MC LC Chng I: Tng quan v truyn ng in ........................................3 1.Khi nim chung v truyn ng: ................................................................. 3 1.1. nh ngha: ................................................................................................ 3 1.2. Phn loi: ................................................................................................... 3 1.2.1. Truyn ng c kh: ...................................................................3 1.2.2. Truyn ng thy lc: ..........................................................3 1.2.3. Truyn ng kh p: ..............................................................4 1.3. Truyn ng in: ...................................................................................... 4 1.3.1. nh ngha,u khuyt im: ................................................4 1.3.1.1. nh ngha: .......................................................................................... 4 1.3.1.2 .u,khuyt im: ................................................................................... 5 1.3.2. Phn loi: ..............................................................................6 1.3.2.1. Truyn ng in 1 chiu: ................................................................... 6 1.3.2.2. Truyn ng in hn hp: ................................................................. 7 1.3.3.3. Truyn ng in xoay chiu: ............................................................. 8 1.4.Cc loi u my s dng truyn ng in: ............................................ 9 Chng II ...........................................................................................13 Cu to v cc cm chi tit chnh trong h thng truyn ng in .................................................................13 2.1. c im cu to ca cc trang b in trong h thng truyn ng in trn u my. ........................................................................................... 13 2.2. Cc thnh phn ch yu ca cc trang thit b in. ............................ 13 2.2.a.My pht in ko. ...............................................................16 2.2.a.1. My pht in ko 1 chiu ................................................................. 18 2.2.a.1.1. Cu to ca my in 1 chiu (hinh 2-3). ..................................... 18 2.2.a.1.2. Nguyn l lm vic ca my in 1 chiu. ..................................... 20 2.2.a.2. My pht in ko xoay chiu. .......................................................... 21 2.2.a.2.1. Nguyn l lm vic ( hinh 2-7). ...................................................... 21 2.2.b. ng c in ko ................................................................31 2
Thit k mn hc Truyn ng cng sut 2.2.b.1. Phm vi ng dng v c im ......................................................... 31 2.2.b.2. Phng php phn loi ..................................................................... 31 2.2.b.3. iu kin vn hnh ............................................................................ 35 2.2.b.4. S kt cu ca CK thng dng .............................................. 36 2.2.c. T my pht in ph .........................................................37 2.2.d. B bin i in dng trn u my Diezel .......................41 2.2.e. Cc thit b bo v trn u my ........................................43 2.2.f. Thit b chng quay trt bnh xe u my ......................44 2.2.f.1. Cng dng thc t .............................................................................. 44 2.2.f.2. c im kt cu ................................................................................. 45 2.2.g.Thit b chng qu ti v qu p . .......................................45 CHNG III: ....................................................................................47 Nguyn l hot ng ca mch iu khin my pht v mch np c quy u my D19E .......................................................................47 3.1. Tng quan u my diesel D19E. ........................................................... 48 3.2. Mch iu khin my pht in chnh. .................................................. 51 3.2.1. Chy tin. .............................................................................52 3.2.2. Chy li. ..............................................................................52 3.3. Mch iu khin my pht in ph. ..................................................... 53 3.3.1. Ch pht in bnh thng. ..........................................53 3.3.2. Ch pht in c nh ca my pht khi ng. .........54 3.4. Mch np c quy. ..................................................................................... 55
3
Thit k mn hc Truyn ng cng sut Chng I: Tng quan v truyn ng in 1.Khi nim chung v truyn ng: 1.1. nh ngha: Truyn ng l truyn cng sut v chuyn ng t ni ny n ni khc nh cc loi truyn ng nh truyn ng c kh,thy lc,kh p,in 1.2. Phn loi: Truyn ng c th chia ra lm bn loi chnh nh sau: 1.2.1. Truyn ng c kh: -nh ngha: L truyn ng trong cng sut v chuyn ng c truyn i t ni ny n ni khc nh cc b phn c kh (bnh rng-bnh rng,trc vt-bnh vt,ai,xch) -Phn loi: C th chia truyn ng c kh ra thnh cc loi: + Truyn ng bnh rng. + Truyn ng xch. + Truyn ng trc vt-bnh vt. + Truyn ng ai. + Truyn bnh ma st. 1.2.2. Truyn ng thy lc: -nh ngha: L truyn ng trong cng sut v chuyn ng c truyn i t ni ny n ni khc nh chuyn ng ca dng du. -Phn loi: C th chia truyn ng thy lc ra lm 2 loi: + Truyn ng thy lc ng. + Truyn ng thy lc tnh. 1.2.3. Truyn ng kh p: -nh ngha: Truyn ng kh p l truyn ng m cng sut v chuyn ng c truyn i t ni ny n ni khc nh th nng ca dng kh.C th l khng kh c nn ti p sut cao c dn ln ti mt v tr cao i khin cc truyn ng. 4
Thit k mn hc Truyn ng cng sut -Nhim v v yu cu ca h thng truyn ng: + Nhim v: - Tham gia vo qu trnh truyn ng,truyn cng sut momen ca ng c ti trc v t trc ti bnh xe. - Thc hin cc qu trnh chuyn i cp tc , tng hay gim tc . + Yu cu: - Thc hin cc qu trnh thay i hng chuyn ng tin hay li. - C kh nng ngt hay ni qu trnh truyn ng t ng c ti trc bnh xe. - C kh nng khi ng m du. - C kh nng thay i cc thng s truyn ng. - Pht huy ti a cng sut ca ng c,cc ch ph ti ph hp vi chi ph nhin liu nh nht. - Thay i mt cch t ng sc ko ca cc phng tin giao thng vn ti cho ph hp vi tng ch ph ti thch hp. - iu khin t ng,iu chnh ch lm vic ti u ca h thng truyn ng. -S dng n gin,thun tin trong thao tc,kch thc nh gn, bn tin cy cao. 1.3. Truyn ng in: 1.3.1. nh ngha,u khuyt im: 1.3.1.1 nh ngha: Truyn ng in l dng truyn ng trong cng sut ca truyn ng c truyn t ni ny n ni khc nh nng lng ca dng in. V d: Trn cc loi u my th ng c diesel ko trong my pht in chnh quay sau dng in c dn n cc ng c lp trn trc ca bnh xe v lm cho cc ng c quay. S :
ng c Diesel My pht in chnh ng c in ko
Hnh 1.2.1: S nguyn l hot ng ca truyn ng in. 5
Thit k mn hc Truyn ng cng sut 1.3.1.2 u,khuyt im: - u im: - C ng c tnh sc ko ging nh ng c tnh sc ko l tng nn c kh nng pht huy ht cng sut ca ng c diesel,sut tiu hao nhin liu l nh nht.
F K F K F K
V V V Truyn ng c kh Truyn ng thy lc Truyn ng in
Hnh 1.2.2: S ng c tnh sc ko ca cc loi truyn ng.
