pho nh tng xy ra. Nhng c khi gi c ph ln cao, ngi trng c ph li bn ra ngoi, khng theo cam kt trong hp ng k. Chnh v vy cht lng v hiu qu sn xut c ph n nay vn cha c ci thin.Vit Nam ang dn u lng c ph Robusta trn th gii. Cht lng c ph vi (Robusta) Vit Nam cng c cng nhn l ngon nht th gii. y c phi l iu ng mng khng khi trong thc t trn ton th gii nhu cu Robusta ch chim 30% trong tng sn phm rang xay. Gi c ph Robusta cng thng thp hn c ph ch (Arabica) t nht l 30%. Cn kh nhiu kin khc nhau v vn ny. Cc c quan qun l u khuyn co tng din tch trng c ph Arabica nhng nhiu d n c ph ch gp tht bi. Ti ak Nng, ngi s ch ch mua gi Arabica bng gi Robusta. Cc ch vn do vn thch trng c ph vi v d bn. Cng ty Gim nh c ph v Nng sn xut nhp khu (Cafe Control) cho bit th trng Trung Quc v mt s nc cho rng c ph Vit Nam cht lng thp do thu hoch ln ln qu chn, qu xanh, s ch. Nhng nhng nm gn y ton b c ph Robusta do Vit Nam sn xut u c tiu th ht. Thm ch hin nay nu Vit Nam khng bn hng cng c th to nhng t tng gi c ph mnh. Vi xu hng to hng v c trng trong thnh phm c ph tiu dng, Robusta c li th v l nguyn liu pha trn ra nhiu loi. Mt s doanh nghip ch bin, xut khu c ph tnh c Lc cho bit khi tin hnh cuc vn ng ngi nng dn sn xut ra ht c ph c giy chng nhn, mt s b con tr li rng vic theo di s sch, ghi chp, kim tra hng trn ch tiu t ging n phn bn, thu hi, phi sy kh phc tp nn khi no khng c ai mua hng na th b con mi lm theo. Sn xut c ph khng cn giy chng nhn thng b p lc v gi nhng d dng trong vic mua bn, th trng rng, cnh tranh rng; s sn phm chn lc ra t cht lng cao th li c tin thng ln t nh thu mua. Sn xut ra sn phm c ph c giy chng nhn phi chu s kim tra gim st nhng th trng hn ch, sc cnh tranh va phi v phi gi gi cao. Trong 6 thng u nm nay, kim ngch xut khu mt hng c ph t trn 1 t USD, vt xa con s cng k nm 2007, trong bi cnh gi c ph th gii tng theo chiu hng tch cc. Nhiu chuyn gia cho rng ngnh c ph Vit Nam ang ng trc c hi ln pht trin mnh m v nu gii quyt tt u t c bn pht trin gi tr thng d th ngnh ny c kh nng t kim ngch xut khu hn 2 t USD/nm.

Trang 40

Thng 5/2008, kim ngch xut khu c ph sang th trng B o Nha t 1.393.805 tn, vi s lng 567 tn. Tnh chung 5 thng, kim ngch xut khu t 5.724.270 tn, vi lng xut 2.638 tn. 5 thng/2008, Vit Nam xut khu 2.546 tn c ph sang th trng Bugary, vi tr gi 1.387.186 USD. Theo s liu thng k, trong thng 5/2008, kim ngch xut khu c ph sang Hoa K t 23.592.110 USD, vi lng xut 4.120 tn. Tnh chung 5 thng u nm kim ngch t 108.993.771 USD, vi 52.532 tn. 5 thng u nm, xut khu 1.543 tn c ph sang th trng Indonsia, vi tr gi t 3.049.374 USD. Theo s liu thng k, trong thng 5/2008, kim ngch xut khu c ph sang Italia t 12.842.690 USD, vi lng xut 5.631 tn. Tnh chung 5 thng, kim ngch xut khu t 81.301.082 USD, vi lng xut 39.848 tn.

*Th trng xut khu Hin nay, Vit Nam, c ph l mt hng nng sn xut xut khu c gi tr ln ng th hai sau go. Gi tr c ph xut khu thng chim gn 10% tng kim ngch xut khu hng nm. V 2000/01 Vit Nam xut c ph i 61 nc, trong , 10 nc nhp khu c ph ng u.

b) Nhng hn ch trong xut khu caf

C ph b thi phn ln l ca Vit Nam C ph Vit Nam nhiu nm qua ni ting vi vic mi nm xut khu gn 1 triu tn nhn c ph robusta, c nh gi l ln nht th gii, gp i quc gia sn xut c ph robusta ng th hai l Indonesia vi 400.000-500.000 tn/nm (ch tnh mt hng c ph robusta). Tuy nhin, T chc C ph quc t (ICO) m Vit Nam l hi vin mi y thng bo, theo thng k qua sn giao dch LIFFE London ca Anh trong nin v 20062007, t l c ph b loi v cht lng khng t yu cu ca Vit Nam tip tc tng. C th, trong s 708.300 bao c ph (mi bao nng 60 ki l gam) b loi ra th Vit Nam chim ti 88%, tc tng ng hn 37.000 tn, tng 19% so vi lng c ph Vit Nam b loi ra trong nin v trc. Hin nay phn ln doanh nghip xut khu c ph trong nc vn p dng tiu ch phn loi c TCVN 4193:1993 c t nm 1993, qu lc hu so vi th gii. Tiu chun ph bin m nhiu doanh nghip p dng xut khu c ph robusta l R2, tc l c ph c m 13%, tp cht 1%, ht en v 5% v ht trn sn 13 t 90%. Hin nay mi nm Vit Nam xut khu 800.000-900.000 tn c ph nhn, vi 1% tp cht, lng c ph b thi ra vo khong 8.000-9.000 tn. Phn ln cc tp cht trong c ph l bi bm, v c ph, ci c ph do cha c sng qut sch nh my ch bin. Trang 41

 l cha k c ph en v khi ra n nc ngoi, nh nhp khu cng phi loi ra. Do vy, trong mt ca nhiu nh nhp khu c ph th gii, d c ph Vit Nam c hng v tt, nhng ch c nh gi t loi 3, thm ch l loi 4 ca th gii. Nhiu doanh nghip xut khu c ph Daklak cho bit h c iu kin my mc lm ra c ph nhn t tiu chun R1 (12,5% m , 0,5% tp cht, 2% ht en v, 90% ht trn sn 16 v thng c gi cao hn c ph R2 t 30-40 la M/tn). Tuy nhin, vic bn c ph theo tiu chun R2 tr thnh tp qun kh dt b ca doanh nghip. C i l thu mua c ph k rng h trang b my mc sng qut cho ra c ph nhn loi R1 trc khi bn cho nh xut khu nhng kh ni nh xut khu ch thch mua R2 hoc c ph x, nn h buc lng phi pha trn thm ci hay v c ph cho ph hp vi tiu chun R2 hay c ph x. iu ny lm mt uy tn v hnh nh caf Vit. Ln cn gia mi v c Ma v c ph 2007-2008 bt u t thng 10 ti y, tc ch cn hn mt thng na. Thng thng, cc doanh nghip phi thng tho v k hp ng vi khch hng nc ngoi trc khi bt u ma v mi t nht vi ba thng. Th nhng cc nh xut khu c ph ang ln cn vi vic c p dng bt buc kim tra nh nc theo tiu chun mi TCVN 4193:2005 hay khng. Hi thng 5 nm nay, B Thng mi c, nay l B Cng thng c cng vn gi cc nh xut khu c ph, khng nh vic p dng tiu chun mi TCVN 4193:2005 trong xut khu c ph. Sau c B Thng mi v B Nng nghip v Pht trin nng thn u c cng vn gi B Khoa hc - Cng ngh, ngh b ny ban hnh quyt nh thng nht p dng bt buc kim tra cht lng mt hng c ph theo tiu chun TCVN 4193:2005 k t ngy 1-10 nm nay. Nhng cho ti thi im ny, B Khoa hc - Cng ngh cha c ng tnh g. Tiu chun TCVN 4193:2005 ca Vit Nam c ICO cng nhn v h mun Vit Nam p dng sm. Tuy nhin, trn thc t vn cn nhiu kin lo ngi vic p dng tiu chun ny. Nu xut khu c ph theo tiu chun mi ng ngha vi hng chc ngn tn c ph km cht lng phi b sng lc v b li Vit Nam. Xut khu theo tiu chun mi cng ng ngha vi vic nng dn, i l v doanh nghip phi thay i tp qun thu hoch, phi sy, sng qut v iu ny khng d p dng ngay trong nm nay. Hn na khng phi nng dn no cng c tin mua qut my s ch c ph theo tiu chun mi. y s l p lc ln cho hng vn h nng dn trng c ph trong nc.

c) Thch thc, kh khn

c xem l ngnh xut khu hi ra tin, WTO mang li cho ngnh caf c hi vng him c khi m rng th trng khng l vi hn 5 t ngi tiu th, 95% gi tr thng mi th gii v kim ngch nhp khu tr gi 635 t USD/nm. Trang 42

Theo nh gi ca cc chuyn gia, ph sng ca caf Vit n thi im ny l kh rng, trn 70 quc gia v vng lnh th. Ch tnh ring nm 2007, lng caf xut khu sang cc nc t trn 1 triu tn, tng ng 1,6 t USD. y l l do nm 2008, ngnh caf c k vng s mang li kim ngch xut khu 2 t USD . Thc t, trong 6 thng u nm nay, kim ngch xut khu t trn 1 t USD, ng ngha vi mc tiu 2 t USD hon ton trong tm tay Song ng ni l cu chuyn v lng v gi tr thc thu c t xut khu mt hng ny. L mt trong nhng nc xut khu hng u v caf, song Vit Nam lun phi xung nc mt bc, chu mc gi thp hn cc nc nh Brazil. Thi quen cho bn v xut khu c ph s ch theo tiu chun 13-5-1 (thu phn, ht en v, tp cht) vi gi thng thp hn so vi th trng cng loi, c th so vi gi LIFFE (London) tr t 120-240 USD/tn khin nng dn v nh xut khu Vit Nam b thua thit ln. Bi ton khng nh v th ngnh caf Vit trn trng quc t cng nan gii hn khi ngoi nhng im yu v mt cht lng v cng ngh, caf Vit vn cha c ni thng hiu mnh tng xng vi ph sng ca mnh. Mt lo ngi khc cng c cc chuyn gia t ra l tc ng tiu cc ca WTO, mt khi bo h ca Nh nc vi ngnh hng ny khng cn do cc rng buc t cam kt WTO. Nguy c thua c sn ngoi ln sn ni Nu xut khu c ph sch cht lng cao (tp cht t 0% n ti a l 0,5%, tnh li ht v thu phn khng qu 12,5% c cng thm t 50USD 100 USD/tn th lng ngoi t thu v hng nm s tng ln t 50 triu 100 triu USD Cht lng v th trng ang l hai mi lo ln i vi caf Vit hin nay. D l thnh vin ca T chc C ph th gii, nhng Vit Nam hin li nm trong s 26,9% lng c ph khng tun th tiu chun no ca T chc ny. S lng c ph xut khu b thi loi cn chim t l cao (hn 80%) trong tng s c ph xut khu b thi loi ca th gii. S cnh tranh gay gt trn c sn nh ln sn ngoi khin cc doanh nghip ang phi nhn nhn li cch kinh doanh trc y. Trong khi , WTO ang t ra nhng ro cn thp i vi caf bng hng lot tiu chun ngt ngho, m nu khng tm cch thch ng, caf Vit s nh mt nhng u th hin c ca mnh. Cha k, cc doanh nghip ni rt c th s thua trn th trng ni nu khng t nng cp mnh. Vi vic trc tip thu mua sn phm caf t cc h nng dn v doanh nghip nh trong nc, sau ch bin cc loi caf t chun nh UTZ Certified, Rein Fruit Nguy c lm pht Vi gi xut khu cao nh hin nay kim ngch xut khu mt hng ny nm 2008 c th t 2 t USD. Tuy nhin, theo ng H Nam, Ph Ch tch VICOFA, kh khn ln nht i vi cc DN xut khu l chnh lch t gi ngoi t v tin ng Vit Nam ang khin cc DN cng xut khu nhiu, cng b thit. Trang 43

