*

v* *

'-.-

%*

*"*
'

>

--.."'

f^

;**'

*'

?3*

';'
*

'**;

*''

*
.

'.*
i

-<

'*
....

-*.-f-

u
K

(3
!>*'

fA&s

/V
wrjpw*-* tr*^w*5wrr3-TT-3:

(oa^ lJVU^!

<v-3

Jj^M^*^

^/

BOSTON MEDICAL
LIBRARY

COLLECTION OF

EDWIN NEWTON OHL,

Ph.D.

PHILOSO COELVM DB SECRETIS PHORVM SEV

naturae.

Liber.

PHILIPPO VLSTADIO PATRICIO

Nierenbergenfi,

Authore,

VS

AEQ.VO LECTORL

ii

Abcs amiee lcclor eam mcdfcinepartem velno biliflimamjqua no fuccus aliquis amams aegre
impingitur,autcraffareru miftura corpori hu*

mano in medicamentum cedit* Verum vt earuV dcm purior fecretforcp poteftastceuanimula^

qusepiam rebus arrificio fubdudta t fefe fpirifci' bus noftris infinuat,vitamc vegeciorereddit* rem fane que pcrinde noftri feeuli vulgo medi* culis incognita erat diu:fic popello huius ope egentLdefyderata diu# tius jqusccp a clariflimis primum inucnta medicis , acproceflu opcro

fclum virist csefaribus: regibus>acducibu$ vcl medicorum indttftria fticrat familiaris medicina nuncdei optimi bcnignitatcpkbi &falubris &communis vtfierett ex opera hocop^ rccurauit Vlftadius. Laudcnt licetalrj aduerfum feuiflimas segritudi nes nobilem Theriaces opem,aIrj contraaffecSttum meflem Mithri* datis medicamcntum mins prasconrjs excIament'AfK rjii<x nimiV rum pro fuis facultatibus nuncp fatis commedata,fed ea*quod crafi fa vndicjconflanturmateria:haudaIfos qua corporeos pelluntmof bos^Hoc autem quis non planc probabit, quod nd mo
fius exculta principibus

do vteorporis pdlatmorboSiefficaciffimum eftfVerom his pulfisjta fpiritum adauget,quam vitafh mirifice prolongarepotcns eft t quo vel maximeomnium fieri fblet^vt quemadmodum clemeiitis jhumo
ribus:membris:reliquifquecorporis pamculisjfpiritus prceftatom* nibusjfic quae hunc feruanc rcfoucntcj medicamentajterrcnis,craflis

impurifcp

membrorum remedrjs prarfentia magis funt, Quare op*

timc Ic<Sor hanc Vlftadij lucubratittnculam vd qualemcuncp boni confuIe,atcp mifcre exfpiritu laborantibus:hacrerum crafiiffimarum
fecretionefalubriterconfultum
efle,tibi

perfuadeas,qua morbum re#

gium,attonitionemjConuulfionemIjetaIem^cthargum dclirirf um.Spiritum iam deficientem aut his fimiles animi per?

eunus segritudines:non maiore fideacdextericatej arcebisvnquanv Valeberic/

Strennuo ac nobili Foelki de Gennafio,Vafcntiano,Dclphi nali domino,&: contribuli, Philippus Vlftadius S.

=a
'

\*lesbenccft,egoquidcdribenignitatcop*

timevaleo,fcrlixomniumfelicifl1mc Sempcr animo volui,quid tibi pro innumeris f mccol

poffem rcfcrre,qui fdam inorati tudincm omni vitio ab omnibus deteftari ma gis.Quare venit in rnencem,paruum hoc,qufc
latis bcneficrjs

tibi

quid eft:litccrarum niwnus, vel noftra dihgen* ciaex variorum auchorum Ie&ione conoeftu> J dicaretuiq? nominis praefidio inIucemedere,quod&equoani

mo c fufcepcurum minimediffido.Tamejft bnfucadmodum ac fuc cm&um (it:id camen te maxime oblcdratutu non dubico,cum quod
aiouarum medicinarum cV antiquarum fit vclut repofitorium,cu qct perobfcure a Ioanne de rupefcifla,Raimundo,Lu[Iio, Amoldo dc vil lanoua r Albcito magno,fecretorum naturererum lummis indaga# tonbus fcripta fint,ca philofophica:cpmcdica cVAlchimica pleraq?t
atq? adeo vca paucis

lmmo quafinuilisnoftra ecaccintelhgi poflunc

Quod co ficri auguradum cft>quod vctcrum dogmatu,hbrorumcg

parum viderint. Ad pauconim enim manus per* uemflevideo Mercunorum libmmjaucceftamccum, aut Codicillul aut reliquos Raimudi libros,quos fi ddideramus,haud facilc ad op tatum fmem pcrtingerc Iicebic* Tametfi non ignoie;Optimos librof
hacftenus nihil,vel

cflequibufdam, qui tamen ab ignaris reium natura? contemnuntur atq? anicularum fabulis pofthabmtur,quo vel maximef c,vt non im mcrito meae huic foecurse lllulum in metuam : cum ldipfum Lullio huius difciplince expcrciflimo accidericQuarecum tanto viro Zoift non defucrinCjOpen ego meo infidias poni ab inuidorum lin^uis fa cilc conrjcio.Quofdam cnim veldodtiores ac philolophos nacur fe, crcra abdita mq:iirences,malehabebic,opus cam a mukis olatu diu f

inlucem edi,omnibus communefieri, indodri vero contra, non qct labon inuideant,fed quod minus inteliiganc,exibilare non deiinet. Quaremi foelixfuauiflimchancnoftram lucubratiunculam tuo ob tutu edicam,a huidorum dcfendelinguisiatqj ideo magis, cj> non ad
fciemtxoftcncationcm:necp laudis nancifcendajgracia,verum vtco*

mum hominum generi prodcfiet:fic facfta* Valeeximiuni Delphina*

lium hcroum dccuSjetmCjVtfolcsjama.bxFnburgo Hdueuco, vui* Kalm.Maias, Anno a Chnfto naco. DLjD. V'*

XX

PROLOGVS

III

Ermultos veterum authorUm fcripfifle prxcla ra volumina cum de quinta effentia tum de au ro potabiK atcpaquis vitalibus compofita, ne
?

mo eft qui nefct idipfum vero a recentioribus

t
.

fa&um efle itidem patctjcum aute omnes,qua

de arte hac aliquid ediderint,adeo minutim ,auc concifim,tamcp obfcure fcripferunt^vt vel dih* gentiffimis rei rimatoribus in errorefabi, qua
,

'

=*

fru&uconfcqut promptius fuerit quos vt feduci mifere cognoui* rous non potuimus non aliquam certiorem dare inftitutioncm:quae artfs theoremata &open>tionem continerct qua feruata ad deftinatul effectum ire fatilepoffcmus^Edidimus autem hunchbrum jfacemuf fermonefncoiripofito acprxmsture nimis,quod eo facflum efle pu> tato,primurn nemifereiahorantib as id temporis quo cdandus erat,
:

deeflethuius medidna , tu vt Tirunoilis rudis iermocfletapertior* Sediam ad lnfbtjtum aggrediamur,regula generali pr^miffa,

CANON

GENERALIS.

Stellaram vim,qucecoelo philofophicoappiicanturt cuiufeuncj?

ipujm ccelum perfe&iftV me adfe trahit;Lullio,Arnoido 8c Rupeiafla Auchoribus*

finc compIexionis:natur2e,feu proprietatisr

FORMA

FVRNT.

De quinta eflentia}
Qitid
fit

quinta eflentiacSitiflibet mate

riaefimplicis, Caput primum, Rimtim crgo fciendum , quid eflentia quinta

.

cuiuilibet

rei

& materie; fimplicis fic,quo cogni

Marco enim Cice?

to,faci Ie reliqua liquebunt

rone tefte,omnis ea quae de re aliqua datur in^

fticutio,a definitione proficifci debet:vt intelli

gatur de quo fermo habendus fic.Quare quin

tam cflentiam fatoeflequintumeiTemcuiuflibethabentis formam

& fpeciem & animam fubcihffimam extracTram a corpore fuo tanq?

,

amateriacraffiorij&fuperfluitatc quatuorelementorum perfubtilif*

fimam &extremam diftillationem^quas vt fiat,infra docebimus.Cete

rumnemircturafiquisquodanoftrishominibus fuerit fncognica diu ars ifta,multi enim priicorum philofophorum fic hacin re labo raruntjVtper eam hominis vitam nutrirent,fouerent atq? quamlon* giflime tribuerent,mortem differrenc,ftacumcp nacuras terminum ac ttngerent,nec tamen,quod vanis promitcere facileeft , vitam ipfam fupra ftatutum a Deo finem probngarent ? id quod Paulus ait? ofn nibus femel moriendum efle,quarecorruptibili aliquo medicamen* to vitam perpctuo feruare incorruptsmjVC natursealienum eft,fic hac omnem feruare setatem illefam medicamento incorrupcioni vici^ nojiiatura pocenseft,quod vcoptimefiac opcimum ancidotum eft

quinta

tflcntfa, quas quum res eIemencaris norifitjfedceuanirna qusepiam a fuo corpore fecreta , ita vc nullain ea remaneat quaiicas frigidaautcalida:humida velficca,qua?habentinfequamiorekme tajrehquaque omniamixta. Quo vel maxime fit,vt inCorruptibili na turasfit proximum quimtumhQcefle\ficvcquicquidei commifcea*

tur> incormpubile

quodammodo efle vidcatun Nam confert

& x&

ftituicomnes vires perelemencorum excrementa homini ademptas. Eftquefpiritus vitx t cum digerac cunda indigeftibilia , abfcin*

datc^omnes
uet,

qualitaces fuperfluas, Carnes acorrupcioneconferv

ekmentata confortetjiuuentutem priftinam reftauretj fpiritum viuificet , molle mduret * durum mollificet i Spiffum rarificect

Tenueinfpiflecr Macrumimpinguetr Pingue extenuec, Calidum infrigidec* Frigidum inflammetf Humidum deficcec , Deficca^

tumhumectec: repellatque omnem compkxionemcorpori aduer (am t proinde humorum fuperfluorum incommoda extinguic*

A 4

Dequintaeflentia
calorem naturalem inftaurac j ita vtad vitx fuftencacionem a fum* mis philofophis conueniencius inuenirinihjlpocuicvncp,Iam ve* ro quinta licet cflencia habeat ahquando complexionem rei fibi ad# iundras (nam cuicumcp rei complexionacse adiungitur illius ad le co#

plexionem crahic)Tamen fi eft fola per fe nullam omnino habct in fe ex quatuorqualicatibus quia necex aere, Quarto ergo vltimo foas etia ipfam quinta eflentia no habcrc aliquid de ekmento terreo frigido vel flcco: quia melancolicas egricu

&

ficcse)curac* Ergo pro conclufione vidcs dines (quse frigidae funt eflTe calidam vel frigedam,nechumidam vel ficcam t quum i pfam nec
fic res

&

ceperaca* nacura?,excedens

omnia elementa quae fub ccelafunt*

Quum emm

adminiftracur alicui,facitipfum corpus temperatumr

nec a temperantia fua recedit,afliimendo aliquam quahtatum velco' plexionum.Necetiam fequiturquod ficmedicinainfirmitatumrn^ gidarum propterea q> ftt naturse calidae > nec etiam cum curetcalidas

quod fit frioidse.Nam duocontraria non pofluntin vno corporeex

if%re, Quia

vnu concrarium ab alio

expelhtur. Ideo videmus ipfam

no

debere dici calidamvel frigidam,nec ficcam vel

humidam^exquo

curat ptificos,qui funt cahdi &fcci,cV idropicos,qur funt humidi

frigidi,fed

omnes ltequattuorqualicaces m eafunt corrupc^ 6Yfub lacae penicus*Ec quancp non fc elemcncum,eft: camen res cemperata
perelementa ipfapurifoca,&excra(fta afecibus quatuorelcmencoru qusefuntcorruptionis caufa pociflima . Segregantur igitur illa? fcces tancp corpus grofliflimum a fua materia cancj; ab anima fubcilifli*

&

ma per fcientiam

diftiflacionurm

Ouia quinta eflentia vocabulum communeomnium rerum quae fbrmam habenc&fpeciem ad excftrahendum ab ipia re,6Ylicet potif fimum de vino lntelligatur , camen quamplures funtalicemaccriasex quibus elicioVeduci poceftipfa quinca eftencia,f cuti exomnib9 me*
taliis,exomnibusfruc1:ibus,excarne,exouis,radicibus herbis &alfjs

quamplunbus, fcut infra docebicur Sed tamen omnia aha excelht quincum efle propter.nimiam fuam fubcilicace, &idco aquamplun> bus philofophorum fuicappellacum coelum philofophoru. Nafi*
}

cucipfum coelu fe habecergaquaccuoreIementa,icaeciafehabetcce^ lum hocphilofophoru ( quincaeflentiaputo) ergaquatcuorqua*

humani,quod ex lpfis elemencis compofitum eft, Ap pellacur eciam a quibufdam aquaardens,quonia m lgne (dumodo
licates

corporis

De extra&iofie quinte effinefstf

fft

extremam diftillationem deducla, nulla ad fuam perfecftionem fuperfluam humiditatem in ipfo vafe relinquens (vt infra de modo ipfem cognofcendi docebuur)comburitur.A quibufdam vero did tur ipfaanima vini.Nam ficut ipfa anima nobilior eft fuo Corpore*
ficetiam ipfaquintaeflentia,qua2per vera difhllationem excrahicur:

&

nobilioreftipfovinoexquoeducicun Nuncupaturquocpab alrjs aqua vitae:eo quod vitam humanam a corrupcioneconferuet , ficuts videmus,quod adminiftratur habentibus Sincopim, Et quia vario modo extrahicur, de primo modo dicemus,

Quomodo extrahitur quinta

lacorium*

eflentia vini

per difttl

Caput

Ognito ergo quid (i t quinta eflen.cVad quid

eonduat,fiuepropter quid fit reperta,perpen

dendum eft & confydcrandum,per quot mo

dos poflitextrahi:&a quibus rebus.Ecquia 9 extrahitur areb humidis,ficcis,calidis T & fn^ gidis t primo dicemus quomodo cxcrahitut ab humidisjficuc de ipfo vmo Ec hoc f;t ita* Recipe de vino rubeo oprimo parum ad dul cedinem de:Iinante,quod nullo modo ficmixtum aut fophifticatum fed fit plane naturale,non nimis recens,nec etiam niinis vecus, fed th
4

perata^tatis*

Autfi non poteris habere vinum rubeum,acdpealbum optimum

in quandtate

quam vo!ueris,ponatur in cucurbitam.Sicuc ibi

De

extraclione quin*eflcn;

vfqucquadtfepartes fint pknc,&ter' tia vacua.Poftea fuperimponafalembi c U s ctrm roftrot ficut hic eft depi&us,

Itaq? roftru ingrediaturfu'

periore parte ipfius receptaf
culi, cuius

forma hgcc eft<

Et omnia bene ltitentur cum lttto facto ex papyro^longo tempore madefacfta, vel ex farina &albumine ouorum 6<$a mixtura ad fpiffi* tudinem mellis.Poteft etiam fieri fecundttm RanLullium t cum olij bano vel mafticc molli,vel cum pulttere calds viua* , incorporato cS albumineoui.Etcum tali luto lutencurfupradida tria vafa:nccxha*
lecvircus animalis ctvegetatiuaexmateriadiftillanda # Ecvafaitafint lucata,vchic.
:

VI
Hoc k&o ponatur ctircurbita in anntrtum
mufca fo ramina habcntem quidicicurTripesarcha# uarum ,Cuius forma hsec eft,

Poftea ponatur tripes fbper furnum habentem caldafle

amplum ficuceft balneum marieita quod

k

caldare

pleaturprodimidib vel pro duabus tercfjscum

aqua/orma autem caldaxis hec eft*

I

De gradibus ignis ealdari adaptandis:

Et tripes ponatur fuper dicTum caldare:& fit immuratu ipfum cal dare. Vel ponatur in furnum accidiae, qui circa finem huius capitali dcpinactur,eV fubtus facito ignem lencum:femperparum augmcnta do ipfurmFcquando lpfacucurbita cepefcit:non vltraaugebis ignet
fcd femper imicare ipfam naturam,inquantum tibi
erit

poflibile.Na

Lullius

*pfa natura(vtaicGaIienus &LulIius)niI violenti poteftpati abfcp

(tefteAuicenna) calonsfunt inLuce primeui corruptione. Quatcuorenim

quattuorcomplexiones aut qualitates.Quorum mercuri gradusjlecundum tepida:ita calefada,vt nullu caim orum, pnmus eft cepidus fcihcec vt aqua poffitlediSecundus vcro gradus eftcalidus,ita miiTum ex mcmbris
vt poiTi t i ufTerri ab aliquo membro humano cicra lefionem Tertius gradus calidus cft,vt fi membru immiflum fuerit , cx ipfa poffitofr
fendi calidicacejcV eftgradus

proximus cbuIicioni.Quartus veroca*

lons gradus

vehemes eft,vt nullo modocalidiraspoflittollerari, quiaexcedicnimium incalore,et hicgraduseftipfaebulino* Didtur autem a quibufdam lgnis balnei,ignis pnmigradus.Ignis vero cine
ica

fccundi gradus. Vltimo vero ignis ardens^.grad. Quar* LulJius fumjignrs renatar * Secudu vero alios artiftas ignis balnei eft i n pnmo h.uca ? tus auc ra du Jgnis cinerum rn fccundo gradu Jgnis arcn^ in tertio. Si vcro dc quin

taeffcm

enetprocedendum ad ignem quarcigradus:quod ranflimefit: loco

arenc ponacur limatura marcis *& erit lgnis ferUenciflimus.Et tunc ip
ucari cu argilla,ficut fic in diftillatioe aqu nimio caIoreruperetur,quialimatura martis quodamo* docandefcic. Ecper hos quatcuorvltimos gradus poteris opcimere* gere igne qa f>m Auicenna vix poteris,vel ciimaximo labore. Circa hoc veuna diligcnrem huius artis fe<flatorem:id cft qui diftillandi ve
I

cucurbita dcbet vndiq?

forcis:neex

licobire minifteriujnotareq? inomni &quacuq? diftiljacione ignis nuncp debet augmencari vfcf ad quartu gradu.quia ignis cifet plus

viokntusc^naturamatcri^diftilland^poceftfurierrejecexconieque
ti

poiTec violari lpfa natura ex nimio cV violeco calore, Ec idco

arciftis ifte

ab

om

nibus

quartus

modus rerjciturJdeoq? func quidam aro

pharmacopolc &ceteri id genus alrj,quibus lmmerico facul tas diftiliandi permiccituivquum id philofbphorum 6V medicorum nacuras func snd;>gacores) pcculiarc fic officiixNacura enim lpfaa (q L)eo optimo maximo ica fuic ordinaca:vtnihil vehemes poffit copa
roacarrj
ti
T

abfcp furjpfius corrupcione : ficut exmultis philofophoru poccft

proban opmiombus , Idcoegoconfuldhuiusartis amatoribus, vt

DE REGIMlNE
vite

IGNIS.

VII

hocin opus cgregm a diuina prouidctia ad humane conferuatione

nobis datu,nullo modo fcfcintromi tuttniE lftomm quattuo* caloris graduu perfe&am habuerintcognitione,cofcp ct igncm,vt pcr omnia dcbct fieri,(ciant teparcEt ideo in prima diftillationc fa#
ctcndus cftignis cu carbonibus lcnib*,vd aim ligno valdc ficco yU cp ad finem tcrttj gradus caIoris,ica vt balncum propcmodum bulli
at, In

fccunda aute diftillatioe defcmdcs,faciedo igne, ipfumcg

mi

nucs pcr tcrtiapartc vnius gradus,vel ad duas tercias,ct propcmodu ad vnu gradum,vt quafi fit diminutus vfqf ad fccundum gradum In tcrtia vcro diftillatioc ita fcmpcr dcfcendcs,gradatim minucndo Jgnc,vfqucquo redigatur ad fecundu gradum, ct tcrtia parce vnius gradus.In quarta autcm minuatur vfquc ad fccundum gradum Jn quintaficdcfccndcSjVtignis fitvnius gradus,ct due tertie vnius gra dus.In fcxta fic dccrcfcat, ut ad primum rcducatur gradum cii vna vltima diftillationc ignis ita cft leniendus, tcrcia Jn fcptima vcro

&

vt adprimum calofis
vlcra defcendes.

gradum (quccft tepidicas)pcrducatur,ctnon

caloris

Ec noca qpquilibet

gradus habee triain*

tcrualla,fec$prindpiumjmcdium,ct fincm,
cft

Hoc autem vltcnusit

intdligendum,quarcgradus

caloris

fmc fcmpcr minucdi, quia

inpnmadiftillationemaEeriacft groffiffima t itavtdiftilationi fe*

cile

obcdirc non po(Ti*,propcer impuritatem cc crudam fubftantiam

9

ct pcr

hoc n5 eft firmlis aJr)? fequeVib diftiJlacionib9 fecud2e,vd tcr# tic^ vd alrjs fubfc quetibus Jdeocp in prima diftilatibnc ignis cft ex*
altandus per

vnumgradum vfq> adcertium, icaqpvlcirnam terrj gradus parce atcingat* ica quod cciam balneu fitcalidifllmu,no ta#
rnedebecbulire.ln fecundadiftillacioelenius cft agcndu* quia per

prima groflicics materiealiquanculu eft accenuaca, &ideo no adco magni ignis eft indiges.Ec in tcrtia tacofubtiliusj ec ica femg defcc dedbpaulacim in qualibcc diftillacioneextenuabis igne.Quia ut ia
fepiusdiccucft,fi

nimium cogercs

ipfarn fuhftantia quae debet

Anflotiles diftillari, nacura ipfa coruperetur. Aic enim Galienus quodnacuracftincompacibilis &tmotu$ vchemcncioris Ideoq$ea

&

^aQ
.,,
'
.

quapotcris diligentia perfpiciendum&perluftrandum eft tots ^rL* " animi viribus ct conacibu s.ne in cemperandis caloris gradibus defi cias. quia in hoc ^cra omnium difhllacionum ars confiftit. Idcoql tocam rri fubftantia apcrce dcclararc voluimus* rc mella abfinthrj*
mifcuiffe videamur.

Sequiturfoma furniaccidse

Modusputrefaciendi iratcmm

iucTtfr.

Quomodo

materia rudis diftifationi

.

mi nus obedi es debeat putrrficri

Cap.*;

MNIDILIGENTIA et accuratainduftria
confidcradu eft,cuius fubftantiae fit ipfamate ria digereda durc fc$ uel moIIis,hoc eft grofle
vel fubtili*et

qui aut quaarte poffitputrcfieri

aut digcri , ut obcdiat magis diftillarioni t

&

utpuruabimpuro,grofTuma

fubtili, ctcotra

Diftillationi

mfaus obedieneem;
igiturhocfit, cx

VBI
etttthcre vdss

poffit fcqucftraru

nO}Cuinullus calorp accidcm attribuitur^pucrcfia^ctdigcratur

mcnfcm jintcr fccundam c t tertia pztttcs hcbdomodas
ct quarta
f

gfadus intacftiti5pcrdiftillatione,primuctamcomnumfimo cqui' pucrcfa qu

pcr
<faoniSo

Quicquid

quo

duos mcnfcs , ct iterum intcr prima &fecunda diftiilatione pcr vn2

intcf tcrtiam

pcrquindccim dies, inter quartactquintam per dics octo t interquincVfcxtampcrdicsquatuorantcr(cxtam et feptimapes duos dics. Etfcias quod fimus fcmpcr dcbet cflcciufdccaloris t quia
calor deficeret,aquae circulatio corrupcrcturtee pcr confcques macc/ ria ipfa,que in qufntam eflcntia deberet redigi, (cpararctur in ealore

fi

cceluquod pouris in diamccrali linea videre,quc ipfam quinca eflen c a, q eft pars fuperior,diuidit a fuis fccibus } 6c hec ett pars inferior. Et hic notabis,hos gradus digcftionis ct pucrcfaftionjs matcrie fuas itaatcribucndos eflc,ficuefupra degradibus caloris namtucfklcarco> longiori pucrcfa&ionc opus cft ancc diftillatione quam poftea . Ec fa&a prima diftilJatione,materia ipfa non tantum groflicici in fc con tinet,ct magis cft apta ad fadmdam quinta cflcntiam qua eratantca. Et ideo poft primam diftiifccione putrefadio dcbecficri brcuiori t>
defecatior qua porc quam antea , quia matcria cft effecla fubtilior erat.Et i dco non i mmento perpendcndum cft, dcbcrc ficri feptc diV ocftiones fcu putrcfad iones, ilicut & feptem diftillationes. Modus

&

r
,1

SLutemdigeTendiiccundLim philofophorumopimoneshocmodo P tradicur.Quod qmlibec qui vult cale opus perf are,fariatficri fouea ma quincj pcdum profund*m,largarn vcro duonim pcdum vd paulo
fl

^^L^
(

plus.

Cuius figura debct eflc talis

vc hic.

Fiat fouea,in loco in aliquo cellano

.

humidifOmb, ficut

Qua facfta,fi2t ftra*

tum m fundo ciufdem de calce viua per

fpiflitudine femipedis, fuper

quo ftra* to fiat aliud de fimo equino no nimis

putrcfadlOjvd etianimis recenti t fuper quo ftrato impones vas ipfumin quo
eft matcria fcrmetada.

Et in circuitu va fisvndcquacp ponacur dc ipfo fimo,do

nectotafouca impleatur,

Quo

facto

imdcnatfimu^^^omtepida fecundu

De regiminedigeftionis;
magnitudinem

& quanricatcm foiTe, donec dignofeaturcalbr droi

vas aut cucurbita:ec hoc fit communitcr in fpaao dimidiaehor. $i aue non fiacin mcdia hora fupcrinfundatur vltcrius dc aqua ccpida:

hoc fiat tribus vcl quatuor vicibus in hebdomada.Ica tame q? calx fimus vetus (emper amoueacur,cV dc nouo alia fiant ftraca,vt fu* perius dicfcucft. Et hicmodus debct tcruariinomnibus rebus quas
ct

&

vllo nacurg vehemeci mocu,aiftione,ct mutationcmatcria grofla magis fubcibe* diftillationi obediacDegeftiua vero varie ordinantur,lecun* tur T
fit

diftillare volucris:&

idco

digeftio:q> lcniter

&abfcg

&

du quatuor gradus caloris:ita q uod in prima magis fic operandu cp

in fecuda
alrjs , llcut de calefacftioe balnei prius duftii quarta eftJdeoep in fecunda digeftione tcmpcratius eft agcndum;et ftracu

ccrtia

&

decakefic magis tenuc:ec ftracu fimi magis fuperelcuacum c]$ inpri procedes vfcp ad vlcim a in qua Sec-un ma,ec ica vltenus in digeftionibus modus no debccfien ftratu decalce,fed tancum defimo Poteftetamfiendi ipfam cucurbitam cii materia digerenda g aliquod djoefti, geftio,ponendo

cepus ad foie in dicbus caniculanbus. Vel poceft ecia pom ipfa macc Tertius ria digercda in fua phialia fiue cucurbicat fuper fumum fiuc fornace tnodus aliquam cempore hiemis.Poteft ccia fieri aliqua pucref2cT;io in fpccu digeftu lo calibisjita quod macena digercnda ponaciirad foleinter ipfum fo
*

Qparc. lem

ec fpeculum;ica

quod radrj folares ad id reucrberenc^cc excalefao

digeftio principaliter

modus
digefti.

(ftione lfta poteft

fieri

m diebus canicularibus

Autquod cucurbita ponatur

eiifdediebus in vaieimpictoai?na> et

Quint. calefiac paularim eu aqua tepida : etcucurbica tegat ab lpfa arena pro n odus duabus ccrcns. Aut quod ponatur vas in aqua tcpidara quodanv digeftu modo in balneo mane,Ec hoc poteft fieri dupiici via, Vna quod ha
Sexcus beacurcaldareincollo fornacis:icaquodignis n 6 ficfubcus:quiaex modus nimiaipfius igniscahdicacenacuramagis corrurnperctur cp iuftifica

qua macena eft digerenda.ponaturin digeiin retur, Alia via eft quod vas acftace inconperie formicamm , ica vt fundus circuiatorn fic oenicus ircuiatorrj penitujs quod fol reuerberec fuper excremicaccm,ec in hoc vidcbjs fepulcus,ec
:

miraj3ii cm digcftione, Scptimo cc vlcimo poteft ipfa materiadigeri ma^ &k ri in vinacea:quia cria nullum habcc caio ct P utr ^ cn d^o Ri S* u re per accidens: ficut ec ipfe fim us cquinus , cc ibi quando bocn funr.

bcptim

Nota*
bilede
IUnpCr
ro*

&P r*tt' 9* t naC)et ^ 3 "

i

mi pfa ^ P enancur'E tI,ata 9 uam P

e

m^abilem operacionem , dum

luri

vafa drculaco

busn^
'

tcm formac digerendi.ludorus camen de lunrpero aic, quodfi impp

^m^atmme

An vinuffi drculatoriedigcftum, diftiflationi fit apturm

nantur p runariri cfneres iuniperi oprirrif ranpmVnrU jpfu

IX

m cfnere*

quod pollitconfcruariignisinejttingnibilis per totum annuV Ec iti hoccfnere eaam poflkficri cpopcima digeftio.Et hec fufficiamde pu
trefadione faciendaj&: materiadi^ercncS*

Quomodo poffitcognofc/,an vinum digcftum drculatorfas diftiijationi fit aptum, Capuc ^

.,

?j
!

Vum ergo vinum fuericita fepte vidbus dige Alfjvo

ftum,vtiupraauditu eft,poterishoc modo lunc q? probarej an fit ad farienda diftillatiqne drcula nifi. 4*
torie.

Acdpe linteotum , & malefac in digefto

vicibus

vmo:poftea accendatur cu candefa : fi vmu debeat comburiturabfcp lefione &combuftioneIm? digenV

I

&

theijnoneftredificatumjiedeftveru indiciu> in eo fuperftitiiTe aliquam fubftantiam aquea

Etideo femperadhifcedaeftopera, ytdigeratur totieSjcV tamdiu, v poflicexeofieriprobatio.Suricaucem nonnulji,qui dicunt Zucca* rum debereimmitci ? (i fk benere&ificaca f Zuccarucum ipfo vino plane comburi, Notabis ergo iftud ita digcftum vinum nondum pofle appellari quincam eflentiam ? fed ipfum fubie&um quintdz eiTentiae.Quu vero pannus linteus aduritur eu ipfo, quodplane acutum &fulphureumj itaquod perdiderit omne fapore horribile guftanti videatur propemoduduIce et quod nil de fumofitatereftec in ipfaaduftioncJBc cunc temporepoteris appellare quintam eflen* tiam.Sed inrebus infenfibihbusj& nullum faporem habetibus ad auro,&argenco,& alrjs mecallis r et ucrtendu eft ad fumum,ficut lapidibus predofis ex quibus excrahitur aliquando quinta eflentia, quseaurura potabileingreditun Gnculatorise vera diftillationis va fafurit diuerfa.adiuerfis tradita authoribus. Sunt enim aliqui faeien tes vas eo modo quod imponatur alembicus cecus fuper cucurbita* in fupremitate faciunt paruum foramen , per quod materia im* mittitur fiue extrahiturjquando debet circulatorie diftillari:& obtu returcum parua portione vitri facTa ad id vc vndequacj? bene reclu*

&

Subie^
cftiiqul
t^eflen.

&

quo

co

gnofcit

quinta
eflendn
reb9 f en
fibilib*

& in re*
bus nuS
iu fapo*

&

rem ha*
bentib
9

datur,nemateria poflic exfpirare,Poteft eciam

fieri

claufuradeargea

to,eo tamen modo,veforamen penitus fit obftrufum.Ec hoc vas ab Cuius for^a sft hsec. aliqmbus didcur Pellicanus,

Varig yaforumdrailatoricdiftillationi
Alrj vcro faciuntvas

inomJT

ni parte cquilc^ampGm

fundo ficucin
formahaeccfc

collo, cuius

SunCeciam nonulH qui po nunt duas cucurbicas infi' mul, ita vtrofcrum vnius in
grediacurin Vencrc alcoius;

Sicuchic dt.

Ec hrj poflunt appcllari diio fratres, Ec ita matcria circulantcr diftilt

lada defcedit fn vno
:

& in alio afcedit ec iteru defcedic in aliud, ec aliud

afcendicAlrj vcro faciuntfynu folii vas rotundu.fuper ctfubtus laiv

gu,in mcdio vero fcridum;ec habec rofcru procedcns a parce inferio rretquando /\Ir) vcro mater/adicto habetcuor.
vafiimponit,

cu alembiV
co ccco,Gnc
rofcro, ica

benerecludat

cu vitreovel
argcnteo ob*
ftruforio.

c^fintdiiae
cucurbica?,

Ec

formahirius
vafis efc hcc.

vna fup im
pofita alceri

ccosinferio
ris efc

largius

quam os fupcrioris ecopcimc lucecur alccrum fupcr al

cmim,ucuchiceft.

toncMcentium formse,
Alrj vcro firiunt vafa arculatioms sequatia , ita qttod
ftrum^ficuthiceft.

ab vna extre# initatcadaliamfintciufdemmagniniClini$:&inmedio habcc ro#

?=~^
1

lH

vZzZgM^

1111111

vureum vnius fragme ti " & habet duas anlas ficut duo brachia : ita qp
Alicjui etiam faciunt vas

anfaeipfea fupcrioriparteprocedetes ingrcdian pars fuperior habcat tur ventrem inferioris ,

&

paruu foramcn cu roftro , per quod immittitur &extrahiturmatmacirculanda hocmodo, Debct autem ipfum forarneoptimelutari, vt de alrjs fupra dufhim cft. Et hoc extremu circulato rium vocatur ab aiiquibus peilicanus ?ab alrjs ve ro vas Hgrmetis cV eft nobiliflimum cV accomo
I

...._...
t

datid^mum inter omnia circuiatoria, fed raropofTuntfien tx quo vi trearrj non habentinduftriam etforma faciendi cx vno fofo fragrn^
to^Sed
fiat
ft

poteris haberearcificem

cxpertum;non dimittas s quia

tale

pro auro vel argento*

Qiiomodo fie diftilfandum

Vumergo

Gzp* 5 cognoueris materiam fupradi<fra per frequcntem putrefacfhonem fatis cfle dige* ftam,5V fupra icripta probatione expcrien s,va faq? adcircuJationcapta habueris,impone ma
circulatone.

__Jj

teriam in dicftu vas circularonum : &pone itk fimum equmum,aut in diebus canicularibus

adfolem, autinbalneumMariaecalefadumvfcpad primumgia* dum caloris , vel paulo plus fecundum quod vidcris m^tcriam tflc

Modus diftijlandi cifculatotic*

temperatam fubtiliatam pcr digeftioncm: ibi fongo tt mpott dl miccatur, quoufcg ih quintam eflcntia tibi defideratam conuertatur hoc poteris cx ipfb faporc cognofcere r vt fupra di<fHj cft.Et nota di ligencer,qp fi apparcat in fundo vafls }poftefis,hocefl: nubecula qug dam turbida f amaceriafuadebet q primum fcparanpcrdiftillationc

&

&

&

6chocfacTtoitcrumcirculetur;vtinccptum cftjlutficommode fieri

potcft,dcbet colari

m aliud vas drculatoriu,ita vtgrofficies

materiae

liipnmo vaferelinquatunQuucrgodiliges huius artis

inquifitor

percepentquincam efTentiam in fubtiiiationcctpurificationematcn^

vim vel frucftuu > acftimet 8C credat fimile id contingerein omnibus

ains huiufcemodi.Et ideo bene credendum cft
c

opimoni Ariftotek*

quod materia ita per diftillatione nobilitata & immateriata, noa poiiic vi cra reduci ad formam vel fpir/ tualitatem aliquam,quum fit
laic fubftantia elemencata,excedens formalitatcm

& comipttonem*
fe

& ldeo eit quafi corpus coelefte.Nam ficut ipfum coelum

habetad

omntainfenora,fic eciam fpfa quintaeflentiaad omncs complexio*

nes ecqualitatcs , Etquemadmodum ommafyderacurfumfuuha^ bent ex nobihflima influencia primi mobi!is:fic eciam cuncfta: mcdi cincjqmbus quinta cffentiaadmifcecurjVirtutem fuam attrahuntab

ipiajquemadmodum adamas fetrum.Sed quoniam adco magnum exioiciaborcm,cVparit muitum faftidfj:idcoq? ab omnibtis fiocci*
penditunhinc fit vt noftra etatepaucjflimi inueniantur philofophi
quihuicreivelintincumbere . ., m Quefitdifferenciaintercirculatioriem&digeftioncm*

Caput 6 Aximopere conflderandum eft,quidfit difcri

di gefticne\Prima minis inter circulatione eroo de vitris t quae ad quodiibet horu func neccflaria.ldeccj? cporcet.quod habcas addi* oeftionem inftrumenta ? &cucurbitas in fu*
periori

&

partcamplas,ad imponcdum in ipfas fubftantiam groffam:fuper quibus imponm

cio

m ipiis ftt

difuntalembici ccci,fineroftro,itaquod qua digeftum , poflis matcnam groflam extrahere , amoto

1
:

aiembicoc^co cximponendoaliumcum roftro. Siautejnacenafu dara,cum eftfemeldiftillata,c\'fecesnon lmmifceanturcu diftillato ficutcfcin ipfaquineaeflentiavini . Tuncpotefccapi arculaconum, amplum vnaforma. ftipra fit aquale ita vt infra

&

&

Differentia rirculationis

& digeftibnis*

XI

In medio vero dcbet efTe ftricfcum ,& circa caput mferiorig ventris ha bcat cannale in longitudine vnius digm t in groflitudfnx vcro fcrrii nus diguo. Sunc camen aliqui :qut faciunc vafo ad circulandum:qu
appellantur pell icanj

Cuius forma eft.