- C kh nng truyn c cng sut ln,hiu sut chuyn ng tng i cao c th t 80%. - C kh nng qu ti,c th t ng bo v qua ti m bo cho cc phng tin giao thng vn ti c kh nng pht huy ht cng sut v t c hiu sut cao. - So vi truyn ng thy lc th truyn ng in tit kim c t 10%- 14% lng nhin liu. - C kh nng t ng ha cao,n gin ha qu trnh iu khin,d dng ghp ni u my t c cng sut cn thit khi cn phi tng sc ko ca on tu. - C kh nng lp ln nn gim gi thnh trong qu trnh bo dng sa cha. 6
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - C kh nng iu chnh tc cao,t hng hc,gim thi gian bo dng sa cha. - Khuyt im: - Kch thc,trng lng tnh theo cng sut tng i ln: q= Kg/Kw -C kt cu phc tp. -Gi thnh ch to tng i cao,s dng nhiu kim loi mu. 1.3.2. Phn loi: C 3 loi truyn ng in chnh: - Truyn ng in mt chiu. - Truyn ng in xoay chiu. - Truyn ng in hn hp. 1.3.2.1.Truyn ng in 1 chiu: - nh ngha: L loi truyn ng m c my pht in ko v ng c in ko u l my in 1 chiu.S truyn ng:
Hnh 1.2.3.1: S b truyn ng in mt chiu. 7
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - Cu to: Cc b phn chnh: Z : ng c diesel. F : My pht in ko 1 chiu. : ng c in ko. BR : Bnh rng ch ng np trn u . BX : Bnh rng b ng lp trn trc bnh xe. - Nguyn l hot ng: Khng cp dng kch t cho my pht in chnh,khi ng ng c diesel trng thi khng ti.Sau khi khi ng ng c diesel cp dng kch t cho my pht in ko nh khp ni 2 roto my pht in ko c dn ng nh trc khuu ca ng c diesel.My pht in ko pht ra dng in mt chiu cp cho ng c in ko.ng c in ko lm vic thng qua hp gim tc trc dn ng trc bnh xe ca u my lm cho u my chuyn ng. - Qu trnh bin i nng lng l: C nng ca ng c in ko => in nng ca my pht in chnh => c nng ca bnh xe. 1.3.2.2 Truyn ng in hn hp: - nh ngha: L loi truyn ng m my pht in ko l my in xoay chiu,ng c in ko l my in 1 chiu. -Cu to: Cc b phn chnh: F B : My pht in ko xoay chiu ng b 3 pha. I KT : Dng kch t. I~ : Dng in xoay chiu. I : Dng in mt chiu. - Nguyn l lm vic ging truyn ng in mt chiu: -Qu trnh bin i nng lng: C nng ca ng c diesel => in nng ca my pht in ko xoay chiu => in nng ca my in 1 chiu nh b chnh lu.
8
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 1.2.3.2: S truyn ng in hn hp. 1.3.3.3. Truyn ng in xoay chiu: - nh ngha: L loi truyn ng m my pht in chnh v ng c in ko u l my in xoay chiu. -Cu to: Cc b phn chnh:gn ging truyn ng in hn hp.C thm: BT : My bin tn. J : ng c in xoay chiu d b. - Nguyn l lm vic: Tng t my truyn ng in mt chiu. - Qu trnh bin i nng lng: C nng ca ng c diesel => in nng ca my pht in ko xoay chiu => in nng ca my in 1 chiu nh b chnh lu => in nng xoay chiu 3 pha => c nng ca ng c in ko.
9
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 1.2.3.3: S truyn ng in xoay chiu. 1.4.Cc loi u my s dng truyn ng in: Hin nay c nhng loi u my s dng truyn ng in nh loi D9E; D12E; D19E .. Nhng loi ny l loi u my diesel truyn ng c s dng nc ta. -D9E-2XX: c sn xut M,cng sut ng c 900CV(vit tt bi s 9 trong cm t D9E),2XX l s hiu,c th l 236,218,chng c a vo s dng sm.Loi ny rt bn,cng sut ln,hin nay dng ko nhng on tu a phng.
Hnh 1.3.1: u my D9E-219
-D10E-2XX: 10
Thit k mn hc Truyn ng cng sut y l loi D9E c ci to tng cng sut ng c ln 1000CV.L loi u my c ci tin t u my D9E nn c im khng khc g so vi u my D9E.
Hnh 1.3.2: u my D10E-250
-D12E- 6XX: u my c sn xut ti Tip Khc c,c cng sut ng c l 1200 CV,l loi u my diesel c nhp ln th 6 trong cc ln SVN nhp khu u my v s dng. 11
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 1.3.3: u my 12E-628 -D18E-6XX: Sn xut ti B,cng sut 1800 CV,nhp v cng lc vi D12E.
Hnh 1.3.4: u my D18E-615 -D19E-9XX: c sn xut ti T Dng-Trung Quc,cng sut 1900 CV.u my c nhp t nm 2002,hin Vit Nam c khong 60 u my D19E do cc x nghip 12
Thit k mn hc Truyn ng cng sut u my trn c nc qun l:x nghip u my H Ni,Si Gn.u my D19E l loi u my diesel truyn ng in,dng ko tu hng v tu khch.u my lp loi ng c Carterpillar 3521B ca M,my pht in chnh v my pht in ph loi JF221 v ng c in ko loi ZD310.B phn chy l gi chuyn hng 3 trc loi 13 tn/trc.Trn u my thit k loi h thng iu khin bng vi tnh,h thng khng ch cp in on tu,h thng n nhn tn hiu t ng,h thng cp gi hai ng v b phn hm in tr.
Hnh 1.3.5 : u my D19E-943
13
Thit k mn hc Truyn ng cng sut Chng II Cu to v cc cm chi tit chnh trong h thng truyn ng in
2.1. c im cu to ca cc trang b in trong h thng truyn ng in trn u my. Cc trang thit b in trn u my diezel T th-ng c c im sau: - Kch th-c phi nh gn , v nh- th mi m bo lp t -c trong khng gian hn ch ca u my(nht l m bo khng gian lp t b phn chy). - Trng l-ng hn ch ,v nu trng l-ng ca cc thit b ln s lm tng trng l-ng trc ca u my. - bn c gii v in t u phi cao, tc ng phi nhanh nhy, t b h- hng (s c), chu ng -c lc xung kch, va p v ph ti v in bin ng ln (iu kin vn hnh khc nghit). - Kt cu phi cn i, n nh trong qu trnh vn dng . - C tnh thng dng v lp ln cao, thun tin cho vic gia cng lp rp, bo d-ng v sa cha . Ngoi ra cn c tnh cht ng b, hon chnh, hin i theo yu cu ca s pht trin khoa hc k thut trong giao thng vn ti hin nay.