Theo tnh ton, c xut khu 1.000 tn c ph th s tin chnh lch do t gi ln ti 300 - 350 triu ng. Tuy nhin nu ng Vit Nam tng gi cng khin chi ph DN b ra mua hng trong nc tng cao. Thc t trn ang y nhiu DN ri vo tnh trng c d ngoi t nhng khng bn c cho ngn hng trong khi vn phi vay vn tin ng vi li sut cao hn trc y (do cc ngn hng ng lot tng li sut cho vay ln 1,1 - 1,4%/thng). Cc DN ang phi chu l duy tr sn xut v thc hin cc n hng k vi khch hng trc y. Gi caf bin ng tht thng T cui nm 2007 n nay, gi c ph XK trn th trng th gii v ca Vit Nam tng rt cao. V vy gi c ph thu mua cng c y ln. T thi im mc gi di 30.000 ng/kg c y ln 35.000 ng/kg ri 40.000 ng/kg, thm ch ngy 5/3/2008 c ni gi thu mua ln ti 42.000 ng/kg. V vy thay v bn ra, nhiu b con nng dn gm hng li.Cng ch sau mt m (t ngy 5/3), gi c ph th gii bng t ngt gim mnh, khin cho gi c ph trong nc gim mt ti 5.000 ng/kg. Vic gi c ph t ngt quay u sau khi lp nn nhng k lc v gi l iu qu bt ng, song nguy him hn l tc ng n tm l bt n ca ngi trng c ph. Nhiu ngi t bn ra sau khi gi th trng gim xung lm cho th trng cng tr nn kh d on. Ti thnh ph Bun Ma Thut khi thy gi c ph chng li mc cao v bt u c du hiu gim, khng t ch c ph cng vi vng bn ra vi mc gi 39.500 ng/kg nhng nhiu i l vn khng mua vi l do thiu tin mt. D bo, trc tnh hnh ngi trng c ph t bn ra nh hin nay th gi c ph trong nhng ngy ti chc chn s tip tc gim. Sng ngy 9/3, ti k Lk, gi c ph nhn x Robusta mua vo l 36.200 ng/kg, gim 200 ng so vi hm trc . Ti Lm ng, gi mua vo sng ngy 9/3 ch cn 35.000 ng 35.600 ng/kg, bng vi gi ca 2 ngy trc . Theo ng on Triu Nhn, c vn Hip hi C ph Vit Nam, vic ngi dn bit gi hng l vic ng mng, tuy nhin vic lm u do t pht. Nht l vic cc h trng c ph khng c thng tin c th v s lng cung - cu dn ti nguy c s lng hng d tr li qu nhiu, gi cao khng bn, n khi gi xung phi o t bn ra th s hi tic.

d) Nhng gii php cho caf Vit

Nng cao cht lng caf Theo Trung tm Nghin cu v Kim nghim cph (CAFECONTROL), cht lng cph do ngi nng dn sn xut ra rt thp so vi tiu chun xut khu. T l ht en, ht mc qu cao, l cha k c nhiu mi l xut hin do phi sy khng m bo, mi ha cht sn sinh trong qu trnh ch bin. Thc trng thu hoch cph cng l iu ng lo ngi khi tnh trng v tut qu xanh, qu chn vn din ra ph bin; thm ch t l qu xanh khi thu hi cn chim ti 50-70%. Nguyn nhn ca thc trng trn l do ngi nng dn thng thu hoch sm (trc Tt Nguyn n), iu ny lm dch chuyn lch thi v v gn ma ma, khin ht cph b en, mc, sn lng gim, mt i hng v ch thc. Chnh v vy, nhiu nh Trang 44

nhp khu e ngi khi mua cph Vit Nam, mc d vn cng nhn hng v thuc loi hng u th gii. n lc ngi nng dn phi thc s thy r vic nng cao cht lng sn phm l yu cu cp bch, khng th ph mc cho doanh nghip hoc trng ch vo s n may nh lu nay. Tuy nhin, khuyn khch nng dn thay i phng thc sn xut, t b cch lm n c, cc doanh nghip xut khu cn c nhng bc i ng hnh trong vic ra chnh sch thu mua hp l, khng nn nh ng mi sn phm bng nhau v gi c. ng thi mnh dn t ra nhng iu kin rng buc v cht lng sn phm i vi ngi bn, gn vic xut khu vi u t pht trin vng nguyn liu v ch bin c s. Nu tnh hnh sn xut cph nh hin nay, ngi sn xut rt kh thc hin c yu cu k thut t thu hi n bo qun. Cy cph khng ch l li th ca Ty Nguyn m cn l mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam, chnh v th, bn cnh nhng chnh sch v m, chng ta cn bt u t vic nh nht: Thay i nhn thc ca nng dn, bi ch c h mi quyt nh c cht lng cph xut khu ngay t nhng bc i u tin. Nng cao sc cnh tranh cho c ph Vit Mt trong nhng mc tiu quan trng khng nh lai thng hiu caf Vit l phi khn trng nng cao cht lng ca c ph. D kin, din tch c ph s c gi n nh mc 450.000-500.000 ha, nng sut 2-2,5 tn/ha, trong c ph arabica (ch) chim khong 10% din tch nhng vng c iu kin sinh thi ph hp. Tip tc pht huy u th ca c ph robusta (vi) cc tnh Ty Nguyn; tin hnh thm canh cao 200.000 ha c ph v kin quyt chuyn nhng din tch c ph trng khng ng quy hoch sang trng cy khc. ng thi, p dng quy trnh thm canh thc hnh nng nghip tt (GAP), thn thin vi mi trng ln nh EU, M... Ngoi vic phi c mt h quy chun thng nht gia ngi trng c ph - nh sn xut ch bin kinh doanh c ph, mt h thng php l hon thin s l cch Vit Nam trnh c nhng tc ng ngc khi bi trong sn chi WTO. n nh li t gi v phng chng lm pht Nhng bt n t t gi trong thi gian qua tc ng khng tt n DN, lm gim kh nng xut khu, hn ch mua ngay bn ngay, tng u c gm hng. tho g kh khn cho DN xut khu, cc Hip hi ngnh hng xut nhp khu cho rng, Ngn hng Nh nc cn vo cuc c chnh sch x l ngoi t do DN thu v t hot ng xut khu m bo chnh lch gia mua v bn khng qu cao nh hng khng tt n hot ng xut khu. ngh Ngn hng Nh nc yu cu v c bin php h tr cc ngn hng thng mi mua ton b s ngoi t m cc DN thu c t xut khu bng ng t gi do Nh nc cng b, khng thu thm ph. ng thi, to iu kin cc ngn hng thng mi gim li sut cho vay v cho DN ch bin thy sn xut khu vay tin mt Trang 45

 c th mua ht sn lng nui trng v khai thc ca ng dn; xem xt cc bin php b l gi du cho nng, ng dn h c th duy tr sn xut. 9. Ngnh cao su Vit Nam a. Gii thiu chung Tnh n nay, va trn 110 nm cy cao su c du nhp vo Vit Nam (1897) v 100 nm hnh thnh nhng n in kinh doanh (1907). Din tch trng cy cao su tng rt nhanh, t 7.077 ha tp trung ti cc tnh ng Nam B vo nm 1920; tng ln n 480.200 ha trn c nc, cho tng sn lng m khai thc t 468.600 tn. Cn vic pht trin cy cao su trong nc th sao? Theo cc chuyn gia Tp on Cao su Vit Nam, vo nm 2010, din tch cao su c th t mc 700.000 ha; trong din tch khai thc t 420.000 n 450.000 ha v cho sn lng trn 600.000 tn; kim ngch xut khu vn gi c mc trn 1 t USD. n nm 2015, din tch khai thc t 520.000 n 530.000 ha, v sn lng c t 750.000-800.000 tn, t kim ngch xut khu 1,5 t-1,6 t USD. Nhng s liu ghi nhn c cho thy, vic pht trin mnh m cy cao su trong c nc ch c bt u t sau nm 1975. Nht l t nm 1982, Nh nc c chin lc y mnh tc pht trin ngnh cao su, v din tch trng mi tng nhanh t 5.000 ha/nm ln 20.000 ha/nm. Trong nhng nm 1990, cao su tiu in li c khuyn khch pht trin khng ch trong nhng d n ca Nh nc, m phn ln do dn t u t. Theo thng k nm 1976, tng din tch cao su mi ch c 76.600 ha (ring cc tnh pha Bc c khong 5.000 ha), vi sn lng 40.200 tn. Nm 2005, c nc c 480.000 ha, v t sn lng 468.600 tn m. Ring khi quc doanh c khong 287.800 ha (chim 72,7%) v 380.500 tn (81,2%) vi nng sut kh cao, do p dng cc tin b k thut v ging cao sn. Din tch cao su tiu in v t nhn c khong 194.370 ha (chim 40,5% tng din tch) v sn lng khong 88.000 tn (chim 19% tng sn lng). V th ca ngnh cao su Vit Nam trn th gii ngy cng c khng nh. Trc nm 2005, Vit Nam l nc sn xut cao su thin nhin ng th 6 trn th gii (sau cc nc Thi Lan, Indonesia, Malaysia, n , v Trung Quc). Nm 2005, nh sn lng tng nhanh hn Trung Quc, Vit Nam vn ln hng th 5 trong s cc nc sn xut cao su thin nhin trn th gii. Nh gi cao su lin tip t mc cao trong nhiu nm gp phn kinh doanh thun li v t hiu qu cao nn din tch vn cy cao su v ang c m rng ng k. Hin nay, cy cao su khng nhng pht trin mnh min ng Nam b, Ty Nguyn v cc tnh min Trung m cn c trng cc tnh Thanh Ha, H Tnh, Ngh An. Nu nh n nm 1995, c nc ch c 181.000 ha cao su th n thi im hin nay (2007), tng din tch cao su trn ton quc t gn 550 nghn ha. Trong khu vc quc doanh chim trn 70% din tch, cn li l din tch cao su tiu in, tp trung ch yu cc tnh Bnh Phc, Qung Tr, B Ra-Vng Tu Ngoi ra, Vit Nam cn c hng Trang 46

trm ngn hcta cao su ti Lo v Campuchia. Theo Hip hi Cao su Vit Nam, sn lng cao su ca Vit Nam nm 2007 t 600.000 tn, tng 8,3% so vi 553.500 tn nm 2006. D bo din tch cao su c th t mc 700.000 ha vo nm 2010, trong din tch khai thc t 420.000 - 450.000 ha v cho sn lng trn 600.000 tn, kim ngch xut khu vn gi c mc trn 1 t USD. n nm 2015, din tch khai thc t 520.000 530.000 ha, sn lng c t 750.000 - 800.000 tn, t kim ngch xut khu 1,5 - 1,6 t USD. Trong nhng nm gn y, cy cao su ang tr thnh mt cy trng th mnh v thu ht c nhiu ngi trng bi gi tr kinh t to ln. Nng dn cc tnh trng nhiu cao su nh Bnh Phc, Bnh Dng, Ty Ninh, Qung Tr, cng giu ln nh cy cao su. Sn lng cao su thin nhin ca Vit Nam trong my nm qua tng kh mnh, t ch c 220.000 tn nm 1996 ln 600.000 tn nm 2007. b. Thc trng xut khu cao su ca Vit Nam Tc tng trng xut khu cao su ca Vit Nam trong giai on 2001-2006 bnh qun t 17,66%/nm, l cao nht so vi cc nc Thi Lan (2,37%), Indonesia (5,27%), Malaysia (3,52%). Nm 2005, tng kim ngch xut khu cao su t 804 triu USD (xp th 2 trong s cc mt hng nng sn xut khu sau go); nm 2006 t 1,27 t USD v l mc cao nht t trc ti nay. Cao su l mt trong ba mt hng nng sn c kim ngch xut khu ln nht trong nhiu nm qua nc ta. Theo tnh ton, nm 2006, bnh qun mi ha cao su t mc tng thu khong 46 triu ng (i vi khi quc doanh), v khong 27 triu ng (i vi cao su tiu in), ring ca Tng cng ty Cao su Vit Nam t mc bnh qun hn 50 triu ng/ha. T nhiu nm qua Vit Nam ng hng th 4 trn th gii v xut khu. Biu sn lng cao su th gii nm 2007 (VT: %) (Ngun: Bo co thng k ca Trung tm Tin hc v Thng k, B NN & PTNT)