In quo poflunt res dare digeri,ee quodlibcc ctia orcuIari.Sed hee vitm non pofluntfieria vitrea
rrjsnoftris,quiafunc dirTicilia fa<fture. Etf.pfe

ego arnicum peroptimum habeo Friburgi r qui in partibus Delphinatus prope Vienna voluit
faccre ricri

huiufmodi pellicanua v/creario quo

dam,(ed non potuit habere proprecio triu libra rum Thuronenfi{j,quse fiint apud nos duo flo reni rhenenfes.Quicquid ramen fir,fciro , quod hoc ipfum ficut in-precio iftius inftrumcnci om
nia alia fuperancur,fk eciam hocad omnia nobilius ehSquam quod cuncg vas circulatoriu quod fierfpoflit* Et ideo confulo omnibus

Huius operis ftudiofis,quod fi hocvitro indiguennt(dummodo vi treanu expcrtum inucnirepotuerint ) nequacp argento vel auro paw cantjEft igicur differentia interfermentandum fme digercndum* c|rcuIandum:5V precipue in hocrquod confiderandum eft totis ani' ergo volueris di* mi vinbus:quomodo vicrum (it imponendu* gerere:accipiacur vna cucurbica aim alembico ceco * Si vero materia eft depurata:fumacur cireulacoriu:& imponacur maceria digerenda &fiac fouea:ficut fupra didtum eft : in qua fiat ftrarum decalce viua puluenfatainfpiflitiidinccrium vel quacuor digitorum :fupcrqua fiac aliud ftratum per feptcm aut ocfto digitos de fimo equino no ni mis molli ec putrido:necetiam nimis duro.Etdrca circulatoriu pona tur vndicp fimus in akicudineficuc cft ftracum deipfb,Hocergofa cto:fouea impleatur cum terra in akicudine vnius pedis cu dimidio <c ponacur de aqua fupra vicrum* ica quod defcendendo dc fimo iri calcem cakfedacfimum ipfum.Etomni hebdomadarenouecurcahc ctfimus duabus vidbus* Poflet eciam poni in fouea defimo vd vif

&

Du

vero volueris excrahcrc vhrum $ nacea recenri,abfcp calcc, cum matcriaeft iatis digefta,cattceexcipiatur:nealiquoviolenco vcro volueris ctrculart motu concutiatur ec rumpatur ,

Quum

Dum

Derxtra&ionc quintae cffcn tim

iir poncndtf
v,

m cft vicrum ,emni forma & modo prcdftSo, Exccpto

circulatonum :n fuprema partcnon dcbct dTeocculcai
calcc

vod

ipliiiri

cum,vel

m firr o abftrufam,fcd ialtcm inferior pars mftrumcricidc*

vcl

bct rrpcni in
rr.inus tcrtia

firr o,vfcp

ad mcdiam paucm *

& ad omnc

partcdcbcccfrccxtrafimumadacrcm^vtcxritgorcitcj

rum

dclccndat quod ab calorc in collum circulatorri, fccndic.Ethoc

ctiam potcft ficn in balnco mariar,vclin calidaarena,poncndomat*

nam citculandam dicbuscfbuts adfolcm ,autquod ponatur tcnv

poreautun
ni

m vinaccam rcccntem.pofteg botri funccxprcffi,(icui

cft^

iam fcpiusin

antcccdcntibus notatum

JDc modo cxcrahcndi quincam cffcnriam abfcjj vllo labore Caput* vd cxpcnfa, 7 ErfpcximusilludVcrgiIianu,Nonorrmiapof fumus omncs,Cu quocp Hefiodus dieat vni dac cuncfta dcus :c Et cum proptcr nimiul
(

No

laborc,quifcmpcrfaftidiu

&naufcam facit,

&

-^

rJ

proptcr magnas expenfesfque;in hocopcrccgre gio non immcrito adhibcri folcnc t paucos acU modu videamus laboraremcdopredicto.S:* tuimus igiturtradcrcmodu breuiore,raaliore>

ct minus cxpcnfaru cgcntc.Scio

cnim pcrplures cflc ftudiofos huius artis,qui ex ipfa lccftiocneftri opcris poffenc abduciab hoccgregio labore.Ideocp alium modu illis cradcmusexnahendiquintamdicit tiam vini,facilicerabfq? magno Iaborc& cxpcnfa.Eceft talis # Cape de vino mcliori quod inuenirepocueris,fiueficalbu fiucrube um quod pai^ fitdulce, & hocdiftillabis peralemlicu quatuor vict busjficut comuniter fit apud nos aqtiaardrns,vel aqua vite,& (ipo
r

teft fieri

fepius,melius forctjVtprobatione poiTitapparcie,ipfum (a

tts fupercpciTe diftillatum ritaquodcum in vasargentcum vd fta* gncumfueritimpofitumiquod inccnfum pcnicus aduraturf ita vi

nulla humiditas

m vafe rcmanca t,quia harc cft vera probauo, Ec vi*

,

num ita diftillatum

cft accommodaciffimum

ad hocopus djfhlla'

tionii.cr,uIatoTac.Ha5Ccrgomatcriaitad!gcfta &rcdbficata

pon*

turm prpdiAum pellicanuanfatumjqucm iam vas Hcrmcrisnuncu

pamus,& habeatin mmmitatcforame,g quod immittitur &extraht

l ur

materia circulada.

Quu crgo hec matcria ita fuerit m vafe bcnc lu

tato,ecculuto forciccmccacotvc viresmaccric cuaporarc nopoiLntt

abc^vUofaborc.velcxpcnfa,

XH

& ex frequ

eci

afccnfione cc defcmfione ipfa aqua vit fri uerl quinca

cffcndlcoticrcccLinEcipfumvinuica difhllacum,ut fupra dicfhim eft^cumhabeacomniaquatuorelemettca, tamenpcrcrebrarri motio nem ec agicacioncm,que fit propccr afcenfiim ecdcfcenfum, decor*
rupcibifi

quodamodo lcorrupcibilc

tranficcccoucrcicurSi crgo>

videcur per crebru afccfum ctdefieTumdiftillationis,impuniapu* ro,et groiTum a fubcili fegari,quaco magis id cotingit in diftilfato*
rib cja milJics millefics iurf 5 ct dcorfum agitatur,

quato magis cxiftt

mandu cftpucrcficari ipfam materia ctemecata, etcoucrri in fubftar*

tiaineiementataeccorpus incorrupcibilcJgicurquancocceiu ipfum

quatuor c!ememis t tanco magis ipfa quinta etTencia incon*upcibihor eft corporc clemencato.Quu aucem illa fub Jimatio mulcocics fucritfa<fta lii diftillacorio prcdi<fi:o,tandcm apc # riatur rorame quod cft im fummicate pcllicani,ctcx ipfo prcciofiffimc# et fragranoffimo odore poterfs cognofcere,fifit ahquid ex quatuof elcmccis reftans in ipfa. materia, quedebec conuerci ln qurntam cffen tiam. Quia fi ad quintam efTencarn perfcilc vcnit,exibic cx circula* torio odor fragrantiiTimu] ica prcciofus ,vt vidcamur effc ad ccel5 elcuati ex cius odorcet nimia duicedine,et apparct quodamodo cffc
incorruptibihus e
ipfis

fragrantiacceleftis*Ec

fialiqucmlocumdomuslccrccum

increcille

fumus,adco rcplebiccocara domum,vcnihi fuauius r nil amenius* nil denicg o dorantius vncp fenf ffe videaris,Jea vc fi t mirabilc dieki &fcreincrcdibiIc,Siquoc^ ponatur in fummicacc curris, omnes
auesadfeactrabet^quagcucafuncin vicmrjs. Si vcro contigcrit q? non lta adoicscr itcrum daudacur pellicanus,ec bcnelucecur,oc' rurfii lmponacur ad diftillacioncm ciroilacoriam camdiu, quoufcp appa*
rcat effoftaipfa quintaeffentia,fiue (vt vult

Raimundus Lulhus li* pnmo,capicefccundo)Mcrcurius vcgtabilis quod fcmg exodore fupradidto poccns cognofcerc Ec non folu habct lilum odorcm ci
:

faporecxtellcntifTimu,fcd etia quandaincorrupobile mcorruprioni

circaalias

mcdiclasjctcertenullahabctaduftionc inore,ficuc aqua vit^nccp ctiaaliquamhumiditatSfiucflcgmajquiaomnis maccria fundo refidecEt ficutipfum ccelueft comf tcrrcftns &demecaris

pofitum cxmaccnaetforma,ficccia ipfa quintaelTentia

&idco ipfi

ccciocoparacunNectamcneftors corruptiois expcrs qz fi cec gfe* ftiflima in mcorruptioe finc aliquo obftaculo faceret nracoipora perpetua. ec eternaha q? ab ipfo omniu creaturaru creatot c eio jgmn
s

FACILIS

MODVS
hocnon

D.ISTIL/CIRCVLAT*

ritur,quu ftatueritnobis

tcrminum vitequem preterirc ronpofits

&
Ioarui

mus,ut aic PfaJmo?raphu*,quia tcftc Sencta,nihiIccrti*cftjrori* mhil incmius hora mortis, Etidcocjuu res aliqua in quinni
eftdiuinu/cdnawralc,fittam<cii

conucniturcftcnttam,

admimojloctiuuammcornfupotwsdci/incquofkclumcftnihiL

Dc modo faeili diftillauonis circulatorix cVcxtnhendi

quintacfltn.abfq$ignc.

Op.

WM 1N

hoc opcrc cxallmnflimo

mms

cxpcnfas fubtcrfugcrc dcfidcrcs.ct (quodmaxi

murneft) tcmporis confumpaontm 6Yperdu tioncm ferua, &hancviam duplicem cxtra# hcndi quintam cflcntiam , potcris hocfcccrc abfq;vlloigne ucl carbombus.Primaviacft harc. Accipiatur fimus cquinus,cV impoiia*

S^ tur in quoddam vas magnum 6V profundum*

uelin foucam

facfomadhoc*& lnrnedio

torium implctum

cum

fimi ponatur diftilla* materiadiftilJanda ad duas oertias, &' tcrria

pars rcmaneat cxtra fimumvacuai quianaturaid dcfiderat,ut matena poffit habcreaiccfum 6V dcfcefum , etpoflitpcrcofeques inaquam
clanflima ccucrtict hocfit abfq$ vlJo Jaboreuel igne,tamcnoportet omnihebdomada rcnouarefnnu faltcm vna vice, Ethocccia potcft
fieri

in vinaoea ut fupra dictu cft,dummodo acripiaturtcmpore v:h

dcmie; ftatim cu botri

m torailan exprcfli funt,et in hoc vidcbis iri

rabileof erat bne. Vel etia potcft fcen diebus canicularibus ad folc* Et ideo diuina prouidetiaequepauperib* acdmitibus prouidit, us 9 poflint habere modu opcratiois hiu artis , Poteft et/amcxtrahi qui

turbido,immudo ct putndo,du tameno fit aceto fum.Quia tu;Kpra?fumedu eft,ipfam quintacflcntia cx tali vinocx haiaflect euaporacam cffe,utaitLullius libro primo,capitetcrtioEc cp cj$ vinum fitputriductpcflimaefubftatiap, tameinipfofemper
taeflentia cx vino

remanetquintaeiTentia.Quod cxhoccognoJcipotefh Quu enim habes vinu corruptu,quod in bonoloco fitn2tum,ctfitaiiquomo# do factu turbidum aut male faporofum,tsmcn uidcmus de co ficri optima aquam vit Mt id eo non cft reiciendum tale vinum a pau' pcnbus.Licetenim vinum fit impeifccTtum, aliquomodo cof

&

XIII ruptum,quintacame efientia fllfus nullo modoeft lefa.Alia viaex* trahedi quintam effentiam abfcp vllo labore vel igne eft hseCeRecipe

Fadlis

modus diftillandi circulatorie

aquam vite^ quam poteris reperire ponatur in vitrum cum collo Iongo,habente in fummitatc forame, quod debet claudi* & lutari cum tali cera vt infra docebiturA/ertacur vitru ct cum collo
nobiliffimam
f
r

imponaturinfimum ficutfupramuItotiescftdicT:u:itaquodgroffi cics matene refideac in fimdo ipfius diftilIatorfj,et quii aliquandiu longo tempore fueritin fimo fepuItum,denuo extrahatur ab ipfo k nitcrin forma,ficut eft impoficum, Cuius forma eft hasc*
?

Tunc videbis feparacione puri ab fmpurOf&fubtilis a groflbtaom

nis

matena groffaeritcircacoHum vioi Accipeergo ftilumferreum

fubcilem &acutum,infigacur abinferius inceram,vfcj?quo fit perfo rata v[cp ad aqua, Poftea extrahe ftilum illu,& exibit grofficies ma*
teriaeterreftns T quaein collodiftillatorfj refidebat*

Et poftcp totadi

uiferis vfcg adfubtilicatem qumteeffentie,vertaur diftillatoriucum

quod in vitro permanet,eftipfa quin tamen non eft ita preciofa,ficut illa dequafupra dixi mus.Simili modo poteft capi aqua ardens t in vitrum pofita,directe vt no vertatur,& ita fepeliatur in fimo per aliquod tepus. Poftea co letur matena groffa:quserefidebitin fundo^a uiboliori permanente circa coliu vafis: cameetia no eft ita efficax ficuc prima. Atcrahit tame omnes vircutes herbarum:& aliaru materierum,& ideo no eft om# nino vilipendenda Reperiiintur etiam multo faciiiores vie pro ino; au mo operam huic operi dus ex* pibus & pauperibus,qui non poffunt okum
ta effentia.Sed
'

digito obftrufum:& refiduu

&

femper impendere. Sed came pie cdfvdo^vt primaviam fecteris,quu trahidi ficopnma &excellentiffima,&fitparuo admodu labore &paucoar Juinta gento.Nec te pigeat paruu in hoc cempus cererej&aliquanculu num effentia moru elarginMnuenies ttenim^quumfuerit perfe&ajmillenanu fce
?

Extra&io q.e cx vino nouo fiuc mufto,

3r

mta
ftT

P
ri

nus tn ipfa.Si auc volueris excrahcTequinta eflentia dc dolfo vfni te* rc autumnijduadhuc eft nouu ,& in v?fe bufjes,Quu ergo volue
ris fpiritus

cduccrc cx ipfo dolio,a bfq?

omni

dctrimcnco

vi ni , fac fie

ex duro &robufto ligno vakk ficco cannale vnu in magnitudine brcchrj,&facpari modo fxri colatonu amp!u,quod ab intcnusctab mfeiius habeat groflitudine pollicis.ve) paulo plus; t habcat logitu dine duaru palrnaruJncrudatur crgo cannalc m6,vcno fitpofiibileipfum facileamoucn;
fa,pone
cres

prcdicftti

in dolium eo

& vas ipfum vndiq? ob

turctmeliori via qua potens. Et ca oia fuerint bcnc obturaca &clau*

fi no ica imponatalemb,&oiacu lintheo opcimccircuuoluatur;poftca cu lu

aut quatuor calomosftramineos circa ipfum canna1e,qa faccrcs;cocii vinu a dolio fecederec &emanaret,& iug canale

to fapieck Iutccur.& de aha parte vafis poncs rec ptajulu,&finas ica dcpuraturr.;& omncs fpiricus in ftarcjdonec vinum flc dcfccatum

&

recqxaculum tranfibunt;
Poft cp vcro omncs
#

&hoc fitabc^

vSlo

nocumento vini,

Forma aucem vafis

fpiritus fuerint col <

efthjcc

lccfrhmitcaturindi
ftillatoriumfiuein

circUiatorium
mccis.

Her Cuiusf ctu

ratfthaec

Mclius tamen foret.q? dolium

raleeffeita

fcpeliretur

iri

vi'naceis,fed

oportetcan

longum,vcexcrafimtim spparest. fuper quo ponaturale bicus cum reccpcaculo,nullo modo vinacca atcinoente. Etcu itavna
vel alia viafpiritus colfegeris in

rccpcacuIo,ponanctirinpcIiianum#

~&diftilIencurcirculacorie ? ornni

modo &via vcfupra.

Csp,
$>.

Dcmodo cxcrahendi quincam eiTcnciam a quatuor elcmencis ad re*

(oluendum ia ea Solem prc^uro potabili.

Modus cxtrahehdi quinteffenkex quatuof elementis;

Ictu tft fuperi ub
fic

XIIII

fatis ,quid fit ipfa

quinta eflencia,ec cui*

*

operacionis,et quomodo extrahatur a materiafua

8C

dum m ea immergani Sed tame no ignoro, cpplures ftudiofos vlcra

progredi defiderare.Cqgor icacp referre,quod exfrequettori iecjione
et audicioejexperieciaep

modus excrahendi seque pro pauperibus acdiuitib*, cV cum qua no folum vires auri, argeti ,seris,et alioi^ metaf
Iorum,fed
etia

laptdu pcioforu et herbarum

elici

fblent

(quae rerumeft magiftra)eolecutus fum,fcili

cetmodum excrahendi quinta eflentia ex vino,in quaquideaurum,

argencum,margaricar ec lapides preciofi,aliacpmecalladiffolui po{ func,ad faciedum aurum pocabifoqdcamemagis congruit arciftis,.
T

qui Alchimi3eriuuIosicrutaCur,cp medicis* Eclicetmulci finc vecerLT fcriptores,qui doceac modum excrahedi quinta efferitia vini perfepa racione quacuor elemecoi,ica q> in vna redigantur fubftancia et effe quodquideica fubciliacum,eccancp ab humonb^ etomni fuperflui taiequatuor elemetorum excra<fcum,dici poceft quinta eflencia; ad re folutione Solis.Per hanc crgo no folum pocerimus ipfum refbluere fed eciam oes eius vires extrahere,ica cp poffic mgrcdi aurum pocabi le.Sedcercequicuncg poenicus maceriam gfpexenc;pocius alchimias cp medicing couenire iudicabic. Verum no nego;veceres cpplurimos inueniffe modos huiufmodi; ad diflbluedum Sole;magi's cameap^ tauertmt ad akhimiam cp ad medicina\Hac ergo arce multi funcde* cepd;pucaces fieri aurum ex tali quinca effencia.Ec cfjcj? in mulcis fic conftans,et habeacpondus;nicore;ecclangore aun,camenoftro Cepo re id vera probatione falfum effe drju dicacunquu in cenuiffimas la#

minas minucim malleecur,

fueriCrvel etia pcr

&in aquaforcicu alrjs msecallis refolutu

anchimoniu(quod vlcimii auri eft fuppliciu)pro becur,vnde fictus &peregrinus color ad vngue dignofricur Jdeocg Amoldus de villa noua aic, Vinu in quo lamina auri quadragefies
auc quinquagefies excinCta fuerit,apud

habecunVndeaialoannes

derupefciffaaic; q>

quofdam loco auri pocabilis melms fierecid vinlx

cxcincfcioms lamina^zaurijfi ipfum auru fuiflec calcinacu,ecin pulue rem fubciliffimum reda&um,vel qcj laminecur cenuiffime,& poftea

in parua frufta fcindacur , quia cx ipfo facilius vircus excraheret,(i fic ica minucim faflum,cj? fi fic Iaminacu.Sic cameauru naturale in rm>

nens cerrg repercu,no qd humana fubciluace induftria fic facHurru Hoc eni vircuce nuilam habec, ad coferuandu vita humana,fed ma#

&

Variac vige ad clicfendum qufn.cffen.a corporibus.

gis eft deceptio cV obfufcatio

oculorum.Quis enim alchimiftaru au

deatfeia&arqauru vnqjabfq? materia venenofa(queeftmercurius) c5pofuiiTc.Et ideo reuera hocalcbimiftarum aurum,Jicec colore veri auri habeatjforma etiam ac clangore etpondus,tame no habet virtu te ficutaurum minerale Talf s ergo efTentia vini poteftab ipfo vino optime excrahi,fccundu opinione et docftrinam veceru,Quoru ego viam(omiflis alrjs verboru ambagibus )enarrabo. Accipeaurum , ec
.

malle&fubtiliffime,adrefoIuedum

m formam potabiiecoloris auri*

aqua
na

Quo per fe,autetia

docebicur.Q

alrjs

medicinis appofitis,potenmus vti i vt infra

via reperta ad refoluedum auru cu

cp etia fic aha

forti,auc cu aceto difhllaco,aut g vrina

humanam diftillata

>

de qui

bus loqui no couenic in locomedicine,quu magis

finc corrofiua

tur^cp falubria/Ec quamcp pofTit huic macerieacucc ahquid adimi* vt qdam vol unticamc non eft fecuru,cV non berie credibilcEt fi fi& jripoffet^nollecameeo vci.Philofophienim nofti diamc, mcerduo dubia cercius effee!igendu,cV incercius fugiendum.Eam ob caufam

mcnftrabimus faciliore 8c fubciliore viam fcparandi qumcam cffen tiam a quatuor ekmecisCetin vnu effe digcredirg acuicace que in ipfa eftmixta,cufubrilitate,rj quaauruecargecum ecaha mecaliapoilunc
relblui JBciam cxtrahedi vircuceex jpfa,vc in

formam potabile>aquc
;

fimile redua poffiUg

hil a!iud;du

quam acuicace ipia metalla reioi u unt,cVper ni

ec terra lpfa calcina
:

quatuor elemetanondu fiht fcparata

ca,fiue per auduftionc facfta

& veriain fale;calcc;ve) cjnerc

mforma

cumfdam Iapidis,dictiabaliquibus antiquoruLapis philofbpho*

rum.Et
vte funt

excrahiturdc

due.De comiiniori aliquid factum,cum difcrctioe vuio fupradicftcrin quoeftmagnus labor,Taceo(ficuc

re
: hoc eft aliquam fubole

prius docui) ipfam fubcile fubftanna canq? a riimaja groffo

ab ipfo corpore fegregacam,per fuam fubcilitace

ru;mmmodumulcipIicatur.m

fubtiliorepofle facere 6V penecrare,per quod vires cVeffkaCia eius

mi

caliergo eflcnna poteft extrahi virtus

cuiuflibcc rei;ficut Solis,Lunc,cV alioru niecalloru;margaricaru,lapi

du pcioforvjjherbaru et cetera ld genus aliajfed no poteft difiolui au

ru. Aliaaiit\ iaeft:q> feparandoabipfaquin^iicn,atre,ignc,aqua,

apponendo g calcinationem terrcains qualitatibus * Bc* in vnu fubli mando;per crebram diftillationem urcu]arem,et dige
cV terram;poftea

ftionem poteft d>flblui auru.Modu auc faciendi calem effenciam, au piici via lntdiigcs.Primo q cV qua via feparanda finc quacuor clemcn *a,ccquo iteru poflinc invnu corpus redigubc hoc mo iecuciu quoi*

Extracte quirufletnad re/bluendum aurum pro tfnflur/s.

XV

dam Iapts pbilofophicus vidcturcompoficus:&pcreiuslatcntc &oc

cultam vim oiamineralia mctallapofluntrcfoluijadtingcndurcob^

randu f ctcoaguIanduSole&Lunam,ctaIia.Sccundoquomodofic
fcparanda terra,extra<fta quinta efTmtia;per qua vircus cerre diacur,et

perquamctiapotcftrcfoiuiauruvelargcntum&aliametallaj&pofr
funt rcdigi in formam

C qUI B ffintla ad refoIuclld5 ^olan pro cin<3uris. j c9r I Pb crgo de vino n o* REC

uariuum u
f

& fubftantialem potum humane vite confetf & reftauratiuum. q^ ^

rubeo mcliori quod inuenircpoteris,et
dct

nullomodofitfophifticacu, vtfupradiximus.&diftilktur pertres Vicesinrurno talu

Hecaute fornax ab ahquib 9 appcllatur BalneuMarise.Eft tame differes ab eo

dequo fupra didu

eft.Quare fuprcma
parsrideftalebicust

qui rccipitfpititus
ccipfos redditjdebcc

ftareinaquatepfda:

&debet per ipfam a

quamregi,itavtvi*

nudiftillandumeo rninus atfquam co plexionem igneam ampkcTatiquaeper multas&variasdu

ftillationcsdifficilli

mcabftraheretur;et

magis per cofeques eftnociuucpprof^

cuii

humane natu* w-BiBlll,.^rH v

f

re,Sicvcaperte vidcrepoter/s ipfumcanaIediftilItaorrj,in quocft vinu,tran& tranfire per ipfam aquam tepida.Sed aliud balncu marie, de quo hi* gredi

&

pra eft di<ftu,habcc uuimam fornaeis partem ficutcaldare;i'n

quo debent poni

omniavafactinftrumcntadiftilIatonacuaqua,etfupcriorpars^qu:eftalem

Excractio quinta? afTcna

innulla aqu? debec ftar^fedproprieipfacucurbita:fri qua cft vfnu, quoddebecdi(tinari.& hoceftbalneum mar e,EcquandocimcK ifi primo balneooldaris aliquideft diftillandu adh}bedacftopera,vt habeancurdifci fiuecirculi plumbci magni parui:fuper quibus ip fa vicra debec ligari,nc ex cakfacftione aquc balnei hinci ndc agitentur
:

&

&rumpantur*

Forma haec efh

Et noca,q> in cali balnco caldarc dcbct cffe immuratu l&tin laterefomacis hab* ac longu canale de cupro vcl ferrojin qct
inrjciancur carbones,qui debec effe fub

cus caldare ignefcentcs,vel q? calor ipfe

carbonu reuerbertccocra caldarc,quia in ipfo cannali non pofTunc adurieaex cau r a,c mulca funcforamina in fornacetCt
*ciam propter daufione cannaJis Jceale*
9 -ic

qui inaquaftac,debeceftedecupro

vafainilmuicemeceV tur.&in exceriore parte,vbi func iimdurey u ftano luccntopcime:ne aligd aquepofft ab hac abircQuu vero aqua fuerit cakfada,aperia turpullus fiuclixf lemfenVs,^ ctriitcaturaquacalidalimponedode
(
"

'& a^uuu s"St"ftannatv .Ec

[pcrius

&mfenus

nouoaqua frjgida,quiaex hocaqua vitannelioracurin

difrllacioe:

& eo minus eslida

cuicus

vcro vcl de cupro vel uricako:ec fitlacu in vas in quo aqua c6cinct,debecefTe

et ignea nacufa ad

fe attrahi t. Inftrumecu

rrodu vnius p?lmcrT vcI paulopIus:&in medio habcacforame,&cir

9 q cftabcxc^:ficlatus cV fpiflus duob digitis.&ponat fupct ipfum caldarcqcleftin fomaci :& foramecaldans non iit maius ipfo

foramine,qcl

vclcu lutoimmixts Ianis,qua*a tonfonb panni rcrjciunt,Quuer^ po vinu cuii ita in calddre impofueris, oia lucaca ccmentata ln loco

m diftillatorio eft &oi*a bene luccntur cu luto fapieciet 9

?

&

fuo permanear,donec tantude vinod :ffallaueri$,quantu

rit vel

tibi fuffecc*

Iibuerir:quia

fi

tollcres

ahqua ,maiore habcres ptna rcftrusdif

fi forfannon facis

riore eft

baberes:& ideoin caldareinfe xajeper quod debcc emicci aqua, quu vmii
vini

fuerit diftillatu.Ec

quu no fucric plis efficacic in

ip<*

fo vmo:al iud dcbet inponi a parce fuprcma , vbi cft

paruum fbramen,in quodimmucaturcolatoriu,pcr

quod implcbiturd fbllatoriu. Deindcopcimeclau>

datur,vc nullus vapor poiTiCexhaIare,& claudacur in

ftrumcnco ftanneo

ad refofoendum a&tim pro tfn&unV*

Etlutctercum luco fa&oexainibus.Ecfcias,q> paticxtaks forna

noftros.Quum ergo omnevinum fti* um diftiBaueris,referuandum eft flegma:quia infra de eo diceturJp* fum vero vinum icadiftillatum,iceruponaturin balneo , dequom pnnapio diximus, vel fiat in furno accidiofo per arenam, Cuius for
ees reperiuntur apud arciftas

mahiceftdepicTtsu

Formafornacfs vnaeum balnco

Si aucem

no velis poncre in fumo accidic,ponatur n balrieo,vbi fint

1

multavafadiftillatoria fimul,& quodlibet fitpofituin circulofuo/

Omnes vcrd circuli in vno annulo fiue tnpode coplcdantur. Etbal

neufititafadlum.p^fornaxfiacininfeiiore parte alicuiusdomus,&
fiat ex cu# Ct lata:ficut fcxtanurrivel ficut tres quartas vnius vlnae: procooperculum.Locus verovbicarbones debmtinfjc/,fitfac1:us e*

&

latenbus muralibus:vndiquac optimelutando in fpiflitudineduo

rum vel triu digitorum.Etcooperculum fit ita facT:um,vt cum dau# fum fitfcalor ipfe:qui ad id afcendiVpofiit lterum rcgredi vfqj ad pc dem fornacis:& optimeclaudatur vbiq?:vtcalorcm conceptumnon
pofTitfaciIeamittere.Hoc ergo cannale fit fupra fornace,& infracan*
nale fit craticula per palmam vna,ita vt cineres pofTint dilabi in

fun

duvrornax vero debet efle quadrata,& in quolibet quatuor angulo*

ru habeatforamen fme fpiraculu:per quod fumus poflitexireJBtip fum canale habeatfeneftram diftantem ab ipfa fornace per vnam pal* mam;perquam feneftiam carbones debent inrjci ; 67 femper optimc claudatur cum aliquo inftrumeno,adhocfacT:o:quod debet efleita
fpifliim jucut eft ipium cannale.Ignis vero fempermodereturct tem

perctur per ipfa quatuor foraminaangularia,cum aliquibus regiftris

ad hocaptis ct idoneis,& ita calor g cannale trafibit vfcp ad cooperculu cupreu,&nemo fciet vnde illeignis poflit venire.Et fi
obftruforrjs
at vas

hgneu in magnitudineet circumferentia rotccurrus,vtipfum cooperculum cupreum penitus circundetJn quo vafedebet imponi

lpfumcooperculumtotumftetinvafe aqua plenovfcp ad mediam partem vafis. Vas aute fit akum quatuor aut quincp cu* bitis,&perduos cubuos afundo vafis fiat coopcrculum ligneum, cum multis foramimbus:ita qp cucurbitaqueiibetin quodlibctpof fit mtrareforamen.Et fuper quamiibetcucurbitam ponaturalembi* cus ,ec mfra quemlibec alembicum receptaculum fuper cooperculo vz luten t,fcil/cec fug ipfum fis maioris;cx' optime omnia cementetur vas cooperculum/uperfpfaforamina cooperculi cucurbita, fug cu*
af|ua,icavt

&
,

cur bitas alembici,& receptacula

circa ipfa

&tc habebis caloran ad

hoc opus fuffiaen tem

& igncm fecretum

eft

Forma fornacis

hxct

Fornacis "& balnei fof iti 3,

XVII
\
.:

OtfdBUMHMM

lllliliHM

Quibus cautelis opus

fitad extrahendam qmWffent..

Quu vero fcire volueris

lad quafdadiftillantcs,tunccrti(Iimum fignum eft,nihil amplius defpi

ritibus rcftarc:& tunc ipfa aqua in alemb.afcendi t. Amouc crgo rcce pcaculum,& flegma quod cft in ipfa cucurbita ponatur feorfunV, cuftodiatur,8c impleiteru cucurbita aqua vite,fupenmponendo ale bicurrtf&bene obturctur cu cera tali:vt infra docebitur:ita vt nullus

&

fegregati,infpiceaK mbicum,cx:

quando oes fpiritus ab ipfo vino fmtdiftuV quando videris in ipfo guttas

&

fpiritus poftit exhalare:& diftilletur p. cineres in furno accidi^Scdef

fctmdius,fi diftillarcturin balneo

fceret quado

maria^Quu aut volueris cogno

oes fpiritus a vino fecefferintjfemp per priora indicia n>

bi patcbit:aiit potcris etia ex ipfo alebico eaperedeaqua vit,gufta> 9 do fi quippiaaquofitatis rcmanferitj&hoceftcfim certo.Quando

fecundum noftra do&rina hoc in balnco mari vd in furno ac ipfis diftillatorfjs cidie ica diftillauensjcapc ipfum flcgma * quod remafiCjCx: diftillctur octo aut noue vicibus,omni vice flcgma rema nes cum prion coniungedo:8c" hocfiac toties:quoufcp ipfa aqua vi tsein ignea fubftantia conucrtatur:ita qp (i ex ipfa madefiat pannus: accenfus fuerit,q? ftarim cum ipfa aquacoburatun Si ecia vna fo laguttaolei oliuarum immiferis:ftacim in fundum mcrget,cVnun q? vlcerius afcendet,quantumuis lpfum vas moueatur et cocutiatur* 8c ica habcs quinta eiTei-wipfius vini,a quatuor elemcntis feparatanv Et nota preapue,c|> oes rimse circa circum alembicum et alia vafa
itacp

&

&

quamcp bene obturatse fint curn terra virginca,hoc eft argilla,no ta men debcs ceflare inuoluere cu trib9 vel quatuor pannis lintheis t ga quatomelius dauduntur,tato minus fpiritus euaporat. Notaeua t q? qn primum ipfa aqua viteimponitur,dedeee cancaris nodiftilla bis nifi vnu vel alteru femis,cV omaerefiduu quod in caldari pcrma
nec,nullius eft valoris:&nullapenicus habetvirtute> ecdicit

lpfum

flegma.hoceftipfaaqua:exquac6ponicuraer,igniSj etterra. Itadi* ftiliabis cantaros fexagintaC&exprima diftiUacione vix habebis fep tcm cacaros.In fecunda vero vixquinc^.In tcrtia vixduos vel tres,et
ita

quaco plus

diftillaueris,ca to

difrillacum,id

minus habebis, et qd in vltimo ent eric puri(Timum,fubtiliilimum,et opcimum ad auru

tresvicesipfum diftillaueris,
erit

potabilecomponcndum,in quaeciam poccris foluere Solem.

Quumveroper

fubtililTimum 4

Hc ldeo nifi bene praecaueris,omnis

peergo colatorium,

vircus ipfius facile exhalabicCa

quum

volucnsmicteredc vno vafe in aliud,

Confeclio ccrx ad obtu randum vafa.

X VIH

immitris vinu:cV circu nquaq? obturetur c\x aliud vas fuperimponendo : ita q? cera tali, vt docebitur hic infra, collu peait:is in colaconu prccipicecur.Et pari modo vndicp lutabis
cui

&imponatur in vas

&

collumcolacorrj. EthoefacTrOjfinas vinu in aliud vas

& min'
pal mi,

defuo

fluere,

js

exhalabit vircus

Sit aut colatorium in longitudine vnius

I

Modus vero faciendi cera ad

utandu, eft talis*

Recipercfine pini libras duas:fundaturin vafe terreo,

ab intus bcne vitreato. Poftq? aut ita erit:habcas aliix cacabu,vel vrceum terreu in quo fitaqua limpida: 6C fupcrvrceo imponaturde ftramaie.Poftea fundefug hoc ftramen ipfam refma in alium vrceum ? cV omnis
T

impuricas cius refidebit

m ftrami ne*Si vcro vidcris ip

fam noa
,

fatis efle

fcmis oki

oi

dcp urata,recipias cere virginec. libra d uarum duo auttna coclearia:vei fi non haberes oleujfa

metamud: butyrorfundancur omniafimuKPofteaagitcturcu fpa* tula,ion:cfngefcat,pofteamanu operaberis:cV ipfam omnfno para*

bisEt cu hacecra debenc lutari omnia vaia ctdiftiIIatoria,in quibus aliquis volueritconferuareaqua vicse.Vafa vero fintoptimeadcqua
ta

& polica.Poftea fuperimponatur vitru tenue quafi' operculum ,&

dcnuo lutctur cu ce^a fupradicla.Noca etia, q? quu tale vinum fuerie duabus auc cribusvicibus diftiiIatum:poteris acciperefpongia fubti lemjqu^debec fcindi in frufta,ica magna ,qp ab omni parte pofTint
attingere -ucurbica in parte fuperiori,& debet aliigari preditfta fpori 9 gia cu tnbus vel quatuor funicuiis extra eminentib , quando fugim pofucris alembicum,icaq? fpongiano poflit fn fundurn diftillatorrj

cadere

intingaturin oleu ohua?,cV paru iterum exprimat. ne forte ipfum oleum in cucurbita intideret f etcum lpfa materia diftiliada m
s

cx:

fceremrj&aicbico fuperimpofito daudaturcumcera prasfaca* &ipii fpincusopcimeper hancfpogi,

am diftillabuttinct ipfum fleg ma g hoc no trafibit caufa oki Ethocmo plusinvnadiftiilaj

i

tioe operabensjcp

m trib*

ali#

is.Alebicus tameficfadkrs abl

cp duplici margine, ficutfiunt alembici ceci ; excepto faltem

q>

non habent roftra,ficut illi.

Cuius forma eft hasc.

Variae inflrumentorum
Poteris
etia faccre

diftif forir j.

quatuor capellas fiue fedilia , ita vt in cjuolibct ftet vna cucurbita,in qua materia diftiilanda ponatur fc> vinu ipfum ita diftillattuvcfupra di&u cft , &itabreuius &facihus ad optatii effe*
3

dum potcris peruenire.Cannale vero quod inmcdio eftnon fitalti

us qj eft ipfa fornax:& potcft fteri ipfum cannalequadratu,de late* ribus non co&is.Et intraquemhbetangulu fiatfcneftra,inlatitudi# ne&logicudinequacuorvel quincpdigiCoru^Etfincfenefbre; fa&as

cum marginc: ita qp dcorfum poflint mitti queda inftrumenta ferrca

fiue regiftra,ad

tcmperandum ignenruOporcec auce vt calia regiftra

fint ita orandia,vc totus

margo feneftre cx ipfis irnpleatunper quam

calorpolHtexire.Hocauteinftrumentu ferreum habecpalum,mul* ta foramina habenc&quae fint fegrcgata vnu ab alio,per fpaciii digi ti obliqui vcl cranfuerfi,ica q? fi magnum ingente volucris habere caIore,ip(um ferru fufpenda* s

&

rmppBgqrt ^jMI^^^St^
'

turalcius,&inforammeinfe riori ponacur rcftaculu.Si ve/ ro defideres ad opus exiguu ca!orcm,fcrru fufpenfum de^ miccaturab alto,quatu volue ris.Formaautdiciorum regi
ftrorum
eft

hsec.Subtus aute

cannale fit craticula,fuperqua

carbones ponant* Cmusfor*

maeft

hec*

Poteris etiam habere regift a

habeac cria,vel qua tuor foramina , vel plura r ica

fa<fta,que

q> akius
rius
fit

fit

minimum,&infe

maximum. Ec qu;nco magis leuabis regiftra, camo

magis habebis de calorc,cc lic
poterisfaccreignem paruum vel magnum, adlibicu cuu*

Formafomacis,ad fcparandum quacuor elemcnta

XIX

Hec fomax eft fa&a ob duas caufas. PtimajCjuia in ipfo poteris fa

cere

paruum vel magnum igne t ad diftillandum

fortiter vel leniter t

facile

ficut placuerit Secunda T quia

cum

femel fuerit calefacfla^non

?

in

frigefcit:& ideo
latoria

no mulri carbones perduntur,Et nota

r

cj>

ipfa diftil

non debcnt extrahi vel imponi*nifi prius fuerint mfrigidata, &hocpoteris facere aliquod regiftroru in fundum mittendo, & ni^ hilominus alia habebunt opcrationem fuam. Et quando iterum lm

aqua vita^ignead placicum tuuregesldonec fuf ficientiam maten habueris^Quatuor autem elementa debentita fe*
pofueris vas plenu

pararuAcdpiantur cmnes aquas praedi&ae:fimulcongefta2,&pona tur in caldare primefbrnacis,vel in magnam cucurbitam, Si autem

non poffes haberemagnam cucurbita% ponatur m plures paruas,

diftilletur

&

m vna ex predictis fornacibusetabipfa extrahacur flegma vfqpquo nihil vltra exeatjlentoquidem igne , ficut (i eflet in balneo marie. Et quum fuerit ita diftiliatum vfcp ad fi nem amoueatur rece ptaculum^&inuenics illic flegmaEt in ipfa cu CLlrbita vel caldarire*
r

Extravcio quinea? efTenuac;

tnanct waterta nigerrima,ficut eft pix Iiquida. Aliqui vero brcuicatc*

inquirences,imponuncin vas vel capfiam ferream fuper lcntum igne rbonum,donec illa nigra fubftana appareat fkut pix tcnuis;oYhcc

ponatur in cucurbitam.Pofteaponaturde alio flegmatc capfia; fiat ficut de pnma iterum materia nigra ponatur cum alia. Et hoc facies tdciesidonec nullum flegma remaneat. Et iterum materia m> gra ponatur in cucurbitam,ccponacur in arenam,et cxtrahe fuperflua humiditacem ab ipfaloVpoftea infundc quintaeflenciam,qua prius
T

&

&

ab

ipfo abftraxifti r in fpiilitudinequatuorautquinc^digitorUjcVbc

nemifceantur infimul:6Vponantur in balnco maric,ad digerendum Pofteadiftillcturperakmbicum. Etcu icaaquafuericdiftillaca,fun* daturiterum fuper feces:etiterum diftilleturtec icerum digcracuraccp diftilletur.Etquanto fepius hocfeceriSjtato melius erit.Echocquoa infepcima diftillacioneeft difti{!atum;appellatur fanguis humanus quem alchimiftemaximeinquirunt:Sc^ft ipfeaer,Ecita habcs duo lemenca in virtiue qumce eflTenti aexalcata,qu2e func aer aqua. Po ftca capematenam nigram^dc qua fupra diclum cft,qup in diftillato

&

rio remanfitjoV diftiliecur in arenaper alembicu^&ab ipfa fepara olcvi

fuum,qui eftignis.Ecquandonil

m earemanebit,fcruabis hocoleu

fegrcgatirr^&m fundoaicurbitxinuenies matenam iugram:ficcam cjuseeft ipfa cerra,Ex qua poteft fierifermetacio:ad vnienda cV acue> dam quincain eflentiam.Ecin ea quinca cfTencia poteft rcfolui aurut

& omnta aliamecalla.Ec quando videris in alembico guctas diftilla

tcs 3 uaiteit, clarum

oIeum cunc remoueatur receptaculUjcVmaius an*

3

teponaturCficutfi velis

facereaquam fortejcaufa fpirituu, qui in ip>

fum intrant.cVnon fiat lgnis magnus,per horas vigintiquatuo*: cja

illa

nigra matcria afcendtret ;n alembicum:&:de ipfo tranfiret in rcct^

ptaculum.VIcimoaucquum nhil plus de oleo apparebit,ignis ma ois eft augmentandus donecguttxomnes exalcnbico rcceflenntr
,

&tm fundoremanebitmatenanigra,f ccdjeccombijftajolens ficutali

quaaliamateriacombufta, Poftea habcas flcgira,ficucprius eftdi* <ftum 6Yponas in capfiam ,vt iam fepius eft narratum. Et cum per crc bras ebuliriones fueric confumprum,recipede illa aqifa T quasrema* netpoftdiftiilanoneaquse vitXjdum cftdepurata,ita q?habeas vna Iibra fecum, & quatuor Iibras aquc prcdi(ftc,ec milceanturbcnc inuV muljctponanturin vrceu vitreatudc terra,ctquum fe.es perquietcin
T

m fundum

1 e^cfIennt,coI

etut:et fupcr fcccs

iterum (uperirr.ponantur

Modiis caldnandi elementaiectificata;

quatuorlibrc-

XX

deaqua prazdi(ftaEt hoc fac toties, vt omnis fetor ex il

lamateria nigrarecedat,Et nifi hocitafcceris,oleum &operapcrdes.