2.2. Cc thnh phn ch yu ca cc trang thit b in. -My phtin ko (cn gi l my pht in chnh ): loi u my c v cng sut nh (P s 1000 KW ) th-ng l loi u my in mt chiu, loi u my mi sn xut gn y l loi c cng sut ln (P >1000 KW) v th-ng l loi my pht in xoay chiu ng b. Nhim v ch yu pht ra ngun in (mt chiu hoc xoay chiu) cung cp cho cc ng c in ko . - My pht in ph : th-ng -c lp lin kt cng trc vi my pht in kch t to thnh t hp my ghp, ch yu pht ra ngun in mt chiu 14
Thit k mn hc Truyn ng cng sut cung cp cho phn mch ph (phn mch kch t v phn mch iu khin ). mt s u my hin i, dng truyn ng hn hp hoc xoay chiu, my pht kch t l my pht ng b, c th -c b tr ngay trong lng my pht in ko. Khi my pht in ph -c b tr c lp v l my pht xoay chiu ng b, thng qua b nn dng v h thng iu chnh in p t ng cung cp dng in mt chiu n nh cho phn mch in ph. - ng c in ko (hay ng c in chnh), cho n nay vn ch yu l loi ng c in mt chiu ni tip. Th-ng c t bn n m-i chic trn mt u my. ng c in ko c nhim v bin i in nng thnh c nng, lm quay cc trc ch ng, to ra sc ko ca u my . Mt s u my hin i c th trang b ng c in ko l loi xoay chiu d b thng qua b bin i tn s . - ng c in ph: th-ng l loi kch t song song v hn hp ( l-i in mt chiu) hoc d b lng sc ( l-i in xoay chiu), ch yu dng dn ng bm du bi trn, bm nhin liu, qut lm mt, my nn gi, bm n-c lm mt Ngoi ra cn c loi ng cin mt chiu kch t ni tip dng khi ng khng ti ng c diezel (my ). - B bin i in. + B nn in (chnh l-u) nn dng in xoay chiu thnh mt chiu. mch in ko (mch ng lc) tr-c kia th-ng dng loi chnh l-u thu ngn cng sut ln, cn trn cc loi u my hin nay l cc dit bn dn thng th-ng hoc bn dn silic c iu khin(Tiristor). B nn in b tr trn u my diezel T hn hp trong mch ng lc nn dng in xoay chiu ca my pht in chnh cung cp cho cc ng c in ko mt chiu kch t ni tip.Ngoi ra n cn -c b tr trn cc mch in ph ,mch in iu khin khch. + B bin tn: dng thay i dng in l-i xoay chiu c tn s f 1 v in p u 1 thnh dng in c tn s f 2 v in p u 2 theo yu cu. mch ng lc ca u my diezel T xoay chiu, b bin 15
Thit k mn hc Truyn ng cng sut tn dng kt hp vi ng c d b xoay chiu iu chnh -ng c tnh c ca ng c t -ng c tnh cng thnh -ng dc tnh mm ,ph hp vi yu cu ca -ng c tnh sc ko u my. Tr-c y, thay i tn s ca h thng ng lc c cng sut ln, phi s dng c mt t hp ng c my pht xoay chiu v mt chiu phc tp, nh-ng hin nay, s dng h thng bn dn ciu khin gn nh hn nhiu. - Cm bnh in c quy: gm cc bnh c quy ch hay c quy kim c in p v dung l-ng tu thuc vo kiu v cng sut u my. Nhim v ch yu l cung cp cho cc my in khi ng (my ) khi ng ng c diezel v cp in cho cc phn mch khng ch, iu khin, chiu sng, o l-ng, bo v,khi u my ch-a vn hnh.
a.
Hnh 2-1: B tr tng th ca u my. a. u my D9E; b. u my D19E 1- Thng gi chnh ; 2- Kt lm mt ng c diezel.; 3- Kt lm mt du; 4- Qut lm mt; 5- Thng n-c ; 6- ng c diezel ; 7- Th-c thm du; 8- Bu lc; 9-My pht in chnh ; 10-My pht kch t phn cc; 11- Qut lm mt b truyn ng; 12-Bu lc gi
16
Thit k mn hc Truyn ng cng sut lm mt; 3-My nn kh hm; 14-Van iu p; 15-T in; 16-Bn iu khin ; 17-Tay hm ; 18-ng c in ko ; 19 - c quy ; 20- Thng nhin liu; 21- Gi chuyn h-ng
- Cc trang thit b in ph y hiu khi nim phl phn bit vi cc thit b trong mch ng lc (-c gi lchnh). H thng cc trang thit bin ph c nhiu tc dng quan trng nh-: iu khin, iu chnh tng, bo v, gim stv c cu to phc tp chia ra thnh nhiu phn mch (hay h thng) sau: +thit b ph thuc h thng iu khin, khng ch, b o chiu (hay i h-ng chy), cc thit b tip xc (cng tc t) v cc c cu iu khin: nm, nt, tay vn, cu dao, cng tc, bn p, cc van in(t hoc in khng kh). + Cc thit b ph thuc h thng iu chnh t ng bao gm cc thit b t ng iu chnh c tnh t my pht - ng c diezel, h thng chuyn i cp tc t ng, b iu chnh in p t ng, b i in c iu khin + Cc thit b ph thuc h thng bo v: kho ln t, cm thit b bo v, r le tip t, r le quay khng, r le p lc, r le nhit , r le thi gian Ngoi ra cn c cc h thng o th, cm bin (cc loi ng h, cm bin vng quay, p lc, nhit ), cc mch n tn hiu, chiu sng v cc kh c in thng th-ng khc (bin tr, in dung, in khng, cu dao, cu ch) V ph-ng thc b tr tng th u my c th tham kho hnh 1-1 b tr tng th u my U8B (D9E) ca M v u my i mi (D19E) ca Trung quc
2.2.a.My pht in ko. - Cng dng v c im: Trn u my diezel T, my pht in ko -c ng c diezel truyn dn cng sut ch yu, sinh ra dng in ng lc cp cho ng c in ko (cn gi l my pht in chnh).My pht in ko (MFK) th-ng lin kt (qua khp ni trc) vi ng c diezel to thnh t my pht in - diezel.Vi loi 17
Thit k mn hc Truyn ng cng sut u my c, cng sut nh, hu ht s dng MFK l loi my pht in mt chiu. Nh-ng vi cc loi u my hin i c cng sut ln (cng sut u my P>1500 KW) th hu ht MFK l my pht in xoay chiu ng b ba pha. p ng -c cc yu cu ca c tnh sc ko v bo m an ton trong qu trnh vn hnh, my pht in ko (k c loi MFK mt chiu v xoay chiu) trn u my diezel so vi cc my in thng th-ng c mt s yu cu k thut v yu cu v tnh nng my pht nh- sau:
Hnh 2-2. c tnh ng c diezel v c tnh sc ko u my a. c tnh ng c diezel ( N, M- Cng sut v m men trn trc ra; n- Tc quay) b. c tnh sc ko u my
- C nng lc qu ti ln p ng cc ch u my khi ng on tu v ko on tu v-t qua dc cho php - C phm vi iu chnh in p rng - Phi c c tnh mm, ph hp vi c tnh ko ca u my (hnh 2-2) tn dng ht cng sut ca my pht v ng c diezel. - Chu -c cc bin ng ln ca ph ti in t cng nh- c gii, chu -c s tc ng ca ti trng ng cng nh- va p c hc. C tnh n nh v tin cy trong qu trnh vn hnh.
18
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - C kt cu ph hp vi khng gian lp t hn ch trn u my T , MFK dng trn u my diezel c nhng dc im ni bt sau y v mt cu to: - Mch kch t l mch in c lp (kch t ngoi) khng lin h trc tip vi mch in phn ng hay mch in ph ti. S dng my kch t chuyn dng hoc cc c cu c bit c dng kch t ph hp. - C h thng cc t ph v cun dy b (nu l loi MFK mt chiu). Hoc cng c th l my pht in ng b ba pha hoc su pha. - Thng gi lm mt theo ph-ng thc c-ng bc (dng qut gi chuyn dng lm mt c MFK v CK) - Kch th-c th-ng ngn, gn, c dng tr trn. Kt cu chc chn, c trng l-ng nh. Thng th-ng MFK -c lin kt cng c phn trc quay v phn v vi ng c diezel
2.2.a.1 My pht in ko 1 chiu 2.2.a.1.1 Cu to ca my in 1 chiu (hnh 2-3). Stato ca my th hin trn hnh 2-2 gm: v my 6, li cc t chnh 1 v cc t ph 3, trn cc cc t c cc bi dy qun kch thch 5,7 m ly cc li cc t. S l-ng cc t chnh, ph thuc vo tc quay v cng sut ca my cng nh- yu cu k thut c th, thng th-ng c t 4 n 10 cc t. Li cc t chnh 1 -c ghp t cc l thp Silic dy t 1- 2mm (hnh 2-4). Cc t chnh -c bt cht vo v my nh cc gudng 9 vn cht vo thn cc t v cu 10 (hnh 2-3).