Trang 47

*Nm 2007 C th ni, nm 2007 l mt nm kh khn i vi xut khu cao su ca Vit Nam. Xut khu cao su t 700 nghn tn, tr gi 1,36 t USD, so vi nm trc t xp x v lng, tng 5,6% v kim ngch. Mc d gi cao su xut khu bnh qun nm 2007 t khong 1.944 USD/tn, tng 7% so vi nm trc, nhng xut khu cao su ch t khong 85% v lng v 94% v kim ngch so vi k hoch nm. Nh vy cao su l mt trong nhng mt hng khng t c mc tiu k hoch xut khu ca nm 2007. Nhp khu cao su ca Vit Nam trong nm 2007 t xp x 200.000 tn, so vi 236.000 tn nm ngoi, ch yu ti xut khu sang Trung Quc - nc tiu th ln nht th gii. Vit nam xut khu 80% sn lng m cao su ca mnh v mua cao su t Thi lan, Campuchia v Indonexia ti xut khu. Hu ht cao su nhp khu n t Campuchia. Khong 65% lng xut khu sang th trng Trung Quc. Hin nay, Vit Nam c gn 10 chng loi cao su xut khu, nhng cao su khi SVR3L vn chim t l cao nht, ti 70% tng sn lng xut khu. y cng l chng loi cao su xut c gi cao nht hin nay so vi cc chng loi khc. Hai chng loi cao su en SVR10 v SVR20 cng ang c th trng a chung. Trong nm 2007, cao su khi SVR3L l chng loi xut khu chim t trng cao nht, chim 42,78% tng lng cao su xut khu ca c nc t 308,58 ngn tn vi tr gi trn 641 triu USD/T, tng 11,72% v lng v tng 18,83% v tr gi so vi nm 2006. Gi xut khu trung bnh t 2.078 USD/T, tng 6,35% so vi gi xut khu trung bnh nm ngoi. Gi xut khu loi cao su ny sang cng ho Sc t cao nht, t 2.326 USD/T, tng 11% so vi nm ngoi. ng ch , gi xut khu trung bnh cao su khi SVR3L nm 2007 sang th trng Malaysia li gim 2% so vi gi xut khu trung bnh nm 2006, xung cn 2.066 USD/T. Xut khu cao su SVR10 cng tng 6,48% v lng v tng 14,11% v tr gi so vi nm trc t trn 116 ngn tn vi tr gi 224 triu USD. Loi cao su ny c xut khu sang Trung Quc, Malaysia, i Loan, Hn Quc v c. ng ch , gi xut khu cao su SVR10 sang th trng Trung Quc thp hn t 100 n 195 USD/T so vi cc nc trn. Ngoi ra, lng xut khu mt s loi cao su khc cng tng nh CSR 10 tng 19,62%; CSRL tng 18,41%, SVR5 tng 23,48% Trong khi , xut khu m cao su Latex li gim, gim 2,93% v lng nhng li tng 1,19% v tr gi so vi nm 2006. Gi xut khu trung bnh t 1.300 USD/T, tng 4,25% so vi xut khu trung bnh nm 2006. Loi cao su ny c xut ch yu sang cc th trng B, Hn Quc, M, Trung Quc *Th trng xut khu Th trng xut khu cao su ca Vit Nam c trn 40 nc, nhng ln nht vn l Trung Quc. Cao su Vit Nam ch yu c xut khu sang cc nc nh Trung Quc, Trang 48

c, Hn Quc, i Loan, Nht Bn... Hin ti, ngnh cao su c khong 100 doanh nghip xut khu n hn 45 quc gia, trong c 10 doanh nghip xut khu ln. Tnh hnh xut khu cao su Vit Nam trong 4 thng u nm 2008 (Ngun: Tng cc hi quan)

Mc d, xut khu cao su sang th trng Trung Quc gim 11,54% v lng v gim 4,07% v tr gi so vi nm 2006, nhng vn l th trng xut khu cao su ln nht ca nc ta trong nm 2007, t 415,7 ngn tn vi tr gi 816,7 triu USD. Cc th trng khc ch mc 5% tr xung, chim t 4-5% l Hn Quc, Malaysia, i Loan, c. Lng cao su xut khu sang mt s th trng khc trong nm 2007 cng gim nh xut khu sang c gim 4,05%, Nga gim 11,54%, B gim 7,98%, Italia gim 19,42% so vi nm 2006. Ring th trng Malaysia tng rt ng k, gp hn 2 ln so vi nm 2006, t trn 34 ngn tn. ng ch , trong nm 2007 xut khu cao su sang th trng Malaysia tng rt mnh, tng ti 236,6% v lng v tng 254,07% v tr gi so vi nm 2006. Chng loi cao su xut khu nhiu nht sang th trng ny l cao su SVR10 t 13 ngn tn vi gi xut trung bnh 2.005 USD/T, tip n cao su khi SVR3L t 7,3 ngn tn vi gi xut khu 2.066 USD/T c. Thun li v kh khn *Thun li: Gi cao su xut khu trn th trng th gii lin tc tng, do ngun cung cao su thin nhin st gim mnh, trong khi nhu cu tiu th ln.

Trang 49

Th trng cao su thin nhin th gii bin ng rt mnh trong nm 2007, theo xu hng tng, tip din t nm 2006. Mc gi cao nht trong nm l 260 Uscent/kg t c vo ngy 7/11 (loi RSS3 ca Thi Lan). Tnh chung trong nm 2007, gi cao su tng khong 25%, tc l khong 50 Uscent/kg. Gi cao su thin nhin trn th trng th gii tng gp 4 ln k t nm 2001 - mc thp nht ca 30 nm - ti nay. Th trng nm 2007 kh cn i gia cung v cu. Nhu cu cao su kh mnh. Khch hng M, chu u v Trung Quc u tch cc mua, song hu ht ch mua t mt mc d lng d tr trong kho ca cc nh sn xut lp xe cn rt t, bi gi cao. Trong khi nhiu thi im ngi bn khng th k hp ng bn bi lo ngi khng m bo c ngun cung. Bn cnh Trung Quc, ngi tiu dng M cng tm mua cao su SIR20, cn cc hng sn xut lp xe ln nht th gii tm kim hng lm y kho d tr hin ang cn rt t ca mnh. Trung Quc - nc tiu th cao su ln nht th gii - nhp khu 1.350.000 tn cao su t thng 1 n ht thng 10/2007, tng 2,4% so vi cng k nm 2006. Nhu cu tiu th cao su thin nhin trn th gii vn cn tng cao trong nhng nm sp ti. Do vy, Tp on cng nghip Cao su Vit Nam xc nh r nhim v trng tm trong nhng nm trc mt v lu di l tng din tch, tng sn lung m v g cao su. Tp on sn xut cng vi B Nng nghip v Pht trin nng thn v chnh quyn cc tnh r sot qu t rng c tr lng g thp (di 70 m3/ha) v din tch trng cy cng nghip hiu qu thp chuyn sang trng cao su, bn cnh y mnh sn xut cao su trn cc n in quc doanh v din tch cao su tiu in hin c. Trin vng th trng cao su thin nhin nm 2008 s tip tc kh quan bi 3 yu t: gi du m cao, nhu cu ca cc nc tiu th tip tc tng mnh, v ngun d tr c cc nc sn xut v cc nh nhp khu, nht l cc hng sn xut lp xe, u eo hp, do gi qu cao vo nm 2007 khin ngi mua khng dm mua nhiu nn khng cng c c kho d tr. Tiu th cao su thin nhin th gii nm 2008 s t khong 10,1 triu tn, trong khi sn lng s ch khong 9,7-9,8 triu tn. Vic trng mi cao su mt s nc b hon li do thi tit tht thng, hn ch v t trng, ngun nhn lc lao ng cng hn ch, chi ph tin lng cao v tnh trng an ninh bt n.dng nh li cho vic tng sn lng vo nm 2008. Nc sn xut cao su ln th 2 th gii, Indonexia, c th ch duy tr mc sn xut 2,8 triu tn ca nm 2007 vo nm 2008 do nhng thay i thi tit v nng sut thp. Hin vn cha r sn lng ca Thi Lan nm 2008 s nh th no, v iu cn ph thuc vo thi tit. Ngun cung cao su thin nhin d bo s cn khan him t nht cho ti 2012. Mt s nh phn tch d bo gi cao su s tng khong 18% trong nm 2008, ln 3 USD/kg so vi khong 2,5 USD/kg (cao su RSS3 ca Thi lan - loi dng tham kho cho gi cao su physical) hin nay. *Kh khn, hn ch: Trang 50

Gi cao su tng th pha sn xut nguyn liu cao su mng, nhng pha tiu th li lao ao. n mt gii hn no , ngi ta s khng cm c c, thu hp sn xut, thm ch s ph sn hoc chuyn sang tm kim mt ngun nguyn liu thay th khc. Khi n s tc ng ngc li pha nh sn xut v cung ng. Gi m cao su tng cao lin tc trong vi nm gn y, khin nhiu ni ngi dn o t ph rng, cht b c ph, iu chuyn sang trng cao su. Trong khi cc doanh nghip nh nc hu nh khng cn t m rng din tch th cao su tiu in (CST) tng bnh qun 3% t nm 2004 tr li y v tip tc cao hn trong nhng nm ti. u nm 2008, din tch CST trn 253.320 ha, chim 46,1% tng din tch cao su c nc, do gn 80.000 h trng tri u 24 tnh, thnh. Vic pht trin CST mt cch t pht, thiu quy hoch v mang tnh phong tro nh hin nay v ang bc l nhiu hn ch v tim n nhiu nguy c ng lo ngi. K s Phm Thanh Tnh, Vin Nghin cu Cao su Vit Nam, cho rng, vic xc nh loi t, cao trnh, iu kin thi tit l nhng yu cu ti thiu trc khi trng cao su. Nhng do chy theo phong tro nn mt s ngi dn trng mi trn nhng vng t khng ph hp (t km, dc, lnh, kh hn). d. Gii php pht trin ngnh cao su Vit Nam - Tng cng u t nghin cu khoa hc trong cc lnh vc ging cao su, k thut trng, co m cao su v ch bin cao su nguyn liu vi s u t kinh ph ca Nh nc. - y nhanh tin c phn ha cc cng ty cao su thuc s hu Nh nc to iu kin thu ht vi cc thnh phn kinh t khc, c bit l khu h ngun tham gia vo khu vc thng ngun cung cp nguyn liu cao su. - Nh nc h tr ti chnh cho cc x nghip ch bin cao su nguyn liu trong khu nghin cu v p dng cc bin php x l nc thi nhm bo v mi trng, ng thi l mt bin php gin tip thc y khu vc h ngun pht trin. Qun l cht ch cht lng sn phm cao su nguyn liu do cc x nghip ch bin sn xut ra, c bit l cc x nghip va v nh khng thuc Tng cng ty Cao su Vit Nam bo m uy tn chung ca cao su Vit Nam. - Khuyn khch thu ht u t trong v ngoi nc vo khu vc sn xut cc sn phm cng nghip cao su, c bit l cc sn phm latex. a ngnh cng nghip ny vo danh mc u i u t. Cc khu cng nghip, c bit l cc vng sn xut cao su tp trung nh cc tnh min ng Nam b, cn dnh qu t cho cc nh u t u t vo cng nghip sn xut cc sn phm cao su. Tin ti xy dng th im mt "thnh ph cao su" vng ny (v d Nhn Trch tnh ng Nai) tp trung sn xut cc sn phm cng nghip cao su. - C chnh sch khuyn khch pht trin sn xut cc loi nguyn ph liu cho ngnh cng nghip sn xut cc sn phm cao su trong nc gim l thuc vo nhp khu t nc ngoi. Trc mt gim thu cc mt hng nhp khu l nguyn ph liu cho ngnh cng nghip ny xung 5 - 10% nh Tng cng ty Ha cht Vit Nam ngh. Trang 51