Quia nifi irafuperinfuderis quincam eflentiam>& rurfus ab ea diftil laueris,ficut fupra dicliim efbmhil omnino valebft. Terra autem ni gram fic lota & purificaca deficeabis, etfacpuluerem fubtihflimum &immifcecumduobus elementis praediclris re&ificatis/cilicetaqua
ctaere,qua?prius fanguinem

humanum

appcllauimus

etponatur

inbalneum maricCpercres dics,&cres no<ftes,vel paulo plus.Poftea lterum diftilletur:cc aqua quas venit ex hac diftilIacione,didcur aqua ignearecftificata, Ecica habestnaelementaexaltacainvirtutequintse
cflentia&Poft hoc cape illa maceria nigra ,ec redigatur t

comburendo

in fumo rcuerbcrationis vel calcinationis indnere, habentem albedi

nem calcis JNfon camen femper ficica alba,quia aliquando recinecdc

rubedine,ficut eft rubedo ipfius combuftionisSed ignis in furno re uerberationis aliquado no eft fatis validus Jdcoc^ ad vitadum ma#

gnum laborem:et multas expenfas,pones hacmateriam in ollam no uam cerrea,& cooperiacur cooperculo:&lutecur optime luto fapien*
tia^velluto facSo exIanis,quastonfores panniabijciunt,& ponacur infornacecalcis opcimecakfacfta:&ipfam in talifurnocalcinabis pcr

tancum fpacrj,in quo poflit aduri calx<Et hoccommuniter fic in Ger 9 mania ab aliquib : in fpacio duodecim vel quatuordccim dierum,co tinue fadendo ^nem,ficut fi"t,ad faciendam cakem,Poft hoc,quado
cx fornace calds fue
fl

ritexempta,eome !ius poteris ipfam calcmarein furno

reucrberacionis*

EtfipriusfccuTes,

antecp in fornace
cakiscofticuifles:

longo teporenon
potuifletcalcinari*

Modus confiriendi elfxir,

Si vero prima vice no erit fatis vfta in fornace calcisy itcrum impemt
tur ineandcm.Etquum fuericfacis vfta > mifcecum ea&quaigncam,

dequalocuti fumus:&finas ftareper tres dies, totidem nocftcs iri balneo mariePoftea iterum diftilletur.Et hoc fiat fepties,cVtotics cal cineturin furnoreuerbcrationis,Quucp itafepties diftillata,cttotics recakinata fuerit(Qiiod exeo potcns confiderare : quandoaccepens de hac terra*ec pofueris ad acrem,ct fcceris ficcari,ecpoftea fupcrinfui dens tres autquatuorgutcas aquaepreduffofi non rcfoluatur) tunc habes cerciflimum indicium,ipfam fatis efle preparatanruSi vero fol# uitur,itcrum debec caldnan ,ctrcuerberari3 et diflblui in balnco maric ficuc dicftum eft. Ec hoc fiat toties:donec terra non vltra foluatur,cc tunc crit vcre prcparata,et appellatur aqua vitse,propter quod ab ea# ct per ipfam refoluitur et fubciliaturaurum.Sed veriflime hic cft illc lapis,ctnon fal (yt dicunt quidam) qui dicitur iapis philofophicus recfhficacus,ec ipfa quinta eflenria ab fuis elemencis quatuor feparatat

&

m qua

latet fpiritus

feparacus a fpiritu,hoc eft a flegmatc fuo,quf eft

ipfa aqua:et ab oleo fuo,quod eft aer,ct ab aqua ignea, quae propnc
cft ipfa aqua,ec
lllaeilcncia

ab fuis fecibus aduftis,qcj cft elementum

cerreii

Ec

ua reuerberaca,caIcinata,refolutaq5,ec iteru tttcaicinata t in\

forma fupra di&a, conuertiturin lapidemxum quo fixantur omnes

fpiritus 4 quiafuprema habec virtutem fpiritualitans,etinfimavirttl

te corporalicacis*Ec ideo dicic Hermes.Supremii eft, qcl eft infcrius

ec

infenus eft

quod eft fupremu.Ec eft vnicaeflentiaad perficcndum

Solem:ec alia quemcg mecalla refoIuenda:propterea q> femper vim cc vircutem fuam obferuat,ethabetomnem fubftantiam quatuor quali catumfeu elemencorumin vnam complexamcflentiam:in quofecrw tafecretorum naturasfuncconceca.Etideo dicicphilofophus. Lapis deterraficuc dequacuor corruptibilibus qualitacibusiadccelum,q3 cft incorrupnbile,afcendic,idcmcp deccelo iterum in terram defcen*

dit.Quod fignificauic g verba prcdidra,quu aiebat,Supremu eft,qcj

eil inferius, ec infenus eft

q? habet virtutern quintas eflentia?,ad fixandumecalla ipfa,qua2 ex terra oriuntur. Eft

,

quod eft fupremu

: ita

tenecdeMer* curiOjmatre omniu mecallorum.Et quum ipfa quinta eflentiacu lapide picdidto admifcetj&adiungaturfolia aun,rcfoluutur per co

cnim

lapis elexir,eceftficuccriftallus,qui perfedtiflime

piofam pcnecracionem : quaeeft inipfo lapide^6V fubtilitas fugflua* qucin jpfa cjuinta eflentia Jatetoccuka: in auru potabileconuertitur

Extra&io qumeaeeflentiaepro auro potabiliconficiendo*

XXI
t

De modo extrahendi quintam efletttiam

in qua poteft fefolui aiuru ,ad faciendu

aurum potabife*

Cap*

Romifimus fupraduplicem via nos demonftra turos,quomodo fint feparanda quatuor eleme ta & irt vnam formam redigenda , ad refolucn*

dum Solem,lunam:&omniaaliametalIa*De
Nttncveroadfe*

qtia viafatisfupercpiamfuperiuseftelucidatum

cundam viarn eftprocedendum,quomodo fcilicet terra fepararidafi*

extracta ipfk quinca eflentia,pef quam omnia metalla poflurit re(bl*

ui:&infubftaririarn aque potabilis redigi,Dfcuntenirri omnes phi

lofophi vnanimiter,q* poteft fieri aqua vita^ad fufteritandam natu*

ram humanam:et adeuitaridam omnem egritudinem^Facitac^ aqua

vitasdaram reclificata:ita vcardeat accenfa^vt fupra diximuSjE' nnU

eftrperdenc vires fuas

cffetetiam

&omnem boriu fapofem &6dorem amitteti

fuperfluum &igneum ad fe tiaherent:ica

horrendum vfui httmano^Nccetiafiat aquaignea: quia talem calorem &acuitatem in fe contineret:q> omnia materialia (exce
ptis mecallis)talem calorem

q? quum fmtarcs facereaquam Vite,porius aquam morcis faceres.Ex

quo autem omnis virtus &perfecT:io eft in ipfa cerra,reda<?fo in lapi*

dermvc fupra copiofe declarauimus:ergo hanc cerra huic noftreaqtrg prsefenci tribuimusjnon fecientes vel fenguinem humanu:vel aqu igneam,&curicappellatur vera quiritaeflentia,fiueaqua vitg,&non aquamortis*Etquanto fepius diftillacur per terram,tItoficefficacioc melior.Et nocandum eft,cj> parum de hae terra;fumm habet vir* tutem in illo operfcSicutenim parum fermenti magnam et copiofam paftam ad coquendum panem fetit,fic eoam minima huius terre pars

&

maximas erigitperfedioes

& virtuces humano corporiaptas.Ecidco

eft cauendum ab his } qui feciunt cerram ex tartaro >aut qui comburut

vinaceam in cinerem:autqui accipfunt calcem puluerifaca; vel cinere vicium:& falicum,& dicunc hanc efle terram,de qua eft noftralocu* tio:quod plane eft aventateextraneum,quum dicacGcber effe lapide medicinam incompatibilem mixtionis reru extranearum.Quando

&

D*

'

Modiisextrahmdiquincffcii.amclk/

er^o

fcn feccris

aquam vicae

rccfcificatam tribus

aut quatuor vicibtw,

ica vc nullum tndiciu humidicatis remaneacin loco vbi duricur,ipfa

tcrra a flegmatc fuo breuiori via

flcgmaponaturin

caldare,

qua fieri poccft fepamur , lpfumq? cVcoquacur vfcpad fpifficudinem mcl#

lis diflbluci fuper igne\Poftea colleab igne.&fine fngcfcere vfq? in dicm fequentem,cV videbis paruos lapilios in fundo vafiSjficutfiefr

nicrum fufurmColeturab ipfis dcfuper exiftens aqua& oleu^ fundatur alia aqua fuper iJIam tcrram fiue Iapillos:mifce lnfimul; Poftea icerum finas refidere,vtfuperius. Etquum colaueris aquam ponas adpriorm,cVfinas bulireficutprius. Pofteainfrigideturper
fet fal

&

duos dics,vt fuprajcV i nuenies Japillcs albos,ficut fupra* Ec hoc to ties facies,donec nullus lapillus in fundo vafis apparcatjPofthocom nes lapillieongefti exiccencur opcime:& ponantur m ceftam terrcam,
aucin cigillum aurifabri:cVponancur adcalcinandum donecadalbc diacm niuis fxt deducla in furno calcinacionis vcl reuerberationis.

Cuius figura eft hxc.

Caueetiam,ne a nimio calorc fundantur,quia okum cV opcrsm pcr# \dcres,Iicetfintaliqui,qui dicanc,cj? debcntponi mfornacecalcisj vcl
.

in vitrearium,cV q? ibi dcbeac permanere, viginci

\

& vno diebust fed

certiflime

illa terra fluerec

ex nimio calore : hincmagis AlchimiaErcp

rr edicina: conuenirec.Et ideo dicunt: q?

cum tali terra poceftaliquis

qua&intrataurumpptabifc*

XXII

*bfc clufeiarefpluere Solcm.Scd fufficictcf calcinctur i.n ipfo furno rcdcrbcracionis ;.quoufcj ducatur vfe^ ad albedinem niui vei fattsv

Quucp ica fuericcslcinata^fupm^

vc fcpius diclum eft
}

& diftillccur pcr feptem viccs,ficuc iam eft mon

vice ica re&ificask

ftratum.Ec in hac aqua poccris folucrcfoliaauri f quiaipforum vim ad fc crahic* Ec hinc fic aurum potabile mirabilis operationis,ad fu *

ftcncandam vicam humanam^ica qp per ipfum omnes corporis mor bi &egricudines colluncur cum hoc vfi fuerimus^Ecidcodicittnvj) fadchominemicerum reuiuifcere>

Qtiomodo extrahenda fit quinta cffentia

a mcile;qug incrac auru potabile*

Capas

Vncproccclcndtim eft adipfani quincam efleh tia meIlis,quo debeacexcrahi,Qiiuergo ipfam cxtrahere volueris,habeas bonamquantitatera
jbonret optiimi mellista quo fauus no fitadhuc
Jfgparatusfficut djf quando dealueari eximicur#

Exphmemel a fauis abfcp igne : faciendo tres aut quacuor faccos ex pannocoIaconojinlGngitudinem duorum cubicorum* Largitudo v ero debet ef&inquancum pannus feextendicHocexpIeto,impone niel cumfauo in praediclos faccos^Sc" diebus aeftiuis ponancur &fu* fpendantur ad fojem* Ec fub quojibetfaccoponas vas mundumjad i-ecipiendum mel diftijians a factis.Ec fi forfican fulflec diebus hiem a libus^cakfiatbalneale vapprarium^ficutinGermaniaapud Iocupk* teshabentur^& faccus pertdatur ad parietem r vt excalorebslnei mel fundatur. Ec quum omne mel fueric liquaefacfium , imponatur ali> ud in faccum * fiac ficucde primo , Ec hoc cocics fades , donec ha> beas quancitatem fufficiencem : Et de fecibus farias fleri ceram , fi> cut mons eft Poftea habeas fex vel oclo yafa terfea , de melipri ter*

&

ra

quam potcris habere \ quas fint facta quafl in modurn cucurbitcv

Ec quodlibet horu vaforum fic amplum,vc poflit tenere quindecim aut fededm libras.Et fint m gutture ftriclajin vericrevero Iata,ica vt goffis fuperimponcrc alembicu^Ec habeac ab orificio gfpaciu ynius

Modtts diftilfandi aquam mdli^

_
\

patmc duas anfas in longitudine vnius parui digiti|ita cj> pofllnt pcs amoucri a fomace, &ab mferius fint optimeluta* cas imponi

&

QuorumformaefthaK,

Ctquu

itaeruntomniaprseparatatmagifferoperis impleaequodli*

bet dic*torum vaforum vfc ad tcrtia parte de mcll e,ica cxtra<4o,vt 5

diximus:

&

rclf

que duae partes vafis fint vacu&ita vt mel poflit afccn

dcrc &defcederc,cVponatur infurnuacridiae, Cuiusformacfthec*

VIDEFOLIO

XVI.

Et fupciimponatur alcmbicus^et omnes timuIecircunqSac^ optime obcurcnturcum panno Iintheo,fermentato exargilla tcnui.Et fac di ftillatione cua lenco igncQuia fi irimiucalcfaceres furnu,mcl ipfum in alcmbicumafcenderetJEt idco fcdulaopcra fcmper perfpides,fi va fa fint nimium calida madcfiant linthci panni,& circunquaCj? inuol uancur vafa cirea alembicum non tamcn ipium acangant, vel q? au> qua gutta aqusefuperipfum cadat quia citiflime alembicus rumpc*
}

Ec Iinthcoli finc inuoluti arca lpfum vas : donec frigefcat,& ipfum mel non poteric afcenderc,vel pcr alembicum difhllarc El fic prima aqua quae ab ipfb mcllc diftillacur;habcc in fc fpiritus ^qui au
recur,

rum pocabilc ingrediuntur:

dunc, non pcrmanenc, Et ideo mcl t quod a fauo fuo eft cxtra* ftum pcr igncm : huic noftro opcri prarfencinil plane conducit* quia omncs fpiritus cx co adempti func#expiraucrunt&cceflerunt: Ethoc accuratc confidcrabis . Quumcj inakmbiconullusfpiricu*

&

& cum parum fenferint caloris

afcen*

Modus diftillandi aquam melfis,

eonfpicfes^xtrahancur vafa,& hoc ipfum confiderarc
!

XXIII

poterfs,cu pvx* tuteapparebunc circa [ineas alembici tunc vafa ex fornace extraha tur,& mel in quoddam vas feparatim reponatur:quia nihil vltra ad

&

hocopus

vaIet.Et ftatim
T

tam,& oprime lauetur & habeas fpatulam ferream latam duoru di# gitor^, cum qua lpfam cucurbitam oprime mundabis : vtfiquiccfc
mellis combufti in ea refederic,poffic ab ipfa amoueri dcponi. hocfaaes femper,quado volueris imponere in ipfam,Si vero

infundeaquam buliencem in tua cucurbi*

&

Et

md

luen s fecure cuum met diftillare,

vo
rrii

ica q> non habeas aliquam follkitu* dinem,cp pofllc afcendere in akmbicura,Capias fofiorum hederc

nipulum vnum,&mcllis libram vnam,mifceanturmfimui&diftil* iencu r> &ficmel cuum nuncj afcendefcEc hocmodopoffctdiftillad per campanam*

Sunt tamen aliqui,qui aceipi*

uncparuos lapillos a!bos:qui inripa fluminiim reperiun* tur,&hos incucurbitam cuni melle imponunc,& eft tde: ga mel non poteft propceripfos afcedere^Etquum omnemel
ica diftillaucris
, & aquam, in qua fpiritus conrinecur, in cu

curbitam impofueiisjponefu per ipfam alembicum vitreum:& diftilfa,& fpiricus ab ipfaaqua di*
ftillabuncur,ficuc fupra
effencia meliis.Hsec ergo

didtum eft de aq ua vitse, Et hseceric quinca habet odorem fuauiff mum ficut germen

prunoram agreftium.Si vero non poffis iti ipfoalembico cognofce re,quando omnes fpiricus feceffcrint:amouebis receptaculum,&gui ftabis materiam di ftiljatam, & fi habec guftum mellis f fcias fpiritus
adhuc effe ibidenu Ec ldeo toties conrinuabis lpfam materiam diftil lare,vtnullus omnino fapormellis in earemaneat Spimus veroco gregari,in vnacucurbitaponantur:&in fuperficiedaudaturcum vi
fiat vt tro:&luceair cum cera fupradi&a: vcl cum luto fapientiae , fupra dicftum elt de quinca effentia vinijEc ti vis in hoc operarijha*

&

beas

bonam quancicaxem mellis.

Quomodoextrahenda fit qumiacffentia c x CJielidonia,

Caput
Lullius
Iu*ca*4
i$

Helidonia ^m RayXuIlium^ct Io^erupefdf

di&aeft quafi celidonum,SedfietymoIo* giam voeabuli^et grecam deriuationeinfpicere voluerimus^aliter de ipfius diffinittoneloquc ducrit* Dicutenim Plinius&Ariftotclesche lidonia efle ab hirundine nuncupata * vel ab hirundinis vifu^GraececnimChelidonhirun hoc eft$ prouerbium eft hoc: do diatur, Vnde Vnahirundo non fadt yer<Ab hatfnomcnhocchelidoniafumpfot monftrata homini ab hirundine^Hac enim hirundincs oculis pullo rum in nido reftituunt vifumGenera autem eius duo funt Maior
fa

fruticofo cauktfolio paftinacecorticae anipiiorealtitudirwduoruox^

bitorum;coloteaIbicans;fl os lutheus/Minori foliahederaeminoia

aliquanmm;& rotundiora,minus cadida^iuccus croei mordax;fetnc

papaueris,florent aducntu hirundinUjdifceflu marcefcunt, florenn>

bus fuccus exprimiturr oV in sereo vafe eum melk

leniter feruenti cinc

rc decoquirimSmgulari remedio cotra caligines oculorum vtuntur$ &perfefucco in collirfjs;quseab caChehdonia appellantur, Habet etiam innumerabijes alias vi;rtutes;cV ideo no immerito huic noftro

operi immifcere voluimus;quo ex ipfaextrahendafit quinta eiTenria

quaeetiam ipfum auru potabileingrediturvCape ergo dechelidonia temporeeftiuojquando eft rotamatura,& viridis;&: incfpitquafi a|
befcere ,

& tota eius fubftantia,i<^ flos radix; & herba tn quantitatfc

5

quam volueris

fcindatur minunm .& piftetur in morcario lapideo*

Pofteaponacur iu cucurbitam terream vitreatam.

Et cU curbita impleatur tota,

lu bcne ipiam claudendo tando. Pofteaponaturinfo mum equinum recentem,ad fermentadum &digeredum pcr fpaciu trium hebdoma* darum.Dehinc fupenmpo-

&

naturaletnbicusjet diftilletur

in balneoMaiic>

Extra&fo qumtajeflencia^

XXIII!

Ecficignisadmo<

dumlcntusj&om
niaoptimeobcure
tur.etexibitexhoc

ipfum flegma,
alia tria elemeta

cV

ma

nebutinfundodi
ftillatorrj.Pofteafe
czs cxtrahanturcx

pfo,&optime tera tur fupervnomar

moreadeotcniieet fubtilicer quaturn
poteris
.

Ec pcftea

iterum imponamr
in vas:

& fuperin*

fundat flegma ab
alrjs

trib* priusdi

ftiilatuir:&fuper*

lmponaturakmbi
cuscecus

Etopnmeomnialutenturt&ponaturinbafneo marige pcr fepcem vcl ocT:o dics ad putrefiendum

& digercndum.Si vero timcs expenfasjfermmte*

tur in f mo

equmo

Hocfa<fk>,materia paulatim

infngidetur. Pofteaponaturinalia

diftilandum percmeres^
cus

&

fomaoem ad imponatur alembi*

it\

cum

roftro

ct diftillctur ficut

capitulo

decimo ? de feparatione olei ab ipfa terra du &umcft:et tuncextbit aqualimpida % habcns coloremolei

quae

Variae viae fcparandi clemcnta facihtcr^

infc diio elcmenca comple&itur,fcilicecaerem &aquam,8c7n fundo alia duo clemcnta refidebunt, quae funt ignis cV tcrraQuu vero vo#

fle^ma ipfum ab acre,ponas oleu in diftillacoriurece cVdiftillecurin balneo mariexu modico igne,& videbis afccndercip fum flegma,& oleii refidebit in diftillacorio, Bt ita habebis duo ele* mmta,^iIicctacrcctaquam,quodIibecfegregatuabalcero.Naole5 non poteft afcendere vel fublimari in balneo mariae : qufa ignis non cft facis pocens* Quando vcro volueris feparare ceceraduoekmeca f accipe feccs cx quibus oieu diftillafti:et ceracur fuper marmore ficuc Jjrius .Poftea cape quatuor partes flegmatis cV vna partem fecu:ec in imul mifceantur incorporencur.Poftea ponatur in fornacan bal* nei per fepcem dks,poftea diftillecur perarcna magnoigne,doncccx cat aqua rubicunda,ec femper diftilIctur:donec in illam aquaconuor tacur.Ec habebis in eaekmencaduo,fc$ ignem etaquam.Terra veio remanebicmfundocucurbicadicucmaceria nigra. Deindeponatuf illa aqua rubicunda in alia cucurbica , fuperimponendo akmbicum roftracurn,et diftilkcurm balneo maria?,& flegrnafeparabiturab ip (a,& in fundo vafis remanebit olcum rubicundum quod cft ipfum
lueris fepararc

&

clementumjfolicetignis. Ecicahabebisomniaquacuorelcniencafe/

gregatim extra(fta,vnum ab alio.

Ekmecum vero terreum cakinecur

fuper marmore ,

cum ignc forri et vrgeaturper ipfum ad fpacium decem dierum,vc bc

et imbibatur cu lpfb flegmacc,ctdiftiiIecurpcralembicu,doneciniJlamatcriaw deas paruos lapillos albosficucfal JBc hoc ipfum fal icerumdiflblua* tur cum aqua cx qua diftillaueris,cVpoftea irerumdiflbluecur,&di ftillecur.Ec hoc fiat tociens.donecipfa tcrra amitcac omnein impuru ct terreum colorcm,fcilicec vt albefcat:ec rn albedincm cer dcducaturf
lie poflic exiccari.Poftea teracur itcrum

ct

tunc habebis cerra ipfamre&ificaca^Poflecaucem aliquis perconta

ri:quare cerra ipia in

fundo refideacHoceo fic , q? infundo remancc. aer:et ipie ignis per ipfam aqua tancj; per flegma poceftexcrahijCt nul
lo alio

modo, Quuautem faciliori via id fa^erc voIuens,d.flbluatur

quodlibet elementiim cum aqua fua pcrpartcs cquaks.Vtfi flegma in quoeftaerdiftilkuens, vtcantundem dcaercin fundo remaneat*
Accipias iterum tancundem de ipfo fiegmaccjcxdiftillecurcum acrc.

Ec hoc fiac fepcies*Ex alio vero flepmace extrahaturacr, ex ipfo quod

poftacrem remanferic,pari modo cxcrahacur ignis,ficucfupradocui mus.Poftea diftilktur in balneo mariCiCt abftrahatur ipfum flegma*

Virtutcs quin*cflen*cx cclidonia extracla?,

XXV

&talis materiaadiungaturtanto oleirubei,quod infundo diftillato feptemquocg vi^ rrj prius remanferat,ficutiamdcclarawmeft,&pcr
ces diftilletur.Poftea ipfo terra

cum flegmatc abluatunEt hac forma

quodlibet elementorum

in fua virtute magis perficitur ad opefaridu

operationes fibi appropriatas* Eftetiam alia via fubtthor , redigeridi quodlibet clementum in fuam fiimmam fubftantiam &quinta ef*

fentiam t tamenprsefupponitur , quod elcmentu quodlibct fit prius iuftificatum^Deirtdcaccjpfatuf &ponaturin vas circulatoriu.

Ponatur in fimum cquinum,aut in batncum ma rise per dics triginta . Poftc]? autem lta Circulauc* ris per hoc fpatiufn dicrurn triginta,iterum diftik letur/Tunccof pus ipfum tariqj materia groffa g*
mutabitur in fpiritu vel fubftantiam fubtiliffima

Suntetiam quidam qui faciUoriviahocoperan*

tur,acripiendo quatuof partes trfse,& vnam par

tem dc vno quatuor elementof um * quodcunqp volucris j&digeratur in form& pfxdi&z, circu

&

letur perdies triginta

&percrebrurri afcehfufn &defcenfum fnate^

rie, qui fit in circulatorio per tantum tempofis,quodlibetctcrhento^

rum in quinta eflentia permutatimEtquu fcire volueris^quado ma

teriafitfatis

tirculata,videquuipfaquin eflen, natatfuperaliamate riam, tunc fatis eft Habes itaqj fatis fuperc^ declaratum , quomodo fint feparanda quatuorelementajet quomodo ipfa quinta effentiafit
4

extrahenda ex ipfa celidonia.Reftatnunc dicere virtutes quint effen tiaeab ipfa cehdonia extracfiscElcmentum igitur aquse fiueipfurri fle

gma conducit ad omnes egritudiries cbrporis calidas & frigidas/Te'

omnes venas circa cor exifterites omtte verieriu ab co ex pellit.Curat etiam omnes morbos accidentales pulrfioriis, Sanguine
perat ctiam
t

&

purificat,&

homtnem praefefuatab bmnicofruptiorievirtutis riatu* ralis.OpituJatur deniq? omnibus infirmis, etiam in quacunq? irifir* rnitate finuEkmcntum vcro aeris eft ficutbleufn,& habet has viftu
venufta tes.Iuuenes in robore fuo confinfiaf,in fof titudine fcilicet tc,quu vfi aliquadofuerintin epulis, quiariullu (anguinepermittit
putrefcere, Adurit etia

&

&expdlit omne flegma falfurii , &melancoha fuftoilit t omne deniqj aduftioncm colere nimirii aufcrt* Elementi*

Pr spamio matcri# ad feparandum quat. elementa,

autemignis,quu de eo accipiatur in quantitate vnius grani tridd > <& incollum hominis conteracur,& incorporetur cum vino opcim o ,

&

coroti, immo etia femimortui immittatur,hanc habet eflScatia.Om* nes vires corporis amiftas rccuperat &refocillat. Penetratenim vfcp expellit omnia vcnena omnes humi* ipfum ealefadt ad cor ,

&

&

&

das fuperfluitates ab
dabis
ei

ipfo corde.Si vis

hominem in agone mortiscx

iftentejin vigefjmaparte

granum vnum

horf curare tvtfic miraculu, &quafiillufiO|. olei huius,quod eft elemencum igniSj& fta*
dicences,

tim conualefcec,eriam vt aftantes mirabuntur,efle

quodda

magnum miracuIu.EtitafentitLullius.Suntautcm aliqui,qui alio LuUi^ modo quintam efTentiam exchelidonia excrahunc, accipiendoCheli
diftin.t

doniamdumadhucflorefcit,cum radice flore,& ponderetur,port fuper dus vfcp ad fuu tempus referuando,difcindatur minutim, ipfam infunde aquam foncis puram,& ponatur fuper ignem;& tan# cum buUiacur,donecadfuumpradic3:upondus reducatur, Hoca# (fto^piftetur in mortario lapideoj& exprimacurfuccus per pannuco* latorium jamoucantur fcces ,&reliquu bulliatur,donec ad fpiflitudi*

&

&

nem mellis perueniatuEc tunc illa materiaerit praeparaca,ad feparan*

dum quatcuor elementa,vnum ab alio.

Et ponatur mcucurbita, ipt

<fam implendo pro media parte,et lutetur defuper aleinbicus,meliort via qua poceris,& diftilletur igne lenco inbalneo Mariae , lta quod

aqua ab lpfa materia expellatur 4 Deindediftiflatorium ponatur moi <nerem,& feparabitur ab ipfa alia aqua jquse eft ficut oleum 4 Quucg tercia vice videris oleum fupernatans,amoueacurreceptaculum,&ah> ud anteponatur,ad recipiendum illud oIeum,quod eft ignis., Etita habes criaelementa,ab inuicem feparata,{cilicetaquam,aerem , &ig* nermTerrea vero fubftantia fundo vafis remanet fieut materiaco bufta.Ecquodlibec horum elementorum (egregatim in vafe referue tur* Quum vero quodlibet elementorum volueris rcc*hficare,quia ficfieri oportec,fi vis co loco medicinarum vci . Aqua igicur ipfa pcr

alembicufepcies diftilletur,&in qualibet diftillatione cucurbitaop* time laueturafecibus remanentibus ,qii3e debent admifceri elemen*

to terreoj&difttl letur in balneo rnanae,

referuari,opameperlutecur

& vas m quo aqua

llla

debac

Tali etiam modo rectificabis aerem per

feptenariam reiterationem in cineribus ; iemper mifcendo feces cum ipfa terra. Hac eciam forma el ementum igneum temperabis iuftifi

&

cabis,Et hoc eft ipfum

oleum ceruum. Et quodlibec oleorum ref<ar#

Virtutes fittgiilortim ekmentorum re&ificatorum

tietur

XXVI
om

m vale bene dauf*Poftcp autem re&ificationes cuiuflibet efe0

eft,expellere

mentoram mOiiftrate/imt,operepreciumeft,fcirenaturam &virtute

cuiuilibecelemcntorum^Aqueseergo qualitatis vis
nescalores

&venenaab

ipfopecl:ore} mundificareettamfanguinem

Valetetfam cotra opilationes pulmonis &epatis* Corrumpftomne humorem flegmafuperuacuum^DeBiicg hominem iri riouem dic

&

bus ab omni infiirmitate liberat Oleum vero aeris confcruat iuuen*

tutcm ct robuftatcm cum pulchritudinc&optima venuftate:nccpct
mittit fanguincm putrcfcere t vel melaricbliarrt dominarijaut coleram

adurere,nec flegma in corpore

t

humano ^buridajfefinit augmetat fati gume &per qusecj? membraipfum difgregat.Et ictco quihocoleo
t

aeris

vtuntur t fepe phIeubothomifant,quia eft valdcperictratiuum Egrotos maximopere fuftentat &nutritValet etiam^ fi quifpiam ttV

meat &in periculo fit amittendi oculum,& per fpacium triginta dic rum imponat iri ipfum omni die vnam gutta vel duas; et in hoc mi i racul ofe prodeft^Efficacia vero qualttatis ign e multo eft maior caete risduabus.Operatur enim in iltis in quibus priora nihilproficiunt* Homines fmes in iuueritui:econferuat &fadtipfos iuuenefcere^Ecfi homo effet in iudfeio mortis:& caperet de hoc oleo ignis in quantita te vnius grani tritid ciim vino vel cum aqua vk% teperatum refhunte ipfum ad vi tam calefaci t fanguinc r recrcat cort conferuat hom inem a morte,& ipfi reftituit vires iiiueiitutis*Et fi furriitur curri aqua fiiigi
t }

nis t dicitur efle elixir vitaeJSlateria quidem terrea reclifica ta per tres vi
ces

per diflblutiones,coagulationes
fpiritus figuntur,habentes

& alciriati6nes eft fubtile

t
,.

fal ter#

r,cum

quo poffunt trarifmutari orrinia metalfa in lapidem cu quo

humiditatem
radicalem

omnes

Nutrit

etiam leprofbs* Bxhocautem philofophi antiqiti lapidem feceruntr

quem philofophalcappellauerunfcModus verofumendi ipfam mc

dicinam,eft hicRecipc tres guttas ignis ceIidoni2e,tria cockariaaque

rofarum : medium cocleare deaere fangumeo ;capiantur immixta ivr mul ftomacho ieiurio.Si infirmitas eft calida t detur cu vino, fi homo exccffifletarinutn vigefimumquartu, cu

&

aquavitae.Si autefuntfebrescalida^nullo

modo dcbctadminiftrari paticnti

Si

$)c modo tfaVncvi quifltam nojoui*,amibusj&{imilibus.

effefltiam ex fcnginnclnifwi

Caput

14.
;

quineafricflenflamexCatw | Ivis crgo cxtrahcrc

]J

guinc humtno , acdpiatUT dt fanguinc hoira* riis fanguinracomplexionis , vel colcndfara^

& bonum vinum bibcntis* poftcp phlcubotbomi faucnt & fanguis refo
m ediacris
aeta.tis t

dens in fundo vafisab lpfa aqua fegregatus fuent t teratur in aliquo vafecum dcc&napaitc
i&Iis

commu nis, & beneconcuticndo infimul mifceatur &ponati

?
.1

in pdlfcanum daufum

Et poftea ponatur in fotieam quiflcj pedum pro fundam,&latamduorum pedum', habentevnu

& aliud dc fimo equino,fkut fupra di&u eft de digc ftiuo, & fermentetur ibi g
ftratu de calce viua,

vnam lunam,vel aratcr,iecundum quod vidcns

tempus efle nubilum velferenuim Poftcp autem videris ipfem materiam cfte rcfolutam in aquam, (cilicet q> groffa (ubftantiaiquae 111 fundo pcllica* nircfidet,ab aqua penitus fitfegregata,extrahatur ab ipfo hmo,& ponatur m balneum Mariae cum
alembico,& diftilletur lgne lentifiimo,ficut fupra de quinta efienaa
vini

di&um eftEt quum primam diftillatione pcrfcccristadmiicea# tuf iterum cum fecibus quae in di ftillatorio remanferunt , & iterum

infimo putrefiatj donec videris purum ab impuro efie fequeftratu, mareriam depuratam fubtilem natare fuper fecc,& h iit tempus m loco prarfato longion tcmpore cfj fi fuifletnebu* clarum,putrtfiat iofum vcl imbnferum^HocfaclOiiecundariediftjilletur^Poftca lterS cum feabus ponatur ad digerendu,& denuo difhlktur, &hoc fiat quatuor viabus *d minus,Poft di ftillacionem autem quartam circu febis tcmpore longo, ficut fupra dicfcum eft de quinta eflentia vini*

&

&

Extraftfoqum.cffcri^cxvafiisfmiflibuS^
fca

3CXVH

&

vt talem perfe&ionem acquirat: vt ex daricate fua immacerialitatem corruptione adipifcatur:& per diftillationem approprietur quin*

taeeffentiasfanguinis humanicorporisEt haecin omnibuus egritu**

virtute maxime eft fuftentatiua na dinibus ex nimia fua nobilitate turae humane,& ciciflime cgrotantem aquocuc^ morbo liberat, Et

&

&ouis quu quirt tam effentia extrahere volueris,caro illa.cx qua illa educere vis,fit fub
hsec fufficiat de fanguine humano*Excarne autem
tihffim*

& minuciffimeconcifa,& poftea in mortario piftetur,cu de#

cima parcefalis communis.Pari raodo otta in mortario cum fale pi# ftencuridonecin aquam redigantur,ponanturpoftcamcucarbitam &fuperimponacuralembieus cascus i fiat per omnia digefttons fermentatione:& diftillatione;ficut iam de fanguine humiino elucids*

&

cum

eft*

De modo extrahendi quintam eflen*

tiam de pomis:piris alrjs fr dibus* Gtpuc 15*

&

I vis excrahere

quinta

effetiafn a pomis, pirist

prunis:cerafis:caftaneis,&a!rjs generibus fru

duum: minutiffmecumcultello fruftulen^

tur,poftea piftentur in mortario terreo :

& optirne incorporentur c5

decima parte falis comrnunisPoftea ponantur in eucurbicam *& fu perimponacur alembicus caecus:& optimeperlutetur , &ponatur fimum,ad pucrefiendum > ficut iam de fanguine humano eft diflu,

Et tunceft perfpiciendum:fi aliquis frucfiuum habeat virtuts ad hoe

adquod vti volueris:quia illavirtus &praeftantiaipfi'us frudus ve* ni t ex fui effentiajquse in ipfa materia eft latens & occulcata,Et illa d5
afecibus fuis,&amacena grofliori fegregata,&adimmaterialitate"

&

quafi incorruptione quandam reduda fuerit,haud immerito a philo

fophis quinta fructus eflentia nuncupatunEt ideo millies maiorem habet vircute quam antea habuerat : dum adhuc corpus elementatu*
Feces enim ipforum frudtuum exquacuorqualitacibus (vtnemini

dubiumeft) compofitsefunt*

Extaftio quintae edentfse

Dc modo

excrahendiquintafficffen*

uam ab flonbus,herbis,& ra#

diabus,
I vis fepararc

Cap*

itf,

quintarh eflcnriam a quattror qut

:

litatibus florum,herbaruretradicum Accipias eas

dum benefuncmature,cum cotafubftanrii

fua,temporc daro &fcreno,luna ipfa crefccntft &iamquafi pima,quia tunc omnes flores , hcrbae, radiees carcnc quodammodo omni corrupuone,ica c$ func fcparatasab omni calo

&

rc cxcraneo &fupcrnaturali,& opcime ab omni immundicia purge* lunPofteaminutflime fccando,piftentur mortario maimorco,cu

dccima parte falis.&ponatur in arcuiaaonum

Fermenrctur

fimo cquino per vnum menfem t omni hebdomada renouando femel fimum,Menfcaucperado extrahacur a fimo:alcm^ CUm dc P ncudo fuperimponatur alembicus cu roftro ,
!? a\\ dtltillecurin

&

balneo Mariae, augmencandoprimu

lgnem vfcpEdter

tium gradum JEtaquadiftiJJata

ntur

5^1 mperfeces,&iterumapponaturalembicus diltillata

time!ucando

referuetur , feces cxcucurbita ex# u,ucnfentur minutiflime.Poftea fupcrinfundat aqua P

r ficut priori viccfecifti, &diftillecur in

&

cecus,omnia op balneo Mari2Ct

ignem minuendo pergradummedium . Poft hociterum feccs pul<

uenfmcu^&fuperfufaaqua,qupabipfiseratdiftillata,iccrudJgeiat

vciupra;&tmiodiftilIecur,&putrcfiat,femperigncmdiminuendo
per medium

graduiruPutrefa&io quocf dccrcfcat fcmpcrpcr mediu

ex floribus,herbis,& ndidbusi

XXVHl

gradurr ,fc$ q? in fecunda digeftionc putrefiac per dies vfginti cc vn5 in cerciaper dies quacuordecim,inquartaper dies odx>, lta q> quater*
nis vicibus fermentetur.C^arcaautemdiftillationerxia^

inhoccirculatorium

Et fepcliatur in fimo equino,vef in bafneojfacicn do ignem lnprimo gradu.Poteftetiaponiadfb'

lem diebus ibidem
aeftiuis,vel

etiam occuketur in vinacea

&

circuietur per vnu

m menfem integru,

vel paulo plus:quia

nobiiiorefficitur,

quanto plus circu{atur,canto dumfuperflua humidicasqua

tuor qualicatum penitus digericur:confumicur et refoluitur in circulatorio per frequentem afcenfio

nem &dcfcenfionem.Ec lta habes quincam eflen>

tiam,inqua maxima vircus herbarum,florum,ec radicum delicefcicMagis camen eft efficax t fi acci t pis herbam,femen,vel radice,& diftillaueris exeis acfua t
ita diftillataicerum fuperfeces

&

illa

aqufc

fuas^vnde eft difhllata,fundatur,dig

rendo in fimo equino per feptedies.Poftea diftillecur pcr cinercs om ni via,modo,et fonria^icucfupra in chelidpnia eft faclum.Quia per hocexipfisquacuorqualitacesfeparabis, &maceria canco nobiliot prxftancior reddetur, Et quodlibcc fegrcgatim referuecurr quia

&

atcerfeces nullius eflentvaloris. Pofficaucemaliquis frifcicari,quiel

quinta eflencia,quum non fic plus cp alia aqua diftiliact Ad hoc ego refpondeo , ipfam nihil aliud eflc in forma vifionc c| aliam a<* quamdifhllatam. Sedmulco maior:fubcilior,&nobi!ioceftcp a*
cft

&

liaaqua diftillacafimplex,quum permulcas cVvariasdigeftiones*

arculaciones
,

& diftillationes omnis flegmacica&aquea

fundicur ,
,

humidi*
fubtilita*

tas in ipfa ficconfumpta. Pari

tem,

dum fuper fecei

modo per fuam excclkntcm & icerumdigericur &ab ipfifi feci*

bus iterum diit Ilacur8omnem fuam vim

carbones eft

& virtucem,quaj in ipfa lace

combufto^quodiamirs

bat,recuperauic. Ecideoaflimilatur ligno

reda&um

& camen ipfi carbones non func vlccrius

Dum
cnim
ipfa

flamma, Comparacur cciam morcuo, a corpore fegregaca : cadauer ad aliud

anima

eft

nihil prodtft

quamadpu*

trefcendum* Ec propcerca omnia ad vnguem mantfeftare voluU

Extra&io qumtaeeflcntiaeex flonV:herbis:cVracuobus,

vtfi

qutppiam fubtilis &rriagne- efficacisehabere velis:poffes ad opc

ratione fecundu animi tui Iibitu perducere: accipiendo de ifta quinta cflentia loco aliarum aquaruj&adiungendo quafcuncj? fpecies volue
ris,cV pari

modo diftilletur,ficut iam fepius auditum efbfcilket rea>

piendo de quinta eflentia.|.vi.aliarum fpecferum quarumcuc^$*iirjv

puluerifentur fubtfliflknej&ponatur

m cucurbitam

fuperimponeti

do alembicum cecum,& digeratur in fimo equino per menfem intei

grum. Poftea diftilletur , ignem faciendo,vfq? ad finem tertrj gra* dus Poftea feces puluerifentur,cV fuperfufa aqua de eifdem difttlla ta ponatur iterum in alembicum cecum,digeredo pertres hebdoma
.
f

das

Deindeiterumdiftilleur,&digeraturperdies quatuordecim: minuendo femper ipfum fgnem per vnum gradum.Et quum quater
.

diftillaueris cVputrefeceriSjiterum feces

puluerifentur,cVvItimoignis

fiat

m primo gradu caloris:& digeftio fiat per dies octo, Pofteapo*

ibidem circuletur quantum volueris , tunc natur in arculitorium, in quolibetmirabilem operationem inucnies, ad quam ipfa materia
eft ordinata.Si

&

autem putes de corruptibili ficrf fncorruptibf k, deci*

de rupefcifla.Lfcetenfm facfatcorruptibile incor

pieris,vtait loannes

veram perfecftionem non duritur , vt ait Lulhus.Quia quicquidfubccdoeft,corruptibiieeft. Etideomaxi*

ruptibili vicinum,tamen ad
Lul.li.i,

meeftabfurdum,praepararcvel

facere varias res

vt aliqua materia

cap io poflit omnino a corruptione prseferuari. Sicut egrotis videmus, qui aliquando a medicis cafu fortuito fubleuantur nulla tamen dc*

Oufdius ) Non eft in me* dico femper rcleuetur vteger. Quiafi hoc eflet,homines qui abhirc iam ccntum autducentis annis elapfis funt monui , adhuc eflent in
bita cura pra?eunte.