19
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-3. Cu to my pht in ko mt chiu -311 1. Trc quay; 2. Vnh gp; 3. Np my ; 4. Hp chi than; 5. L xo chi than; 6. Cun dy cc t chnh; 7. Li thp cc t chnh; 8,13,15.V my; 9. Li thp cc t ph; 10.Cun dy cc t ph; 11.Dy qun phn ng; 12.Li thp phn ng; 14,17. Thn trc phn ng (moay) ; 16.G gi cht; 18. Chn bt my; 19. Np kim tra vnh gp
Hnh 2-4. Stato ca my in mt chiu 1. Cc t chnh; 2. Dy qun kch thch ni tip; 3. Cc t ph; 4. Bu lng bt cc t ph; 5. Dy qun cc t ph; 6. V my; 7. Dy qun kch thch song song; 8. Gu ging p; 9. Bu lng cc t chnh; 10. cu
A A 4 6 0
3 2 0
200 A - A 20
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-5:Li thp cc t chnh CK ZQD-310 trn u my D19E
Hnh 2-6: Dy qun kch thch my in mt chiu 1. Dy qun kch thch; 2,3, 6. Cch in cc pha(bng baklit) Li cc cc t ph 4 th-ng lm bng thp c v cc cc t ph -c bt vo v mybng bulng. Trn cc t chnh ng-i ta t cc bi dy ca mt hay vi dy qun kch thch (dy qun kch thch song song, ni tip, dy qun ng-c). Cc bi dy cc t ph-c mc ni tip vi phn ng. Hnh 2-5 gii thiu cu to ca mt bi dy qun kch thch. 2.2.a.1.2 Nguyn l lm vic ca my in 1 chiu. T tr-ng mt chiu ca my khi khng ti (I-=0) ch -c to nn bi sc t ng ca dy qun kch thch mang dng in I t . Khi phn ng quay vi tc n, trong dy qun ca n cm ng nn sc in ng (S) tn s f:
n p p f . 2 . = O = t [hz] Trong : p- S i cc t O- tc gc (rad/s) n s vng quay (vng/s) Nh c vnh gp v chi in, S ny -c chnh l-u v sinh ra S mt chiu trn cc chi. Nu ni vo chi mt l-i in mt chi hay mt ph ti th trong dy qun phn ng s sinh ra mt dng in ph thuc vo mi quan h gia sc in ng v in p ca l-i. Khi lm vic ch my pht (quay theo mi tn F trn hnh 2-6), S lc ny s ln hn in p l-i (E>U), dng in phn ng cng chiu vi S v c nng t ng c s cp -c -a qua trc my in bin thnh in nng mt chiu pht vo l-i. Khi lm vic ch ng c (theo 21
Thit k mn hc Truyn ng cng sut chiu quay mi tn D, hnh trn), S nh hn in p l-i, cn in nng -c ly t l-i vo bin thnh c nng chuyn qua trc my ti b phn cng tc. Khi my mang ti v lm vic ch ng c hay my pht (I-=0), t tr-ng trong my khng ch do sc t ng dng in I t ca dy qun kch thch c lp hay song song m cn do sc t ng ca dy qun kch thch ni tip v dy qun phn ng mang dng in phn ng na. iu lm bin i ng k t thng v s phn b t cm khe h khng kh gia phn ng v phn cm. Nh- thy trn hnh 2-6 -ng 2-2i qua cc im trn b mt phn ng m t cm bng khng (-ng trung tnh vt l) b dch i mt gc | so vi v tr 1-1 ca n khi khng ti.
Hnh 2-7: Nguyn l lm vic ca my in mt chiu
2.2.a.2 My pht in ko xoay chiu. Trn u my diezel, my pht in ko xoay chiu ng b ngy cng thng dng trong cc u my truyn ng in kiu xoay chiu - mt chiu v s -c s dng trong dng truyn ng in kiu xoay chiu xoay chiu trong t-ng lai gn. Nh- ni my pht in ko xoay chiu dng trn u my diezel T l loi my pht xoay chiu ng b cc li v cc n, v vy sau y ta i nghin cu hai loi my ny. 2.2.a.2.1. Nguyn l lm vic ( hnh 2-7). My pht in ng b xoay chiu vn hnh theo nguyn l in t cm ng v tnh cht tc dng ln nhau gia hai loi t tr-ng quay. C th l khi cho
22
Thit k mn hc Truyn ng cng sut dng in kch t mt chiu (I kt ) vo cun dy phn cm (phn quay) ri dng ng c s cp (ng c diezel) ko phn cm quay vi tc n b = 60f/p (trong f l tn s, p l s i cc t) to ra t tr-ng quay ca phn quay. Loi t tr-ng ny, tuy khng bin thin theo thi gian nh-ng lun di chuyn (quay trn) trong khng gian nn s ct bi cc thanh dn trn phn ng (phn tnh) m cm ng ra sc in ng vi tr s hiu dng ca mi pha :E = 4,44 . .f .W . K dq
Vi : K dq - l h s dy qun ; W - s vng dy ca mi pha
Hnh 2-8: Nguyn l lm vic ca my pht in ng b xoay chiu 1.Mch t phn ng; 2.Dy qun phn ng ba pha ; 3.Mch dn t phn cm; 4. Dy qun kch thch; 5.C cu dn dng in kch thch
Bi vy khi cun dy phn ng ca my in -c khp kn vi mch ngoi, th d-i tc dng ca sc in ng E lp tc c dng in xoay chiu dn ra cung cp cho ph ti. Do c dng in ti chy trong cun dy phn ng s sinh ra t tr-ng phn ng. i vi my pht in ng b, t tr-ng phn quay v-t tr-c t tr-ng phn ng do trc quay -c ko bi ng c diezel v do khi quay, n s ko t tr-ng phn tnh quay theo . 2.2.a.2.2.
23
Thit k mn hc Truyn ng cng sut Cu to MFB th hin trn hnh 2-9, 2-10
Hnh 2-9 : My pht ng b xoay chiu 1.Thn stato; 2.Cc roto; 3.Mch t stato; 4.Dy qun kch t ; 5.Gi c nh dy qun ; 6.B lm ngui du ; 7.Np chn ; 8.Np h-ng trc ; 9.ng trc ca chn v h-ng trc ; 10.Phn ng my kch t ; 11. Cc t ca my kch t ; 12.Vnh gp my kch t ; 13.Chi in my kch t; 14. Vnh tip xc ; 15.Gi in ca vnh tip xc; 16.My pht kch thch; 17.Thn my kch t ; 18.Dm ; 19.Dy ni gia my v vnh tip xc ; 20.Vnh roto ; 21.Dm ; 22.Trc ; 23.ng tr ; 24.Np ; 25.Phanh hm ;26.Vnh phanh ro to; 27.Qut dc trc ; 28.Vnh gi ; 29.Phn t dy qun stato; 30.u tra dy qun stato; 31.M p cc
24
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-10. My pht xoay chiu ng b hng ABB
Hinh 2-11 : L tn mch dn t stato 1.Rng ; 2. Rnh ; 3.Gng stato
Hnh 2-12 : C nh mch dn t c rnh h-ng knh v ghp t cc l vnh khn nguyn tm vo v my
C cbi dy ba pha phn ng C cbi dy ba pha phn ng R nh li thp phn ng R nh li thp phn ng V m y V m y 25
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-13. Phn ng (stato) ca MFB trn u my D19E Hnh 2-14 : Cc secmng mch t stato a- Bin ghp gia rnh b - Bin ghp gia rng Stato (phn tnh) ca MFB c cu to nh- sau (2- 9, 2-13): Nu vi MFB c cng sut nh (<200KW) li thp dn t -c ghp t nguyn vnh trn l thp k thut in (hnh 4-38) dy 0,5 mm hai mt -c ph sn cch in v p ln mt trc g chuyn dng nh cc vnh p v ch sau khi lng dy qun mi p vo thn my. Khi cng sut MFB ln (> 200 KW ) -ng knh ngoi mch t stato ln hn 1m, mi lp vnh trn ca mch t -c ghp t nhiu mnh gi l sc mng. Cc secmng -c dp t cc l thp k thut in dy 0,5mm (hnh 2-14). Cc secmng c ch bt ln cc thanh mng 7 (hnh 2-15) v -c p cht nh scmng p 4, gudng 3 v cu 2 xit cc sc mng . Sc mng p 4 vo scmng thng gi 5 to thnh cc rnh thng gi h-ng knh trong mch t, cc phin 9 c nh cht cc gudng vo thn, ngn chng khi rung. Theo qui nh, mch t stato l rnh h, dy qun kiu cc tnh xen k 29 ( trn hnh 2-9) -c t trong cc rnh .