- Tng cng o to ngun nhn lc cho ngnh cao su. B Lao ng Thng binh X hi cn b tr kinh ph o to cng nhn k thut cho ngnh cao su, trc ht l cng nhn sn xut cc sn phm cng nghip cao su, cng nhn ch bin g. - Xy dng trung tm giao dch cao su theo m hnh Malaixia hoc Innxia gip ngi mua v ngi bn c c hi mua bn trc tip cng bng thng qua u gi, trnh tnh trng khi t hng ngi bn p gi. - B Thng Mi tng cng h tr ngnh cao su trong cng tc thng tin th trng thng qua cc c quan chuyn trch ca B nh Vin nghin cu thng mi, Trung tm thng tin thng mi, cc tham tn thng mi Vit Nam nc ngoi, cc V th trng h tr cng tc xc tin thng mi ca cc doanh nghip ngnh cao su thng qua cc chng trnh xc tin thng mi trng im quc gia m Tng cng ty Cao su v Hip hi Cao su Vit Nam lm u mi. - Cng c Hip hi Cao su Vit Nam vng mnh lm c s lin kt tt c cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t c khu vc thng ngun v h ngun, c ngi sn xut ln ngi bun bn. 10. Ngnh than ca Vit Nam a. Gii thiu chung Nhng nm gn y ngnh Than tng mnh tc khai thc than vng m Qung Ninh. Nu nh nm 2002 khai thc mi t 14,8 triu tn than th nm 2003 l 20 triu tn . Nm 2006, sn xut v tiu th xp x 37 triu tn than, vt gn 7 triu tn so vi quy hoch pht trin ngnh Than m Chnh ph ph duyt n nm 2020. Nm 2007 do nhu cu ca th trng nn ngnh Than li tng tc sn xut than vi cp ln. Theo k hoch iu hnh khai thc 42 triu tn than nguyn khai, xut khu 19,5 triu tn than thng phm. Sn lng ny vt quy hoch n nm 2020 l 12 triu. Than Vit Nam c 5 loi chnh: Than antraxit .Than m , Than bn ,Than ngn la di v Than nu. Than m chng ta ang khai thc l antraxit (than ) Tr lng than c nh gi l 3,5 t tn trong vng Qung Ninh trn 3,3 t tn (tnh n su - 300m); cn li gn 200 tr.T l nm ri rc cc tnh: Thi nguyn, Hi Dng, Bc giang B than Qung Ninh c pht hin v khai thc rt sm,tuy tr lng a cht l trn 3 t tn, nhng tr lng kinh t l 1,2 t tn v tr lng cng nghip a vo quy hoch xy dng giai on t nay n 2010-2020 mi mc 500-600 triu tn. Mc khai thc xung su l -150m. b. Thc trng xut khu than Trang 52

Nm 2007, Vit Nam xut khu hn 32,5 triu tn than, thu v khong 1,018 t USD . Ch nm 2012 th ta s phi chi ti 1,066 t mua 7,9 triu tn than v dng (tnh theo thi im gi hin nay l 135 USD/tn, bao gm ph vn chuyn). Trong 2 qu u nm 2008, gi than xut khu bnh qun ca Vit Nam mc kh cao 53 USD/tn (bnh qun 6 thng nm 2007 v c nm 2007 u l 31 USD/tn). c bit, theo s liu thng k hi quan, t thng 4/2008, gi than xut khu bnh qun tng mnh. Thng 6/2008, n gi bnh qun than xut khu ln ti hn 81 USD/tn, cao hn gi bnh qun ca thng 1/2008 l 36 USD/tn (tng 80%). D kin, sn lng than tiu th nm 2008 t 43 triu tn, tng 3 triu tn v doanh thu tng 15% so vi k hoch. Cc th trng chnh nhp khu than ca nc ta nm 2007 l Trung Quc: 26,4 triu tn, Nht Bn: 2,07 triu tn, Hn Quc: 775 nghn tn, Braxin: 417 nghn tn, Philipin: 402 nghn tn,... Vit Nam qua mt Australia tr thnh nc xut khu than nhiu nht cho tnh Qung ng ca Trung quc. Hng thng tn in t Xinhuanet trch dn cc s liu ca hi quan cho bit trong khong thi gian t thng ging ti thng 5 nm 2006, lng than nhp khu vo tnh Qung ng t Vit nam ln ti 2 triu 180 ngn tn, tng 65,7% so vi cng k nm ngoi. Trong cng thi gian ny, tnh Qung ng cng nhp khu 522 ngn tn than t Indonesia, tng hn gp i so vi s lng ca cng k trong nm 204. Khi lng than m tnh Qung ng nhp khu gia tng 64,7%, nhng tr gi gia tng hn gp i trong lc tnh ny gp phi tnh trng thiu ht nng lng nghim trng. Trong khi , 3 tnh min bc Vit nam bt u nhp khu in t tnh Vn Nam ca Trung quc p ng nhu cu ngy cng tng trong lc b thiu in v nn hn hn. *Gi than : D bo gi than trung bnh trn th gii trong nm 2008 s gp 3 ln nm 2007. Gi than trung bnh trn th gii trong nm 2008 d bo s tng gp 3 ln so vi nm ngoi do nhu cu tng mnh. Trong khi ti cng giao than ln nht ca Trung Quc Qinhunagdao, gi than giao ngay loi tt nht c gi n nh mc 625-635 NDT (89,06-90,48 USD/T) v gi than t nhit cht lng tt gim 2% trong thng 4 cng vi gi than t nhit loi xu nht gim 14% so vi cng k, cn 440-450 NDT/T, th gi than xut khu hin nay ca Trung Quc tng 150% so vi thi im gi trung bnh l 199,6 USD/T ca nm ngoi, t 500 USD/T. Hng nghn doanh nghip than cc nh v trung bnh ng ca tit kim nng lng v gim thot kh thi lm gim cng sut sn xut. Ngoi ra, Trung Quc li c k hoch s hn ch thm khong 70 triu tn cng sut sn xut than luyn cc trong tng lai. Nhng ng thi ny s khin Trang 53

gi than ca Trung Quc tng v lm dy ln nhng lo ngi v ngun cung tht cht cng nh kh nng thiu in trong ma h ny. Ti xtrylia, gi hu ht cc loi than u tng trong qu I/2008. Gi than t nhit giao ngay, s dng trong cc nh my in v ch to xi mng tng khong 156% so vi cng k nm ngoi, t mc cao k lc 150 USD/T. Trc tnh hnh mu dch than c nhiu bin ng, nhu cu v gi than th gii tng mnh, M tng cng xut khu. Xut khu than ca M trong qu I/2008 tng 81% so vi cng k nm ngoi ti cc cng ch cht ang Virginia. D kin, xut khu than ca M t tng cng 80 triu tn trong nm nay, tng mnh so vi con s cha y 50 triu tn nm 2006 v 59 triu tn nm 2007. Hin, Anh, Nht, Ty Ban Nha v mt s nc khc ang nhp khu than t nc ny. Kinh t Trung Quc tng trng nhanh dn n nhu cu s dng than trong nc tng mnh nn Trung Quc phi ct gim xut khu v s tr thnh quc gia nhp khu rng v than. Thin tai ti Australia cng nh hng ti vic vn chuyn than cho xut khu. Mt s quc gia xut khu than khc nh Nam Phi, Indonesia v Vit Nam cng gim lng than xut khu nhm p ng nhu cu trong nht trin kinh t t nc nn nhu cu nhp khu than tng mnh. Chnh nhng yu t ny hu thun cho xut khu than ca M v c th khin M s tr thnh quc gia xut khu than ln nht th gii. D bo, sn lng than nm 2008 ca M s tng 1% ln t 1,19 t tn v xut khu tng 50% t 89 triu tn, chim 7,5%. Hin c du hiu chng t cc nh my thp Trung Quc s thiu than luyn kim trong nhng nm ti v s phi tng cng nhp khu. Trung Quc li ang xy dng cc nh my in chy bng than vi t l 1 nh my/1 tun. D kin, Trung Quc s tr thnh nc nhp khu rng trong nm nay v t l tng nhp khu ca Trung Quc trong nm 2008 s tng 14% t 51 triu tn. Cn xut khu than ca Trung Quc s gim 31%, cn 35 triu tn trong nm 2008. V mc d xut khu than t xtrylia, nc cung cp than t nhit ln th hai th gii, d kin tng 10% t 119 triu tn trong nm nay v d kin t 199,3 triu tn trong nm 2009, ngun cung than ca Indonesia cng d kin s tng 8% trong nm nay t 201 triu tn, nhng nhng ngun cung ny s khng th p ng nhu cu than ton cu. Theo thng k ca Vn phng nng nghip v thng mi xtrylia (ABARE), nhu cu tiu th than nhp khu ti chu s tng thm 23 triu tn trong nm nay t 390,9 triu tn. Mt s nc, k c n , Trung Quc, Malaysia, Bc Triu Tin tng cng sut sn xut in s dng nhin liu than p ng nhu cu tiu th nng lng gia tng. D bo, tnh trng thiu cung than cho ngnh sn xut thp s cn ko di thm vi nm na. Gi than trung bnh s tng ln n 285-300 USD/T (loi than Australia v Canada, bn cho cc nh my thp Nht Bn) gp 3 ln so vi mc trung bnh 96-98 USD/T ca nm 2007. *Nganh nng lng than a khu vc APEC Trang 54

Tai hi nghi APEC hi u thang 9, WWF a cng b mt ban bao cao nghin cu nhng s liu thc t va tng lai cua nganh than tai khu vc APEC. Trong bao nay nhn manh rng than ng mt vai tr quan trng trong vic p ng v nhu cu nng lng ca khu vc Chu Thi Bnh Dng. Tuy nhin, cn phai giam ti l s dung than a xung khng qua 20% trong tng nng lng. Theo nhn inh t ban bao cao, mc du d than ti khu vc APEC vn ang bi khai thac mt cach thiu kim soat va gop phn vao vic phat tan khi nha kinh nhng lai ong vai tro rt ln i vi cc nc ang tng trng nhanh, nh Trung Quc v n . Trong lng nhu cu s dng than ang gia tng trn th gii hin nay, 88% xut pht t cc quc gia chu ang pht trin. Cac nc nay cn c s h tr v mt cng ngh t phia cac nc pht trin, lm c iu ny th cn phi c phng thc chuyn giao cng ngh mi. Hin nay, gia ban cua than cha phn nh c nhng thit hi do than gy ra i vi sc kho con ngi, mi trng khu vc v ton cu. Nu nhng nhn t ny c tinh n, cac cng ngh nng lng thay th, trong o co cng ngh lm gim s pht ra nhit than, se mang y nghia kinh t thc s hn. Cho ti nay, ngi ta a nhn bit c nhng mt trai cua nganh than i vi khu vc chu A - Thai Binh Dng nh lm gim din tch t trng, giam ngun nc sch, gy nhim khng kh nghim trng keo theo vic gy ra cc cn bnh v h hp, khin mt b phn dn c phai ti nan hay tr thanh v gia c. Tuy nhin, mi e do ln nht m than gy ra i vi mi trng l s gop phn lam gia tng bin i khi hu v nguy c tim tang cho nhng tai bin mi trng c th p xung. Phat biu v vn nay, b Ina Pozon, iu phi vin cua WWF Chng trinh nghin cu nganh than khu vc APEC, ng thi l tc gi ca bn bo co cho rng vic s dng than khng ch l nguyn nhn lm thay i kh hu tri t m cn gy ra cac vn nan giai v cng ng va mi trng trong khu vc. Hin nay, than chim v th gn nh c quyn ti cc nc ang pht trin c bit la Trung Quc v n , vi vy khng th hy vong cc nc ny s khng s dng than na. Mt im ang chu y la bn bo co a ra nhng tham s xc nh r trch nhim trong vic s dng than . iu ny gip cc quc gia ang pht trin c th tip tc s dng ngun nhin liu ny pht trin nn kinh t, ng thi giam thiu ti a nhng tc ng do nganh than gy ra i vi con c. Kh khn, thch thc Th trng than, c trong v ngoi nc, cu ln hn cung. iu ny cng ng ngha vi vic ngnh than ang ng trc nhng thch thc khng nh trong chin lc pht trin bn vng, m bo an ninh nng lng quc gia. Ch tnh ring nhu cu in cho nn kinh t trong giai on t nay n nm 2025, mi nm nc ta cn thm khong 4.000MW. Hin, tim nng thu in khai thc gn nh cn kit. V vy, vic quy hoch - xy dng cc trung tm nhit in c tnh n. Minh chng l Quy hoch in VI vi 7 trung tm in lc ln c ph duyt Trang 55