Sed tamcn

(vt ait

vita.Ideocgfi vero auro potabili vcereris : ficut iam ante quingentos

quingentos annos vichiru* ficut de pluribus vcterum Iegitur,friuolum hoc eft,& maxime ridicu lum hac setate noftra,quum natura hominum virtus vegetatiua de die in diem decrefcat , quumcp nullum bonum mter homincs fit rcgimcn in efu potatione Quia noftro tempore (quod etiam di* uus Paulus praecinit eflecommune ) nemocft qui dubitetj plures

annos in vfu fuit,putes te

trecentos aut

&

&

mori crapula cp gladio. Deniq? nullum dei culcum, nmorem &ceri#

inonias red:o tramite obferuamus,ficut antcceilores noftn fecerunr* Et fdco raptus eft iuftus t ne maiicia fmmutaret intelleclum*

Ex#aioqum.effeme Antimoiwol
viri

XX^X

fanguinum &dolofidirnidiabuncdifsfuQS. Etideaquicquii

molimuivaanctilc

Qfiomodo fi t cxtrahcnda qumca

cflentia

ab Antimonio. Caput vf4 Vmta illa eflentia cx antimonio cxtracffa , muf

tumvalet,ad plagasexiccandas.Etfinta* Reci* pc pulucrcm Anthimonrj fubtiIiffimum:incof
porctur cum aceto diftiflatOj& (k mdius quod
habcri poteft, &tantundtfnibidepermittatur m

Anthimonium,donec acetum ih colorem rubi

cundiiiimum conuertatur, Coleturdeindeacetum^&ponaturin vas mundum,& fuperinfiindatur de alio aceto diftillato f ponatur fu* per igncm modicum,ddnec acctum coloretur, Bt hoc fac totie$,vc ac&

&
,

tum ceflct colorarijpfumcg qupd coloracueft,aecipies porkndo cucurbitam,diftillecur per akmbicum in fbrnacc cinerum. Ecprimo

i.ri

diftillabituracctum ipfum,pofthoc pcrroftru abmbici videbis egre

di matcriam mille colorum,& hgeceft ipfaquintaeffcntiajquseaphi

lofophis appellatur plumbum philofophorum* Nuncupacur etiam % quibufdam arciftis lac virgineurruEft EamedirTerens ab il lo,de quo
infradicetur:&fere oleo benedicSo in colore afllmilatur #

Hax itacj?

ponaturin peIIicano,ad circulandum,perdies quadragmca, &poce*

ns co v:i ad omncs plagas Ioco Balfami* quia fatile & citiflime om#' nia vulncracurat . Etiam oriinibus apoftcmacibus mirumimmodS cofert, Exipfoplumboquocp velcerufaetiaex:rahicurquinta elTen,
tia j fkut ex anchimonio

fuperfundendo acetu diftillacii ^pcrdigicos quattuor.Poftea in fimo equino digeratur,ficut narratu eft dc quiii
,

omnes combuftioncs ignis:et aqux calida?: et cocra lihpeti gmeS et veficas colcricas, fsjotandu tamca eft, ipfam ccrufam pnus cicbe* H ablui fcpius cu aqua rofaru ^colando per pannu lineu.done: mi n
tra
;

ipforemaneacdcpuluerecerufae* Ddndeexiccecur:

& viui rcfcrucw

Etitavuk Scruitar:ecIohannes dcfancfco Amandc:(u{ rioloannisMefue.

ExtraffioVmintae eflifltte exSole

Demodo extrahendi quintam tfien

fJamexSoIev

Caput

i$.

Vftidiuerfimodede quintaeffentfaauritradt derunt, tamcn breuitatis caufa fubtiliorem St breuiorem modtim demonftrabimus . ergo volueris extrahere qui ntam eflentia ab igj fo Soletancp precififlimo omruummetallorii perfe<fliffimo,Gape Solis optimi Ijirj.Mercurrj viui &optimeab luthfxxiirjiiat amaIgama,Et habeas tria:vel quatuor f vel plura in# ftrumenta terrea^a figulo facla de oprima terra^quam haberepottK* rist&fiant in forma pixidis,de vna latitudinc et amplitudine ab vno furidoadalium,&fintih fundamento rotunda,inl6gitudinevnis

Quu

&

palmse lata*ita vtpoffit ingredi tigillum aurifabrij&ab intus fint vu treata&circaambituin veJofificium. Quorumforrnacft haec

Poftcp autem facla fuerint * crrea orificiurn optimc

adsccjuentur

& pol fantur,ita vt fint equata

m

perfe<ftif*

fime.Hoc fadtojaccfpe triaautquatuortigiila vcl cru* lgnemjcV calefaciendo^vtrube,* dbulosjponendo fcantj&cumita erunrcandentes , arnoueatur vnum 8c* fuper marmorpbnaturjinfuTidendo ipfumamal'

gama cV fubito habeas vnu ex pracdidis inftrum e>

:

tis,(uperimponendo fuper ipfum tigillum ) in quo fineita fr/gefcere fuper IapiderruDe tft amalgama1 nc habeas pedem leporis, cum quo vafculum opti t hi me ab omni mercurio mundetisr.} qui in ipfum ab intus afcendit ] rurfum in tigillum imponas ,cum ipfo amalgamate,Abhincimp#

&

&

a# natur amalgama in conchi le mundum^optime ipfum terendo gitando cum inftrumentoferreot velparuopifteKo} &videbisaice& dere quandam raateriam nigram , fubtilem } kuiflimam : ficutdS: puluisaliquis,quam cumpennaabftrahes } imponcndoincuetrrH* tam,cV optime ipfam perl utabis cum uto iapientie, Accipiatur dein*

&

&

dcamalgamar&imponaturin aliud tigillum candefcensjfuperimpj* nendo vnu ex prscdietis vafis ^cV fngefiat fuper ipfo marmore^cV fm per omnia ficut deprimo^ Si auctmbreuioriA^avelishoeoperariiS

Praeparatio mercurfj pro aftalgafrla:

XXX
&

ipfumarfialgama in tres velquatuor partes diuidatur>nfiponendo quamlibet partem in vno vaforu,ficut per omnia enarratum eft quum amalgamatric infrigidatum, femper habeas tigillumcande* {cens praeparaturmvc imoonas aliud, femper ipfum vas muridando cumpede lcpons/icuc iam dicftum eft f cV mercurius qui afcendit ab introjdebccfemper admifceri iterumcum amalgamate, doneenullu Sole videas admixtu cum mercurfo. Hsec aute materia nigra: de qua iam diximus,aphilofophis Caputcorui appellatur^oV eftmitiu om perfecftse fcientise,Et licet fic nigra fufca:eft tamen aur5 nis verce quod infundendo poteris probare. Et quando videbis ipfum mercu rium non plus reddere de cali rmteria nigra:tunceft cerciffimu indi* iu,nullu Sole pius in ipfo contineruDiirnergo ipfam itacollegeris* debet opcime lauari:vc cocus mercurius ab ea fecedat Sc feparetur. Hjc

&

&

auce lauatio fic hocmodo.Difhllafemelaquam foncis peralembicu;

irnponendo materiam nigram in vrceo vitreato:fuperinfundendo tcraturcu digitomimdohinc&inde: &C dehac aqua diftillata j videbis Mercurium ab ipfa maceria (eparatumjinfundo refidere,

&

Pofteacolabis aquam

& materia ab ipfo Mercurio in vrceu aliu Vi*

alia

tteatum:fuperinfundendo

aqua duftillata:faciendo ficucpnus.

Ec hoc tocies:donec tota materia ab ipfb mercurio fegregecur Po^ ftea recipevrceum cumillanigramateria:&poneadlocumfecurum ipfum optime tegendo:nealiquid impuri poflit inadcre: & dimitce ita requiefcere ptr diem & nocle : tota materia in fundo refidebifc Dehinc aqua a materia fpfa coletur cu panno lineo albo 6V mundoS &iliamateriaficcecur fuper paruuigne,decarbonibus fadtu,aut po*

&

natur in arenam ealidam^vel in cineres, Poftea in cucurbita ponatur

ipfam optime lutado oV vfui referuetur^donecvolueris ea vtuMercu

}

riuaute tuu,cu quo vis facereamalgama^debes itapraeparare.

accipe

Primo

deMcrcurio quantu volueris,imponacur in mortarium cum aceto &fa(ecomuni: teratur: immifceaturcpinfimulcum piftelloli*
gneo, donec
acecii

in nigredinededucatur.Quo facfto^ab ipfo

Mer*

curio fegregecur,& co!eturt aliud reces fuperinfund!do:iterucp pifk

do,donec nigrefcat.Deindeitcrucoletunecaliud fuperinfundatunEc hocfac coties: vt ipf um acecii definat nigrefieruPoftea permittas fta re donec Mercurfu in ipfo fundo videris:& inde acetu iteru coletur* Mercuriu vero ipfum cu fale in vrceo vitreato pones ad lgne: vt exic cet,Quo facflo:ipfamateriainfubftatia aliquatulu dura emutabitf

Prseparatio meroirij*

Hanc ergo in mortario icerum tcrcs cu piftello Iigneo,fupcrfundcn* do aqua fontis pura,femper terendoEc quando videbis macena ni gram effocolabis aquaabipfa,&impones recente;Ethocfiattotiest
doncc tota nigredo ab mercu rio abcat

& recedat vna cu

fale,

Et tunc

eftpreparatus ad ipfum Sole* Dehincperlintheolu coleturtribus

autquatuorvidbus,& vltimo pcrcorium ,ficutfaauntaurifabrL Veram ergo fic habebis mercurrj reclificatione. Sunt tamcn aliqui* qui alio modo ipfum praeparant : fcilicet accipicndo capita allei,quae optimedebenta cforcicibus fuis mundari , dcinde piftentur quantu poteris,&exprimefuccuipfumperpannut&accipias de mercurio, quantu volueristcratur fuper marmor cu predielo fucco alIei,donec morcificecur,&ab inuicefeparctarmcrcurius,vtnihilpenitus de ip'
fo anpareat

Dcindcaccipias aliu mercuriu,iterum cu alleo terCndo,

,

& fiatficuc depnmo.Quo facto, ponatur in vas terreu vitreatu aut n mortanu terendo foi tuer cu piftello ligneo, admixto & aceto: & quu matcra nigra fuenc.coleCur:& iteru aliud acetu imponatur* op Ec hoc fac totics jdonec ni hil de mareria nigra rcmanebit &
i
:

felc

ita crit

time pncparacus.Alri, vcro alia via lpfum purgant, &eft meiior cp i\ vitrcolo,& ftc Cc* Acopefal comunc praepa Ja quae fit cu fale vitri

&

ratu.& cu ipfomercurius fublimecur,&cu albefcit ficut nix:pror)Cia

turin aqua calida,donec mfimul congeletur.Quo fs&o, ex aquade ponatur, fiat ficut priori modo,& ent optime purgatus. Cu ciuo

&

potcris folueredeinde

Sokm vel Lunam pcroptime,

De rrododiftillandi pcrdefcenfum*
Caput
1
i5>*

w
jBr

'
1

m I vcroji paucis.Qua
duru ratus fum
diftiltetionis
,

VplfceclTerrodu diftillandi neminem Iatere arbitror : pcr afccnfum fcilicet defccnfum* Quoru lll e ab omnib* faole eft cognitus,hic

&

de re opcneprecium me fa^

i/

J&

huius arcis cyronibus via perdefcenfum mllnuaio* Plura

fi

enTphucmodudiftiIIant.SicutfitmolcoIunipm:inoIcobndido
olcontTcis mufcata?,inoleo vitel!oruouoru,cx:in multis alrjs/Ta* lisergodiftillatiopotcftficriinfornacequadrata, factatx latertbus no cocftis.Etficin amplitudine &latitudinecriu cubicoru, vd paulo

plus,ponendovnum lapidem poitahum,ficucfit inGermama,in

Forma fornaeis & vafis diftilpcr defcenfuntt

irt

XXXI

conftmcT:ionefocorum,fuper quibus efculcnta coqui folec*Ec fit de eerra,in alri cudinc vnius cubiti mcdrj ab omnibus latcribus,cx*

&

ccpco anteriori,fupra
faticudinis

quo ponantur ferramenta,fug quibus alrj fint

dicimus^ In medio vcro habcac foramcn
,
,

laccrcs tenucs,quos tegulas

vnius cubici

quum ex ipfa longitudine fitannulus

qucm poffi t immitti pcs hominis,Super hunc ergo fbcum ab omni

parte fiat vna pofitura laterum muralium,in alcitudinc vnius cubici velcircicerduorurru Cuiusfomiaeftteec*

per

Poftea habebis fornacem pa>

racam ad diftillandu ct figilla

dum omnia vitradiftillator^a

qua? volueris rcduderc,cVap^ pellatyr Sigillu Hermetis* iu
cut in capitulo fublequenti co
piofe dedarabitur*Quu ergo

voluens
liori cerra

diftillarc

per defcen*

fum,accipiat cucurbica de me

qua inucmrepotue^ ris,vel fi non poflis habcrc bo

nam terra,fiat decupro vcl au

ricaIco,etimpleat vfcp ad ter*

tiampartem cum materiailla,quam diftillarcvoiueris:&inhocclau datur coopcrculum fcrreum tenui(Timu:facT:u dclaminis fcrri^ ficcp plenu forammibus pariiis,& brificiu cucurbicas vercacur hoe rnodo*

Ecintrct forarnen

quod eft in fundamcnto forna^

ds in latitudine triurri digitoru,& fint omnia per* optimclutata, cp a fummitate fornacis in fundum eiufdem nil poffit cadere Jn inferion vero partefor nacis ponatur receptaculum,ad fufcipiendum ma*
teriam diftillantcm & ln fuperion partc fundamcn
ti

fornacis fiat ignis dccarbonibus ab

omni latcre,

fit

tamen Ionginquus a diftillatorio,inquantu cft

po(EbiIe.Ecinprincipioi ignis debeteffe valdeexi*

Modus diftillandi per

defcenfurm

ouus.poftea fenfim cx'paulatim,fcmg cucurbitae. Etfciasq? quaelibci ipfum appropinquare,paulacimipfi aquam,tamen vna plus cp alia,quem maccria in prinapio diftillabic

augmencetur,&femperpotcri

admodum affiduus huius arcis fe&ator ex variarum materiarum di#

ftil

infra ipfum orificium per f un# lation e videre poteft.Ponatur crgo cucurbica vicrea in infcrion parce fornacis damenti fuperioris partcm

ad recipiendum quod diftilfaueris.Quumq? videbis oleum diftillas *pfum vas debeteuacuari,&iterum fupponacur,&femperaugmeta#
bis

ianem,approximando ipfi diftillacorio fiue cucurbicae,donecnul iurnoleum vdeasplus diftillare. Tuncenim ignis eftamouendus
6drecroiacicndus,&quancolongius,tantomeIius , donecexcingua* tur,&fuperior cucurbicaspars fic infrigidata.Ec dcindeinfcriorcpat
tem,inquaeftoIcuai,amoucbis,5<:rcicruabisiegregatim, Quodau principio debcat efle valde exi guus , &C debcatpaulatim tem ignis

aiiomecari,ica vt f;c in quarco gradu,hoc

duabus excaufis^Prima quidern eft,q> ex il!o abundann &vehemenci calore confumicur om

fic

nis humidicas ex

quo poceftfien oleu,cV hoc fit prjecipue m oleis vi

telloRt ouorut S6nucis mufoite.Sed in alns,ficut rn olco iuniperijpo hbuenc.Secunda caufaeftjCjp ip teris faccreignern rcpcntinii quanur

fum lignum accenfum poffic lpiam cucurbicam Iedere,vc pcvffccom*

buri
vcl Tumpijvel

olcum ex eo poiTicauquefecoreaccrahercscVtdco

icrnis in

principx),fecundum curfum naturaseft f&ciendus : quuipfa natura nil violenci pac:tur,vc iamex &uicenn& Anftocdis fencccrjs ptobacu eft,m qum.cffcn.vinuScd in oieo bened.cto fimplici debe#
bis (altem augmencare igncm in fine diftillationis.poreris ettem fa* cerefornaccm hocmodoJta vtficfoueain cerrafoiTa,in longitudineS

lacicudine,&promndicace ficutmaceriadiftillanda exigec, in quapo? nacurolia vicreaca,benelocacum aqua,ad vicandu: neokaciftiHata

3

ipfam morediancnr* Supercp orifauum jpfius ollae porctur lamina

ferrea cenuiSjmulcis foraminibus perforac*; lta cj> olia lamina afeen* lacituciine vnius digm obliqui iiue cranfuerfi,& f uper hoc vas dat

terreum,aliud lmponaturiVertencio vnum onficium conrraaliudJn vas* lila vero iupenori iitmatena difhlianGa,benecIaudendo ipfum
fiacignis ne matena poilit eiabuDtindeopcimeomnialucencur , circaoiiam mpenorem.qua; debecdie coiacxcrafbueam,praeceron* ficium,quodiicinmagnitudineiphus fofle.Sed heciecundaviano

&

poteit bene faeri,ucucpririia,exduabus rauonibus^i^Hiaruprimacft

Modus daudendi

vafa Sigillo Hermetis,

XXXII

quia prinia vice no poflis feparareaquam ab oleo.Secunda veroeft* quia uon potes facikfcire,quando tota matcria eft diftillata t nifi per
cTebrtfm

vfum &confuecudinem experieris. Poteft quocp peraliam

perdefcenfum,hocmodo, Fiatfouea in collc pradpiri,&inferius diftiliatoriumtin forma prsedi&a fmpona 9 tur, fcmper imponedo aliud,in cui fundo raultafint forarmnaJEt fu per hoc diftiliatorium vcl ollam ponatur tegmentu, ab lnferiori vfcg ad fuperiorcm partem vndicp optimedaudendojVclIutando.Etcir^ cuitus ollae fuperioris fit inferiorcolle rita vt collis ipfam ollam afcen* dacDeinde fiatignis in forma fupradi&a^Poflis etia fupponere vi* trum huic olla Nam prior fornacis pars dc olla infcriori dcbct cfie apcrcajvt poflis cognofcere,quando tota materia fit diftillata,
viarn ficrifornaxdiftillandi
.

DemodaudendiSigillumHermetis, Caput ?o, Bpius oleu vel aqua nobilis exigit eximia elau fione ne fpirit9 virtus vegetatiua ab ipfe pof fit exha[are fiue exfpirarej&fepi* hoc exigic ma
?

&

tcria circulanda

velfermentandarnevittus

rei

diminuacur.Et haecclaufura appelfatur Sigiil5 Hemiecis inter omnes alias figillationcs cft
;

&

nobiliffima ctexcclIetifTima^Que quideitafo*

,

:J

lecfieru

Vitrumfiucdiftillaeoriuimpletuvfcg

ad tertiam partem de niateriadigerendadrcuIandaq?,collum habeac

longum:6<: mtrudatur ab infra in foramen paruse fornacis t ficut in anteccdenti capicufo narratu eftjca q> ipfumvaspmetret foramen fur ni per quatuor digitos obliquos Si vero ipfum forameficamplius c coliu vitri,debet obftrui argilla ab omni parte,ne quicqua circa vi
?

trum poffit in inferiorem fomacem cadcre , ipfum onficium vitti fit hberu in fornace ncc vllatenus fitcircundatuargilla.Poftea fiat ig
5

&

ni s ^guus decarbonib9 in fuperiori parte fornacisjita remotcr quan

tu poccris ab ipfo vicro feu diftillatorio * Deindc fepe appropinqua* bis ipfum circa cucurbitam paulatimaugmentando , donec vide*
f

xis

ipfum vitrurubefcere fic vt velit Fundu Accipe ergo forapealicui* fabri ab ancerion parce candefcentem cu qua fiipremam vitri partcm vertendo forcipeZ&fen rubefccntem ftri ngesjpaulatim candendo fimabmde abftrahendo videbis lpfum vitrum abca parte itaefic integratualeut cft in alrjs.Poft hocergo ignis cft paru amouedus &
r

&

&

Diftitktio accti
3

& vrinx ad refoKmetal.

lmiedtis,forma&:modo ita q> fiat fenfim,donec vas ipfum plancfit infrigidatum,quiafi poftextcnfum calorcm fngus repcntinum fuc* cedcrcti ftatim rumperetur, 6Y ita omnis Jabor induftna &impcn(a forct fuperuacua Jdeoq? non parua diligentia ignis cft minorandus f ipfum vitrum infrigidadum.Hoc itacp modo potcs cuftodirc in ftrumcntum hue vas reclufum,quantum voIueris.Quandoautc ip' fum voluens rcfcrare,habeas filum fulphuratu,CHm quo collum vi*

&

tn (ex aut fepte vicibus circundabis,& acccndatur ip(u fulphur pail latim cum candela cereaicV dum totum filum aduftum fuerit,ipfuni
vitru rumpetur. Amouecrgo collu,

&imponc vel

extrahc quiequid

volueris.Authabeas tria velquatuorinftrumenta ferrea,longitudi^ fiis duorumcubitoruyvel paulo plus , in quoru extremitatefintduo

annuli,quorum vnum exhis:quod magis ad hocaptu videturlcollo vitri imponatur,& modico elapfo tempore , ipfum vitru rumpecurf

Schocmodo poteris abfcindcrcparua vcl magna vitra,vt vohieriSjCt cruntadco cquanm abfcifa,ficutfi cum aliqua ferra adempta fuiflenL.

Quorum

formaefthaec*

Dcmodiftillandi acetuet vnnam hu

rnanam,in quibus omnia metalla ealci

& anthimonio extrahitur.Neceflariu eftergo

pro tyrunculis, modum

am per ipkim quintacflentia ab ipfoplumbo

dift llandi defcribcifc,

m aceto diftillato folui pcflc Solem ,cVquo <d

natarefbluipoflunt* Caput zu 9 fupcriorib capituhs huius operis diximus,

Eft enirn quiddam magni difcriminis intcr diftillationem aquc

v%

Diftillatioaceti

&vrina?tadrefoLmeteL

XXXIlI

& acetuQuia maqua vitc-fubftacia melior primo diftfllacurJn aceto vero vltirno Jta q> aqua fiue flegma m vino poftenus,in aceto vc#
fic

ro anterius. Et ideo quu melior fubftantia aceti per diftillationead receptaculum dilabwur,habeas optimum acetu:quod habere potue*

ris^ponaturincucurbitamjfuperimponendoalernbicum^diftill^ turpercinercs^vel iri balneo mariae,cuignelento,donecnullaplusa'

__te*

pus
fic

eft amouendi rcceptaculu,& aliud in locu fuum ponatur, quod

bene lutatum ,& ignis paru augmentetur _

Quuqs videris paruas

lineas albas,quafi nubcculas in akrnbico:diftillabis vltra:donecfpiri

tus egrediantur,quorum vaporofitatem videbis eleuari in fupremi* tate cucurbite,&egredi ex alembico in ipfum receptaculu ,Sed qu5

videbunturtibiguet3efanguinea*in alenibico,iterum-aliud recepto*

rium anteponacur,&tantunde diftilletur, donec tota materia fin^u1 nea fitin receptaculum egreffa.Et hsee materia valde dx feda* com' buftionem o!ens,& ideo nocacecum non eft bonu rcfoluendum Solem calcinatumjpro faciendo aurum potabik,fed bcne pro tinoen

dis metalhs quia fetor ijle combuftibnis adhereret fubftantie SoTari

3

cx quapotius auru potabiJecorrumperetur cp melioraretur* Si vero voiuens diftiilare vrinam hurnanam.in quapoftiint rcfolui folia au^
etiam aurum calcinatu^ ex quo ipfa vrina ica diftillata poteft ex* trahere colorem >ad faciendum aurum potabile^iam multoties preno
ri.vel

minatum, queetiam habet maximam vim ad podogram,dum pedes Ad po 9 omni die duabus vel tnbus vkib ex illa illinian'tur,&defemeapns da^ra, exie^ntur, Valetetiam ptifkis>et multis medicinis accomodari poteft Ad pti*
quas breuitatis caufa omictemus,dum etia no fit hicnoffcri propofiti fimu ftacp diftillabis humanam vrina tali modo. Ac gr~ cipe vnnam hominis fanguinei vel colerici fani,
bibetis

bonumvinum,quinondum crigefimu quintum annum excefleric* DiftiJleturquatuor

vicibus peralembicum in balneo Maria*,Poftea

circukturin pellicano per dies quadraginta ,

&

vfuireferuetur* Alrj fepciesdiftillanc,&melius*

Fj

Modus diftilhndi ahufnisgcneris md.

Dc modo diftilladi mel quod ipfiim

aurum potabilc ingreditun Cap* :*

E! (tefteJPlinio^a grcco vocabulo dictu nAI*f

quod cft cera,vndc ^Aieaj.mdla,&^6\rr*l

hoceftapes.Optimu aute mel cft,vbi optimorum florum abundaccopia.Po J nunc autcm greci niulca & varia gcnera mellis InCcrquaptnafuncprindpaliora,Vernum falicet,quod melanthinu dicut. vocanc, eo q> cx floribus faui conftruatur, quos graci t Mcl vero scftiuum vocanc hoieum, quia cciam omncs frucftus sefti# *ios nuncupant horeos,quumid cempus percxcellcntiam ab eifdetn jtppellecur hora.Terciumauccm genus mcllis eft filueftre,eximicurcg poft primos autumni imbres.Enceu id vocanc,ab Erica frucice,quae
fiue
ix.tAiKctit

& fifarum didcurCqu* herba eo tempore

iTJclli

fola floret in filuis

ideoCg

nomen prebet.Sed quia apud nos nec ipfum mel Acticum, ncc
inueniuncurgencra,acapicndum eftdcnoftrate , mclioti
}

prarfcripca

quod inuenin poceft & hoc debet cfle rubicundujfpiflurn

& nulla

in fehabens aquofitaccm,imponacur incaldare, vel in capfiam fcrrea in quancicate qua voluens;addacur aqua foncis pun,in quacitace mcl

lis,cVcoquacurfuperJencumignem,femperfpumas coJando, vfc# ad confumpcionem aqua?,& hocfiac pcr nouem vices. Poftremo vc ro coquatur>donccin fpiflicudinem propriam mellis reducamr.Exiti <le circulecurin balneo MariaejCalefacfto in pijfmo gradu caloris , per dks quadraginca.Quo fa<fco,imponatur in aicurbitam,quse fit lon gior &altior cp in airjs macerrjs diftillandis,& ficdc terra ab intus vi
treaca,ponaturin balneoMariae,diftiIIandoperalcmbicum* Ecfi for fican mel ipfum velicafcendere,habcas pannos madcfados firigidos*

qui circum cucurbicam voluantur ab intus pcralcmbicum ; &cxibie primo aquaclara,quse debet rcferuari fegregacimjquia valet ad elon* gandum&colorandu capillos. Poft hocexibit aqua dtrina &aurea cumoIeo,& hancitcrum fcgrcgatim cuftodies. Et haec aqua fccunda habetur apud quofdam cyrurgos loco balfarni arcificaiis.Valccenim ad loca lnccriora lixanda cyrurganda , &adplagas prorundas mu 4ificandas,& eciaad crincs coiorandos.Tcrao vero vitimo difhlla

&

&

EIec"tus

modus fadcndi auram potabile?

XXXIIIt

bitur pcr cinercs,& etibiz aqua rubicunda,dcclmans paruad aliqul nigredinem,& valctad rhtindificandum incarnandum plagas.Si

&

ergo depnori aqua volueris haberemaiorc quantitari: ponacuriofa aqua pnma fuper fcces fuas:& diftillabis t fiaic prima vicc fecifti, Ei quahbet aqua vcl oku feparacim in phiala fua redudes,& cuftodies*

Dcauropoubilicommuni

Gap,t^

Vum infuperiotibus capitulis traclaueriftu^

dcmodo,quintaim cflcntia dcomnibus rebu* quaeformam habcnc & fpede:extrahcndi:quae

maximcad aurum potabileconfiacnduadmi* niftrant, vidcbaturnobis no lnoportuhufore^ modo & vrjs varrjs faciendi aurum potabile,per quod vi fi pauca dc
nobis prg fcriptum conferuaretur,diflereremus,Varrj cnim opcrantur varie, quifcpfuum Iaudat,cjjuis laudabilcnon fit* Quatuorehim modos
ta
aetatis

hiimana quafi acorruptionc,fciIicctad tcrminum

&

principaiiores

inuenio,perquos antiquitus aUrum infubftantiam pO tabiieredigcbatunTamcnrieaurcs thyrunoilorum tenues obtund

breuiorcm dcdarabo viam.&communiorem Rufticoru enim efta* dagium,trita fcmita non poffeaberrareiMonftrabo itacp via feis trl tam&vfitatam,ex quaoptimarnpotem habcrepraCtica. Eftetenim (ecretumab ipfa quinta eflentia cxcra<ftunv'n quo philofophi anti* quimaximum habcntcs laborem, tamen omma nobis occultarune ex ratione,quia habet virtutem occultatam (quam diuina prouiden* tia ci indidit)per quam uiuentus ipfa venuftatcm &robuftat2 amifi fara poteft recuperarcjpef cjiiarh eciam totaferte&us abiguur,non ta mcn cx eo gradu in quo eft,fed reprefentat hommem anciquumcfle iuuencm,d de eo vtatur t vt infracopiofius docebmir. Et haeceft fub
ftancia

& materia prima,in qua veteres philofophi tantum iaboraue

runtfvt polTcnt al/quo modo fubftantiarrt

& natura humana a cor*

P
4-

ruptione prsematura conferuare.Omnc enim genus hominum (teftf Stagima philofopho) cupibilccft^pofleacorruptioneprapferuari^

Confedio Auri pota Jade Toiero

& Hugonis Cardinaliu*

Sed a deo optimo maximo prsefcitu ateg predefb natu eft f icmel nos debere moruVnde Cordubenfis nofter Sencca non illepideait,nilcer
mortCj&nil incertius hota mortis,Etdiuus Paulus 5 Statul5 cft omnibus femel mor(.Nonrc(vt diuus ait propheta) oes fn Ada morimmvlmpoflibile ergo cft,pofle nos inueniremateriam corrupti bilem,qu a corruptionenos pracferueCquum nihil fit fub coelo(te*
tfus efle

fteAriftotde)quodcorruptionisfitexpers

Ideocp nobis inucnien*

dum
efle

eft aliquid lncorruptibili vicinum.CenfecCf cpplures in hoc la

borafle* vc eternaliter viuerent f qui fcripfcrunt,ipfam quinta cffentia

adeo perfedta &incorruptibilem,vtei nihil falfiflimum.Nam fi eflet adeo perfecT:a,vt nihil

Hocquide eft ei dceflet, faceret nos

defic.

eternales,quodeftcontravoluntatemdei:vtiam fepius dicflumcft, Poflumus tamen inuenire viam cVartem, prolongandi vitam noftra vfc^ ad terminum nobis pr^fcriptum,dumttiodo cimeamus vene

&

remurdeumrVtiuftueftcVdignurntregimecp habeamus f quodvitae noftrasnon fit incommodas,ideocg Ioannes de Thokto; Huco

&

ambo cardinales

fecerunc

aurum potabile in hanc viam , qu quTde

'

fcmperinomnibus efculentis vcebantutj&pro thefauroabfcondito habebantEthocficfi^Primu &:anceomnia habeas aquam m qua

fit

pdffitdiffoluiaurumjcVargetumj&omnes lapides precibfj, Echec hoc modo* Accipefalis amoniaci,falis nitn a/j Iib.i.conterancur

&

pulueriientur in morcario* Poftca adde fulphuris

cipe

viui^ uMeroirn

fublimati |.i,conterantur,cx: mifceantur omnia fimuhQuo facfto,ac* de dicftis rebuspuluenfatis inpondere f irj.diftilkturcum ionc

lenco,in

quacum magno lmpetu egredietur.Ec fac,vc poflis habere libra

hne ipfum augmentando,ficut fit in aquaforti quiaipit a* , Vna

aedicftaaqua,quam reienia in vitro cucollo ftri<fco,bcnereclufo*

Vircutes

&vfus auri potabilis;

XXXV

Et quando volueris facereaurumpotabiIe,Recfpedeauro finiffima |g*yeL&i.vd quantum libuerit.potes enim facereadpIacitum.Mal* lcecur inlaminas tenuiffimasi&quancu poteris fubnliffimas. Ecpro vna parce aun capias partes tres mercurij,qui nondu fuem fublinw tusjcalefiat ln crucibulo vel cigiIIo,donec fumefcac. Deinde fiac amal gama,inmodum pukisj&camdiu 2maIgametur,donecomniabcnc fimul incorporcntur.Quu aucem fu.rit bene amalgamatum funda^ tur in aquam frigidam . Poceft etiam fieri amalgama cu pinguedi ne qug in bombardis remanetjpoftcp fepius extorfa fuerincQuu eniin lilmc hinc fuerit maccria IiquefacT:a;debet fundi in bombarda , agitando optimeamalgamari.Et hocfacies tocies,agicando & cocuf
r

&

&

tiendo,donec pulci affimiletur. Poftea poderecur,&tantunde de ful

phure viuo acdpias,quancu poderabic mercurius &auru jceru in vt ceum lmponendo fupcr ign J,& tanndem agitando r donectocu ful^ phurcomburacur.Poftcj aucem ab igne fuerit extractum,icerum <-o mifceacur fimuJ:poncndo fuper prunas,donec rubeicac. teracur Quo facfco:deponatur ab igne: inuenies aurum tuum opcime fubtiliffimecalcinacuiTuDe hoccrgo aurco puluerecapies/;.r). de aqua pradicl:a.|.i.&imponacurin vitrum: cum colfo longo ipfum orifioum opcime c!audendo,vt nullus vapor vel ipincus poffcexha* in aquam puram con* ictu oculi lpfum auru fundetur : lari,&

&

&

&

&

&

uertecurjrictini

quidem colorisjVt etiam, fi humana cutis cum ea ciit

gatur:appareaceflerubicunda. Et cumcaliaquapenna^coloranmr
in Colorem rubeum . Ex quo etiam euenic , vc mulce res diuerfae iit cam lmpofitae : diuerfos acquirant colores. NamfiinpradiCtam

argencum calcmatunu aqua lpfa colorem cceleftem nancifciturtex qua capi lli cnnes eq uci vel aiioru animahupoffunttingi in eolorecoeli.Si veroimpofue*

aquam impofueris limaturam

argenci

vel

&

argentu calcinatu:cu cotidemercuno:conuercetur in colore mgrii ommatingens quGeappofuens.Siauccupru aduflu impofuens: in

ris

vmdecoloremmucabicu^&tali proportione cria^s fmnc vindes:& omnia aha,que cum tah aqua cinguncur,&per confequens poific ha beremultos cVdiuerfos colores exdiuerfisfubftatijs lmpof tiS,qua* omittojne cediuledoribus ingera.lftaenim aqua n5 fit ad coloran^ dum 6ue tingendumjfed potius ad refoluendum aurum,argentum^

De virtSte &debito vfu huius aquak

&omnes lapidcs preciofos, vt m fubftantiam potabikffi poflintco* uerti,& hoccft maximum fecrecum in medicina Eft etiam haecaqua tdlepra repertapropcer hoc,vtIeprofi poffint cum calauari.Curatenim om# nem paleacione.Ecideo dicutaliquijq? pofficab Icprofis bibi, quod
#

medidn^ confulcioribus relinquoEgo ctcnim cenfeo,id horridum* &C a nacura quancumcuncp corrupta alieniflimum,caufa recepce; vcnc

nofa*Nam vidcs aperte in eam ingredi mereurium fiiblimacum ; fej

amoniacum fixum,&aquam fortem^Ptopcerquodeftmaximehor rcndurcuQuum crgo volueris vcoperetur hocauru pocabile,Rcapc aquam fortem feparacam a fuis fecibus praedi&is t in quo rcfoluawr aurum,&poft diftillecurper alembicum ignc lcnto*

Ethocfaccocies,donec ipfa aqua feparcturab auro, in fundo mancat ficuc aliquod butyru* Accipepoftea pfmpinellcelibra femis.