26
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-15: C nh mch dn t ghp t cc scmng vo thn Trong cc MFB c cng sut khng ln lm ng-i ta dng dy qun phn ng l dy qun hnh xp hnh thnh t cc phn t nhiu vng dy (th-ng l hai) cn trong cc my cng sut cc ln (my pht in l-i quc gia, thu in) dng dy qun sng (mt vng dy) vi MFB cc li v qun xp kiu thanh dn vi hai thanh trong mt rnh. Hnh 2-16 gii thiu mt ct rnh mch dn t trong c t dy qun hai lp kiu bi dy v kiu thanh. Vng dy hoc thanh dn ca dy qun gm mt s chn thanh dn nguyn t tit din ch nht -c cch in t thnh hai lp theo chiu rng rnh. Trn hnh 2-16 cc vng dy gm mt hoc nhiu thanh 1 -c cch in vi nhau nh cch in vng dy 2. cch in cc vng dy ca bi dy vi cc b phn ni v my c cch in v 3. gim bt c-ng in tr-ng khe gia cch in v v mch t ng-i ta ph lp cch in bn dn 4 .Cc bi dy -c c nh cht trong rnh bng cc nm phi t tnh 7 bng vt liu cch in chm vo nhng mng lm trn thnh rnh. D-i nm, gia cc lp y rnh c t cc m cch in 6, 5, 8 c chiu dy -c la chn lp kn khe gia nm v dy qun. Phn u ni -c c nh cht nh nhng tm m v cc vng ai.
Hnh 2-16 Mt ct cc rnh mch dn t
27
Thit k mn hc Truyn ng cng sut trong c t cc dy qun hai lp kiu a bi dy , b kiu thanh
Mch t rto (phn cm) ca MFB cc li kch thch bng dng in 1 chiu c th ch to bng st t nguyn khi hoc t cc tm tn k thut in ring r vi chiu dy tu cng sut v iu kin cng ngh. Trn hnh 2-9 cc t ghp t cc l thp dy 1,5 mm, vnh rto 20 -c ch to nguyn khi t thp rn v lng vo trc 22, th-ng th vnh roto -c ghp t cc tm thp dy 2 6 mm (nu cc tm thp -c dp) vn 100mm (nu chng -c ct bng hn). Cc tm thp -c p cht nh cc gudng. Khi -ng knh ngoi c d-i 4m, vnh rto -c ch to t cc tm c dng vnh v p trc tip ln trc. Khi -ng knh vnh rto ln th chng cng -c ch to bng cch ghp t cc secmng. thng gi tt, trn vnh rto c cc rnh thng gi. c th t cun dy 5 (hnh 2-17) ca dy qun kch thch ch to sn vo cc cc c b rng nh hn mt cc, cc mt cc hoc ton b cc th-ng -c ch to tch ri. Dy qun kch t -c qun t dy ng c tit din ch nht, -c p nh hnh v cch in tr-c khi lng vo cc. m bo cun dy c nh, khi c lc ly tm dc trc cc, ng-i ta dng cc vng m v cc tm chn. u mt cc ng-i ta t dy qun ngn mch c b-c khng u gi l dy qun cn. Cc thanh 7 (hnh 2-17) v cc c cu ngn mch (secmng 6) ca dy qun -c ch to bng ng. u cc t c cc rnh trn na kn t cc thanh cn. Dy qun cn c nh h-ng tt n din bin cc qu trnh qu c lin quan n s bin i ca cc i l-ng in t v tc quay (thay i ti, thay i tc ng c diezel).
28
Thit k mn hc Truyn ng cng sut cc my c cc nguyn khi khng dng dy qun cn v cc dng xoy cm ng trong thn cc to thnh s cn du tt yu ca t tr-ng trong qu trnh qu . Hnh 2-17 : Hnh dng b ngoi ca roto cc li 1.Khung roto 2.Vnh rto 3.Vnh tip xc 4.Trc 5.Cun dy kch thch 6.Secmng dy qun cn 7.Thanh dy qun cn 8.Xp li thp cc t 9.Rnh thng gi trong cc
Cc chi in t st vo vnh tip xc quay. ni in cc chi 6 vo thanh ci 1, bt buc u cc chi in (hnh 2-18) c dy cp mm 3. u kia ca dy cp c hn cc u cp 2. Hp chi m bo s tip xc cn thit ca chi in vi vnh tr-t, t-ng t nh- my in 1 chiu. Trn hnh 2-18 v 2- 19 th hin cc vnh tip xc ca dy qun kch thch cc my ng b v kt cu hp
Hnh 2-18: Cc vnh tip xc ca Hnh2-19 : Hp chi in dy qun kch thch my ng b i vi my pht ng b dng vi ng c s cp (ng c diezel, tua bin hi) c s vng quay ng c ln hn 1500v/pht th-ng dng MFB cc n. Kt cu stato (phn ng) ca my cc n khng c g khc
29
Thit k mn hc Truyn ng cng sut vi loi cc li. Ch c phn cm (rto) l c nhng im khc bit vi loi cc li xt trn. Mch t rto ca my n cc -c trnh by trn hnh 2-20. m bo bn c ca cc b phn mch t chu lc ly tm, mch t -c ch to t thp c bn cao (hp kim crm, niken v molipen). Trn mt ngoi hnh tr ca thn mch t 1 c phay cc rnh hnh ch nht cho cc bi dy ca dy qun kch thch 5 qun ri theo s nguyn l (s xt sau). Cc rnh -c phn b u trn hai vng i xng i vi tm, mi phn chim 1/3 chu vi. Gia cc rnh, trong phm vi cc vng hnh thnh cc rng nh 3 ca mch t, gia hai vng hnh thnh cc rng ln 2 ca mch t. tm roto c rnh thng gi 4. Cc thanh dn kch thch MFB cc n quay vi tc cao phi chu mt lc ly tm ln, v vy cc thanh dn 1 ca dy qun th-ng -c lm bng hp kim ng pha bc vn m bo -c tnh dn dn in tt nh-ng bn c hc -c tng c-ng.