(Mng Dng, Nghi Sn, Vnh Tn, Mn, Tr Vinh, Sc Trng, Thi Bnh) v mt s trung tm in lc ang c nghin cu b sung cc tnh: Hi Dng, Qung Ninh, Ngh An, Thi Nguyn, Ph Th, Lng Sn, Thanh Ho, Bnh Thun. iu ny ng ngha vi vic cn mt lng ln than cung cp cho cc d n ny. l cha k n nhu cu than phc v cho cc ngnh kinh t trng im khc, nh: ngnh xi mng, ngnh giy, ngnh sn xut phn bn, v nhu cu tiu dng cng ang ngy cng gia tng. T thc t nhu cu tiu th than trong nc, ngnh than c tnh cho cc nm 2010 l 37 triu tn v n nm 2025 l 308 triu tn, trong khi , sn xut than n nm 2010 c t 47 triu tn v n nm 2025 l 80 triu tn. Nh vy, n nm 2010, Vit Nam ch cn d 10 triu tn xut khu(?!). T nm 2012, nc ta bt u phi nhp khu than. Theo con s thc t sn xut v tiu dng hng nm th s lng phi nhp d kin nm 2015 l 34 triu tn, vo nm 2025 l 228 triu tn. V th, ngnh than ln ting cnh bo: c ngun than phc v nhu cu trong nc, k t nm 2012, nc ta s phi nhp khu than ! Trn thc t th khng phi chng ta khng tnh trc c iu ny. Chnh ph trc tip ch o v giao cho ngnh than ch ng trong vic tm kim ngun than nhp khu phc v nhu cu thiu ht trong tng lai. Cng chnh v l , trong n xut khu than 2006 - 2010 c Th tng Chnh ph ph duyt (nm 2006) th vic xut khu than phi gim dn phc v nhu cu trong nc. Theo , kim ngch xut khu than s duy tr mc 11 triu tn trong nm 2006 - 2007, nm 2008 gim cn 10 triu tn, nm 2009 cn 9 triu tn v n 2010 cn 8 triu tn. Tuy nhin, theo con s thc t ca ngnh than cng b nm 2007 th ngnh than sn xut ra v tiu th ht 40,9 triu tn than, tng gn 10% so vi nm 2006, trong , p ng cho nhu cu s dng trong nc hn 17 triu tn, cn li xut khu 23,8 triu tn, tng 10,5% so vi cng k nm 2006. Theo mt ti liu khc th nm 2007, Vit Nam xut khu hn 32,5 triu tn than, gp 3 ln con s Chnh ph cho php. S kin 6 thng u nm 2008, ton ngnh than khai thc c 23,6 triu tn than nguyn khai, tiu th 21,5 triu tn (trong tiu th ni a hn 10 triu tn v xut khu hn 11 triu tn). Nh vy l s lng than xut khu trong 6 thng u nm ca ton ngnh than nhiu hn con s thc t m Chnh ph cho php xut khu ca c nm 2008 l hn 1 triu tn. l cha k nhiu triu tn than b xut lu sang bn kia bin gii v tr thnh s kin nng hi nht v tnh trng xut lu khong sn trong 6 thng u nm nc ta. Bo co ca Tp on than v khong sn Vit Nam (Vinacomin) cho bit, hin nhu cu s dng than ca c nc ch chim 50% tng lng than khai thc c. Tuy nhin, n nm 2013 nc ta s phi nhp khu than v khng p ng ni nhu cu. Ti hi tho lin quan n vn than sch hn do USAID (C quan Pht trin Quc t ca Hoa K) phi hp t chc ti Qung Ninh, ng Trn Xun Ho, Tng gim Trang 56

c Vinacomin cho bit, hin c nc sn xut khong 40 triu tn than, lng tiu th trong nc chim 50% (s cn li l xut khu), trong o ring cc Nh my nhit in (NMN) tiu th n 6 triu tn/nm. n nm 2020 nhu cu v in ti nc ta s ln ti 20 triu tn than/nm. Tuy nhin, theo nh gi ca B Cng Thng, vic s dng than trong cc ngnh cng nghip, c bit l ti cc NMN ang ri vo tnh trng lng ph do s dng cng ngh lc hu. Theo ng Trn Hng Nguyn, V Nng lng (B Cng Thng), ngoi NMN Ph Li 2, nhiu NMN khc nh: than Ung B, Ninh Bnh, Ph Li ... u s dng thit b ch to t nhng nm 70. Nhng thit b ny cho nng sut thp nhng mc tiu hao nhin liu rt cao cao. chnh l mt trong nhng nguyn nhn khin gi thnh sn xut in nng tng cao. Bn cnh , cac thit b lc bi cua cc NMN kiu c ny cn thi ra mi trng lng bui rt ln, gy hiu ng nha kinh va tac ng n qua trinh bin i kh hu. Theo anh gia cua cac nha khoa hoc, lng khi thai va bui t vic t than trong cac NMN hin nay chim trn 100.000 tn/nm. Nh vy, ch ring vic tiu thu 20 triu tn than/nm ca cc NMN vao nm 2020 se thai ra mi trng mt khi lng khng l khi thai va bui vao khng khi. ng Trn Xun Hoa cng cho rng, vic cai tin cng ngh trong vic t than cac NMN khng nhng lam giam c lng khi thai phat ra ma con han ch c lang phi, tit kim nhin liu. iu nay c bit co y nghia khi ngun nguyn liu than ang can kit, tinh trang nhim khng khi va cac bnh lin quan n khng khi bi nhim gia tng. d. Gii php cho ngnh than Theo Tp on than v khong sn Vit Nam (TVN), tng tr lng than ca Vit Nam l 220 t tn, trong vng than Qung Ninh ch chim khong 10,5 t tn. Nhng tr lng than khai thc tt nht, theo cc chuyn gia khong 3,2 t tn, tp trung khu vc Qung Ninh. ng Nguyn Duy Hng cho bit, trong thi gian gn y, gi xut khu than c tng, nhng nu ch tip tc xut khu nh nhng nm qua th cha m bo tnh bn vng. Vi chin lc pht trin ngnh in, xi mng, phn bn ho cht, n nm 2010, kh nng tiu th than trong nc c th ln n 80 triu tn. iu cng c ngha, nu khng c chin lc pht trin hp l, trong tng lai chng ta s phi nhp khu than hoc ng ca mt s nh my. Do , vic t chc, y mnh v pht trin nhanh cc loi hnh du lch, dch v Qung Ninh s b p c ngoi t cho ngnh than, v cu vn c mi trng sinh thi ang mc bo ng. iu ng ngha vi vic phi nhanh chng c bin php Trang 57

gi vng mi trng, u t thu ht khch du lch v khai thc tt hn tim nng du lch ni y. Hng nm, Qung Ninh thu ht t 3,5-4,5 triu khch du lch. Nu cho mi trng km i, cht lng dch v thp th khng thu ht c khch du lch, v khon thu 2000 t/nm cng kh m lm c, ng Nguyn Duy Hng, B th Tnh u Qung Ninh khng nh. Qung Ninh c nhiu li th pht trin, m theo cch ni ca ng Hng l ch cn u t tt l sinh ra tin. Vi di sn vn ho th gii l Vnh H Long- v ang trong danh sch bu chn l 1 trong 7 K quan thin nhin th gii, nu c quy hoch khai thc hp l s to ra ngun thu chnh v bn vng cho Qung Ninh trong tng lai. Thin nhin ban tng nhng yu t chnh vn l con ngi. Nu khai thc v s dng khng hp l s khng tn dng v pht huy c th mnh m t nhin ban cho, thm ch l b thua thit, ng Hng nhn mnh. Do , bi ton v mi trng, c bit t khai thc than phi cn sm tm ra li gii p. cng l iu tt yu trong xu th pht trin m bo s bn vng v ng gp quan trng trong cng cuc cng nghip ho, hin i ho nc ta. Theo B Ti nguyn Mi trng, trc mt cn hn ch khai thc than xut khu, ch nn khai thc than s dng trong nc v dnh mt phn nh xut khu ly vn nhp khu trang thit b khai thc. Mt khc, vic hn ch khai thc than cng rt c ch trong vic bo v mi trng cho di sn thin nhin th gii vnh H Long v pht trin du lch. B Ti chnh ang ngh sa i khung thu sut i vi mt s mt hng xut khu v khai thc ti nguyn. Theo , thu xut khu than s tng hn gp i hin nay. C th, mc thu xut khu ti a cho than tng ln 45% t mc 20% hin nay. 11. Ngnh h tiu Vit Nam a. Gii thiu chung Mc d cy h tiu c trng Vit Nam t cui th k 19 nhng phi sau mt th k mi hnh thnh r nt v ti khong 10 nm gn y bt u khng nh v tr c tn ca mnh. Do c v tr a l thun li, iu kin thin nhin u i, lc lng lao ng dy kinh nghim, cy h tiu pht trin nhiu a phng trong c nc, trong tp trung trng im ti 6 tnh: Bnh Phc, Gia Lai, c Nng, ng Nai, B Ra Vng Tu, c Lc. Ch ring 6 tnh ny chim ti 80% v din tch v 75% v sn lng tiu c nc. iu ny c li th c bit v vng nguyn liu tp trung cho ch o sn xut ln, chuyn mn ha, pht trin c s h tng cho thu mua, ch bin, to chn hng ti vng nguyn liu, gim chi ph cho xut khu. Mt s vng Ty Nguyn c nhiu h canh tc 5 7 ha tiu, nhiu h t nng sut 4 5 tn/ha c bit ln ti 15 tn/ha/v, c hng trm h nng dn trng tiu tr thnh t ph.