&

Camcdreos gencfaneana^i^conceranturomnia opcimej &fuperm'

Confedio

auri potabilis

abfcp aqtia forti,

XXXVI

fandaftitdc aquavicsebene rediFkata 4 Ponanturinv/trum perdiem

& noftemropcime claudendo ipfum vas.Poftea diftillecur per filcra

Qiio faeto
ucrcct Jrin
?

mifceacur cum prasdicTx) auro fjmili butyro;& ftacirn co

aurum,habens colorem optimu:ficut color croci, Habec quandam dulcedinem,ficutmel vel zuccaru,& hoc debec eciam fumi in cibo ve! potu quando volueris. Natura enim opcimeper id fuftentatur.Facitetiam bonammemoriam. Si vcro leprofus exeo la uetur,mirabil iter ei proderic,fimili modo etiam paralicicis Eft enim a d kpri fpiritus adrecuperandum omnem calorem amifliim Ec hoc modo pmnes lapides prcdon polTunt in forma potabile redigi : fednon de besiinponeremercariijjfedfaltemfulphun Etideodequolibetlapi k ,
in fc

depe
cancui

nis fetor a tigillo receflent.Deinde iterum fuper marmor teracur fub

tiltfTimCjapponendo cantunde de fulphure depurato,ficut prima vi*

ce:& iterum aduracur vc fupra.Et hoe etia fiat cercia vice ipfum pulue nfando {ubciliffirne, enc praeparacum. Gape dehinc de Iapidibus praediccis,ita purgatis &mundificac*s | f$.&deaqua forci praedi&a

&

|.iij.imponaturinfimul

m vitrum cucollo logo &ftri(fk),beneip*

fum daudedo,& ftatim lapides foluent.Quumep fuerinc foluti ,ape

riacur vicru:itaqpaqua fortis

euaporec:&totafubftantia& vim amic taij& videbis lapides pr^eciofos in fundo ficuc butyru, de quo opera berepnori modo,ficut fecifti debutyro aureo,& fi a.ddis de aqua vif t2e,&defpeciebus prediCtis, habes verum aurupotabilejquod habefc mulcam operacioneir! in varrjs &grauiffimis egricudinibus.
Deauropocabi.abfcpaquaforti. Cait^ Oterisetiamfacereaurum potabile abfq? aqtra forti,&hocmagis conuenitmed{cin3e cp lllud de quoiadicftu eft,du cuu auru foluens pera?
:

qua vite ad habeda vim fuade lapide hoc, qui

|

dicit philofophicus,qui fic ex quin .effen.

per fe

parationequatuor elemetoru,ficut ia

fupra fepi
,

us eft auditu> Habet enim ipfa quintaeffentia tancam virtutem,vtquicquidineam immiferis,eiusadfeefficadam vim atcrahat,Dum enim carnem morcuam a comipcione coferue%

&

Quo pa&o aurunf rice potabilereddi queat*

tiuantomagis carnem

humanam adhucviucntemt&inc^uajcjFlfpwi
omneindigeftibikjCVomnedigeftupef ma# humores cVcomplexiones

tus vitsc.Digcric quoc^ turamfuam educit; Etideoomnesmalos

natur^ humanae contrarias^a corporeexpellic,quunon fit elcmmtu^ fedfubtiliflima fubftantia ab elem&is excracla^Et quoniaipfaquat
tuor elementafunt corruptibilialoportet ergo habere fubftantiam in corruptibflem, vel uicorruptibilifimillimam,& hoc cft ipfum quin*

tum tfle.in quo poteftrefolui aurum;cVomnis tius visextrahi.Aw* Tumenim niillam corruptibilitatepatiturabipfis quatuorqualitan
tibusmifi artificiofe,non autem pernaturauQuis

enim vncp viditip fumauru in aqua putrcfierLQuis abignecoburvQuis ab terra cru

ginattrahere,Quis denicp cognouicipfumabaerepofle confcmu Sedhcccin omnibus alrjs fubftantrjs func poflibiliaIdeoc cumau

rum ipfum quintae effentiaeapponitur &admilcccurtpotabiIe appd#

magnae frientia^eftjinueniremodum fubtiIem,adrefoi aurum, in formam potabilem redigendum,ne forte,qu3 uendum putares te feafleaquam vif, aquam mortisfaceres.Hocergo aurupa tabile debet fieri cu aqua viC3erecfte&debite,vt dectt , re&ificata, ab* ftraclis quatuor elemcntis ab iplb viuojn quo latet Ne eriam facias fanguincm humantim,materiam pefljmecVferideolentem > quiaiibi vircs fuas pcrderett&atcraheretomncm fetoreex oko fanguinis hn* rnamEt fi non fieret ex ipfa terra,cx qua lapis philofophoru compo* nitur,non pofles refbluere lpfum SoIem.Q^autputares facere aqua ideo no cura* igneam idplane fbretabmrdum&noriuuvtenti , modicum de hac terra,quiaquantum uis m odicu, maximara bisjfi fit
latur.Ideocp

&

&

habec virtutem.Caueas etiam,neterra alienam accipias,ficut faeimita*

liqui,quicapiuntcalce,alrj verodncres
alr)

falicj$>alrj

tartarumaduftum^

iam fupra copiofe enarrauimus J3t oi hac terra aliena cftiman t fe fa&uros aquam vto:quu no fciant fe prae parareaquammortis.Sicutaft Geber:eiTeterram cV medicina inc6* paubileaIteriusmixtionis,vtiam fepius diximusJfta enimterra vir# tutcm confert ipfi aqusevita:,dum fueriticafacta/vc fupradocuimus* Oporcetergo habere modum feparardi quatuor elementa , vtpoiEs facerevcram aqua vitasvel potius quintam eflcntiam, quapoceft
denic^ cineres
viti um,iicut

refolui

aurum

duplici

modoPrimo cum aqua vit quae virtucem (u

;

am exlapidephilofophorum attrahit, Secundo veroredigedo auru

inpuluerem,fiue calrinandotvrinfradocebitur*

Quu yoluerisercso

Re&ifieationes

elementomm varise,

XXXVII
,

feparare quatuor elementa ex /pfa. aqua vitge,fiue ex vino

de quo fit

aqua vite,oporcet te accipere vinum quamoptimum &magna quan paran titacc ponendo in multas cucurbicas t ita vt poffic bona quantitas m di.4 ele quamlibet cucurbitam ingredi.Et cum totum vinum fuerit diftilla* meritsu
}

^^^

tu,pones ipfum a parce , et flegma quocj? fegregatim feruabis Bt vi

numdiftillatum ponacurfemperfuperfeces (uas,etquum flegmaab

ipfa terratancpafecibus fuis ftieritextrac3:um,remanetinfundo ip* fa terra.Quu ergo egueris cerra?, qae eft materia combufta % vtfupra

di&u eft,optime laueturcum flegmate,vtiam monftracum eft|Vt nil

dcfubtbntiacombuftioneolenceremaneacr&perhancipfaaqua vi tx iuftificacur.Efteciam alius modus fubtilior.Quu ipfum vinum al^rn fuerit excra&u a feci bus fuis,recipiatur flegrna^cu hoc quod in diftik $> f p a e quo vinum diftillatum feparafti,& in ealdari tam r adi 4 latono remanfit;a diu ad ignem teniperatu coquatur;donec in (pifiicudinemellis Iique elenieta facli deducatur.Poftea ab igne remoueacur. frigefiatfvfqj in diem fequentem:& videbis fapfllum quafi modo in fundo refidentern;ita clarurficut fi eiTet iaf nicm.DdndecoIecur aquatecoleumfupernatas ipfum flegma fuper lapide vef terra prsedifta fundatur, doncc a fe?
#

&

&

obus fuis clarificetur.Hoc facl:o;{ccuridarie bulliatur;&infrigidetut

vc fupra Et hoc fac cocies , donec cerra ab ipfo feparetur
.

Ddnde exic*

cabis

ipfam in furnoreuerfaeracioni$:in vafemudo,qiiodinfuperio>

jiparteficapercum*

Et

in hac fornace f euerberatci

ria tamdiu caIcinabis:doncc in

fubftantiam albiffimarn niui fimile co uercatur/Tamen ante

omnia teperabis igne;ne a ni*

mio calore materia

quia fi
hocfierec
;

fundacur:

magis alchi

mic q? medicine couemreuEt

quu ipfa terra fuericfatis cAcl* 1w!S$C&

naca:ponatur in vitru cu collo lorigo; fuper quam ponatur vi nu fu' pra di ftil Iatu;quod debet a fuo flegrnate efle feparatu:& putrefiac in balneo Maria?:per duos aut tres dies:Poftea per alembicu diftilletutf

&videbis ipiam terram cu aqua in alembicuafendere J ficut clarum criftallum. Et in hac aqua poteft folui purum aurum; laminatum in

Rectificatio quatuorelementorufru

tcnuifTimas laminas.Melius tamm forec,fi eflent folfa auri quiaraci lius refolucrentur,cV in fubftantia potabilem conuerterecur . Fi t etia
}

aurum potabile feparando quodlibct quatuor elemencoru fegrega* um &deindexcrahendo quintam cirenciam t in qua poteris foluerc Solem,&in aurum potabile permucare4 Pra?fupponiciir tame^quod aurum fitm cenuifTimas bracfteas IaminaCu.Ec ita quando fpiricusjfi cut anima a flegmace fuo cancp a corpore abftractus eft per alembicu,
*

ipfsefeces fiueterra,qu2e vlcimatim in diftillacono remanferuntacci*

piantur,8c"quatcr cantundem de fuo flegmate

neum

Marisepcr dies

& imponantur in bal nouem,donecbene putrefiant.

;

VIDE FOLIO XXXVPoftca diftillencur per akmbicu,& exibic oleum citrinum.Et quado non potericplusafcmdereinalembicum,fcias triaadhucindiftilato#

enim ipfamaqua fiue flegmacxire claru,aer autem infundo remanct ficut oleum aurcum.Poftea fepa* vna parte recur ignis a cerra accipiendo quacuor partes flegmatis t terrxjk digerat /n balneo Mariascu igne vioIento,& videbis oleum rubicudu,m quo cft dementu ignis eVaque, Et ita habebis quatuor
rio remanfifleelemenca^Videbis
r
T

&

qualicaces fepatacas,quas reduces tande in quinta eflentia, ita q? tcrra cakinecur in fornace vitrearia per cres hebdomadasjdeinde fuperfun*

des flegma ec digeres fepties } ct coties diftillabis.Ec

}

ita

habebis aqua

Aqua
Solis,

folis,in qua poteris rcfoluereSole fubtiliflime laminacu

Et fcias,q?
lapide phi

quato plus vlcra fepce vices de terra fua,qua

cior ent,ad refoIuendu.Et

ecia diximus

lofophorujdiftillaueri s,tato nobilior jpraeftacior, vircuofior,& eftica

quu in hac aqua volueris refoluere

Sole*

habeas folia auri fubtiliiTima t ponatur in vitru cu collo longo* quu habueris vna parcem de auro fuperinfundas crcs parces de ipfa aqua vica*,que decerra prasdi&a p fepce vices fit diftillata, cVponacur in balneu Marise } donec refoluecur Ec ita poceft fien auru pocabile, adfuftencandanacura humana:&oesegricudines expelledas , cVad faciendu homine reuiuifcere,cu a quodam medico ceferecur mori:& ideo omni ceporehabeas cecu\Nocandu^fteciam,quaIehabeacvircu
}

&

&

tem ipfelapis:perquaoperacioaquec6plecur

quiafpiritus vbi vult

fpiracEc ideo quicucp hacarceignaris oftendic eV manifeftat,eftma

ledicT:usQui vero docftis&fapiencieamatoribusAicIauro cftcoroV

nadus:hic cedrodignalocutus.Ecmulci hacfcieciaquarfiuerunc,fed pauci ca inuencrunc Quu ergo habueris quacuorelemencafeparata

De aaro potabili abfc^ terra vel aqua fortu XXXVIH quodhbct finguloru refeuabis. Nam quodlibct fingularem habce
operationetmEtoIeum quod ab aqua mbicundafeparatu eifperelc* Aeris mcntum ipfius ignis,opumccondiicit adolefcencibus ,&eosin vi* yirtus,
gore:roborcjVenuftare,&: pulchritudine corroborac y nec pacitur ali* quem fanguinem pucref er/,omn>eciam cokra cducit,&flegmaom

neexpeihc.Eft quocpmaximegeneratiuum fanguiniscV fpermacis. Ideoq? quiciicp voluent eo vt^iepius dcbct fleubochomifarejquia a*
lioqui venas penecrarecEt
fi

homo antc trigefimu annu eo vcacur ma

mfrencur* Valetceiaad vifum recupera

ximoptTeaefciCiitaq?

omnes

du, du omni die vna gutta inoai{uimmiccas:per fpaciuvnius ineV

fis.Coducicecia maximopereadaudicu perdici Elementiiaucignis Effica* eftipfa aqua mbicuda,qu de olco an^ecedeci eft diftillataEt hoc ad cia igm
oiaiuprafcripta valee. Etexfenibus facicapparereiuuenes

m colore*
vi

Debetaut eo vti cu modico aquc virc fencijfcdiuuenes

1
?

eii

optimo

no .Toll 1 oes egi^idines fenectxjt^ hoceft maximu fecretu in medicna quod nunquaabaliquo medi*
coru

vitx*

bcne ab ipfis philofophis.Q^ auc medici de ea ideo arbicror eueniflerquia habec quanda acuitaee,qua recicuerinCyid de cerrafiue defapide phiIoiophorua:craxie,cVideo nocoadudt vte
tracftatu fuic,fed

tibusr eftcamen fecurius cp id

quod ficperaqua fortem.. Deauro pota.abfc^ tcrra vel aquaforcu Ca,tf

Odus autcm faeiendi auvu potabueabfc|; hac

acuitaceIapidisviaqueiorp3,iiceft,Acopemci
cV guccas guctatim fug

marmor funde adden

r

do eVfuperimponcudo ipfafoiia aun, fepius

cerendo jficut fi cu auro veiis fcribere j ita vt nil pcnitus deauro appareat.Etcu criuens ita.f.rj*

veL iij.de auro fmcs icaftarephoras vigiciqua

;

tuor,Pocens ecia addere defale comuni prajparatOjied no eft necelia. riummifi vt ciuus matcria teracur, Qunmqg materia ita refederit per dic1ufpaciu,ponaturin vas argenteujvei in ciphum latu, fuperinfim

dendo de aqua tepida,di{ti[ Jata a me3 ktvd deaq.ua fon tis

feparabitur. Deindecolabis

diftillata;

&melab ab ipfo auro feparabiSi aut rmpofueris- fal^hocmo quocp

ipfum fal,fuperinfundendoaIiaaquam
diftiliata defuper:cx: refideac:vc fupra: &C foluetur pan

mo vc dictu eft
T

Ec cu fal immifcueriSjfepius ita facies q? (i nullu

tocu feparecur
Sc*

inimifcuifle&^donee

refoIuaeur.Deinde iteru fuperinfundas aqua:forma

Dc auro potabili abfcf terra vel aqna fortfr

prxd/<?ta,cVimFonas in cucurbita
,

diftillando in balnco maria*,ita

mel ab ipfo feparc* vt folu auru in diftillatorio reiraneat ; 6Ycf> fal tur*Si vero no admifcueris fal,eo logius fuper marmor terendueft Quando vero totumclab auro fueritdiftillatuj fuperimponatur }

&

&

itcru diftilletur,

& hoc facies duabus aut tribus vicibus, Vkimo aut,

cognoueris;cotu mel ab auroefli fcparatu.fupcrim
}

quando perfe&e
liori

9 ponatur de optimo actto;ita djftillato,vtfupra docuim ,& fitdeme

vino,quod poteris habere autquod de vino cocfto fit diftillatu cx diftilletur quatuor viabus.Quu vcro vltimo ipfum acetudiftii*

laueris:ab ipfo difiillentur tres partes^&quarta pars remaneat infurt

do diftillarorrj Quia(vt fupra di&ueftjdiftillatio aceticVvini, con* traria fibiinuice funtJn vino enim rnelior materia pnmojin acetove ro vltimo diftiflatur.Hanc igitur quarta parte^quas in fundo reman
ipfum auru &ita qutefcatper tres diesjpoftea diftilletfimuLDeinde totide de aceto diftillato fuperimpones: kcvt in primiSjfed oportet cf> fitpofitu in fimo equino,velin balneo ma rise.In hocergo aceto auru fubtihfiimefbluinjrjdeindeperdiftillaGo neiterumabaurofeparetur in balneomar. Pofteafuperinfundatu? flcgma d e aceto di fhllaco et iter u ab eo diftilletur in balneo f demum flegma fuperinfundede flegmate , diftiHa lterumpari modo. Et hoc fac toties jdonecad numerum feptenarium perueneris* Poftea quum fuerit fepties diftillatum; imponatur deaqua vicse , iteram p diftillatione feparetur. Vltimatim vero fupinfundesalia z$ quam vit3c;qua?nulium in fc habeat flegma cxab eo pari mo feque ftretur,& hoc fiat duobus modis. Et hacforma djftillabis fubtihin> me ab ipfo auro mel;acetum;& flegrna;vna cu aejua vit3e;8ceftopti me digeftum 6Y pparatu,ad foluedum in digeftiuo vel circulatorio in lpfa aqua vita^quseeft q.e.Quum aute voJucris facereaurupotabi kjAccipiatur de praedicfto auro rcfoluto;6Y fuprafcripta aqua vitse fu perinfundatur,cuius duodecim partes alapidis philofophici vnafinc
fit,dcbes funderefuper
}

mmx

&

&

&

di ftillatas.EtponaturadcircuIandum in balneomaria?;perdies

qua

dragmta,vel diutius.Et ita refoluetur auruin aqua cicrina.Sed quu omnia ad a?quum iint iudicanda,habet in fe quanda mordacitare vel
acuitate ex ipfo accto diftillato cYquinta effentia, qua: eft diftillata g ipfum 6Y de ipfo Japide philofophoram Et p huncquafi p aqua for tepoteR:foluiaurumjnotamecftitanociuum,ficutfieretpcraquam fortejlicet quidam finteius opmionis,vtcenfeanthominibusfanis rr ^fle valde vtile. Ah quado enim videmus aliqua vtilia effe egrotis*

XXXIX quse fanis poffunc iricommodare,& hoc fitpropter violentiam &

Vcriffiifla via fadendi

aurum potabite;

iri

fectionem natureinfirmuSed quuipfum aurum potabile debeatpo phi tari ab fanis,vc in fanitace pnftina conferuetur,noftrf recentiores auditu lofophi acceperunt praedi&um aurum ita pulucrizatu,vc iam
eft f qct praeparatu ff t abfcp

quinta effentia aceti diftillati,fupeflnfun

dendo veram&re&ificataaquam vitae:abomniflegmatefuofepa# rata abfcp pradi&o lapide per tres aut quatuor vices,iteru femper ab
eo diftilIando:ica q> femper in fine diftillationis quoddam humidu deauroreroafic.VIcimo vero hocfpfum humiduacceperuncinvna
parce:& dequin^eflen.parces

duodeam : &pofucrunt in cucurbita*

fuperimponendo alembicum cecum,& circulando ad mmus per dies quadraginca inbalneo mar.&habebis quocj? verii &iuftificatuau* rum potabile,ad preferuandum fanos ab infirmitatci&adliberandu: egrotos a morbo^Poffet camen ex tali potu aliquod incomodii oriri
ex ratione,qua in fuprafcnpto capitulo

nono allegauimus,quia inlo

ginquo

tempore ftomachus human9 poffet ex hoc deaurari,per qua

deaurationepoffet perdere fuaconfuetam digeftion&ex quo quantii

ftomacho incomodi poffet orintquifcg eriam minime medicmg gna

ex ratioe moti,potius comodare cp rus facle dfjudicare poteft. nocerehominibus ve!imusEtlicet aplerifcphums fcientigpericiori

Qua

omnib9 in vulgus propalarim Hoceo facftu efleeifde refpodemus:vt omnib9 gque prodefle velim* quu dicat Salpmon abfcondita fapientia & abfconditu thefaurum
bus poflim infecT:ari,q} tanca
,

fcientia

nihilprodeffe, Ideoq? veriflima viam faciendi auru potabile pro inge

riioli

capacitatedacebimus 3 cpcp mediuffidius

no fitbene deces * tatu

thefauru referare,tame id magis pro doc^tis

& bonaru artiu amatori*

bus,q? pro ignaris editu eft Jdeoq? velim oes precari,ad quos hoc o* pufculu noftruperuenerit,vt fi qd fecretioris (quodindocftis propala

renecphas ncc aequueft) dixeriirtfcp forfita dicendu foret,equo ani' mo cpfulat^Na quu di u nocT:ucp hoc Ciceronianu mihi obuerfaret, no nobis fblunatos effe,fed parte de nobis fibi vendicare,&parte

&

amid.Quuq? fapieuflimus Salomo dicat Abfcondita fapiecia tcSta

tim igitur hunclibrujVt&patri^&paretibus meis honori vtilita* 9 ti foret,in luce edere voluim .Licet eni pro indoctis seque ac pro do* 9 Ctis ediderim ,no tfi abs re id fa&u effe quilibet inuidus fciat t qu3 fumus oim creaturarugenitoratcppateraequo luminefolari,&pro improbos vificetJMaledicl:9 eni eft g propria vcilitate, reip,co bos

&

&

Prscopui modi tactendi aurtrm potabife

frodopWonit.Ec

6)|>abimperitis poffitfloccipendi/ciotameno

vfa/ in ccelu ebturos.Idcoq* vc nullos docfcioru meX paru'3 opcram mc^opinioni nullus noftratium nffimu auru pocabile tc doccbo,cui philofophoru refragari poteft,du rationcs naturales hinc infra pofi>
tas perfpexerit:Scio

cnim

aliu intcr alchimiftas,6Y aliu intermedicos

eflefermone*Sed

quu certum

proincerto,proficuupro nociaofit

clt

gendu:ideocp ipfis adhcr<fcomedids,quuMariia.dicat: nullu vnj qua antiquoru philofophoi^fequutu fuifle viam hanc feaendi aurii pocabi!e,qua noftrates philofophi nuncfecftacur.Quis cni dubitct dc fole,que in aquaforci refoluuc,quis dubitacde mercurio,cu quo amalgamifanc ( vteoru vtar vocabulis)quin nSfinc noriua. Nemo
hercule,nemo nifi talpaforet cecior.Licec non inficier,ea pofle ingrcdi enim veneno in aurupocabile,pro egrocis,ficuc func lcprofi,vcncnu pcllcndum cft:Sed mcdiufhdius nonconfulucrim cifdcm vci\quum
maxirne(vcquilibccecia mediocncer do<fcus coniecfturari poceft) fint corrofiua.Similc eft de hoc quod peracecu difhilacum,vel quod pet

lapidem rdoluicur.N5 camcn eft adeo nociuu,ftcut hoc quod per a*

quam forccdiflbluicur,camcn habec quidda vehemetis acuitatis qua

ipfa q*e.a Iapidcfufcepit.Si vero hec ratio

minus

fufficiens vidcrctur

quibufdam,vltcrius poteft probari per di&u Galieni,qdiritnatura# le fubftantia aliaiius vchemcntions motus efle lncoparibileXui ct Anftotcles aftipulacur* Quod ita cft intelligcndum, hoeauru pota#
bile:dc quofuprafecimus mcntionem^no poffefieri , nifi pcr fuper> fluamnatura ignea lpfius q.e.qug quidc nacura ignea,quu vlcra foa
dcbicii

cerminu fic fublimaca,foluic Sole eiciflime.Ideo mea opinio* ne,calis fup:rflua igneicas magis inc6modathumanacnacur*e,cppro deft.Ec hinc non abs ratione mueniendus eft alius modus fubtilior per quem auru in fubftantia potabile poflimus redigere. Deinde (i forfican neceflarium foret,fuprafcriptum aurum pocabile poflic ad>
iungi huic , (i ahqua infirmitas hoc exigero mquantu fit neceflanu 9 cgroto:camen icmper adiungendu eft de auro pocabili ex cordialib
ficuclapidib ,aucn:argaricis,&ccccriseiufdegeneris,licccn5dicacur
9

auru potabilc,quunullu auru in eius compoficione ingrediatur,pof fic tii ita nucupari:ob exccll enciflima eius virtuCe,6V celerrima opera tione.Inccrdu camcn hocfolo vu hcec.Aliquando vero mixcocu alio quu volueris eclemmc ogari ad penetradu.qa aliud no habettale vir tute.Interdu etia ipfum cordiale n vfu habere poflum9 , admifcedo
i

dcaliOjficucegrotacis inficmicas poftukbic. Echaeceftforma vcendi

eiufcp debftus cV cfffcacbr vfrjs;

atrro

XL

potabiU Antecp autadipfius copofmoneperuenia, probabo no.Primuer^ot&anteoia philofophiprobat8 collaudac ipfumauru,eaex caufa,q> intoiamccalfacft naturae tepera tae affimilmirq? foli propcer eximiu fuu mcore colore. Appropria turetia Ioui,proptert?peric.Ideocp calorenaturale cuTrigidicate m?> rabilitcr potcft teperare moderari : &humores ipfos cofcruare ab interitu &corrupcioe: ideocp virtute folis &iouis illi attribuimus, quoRi cft officiu accribuere fpiricu vitalem mebris inceriorib*<Hinc philofophi ipfi probat T nulla reeffe apcioread vita humana ahqua> tulu a corruptioneconfcruada c^fub(fenciafubtiliffima8cdur!ffi^
anfitpoiTibifovel
T

&

&

mam

penetratmembra.Hinc ipfum auru iubcilidtme laminatu 5t"cum fpedcbus cordialibus sd* mixtu,fn puluereeft redigedu.Propcerea dicit Ioan.de rupefaffa nos
quafi incoiTuptibrte^quaeadinteriora
r

oportere habere confiderationead operandu poffibiliaj&impoffibi

lia fubterfugere.

Videmus eniplura mirabilia de calibe,plubo,ferro>

ftagno T &argcnto,quin extftimenus maroreefleefficacia inpreciofio ri,flcuccft lpfum auru. Videmus etenim (tefte Auicena)aqua ipfam
in

qua candens exringuatur calibs,fluxu ventris reftringere

& mce^

ftina congregata quafi fimul connedrere.Quod

& in ipfo ferro vide

fcIicet.Quanto ergo magis hoc crcdendu eftde ipfo auro:in quo nul
lii

eft corruptibile

ris.Si

de quacuor clemencis.ficue in ferro:calibe,&ca2te* eni rofecalibs virtucehabetconftringendi 5 &quafi coKigandi

ipfa vifcera 6V inteftina fimuI T nonne videtur hoc in auro pofftbilius r

quum d t purius:defeeacius,incormptibiliufcj? ipfo calibe. Secundo

cciam poteft proban exrationeeuidenti experiecia quu ipfum plu bum kpius fuiiditur in aqua, in qua lamina auri T vcl cal ibis, vel fern
T

&

fitextincla;

vidcmus jpfum

indurcicere

Ethincpoffumus aperco
Ii

cognofcercjipfam

aquam abftraxifle vim a materi a,quae in lpfa fis ex

fun*

rin<fta.Econtrario etiam per quottidianuvfumexperimur, qp

daturplumbum in aliquam aquam , &deindein eadem extingua*

turferrum,vel cafibs,vel aurum,manifeftiflimueft,ipfum moileice*
re ex

aqua,quaea plumbo vim extraxit * quam molliciem non habet plumbo ex vfu quottidiano ex ipfa natura. Itacp ficut hocde ferro

&

compertum eft,ficetiam illud deauro . Et hiceft venis modus apud

philofophos naturales deauropotabili: ficutJMarfilius Ficinus di* ck* Non camcn qp corporeaeius fubftantiabibatur* fedipfavir* tuserTicaciacfexipfopermodumfubtiliflimum excradfca* Quoni* am omnino falfum eft credere t ipfam materia auri ingredi humani
detripli

aviQli*
*,&
z+

cap, ic^

Deauropota.cttmfpeciebtis aromaticis
preallcgatus Ficj corpons compofitionem,ficuc pulcherrimeprobat aflimiletur,vcl qucjd in fubftanti nus. Vcl etiam q> corpori humano am potabilemcouertacur.Oporterct enim ipfam primo in fanguinc propter fua du tranfmutari,poft hoc in carriem,quod eft impoflibile

fciendum eft,q> in cppluribus rebus auri virtus huma numcorpusconfortat&fuftentatiqu^quidcfubftatiamaterialisn^ ingredimrcompoGtionem.Namficut ipfe magnes per fuumnitorc fic etia ipfum aurum pcr per quern auru mgreditur , id ad fe attrahic,
ritiermEc ideo

fuum eximiumandore\virtuteinfundit aquae,in qua extinguitur* perquamhumanunt corpusfnirabiliter confortatur Ideocp quiau> rum itaconuertuntfn fubftantiam pocabilem,peraquam forcem,vcl
(ficutfupradixirnus) peracetum diftillatum^magisvirtuKmfuain corrumpunt(quu cam exipfo extrahereeftiment)cp nobilitant*

Deauropota.cufpccieb* aromaacis Cap.t^

autcm velis facere aurum potabile cu fpecieb* fimplicibus,quaru alique educuntfuperfluam humiditatem , aliqug vcro conforcantmembra
l

nobiliora. Ideoq?

tali

auro potabili vtedum eft

cu lufto oVvero regimine&dieta,vigiIandi:dot micndiledendijbibendijrepIcndijeuacuandi.Et

hoc fit ita.Recipeoptimi vini quod habere po ta terislibrastrigincaci: duas:& ponatur in caldare balnei t bc tundediftilletur^vtad vnum eantarum redigacur.

Mmx

VIDE FOLIO.XV
Dcindc accipe aliud vinum^&pari modo diftilfabis.Ec hoc fac tou>
es,donec habeas crigintaduas lib.vim diftillati.Pofteaaccipics omnc vinum diftillatumjoV ponatur iterum in caldare , diftilletur toties t

&

vfcpadconfumptionem medietatis.Deindeponacurin cucurbitam diftillecur tamdiu,quoad omnis fubftantia aquea rcccflerit . Po*

&

ftea diftillctur in

balneo Mariaequaccr t 67 addantur poft diftillatio*

,

nem hse fpecies.Ligni aloes crudi, cardamomi cubcbarum rccentiu

ana,$ .LCinnamomi ,nucis mufcate:macis,zinziberis albi.macropi'

pcris:granorum paradifi,fandali
iiftime puluerifencur,6Yin

Hccomniafubti' vitrum imponantur/uperinfundendo vi

vcnufq?aiji.$.iirj
.
,

num diftillatum joptimec^ vitrum claudendo ponaturin balnco ma

rieperdies ocl:o,fuperimponendo alembicu
cVdiftillecur igneleco*

Viitu tes auri potabil is 4

XLI

Deinde ponatur in cucurbitatn cu colb logo. Poftea addancur auri

puri foliati.$,rj,gariofilaca?:ambre;bome ana.^.i.Hec identide pulue

rifentur,& quum in cuairbitam pofica nierinc t claudatur

in caldare,in balneo Maria^ per dies quadraginta
calore.Pofteaexaltecurignis vfcpad

& ponatxur

&duos in corinuo

quarcum gradu per fpaciu vnius horc; cVexibit aqua in colore auri. Et h ec aqua referuetur feparatim* quia eft ipfumauru pocabile. Deindeaccipelibras quatuor de ipik

quin.e(len.& add^ncur auri puri,margaritarum T ambr^ bone, mu* fa\am omi*anifi,cardamomi maioris jZinziberis cinnamomi?zedaa
?

riaEynaciSjnucis mufcata*r gariofilioru: croci orientalis

ligni aloes,turbith

,cubebarum*

mundi aibi,efed;i bene gummofi?agarici aibi* quincp mirabolanorurrijfolioru foia?ana.$.i.rauedfeni.f .rj.en femig aloes fuccocicnni.f.ii^HcTcomnia fimul contrita ponaturin balnea
7

&

marice per

vnumeiem integru.Et quado voluerisconferuari

ei
,

alique

in fanitatCjdabis
ni malefano

in potu de prima aqua difhIIaca.$.j.Si vero homt

&egroto ad liberandu deinfirmicatedabis ei de aqua prima3,i.& cle aqua fecunda3.rj.Si vero egritudo eflet valde iat^st
poterisei<iaredcprimaaqua3.f)Cx:deaquafecuda.5

i3^Etinhoc rccepto eft ^ccmu fecrecorum, ad naturam humanam fuftentandanl

4

vfc# ad cerminum nobis a deo prasferiptum. t ideo dicit Auicenna* Recipe de lada nigra y contundatur in mortario Iaoideo,& fuccus que
exprcffensjdiftilletur

m balneo mariaeperalebicu. Pari modofiatde

bugloffa.Poftea de qualibetaqua cape.f ^fj.addanturauri puri opa nii foliati grana.nj.bibatur fobrietribus dieb us concinuis , corpore tn dhus purgaco.Valecetiam aurum predictumcocra lepra^dum bi

bxturomnidie.3.1 primi:&fecundi.3 i>cuaquaecaponts veceiis di fti|lat^v^5'^ iu ^ us vero ditit,id debere bibi cu tali iuleb*Recipe Sy ru.aorete^Syru.acetofi fimplicis ana.l^f^aqusebugloife'!* 1 3 ^ 11 ? ve cicore;e.f .rj.fiac iuleb 5 &deturlepro(o cum auro praedidlo.Ioanes
*

ro derupefcifla aitjq?

hocaurum potabile fumatur cuni aqueeeU> donise.l.rj.q? maximeconfertadomnes egricudines,prmcipalicerad

\i

febres ethicas &hydropJcas.Etnoca,c|>

adminus duabus vicibus manno

ct hic.& poceftomnidie fumereguttam vnam cumguttis quinq? quin hydra* vero horam incegra poft fumptib* tse eflen.ftomacho adhuc ieiuno^&per expeilit C6forcatetiamcorj& neieiunec:quia mirabilitercaniciem

adolefens vtatur hocauro debecphJeubothomifarc. Senex

fi

a(j

^n

cerebrumj& omnia alta membra pnncipalia.