Hnh 2-20. Cc mt ct ngang v dc ca roto cc n 1 Gng mch t roto ; 2 Rng ln mch t 3 Rng nh mch t ; 4 Rnh tm mch t 5 Bi dy kch thch ; 6 Rnh dc rng ln; 7 Nm t tnh ; 8 Nm khng t tnh 9 ng ai; 10 Vnh nh tm; 11 Ni dy tip xc vi vnh tip xc; 12 Vnh tip xc 13 ng
30
Thit k mn hc Truyn ng cng sut cch in ; 14. ng lng ca vnh tip xc Hnh 2-21. Phn cm ca MFK u my D19E (Cc t li)
859 580
31
Thit k mn hc Truyn ng cng sut Hnh 2-23 Cu to MFK xoay chiu ng b 3 pha u my D19E
2.2.b. ng c in ko 2.2.b.1. Phm vi ng dng v c im ng c in ko (CK) dng trn u my diezel T, trn cc u my in, toa xe t hnh, t chy in v.v... cho ti nay hu ht s dng loi ng c in mt chiu kch t ni tip (tr mt s t gn y mi sn xut th nghim vi di cng sut nh dng ng c d b xoay chiu lng sc, hay mt s loi ng c c bit nh- ng c tuyn tnh, xoay chiu mt pha c c gp...). CK to ra ng lc ko ca u my, toa xe (t hnh). Cng vi my pht in ko, CK l mt thit b quan trng bc nht trong h thng T ca u my. V tnh nng, kt cu cng nh- -ng c tnh lm vic ca n nh h-ng trc tip ti tnh nng, kt cu v c tnh ko ca u my. 2.2.b.2Phng php phn loi Thng th-ng c th phn loi CK theo my ph-ng php sau y: - Phn theo ch dng in: Bao gm hai loi ch yu ng c in ko mt chiu kch t ni tip th-ng -c s dng trn cc u my diezel T, u my in, xe in v on toa t chy c cng sut nh v va (P 2000KW). Vi cc loi u my c cng sut ln v hin i trong t-ng lai, v ang -c nghin cu s dng rng ri loi ng c in ko xoay chiu (d b ng sc). Ngoi ra cn c cc loi CK xoay chiu c vnh i chiu v.v... dng cho cc u my in. - Phn loi theo ph-ng thc truyn ng. Ph-ng thc truyn ng gia ng c in ko v trc ch ng ca u my c nh h-ng trc tip n 32
Thit k mn hc Truyn ng cng sut kt cu ca CK v b truyn ng trn u my. Qua gio trnh Kt cu v tnh ton u my ta bit: Trn u my qu trnh truyn ng t CK n trc ch ng v bnh xe u my qua hai ph-ng thc: + Truyn ng n: Mt ng c in ko ch dn ng mt trc bnh xe. Cn c theo cch treo CK, trong ph-ng thc ny li chia ra: CK treo kiu ta trc tc l mt pha CK -c treo trn gi chuyn h-ng u my, cn pha kia -c ta trn trc bnh xe (qua gi trc tr-t). Hnh 4- 63 th hin cu to ca CK treo kiu ny trn my TM1 ca Lin X. Kiu treo CK ny c-u in l kt cu n gin, thun tin cho ch to sa cha, nh-ng v trong qu trnh vn hnh c mt phn trng l-ng ca CK t trc tip ln trc bnh xe nn cc lc xung kch t mt ray tc ng trc tip ln CK v ng-c li. Do c tnh nng ng lc km nn ch thch ng vi cc u my c tc V<120 km/h (D9E, D12E, D18E, TM10 v.v...)
33
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-24: ng c in ko treo kiu ta trc (truyn ng n) 1. Tai treo; 2. Bnh rng ch ng; 3.Bnh rng b ng; 4.V hp gim tc ; 5. Gi ; 6. Pht du ; 7, 13. Bc; 8. Np ; 9. Con len (thm du) ; 10. Vt du ; 11. Du bi trn; 12. Hp du ; 14. V CK; 15. X gi chuyn; 16. L xo 34
Thit k mn hc Truyn ng cng sut gim chn ; 17, 18, 19, 20, 21. Cc cht dc v ngang. CK kiu treo trn khung gi chuyn qua h thng gim chn, ph hp vi cc u my c tc cao v c tnh nng ng lc tt (hnh 2-25).
Hnh 2-25: Truyn ng cm 1. ng c in ko 2. Bnh rng ch ng 3. Bnh rng trung gian 4. Bnh rng b ng
+ CK truyn ng cm, tc mi ng c in ko phi dn ng hai hay nhiu trc ch ng u my, qua cc c cu dn ng trung gian (bnh rng, thanh truyn...). Trn hnh 2-25 th hin CK truyn ng cm, treo trn khung gi chuyn h-ng. Tr-c y v Vit Nam hin nay hu ht cc loi u my diezel T u s dng ph-ng thc truyn ng n v cc ph-ng thc ny khng c c cu truyn lc phc tp nn m men truyn n trc ch ng cn bng, u my s dng ph-ng thc ny d thng qua -ng cong v gia cc trc ch ng khng c lin kt cng vi nhau v nng cao -c tin cy cho u my trong qu trnh vn hnh. Tuy nhin do s l-ng CK nhiu (4 12 chic) dn ti trng l-ng u my tng v nu treo CK kiu ta trc, lc xung kch ln mt ray ln. khc phc nhng nh-c im trn, gn y ng-i ta c xu h-ng pht trin ph-ng thc truyn ng cm, CK treo trn khung gi chuyn h-ng vi cc loi u my c tc vn hnh cao. - Phn loi CK theo ph-ng thc lm mt. Cn c vo ph-ng thc lm mt CK trn u my c th phn ra:
35
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - ng c in ko lm mt theo ph-ng thc t hnh (dng bnh qut lp trn trc quay ng c t lm mt). - ng c in ko lm mt theo ph-ng thc c-ng bc (dng qut gi chuyn dng, qut gi t bn ngoi lm mt CK). - ng c in ko lm mt theo ph-ng thc hn hp (p dng ng thi c hai ph-ng thc trn). Ni chung cc loi u my thng dng, c cng sut t trung bnh tr ln, hu ht u p dng ph-ng thc lm mt c-ng bc CK. Ch c u my c cng sut nh, iu kin lm vic khng khc nghit mi p dng ph-ng thc lm mt t hnh. Ph-ng thc lm mt hn hp p dng cho cc u my cng sut ln hoc vn hnh trong iu kin khc nghit. 2.2.b.3 iu kin vn hnh iu kin vn hnh ca CK so vi cc ng c in thng th-ng khc nghit hn rt nhiu. C th l: - Do khng gian lp t CK trong gm u my rt hn ch (nht l cc loi u my dng cho -ng st kh hp - nh- n-c ta hin nay), nn vic thng gi lm mt rt kh khn. - Trong qu trnh u my vn hnh trn -ng, khi qua cc u mi ni ray, qua ghi v.v... CK lun b rung sc, va p mnh. c bit vi loi CK treo kiu ta trc, c tr-ng hp gia tc va p ln gp n 25 ln gia tc trng tr-ng. - Ph ti in v c nng n li l ph ti ng, khng n nh v trong qu trnh vn hnh, u my lun lun thay i trng thi vic lm (gia tc, gim tc, hm, qu ti ...) - S phn b ph ti gia CK th-ng khng cn bng, v mc d CK ca mt u my l cng kiu loi, nh-ng c tnh lm vic, cc thng s ch to l khng th hon ton ging nhau (hn na sau mt qu trnh vn hnh, c s mi mn nn -ng knh bng a bnh xe, cc trc ... khc nhau). 36
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - Khng kh lm mt v mi tr-ng t CK lun bi bn, kh tn nhit, m -t (do treo gm gi chuyn h-ng). Bi vy trong qu trnh thit k ch to, c bit l qu trnh vn dng, bo d-ng v sa cha ta cn c bit l-u n nhng iu kin lm vic ca CK nu trn.