Trang 58

T nm 2003 n nay, sn lng h tiu Vit Nam lun dn u th gii, bnh qun khong 77.500 tn/nm (theo thng k s b), chim gn 30% sn lng tiu ton cu, 3 nm gn y u chim trn 35% sn lng h tiu ton th gii.
S N L NG H TIU C A VI T NAM V TH GI I GIAI O N 1998 2008 (n v: Tn) (Ngun: Hip hi h tiu Vit Nam VPA) T tr ng c a Nm Vi t Nam Th gi i Vi t Nam so v i th gi i 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 c tnh 2008 22.000 30.000 36.000 56.000 75.000 85.000 100.000 95.000 100.000 90.000 90.000 206.284 218.340 259.186 308.195 341.060 362.160 323.480 314.270 289.230 271.000 270.000 10,7 % 13,7 % 13,9 % 18,2 % 22% 23,5 % 31% 30,2 % 34,6 % 33,2 % 34,6 %

Biu sn lng h tiu Vit Nam v th gii 1998 - 2008 (n v: Tn) (Ngun: Hip hi h tiu Vit Nam VPA)

b. Thc trng xut khu h tiu ca Vit Nam Trang 59

Sut t nm 2001 cho n nay, Vit Nam lun chim ngi s 1 th gii v sn lng xut khu h tiu, bnh qun 70.600 tn/nm (chim 31,2% th phn th gii). Vi hng trm thng li, i l, cc doanh nghip loi thnh phn trong v ngoi nc, tham gia xut khu trc tip ti hn 80 quc gia v vng lnh th trn th gii, to nn h thng knh lu thng v cc dch v rng khp, bnh ng, cc k si ng phc v cho xut khu h tiu. Vi hn 100.000 tn ht tiu cung cp cho th trng, Vit Nam hin nay l nc xut khu ht tiu s 1 th gii, chim gn 60% th phn mt hng ny trn ton cu. Ngay cc nh kinh doanh h tiu quc t cng tha nhn ch cn ngnh h tiu Vit Nam ht hi hay s mi cng nh hng n th trng h tiu th gii. L do ht tiu Vit Nam c t trng ln nh vy v ngun cung nhiu nc sn xut ln nh n , Brazil v Indonesia ang gim dn do din tch h tiu ang b thu hp cng vi thi tit bt li v dch bnh lan rng. Ti n , nin v 2007-2008 d kin s b chm li v ma nhiu v ko di nhng khu vc trng tiu, sn lng d bo s gim 15 20%. Theo bo co mi nht sn lng ca Brazil s ch t 30.000 35.000 tn, gim so vi mc d bo 40.000 45.000 tn. Ngoi ra, ti n , phn ln ht tiu d tr v ang c em ra s dng nn ngun d tr nm 2007 cn kit, nh hng ti tng cung vo nm 2008. S st gim sn lng ca cc quc gia dn u v ht tiu chc chn s tc ng mnh n th trng th gii, gi ht tiu s tip tc tng trong thi gian ti. C th ni cha bao gi ngi trng tiu Vit Nam v cc doanh nghip xut khu tiu ang nm trong tay thi c tt nh hin nay. Biu xut khu h tiu th gii nm 2007 (VT: %) (Ngun: IPC)

Biu kim ngch xut khu h tiu ca Vit Nam 2000 2008 (VT: triu USD) (Ngun: Hip hi h tiu Vit Nam VPA) Trang 60

*Th trng xut khu: Nhn chung, do p lc v sn lng v gi r ca tiu Vit Nam, nhiu nc ch trng nhp khu tiu Vit nam thay th cho cc ngun khc. Hai th trng nhp khu in hnh l M v c phn nh r iu ny. i vi mt hng tiu en, Vit Nam dn thay th v tr ca Brazil v Indonesia th trng c. Tng t nh vy i vi v tr ca Brazil, Indonesia v n th trng M. th trng c, tiu en nhp khu t Vit Nam tng t 3,2 ngn tn nm 2001 (ng v tr th 3, sau Brazil v Indonesia) tng ln n 10 ngn tn nm 2005, chim v tr s mt. Tng t nh vy, th trng M, tiu en Vit Nam tng t 5,3 ngn tn nm 2001 (v tr th 4) ln n 18,2 ngn tn nm 2005, chim v tr th nht (bng 8). ng lu l i vi mt hng tiu trng, t ch khng c th phn, nay mc tiu th tiu trng Vit Nam ti M t hn 2 ngn tn/nm, chim v tr th nht. Khng ch ng u v sn lng, h tiu Vit Nam m bo mi nhu cu v cht lng cho mi khch hng nhp khu. Vit Nam c hn 10 nh my ch bin ht tiu t tiu chun th trng M (ASTA), tiu chun th trng chu u (ESA). Biu c cu cc th trng xut khu h tiu ca Vit Nam nm 2007 (VT: %) (Ngun: IPC)

Trang 61

c. Thnh cng, kh khn, hn ch * Thnh cng: H tiu Vit Nam c xut khu n gn 80 quc gia, lnh th thuc khp cc chu lc. Hip hi H tiu Vit Nam cn rt non tr, c thnh lp nm 2001, n nay kt np c 54 hi vin cc thnh phn kinh t, tr thnh nng ct trong hot ng thu mua, ch bin, xut khu. Thng 03/2005, Vit Nam c kt np vo Hip hi H tiu quc t, Hip hi H tiu Vit Nam l ngi tha hnh tham gia cc hot ng ca Hip hi H tiu Quc t. Vai tr, ting ni ca Hip hi H tiu Vit Nam v ang c v th quan trng ngnh H tiu trong nc v quc t . Ti hi ngh h tiu quc t t chc ti Malaysia mi y, Th trng B NNPTNT VN Dip Knh Tn c bu vo cng v Ch tch IPC, nm 2008. Cng trong nm 2008, VN s t chc hi ngh h tiu quc t ti TPHCM. y l nhng s kin c ngha rt ln i vi ngnh h tiu VN. ng thi, n khng nh vai tr quan trng ca h tiu VN trn th trng quc t. Hin VN ang chim hn 50% sn lng h tiu xut khu ton th gii. V vy, ch cn ngnh h tiu VN c triu chng ho hen mt cht cng c th gy ra nhng bin ng trn th trng th gii. Chng loi, cht lng mt hng H tiu Vit Nam xut khu ngy cng a dng, tt hn trc. Lng tiu trng xut khu nhng nm trc y rt t, nhng my nm gn y t kh. Nm 2004 tiu trng xut khu t 9.228 tn, chim 8,6 %/tng s xut khu, nm 2005 xut khu 10.037 tn, chim 10,4 %/tng s, nm 2006 t 17.872 tn, chim 16%/ tng s xut khu. Ngnh hng H tiu nc ta c mng li lu thng mua bn, thu gom rng khp cc vng sn xut, vi hng trm thng li, i l: cung ng cho hn 60 doanh Trang 62

nghip thuc cc thnh phn kinh t tham gia xut khu trc tip vi khch hng nc ngoi. Vi ba nm tr li y nhiu doanh nghip u t cc dy chuyn sn xut tiu sch, ch bin ht tiu, v vy cht lng ht tiu Vit Nam ci thin ng k, gim dn vic xut khu ht tiu th, gp phn tng kim ngch xut khu. ng thi, nng cao cht lng ht tiu, ngay t khu thu hoch, ngi nng dn ch trng n vic thu hi v bo qun h tiu. *Kh khn, hn ch Cc doanh nghip xut khu tiu vn cha bit lm n theo ng quy lut kinh doanh bn ci khch hng cn, m vn ch bn nhng g chng ta c. V vy, mi c kin cho rng thng hiu ca cy tiu VN cn m nht trn th trng quc t. Vn tn ti ca ngnh h tiu hin nay l tnh n nh trong cht lng sn phm v vic u t tng cng cht lng cn cha tha ng. Trong khi , mi lin kt gia cc doanh nghip v nng dn vn cn rt yu v lng lo. Vi gi tiu cao nh hin nay, nng dn gp rt nhiu thun li nhng cc doanh nghip li phi au u v gi c. Mt vn na l khi ht tiu mt gi, nng dn ua nhau ph b, cn khi c gi, h li x i trng trt, m rng din tch. V vy, ri ro l iu khng th trnh khi. Cht lng sn phm cha ng u, h tiu en chim trn 95% tng sn lng ca c nc, trong khi th hiu th gii hin nay li a chung loi h tiu trng v h tiu sch. H tiu ca Vit Nam thng c gi xut khu thp hn sn phm ca cc nc khc t 200-300 USD/tn (c lc thp hn n 500 USD/tn). Bn cnh , phn ln ht tiu ca Vit Nam khng c xut khu trc tip ti khch hng m phi qua cc nh phn phi trung gian. Cng vi nhng hn ch trong cng tc xc tin thng mi, thng tin v th trng, ht tiu ca Vit Nam lun b thua thit v gi so vi cc nh xut khu khc trong khi cht lng khng h thua km. Do cung cu, gi c th trng xut nhp khu H tiu th gii lun lun bin ng, do tc hi ca thi tit, su bnh n sn xut, do hn ch v vn u t cho sn xut, kinh doanh, do thiu kinh nghim v sn xut, kinh doanh v do vai tr iu tit, tr gip ca nh nc cn nhiu bt cp, nn t nhiu lm hn ch hiu qu sn xut, kinh doanh ca ngnh hng H tiu. d. Gii php pht trin ngnh h tiu Vit Nam Cch tt nht n nh cht lng ht tiu l mi vng xy dng thng hiu, tp hun, hng dn nng dn trng theo cng quy trnh k thut, cch bo qun c cht lng n nh. B NN-PTNT ch o v khuyn co nng dn, ch nn gi din tch h tiu vo khong 50.000 ha (sn lng 100.000 tn) y mnh cng tc th trng, xc tin thng mi: Trang 63

* Thc hin cc cam kt vi lnh o cc nc ASEAN, cc nc Chu Thi Bnh dng APEC v t chc thng mi quc t- WTO v sn xut, kinh doanh xut nhp khu hng ha nng sn. * Hng dn, h tr cc doanh nghip m rng th trng, kinh doanh xut nhp khu,phi hp cc a phng t chc cc hot ng xc tin thng mi,xy dng v qun l cht lng hng ha,hng dn cc doanh nghip ng k v bo v thng hiu hng ha. Kin ton v m rng h thng thng tin ca ngnh , bao gm thng tin v sn xut, v th trng trong nc v th gii gip doanh nghip v nng dn sn xut, kinh doanh theo th trng v tiu th sn phm c hiu qu ngy cng cao. T chc tuyn truyn, qung b p dng cc tin b khoa hc v cng ngh vo sn xut v kinh doanh, gn kt cc nh khoa hc, qun l vi nh doanh nghip v ngi sn xut. Phi hp vi cc a phng tng cng, nng cao cht lng cng tc khuyn nng, gn tin b khoa hc cng ngh vi sn xut, ch bin v bo qun hng ha. T chc hi tho, tng kt nhng m hnh n v, c nhn sn xut, kinh doanh gii, nhn rng in hnh. Quan h thng xuyn to mi gn kt gia cc B ngnh chc nng gia chnh quyn, cc n v chuyn mn cc cp cc tnh, thnh. C hnh thc lin kt vi ngnh ti chnh, cc ngn hng to vn cho ngi sn xut, nht l nhng vng sn xut hng ha tp trung , vn cho cc doanh nghip thu mua, ch bin, to chn hng ch ng k kt hp ng xut khu, nhm pht trin sn xut kinh doanh ngnh hng ngy cng c hiu qu tt hn. Xy dng v thc hin cc chng trnh cng tc ca ngnh, xut nhng ch trng, gii php, d n mi, trnh chnh ph, B ngnh chc nng, ch o, h tr ngnh hng pht trin n nh, bn vng c hiu qu trong bi cnh nc ta ha nhp vo t chc thng mi quc t. 12. Ngnh iu Vit Nam a. Gii thiu chung Ngnh iu pht trin mnh t 1990 n nay, tc pht tng trng nhanh v s lng, t hn 20 doanh nghip ch bin nm 1990 n nay tng ln hn 200 doanh nghip v c s ch bin vi tng cng sut t 550.000-600.000 tn nguyn liu/nm. Trc kia, Vit Nam ng th hai th gii v din tch, sn lng sau n nhng n nay, mt s a phng ca nc ta c nng sut cy iu ng u th gii. L quc gia nm trong khu vc ng Nam , th nhng v kh hu ca Vit Nam rt ph hp cho s pht trin ca cy iu. Thy c gi tr kinh t ca cy iu, ngay t nhng nm 1980, ng v Nh nc bc u c s quan tm n cy iu, c bit l cng ngh ch bin iu xut Trang 64