Dc auro potabili ex fl oribus cordialibus*

Eftinauerarrius,nil vltra
:

Cap.ty/

dcauro potabili fcri* bere Sed verusarnor,queergaoes ftudiofos habemus*quos famus efIeauidos,mehorac vtifiora Iegedi q$ haclenus fcripta ffntJdeoqj ne lcngis verborum anfradibus , eoru aures tencrrimas obtundamus : ipfum veru aurum potabiIeedocebimus,quod quide nullus vn# qua philofbphoru.quantumuis peritus, un* probare pottftjdicendo q? vllo mo fic contrariu nacure human,quia poceft dari homini in f uperexcefa &maxima egricudine* Ec maximc approbaturab Arnoldo de vilJa noua: &a ditfto Marfilio ficino. Et licet non magnis egeatexpenfis:no camenideoftoccidendumeft.EE
hocfitita.Recipebugloflam cufloribusradice,herba;cVomni fub*
ftancia

m dieclaro dum tamen prsecedentinocftentiilafueritpluuia

:

Luna ipfa crefcenteSn

bono afpeftu

Iouis

& veneris,coteraturcu om

ni fubftancia:& digeratunn fimo equino per dies ofto.Poftea diftil letur per tres aut q.iatuor vices,fcmper difhllata maceriam fuper feces

fuas fundcndo.Pofteadigeraturiteruin balneo Msriaepcrdies qua tuor ve! quinq?. Pari modo capias quo<$ boragine cu omni fubfta tia tempore 67 lunationibus ficutdcbugIoiIa eft dicftu, ferrpcr feces
r

ipfas puluerifando poftdiff ilhtionil

& materiam diftillatam

fa^a

fandedo.Et identidefiatdecelidonia&melifla.Ecquu ab ora nibus habueris aqua diftilia tajforma &modopredictis:mifccutur fimul per partes equaIes,&ponantur in vicru cu coHo Iogo:ipf um ft ftendo ad fblem.Ec hgaqua? optimcreferuetur, donec voiueris eifde vtuQuu volueris ergo facere auru potabferec/pedeaquis pte dicftis mfimulmixtis Iibra vnam,ponanturin vas terreu,ab intus vitrcatu,
ipfas

& recipe lamina auri puri,non fophiftuati in pondere.f.xvi.vcl plus

autficuthabereporens.Sedquanto pIus,tancomelius, Ecprsedida. lamina calefiac ad igne:donec andefcat, poftea extinguatur n aquis
i

praediclis totiesjdonec quarta ipfarupars ficcofumpca

Et ita

fentit

MarfiLficKPoftea optariecoktg ^ nat in vicruoptime ciaufum.Dehmcaccipe margaricai^puIucnfataRt 9 ^iirj.fup quib fundancuraqua: vicae ex vino mbeo quacer diftillatc | # vi.ponatur in vitru benc claufum,& ponat in balneo marise p ho'

ras.:^.& quu fucric diftillacu,fcgregatfm quocp cuftodies*Et qua> docuq? volueris infirmo opitu/ari,qui a medicis fic morti adiudicat*

De auro potabili ex qum.effen .per fapiderri

Acdpies de aqua,in qua Iamina auri
vitse

XLII
ft.& de aqua

fuerit extincta .f,

cumargariris.$.i.&fimul rnifceantur,dando

omni vice egrocari

rir&fexhoriselapfis cotidemrtotidecg duodecim horis elapfw.Si au tem nimium cakfac^retegrotantcm,dabiturei cum Syrupo violatu*
i.poffc ctiam Capi de quinta eflencia ex vino

rubeo tali r vt fupra do* cuimus,vfq? ad.|.i.f$.in qua dcbct imponi aun puri foliati,non triti qui nta effencia virtute vel puluerifaci . $ 1 colore auri ad fe crahec

&

&

Ec haec folia auri ia remaneant cu quinta effent..Et quando infirmo

de aquis praediftis dederis: dehaceffentiaimpones tres vel quatuor gutcas. Vulc etiam Marfilius:qf> iicet lamina auri in aquis praduclis fitmultoties extinc1:a t nihilominus camendcberepoai in ipfis aur foiiaJdeo locolftorufoliomm auri,accipiesquintam effentiam qug iam vim ab auro fufcepir.Et ita habes veriflimu auru pocabile,quod cft melius &preciofius* cp fi expenderes millc ducatos in exquirendo vtilius &magis fumptuofum.Hfabetautem virtuteconfortandi cor omnes humores fuperuacuos confumjt optimu fanguine generat

&

Sc:omnemaluc^peiIiCfiuuentuteconferuatmirabiIiter:vrinaprouo^
cat
1

morbnm caducum curat&maniacos, leprofos etiam nutrit. Sed

Arnoidus,propter venenofas fubftantias,qu iti eius co

cmiejne aurum alchfmiftrarum immifceas:quia magis noccret cp pro

deffet, vt ait

pofitionem ingrediuncur, De auro potabili ex quin .cffen.per Iapide Cap.tS* 1 vis facere auru potabik alio modo, Reci pe de quinta efc
fentia diftillataper

predi&u lapide philofophown qua

imponatur folia auri,&ita foluaturin dicta quin.effen; ita q? ex auro fiac quoddam liquidu potabile. Ec beceft rmrabilis operationis ad vita fuftetanda ,& oes morbos cxpellendos.cx: ad homine femimortuii refoailandu>&ad pnftina fa nitate reducendu,&eo perfecftibr erit,fi impofueris duas panes de q. e.mellis,ita extracla vt fupra docuimus rPonatur in vitru circuIatorii ita cb de aqua vite prcdi&a fit libra vna,& de q. e. mellis.|. x. foliorii auri.$.iii>ipfum circulatoriu optime claudedo in parte fnperiori , lutetur cu cera tali r vt fupra docuimus.Deinde ponat in bal Mar. per quatuor aut quincp me(es>quia quato plus circulatur,taco melior ef ficiturfubftatia,& tato etiam plus ipfum auru fo!uitur,& cu materiafc

&

alia

incorporatur* Si vero nonpoflishaberefoliaauri,accipiestres

aut quatuor ducatos,& malleabis fubtiliffime,Gcut fit ab aurifabri

Variae vise arTinandi Solcm

& Qm enta

quando volunt deaurarc , fed tamcn nihil cft melius cp folfa auri ff poffunc habcri dcbono auro ducatorum.Si vero ncn,&q? etia nol* les aurum ica malleare.hoc modo poteris ipfum in puluercm redige* de auro meliori quod habere poteris, vel accipe aurum flo fnodus "ejRccipe aurum ^norum,afFinecur &cementetur ita,Rccipeauri partem vnam,anthi
,

affinan

monr P artS duas,parum de tartaro,fundatur infimul in tigilb, do

i

ncc toca materia fithquida.Pofteafundatur in fuforium tale, di d Ce mentuv Et femper agtetur dcinde n nas modicu lnfrigefcere, cV
,.

muenics ipfurn auru in acie fufarrjj&fug hoceftipfum anthimoniumfeparatu. Ec hic cft optimus modus affi nandi aurum,Eccu fucnnt

om ma infr/gidaca.ru mpa^
ttirinacieaurum ipfum ab
alia materia ,

&

(i

rio n fuerit

fatis

affmaturn,icerum curri

Alius

anthimonio furidafj f1CLlt pnma viccPotcris

affinarc

&

fiac

etia

modus

Sokm pcr talcceme

j

aftinart tuiriRecipe vitrioli romani

di Sole. ve j (q CO c i us ca e fa ls nitii p rubificatijfalfs amoniacijvi

ridiscris^ol.armeni^puluerislaterurn cocTihl Tbe^aduftol |.i Qmnia hcrc opcimcpulucrifencur,c\ fiat pafta cu vrina humana,

ftratum i n quodam ti^lIo,ica vt in fundo cius fit ftratudcd,cl:a pafta,&aliud ftfatum defuperde florems ,&iterum
i

& fiadtratum fuo

ftratum depafta,&aliud de florcnis;fem cr ,ta proccdcndo : donec P tocumaurumimpofueris^infuprcmitatetiailhfiatftratildepafta iupra quo hat ahud dc calce viua.Et fcico.q? nullus florenus debec at tingereahum.fctquu offlnia fuerint ita impofita, fiat fuper tioill um coopcrculum;quod mcdio habea t foramcn cS acu faclum f&op* timcclaudaturngillu^^ at igms de carbonibus,,n longitudinepalma? vnius remotus vndiq; a cigillo;per hora incegra.QuaeIapfa;fiatignis paru propinquior j>

Varia cementa,& modtts pMuerifandi Solcm*

ilfarii

XLin

horam,qua quidcm cffluxa ltcrum paru appropinqueturper ^liam horam vt ipfum tigillu attingat Vltimo vero fiat alius ignis
r

fuper tigillum,vndicp ipfum attingens,&duretquocp per horam in

tegram*

Hora vcro vltima preterlapfa t finas frigefcere tigillurrij&ip^

fnm fragendojinuenies aurumdepttratum vfcp ad exrremu punchl

ybi nihil remanfitcjj materia puriffima^Et itA poteris affinareaurum vfcg ad viginciquacuorgradus fiuecharatosPoteft etiam cementari Ahus per cementum regaie viginriquacuor horis t recipiendo falis commu* modus
nis prseparati partes
fiat

duas

& pulueris laterum cocfhlium partem vna, affinan

g ceme>
mbci&um&wfriiubli wm

pafta,&incorporetur cum vrina humana*Vel fi velis,poteris etia df f |e

affinarc Solem pcrtalecemetUjReapefalis communis bene praepara

tu|.ipulueris lacerumcoc?tiliu\f.f$,vitreoli

mati.$vi.puliieri{entur omnia fubtiliffime,fiat pafta cu vrina huma

na.Poftea facftratum (uper ftratum^ficut mprimo cemencoeftenar*

ratum.Deinde fundacur aurum,& fupcrinfundatur felis amoniaci^

i.mercurrj fublimati^i$,ponancur paulatim in tigillum, vbi eft au*

rumfufum.Efteciamaliudcementumrquodfithocmodo. Rccipe
falis

Aliudl^

amoniaci|*uviridis eris.l.nvitreolibenccalcinati.^vufiat pul* ccrnettf*

uis ficcusycum quo fiat ftratum fuper ftratum,&hoc vltimo

modo*

quando affinas aurunudequatuorpartibus vnius florenijnon rema nebunt nifi tres partes^Si autem cupis Solcm vel lunam ab anthimo nio fepararc &affinaretaddatur parurrr detartaro, &ipfumanthimo nium non poteritactingere Solem vel LunamJLunaautemtunede modus
bec admifceri

cum Venere. Eft autem modus faried i puluere cx ipfo

Solern^

Sole talis.Rccipiaturducati vel florenipraeparatifupradi&ismodis pulueri ponantur ad ignem,doneccandefcantfdeinde malleencur f quantu fandi poteris fubciliffime,ficutfit addeaurandu,pofteafdrtdantur fruftu* minimas bra<$eas,&pro vnaparteauri, addes mercurij par* latim tes fcxlimponantur ita fimul ad ignemj&calcfiant * donec videas ip<* fum mercurium fumeicere,&aurum fit in alio tigillo:& calefiat? pari rnodo,ficuc fo fti de mercurio,deinde fundatur fuper mercuriura fu inefcecem:&cum bacillo tamdiu agicetundonec cotum fucrit fufum*

&

deinde icerum cocutiaturi donec frigefcat. Poft hoc ponatur fimul in corium albumjficut fit apud aurifabros,& optime ligetur:et exprima tur:vt totus mercurius egrediatur ex ipfo corio . Rciiquum vero po*
natur intigilload ignem

donccmercurius fumet deindeponatur fupermarmorZ&fepiustcraturJterumcjin tigilIumittatur*donec

:

Modfis pfilucrifandi

Solerrf*

Iumus cx mercurio cgrcdiatur,deinde iteru teratur Et hoc fiat fta fo

pius tercndo&calcfaciendo,donccomnis
in

fumus inmcrcuria

ceflct#

&aurum in puluercmfubnhffimumfitrcdacftum^Dcindeponatur
furnum calcinationislfacicndo flammam ignis cum ligno ficco,ce noncum carbonibus.Et hicignis durct quatuor vd quincp horis,et itacalcinctur,donecvidcris Solem a mcrcurio depuratum & mundf ficatum,& tunchabcbis aurum tuum optimcpreparatum.

Lauctur dcindc aurum duabus aut tribus vicib* cum aqua vitx,&bene fimul mifccaturcu culmo pcnnaeintegrotdeinde colabis aquam vitae,fuper infundcndo recente,ethocfiat tribus aut quatuor
vicibus.Deindeexiccabis ipfum

Sokm fuperpar*

uum ignem prunarir.Pofteaimponatur in circula

torium fupra pofitu cu ipfa quinta cflentia vmu d* pul* Aliuseftmoduspulucri&ndiSoIem.Facfieriin cnfan# ftrumcntudccuprovclferro mformacucurbitact
ali*

mo

diSolc hocmodo.

QuoBiodofiataarumpoubilccummcllc

XLIU

Et habcat collum ftncT:um:habetem in orificio crucem cjcfilo fcrrco fac2am>in amplitudiiic viiius formse ducati vel florcnwca q? no pof*
fecadereintro.Ecoporcec q> ducatus vcl florenus accingat onficium cucurbitseab omni parccHoccrgo inftrumcntum calefiat*& in fun*

do ipfms fiac ftratum de plumbo IiquidojinfpiflTicudine vnius dioi tL fuper quo fiacaliud dc carcaro*Ec itafcmpcr facies,doneccucurhita
fit plcna.Poftca

fuperimponacur ducatus vel florcnusj&ponatur (a pcr crucem ; locando ln furnum talem*

Ita q>

plumbufit femper liquidum.Et quando aurumfueric aliqu* hoc modo fict obedicns ad tifper in vno latere/upcr aliud vercacur,ec
reucrberatio*

furno fcciendS puluerem SoIaremPoftca calcinecurm

faccredequatuor autqum nis,vt iam dicftu eftEthoc modo poteris cyflorenisalijfcjmonecis argenceis.

Deauropocabilicummellc
Ecipe
falis

Capuc

19.

gemebene praeparati:mellis opd'mi:a fauo abf

cpigneexcraclii.vcfupradiximusjaquasvicserec^ificatga^ najpartes^equalcs^diftillencuromniafimulpertres yices*

Poftea accipe de hac maceriadiftiliatalibra ynajfolioru aurt finiflimi

De aixro potabili cpifcopi cumfdam [TrcuereS.

cjuantum volucris,& pone in cucurbicam,ipfam poncndo fupcr cU iieres Poftea addc reubarbari elcdri ,ligni alocs bcnc triti,reupontici #
.

oflis decordecerui,mufci Alexandrinireccnfcis,ambrsebonae,ana.$a

omnia fimul mifceantur , & o&odiebus elapfis diftillaper filtru,& habebisoptimum aurum potabiIe,admulcasegntudines conduces &corpus humanum mirabiliter reftaurans,

De auro potabili cx folo auro cV aqua

vitae.

Caput

$o.

Accipe auri fimiftirnM.iin.malketur fubtiliffi

ir c,& fcindaturin bra&eas minutiflimas ,pO ftea accipe n ercurrj abluti.|.i.ft.fiat amalgama
1

poftca ponatur fup

de fulpburc viuo, bene infimul teratur t mdeponancurin tigillo fupcrcarbones , &fi' ms ibidcm, doncctotufulphur fuent eombuftu pofteaponacurin pone cigilio ad ignem , donecipfum ti' cinericium.Ec iceru deinde amoue tigillii,cx: inuenics Solem in pulucrc gil lu rubefcat. Poft hoc

&

marmor addcndo totidc

,

dc

fubciliftimu,coloriscroceicalcmacu
eric

Poftearx>nacurinfurnurcucr/

opcime prxparacu.Lauecurdemdc cu aqua beran6is,&auru cuu vicsefimpliciAcxiccetur. Ecdehocpuluerecapias quancu volueris,

fuperfundacur deaqua vicf. re&ificaca cotidem,vc vltraaurucrnincat circulacoriu ,cVponaC tribus vel quatuor digitistMictacur deindc inbalneoMari^cufuislapillisinmedietateponderis auri ,&circu

lecur,vcdecec,&ipfum aumliqucfcec, cVrcfoiuecur inaquam colons citrini vel crocei,vt eciam cingaccapilloshumanos . Ee ica habes*ctia

vcrum aurum pocabile*

De
Nus
ris

auro potabili cuiufdlm Treuercn

fis

epifcopi*

Cap.

$1

infignisEpifcopusTreuerenfis fariebat aurupocabiie hoc modo. Quando diftillauc*

in fundo diftilJacorrj iplam aquam vica?, ipfum flegmaiicucmateria cenax re(edcrit,acci

&

pe aquam

vicae

duabus viab*

in balneo

marig

diftil laca:f

undcndo fuperhanc maceria riigra:

du fueric infrigidaca,& lta per diem & nocftc remaneat.Pofiea ab hac

materiaaquavit^iteruabftrahatpcrdiftillaaonelenco igne, doncc

De auro pota.cpifcopi caiufdam Trcuercnfii

XLV

3 matcriam ipfam perueneris,&fiat tepida,fi volucris vriru rcferua rc lnccgrum. Deinde fundacur aqua fontis fupcr ipfam matcriani ni
gra,inalcicudinc fex digitoru,etita pertres autquacuor dies quiefcat

Poft hoclauabis ipfam cum alia aqua fontis , &inuenies fubftantil fiue materiam rn fundorficut fi cffct arena,& cft ipfa tcrra,quam leto igne exiccabis Quum au tcm fuerit ficca:fundatur fuper ca de aqua vi tx recl ificata in al titudi nc quatuor digitoru,& finas ica pcrmanere in balneo Mariceper horas vigintiquacuor ,cIaudendo onficium vitri cu alio vkro,&Iucando cu#cera taii,vc fupradiflum effcPbft hocipfir aqua vitas iceru abftirahatur;& hoc facics fepius.Quia quanto fepius fuperfuderis , &icerumper diftillationem abftraxeris,tanto melius Ec quando ipfa cerra f icnt exiccaca,ponacur cucurbita ad arcnam,fc# peliendo lpfam cucurbitam in ca vfcp ad colIum,& abftrahatur igne forti totiesjdonecnullum fumum inalembicoconfpexeris,nonamo uendo ipfurn receptacuIum.Qu ia oportct q> aqua vitse fpiritus (i uc fumus llle fimul immifceantur,& ita habebis duo elementa , fcili> cct ignem, aerem.Poft hoc acdpiatur terra,& optime fupcr rnarmo rc teratur ponacur in cucurbitam , fuperinfundendo de aqua vitg
,

&

& &

rec*tificata:in altitudinc

trium aut quatuor digitoru:&impone in bal

ncu Mariaepcr diem

& nocT"em,donec loluacur. Et quu fucrit folu#

ta,frigefiac,dcinde abftrahacur iccrum,&cxiccetur lpfa tcrra ad Sole>

quae cu exiccaca fuerit,dcbet poni in crucibulum, Jutando i pfum op> timc culuto fapicntise, &calcinctur in furno reuerberacionistper ho#
quatuor.DdndcfrigcfiaCj&itcrum fuper marmor ceracur , &in cucurbitam ponacur,fupcrinfundendo deaqua vic3ered:ificata,&po naturin balncu Manaeadfolucndum * Dcindeiterum abftrahatur
ras

aqua vita?,& cerra iterum calcinetur per horas quatuor,dum fuerit fic ca* Vcl ctiam poceft ica comburi,vtcandefcat: deindeiterum foluatur* inbaIncoMarice:cum aqua vitc.Ec toties folues &calcinabistdonec

np potcris vltra caldnarevd foluertf&hocficcommuniterin feptem

vidbus: dum magifter rccfleopcrctur.Dum aute volucfs cognofce
rc,quandoipfacerra non fbluicur vlterius: acdpiacur parum de ea ter>

ra:& exiccetur ad aerem:& de aqua fua fuperinfundc tres

vel quatuor

gutcas,fi foiuicur,fignum efbipfam adhuc non efle facis preparacam*

ldeocp oportct ipfam itcrum folucrein balnco Marie: dcmde caldnal rc:doncc vcrum poccris habcre indiaum,ipfam non pofleplus fbluiV

Vlomo ycro debct exiceari:& calcmari:& frigcfieri : & tunc cft pro fe

H|

De aOropotabili cpifcopi cuiufdam Treueren,

fola,8c ignis

& aerab ipfa funtfeparata.Deinde fiimStur omrcs

,

ilfat

aquseCcu quibus foluift i terram praedi(ftam:debcntponi infimul irt cucurbitartitvna cum ipfr terra,ponedo fimul in baJneo maria?,&ad

dendo de ipfa quinta cflentia cVabftrahatur vfq? ad medietatcm cu igne lenco.&anceponacur aliud recepcorium. Deinde ignis augtnete
tur,doncc omnis humor&materia fleginaticaab ipfafeparet. fad:o,magis crcfcatignis ad cxpellendu ipfos fpiritus , doncc videris paruas puftulas in alerabico apparentes penitus tranfr)fle,deindeite#

Quo

rum ralcinetur,&foIuatur,ficut fupcrius

fecifti.

Et hoc debcc ficri fo

ptics,& tories femper terra foJuacur,& calcinetur,Deinde tcratur iteru ponatur in pellicanum ad cir<ulandu incineribus t fuper marrnor,

&

foJuendurh per dies od:o,ec videbis materiam ipfam coagulari.Si ^ero non habcres pelhcanu,debet poni in talc circulacoriurm

&

Quuc^ vidcrismateriam cfTe ka coagulatajdebetj

icerum
folui in balnco

Marie,& deinde icerit coa

gulecur in cincribus.Ec hocfiat toties,cloncc exearj tnaceriaficutoleu.et eft ipfaquinc.eflenc. Si vero

tio haberes pelhcanu vel circulatonu: accipiancur
|

-duscxucurbux vnius magnitudinisialccram fug alcera irnponendo quum fuerincin orificioam; baeqjopcitrc policeecadxquaca?. ln quibus im>

ponacur i pfa cerra cateinaca,&cantunde admi fcva* <tur de aqua ipfius,donec ad fpiflltudinc finapis rcducacur,& f.accan# naleferreuminarcuicuconiun&ionis ipfarum cucurbitan?rn>iplas lucando ci rca cannale cum cera tali, vc fupradi ctum cft, ec ita fit quafi
alembicus cecus hoc modo*

Donde ponatur ad circulandum in baJnco Ma<

fia^PofteadiftilleturperalembicuciTm ignebo no:donec materia ficca inftido remaneat,ct aqua
quabipfaeftdiftillata,refcmecur.

Deinde

fu;

Etde mirabifi tius virtutev

XLVf

pcrinfundaturaliaaqua:quam in primarirmlatfoneabea co!afti,fi* pcripfam macerianncirculecur per dies ocT:o:iccru diftiftillecur,8< hoe deo&o inoclodies femperfacies : donecaquaeonmes imbibancur Echoc fadto:omnes aqusc colligentur in vnum vasrec fuperfundatur
deaquavicae recftif caca^ec ipfa materia caldnccur prius per hotas qua* tuor in furi io reuerberacionigjdonec fiat candida: fem per ipfam poti derando prii-s:vt fcias,quancum augmencecur:Quo facfto:ipfam ruf

pon?s:fuperimponendo akmbi cum cccum,ipfaslutando:vt fupra.Dcinde mictacuradcirculandurn aliquarl in balneo permenfes duos:vel vlcra.fecundum q? quanticas maceriae do eftcj indiget, Deindequum depofuens alembieum cecum,inuenics ipfam trma. materiam in fnndo circulatorrj tranflucencem ec daram : ficut eft Cri* ftallusaliqua^nmagnicudinequarundam margancaru , eteftipfa Vera quinta effcncia .Si ergo cum ca volueris facere aurum pocabik iuftumec verumjhabeas foliorum auri finiffimu^i.qucdebent im* mifcen cum quintc;cffenaa?*|.i,f5&fuperfundacur demelioriaqua vicae compofica , quam habere poccris in quancicate hbraru duaru (emis^Poces eciam addere duodecim partes de quincanieliis effentiaZ cunc vicrum debecopcime lucari,cVdebet poni in bafneo Marie,et vnionem ipfius auri &quinc$ videbis mirabilem operarionem ,
fus
in drculatorium

cum aquis fuis

&

&

&

effentiae,quia fempcr fimul afcendcnc cVdefcendcntjdonec ambo coti

oleum fpiiTum,ficuteft fanguis humanus.Quumcjj vi deris hocoleum itaeffecoagulatum,finas infrigidan vitrum,deinde cellario,et ibidcm defemccipfo fblue claudaturoptime cVponatur coagulccur modo pradtdo : foiuacur toties, turf Deiride lcerum
uercantur in
r

&

vt non

poilic ampiius coagulari

ecia

de maximo igne.Tunclcias

ip*

(am maceriameflcfacisparatam.HocergooIeumeftopcimamed^ ana in omnibus grauibus egricudimbus.Eft quoq? preferuatiuum Dofis hominum fanorum a morbis Caue ergo , nedecur fano vel mor* ^ Ul^ aa
bido,
nifi ipfa neceffitas

cxigauitaq? in tribus menfibus dabis

fepius dares
,
,

iai>

rf

tem

tres

guttas
*

quia

(i

ipfa

anima ex eo tantum de*

,

:a*

lcctarerur

& tantum gauderet

^m^

q> eciam ab ipfo corpore poffec fe*

cedere :

Quum vcro dederis alicui in aeftate

lnhyeme vero cum

tispura.

dabitur cum aqua fon iure caponis, vel cum vmo. Si au*

tcm

velisfacerclapillos fiue

CnftaIlumbrcuionmodo,difhlkcus

De auro pota.cum vino Graecojvelfpeeicbus aromai

flcgma quod rcmanfit,quando prima vice aquam diftillafti Pona#
fi cur incucurbitam.diftillando per arcna,donce nigra matcria tenuis

fpiffum n fundo remaneat,quae dcbet reponi cut vinum groflum in ali^mciicurbitamriterum flegma fuperinfandedo cVdiftillandoi illam t ficut prima vicx,cV iterum ita fiat , vt poffis extraherc materiam quse dcbet imponi in ealdare,cV ibidem permancat, doncc iterum it%
i

&

tenucm fubftanriam vertatur:ficutfuit in prindpio,Accipiatur dein# de cVreponatur in cellario,ipfum vas optimccoopenedo,vt nihil im
puripoflit incidertfcVibidem infrigideturper fpaciu vnius mefisrvcl paulo pl us.Quar quu permanlerit ita in cellario per praediclum fpaei

fuperfundatur de a qua fontis clarajcV manu fimul mi fceantur> cVcoletur in vrceu vitreatu,cV inuenies paruos lapillos traflu

um tcm poris

centes ficut Criftallus, cV eft ipfa vera terra,quardebet teri,cV admifce # ri auro,quod cft in circulatorio, aim ipfa quintaeffentia vini cV mcf
fiat oleUf fblutionem aun. Reliquu vero extrahatur cft.Ethocmodo ctiamhabebis optimum au# vt fupra monftratum

lis,cV videbis

&

rumpotabile.

De auro pota.cu vino greco vcl fimili*

bus cVfpeciebus
aromaticis.

Cap* $*

Ecipe de vino meliori quod habere poteris , fiV cutcft maluaticu,baftardum t vel Romanu,Cor ficumjGrecu^aut Hifpanum,diftilletur per ale>
bicu,donec poflitrc&ificari , vt fupra dicflu eft de aqua vitae.Et cum bonam quantitatemha*

de hoc vino diftilIato,iterum diftilBbis fcx vel feptem vicibus. Poftea ponatur ad circulandum in pellicanot ipfum implendo pro tertia parte,vel fere ad medium.Demdc dauda tur forame pellicani cu pafta facla ex albumine ouorut cV farina opti ma:cVponatur in balneo Manae lenti ignis,per dies quadraginta:vel plus.Deinde fi guftandofenfcris aliquam dulccdinecu odoreexcellc
bueris
ti:fatis

circulatum tffeputato.Si vero non,debes iteru ponere inpelli

canu donccad id gueniat. Et quu fuerit ita: ponatur in vitru optimc claufum.Ethaeceftipfa quintaeflenvini,quedebetfumi locoomni

um medicinaru:et d ebetdari egrotati tepore matutino.Dofis cius eft

de.$.rj.vfc|J ad.$.irj.f$m q?

egntudoeft intefa vfrcmifla.Si vero vdis

admifcere fpecies aromaticas,potenscaperenucis mufcate^cinamomi

gariofiloi^,zedoarie:galaga?,zinzibens a]bi;granorum paradifi .!

De auro potabili cccHentf*

XLVlt

pu1uerifentur,&ponanttirinlibra vnaaqua?predicT:.f.rj. haru fpe#

cierum, &ponatur in vitru cum collo longo:bcne daufo fuper cine> res,perhoras.:4*vitrum tribus autquatuorvicibus agitando*
Pofteacoletur
pe.r

pannu line r"

i

um, ipfas feces fegregado.al ia

vero maceria debecdiftillari to tiesjdonecnon potericvlcradi ftillari.D^tnde debcc circulari;
vtfupra,

& habei quintam effenciam & verum aurum po

ica

'

tabile

Cap, ft* VntquidiftilJat&abftrahuntaquam vitsea

i

De alio auro potabil

excellenti

mehon vinoquod haberepoflunt,ita q> ma*

teria

flegmaticainfundoremaneat. Idcoq? nc

in hocfallaris. Pnmodiftillabis

media parteV

media pars cft ficut aqua fontis clara , dc quo nondcbes mirari,& haec iterum debetdt ftillan Iento ignet deinde reponat iegregarim Macenam vero denfam $ qu in fundo remafic, facias buliri ad igne> doneccxiccecur.Poceris etiam cxhocexcrahereokum nigru,denfum, fpiffum:quod eft calidu,& hoc etia debet optime cuftodirijdeinde calcinabis ipfam maceriam mgra in furno reuerbcrationis,ec pro vna
al ia
*:

&

&

donecfoluatur.Poftea diftilletur pcr fiItru,abiciendo feces,diftil;an*

do lceru aquaj&cakinando per dies quatuoraut quincp.Quo facTto,

inucnies terram alba. Vide ergo vt caute operens hoc;vt poflis habe*

rebona parce de ipfa terra:

& pocens dealbare & mudificare g calidi*

& m fe qualitacem aqueam (quod eft ipfum riegma) & cenea

taceignisj&g humiditateaquc> Etitapotes intelligere,ipfam aquf nil valerecg admundificandu,ideoq? nullum debet haberefpintu* Verum quidem cft.in ipfaaqua vitae efleignem fpiritu, fed habet
t

quodeft

ipfum impedlmentum perfeclionis.Et ideo debet difhllarifexautfe 9 ptem vicib jvt bene reclificctur,Deinde debet drculari in quincffen*

Confe&ioaquae vitae q^dufcj fruclus;

Et C haec aqua vitae,hoc eft fpiritus

& ignis,non haberet natura jpft

us quinte elTentiae de terra prasdicfa non poflet afcendere,ficut eft opi nio Hermeus,necfpiritus &ignis in terram fixan, Eft aute hc aqua vitaequintascflentise, Habeascucurbitacurn alcmbico roftrato &im ponequatuor librasdeaqua vitasr*&ificata,DeindeIutabis optimc

ipfum alcmbicum,cum tali pafta,vtiam fepius

eft didu,

&impona>

turin fomacead diftillandum,ita vt decet.Cuius forma eft haec*

Aqua alite diftillata recipiatur in receptonurn,dum fit benc clarifica

taJndeextinguafjgnis:& referua aqua in vitro oprime claufo, vt nul lus aer ingrediatur^quia nihil ahud eft cp fpintus JEt hoc fac trib* vi

cibVemg aliquid finendo in fundo diftiIIatorrj

vt fcias fecure, nihil

aliud efle cp fpiritu bene redifitatu.Hocita diftillabis quater,&ha> bebis aquaodoris fuauiflimi operatioifcp mirabiliflim^Quiafi ve*

nenuautfumus quida peftiferincorpus intra(Iet,miruimmoduper hocab ipfb feparabit,&antecp ter diftiUaueriSjodoremirificurxipi* es,&hecaqua foluitSoIeet oes gemas. Ad fadura vero hui* auri po
tabilis alig accipjunt foj/a auri purifiirni,trita fuper

marmor cu mell

De auro pota.tu gcmrais,vt adipiFcatur natura q.e,

XLVIII

tfonec vidcantur efleredacla in aquam^vel qp appareacfacfs eflefub' tilia ad fcnbedum 4 Poftca lauctur in vafc mudo cum pura aqua fon*

tis:qusedebccefle cepida,poftea finas Jtainfundurcfidere,pofteapo

aquam vite,vel in qui&tam cflcn icam,& habebis opcimu ati? nacur rum potabile.Poceftetiam pont in aquam mellis:velin aquam azuc
caro diftillatam.Et hoc aurum potabile mirabiliter coilic omnes egri

tudines:praecipuc lepram.

8j^^\ g ^W^
'

"j

Deauropotab.cugernmis. Capuc H* I autem volucris faccre aurum pocabile cu gena

mis,frilkec cum fmarag&s,Iapmris:rubinis,gra
natis,iaani;is jvel

ctiam

cum margancis,oportce
lapidc

omncsgcmmas fubuliffimeccresefuper

marmorcu, cV de puluere illorurh lapidum pof circulctur pcr all ncs in praedidam aqua vice

&

quodcempusinpcllicano^pofteadiftilkcunBt

hcc aqua foluic onmia:&afccndit,quemadmodufi volarccSi quoqp facis afccnderc fuper aurum, vltra nuncp afeendetEc hoc eft fecrecifli* mum in natura. Tranilendo vero ad fpfam terram albam praedi&a, vc poflimus eam facere afcendere,vc adipifcatur nacuram quintse cffen tiae,ad folucndum Solem vel Lunam,Aceipiatur ergo deipfa mate# ria alba de Sole vel Luna an parces aequales, &tancundem depo' dere praedi dte aquse vit^8>C quando aurum erit foIutum r ponacur in cucurbitam non nimis altam,quia non poflet in alriori afccndere, & fac ipfam per alembicum afcendere:& cum afcenderic,operabcris vlt

&

tra vc dececSi vero

non poflis habere cucurbicamad hoc accommod datamhabeas vnam rccorcam f calereu

Vfus

& rrufius huius mcdidnse:

Eft ctiam fciendum,q> quando aquavita* cft defecata &reificara,& peruenerit in quintam eflentiacum cxforefraganafTimo, fcias ipfam
habere propriam terram ab ea veniente,quaeperucnit inaqua,&afce dit,quafi volando per naturaaquse,quam fecum facitafcendere.Sl

crgo praedicfla intelligis,potens

la,&fi
nis

fecere aqua

ad fbluendu omnia metal

hoc no intelligis,nihil facerepoteris,quia fn hocconfiftit om modus foIuenduMedicina vero quae debetdari homini poft pro
,

ie<fKonem,accipies in quantitate vnius grani ordeacei

&ponatur in

Ad le>
pram
,.

poculum argcnteumcum vino albo vel cum aqua pura, ipfam forri tercaleraciendo fuper ignem donec foluatur* Poftea ab igne mouea* tur,&cum codeari argenteo agiteturjdonec frigefec Detur leprofb ftomacho ieiuno poft mediam no<fte\ Poteft eriam dari omni egro#
to in quacuncp infirmitate
fit,et fi

in mala valitudine iacueritduob*

mcnfibusjfanabitur in duobus diebus.Si vero homo eft fanus,om# ni anno ter accipiat hanc medicinam.Hincdicit Arnoldus de villa no>

Henricu duce Verona* ex precibus patris fui t regis Ara' gonum,qui tribus menfibus leprofus fuit: in tnbus diebus con* ualuit,Aic etiam fevfum fuiflehacmedicma in fenecftuce fua:& quart
ua,fe curafle

&

docuncp habebatcaloreex defedu naturr veletiam ex aliacaufa ,ip# fam medicinam cu frigiditate temperafl&Si Vero habebat frigus, me^ d lcma moderabatur hoc ex fua calidi tate, Et fal tem duabus vicibus in anno.hocvtebatur:fciIicetvna vice seftate:&alia vicaein hyeme, Orca hoc notabis mirabile quiddam. Si hsec medicina detur egro* to,qui de voluntate dei debeat mori,nuIIumeftremedium adhiben* di aliquam medicina.Sed poftcp fuerit mortuus:habet oculos aper* tos,&colorem naturalem,ac fi vmeret videtur mortuus quodam* modo fpiricu fubito eflcraptus. Ipfi quocp crines talis hominis* barba,& vngues femper crefcunt,quia fanguis qui eft in corpore, no poteft putrefieri,propter calorem naturalem f qui per medicinam eft

&

&

fuftentatus-

De auro potabili ad paralifim,

Caput

55.

Dc attropotabili gid paralifim*

Ic

XUX

*urum valde predolum ad omnepajalifim*

hocrhodo. Soluatur auru purum in quantita/ &.$Mi).m aquafortuDeinde habeas aquifor*

tig diftillatam toties,vt dulceka^in

qua dicTufn aurum debetlauari:&quum fueritinpulueri redadu ponatur in aquam vitaefimplice> qua* ter diftillacam* Deinde redpe pulueris boracis

|4f|.diflbluatur pari modo in aqua vit^Cmpii^ paruum vitrum,& totum idcumaqua viteimpkn doRecipe etiam camphore^i* &diffoluatur eciam hoc modo prae# diclo. Vltimo vero cape zuccari candidatufcijtet debet etiam hocmo doinaquavitefol duTolui* Poftea
ri,imponcndo in

quumomniafue*
ritdsflbluta^recipe

qtuorillas aquas,

m quibus

foluifti

materiaspredi&as
&diftilleturperci

nercsigneletototi

aquea (ubftantia ab alia

materia fepareturiin
tali

es vt omnis

fornace vt hic

Ethocfiattotics*

donec videas mate* teriaminfundo u>

Smilcm oleo*Dein'

de ponaturvitrum
cii ipfa

materia

locum humiduj&
verteturmateriain
fubftanriamcriftal

linajdeinde foluat

in aqua quatuor,

Variae cornpofitiones auri potabilis*

fubftantiarum diffoIutarum,ambraegnfae:mufci alexandrini recen# quurn voluens opiculari tis an.j-K&dehocfic quoddam oleum.Ec flores de boragine& faluiaan.M.i.lauendula?* tsroto:accipefdlia M.fj, ponacur in quarcam partem aquae vitc:& in hac permaneat pes

&

dies cres kitegros^Poftea difhUecur;ec in vicro bene daufo opcime cu ftodiacuriEcquum volueris dare egroco,accipe guctam vnaiolei pr^

dicfty&cencics tancum de aqua trium

ti

cum omnes

herbarum:& hocdabis pacic> difcrimine&prouidencia:quia haeceft medela, quae maximo

innrmicates

honunum occulcac, &eft thcfaurus occulcusom

Dealioauropocabilibono. Caput %6
Ecipe aquae vicaefimplicis.i.ij . boraris de peCra
S.ij.diflblue

mum philofophorum*
borace in dida aqua vica. Deindc

foluezuccari candidi.i.i, inaquse vitse.|.irj.(i

Solue eciam caphoras,i.i$.in aquae vicae.i.rj j$ # Vlcimo vero acapiatur folia aun puriflimi,qug
.

foluanturetia indicla aqua vite,& haequatuor

aqueviteponancurincucurbita.oppmeipfam claudedojCk ita per vnudiem requiefcat.Poftea fuperimpQnendoale bicum t diftilla vfcp ad medietacem . Poftea ponatur cucurbita in locum humidum,&quatuor illa?materiae in criftallum albiffimam
_.

&

& candidiffimam conuertcncur. Poftea folue in aqua ab hac

diftillaca

criftallc

haecfequecia.Ambraebonasmufcifini rececis f ana.$.i,mar oantarum optimarum.|*i.ponantur in balncum Mari2e,&fincom nia bene lucata,&in diebus cribus conuercetur in okum,quod qtu>

dem eft aurum pocabile,

Dealio auro potabili cu aqua forri. Ca* %yi Ccipe auruiii opcimumquod habercpoceris

quod folui debec in aqua forti, &demdeeua*

p oretur &abftra hatur aq ua per alembicu,non

tamedebetomnmo exiccan,cja effet ficut olcu f

1

Pofteafupeifundatur deaquamellis zqusdic enam diftillata per alembicu: vt ipfam maceri

-'

am tranfcedat quatuor digitis.Ponatur ad

di

gerendum quattuor dicbus ,&cocidemno&ibus

in balneoMari*t

Poftca aqua mellis iterumabftrahacperalenibicu:deindealiamaqu5

Modus extrahendi aquam

thfllk;

mellis irnponcs &digcres,vtfupra,&per omniafacks ficut in prfma vice fecifti ,& fcias q> remanec ficu t oleum cenue,cum ipfa aqua mellis

poftea

parum refideac.Deinde coties abftrahes aquam meHis, vt nul la falfcdo remaneac dc fubfta tia aque fortis, in quadiflblutu fiiit au
inlinguaperceperis:

rum,&quum per faporem mcllis amaritudine

habeas

aquam vitf.duodecies difhilatam

in quanuilumfit flegma

& ineafolucsauru,vtaquaaurum tranfcendacquatuordigitis,dein

debenelucetur diftillatorium,in quodimpofueris^cum Iuco forci,ec ponatur in balneum Mar.donec foIuacur.Poreft/ame hoc cicius fie#
in fimo equino,ec magis eft nacuralccp aliud,dum ponatur fixa toriumfiue pel!icanu,Deindeabftrahaturaqua vitaeab auroper ale> bicu,ica vt auru remaneac in fundo vitri,ficuc quodda oku,vel bucy
ri

. Quo quidepoteft vti quilibete* grotus in eleeT:uarf)s,velcu vino.Aquaaiit mellis : qusein prsedicfto

ru,& hoceftipfum aurupocabile

auro fundicur,fit hocmodo.Habeascucurbicam,in qua imponeip* fum mel,& quu mel afcenderk,aperias paru alembicu,& icerum ren>
debic fundum eucurbica*;& hoc facies coties,donee totu mel fueric diftillatuuPrima ergo aqua eft alba. Aliae vero poft prima func bonae ad caluiciem, quia Cu caput ex lpfis inungitur^pili crefcunt. Su nt ecia

bonas ad i pfum auru potabile,quia abftrahunt amaricudine cx ipfo*

Dealioauro

pocabili*

Capuk

58

Ecipe aurum puru foIiatum,tcracur cu fale c6* muni prseparaco,& quu fuent critu;icerum pa# rum defaleaddas,&bene fimul mifceantur,ec
calcinencur in furno reuerberationis per quat*

tuor aut quincp horas,faciendo bona flamma

ignis,deinde finatur frigefcere.Laueturpoftea

cu aqua dulci tepida.Poftea ponat in aqua fe*

quentem ad digerendum,per noue dies Poft hoc ipfa aqua abftraha digeratur,& iterii abftrahatur, tur ab auro,& lteru fuperfundatur) hoc fiat ita duabus auc tribus vicibus cum leto igne. Poftea fuper infundatur aq ua foncis pura,& iteru abftrahatur.Caue aute;ne nimi m (iccetur aurum;quia in folutione foret nimis afpcrum ; quafi
.