2.2.b.4 S kt cu ca CK thng dng Nh- trn phn tch, tnh nng kt cu ca CK ph thuc nhiu vo cc iu kin cng nh- yu cu vn hnh, ph-ng thc truyn ng ca u my v kiu loi CK c th. lm v d minh ho y chng ti ch nu mt s CK thng dng trn mt s u my diezel T hin ang vn dng trn -ng st n-c ta. Trong c bit i su vo phn tch kt cu ca CK 5GE-761-A3 s dng trn u my D9E ca M sn xut. Loi CK 5GE-761-A3 ( xeri sn xut t A3 n A8) c kt cu tng th biu th trn hnh 2-26.
37
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-26: S kt cu v hnh dng ca CK 5GE- 761-A3 1. Trc quay; 2. Bc bao trc bnh xe; 3.Vng chn; 4. Gi gi trc; 5,25. tm m; 6. cu; 7.Np ; 8,9,10,11,12 Bu lng; 13.Tm ; 14. Chi than cacbon; 15.Phin ng nn in; 16.Gi hp chi than; 17.Cun dy cc t ph ; 18.Bu lng cc t ph(hp kim nhm); 19.Phn ng; 20.Bu lng cc t chnh 21.Cun dy cc t chnh; 22.V my; 23.Dy qun phn ng; 24.V hp bnh rng gim tc; 26,27.Np v pht chn du; 28.G trc ; 29. Bnh rng ch ng (trn trc CK); 30. trc; 31.thn ; 32.bnh rng b ng ;33. Pht chn du; 34,35.-ng thng gi; 36.ai thp c nh dy qun phn ng 2.2.c.T my pht in ph T MFF trn u my diezel th-ng -c dn ng trc tip t ng c diezel qua c cu truyn dn trc tip (dy ai, cn thu lc,bnh rng) pht ra dng in cung cp cho h thng c quy u my (np c quy) v cp cho cc h thng in iu khin, iu chnh , khng ch (gi chung l ti ca MFF ). Trn cc u my diezel T m mch kch t dng my kch t chuyn dng th MFF v my kch t phn cc th-ng kt hp vi nhau nhnh t my ghp, c th l hai my ring bit ghp v li vi nhau ( t my 38
Thit k mn hc Truyn ng cng sut ghp v ) hoc c th c v, c bn trong my v trc quay cng ghp li vi nhau (t my v lin). Trn hnh 2-27 l kt cu phn bn trong v hnh dng bn ngoi ca t my v lin GMG 146 trn u my D9E. Nh-ng nhn chung, trn cc u my diezel T hin i, my kch t v MFF th-ng -c cu to c lp v cng -c dn ng ng thi t ng c diezel. Cn trn cc u my diezel TTL, do khng c my kch t m ch c my pht in c cng cng dng nh- MFF ( n gin ta gi chung chng l MFF). Hnh 2-28 l cu to ca MFF I - 732 dng trn u my D4H. Qua cc hnh 2-27, 2-28 ta nhn thy, my pht in ph th-ng l cc my pht in mt chiu kch t song song. Tu theo cng sut u my, cng sut v in p ca MFF khc nhau, cng sut t 1 KW, n hng chc KW, in p t 24 V n 110 V, p ng cho dng ph ti ca mch in iu khin u my. Trn mt s u my diezel T cng sut ln hin i, ngoi kiu MFF mt chiu k trn, ng-i ta cn s dng cc loi MFF l my pht ng b xoay chiu ba pha thng dng hoc loi my pht xoay chiu ba pha c bit (statordyne) c phn cm v phn ng in (dy qun xoay chiu ba pha) u nm trn stator. Dng in ca cc my pht xoay chiu pht ra -c chnh l-u qua cu chnh l-u v -a n ti nh- vi dng in mt chiu ca cc loi MFF mt chiu. 39
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-27: My pht in ghp GMG 146E1 trn u my D9E a Hnh dng bn ngoi t my ghp b Cu to bn trong A: MFF v B: my kch t phn cc h-ng dc 1.Trc quay; 2.Bulng u trc lai; 3.Bulng np u trc; 4.m; 5.Puly truyn ng; 6.Gi hp chi than MFF (my 1); 7.Vnh gp (my 1); 8.Hp chi than ; 9,10,11.Dy qun cc t, li cc t chnh v phn ng (my 1); 12.V chung; 13.Bulng ni; 14.Qut lm mt; 15.Dy qun kch t ng-c (my kch t my 2); 16,17,18,20,21,22.Li cc t, phn ng, cun dy kch t ngoi, hp chi than, vnh gp v gi chi than my 2; 19.Np quan st; 23.Bulng np; 24.Bulng u trc 40
Thit k mn hc Truyn ng cng sut Cc MFF u -c dn ng trc tip qua puly 5 ( trn hnh 2-27) hoc qua bnh rng (hnh 2-28) t ng c diezel, v vy tc quay ca MFF hoc c t my ph thuc (t l) vi s vng quay ca ng c diezel. Do , bo m yu cu cht l-ng dng in cp cho mch in iu khin, m bo in p n nh vi mi tc ca ng c diezel v mi ti ca u my. Trong qu trnh vn hnh, my pht in ph th-ng phi c thit b iu chnh in p pht ra ca n mt cch t ng, duy tr cho in p U ph lun xp x gi tr nh mc.
Hnh 2-28: My pht in I732 1.Trc phn ng ; 2.Ecu bt cht my qut; 3,10.My qut; 4,8.bulng sit; 5.Con tr-t; 6.Dm ngang; 7.Bng thp bo v ; 9,30.V my qut; 11,29. bi; 12.Vng bt kn; 13,14.Np ; 15.Ming m cch ly; 16,31.Bulng ; 17,28.Np; 18.Tm ng ca ng gp; 19.Chi in ; 20.Hp dy ra; 21.Cun dy phn ng ; 22.Cc cun dy kch thch ; 23.Li cun dy; 24.Vt; 25.Phn ng; 26.Thn 27.bulng; 32.Vt sit Ngoi cc thit b iu khin, iu chnh v.vtc quy trn u my l ti ln nht v th-ng xuyn nht ca MFF, ng thi cng gip cho sn nh in p ca MFF. Nhim v ca tc quy trn u my l nhn in nng do MFF cung cp, d tr d-i 41
Thit k mn hc Truyn ng cng sut dng ho nng, s dng cho cc thit b in iu khin trn u my hot ng khi ng c diezel khng lm vic v quan trng hn c l cp cho my khi ng (my ) khi ng ng c diezel. Dung l-ng ca t c quy trn u my diezel ph thuc cng sut v in p l-i iu khin ca u my. V vy s l-ng c quy trn u my c th t 6 16 bnh tu thuc dung l-ng ca c quy v in p ca mi bnh. c quy dng trn u my th-ng l loi c quy axit (c quy ch) c bit cng c u my dng loi c quy kim (loi ny gi thnh t hn c quy axt nh-ng tui th li cao hn nhiu ). 2.2.d B bin i in dng trn u my Diezel Cng vi s pht trin ca ngnh k thut bn dn, in t, trong nhng nm gn y. Trn u my diezel ni chung, nht l u my T cc thit b in t v bn dn -c s dng rt nhiu trong cc mch ng lc v mch iu khin ca u my. B i in trn u my -c s dng nhiu bin i dng in ng lc xoay chiu ba pha (hoc 6 pha) ca MFK ng b xoay chiu thnh dng in mt chiu cng sut ln cp cho cc CK mt chiu (vi dng T hn hp xoay chiu - mt chiu), hoc bin dng in xoay chiu thnh dng in mt chiu cng sut nh mch kch t, mch in ph (dng my pht in ph l loi my pht in xoay chiu ng b ba pha), mch iu khin...v dng to b ng-c bin (bin dng mt chiu thnh xoay chiu thay i in p ri li nn thnh mt chiu vi in p khc), b bin i tn s v.v... Tr-c kia vi cc b i in, ng-i ta s dng cc loi thit b c gii (t ng c - my pht) hoc bng cc loi n in t (b nn in thu ngn, n in t c kh ba cc...) c kt cu cng knh, tui th thp, gi thnh ch to cao v cng sut khng ln. Ngy nay hu ht cc b i in, t b i in cho mch c cng sut va v nh, mch i in ng lc mch c dng in v in p cao n b i in c iu khin trong b bin i tn s, n nh in p v.v... u s dng cc loi thit b bn dn nh- it, tiristor m cu to c th v 42
Thit k mn hc Truyn ng cng sut nguyn l lm vic ca chng -c gii thiu c th trong cc gio trnh, ti liu khc. Trn u my diezel T hn hp, sau my pht in ko, dng in ba pha -c -a vo b nn in c cng sut ln . B nn in th-ng dng 6 it (hay cn gi l van in) vi loi MFK xoay chiu ng b ba pha v 12 it vi loi MFK xoay chiu ng b 6 pha. Cc it c cng sut ln th-ng c dng bn ngoi nh- hnh 2-29.