khu ti Hi ngh ngoi thng t chc ti tnh Sng B (c) vo nm 1982, c Th tng Phm Hng ch o cho ngnh ngoi thng phi t chc ch bin v xut khu ht iu. Tuy nhin thi k ny Vit Nam ch yu l xut khu ht iu th, gi tr kinh t thp, thng xuyn b p gi nc ngoi. Phi n nm 1990 ngnh iu Vit Nam mi thc s khi sc. Ngy 29/11/1990 B trng B NN v CN Thc phm (nay l B NN v PT Nng thn) c Quyt nh s 346 /NN-TCCB/Q v/v: thnh lp Hip hi cy iu Vit Nam vi tn giao dch bng ting Anh: Vietnam Cashew Association (VINACAS). Nm 1992, tc l ch mt nm sau khi khai thng bin gii Vit - Trung, ht iu Vit Nam c mt ti th trng ng dn nht hnh tinh ny. Ngy nay, Trung Quc lun l th trng ln th 2 ca ht iu Vit Nam. c bit hn l ngay t khi Vit Nam Hoa K cha bnh thng ho quan h v mt ngoi giao th chng ta c nhng l hng xut khu nhn iu xut khu trc tip qua th trng Hoa K - l nm 1994. Trong sut 10 nm lin t 1990 1999, cy iu Vit Nam t ch ch c vi chc ngn ha vi sn lng my chc ngn tn, xut khu nh l, th nm 1999 Vit Nam c sn lng 100 ngn tn iu th, sn lng nhn xut khu t 28 ngn tn, kim ngch xut khu t 164 triu USD. Cng nghip ch bin iu pht trin mnh m, sn lng iu th trong nc bt u khng cung cp cho cng nghip ch bin v xut khu. Do vy m nm 1996, Vit Nam chnh thc ghi tn mnh vo danh sch cc quc gia nhp khu ht iu th t chu Phi. ng vin mt ngnh cng nghip non tr ang pht trin vi tc nng, Nh nc cn c nh hng pht trin. Hip hi iu Vit Nam - B NN v PT Nng thn trnh Th tng Chnh ph n chin lc pht trin ngnh iu giai on 10 nm t 2000 2010. Ngy 07/5/1999, Th tng chnh ph ban hnh Quyt nh s 120 /1999/QTTg v/v: ph duyt n pht trin ngnh iu n nm 2010. iu k diu l khng phi i n 10 nm m ch 5 nm sau, tc l nm 2005 hu nh ton b ch tiu pht trin ca Quyt nh 120 ca chnh ph c ngnh iu hon thnh v hon thnh vt mc k hoch. ghi nhn thnh qu th ngy 14 thng 1 nm 2003, Ch tch nc tng ngnh iu Hun chng Lao ng Hng 3 thi k i mi. Ngy 24/08/2007, B NN v PT Nng thn, tha u quyn ca Th tng Chnh ph ra Quyt nh 39 /2007/Q-BNN v Quy hoch pht trin ngnh iu n nm 2010 v nh hng pht trin n nm 2020; theo B t ra cc mc tiu ch yu sau: - Phn u n nm 2010 t: + Din tch 450.000 ha + Din tch cho thu hoch: 360.000 ha + Nng sut bnh qun 1,4 tn/ha Trang 65

+ Sn lng iu th 500.000 tn + Sn lng nhn iu xut khu: 140.000 tn + Kim ngch xut khu: 670 triu USD - nh hng n nm 2020 + Din tch trng iu n nh khong 400.000 ha + Kim ngch xut khu: 820 triu USD Nhng nm gn y mc d gp rt nhiu kh khn, ngnh iu Vit Nam vn kin tr thc hin cc mc tiu ra. Din tch cy iu c gi vng, nhiu vng, nhiu h nng dn trng iu khng nhng xo c i, gim c ngho m cn kh hn t trng iu. Cng nghip ch bin dn hon thin, ngy cng i vo cng nghip ho, thn thin vi mi trng hn, cht lng sn phm c nng cao, v sinh an ton thc phm c m bo. b. Thc trng xut khu iu ca Vit Nam Nm 2006, mt tin vui ln n vi nhng ngi trng - ch bin - xut khu iu Vit Nam - Vit Nam tr thnh quc gia xut khu ht iu hng u th gii. Nm 2007 ngnh iu vn tip tc pht trin vi nhp tng trng rt cao 25% cao hn mc tng trng bnh qun ca ngnh Nng nghip vi thnh tch c th: - Sn lng iu th trong nc: 350 000 tn - Nhp khu: 200 000 tn - Sn lng ch bin: 550.000 tn - Sn lng nhn xut khu (khong) 152.000 tn - Kim ngch xut khu (khong) 650 triu USD Biu sn lng iu xut khu nm 2001 2008 (n v: Tn) (Ngun: Tng cc Thng k http://www.gso.gov.vn)

Trang 66

Theo thng k ca Hip hi iu VN (Vinacas), trong nm 2007, trn 200 DN ch bin c khong 600.000 tn iu th, cho ra 153.000 tn iu nhn cc loi (tng 20,6% so nm 2006). S iu nhn ny c 20 DN XK ra nc ngoi, mang v cho t nc khon ngoi t trn 650 triu USD (tng 29,03% so vi nm 2006). Vi s lng v s kim ngch XK trn, mt ln na VN li ng u th gii v XK ht iu. Sau VN l n (gim sn lng XK t 5 - 10%) v Brazil. Cng vi vic XK s lng ht iu ln nht th gii, ht iu VN cng ni ting th gii v hng v thm ngon, mu sc t nhin, khng nhim d lng thuc bo v thc vt. Bi vy, gi XK ht iu ca VN cng kh cao (4.300 USD/Mt, tng 7% so vi 2006). T thng 7 n nay, gi xut khu trung bnh ht iu ca nc ta lun t trn ngng 4.200 USD/tn, tng kh so vi nhng thng u nm 2007 v cng k 2006. Nh vy, 2007 l nm phc hi i vi ngnh iu ca nc ta. Gi xut khu trung bnh trong nm 2007 t 4.288 USD/tn gim 6,83% so vi nm 2005 nhng tng 7,93% so vi nm 2006. Trong 2008, gi iu trn th trng th gii s tip tc vng do lng d tr ton cu thp, din tch t canh tc ti nhiu nc b thu hp trong khi nhu cu th gii lun ng mc cao. Biu kim ngch xut khu iu nm 2002 2008 (n v: triu USD) (Ngun: Trung tm Tin hc v Thng k, B NN&PTNT)

Trang 67

*Th trng xut khu Hin nay, ht iu Vit Nam hin ang c mt ti trn 40 nc v vng lnh th. T ch iu sn xut ra ch xut sang th trng Trung Quc, nay pht trin sang th trng M, Ty u. Theo s liu thng k ca Hip hi iu Vit Nam, 8 thng u nm 2007, th trng Hoa K vn ng v tr s 1, vi th phn xut khu chim 40%. Th trng Trung Quc ng v tr th 2, chim 20% th phn xut khu. Tip l th trng cc nc Chu u 20%, 10% cn li c xut sang Nga, Nht Bn v khu vc Trung ng.

Th phn xut khu iu Vit Nam qu I/2008 (Ngun: Tng cc hi quan)

Trang 68

c. Thnh cng, kh khn, hn ch *Thnh cng Theo kin nhn nh ca mt s chuyn gia th nguyn liu iu ca Vit Nam rt tt, th nhng t ai ph hp cy iu pht trin tt, cho nng sut v cht lng cao. Thm ch c mt s khch hng trn th gii yu cu hng iu xut phi ghi r xut x t Vit Nam. So vi n ang ch trng y mnh tiu th trong nc v ang gp kh khn v nhn cng, th ngnh ch bin xut khu iu Vit Nam c rt nhiu thun li. Hin nay, Vit Nam c mt ngnh cng nghip ch bin ht iu v hng hu vi cng ngh u vit do chnh ngi Vit Nam sng to. Nh c cng ngh ch bin, Vit Nam t mt nc xut khu iu th t nhng nm 1990 vn ln l nc ch bin v xut khu iu ln th 2 th gii vo 2002 sau khi vt Braxin. Hin nay, Vit Nam tr thnh nc xut khu cng ngh ch bin ht iu v nhp khu iu th v ch bin. Gn nh iu th ch bin c xut khu ton b, ch tiu th trong nc khong 1-2% sn lng (trong khi n tiu th trong nc ti 40-50%). K , cc doanh nghip Vit Nam rt linh ng nhp khu iu th v ch bin, li c mt lc lng cng nhn lnh ngh... Tt c nhng yu t ny gp phn lm nn thng li cho ngnh XK iu Vit Nam.

Trang 69

T nm 2008, Vit Nam dn u th gii v cng ngh bc v la, t l ht sch n 87% v ch 6-7% ht v. Ton ngnh hin c gn 220 c s tham gia ch bin iu xut khu, vi tng cng sut thit k mc 600.000-700.000 tn/nm. Theo d kin, din tch trng iu s c m rng t 380ha hin nay ln 500 ngn ha. Ring nm 2006, Vit Nam Hip hi ch bin iu Vit Nam d kin sn lng ht iu th ca Vit Nam nm nay s t khong 380.000 tn nhng vn cha p ng cho cng nghip ch bin v phi nhp thm khong 40.000 tn ht iu th t th trng th gii. Ht iu l 1 trong 10 mt hng nng sn xut khu chnh ca Vit Nam. B Thng mi nhn nh, xut khu nhn iu vt xa mc tiu t ra khi mi i ht mt na chng ng. Nhn iu cng l mt hng c mc tng trng xut khu cao nhng nm qua, Ngnh ch bin ht iu ca nc ta pht trin kh nhanh trong nhng nm qua, khng nhng tiu th nguyn liu trong nc m cn nhp khu nhn iu ri ch bin v xut khu, nh ng gp ng k vo s tng trng kim ngch ca mt hng ny. *Kh khn, hn ch Kh khn hin nay ca ngnh iu l sn lng iu th trong nc khng phc v cho cng nghip ch bin, sn xut xut khu. Vit Nam phi nhp khu nguyn liu t nc ngoi, vi sn lng nm 2007 khong 200.000 tn v nm 2008 d kin nhp 250.000 tn. Trong khi , cy iu cng ang phi cnh tranh gay gt vi mt s cy cng nghip lu nm nh cao su, c ph, ch... nn khng nhng kh duy tr c din tch, gia tng cht lng m cn ng trc nguy c din tch b thu hp nghim trng. D Vit Nam l quc gia xut khu iu ln nht th gii nhng cht v sn lng iu nm nay u gim so vi nm 2007. Trong khi , c trn 60% c s ch bin cha m bo an ton v sinh thc phm, thiu s lin kt gia ngi sn xut vi doanh nghip ch bin; thiu thng tin quy hoch, thng tin th trng; cha pht trin cc sn phm ph; thiu ht lao ng ch bin; chi ph sn xut ngy cng tng... l cha k sc p t bn ngoi nh yu cu v sinh an ton thc phm v chng ch cht lng ca cc th trng ngy cng cao; vn gian ln thng mi lm mt uy tn ngnh iu; phi nhp khu ngun nguyn liu th;... Trong 6 thng u nm 2008, cc doanh nghip kinh doanh iu nhp khu khong 150.000 tn nguyn liu t Campuchia v chu Phi. Gi nhp cao (1.300 USD/tn) nhng cht lng iu nhp khu li km hn iu Vit Nam, v vy, mt s khch hng quay sang mua iu ca n . Theo Th trng B Nng nghip v PTNT Dip Knh Tn, cy iu c tc pht trin nhanh, gp phn gii quyt vic lm cho na triu lao ng nhng ngnh iu li bc l nhiu hn ch. Thu nhp ca ngi trng iu cha cao (khong 20 triu ng/ha), thp hn cy cao su (60-70 triu ng/ha), ca cao (70 triu ng/ha)... Tng lai, din tch iu s b cnh tranh bi cc cy trng khc, trong khi , chng ta vn cha gii quyt trit vn su bnh, bo v iu nh cy trng ch lc khc. Trang 70