&

&

&

inobedies foIucioi.Aqua vero fupra nominatadebecficfieri.Recipe libras qtuor optimi mellis,&bulliat fug leto igne carbonu in capfia

ferrea;&fpuma femp tolIacur,fuginfundendo de aqua fontis in aln> tudineduoi^ digito^Deindeponatiteru ad igne,donec fpumefcat
I x

D eodem auro potabili*

cVitemm fpumam tolles,Poftea fundcs fuperipfuro melalbumma quatuor ouorumoptime concufTa cVdepurata.cVfinas modicu bulli
re,femper ipfam fpumam tolIendo,&quu bcne bullierit,perfilcru co

lecur.Pofthoc ponatur ipfum melcolatum ad /entum ignem t donec omnis aquofitas ab eo recedat:cVpoft hocab ipfo melle djftillecurT ce

hocquodde ipfo diftillaueris,iteru duabus vel tribus vicibus di&A* ktutj&quupoft diftillationem requieueric ocfto vel deccm dies,ha* bebis aquam parata : Quando aut ipfum flegmade vino velfecibus
abftraxeris:&: q? feces ipi infpiflentur ficut meI:ponacur in arena,(ii

perinfundendoaquam vitae vtemineat fuperfeces

f

cribus digicis, 8C

putrefiat per ocfto dies fub alembicoceco

tali.

Deinde iteru abftrahatur aqua vic per balneum

tnaria?Poftea fuperfunde depurifiimo flegmace
ocfto libras,6Y ponatin are// fexdecim aucdece nam frigidamperdies (ex,&crefcetlapilliin ipt

&

fa terra 7 qui

debent poftea/auari cu flcgmate,do

nec depurentur:deinde exiccecur paruo admodu

igne.Pofteafupcrinfundeeis aqua yfte^vcfupere

mineat tnbus digitis

& poft quatuor dics iteru

abftrahaturperbaLMar*& hoc fi actnb9 viob^. Vlcimo vero ponacur in arena cu valido igne , vt fpiritus expellacur. Vidcbis quoc^ oleu vemre,quod gmitte exire receptaculu : donec fumus cefletjcx: terra eric fatis cakinaca.llla autem a qua ficeft vtendii. Recipe terram cafcinata,fupcr quam fundede me/iori aqua vitc,qua poteris haberejdigeratur fub alembico ceco in balneo perdies quacu orJPofha iceru abftraheaqua vicasfenfim percoj a cura,ica vt no colo* retur de temuPoftea fupennfundatur aiia aqua v ita?,cV fiac vt prius* Et hoc toties facies donecaqua non colorecur vltra deterra . Demd* poneipfam aqua in baineum Mar.ui cerra.&abftrahaturleto ione, in fundo cucurbite lnuenies terra aibam afpera ,P cut eft fal,quf itsc coagulare vt pnus donec fatis afpera & fubtif ru potens foluere videatur 'Oku7olisfithocmodo4fo^ Oleum uatuor ducatosduodecu ' i Soli s aqua frigida,cx: couercecunn calce, qua cu duplici podere zuccari ca didi ceres:cx: mdelauabis cu aqua dujcidiftillaca,vczuccaruaba urc#

&

&

'

abftrahacur.Et

quu fuencexiccacu,vna parscalcis debec teri cu tnbug

addat deaqua vit&vc fiacpaik,qupo

pamb*

mafcicis prasparaci^cX

De auro potabili vofatilu

Ll

natur in vitrtrm,& acccn datur,& ipfbm vinum cu maftice ab auro fe ipfa calx in oleum vercetur, Hoc ergo parabitur per com b uftione, oleum depone fubciliffimeEc fi calx no fueric cota foluta, lauabis ea

&

iterum cu aqua dulci

& teres cu maftice,&facies pcr omnia vt firpra;

*;

Et fi habet quandam nigredine vel impuritatc

debec lauari cu aceto

diftillato.Eccjuu totu fucricconuerfurri in oleu , accipianmr partes

duaedeterra albaparatat&immiCeantur cu praedicfto oleo: vtfiat pa*

fta,parum addendo aquse vicas Deiride ponacur in aqua vitseprsepa ratam ad digerendu in balneo per vnu merifcmjvel vlcra, fecundu cj>
;

videris fotutioneSolis cito vcl tardcFit aut folutio Solis

hoc rnodo Solutiq

Rccipeauri puri boniT^mercurrj bene abluti &purgaci. f .irj fiat Solis. amalgama.Pofteamercurius fepareturab aurofupercinericiu j ficuc fitapud aurifabros j& aururerr.anet ficut quedam farina cicrina 4 Poft

hoc cape falis amoniad.~f$imponacur in aquam

vitse

cum auro

cai

cinatoj&ftecin balneo Mar.digercndo per fix dics.Poftca abftraha*

turomnis humiditas cu caloreignis pr.migradus,&cric paracu.De

inde capeaurUillud ftaparatum ^&imponein cucurbitam vitrearri mundam,imponendo alembicum cu roftro,&omnia opcime luten tur,fundefuper ipfam materia paru olei oliux,& diftillecur prm# cipio cu lenriffimo igne;Vltimo vcro *n validiffimo j ficut fic inaqtta forri.Quo ficT:ojaperi cucurbicam fi aliquid in ea remant r fiacper omniajVt fupra,& hoc facies.don ec m h il in vitro remaneac. Poftea ve ro abftraha t flegma per dtftillatione, haud fecus faeiedo , habcbis expercum inmultis; optimu oleu ad auru pocabilei&eft bonum

&

&

&

IDkauropotabili volatili. Capuc.*?. 7 Vrum pocabile \ olatile ad plurima coducens*

:?it

3cre poteris

hoc niodo. Recipe de vino meliori quod ha quantumcuncj volueris,ponatuf n vitru cucolio longo,&claudatur , ficut folct poftea putrcfiat ? icn cu fioiilo Hermccis,

&

&

ptimecuftodiatur,ne frigcfiacjctica pcrmittes

-;equicicere,donccacquirat fecejficut facit acetu t

& eft

cicrina jfmas
fi

tacp ftare lon^ius jdonec cota recedat,& habebic al

bas venasjficut
triu.m

hoc fic comuniter in fpa mcnfium.Deindeponacur in cucurbitam opcime claufarn ao cc diftilletur cu igne facfto ex ligno ficco,in aqua tepida,ficut fic in bal neo Mar.in cali fornace,vc hic depingicun
effnc flamrnulse ignis j&
3

I t

Forma fbrnacis diftillatorq.

DeauropotaMipreciofiffrmo

Llt

Pofthocacdpelibras duas huius materiaffdiftillatae, &imponeine$ quindecim foliaauripuriiTimii&buliiatin balneo marieduodccim horis conanuis,ec vitrum fit optime obftrufum cu fignatura Herme ignis tis,vt fupra didu eft Deindelentiflimo igne diftiJIetur $ et qf> non fitad hucin primo gradu^et hoc fa<So,quando tota materiaeftdi ftil lata;referuetur, et hoc appellatur auru potabile volacile* De al io auro potabili* Cap, &i 1
|

k etia aurum potabile hoe roodo.Recipe vinul

rubeu fpiflum;di ftilletur quater.Poftea recipe
detartaro cakinato:et fuperinfundatur;etputr
fiat

horis vigintiquatuon

Defnde ornnis hu*

miditas lentiflimo igneabftrabatur,et videbis

pnus erat alburryn nigre^ couerfum:quod iterum cakinabis;do _ dine efle

ipfum

tartarum,qc1

nec albefcat ficut nix;et iterufiat putrefad:io,ficut fupra ; et diftillabis

Forma ia didfctfet ita fepcies calcmabis:et fepties digeres, et fepcies quo Cdifti!Iabis,modoetformapraedi&is. Pofteaponaturin balneum Maria?;imponendo folia auri puriflimi adplacicum; iterum diftillan do:ec irerum fuperinfundendo:donec ipfa matena tota couertatur n o!eum;quod eftopumum aurum potabiIe;pro hominib* bonae ya
IetudiniSjipfos in famcaceconferuans,

Dealioauropotabilipreciofiffimo

Cap* 40

Vnt quidam recetiores philofophi:qui aurum potabile faci

unthocmoRecipedevinorubeo yelalboquantumvolue
ris s diftilletur

feptiespercincres^DeindecSgregaomnes feces diftiIla;colando ipfam aquam;donecm fpiffitudinem mellistran, feat;deinde fuperinfundes ipfum flegma ; et requiefcat ica tnbus die*

&

bus;ec cotidem noc*hbus;etomnes lapilli in fundum fecedenc. Hoq fe&oilauabis prcdictos lapilloscum rkgmate:donecpurifiant dein*
?

imponanturin cucurbitain:fuperimponendo alebicii balneum Manae per cres d2es,ec tocidemno cks cecum;et mictacur (uperinfundendo cfeaqua viteinaltitudinetrium digicorum.Poftea paulatim coleturme vinum fiac curbidum,ec ficfac t quoufcp vinum jiullum colorem ab ipfis lapilhs fufapiat Vlcimo vero abftrahatur totum vinum a lapillis, vcipfi toti ficci remaneantin vafe Quo fa-0 hoc quoel <fto , oleumipfumauferatur per arenam igne valido, poftoleumremaneacin vitro,dicitur terra feudajquae debet abrju*
deexiccencur:et

&

Dcauro potabili vegecabiln

qufa nihif valct amplius^Pofteaponacur alebicus fn cineres* &inue* nies lapillos dcalbatos ficucntue,vel fale. Et vinu quodextraxiftjeje lapidibus,quu candidi rcmanferunt , fcrueturad multiplicatione &C Lune im fcrmentatione. Vltra faf ipfum fermcncacu cu calce Solis abftra<ffo,& fmctres partes falis,& vnapars bibat cuaqua vitxprius calcis,pon?.tur fub alebico ceco,ad digerendu in balneo Mar.perdic naturakm.Poftca imponatur alembicus cu roftro,& diftifletur.Hoc fado,iteru fuperinfundatur vinu in aldtudine triu digitoru.vt fupra

&

QuS cxinde iterum diftillecur,ficut pn us fecifti : &hocfac cociens: donec

Tpusd^ fermencum& terra ifi receptaculum tranficrint,& fintconuerfain fp
bentre* ricum vel in fubftantiamaquea.Si ergo hos ipiritus volueris iterum duci in reduccrc in corpus,ponancur in balneo Mar.&coagulabunturin lac

di&um eft,& d igcratur iceru fub alcm bico ceco pcr dii naturalem, dC

corpus album,quod appdlatur lac virgincum }

camcn diflercns ab eo 3a# Olcum c*tc,quod fupra vocauimus oleum plubuPoftea itcru infundatur dc virgin* aqua praedicl:a,& ponatur fub alembico ceco,ad digerendum, hoc fiatdontctotu conuertaturin fpiritu voIarilem.Aqua aut tamdiu fundodi* tce,quaefuper hoc lac natac,diftiIJccur in balneo Mar. et
eft

&

ftillatort)

inuenfes verii lapidem,&ha?cappelfacur tranfmutatiofpiri

tus in

corpus.De hocergolapideaccipein quatitatevniusgranihor

loti et purificati.f .x,

deacei,fuper rr ercurrj viui

cu fuerit calefa&usin

erucibuIo,& videbis ipfum mercuriucoagulari

in veru Sole vel Lu# na,fecudu prima /ermetatione,ec hocpotcris cuftcdirc.SiveronQ ve lis cuftodire,fteru depuluerefuperimponacur , &conuerceftirtoturn in puluerem,qui debet imbibi cum ipfa aqua abftracfta a predicTro la

tin&uras fuperimpofueris aliupul* uerem,et hoc poceft augmenrari in infinitum.Et {1 ipfa aqua,a lapidc abite(fta,dcficcrct in augmencatione,poteris aliam bonamaqua vitae
,

pide,et hiceft veruslapis

fi

ipfi

loco eius caperc,quia nihil in hoc eft difcriminis,

Deauro potabifi vegecabif i Cap.^i

St ctia ahud auru potabik:q 3 mirabilicer con
forcac humidicate fuperflua in hoieJEtfit

hoc mo.Recipe de ipfa q.e, vini,ita extta&a : vc fu*

pradocuiiT us,in quapoiTitrefoJui auru: virox
;

ce

fua coferuando,& hocfiat fubtiliter per vi

continuitatis cu humiditate balnei, ct diftijkt

ipfa acj ignc lcto,totahumidicate

abipfa fcpa

rado

: ec ita fubftacia auri

remanebit in

diftillatori)

fundo tota ficca.

Ds auro pocabili vegetabilf;

LIII

Poft hoc capiaturde illo vino,& diftilletur per aJembicu toties t do* nec nopoffie vlcra coburi p diminurionefulphuris fui,femper quah bct diftilla tione in quodlibec receptaculu fufcipiendo,&cape de fecli daaqua tocies,donec nuila vena in ipfo alembico appareat t &in hac aqua prorjcies ipfam fubftancia auri t ci ciftim e in aqua vcgecabile foluetur,& hoc fic ex eo t q> mercurius g mercunu eft recTtficacus deip

&

fo flegmace,donec videns,ipfuni

non poffe v/tra coburi t quod quu gmifcebis,& tunceftveraaqua vitc fi ita fic;cupriina fubftanria auri
Ueauru potabile.Haecauteeft primaaqua feruiei &proficua huma' no corpori.Recipe deaqua vica*&ab ipfa feperabis omne humidiea te g diftillacione de quin.aqua* effen .quceftauru puru,& hoc ferua fegregatim,& in lpfam aqua vegecabile impones mellis cu fauo fuo partes cres,& hoeomnef mul ponatur ad putrefiendu in balneo
f

Ma

riseper dies quacuor,Etha?c digeftio debet

t

fieri

noue vicibits m bal^

Aqua {ecundaefthaec %* neo velinfimo:quiaexhocaqua Recipe capone vel gallina vecere;& quum omnia offa ec fuperflua fuc riht amota,caro ipfa debet teri in mortario lapideo fubtiliter.Deirfde pones incucurbicam cum alembico t &aqua ab eo diftil/abis in bal* neo Mari se;& ha?c iteru debet fegregacim cuftodiri, Aqua terria cft $* hasc.Recipecarnem degalJina vel capone,diftilkcur pcr cmeres t om# nern humiditarelenco igneabftrahedb,& caue,headuratur caro in a* lembico,& hoc ctiam fegrega tim cuftodies, Aqua quarta eft hasc.Ac 4
re<fhncatur.

cipe

de vino partes tres,ponaturfug parte vna pra^di&aru carniu:po* natur in cuairbica;opume ipfamdau dedo cii operculo vitreo,& lu* tado deinde ponacur fu^ cinere,lentoigne,g dies tres,poftea diftilk tur g aleb.&aqua rd'emabis.Aqua qnta eft hsec. Recipctoca fubfta
t

**
. *

tia

caponis vf galIina,&tota fubftatia humida ab ipfo fepares g ale

bicu t ficut prius diclu eft,& aqua quocp refcruabis. Aq fexca eft hco Recipe oia oflacaponis vcl gallinet pifteturminutim in mortano la

pideocu piftdlo ligneo;& imponantur in bal.Mar. poftea vero fu* pcr cineres,& diftillabis,ficut prius didu eft;& haec quocp debet cu' * ftodiriAquafeptimaeftha3C,Recipedeaquatercia de aquaquinta^ 7 deaquafexca;diftilleturfimul per alembicuV&oprimecuftodia*
t

&

tur

Redbficatio vero aquarum praedi&aru,qu3e func diftil latae per

cineres; haec eft t Rceipe de auro i ta preparaco: vt iam

vltimo eft di&u :

& coagukcur:quiaeft naturale quiddam humidum,omni modoet

colomficu t fi
eifet auripigmetu citrinu:et

impone deaqua fua priroa

9 partefemis;et ftatim foluecurabaquaipfa;etatrib aquispraedidii

Modus faciendi verum atMJfli ex auro potabili,

Capcergo in magnicudincvnius cocleans argentei,cVoptimcmifcca tur cum bona partemdioris vmi qucd habcre poteris,&dahomini flegmatico^tempore hyemis,& mirabiliteriplum in fanitatc conferua

cum aquapura, Mclacolico vcro caulium.Sanguineo autem non dabis de hacaqua,fed da* cum iurc bis ei de hoc quod fequitur.Recipe de aqua aurea coclearc vnum,po* nanirin vinu,&detur ei,& erit fecurus ab omni infirmitate.In sefta* te aute debct adminiftrari flegmaticocum iure gallin,in quo coclfi fit petrofilinum,Colerico vero cumalio iure.Melacolico dabis,quu
bit.Si verohomo fitcolericus,daei

tempus expoftulabitjin magna lpfius opcracione caloris vel frigoris Siautem velis dareegroto,dabis fecundaparce auri difToluti infccurt da aqua caponis.Si fit flegmaticus; dabis ei medium coclear cu dua# bus partibus aquse. Et fic etiam debec dari ianguinco.Colerico den# tiir duo codeana deaqua tcrcia,& identidem fiatde mclancolico,&in tnbus diebus ab omni infirmicace,etia quantuuis fit magna &peri# culofajliberabitur.Ecquurrj ipfammedicina volueris darecuaquis pra:dic1:is,incerrogabis egrocu,quo dbo maxime dele&ecur, Et licet fic ei concranum,dabis tamen ei de il Io,&dehacmedicina,in quantt> tate pifi,vel lentis magnae.Hsec aucem medicina valet contra omnem
infirmicatem nacuralem velaccidcncalem calida vel frigidam. Ec quti
volueris pcrcgreproficifci,caIis medicina( (i tecu velis porcare) dcbct

coagu!ari,& ponacur in vicru,& quando volueris ea vti,preparetur humiditateauri potabilis. Quandoigiturvegetabilia praeparauerist

dictum eft,accipiacur vnu vegccabile, &in quodlibet vitrum imponancur folia auri,optime vitrum daudedo,ne poflit euaporari f ponatur ad cinerem cum lento igne,&auru foluetur in viginciduob*
vt iam

dwrbus.Siergo velis facereaurum potabile, abftrahatur tota fubftaa auru quod in fundo rcmanfitfpo* tia aquea ab auro cu lento igne,

&

balncum Mar.&foluacur in quatuor diebus na turalibus,& hoe eft veru auru potabiie, quod debet poni in paruam cucurbicam;addendo adauri foliatu^f^mercurr) abluticum fale aceco.f L.& tocu in ocro diebus in verum auru conuercecur.Ecfi ve* lis hocmagis fublimare,recipe deauro porabilijcui addantur dcmer falc communi,& iceru reuiui* ciirio fepties fubhmaco cu vicreofo ficato,& hoc debec poni per dies oclo fuper cincres cum Iento igne,ee indurefcccVna pars huius macerie tingit centum parccs.Ec hocctia potfft augmencan ininfinicum.
natur in cucurbita in

&

&

MiabiliseiBcadaoIdj&^^^wcntofum*
Dcvlnmoaufopotabili
?

Lfll!

Caput

qt*

Ecipe de auro affinato,ff$.mal!eetur fi^btiliffime,ficutfii quum dcauratur,&fcindacurinpartes minutiffimas,ad*

datur de mercurio depurato;& fiat amalgama,ponatur fu

pcr lapidem

marmorcum,&teraturcum tanto fulphuris quantum fufficit, vel melius , quantum amalgama pon*
fa<fta 5 iteru teratur

derat.Et quum fatis fueri t tritu , ponatur fuper prunas in cmcibulbj.

& ftatimcoburetur,Quo
m

fuper Iapide marmoreofr

&iteruponatur tigillum,ipfumad ignem coHocando,donecrube fcat,poftea amoueacur crucibulum , &inuenies aurum tuu optime cakinacum in puluere fubciliflimo,ficut fi effet puluis crocuPonatur
poftea

m furnum reuerberationis,& detur

ei

flamma,vt decet ,

& erit

paraturruPoftealaueturcum aquavitequater diftillaca,&dcindecx iccctur.DehocpUiUerecapctantum quantum volueris,fuperinfim de deaqua vitasre cT:ificatatantum,vtipfumpuIuerem execdatin al d

tudinemum digitorum.Deindeponaturin circuIatorium;& pona tur i n bal neum Mar, cum media parte fuorum lapilloru, & ipfum aurum foluctur in aquam croceam, vt ctiam cutem humanam tingae
in colorem rubeum*Bxindeextrahes omnia elementa , ficuc prius di*

ftum eft,& quodlibet ab aere opcime cuftodiatur;quia habent virtu tem;quam exprimerenoneftpoflibile, &fi poflibileeffet; cencefima pars indoSiorum non crederet. Subftancia enirn aquea valet ad om nes infirmitatcs,procedentes cx calore vel frigore* Valet etiam ad qua euncg pafiionem pecftoris; cordis, pulmonis;& omne venenum ex#
pellmomnes materias fuperuacuas a pulmoneerjcicEt fi effttapofte ma intra corpus;fad le ex hac curatu r;fanguinem purgat; vifum acuic
&omniamembrafpirituaIiaaputrefacl:ioneconferuat,

~
^*

Oieum vero p

maximeprodeftadolefcencibus,ipfos enim conferuatin robore

& ve ^a

^,

nuftace;dum eo in dbis vtancur,ianguinem non finic pucrefieri, nec flegmadominari t vel coleram adurere , nec melancoliam vigere,fan* guinem,& fperma mulciplicac. Et ideo qui hoc oleo ytuntur, fepi' us debenc venas incidere* Ec fi aliquamembraforentlefaveldimi* nuca, ipfarefticuic,vifum amiflum recuperat^dum omni nocTe per fpacium vnius menfis guttarn vnam in oculum imponis

Elementum ignis ad omnia

priora valecSenes faricadolefcere,mor>

tuos reuiuifcercSeneshocvudebentcumodicoaquaeauree,omiies^

Aqua vit* copofita pro hominibus frucoplex^aut regionis

egntudincs
fenccftutis tollit,& idco appcllatur Elixir vitae:refoluatuf

ignis in aqua vitdonechabuerit colorem

rubeum,&imponatur dc

mercuno fixofuperlentum igncmptilfimefbluemr.Pofteaadde ter corpus conuertetur, potcft coagulari tiam partcm auri,& ftatim

&

cum m odico alurmnis.Qtto fa<?tD,vidcbis ipfum in lapidem rubcu

conuerti,&fi iterum reuiuificeturin humiditate&arfenico,fictperfc*
Prot3ric
tcrre

itfum mercurium,Elementum vero terrae,fi eft be* ne wffificatfijvt decet,pcr terra fua tribus vicib*,qualibet vice lpfam rcfoluendo,& per filtrum diftillando,&itenimcoaguIando,tunc ha bcbis fal terracSi quocp ipfum talc falficrct fluxibile, rctinct tamen iufte re&ificata/ixat om/ de mcrcurio Et fi aqua illa fueric bene
l2C^ r

^ um ^

^P

"

&

nes fpiritus*Valetad omncs dratrices:&vulneracurat,&carntt crefcc

formas faciedi aurum potabile t quae fi ad placitum tuum non inuenie$*bbni confule obfecro* fi frircs ti
rc facit>Et ita habes multas

Nam

quo tcmporis fpacio ld congeflerimus 9 no mirarcns, fi forfitan quip ^iam incpti huic hbro infertum reperireris # De aqua vite copofita pro hoibus frigi

Vum

d^coplexionisautregionis Cap* 4$. fatisfupercg infuperioribus capituhs dt aquavitsefimplieidixerimus: Reftat nuncde

non fitneccfle Sed quiaoc varietate IecTror do&us miruimmo

compofitaaliquideluadare,etfi

dum affici tur,ideoCp non inconfultum videba

tur,aliquiddec6pofitadiflcrcre,cuiusvariascX

varrjs

deicnbemus

vias

componenduPrimoitacjj videdum cftde ea

frigide; complexionis:aut egro* tatibus acaufifrigida. Poteris etiam ea vti in tempore&rcgionibus fngidis.Et eft haec.Recipe zinziberis albi,dnnamomi elcc%:cubeba

quse debet adminiftrari hominibus

rum reccntium:gariofiIorummundatoru,nuds mufcatejmacisele&i c3rdamomi,zedoariae,galangae,piperis longi anapartesequales.Co tcrantur omnia groflb modo,fundantur fupcr vna parte fpedcrii (ex
partes aquae vite fimplids,ponantur in cucurbitam

longa , fupenm*

ponendo alembicu cecum,& ponaturad digerendupcr cTics quatuor

decim.Poftea diftilletur in bafneo Mariae cum lentiffimo igne,fece$ itcrum fuper matcriam diftillatam fundantur: iteru di^erantur per

&

ocl:o dics 4 Sunt

lius cft,fi

tamen aliqui qui no diftillant per alembicu,fed me> peripfum diftilles* Et quu tribus vicibusdiftillatur,pnma

De efTicaria praefatx aquce.

LV
lauendu

qua^dicitur aqua benedicfra.Secunda ,aqua vitae copofita.Tertia ve>

fo aqua baFami. Aliqui eciam ad copofitioncm eius addunc fohoru

felui3e,ruta?:caftorei recentis,corticis citn,baccaru lauri,floru

Iae,florum rorifmarini an.$.rj.Haec omnia debent diftillari

cum fpe'

debus fuprafcriptis

& femper pro vna patte fpederu fupcrfunde fex

m

partes aquae vitas fimphcis. Haec ergo aqua vitaeeft bona ad omnes t*

gritudines capitistproccdences ex

humore flegmatico, dum fumatur temporematutino rn pondere.$.rj.cu vini optimi.l.uAliqui autein' tingunt fruftum panis hanc aquam * alrj vero inungunt caputcu huius aqua?.|.f*.addendo aquaabeihonicse.^i.Sed caue r ne vtaris in cgritudinibus &doloribus capitis, excalore procedentibus , nifi alia mcdirina frigida,admifceaturrquae poffit tempcrarecaliditate huius
aqua*. Valet etiam hajc aqua ad faciendum

bonam memoria.dum bi

Ad
memo'

bacuromni die ftomacho ieiuno.$.f$,mixtacam aqua ronfmanni,ec

cfebetcum ca occipuc illiniri,&exiccande femctipfo, Vakt ctia ad
iriaraa,dum capilfos in capite toda$:demdemadefacics

ma nam.

psnnos in hac mama. aqua,irnxca cum aqui$ maioranas&rorifrnanni t &capuc muoiues, &fencies mirabileoperationem.Valetetiam haecaqua vite compoii paraUli* ta adparahfim,dum mcmbra ex ea f pius iauentur,admixta aqua fal uidc. Vel q> bibacur omni die ftomacho ieiuno:admixca aqua floru lauenduIa?,&concra cicatnccs macula* facie ,& adomnes egritudi' nes ocuIorum.Habctetsam mirabifem operationem in omni dolore dentcs*

&

dentium.Si etiam intingatur feta vel pecien in aquam prxdiclarr^ec pih ornenturcum ipfo,n jn ~%, vel tirdiffime canefcenc. Ec fi fit in ca*
pitefcabies,cotam depellit. Valet etiamcontra vermcs
tac

aurium.Cofor vermes*

ftomachum lnfrigtdatum &ipfum calefacit, fi bibacur cum vino

& ftomachus exeaiiliniatur.Surditacem aunum recuperatjfi irnmit*

tatur aim

f^jf^

bombace. Vulnera ex ea lauata mirabiliter conuaiefcunc.& am^ carnes putridas non fmiccrefcere. Si bibacur ftomacho ieiuno , valec vencn ;j4

contraomnevcnenu\&contracancrum,&omnes fiftulas,comra hy ccnce # p dropifim,&Iapidemin vefica.Sieciamfoemina bibcrithancaquam g mcn# ftomacho ieiuno,qi'e non poffc ex caufa fngida cotipere, ftati m con fi-^j^
dpiec.Sifoeminanonpoceft haberemenftruu:decurei deaquapr^ dicla cum galanga geneiana,vd madefaciat bombacero,& matrice cu ea inungacSieciam hecaquaponatur fuper pifces,carnes , aucalia con (i r^ obaria,non corrumpentur,necg pu trefcent,nec eciam a mufcis defeda uanc|{j buntur.Si vinueuaferitacecofumj &defupradidaaqua infundacurj cibana

&

Ad
vmu acc
tofum
icftericia

DcaquavitxFridcrici

ttrtijjcV alia corr.pofias.

naturam. Si zuccarummolleexea inpriftinam redit fubftantiam madefiat:indurefcit.Si homo cxca illiniatur4 valctcontraie<ftcriciam;

&

& cotra tremorem omniura mcmbroru:&: cocra fetore oris & nariu.
Si

digcftit

homo non poffit digercre cibu comeftum

t

debet illinire pannii cjc

fpafmu
iliaca#

aqua,&ponerc fupra ftomachum:quia mirabilem habetopera* onem # hac rionem.Si homo patiatur fpafmu madcfaciac pannu,&fuper pe&us
poiiat.Si aliquis habet doIoremiliorum:bibat dcea fepius. Valececi

am contramorbumaducuni:contrafcrophulas fauej,&c6tacmor/
roidas.Albcrtus magnus maximelaudatea^proptermiraculofas opc, rationes:quas habctcirca paralifim.

DeaquavicecopofitaFrid.tenfj Ca.44. Eope aquae vitae fimplicis rccftifitacae hb .iirj.vi'

ni malu^tici

lib.iir)dnnamomi elecftnf .irj.gano

zcdoariae.f ,f$.oalangae.$.rj.

filorum.f j.zinzibens albi.f 'funucis mufca*

tsc.fj.mads.f f>
.

.ubebaru, ifopi an. f . f$. radias benedidae.f .1. laluiajtfloru lauenduleaii .G.mcliflse.im:bal f
famithae.arj.

f .1 rofarum albaru.f l.fs.ha* oia

contundancur:cxponanturin cucurbitam

magna

vbipofTintincraic

quindccim vel fedecim libre,adciendo zuccanalbi.f.irj.paflularum, ficuum pinguium ari.|.vuci.mphorse4.ft.aqua:rofarum,aquaccndi uiatfaquxflorum fambuci,anahbras duas,ponantur omniaincucur bitam,iplam opcime lucando:6Yponantur ad fble diebus VJginti,fo> licet deccm diebus ante feftum fancfti loanms, &dccem diebus poft ciufdem feftu. CoIeturdeindeaqua,cV diftilkcur,peraJembicu,rtfer uando inaliquo loco ficco.Ec caue ne mulier meftruofa ipfarn aqua
atcingac.Dofiseius eftin quanttcatemedi) codeans. Valec mirabiii'
tcr ad

ftomachu frigidu,Sc* totu corpus opcime in fanicace confcruaC Deauaaquavnaecompofita* Capuc. 4$.
ccipc faluiat .f , xrj

nucis mufcacar, gariofilorum, Zinziberis

albijgranomm paradifi,cinnamomi.afl.$ # iirj.oIei launmv.i

caftorci rccencis.$.i,fpice indicat.rorifmarini w.$S$ . floru ro> r'fmarini*5iufoIiorum rutar*f*ufoliorum maioranav5^cornas*j*i}

haecomniadcbencefle recencia*Si vcrononpoilint habenrecenua,ve tera puluenfentur^fuperinfundendo de vino aibo,opcimo quod ha*

bcrcpoteris^Deindeponantur /n digeftiuo,ad pucreiiendum perme

fem:Ha:c digt ftio hat rn balneo Mana:; caicfado

m primo gradu uio

Dealia aqua vitx compofita*

LVf

ris*Pcftea fn balneo Mar^diftilletur per alembicum* Et cum fuerint diftillata,iterum fuper feces fundantur:&: icerum in balneo Mar* di'
ftillentur,iterucp fuperfeces fundantur/Tertio verodiftillcnturperci

neres:& optime referua in vi tro bene daufo Habet aute virtutes fe* qucnteSfOmnis cibus irrigatus ex ea, faporem cVodbremfuu rctinet* Vinum in quo ponitur faa t faporofum:peftilentem aerem expelliu
r

oculorum fanac: omnia vufneraexea Iauatacurantur:hydropifim adunuValec etiam cocra omncs dolores

omnes egritudines

cVdefecfhis

pulmonis:fpknis^ienis:inteftinorum:capitis:omnesmaculasfaaei tollit:fetorem oris:nanumjdoloi*em dencium micigatfbona digeftio

nefn procurac:laxat: fanguinem corrupcu egeric:& memoria mirabili

terconforcac*Facic ecia iuuene&ere:&omnem tnftitiam aufert* Valet
ctia

contra i&ericia*IIiaquoq? nimiufimul conftricTra relaxat:cupr$

in colorem argenteu tingicjomnem tremoremembroruairattbalbu ticm tolliudences perforacos amouet:vermes ex ventreexpelIit#Si ecia

homo ab afpide vel ferpente effet vulnerac*:& vulnuscffec faniofum

dtiffimecuratunomneftriclioriepevft^ris auferc
pellir* Valec etia mirabihcercotralapiderri
r

gratieanhelicu ex

in veficatcuffim abigit: vo

ce fonorat:fterilicacem mulietum infecunditateconuercitJurditatera

auriti recuperatOmnia apoftemata:vicera ; fcabie: eccetera id

genus aha diffol uit*Lepra tollitrdurri non fit itiueceraca,omne tumore gut turis &colli fanat, Ethabec omnesvircutesbalfami naturalisi quia

hominem
rae

mirabiliter in fanitateconferuat^Qui autecalidgfunt natil

n 5 debent ea vri,fed bene ftegmatiou Dealiaaquavitascompoflta

Caput 4<

Ecipepulueris diamargariti fngidi^ pulueris diaambre;* pul.

diamuC dukis. an.$.upuMeticj galpul diarhodo alba.puh

triafandali afiv^ij^pul jiberacis^puf^eleclr.bezoardici m.$*
iirj*

Tiriaeaemagna* andromachi vel Galierit fa,methridati optimi,|*u

tormet&illa2|dipcami,pimp
$Jirj.boli armeni pr2epafati,cerra^%illaca2ag,|.uraued feni.$.rj.fpo?

drj ,rafurae eboris aiL^i.nucis vomicae numero Jrj.aquae vicae recfrnV

cat3eJib*viPbnantuf omrtia ad digerendum per dies ofto,poftea di

ftillencur in

balneo Mai\per alembicumcu ignevalidoQuu autem

aqua fuerit diftillata /imporiatur mufci Alexandrini.recencisj ambrae

bonae an.9i,Croci oriencalis,in panno ferico inuoluti,fed non debct
&ri4*rj,zuo:ari albi libtf*, fyrupi fticados* f.iirjjfirudiquiricise^ ,rj*>

D? atia aqtia vhx con^ofita,

Drcpara
caflTcf;(Werecetis,nouicer a cannamratfe4/$.vnfcorn.3.i.

Bolus

dcbecicap^eparari.Recipeipfum puluenfati^&irnpa* rioboli autahnerius lanaceci an parccs duas ,aquae fcabiofac , acj fta cu acjs acccof r:iofaril a:

armcni

COt

pimpincrac aqujc vnoularcaballinaraii parce.i.mifceanc fimul, fiacpa fta cum bolo armmoj&exicccturjdcindeteratur , &cii aquis pracdi' (ftisicerum impaftecur,&hocfiaccribus vicibus,terendo:&iteru im pa!tando,& fic habebis bolu annenu prafparacum.Haecaqua mirabi
:

ft* pelum

liflima opcracionem habet contra pefte (ficut in rnultis eft expcrtu)fi {ca bi'ofae,oqUa acetofae,aqua vngulaecabaijina;. Ha<* a

^^ ^^

bec ecia

maxima vim ad curandu omncs dolores capitis,lacerum,& rc

num,qiii proceduncexaliquacormpciocfanguinis,punficac ecia pul moncmcorceforracj&abeaomne vtncnum expellic,iuuenes rame> qui quadragcf mum annum nonduexceftennc,non debcntvu haca# quafepius^cdranilimcjpropcer nimia cahdacem ipfiuu
Dealiaaquavitaecompofica
Ecipcaquafc
vitse cerdiftiJlaca? h'bra s

Caput 47.

quacuor,* lnnamomiele*

cl:i,2inziberis albfnucis

muf ata:aiu>.iif).duos ducacos au

n finiifimi,omniairaponancurin vas fbnneu, vndicp bene

daunjm,pcrdics quatuordecim Pofteadiftilktur tnbus vicibus per alembicum in balneojet \ fui refruecur Valethecsqua ad cn nes firmitates mkigandas,dum paciens eo vcacur omni mane,& cn ni ie rojfcncfaasiuuencfcere Habecquocpalias vircutcs lnnumerabiles,

dcocp

maximea medicis

cftimatur*

Dcaliaaquavitarcompofita
Ecipe aqu& rum,zinziberis albi,rorifmarini
puluenfari grofto

Caput 48,
Species hae debenc

vita: fimpIiciSjfcmel diftilfata? hb.iirj.gariofilo*

aft .|f>*

m odo,ponatur poftea in ipfa aqua ad pu* cquino t perdies ocro ttl digeftiuo vndicp bene trcfiendum in fmo
lutato^Poftea diftilletur pcr alembicu in balnco

IVar.Quo .cto,itc

rum fuper fices fundatur,& feoindaric

diftilletur,

& cercio qucq; fer*

,

irsetecur&diftillecur^modis&formisfuprad^
Hacsiqua valecad omnesdeie(fcushominis:&doIorcsiprGcedentes cx
fngiditatc. Ya]ececja concra

omnes

dolorcs pecftoris^vtntns

& ftb*

rnachu tc

ii

homopmguis veIichbencermaa\fjeii,omni dieftoma

cho ieiuno dehac aqua fumer.Si vero homo maier velic lmpinguefce re,omni diehac capiac cu zuccaro immixto,& duobus mcnlibus pc
<ftis;vrdebis operationem eius

Dc aqua vitx Cotr ith palatini & alfa quada pfxdofa. LVtl De aliaaqua vitarcompofita,qua vtebatur
quida comcs paladnus

Caput

49,

Fcipe faluie reccntis.l^.fs.nucis mufcata?*f *uf^ macis elecluf .uzinziberis albi.f ,uf$.crranoru

paradifi.^vucinnamomi electi.f.i.f^zedoarise galang32amfX>caphor2e,rauedfeni ao.$rj*ro

nfinarinnl^^^^uedulsCjmaioranaejrucaeafj.l:

i.florucamomiUce^.f^macricarise^ r)*femims
femaiii.f .ul)*roiorumbearu.Mj.bethonic^.^i.abrotani^.iirj.ca^ ftoreirecencisoJ* fpic^indte^.rj. macropiperis4*i.o]eilauri.$*r).a'

quc vfe. f.i.f$.mecc & metaftri afj.$.rj.Ola puluenfanda puluerifent fecanda dcbenc fccari,cVcontundeda contundijponacur omnia in

&

cucurbica cu collo ftri&o.Poftea fupermfunde melioris vini qct ha# bere poteris libras oclo,in vitro opcimeclaufo,fepeliatur circiter cenvt

p dies triginta,deJnde amoueacur,cVponarur in aliam cucurbica.fup*

9 impof toalebicoroft^aco,&diftillecurmbalneo Mar.cribus viab r
drftillata foperfeces

fcmper macena

fundendo,Quarco vero quum

quancuvis
r

volucris diftiHarejaddefoIia faluiae recentis

& quu f uen t

diftillata, vfui rcferuetur,cV quanto vetuftior cft^anto eft mehor , potens ea vti;quando voluer s;quia innumerabilcs habec vircuccs.