Ngoi ra, theo nh gi ca Vinacas, cht lng iu ca nc ta khng ng u, din tch iu cao sn cn t. Nhiu vn iu gi ci, nng sut thp vn c nng dn duy tr. khc phc tnh trng ny, Vin Khoa hc k thut nng nghip min Nam khuyn co, cn c cc bin php h tr nng dn cht b vn iu gi ci chuyn sang trng cc ging cao sn, ng thi gii quyt tt vn vn vay cho cc doanh nghip thu mua iu. Gi thnh nhn iu cao hn gi xut khu do t l thnh phm so vi nguyn liu cao nn gi thnh cao. Tnh trng tranh mua nguyn liu vn ang tip tc din ra do ngun nguyn liu trong nc khng p ng nhu cu phc v sn xut. Bn cnh , vn lao ng cng l mt yu t kh khn ca cc doanh nghip trong ngnh iu. Thc t, ngay ti vng nguyn liu ln nht ca c nc l Bnh Phc vn tn ti tnh trng thiu lao ng. Nng sut lao ng ca ngi lao ng hin nay vn cn thp do tch cht ca ngnh iu l lm th cng. Hn na, chi ph sn xut ra 1 kg iu thnh phm tng i cao. C th, b Nng Th Hng Dung Ph gim c Cng ty ch bin ht iu Lc Long Qun cho bit, Vic bc tch phi sy ht iu i hi lm th cng nn y chi ph ln cao. Trung bnh chi ph cho vic bc tch nhn iu khong 16.000 ng/kg. Chi ph mua nguyn liu l 12.200 ng/kg v cn 4 kg iu nguyn liu lm ra 1 kg nhn iu thnh phm. Vn hi quan hin nay cng l mt trong nhng kh khn ca doanh nghip khi thc hin xut khu v nhp khu iu nguyn liu. Th tc hi quan hin nay kh phc tp, phi tri qua nhiu cng on, phi chng minh thu hi quan trong khi cc l iu thng khng ging nhau. Hi quan lun nghi ng cc doanh nghip khai gian v cht lng iu. V vy, cc doanh nghip mong mun c c ch lm sao chng minh cho hi quan thy c cc doanh nghip tun th theo ng yu cu ca hi quan, to thun li trong vic xut nhp khu iu, b Dung cho bit. d. Gii php pht trin ngnh iu Vit Nam gi vng v th v tng kh nng pht trin th trng iu trong iu kin hi nhp, th cc doanh nghip cng nh nng dn hot ng trong ngnh hng iu cn nng cao nng sut, ch trng n cht lng sn phm, m rng th trng tiu th trong v ngoi nc. Nng cao nng sut bng vic trng mi v thay th ging iu thi ho. C th l cc tnh trng iu trng im ti vng ng Nam B v ang thc hin k hoch quy hoch li cc vng trng iu theo hng chuyn canh v thm canh cy iu bng cc ging cao sn mi, nhm pht trin iu mt cch bn vng. Cc tnh ny phn u n nm 2010, din tch trng iu bng ging cao sn mi t hn 50% tng din tch ca khu vc. V a din tch trng iu ca c nc t 350.000 ha ln 450.000 ha vo nm 2010. Nng sut bnh qun ca ngnh iu c nc s t 1,4-2 tn/ha nhm a sn lng iu th ln 500.000 tn. Kim ngch xut khu nng sn ny d tnh mc gn 700 triu USD vo nm 2010 v 820 triu USD vo nm 2020. Tuy nhin, sn lng iu th trn vn cha cho ch bin xut khu. V vy, trong quyt nh s 39/2007/Q-BNN ph duyt pht trin ngnh iu n nm 2010 v nh hng n nm 2020, B NN-PTNT d tnh s nhp khu 125.000 tn iu th t Trang 71

nay n nm 2010. Quyt nh ny yu cu cc tnh v a phng sp xp li cc c s ch bin iu theo hng n nm 2010 khng m thm cng sut, gim dn cc c s ch bin nh bng cch lp cc cng ty, tp on c tim lc ti chnh mnh, trnh cng ngh cao, thng hiu mnh tham gia th trng th gii. Cn c nhu cu th trng, cc nh my nn u t pht trin ch bin su, a dng ha sn phm, to nn s pht trin bn vng. Phn u n 2010 c khong 20% nhn iu c ch bin ra cc sn phm n trc tip (nhn iu rang mui, chin b, bnh ko nhn iu), sn xut cc sn phm ch bin t qu iu (ru, nc gii kht), du iu cung cp cho th trng trong nc v xut khu. Hip hi iu Vit Nam s tch cc nng cao vai tr hot ng hn na thc hin tt vic phi hp cc doanh nghip trong cng tc d bo th trng, khoa hc cng ngh, thng tin, xc tin thng mi v tiu th sn phm; xy dng qu bo him cho sn xut, xut khu nhn iu. ng thi, tin ti thnh lp cc cu lc b v hip hi nhng ngi trng iu cc vng trng im nh Bnh Phc, ng Nai, k Nng, k Lk, Gia Lai, Bnh ThunCc hp tc x dch v lm u mi cung cp vt t, phn bn v tiu th sn phm, qun l cht lng, gi uy tn v thng hiu ht iu th ca tng vng cng s sm c trin khai thc hin. Nhm nng cao gi tr gia tng ca xut khu iu, Hip hi iu Vit Nam xy dng v trin khai chin lc gii quyt 5 vn : - Th nht l h thng chnh sch ca Nh nc tc ng trc tip thc y s pht trin ca ngnh iu, mang tnh n nh, ph hp vi hi nhp kinh t WTO. - Th hai l nng cao chui gi tr ca ngnh iu, ci bnh li nhun ca ngnh iu phi c chia hp l cho cc i tng l: Ngi sn xut trng iu, nh thu mua ch bin, th trng tiu th, nh nc, mi trng sinh thi bn vng, hi nhp theo hng bn vng. - Th ba l u t xy dng chun GAP: vng nguyn liu hng ti canh tc sch bn vng. - Th t l u t ch bin su cc sn phm iu, l: nhn iu n lin, du v iu, bt ma st, tri iu,... Tng cng kinh ph cho xc tin hng dn tiu dng trong nc. - Th nm l phi xy dng c Hip hi cy iu Vit Nam thc s vng mnh l cu ni gia doanh nghip v Nh nc v cc tnh trng iu v l i din ca doanh nghip gii quyt kh khn vng mc v u t thit b, cng ngh, tranh chp thng mi v qui hoch pht trin ... Mun xut khu gia tng v lng v c v gi tr th yu cu t ra, l: Cc doanh nghip ch bin iu phi p dng h thng tiu chun cht lng quc t BRC, HACCP, GMP, ISO, ISO14000, u t xy dng thng hiu ngnh iu v thng hiu doanh nghip tr thnh thng hiu uy tn v thng hiu mnh ngnh iu Vit Nam trn th gii. Bn cnh , cc doanh nghip cn tp trung nghin cu v a thit b c kh t ng, hin i phc v cho cng nghip ch bin nhn iu v cc sn phm sau Trang 72

nhn iu, ph hp vi yu cu ca th trng; tip thu u t nghin cu ging iu cao sn, chuyn giao tin b k thut cho ngi trng, lin kt dc gia doanh nghip ch bin v ngi sn xut, mc tiu l tng trng v nng sut v cht lng, gim din tch trng iu n nm 2010, phn u bnh qun t 2 tn/ha. II. Gii php chung cho xut nhp khu ca Vit Nam y mnh xut khu, hn ch nhp siu, kim ch lm pht phi tnh c gii php trc mt v lu di, phi hp ng b nhiu lnh vc theo phng hng nh sau: - Pht trin cng nghip ph tr, cng ngh sn xut hng thay th hng nhp khu; huy ng tit kim ca c nn kinh t, t cc doanh nghip v mi thnh vin trong x hi; xy dng c ngun lao ng k thut cao, tay ngh gii; i mi cng ngh sn xut v quy trnh qun l tng nng xut, tit kim chi ph sn xut, lu thng; tm ra mt hng mi, mt hng c li th so snh, c tim nng, mt hng cht lng tt, gi tr gia tng cao, thng hiu c khng nh; nhanh chng khai thc thit b, my mc mi u t. - Cc chnh sch ti chnh, tn dng cho u t cng cn c kt hp ng b v gii php. Cc sc thu cn khuyn khch nhp khu nguyn nhin vt liu phc v sn xut hng xut khu, hng tiu dng thit yu, hn ch nhp khu hng xa x, cha thit yu, hn ch mt hng khng khuyn khch xut khu. Chnh sch tn dng cn u tin cho cc c s sn xut, xut khu s dng nhiu lao ng ti ch, tn dng nguyn vt liu a phng, sn xut hng thit yu, hng c trin vng xut khu, p ng nhu cu thu mua hng xut khu, tn tr mc hp l khi ma v r v thc hin cc hp ng xut khu c hiu qu. Cc mt hng nhp khu ch lc cn c xc nh ngay ch ng m bo ngun ngoi t, kp thi a hng v vo thi im nng, ly li thng bng cung - cu trn th trng ni a. Vn iu hnh t gi gia ng Vit Nam vi ngoi t cn linh hot gi n nh tch cc v t gi hi.oi - i mi, nng cao hiu qu xc tin thng mi, hng vo cc th trng trng im. y mnh hot ng xc tin thng mi cp nh nc thc y hp tc, u t, bun bn vi cc nn kinh t; thu ht cc tp on a quc gia, to s chuyn dch u t vo Vit Nam cc lnh vc sn xut hng xut khu c tim nng. Nhanh chng nng cao nng lc thu thp, phn tch, x l, cht lng d bo, kh nng vn dng nhng thng tin v th trng, ga c trong iu hnh. . - Gii quyt kh khn v tnh hnh lao ng ca cc doanh nghip, nht l cc doanh nghip c vn u t nc ngoi ng lut php, hi ho li ch gia ngi lao ng v i tng s dng lao ng, khng xy ra cc v phn ng tp th. Ci thin tnh hnh tc nghn trn ng giao thng, ti cc cng khu. - Thit lp cc hng ro k thut, cc bin php phi thu trong qun l xut nhp khu, kim tra cht lng hng xut khu, c bit v v sinh, an ton thc phm, gi gn v cao uy tn ca thng hiu Vit Nam; gim nh cht ch hng nhp khu m bo tiu chun sn xut, lu thng trn th trng ni a.. Trang 73

- Tng cng kim sot i i vi vic tip tc y mnh ci cch th tc hnh chnh thng quan hng ho xut nhp khu thun li nhng vn gi lnh mnh cho nn kinh t, m bo li ch quc gia, ng thi c th m thm cc phng cp giy php xut nhp khu khu vc. Duy tr i thoi gia cc doanh nghip vi cc cp qun l, pht hin nhanh, tho g kp thi nhng vng mc ca doanh nghip. Lp ng dy nng x l nhanh cc tnh hung. D to m cn cha c nhiu kin phn bin, tranh lun, cht vn bn tho n tn cng mi kha cnh ca cc vn nhy cm, song cng gi m cho vic hiu chnh, b sung v hon thin cc gii php iu hnh gung my xut nhp khu trong thi gian ti. Tnh hnh mi c th cn din bin kh lng, song vi thc tin va qua, vi th v lc mi, c th hy vng xut khu c y mnh, nhp siu thuyn gim, lm pht tng bc c kim ch, gp phn nn kinh t Vit Nam tip tc pht trin trong tin trnh hi nhp ./..

DANH MC TI LIU THAM KHO

1. Tp ch Th trng Vit Nam thng 1/2008. 2. Tp ch Nghin cu kinh t thng 5/2008. 3. Tp ch Ngoi thng thng 6-7/2008. 4. Bo co Thng k ca Trung tm Tin hc & Thng k, B Nng nghip & PTNT 5. Tng Cc thng k: www.gso.gov.vn/ 6. Website B Thng mi: http://www.vinanet.com.vn/ 7. Website Nng Nghip Vit Nam: www.agroviet.gov.vn 8. Website Hip hi H tiu: http://www.peppervietnam.com/ 9. Website B Thy Sn: www.fistenet.gov.vn/ 10. Website Ngoi thng: http://ngoaithuong.vn

Trang 74