&

De alia prasoofa aqua vitecopofi ta

Redpe faluia: Ibram

Cap.50-

femis,origani , lfopi , faturegiae i radicis

pimpineila*,radicis valeriana^abfimhrj a^^rj^ruc^radic/s bi

ftorcx,radicispecrofiiiniaji4.uf$ zuccari rofeci.J.iirj *radi*

cis benedi<fta*,radicis

polipodfyradieis cormenrilla? ana*$.f5rorifma*

,

riniypccrollliriijccrifolrjjlauendulae^maioran^ana.l.f^
:

rofaram ru*

bearum rofarumalbarum ana.f.i.i$.granorL1 m itiniperi.^.nrj.hae fpe cies d<:benc poni in primadiftilIac;one;poft autem diftillacionepri*
mamimaceriadiftillacaicerum fuper feces fundacur, addendofeqcera
tia*R.ecipe zinziberis albi,corriciscicri,nucis mufcata?,rnaGs;galan2g

calami aromaticijcoriandn pparaci zuccaricandidi ana*f.ft*gariofiTa

3

rum,cinnamomi clecxi ana.$*vicubebarum recentiu;cardamomi mi

noris,macropipensjmelaopiperis.zedoari^ T baccai^Iauri,tyriaca3rra
^naeandromachian4$.r).ciminijcarui 9 diptani2lbi;reupoticijmalorii
^ranacoruan.^r).aniii.|.uf|.granoruparadifi,crociorietalis;rauedfe
niari.S.i*rnellis

opcmi hbram femis.EtquuTn

oia fucrinc

diftillatai

Compofitio,vfus,& efficacia huius aquae vf tx*

imponantur fequentia,&itcrumcoleturabfcp vlla diftillatione,quia omne vim amiccerenc &funt haecMufci Alexandrini rececis:ambrae
T

bone aiv3.f$caphorse.$ .f$zu:ari aIbi\fj,Hecaqua debec ita diftil lari.Re.cipe libras duodecim aquae vicas recfhficacae,in qua lmponan/
herbae qu$funt fubftantiaegroffe, dc ponantur in vitru tnr radices optime claufum,digerantur in flmo equino per dies quatuor,poftea

&

balneo Mar.addendo poft hanc diftillationem fpecies ruditerpuluerifacas,&ica dimittasftareperdies o<fto,deindeiterum

diftillentur in

diftillecur.Vlcimo vero

quum omniafuerintdiftillata:impones mu

(cum:ambram .camphoram^zuccarum^qttSEnuIIa diftillatione egent quia odor ab ipfis tolleretur per diftilJatione* Et nota,cjMn omni di* ftillatione alembicus vndicg cu pannomadefacto cx farina>&albu# mine ouoru debetmuolut ^alioqui materia difbllanda euaporafet* Debet aut fumi hoc modo.Quicuncp vult ca vti,vel matutino tem# pore,vel fcrotinon n potu vcl cibo,acapiat paru de mica panis,& fug
fundattres velquatuor guccas aquaepraedicftae j&mirabiliterconfor to tius corporis citiffi tabi t cerebru* Omnes eria egritudines capitis

&

Auferc eaam omnes fuperfluitace&totius corporis* fiueex nia mebra totius corporis opti frigidi cace procedaXhue ex calore. cngelimu annu excefferiht f raro me conferuaciuuenes qui nondum

me tollet

Qm

debenc ca vci,nifi fint in aliquainfirmitateconllitutiQui vero funt

trigefimarrjtpolTunt ea vti

omnidie:&quatomagis homo eftfenex,

tato magis eo vtacur,quiaomnevircutenaturalemirabiliterc6forcat

ita etia vc

homo cu iufto vicse regimmepoffit gueniread terminu R'

bipradeftinacu; Namhabetvirtute&efficaciaomnium aliarume

dicinarum,& poteris ea vci,omni paftu fumedoquatuor velfex gut tas in alio vino.Hasc eft vera aqua vitae,quc;habet odorem,faporecp excellentioremomnibus alrjs,Eft enim certiffimu ex probatione mul torum do&orum Efculapie artis, folo odorehuius aque : hominem ab aerepolluto nonpoffe inficUdeoq? coniultant,tempore peftifero debere fum i om ni die : anteqj qui s egrediacur domum ul la eft e* nim medicina,que calorem naturalem magis fuftentet, cp ha?c aqua

Habet quippe proprietacem cum lpfa nacura, ideocg in fan* guinem velcalorem naturalem conuerticurEc quacunq? diealiquis vcacur ea, fecurus eft* ea die non poffe habere paralifim, peftem, vel morbumgallicunu Qptimam virtutemhabecconfortandicerebrut
vicc.

Vfus&cfficadahfiiusacjfevit^

LVJII

cafufcicmcapitisexpellic. Siquoqpaliquishaberctcaptitiifimuncltt

cx fcabie,vel alia impuritate,cu di&a aqua debet inungi. Valecenarri concra omne tluxu cerebri,&concrafincopim,Omnia apoftemaca fa

nac,dum pannusexeamadefiac,&fupcrimponacur, Epilenria curar* dum bombacem in ea intincftUjin nares mitcas ,&pulfum cu ea inun
gas,tremorem omnium membroru tollitjiuuentute conferuac t facic purificac , omnes rugas expellic , omnes dentcp maculas faciei aufertf
oblcuritatcmvifus cIanfkat,ocuIos ftiHantcscurat,dumexcailimiari tur.Si quocp fuper oculos imponacurt omnes cgritudincs eoru lanac

&quu cepora ex eailhnierisjomnes malos humores expellicSi aute

imponas
lpfam defucco ceI'doniac,vcldefucco rut,omnt oculore tenebrofitati opitulatur,du dnas auc cres guttas in oculum imponas Vcrmes aurium inccrimic,tinnicum aunu exfrigore procedentem fa natj& omncm furdicacem toIlic,dolorem dencium m irigat. Si eciam
in

aliquis ea vcatcufuccofolacri,&puluerelapidis Emathttis t

uratom nefputum fanguiniSiParalifim curat,fi exe* teporaillinieris &fuper lingnam impofueris^TolIicetiam baIbucieomne dando omni hcb* domada duabus aut tnbus victbus de pillulis fttidis ; Sunt namqf multicxpcrci mcdici,qui cenfcnt.ipfam ferre opcima opsm muci^fi ty
;

riaca ei

admifceatur,&per annu integrum detur pacientijfumcndo ta

men alias medicinas,ad hocaccommodacas. Quieuncp ecta ex ea fue

ritiliinitus,nulIorum inceftinorum dolorem pereipiec, calorem natu

ralem fouec,fanguincm mundificaCjomnes quocp opilationes pe<fto ris adimitjfpleni,puJmoni , lieni ac rcnibus mirumimmodu conferc*

Omncs quocp vias tocius corporis humani abftrulas referat,fi biba

cur,& aliquis feex ea vnxeric, Vafct ctiam cotra omnes dolorcs ftoma chi,precipuc contra ipfum flegma in ipfo inuetcratum .Tollic quocg
rabicm,quaefitin lateribus &vencrcexfr/gore.Omneapofttmacu# radhydropicos fanac,emorroides expellitjdum loca ipfaexeo vngan*

tur.Qutcuncp vulc a podagra vrfcyragra curaritprimo opctmedebeE purgan.Poftea bi bat de hac aq ua loca poda grofa vel cyragrofa cx eamadefaciat. Eftedafumma&praeftanDflimamedicinaad omnes

&

dcfaflus hurnani corporis ex humore vel fngiditate prouenieces.

eft mcdidna mcdicinarum*

Ha

bct quocp ad omnia membra corporis diuinam operationem , quia

Dcalia gqua vte comf*ofita bona

Caput

51*

Ircipc thercbentinc depuratc^.xfj.faucturoptfr

1 purao <u vmoalbo,accipe deindc mellis ena dc* albojibjrj.mifccanturc^tinicui

fimuL Portca adde aquar vita? opumc mfhfica*
tx lib.iiij.ponanturin cucurbita.Pofteaacape hcrbas infrafcriptas opomefaflas, imponatiir
ad predufta per o<fro dies t opomc claudtndo vt
j

mc oim vino

trum,neeuarj^rer,poftcadiftilJabis

cumaxima

ailigcnua in cmaibus.Sunt aut ha? herbkbuglofTae , boraginis,mc

lifla?,faIuie,JauenduIeamM#i.Jfbphi,florua

diamMi^Rorifmarini.M.rjarthcmifiae 4 MJ5.Etquandofucrm diftillatajaddeshccfcqucndaoptimepulucrifata^ponanturaddw gcrendu in fimo c quino per dies odo.aut in balneo pcr dics tres Fc funt ha?c,qucdubentaddi,Ligni aJoes;xilobalfami|fandalorumin* um,caIamiaicmadci,fticadosarabici,ffminiscitn,fiIciis montani d/ mini a n . $! ,mac s n uc*s n u fcata?,a nnamomi elec?ti,gariofiIorum ,ga
,

!ange/,eubebarum rcccr t nun

12

mziberis albi,macropiperis ,croaoii

entaIis,granorum paradi ti, cardamomi minoris an.3.ifj.fquinantL$*

fj.coriand ri preparati,grai lorum
1

un ipcri,baccarum lauri ,iri$ florcnog

>

an.|f3.biftort2e.5.vucatapuac:feminis feniculi an.| f]Jiquiriae,vi*

fci queicini;feminis anifi.an. J.i.Amigdaiarum mundatarum>paffitt

lamm recedum arUib*i.Acccipiatur virrum feudiftillacoriuntynquo

eft

maceria;&ponacur in a neres;opcimelucado,

fiat

lcntus ignii per

horas quatuor.Quucjj videris,nullam aqusm claram cgrcdi in rccc*

ptaculum,ignis debetaugmcntari b &aliudreceptacuJum anicponi^

ftmperomniaoptime lutado,& tamdiudiftilletur, donecexeataqua Tcroo vcro quando videbis ci tnna,quae debec fegregatim cuftodiri
diftillanolcum nigrum,iterumaiueponas aliudreccptaculum.&Mi

hoc oleum rccipiaturjdoncc fit cotum diftiJIatum,&in alio vitroai*

ftodies

Aqua vcro primadebetita prcparari,imponendo in ipiara mufci alexandrini reccntis,ambra?bona?,ana ^i.foliOHuriauru 3*K
4

Sunteoam aliqui,qui addunt plunmumdianifi.f.i . Quicunq? ct* go volucnt omnia membra fua confortare,accipiat vini maluatia,f 1
addcndo coclcar plenu aqua pnma,mifceantur fimuI;donccaIbcfcae
ficutlacjdeindebibaturftomachoiuuno ,abftincndo duabushons incegns a cibo poft fumpuonem potus,&confortabitmirabilitaftM

Vututcs
ttlm corpus.Si vcro

& cfFfcada harum aquarum,

LIX

velis ea vti pro dolorc capitist accspies vnutn co* aqua pra:dic*la,cu aqua? bethonica?.f,i. Ad pulmonem Ad clear plcnum valet,fi accipiatur cum aqua fnori t vel acjua faluie,& hoc tcmpore hie pulmol

mis.In arfUteveroaccipe aquse endiuia&f^ncoclear vnu deaqua prae ncm# dufhuAd peclus^&ad tuflim fiigidam: procedcntem ctiam excatar* pcflus ro, accipe aquae ifopi < velboragiriis,veI feriiculi^i.mifceatur cum a' tuu\ quaprasdicla.Ad cof,habeas aquaebugloffse: vel boragiriis*f .f> cor. totidefn de praedida aqua,& tantundem ctiam de aqua meliff^mifcc

&

&

antuf infimul ,& bi bancur ftomacho lciuno. Ad ftomachum ,accipia ftonw tur aquseabfinthij vel menta^f .i.cuaquabon3ecocIeari vno : &fu> chum* ^ matur vt fupra* Ad pulmonem accipiatur aqua paftinace vcl polipo

drj,cuaqua fupradicl:a:&vtaturvt(upfa.Adfpfeiiem:recipcaquam
bugloffa?: vel

*P' ene *

vcrt i!* ine pitis.&ad paralifim,recipeaquam peoni:de herba, vel fadice herbae f

aquam tamarifcUcum aqua vt fupra. Act vertigimm ca#

perforate. aquam ,eufn aqua vt fupra.

Ad lapide in vefica i Acapiatur pa

,

aqua pafbnaca* vdrafani inquantitate^.i &duococIeanadeaqua

faxifragisciri quantite.fi.cum coclearipfenoaquse fuprafcriptae.Ad

lc* e#

J?P
riani *

ftrangu fupradicfla,Ad ftrahguriam:accipeaqua nafturcrj vel petrofilinij aut

mmiamenftrua.Rccipeaquseplataginis velaqtiaefblatrijbibaturma

merM

ne& fero,cu vnocodeanaquaepra^didi^Admchftruacuocand

cipiaturaquaearthemifi&,vdfein^^^

ac trU a*
.

dear vnumjbibateotemporxquodebcthabcre fnenftruurmAdpe* P

riCL1

riculamulicrum exobftctricibus perueriientia*vcl exfrigore^vtparcrc

^3010 *

non poffin^accipiatur aqua vakrianajjvef bcthonicae,velfofaru filue;

ftrium. f j&aquaepradi&aecodcarvnum$& bibatur matutiriOCem porcftomacho ieiuno.Ad matnceacopeaqu^ matricaria^f .i 4 aqua* matrki
prcdicl:^l 4 f$.bibaEurvtfupra*Ad oculos,Recipeaquefeniciili:aquc

eufraficaml^f aqu^prardidae.^i^bibatvtfupra^AdmacuIas htki,

11
j*

Recipcaqua:florufabaru*veI aquacpimpine!le|*J*aqueprirhse.|.fn ferotino tepofcfaciecu hislauet, &omni mifceantur,&matutino

ci

&

hebdomada bibac deca,cu aqua cndiuia;,duabus vel tribus vici bus. Sccunda vero aqua eft citrina,&tcrtia,quacftficutOleu riigru,opti

mc valct ad fiftulas fcaitcrS, & aJias plagas,& habetur loco balfam U

Cap, $u Dcaliaaquavitaccompofita Ecipcmellis optirni libi.aquaevitxdiftillata:quater UbJX$*
Ligni aloe%$*iii.gummi arabicu$.rj;riucis muicata:,galangc> cubcbarum recmtiu,cinnamomi dccli,ma/QSjgatiofilofum*

Dc alia aqua vitz ccmpofita*

{picacnardian#$. irj. mufci Afexandrini recencis:ambracbonsear] 3u O^niapulucrifentur groffomodot ponendo omniain OKurbicam vitrcam ad diocrendum in fimo equino,per dies ocTo.Poftea diftillc' turin balneo Mar.cum lcnto igne&fic etiam habcbis opcimS aqui Vrtac compofitam,ad multas egntudincs excellentem* Deahaaquavitaccompofica Caput 5$;

Ecipc gariofil orum ,macropipcris,granorum paradifi afj.$.rj nucis mufcafac.$.vi.macis.|.i.cinnamomi elccfti , zinzibcns

albi,galang* an.$.iirj.floru Iauendular,bafikconis

ajj # |.i,fii#

vfot .|.f$.floru rorifmarini,mcntae,polipodi),ifopi ana.$.ij.balfamitg,

^i.ligni alocs.f.i.ft .mufdAlcxandrinircccntis^.i.fj.Hxherbacdc benc cxiccari*Poftcafupcrinfundantur fcdccim libra: aquac vicac bene
re&ifiratsidigerancur in fimo

cquino perdics quacuordecirn: poftea peralcmbicum diftiUentur in balnco Maria-, in phialabene daufa

&

opnme cuftodiantur. Dcaliaaqua vita!Compofita,quac. valct ad paraU fim&vertiginemcapicis Caput 54.

Ecipcfaluia:recentis.|.ix.flomm Iauendular.l.iiij.ifopi:
thac ana.M.rj.gariofilonl,nuasjnufcatac,

me

cinnamomi cle<fh t

zinziberis albi:granorum paradifozedoariac, galagacana,!

fcvalami aromacici*f *i*g r anorum iunipern|*i>gr2noru peoniac# f +f$ vini albi optimi libras odtojdigerancurin fimo equino per dies odro vel balneo Mar*pcr dics quacuor* Pofteadifblleturper alcmbicir.

8c vfui rcfcruetur in vitro optime claufoquia habet mirabikm opcra iionena contra omnem parali fim cV vertiginena capi cis*

Dealiaacjvitscompofitavaldepreciofa Cap* Vidam noftrorum medicoru Germanorufeceruntprenobile

& excellentem aqua vir^in qua mul tas operationcs egregiai

experti funt,ad

conforcandum:& ab cgntudinibus pracferua

:

dum rocum corpus humanum

riora capicis mala,ex

prg3ipue caput,cercbmm t cValiainte

humidicacc& frigidicatcprocedenua,refoluenda

&

cxpcIIendajcVad exhilaranduminftrumenta animar,

& quincp ien

fuum* Conforcatetiam mirabiliterquatuormembraprincipaliora, vna cum renibus,& ommbus inteftinis^Procurat quocpopcima di> geftioncm inftomacho,cx:dac mirabilem vircucem omnibus mebri*
extenoribus,ex folo odore,du acopiacur vna pars

hums aquaccx dug

partes aquarum falui^laucndul^ronfmanni%na,mifccancur fimui

Aqcra vkx compofi ta ,cxtctis longc ipreciofior,

LX
* ,

&madefiacfpongia f cum qua temporematutino ferotinb mebra femicipfis f/ccentur, Auc fi etiam tres vel quatuor guc vngantur,&ex bibacur ante ingrefTum pran^ tas in ciathum pkhum vino ponas , di) vcl cenc. Valet etiam ad confortandum capuc. Recipe crgb huius

&

&

aqufvitgcopofkf. $. i.cu aquse bethonicse*f ,f$ ; bibacur omni mane ct ferojvel intingepanein ipfam aqua,& omni die ftomachoieiuno

ca P u

cerebrum memoriam.Re cerebru cdatur cnbus hons ante prandium cipe huius aqua^i.aquaru rorifmarini,maiorane:aij.|^>vtacur mo rne^

Ad

&

&

do prasdicto+Ad pectus.Recipehuius aquas.j.i* aquaeifopi&capil

rnoriau

lorum venerxsan*).i}*vtacurmodopr^dicl:o.Adcor. Recipehuius pedcus* a qiise, i.aqua? boraginis bugloili au*$.i^ vcat modo praedi-cT:; CO rv Ad ftomachum.Recipc aqua? huius^.Laquajabfinthrjj&mentsean ftoma * S.rj.vtacur modo prsedi&o.Ad pulmonem. Recipe aqu^ huius*$*i 4 chum.

&

addedo aquz dc'oreae*.& tanacecr aqua? an.^rj, vcatur modo

;

pracdidtp

pulmo^

Ad fplenem.Recipe hmus'aqua^$j.aquaethamarifci &fcolopendrias nen%

aij.f rj.vtatur fonna

& modo pradic1:o.Si vero velis ca yci ad'bmrn fpkne*

1

inembra corpons conforcanda, vtaris huius aqu 3* parte.i.eu vin par' ribus quatuor#Aqua autedebec fien hoc modo*Reape pulueris dia* tnargariti fngidiypul ueris diarhodon al batis f ambos fecundum |gli coIaum,pulueris diambr^f^mMefuCjdianthosfsm NicoIaum,pul
ixcris letic/acGalieni afL^t*caffififtularrecencis,nouicera

'

canna excra

cta^zuccari candidi anv|.f$*fyrupi de liquincja,|j,fyrupi fticados.

fs.florum rorifmanm^.i .mufciAlexaelriniO.i.Supcr his fpeciebus fundsntur librse du^aqua? vitce f mplicis^optime redtificatae per ter*

nam diftillacionem in balneo Mana^Poftea icerum diftiiletur rn bal

.neo Maria? peralembicum
ligari

cum lcntiflimo igne; ita vc numeres vnu duo,tria,vfcp^d fepce, antecp vnagutta diftillecur ,&mufcus debet

m panno ferico rubeo & fufpenda cur ad phialam vbi eft prae*
,

no debec excrahi,d6nec aqua dureuSunc qui potrefaciunt cu fpeciebus praediclns aqug bugloif^ tamcn aliquir
di da aqua vita: di ft:li a ta ?

&

libram

vminiaqu|^d

rinwf^.& poftea di ftiJlanc in balneo Marig; Dealia aqua vicgcompofica^omnium aliarurn preciofiiTima. Capucvitimum, TcrgobonumfinemoperinoftroimponaiTiuSjfecretamfe^
credilimarum aquarum vita: declarabimusjqu^eft quodam modo cceleftis operacionis,& fic hoc modo.Recipe faluig re/

Aquavitsepftciofiu
ccntts jCum floribus fuis t rorifmariniidarfen^zinziberis albl,gariofi#

lorum,nucis mufcata?,granorum paradifi,galang,calami aromaticif macropiperis,zcdoariasan*|*ft-macis,cardomomi iunions, cubcba^ rum reccnaum:foliorum rutae,foliorum maioranc:florum Iauendu
la?,rofarum rubearumafl.*.
rj.

tyriacasGalienivel

Andromachi:mc^
bugIoffae,hW

thridacioptimiarte.i.f$.olei laurini,corticis atri,floru

rum boraginis,florum rorifmarjni,oftrucrj,angeIica?,reuponrici,gra norum iuniperi,mentaftri,ment&macricariae an4.wf$.caftorei rececis

verbenccum flonbus fuis,bechonica?,Iigni aIoes,xilobalfami,carpo* balfami,fpice indice,vifci querdni,granorum peonia^aiL$ j.raucdfe*
nicamphordc,fcminis vu2edemonis,radicis peoniae,polrj cufloribus
fuis,fcminis bafiliconis,feminis feniculi, deronici

K. Croci oriencalis bon3e,mufci Alexandnni recentis an*3,f$.aqu2e vicae arj*$f*. ambra?

ad minus fepcem vicibus diitillatselibras dece* Omnia fequenciadc benc poni cum aqua vitsead digerendum in balneo M.per dies qua/
mor,&:totidemnocl;cs 4 Saluia,rofmarinum,mta,maiorana,Iauendu
la,rofa?,metridatum,cyriaca,oIcumIaurjnu,bugloiTa,borago,oftruci

um^angelicajrcuponricumjgranaiuniperj^mencaftrumimentajmatri
caria,verbena,bethonica,polium,caftorcumEc quum fuefliit putrc*
fada,diftillencur in cincre per akmbicum,igne lento,ita vt pofiis

nu#

merarc vmumjduojtriaantecp guctadifbllec.Quum vero omnia fue rintdiftillata,imponecinnamomum,ganofilos,macem:.nucemufa tam,grana paradifi:galangam,calamum aromaticum ,piperiongu

zcdoana,cubebas:cardamomum,lignum aloei:cortices cicn , cartw

balfamum,xilobalfamum,fpica nardi, viicum queicnum , radicem peoniae,cVgranaipfius,coriandrum prasparatum , femen bafiliconis, femen vuaedaemonis,dcronicum K. Hcecomroa dejpencpuluerifari

groffomodo,ponantur maqua diftillata,& infimul digeranturpcr dies quatuordeam poftea lterum diftillentur in balneo Maria? per alembioim,poftea addas camphoram,reubarbarum,crocum,ambra cVmufcum.Si autemvchs habereaqua adhucmeliorem,addes pu[* diamargarui f$m Nico.diapliris cum mufco ftm NicoIdiarhodon
,

albatis,diamufaf$m Mefu2e,pulueris diambraeana.^i.pulueris ele> cluarn cum gemm is,puluens leciaaeGalieni,pulueris dialigni aloes
ana.$.f$.aeides

albi libra f$*& Lnt tnbus dicbus

quindecimaut viginci^ducatos.optimi auri,cu zuccari balneo Mana?,ica vc aqua balnei

Dc vimite harum aquar&m ctci

fit

LXI

tepida:pofi:ea diftilieturperfiltrumin vftris retortis*

Etvnumvitrum debctfhre
akius cp aliud * Scindantur paruse formulse defltro

&

jmpendaturj

& peripfas ma|

optime'

teria diftiliet, v7itris

Iutatis : vt mhil ex eis poflit

euaporari

eft excelletiflima

Et hec diftillatio interomnes

aiias*Sunt aliqui mcdicoru>-

qui volentes confortare fto4 machum:fcerunt fieri aqua vindem qua vtebantur cumi aqua vitaa (uprafcriptaiaut cumdareto fequenti.f/cutfecerat quidani comes palatinus+Aqua autcm viridis fit hocmodo+Recipeaque vitg,
T

inbaheo Mariselibras quatuor^me* |.rj>fundatur aqua vitg fuper hcrbis predic1:iSj& debetit ita omnia requtcfere,per dies oclo jdeinde ea vte re.Et nota/qp herbetnon d^bmc exiccari in folc fed ad aerem f quia fi iti
quatcrdiftil/atgperaJembicum
li(Taeexiccata?4 |*irj*balfamiths
7

fole exiccaren.tur

aqua deueniret obfcura

ficut

fi

eiTet

fuccus alicuius

herbe^Sed

fi

herbe ad aerem exiccantur t habet coforem viridcm pul*

chernmumj&cftameniffimabibetuFitautem clarctumhocmodo
Recipe vini albi optimi libras quatuQ.tiZttccari albiduri*|.iirj cinna momi eleAu^ucoriandri prc!parari*^irj*gariofiioumi4.r} granoru paradifijZin ziber/s aIbi*an^i.i>macropiperis 3.rj ;zedoarie*$*($,

Omnia conterantur fubtiliilimej&in puluerem

redigantur t poftea debet coIari,ficut fit apud GaUos^in vino aromaafato: quod Gallice cum a qua precede nt* dicitur ypocras Referuetur i n vafe ftanneo ,

&

abaliqmbus

foiet

fumu
fi

Virtutes auterf aquac-prgdictgfunt he*

Valet ad memorism ,

bibatur omni die^J^mixtacu aque rofma*

Ad me*

rini.lJ^aquemaioranejaquemeliffean^rj^AdmaniajVcI etiam do moria* lorcm cerebri ex fngore procedcntcm Accipe de hac aqua.|fi. aque Ad ethonicgjaqucpolrj af[4,rj.mifccaturfimulj&madefac!intheum,cir niam* bmuoluendo caput*Vel bibatomni die huius aque.$*rj* aque betho niea^iif^Acapiantureriarn pillula? aureae &cochi& an3*i,fi'antpil lufe cum aqua bethoniv^cape in. numero. v*& fume omni die,quu
:

nw

Virtus&efficacia

r &ft
vertigi^
ecaoif

vadis dormitum,vel etiam quado furgis dianthos in tabulis.$.l#Ad vertiginem capitis.Recipe huius aquae4*f$aquarum lauendulae4 fal*
ui3ca5*$irj*&:fumat omni die ftomacho ieiuno diapliris

cum mufco

caluicie* fi

m Nicolaum. Ad caluiciem.Recipeaquadilij aibi:barbae Aaronis

&

aqu3c4.f$.vel$,vi.addendo olei carcari^i.Adrrmndi dealban an.$.f$.huius dealbandam facieiru Accipe aquae florum fabarum par da facie ficandam tem vnam:aqu3e predi(ftc partes duas,mifceancur fimul, &omni die lauabis femel faciem* Potcs etiam omni die fumcre de aqua predida partcm vnam,&devino optimo parces duas, bibatur ftomacho ieui
furdita*

no,& valebit ad idem*Ad furdicate.Omm mane & fero de hac aqua

tem.

imponcsadaures,indequartampartemhor^cubabis,&requiefces fuper candem aure,vt lterum egrcdiatur*Vel recipe huius aque,vmi optimi an partes equales,Cumatomni die ftomacho iciuno* Ad ver#

vcrmes mCS au ri anT*AccipedeaquapraedicT:a*|*ft.fuccirutae,fucci folioru aunu* pcrfici aru$.i>Si autem nonpoffis haberefuccos, acapies aquam ab
eis

Ad
optal'

diftillatajaddendomodicum dealoeepatico, fubciliffimetrito fao parum in ipfam aure diftil* pul uerifato,& dc his omni mane Iabis,iacendo fupcr aliud latus , &poft modicu temporis iacebis fug 4atus,vbi func vermcs:& ftatim exibunt,& moncncur. Ad opcalmia

&

&

Recipe aque prcdicfbe.|.6.aqua! feniculi,aqua: polrj,aquae valenana* miarru an.$.i.imponantur adoculos.AdtumoregingiuarU.Recipe vini al>

tumore
oingi^

dc vna, vnam^dcinde teneas hecmixca in orc,& fepius aqua pnedi&a parcem

bi.|*ix*pitecri|^ucoquancu'r fimul,&dehoccapepartem

&

uarum. recentem accipias,hoc factoties,donec conualefcas. Ad fecore oris vei fetorem narium:detur omni die*f f$.cum vini albi,in quo finc bullite mecha paru mufd Aliqui camen accipiunt aquac oris vel & rofse rubea;.|>i.addendo narium pra!didf.|.n.aquammrorifmarini,&rofarum rubearum an^.f^mi impendatur mufcus in pannd fencoj&ambra bo# fceantur fimul: .&gingiuascum illopaniiofencojmpendenteina* na:an grana. vi

&

qus:(epius Iaues:cotcidie faltem femel aut icerum.Po&s eciam biberc

piletia

bibacuromnidic.f# fj.cuaquxpeonie^uAliquivero/ta/aciut^Recipiuntradicc&gra*

deaqua pradicftaomni

menfe.$.rj. Adepilencia

na peonia?: vifci quercini

rparali i.

aij*partes arquales: bulliunc in

vino albo o*

ptimo:& dacur pacienci cum aquapredicla. Ad paralifim debenc me

j3 ra fepius ii/iniri cuaquaprxdicfta.JEcdehacaquabibaturomnidi^ cempore matucino.f.l.vefpereauc fumes diacaftoreiUcu vino albo:m quo coquanturiauendul*e:faluiae:granorum iunipen an.M.i.fupew

.^ infondendo de viriooptimo libras quatuon Ad toquefam amiflam* fupradida*^Qaquarum lauendulae, peorto : faluise !^ctJ* Rccipe dc aqua * ana..rj.bibatur &rcapiaturmctridati.^ucum vinonnquo bullierit ^icaftorcurrr# Admelancoliam.Rccipcdcaquapr{dicfla,|J5*cumaquf ..
'
.

bugloflk.f uaquaebafilkonis,aqu3f melifTxana. $*rj .aquarfcok pendri3e:boraginis ana,$.i.mifceantur infimul:&bibatur ffibus ho* ris antc prandium.Sume etfam tabulam vnam cofeclionis leticgGa
licnivel lctificantis

p Ucref^

?c ong
:

AlmanforiS,Adputrefadboneepatis. Rccipe de

ana.f.bibatur om ni fe hac aqua.f <f$.cum a qua epatic,& aqua tepore matutino duabus aut tribus horis ante pra ro.?.i.vcl.!-.iJ$*& dium fumatur diarhodon abb.f$m Nicolaum.Ad hidropifim.Reci

ififatf

vinotcum quo bullierint petrofiliumifeniculurri , apium radices capillorum vcncris ana pars vna:vini partes.ix.bulliantur vfq? ad con
i.in

iriptionecerri partis.

Etde trib^in trcs dies det hydropico duabus prandium diafaccc. f$m Mefue.$.rjCaucat egro vel tribus hons ante tans a potationibus fuperuacuis:quia m hocmorbo:quanto minus homo bibit:tanto plus mingk:& cotra. Ad lapidem.Recipe dc aqua I^PWjf
,

predidtapartcm vnahi:aqugfaxifragig:aqugalkikcng^:aqugmillii fo lis,aqugrafani,ana partes;t.&vna hora poftpotionem hanc deturli**

fterifiti tontnpon.$,t.Ad fterilicatem,Recipeaqughuius.$.t.vini albi'4. 1 liliomm croccoru, aqug rorifmarini aqug mamcari^ana t ^t, bibatur tcm mane aut fero , omni hebdomada vtendo duabus aut tribus vicibus diamargariti fim Auicennam.$.:. Habet alias innumerabiles virtu*
;

tes jquas brciiicacis caufa

ommo.

L4

epilocvs;
Abesergomi
Fcclixiucudiflimi hoeopustibi

dicatum,quodquanta cx kcftionccollegerim,fa
ale a diligeci leclrore poreft dignofa.Quod vti>

nam eo ab omnibus fufcipiatur animo * quo a me eft edituPotuiflem m ul ta mfcrere, atcp adi)
cere.Sed

quu adeo copiofc dc omnibus hi$ duo

etiam

contubemales , Arnoldus fcilicet,&LulIius,tu eorum difcipulus loannes dc rupefdiTa

r

modernorum difleruerint non immcrito,ncfurti accu faremur,pleraq? non illepida omifimus, cpq? plura exeis deprompfe jrimus Jngcnui enim pudoris eft (tefteQuitiliano)profiteri pcr quos profeceris Adiunxiflemus plura,nifi tedium legentibus ingerere pu
alrjcg c^plures

taffcmus.Longaenim le<Sio fcpius decuibatlegentem.Ideocjrecep* tui canerej&reliqua,quse eiufdemfuntartis^n calamo relinquerecon fulcum videhacur.Tu mi Foelix hocopus commcndacu habe:& pro vinbus: s/c femper erga mcfuifti humantflimus ab inuidorum mor*
3

fibus defende.Sufcipiesbreui cempore,deo fanitacem &bonam valio tudinem preftance,maira , accuraciori ctiam perluftraca lance.Tcni
*,

poris enim breuitate impulf?,partim/ncorre<fla: partim femiperfe&a

reliquiniUs.Quaexre,fi quippia
ri

m eo inuencumfueritfqupdle&o*
4

non faciac ad ftomachumttempus breue me excufaturu no ambigo*Vale:&philippum tuum:vt confuefti:amato Exa&u Fn>
rabido

burgi HelueciorumywlalendasMaitias*

Annodomini 15^5^

Indexhuiusopufculi
Sequicur index huius opufculi:quod Ccelum

LXIII

philofophomm dicitur*

Ep 6 dedtcatoria huius libri ad Felicem dc Gcnafio Valcntianu

Regula auccntica dc
ftellts

ccelo philofophico.applicandis

$
$

Diftl^coriumaquaBvicaebrachiaumf$mLulliurn Prologus huius hbri Capuc. i* Quid fit quinca effencia cuiuflibet macenae fimplids

Opuc.:Quomodo cxtrahatur quin,effenvini pcr diftillacio* * ncm 5 Capuc^Quomodomaccria rudis diftillationiminus obcdicns
debeat pucrcfieri

7
P
16

Capuc^.Quomodo poffitcogno{ci,an vinum digcftumcircu

lacorisediftillacionificaptum

Capuc.j.Quomodo fic diftillandum circulatorie Capuc^.Quae fic differcncia inccr digeftionem &circufacione Capuc7.De modo extrahendi quin.eilen.abfcg vllo labore vel
cxpenfa
^

io

*4

Caput.S.De modo facili dift.Hadi ciraiIatorie:&extrahendi

quintum effc abfq? yllo ignc Caput*9 .De modo cxcrahendi quin.eflen. a quacuor elemencis ad rcfoluendum in ea Solem pro auro pocabili Caput.io.Quomodo fiat quimeffen.pro tincfturis mctallorum CapuciuDe modo excrahendi quin.cflen.in qua poteft fefolui
aurumjadfacicndumaurumpotabile

1$

1$

15

iM
:t

Capuc.i:Quomodo excrahcnda fic quin.effen.mellis,quae mgrc ditur aurum porabilc Capuc.i$*Quomodo excrahcnda fit quin.effen.exeheliclonia Capuui^.Demodo excrahendi quin.effen.exfaguine humano:
ouis;camibus
fructibus

t$

&c#

*<

Capuci^.Demodoextrahendi qum*cffcn.cx pomis,piris,&atrjs

17

Caputatf ,De modo extrahcn di quin.effen.a flonbus hcrbis &

radtcibus

*7
*$

Caput*i7.Quomodo cxcrahcnda fic quimeflen.ab anchimonio z$

Gapuc,i8:De modo excrahendi quin.eflema Sok

Refiduom

Caput.t9.Demcdo difttllandi per defcenfum Caput.so.Demodo claudcndi vafa figillo Hermeti* vrinam humanam: Caput.:i,De modo diftillandi acetum quibus omnia metalla calcmata refolui potfunt Caput :t*Demododiftillandi meUquodipfum aiirumpota

$o
%t

&

m
$s $$

bileingredituiV

Capuc.:$.Deauropotabilicommuni . Capuc*H*Dc aur potabili abfq$ aqua forti Capuc.:5*De auro potabili abfcp terra vel aqua forti
.

14
$i $$

Capuc.:6. Deauropotabili cum fpeciebus aromaticis e auro potabili ex fioribus cordialibus Capuc,:7*

40
3.1

Caput.tS,Deauro potabiliexqulcaeffcntiap, lapide

t%
%j
3.4.

Caput^ 9,De auro potabili cum melle Caput ^o.Deauropotabiliexfoioauroetaquavitg

Capu c.$ De auro potabili cuiufda epifcopi Treuerefi*

1

Caput4*,De auro pqtabiii ex vino greqo vel fimilibus & (p#

debusaromaticis
CapU,5^Dcaiioauropotabilrexcellentt
.

44.

Caput34.De auro pocabilicum gemmis

Caput^5.Deauropotabiliadaparalifim Caput $6.De alio auro pocabih bono
4

Caput.$7.)e alioauropotabili cumaquafora Capur^S* De alio auro potabili

4 47 48 49 49 49
jo
ji

Cspuc.t^Deauro pocabih volatili

Caput59Dc ahoauro potabili Caput + 4 o,D- alio auro pocabili preciofiffimo
Caput $iJDe auro potabili vegetabili Caput,4^.De vltimo auro potabili Capuc,45.Deaqua vitgcompofitapro hominibiis frigidg
compiexionis velregionis

*z

<x
5$

*a
54"

Capur.44 DeaquavirgcompofitaFr:dericiitertii Caput.45.Dc a|ia aqua vicae compofita Caput.4d.De alia aqua vicaecompofica Caput.47.De alaaqua vic^ compofua
4

^
5* *c

<&

Caput^S.De alia aqua vica: compofita

C^put. 49. Dealia aqua vits compoiita,qua vtcbatur quidam
u

^
<tf

comes platinus

bdicW

LXffll

Caput*50*Dc alia preciofa aqua vitae compofite 57 alia aqua vitac compofita, bona Capuu5i4.Dc 5? Caput^tJ^aliaaquavitxcompofita j^ Caput*)>De alia aqua vit% compofi ta j^ Caput^Dealia aqua vitc. compofita:qucva!et ad veriiginem
$9 Capuujj^Efe alia aqua vitx compofita valdcprcctofe 5? aJiaaqua vit$ compofitaomniumaliaront Caput vlcimumJDe
pieciofiffima
tfo

capitis,&parahfioi

Epilogus opcrishuiuB

Excufum efthocpreclarufhPhilippi Vlftadfj opufculum Argenta

rati,arte

& impenfa Ioannis Grienynger Anno a virgmeo partii M*D* XXVIIL !n die fandi Egidrj.Cu Qfarec. & Hifpanicf
maieftitatis

Priuilegiorum obtentu l nc quis audeat hoc in dccennio impnmere,aut impreflioni alicubi trade

Jt,Sub mul<fta*x*marcaru aurijuxtaprefttg

cautionis edic/lum