Hnh 2-29: Hnh dng bn ngoi ca it cng sut ln 1. u ni cc d-ng ; 2. Dy ni (dy mm) ;3. Thn (cng l cc m) 4.Rnh bt vo tm tn nhit (cng l dy ni cc m) ;5. ai c bt cht. Trong tr-ng hp cn nn dng in c cng sut ln, ng-i ta c th dng mt nhm hoc hai ba it c th tng kh nng chu ng v tui th ca it. Cc it -c lp trn cc tm tn nhit bng ng hoc nhm ( c kh nng truyn dn nhit cao) c cc cnh tn nhit tt trong khng kh. Vi cc u my c MFK c cng sut ln, c qut lm mt c-ng bc, ng-i ta cho qut thi qua gin cc it trong b nn in ng lc tr-c ri mi vo lm mt cho MFK, cc it -c lp vo gi tn nhit thnh b v lp trong t (hnh 4-62) b tr ngay trn MFK thun tin cho vic u dy, kim tra, sa cha trong qu trnh vn hnh u my.
43
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 2-30. T it ng lc trn u my D19E Ngoi b nn in ng lc, b bin i tn s dng in ca MFK iu chnh c tnh ca CK xoay chiu (s trnh by mc sau), th-ng s dng cc it bn dn c iu khin cng sut ln (tiristor), cc b nn in, i in ng-c cng -c s dng rt ph bin trong cc mch iu khin, mch in kch t v mch in ca my pht in ph (np in cho c quy). Tu theo dng in ti, ty theo in p m ng-i ta s dng cc loi it, tiristor khc nhau c hnh dng, m hiu rt khc nhau. 2.2.e.Cc thit b bo v trn u my m bo cho qu trnh vn hnh n nh, tin cy v lu di. Trn u my diezel ng-i ta b tr nhiu thit b kim tra, bo v t ng, nhm t ng tc ng vo mch ng lc hoc cc h thng iu khin hm dng hoc ngt b kch t cho my pht in ko, ct gim cng sut, cnh bo cho ti x bit v.vkhi c s c hoc cc thit b trong h thng lm vic khng ng vi quy trnh do nh ch to quy nh. Ni chung, nhim v ch yu ca phn mch cc thit b bo v l nhm m bo an ton cho ng-i v thit b trong qu trnh vn hnh my, nng cao tui th v tn dng trit cng sut u my. Nguyn tc hot ng c bn ca cc thit b t ng bo v l da trn s bin thin ti mt gii hn nht nh ca cc tham s nh- dng in, in p, nhit , p sut v.vca cc cm my chnh (hoc cc thit bng lc, iu khin), ti cc cm my ny lm vic khng ng ch quy nh, m tc ng ng hoc ngt mch in v.v Cc thit b t ng bo v ch yu trn u my bao gm: - Cc thit b chng qu ti: Ch yu bo v cc thit b ng lc trn b truyn ng. 44
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - Cc thit b chng qu p - Cc thit b chng ry my (bnh xe b tr-t quay). - Cc tht b tip t, chng chm mt cao p. Ngoi ra cn cc thit b s dng rle p sut, rle nhit ng ngt mch in bo v cc thit b ng lc nh- mch chng qu nhit n-c lm mt, mch kim tra p lc du bi trn, chng siu tc v.vbo v cho ng c diezel. Trn cc u my chy chnh tuyn cn trang b cc thit b chng ng gt cho ti x, h thng ng h tc cho u my c ghi bng (c th l ghi c kh, nh-ng cng c th l ghi a mm v.v). H thng cc thit b bo v cnh bo cn c thm cc thit b cm ng nhit , p lc bo cho ti x thng qua cc ng h trn cabin v.vTuy nhin do cc thit b tng bo v trn u my rt a dng, nn trong phm vi ti liu ny ch c th cp n mt s thit b chnh th-ng -c b tr bo v mch ng lc ca u my. 2.2.f. Thit b chng quay trt bnh xe u my 2.2.f.1. Cng dng thc t H thng chng quay tr-t (hay cn gi l h thng chng patin, h thng chng ry my v.v) c tc dng ct b ph ti b phn, gim nh sc ko, nhm bo vng cin ko v b truyn ng, hn ch mc hao mn mt ln bng a bnh xe u my khi pht sinh quay tr-t gia bnh xe vi -ng ray. Tnh trng quay tr-t bnh xe th-ng xut hin khi h s bm ( k ) khng m bo (do ti trong cc b, nht l khi ti trng on tu ln hoc do iu kin -ng -t, m-a v.v), ph ti ca u my mt cn bng v sc ko u my (F k ) tng ln qu mc (ln hn sc ko bm) i vi u my truyn ng cm, hin t-ng ry my t xy ra, nh-ng vi u my truyn ng n, th-ng c tnh trng ry my cc b tng trc ch ng, khi tng sc ko t ngt . 45
Thit k mn hc Truyn ng cng sut 2.2.f.2 c im kt cu H thng chng quay tr-t trn u my diezel c rt nhiu kt cu khc nhau, nh-ng tu trung li c hai loi kt cu chnh - H thng chng quay tr-t s dng rle chng quay tr-t (hay kiu s dng rle in t) th-ng s dng cho i b phn u my hin nay, loi ny c kt cu n gin, d bo d-ng, sa cha, nh-ng nhy khng cao (nh- trn cc u my: D9E, D18E, D13E v.v) - H thng chng quay tr-t kiu in t: th-ng s dng vi cc u my hin i, kt hp vi h thng in t t ng iu ho cng sut ca t ng c diezel-MFF (nh- b CR trn u my D12E) i vi loi h thng chng quay tr-t kiu rle in t, cc rle in t ca h thng c kt cu t-ng t nh- cc rle iu khin gii thiu phn trn v th-ng l loi rle c nhiu tip im (c th-ng ng v th-ng m) ng cc mch in khc nhau khi c hin t-ng quay tr-t xy ra. Cn vi cc h thng chng quay tr-t s dng loi thit b in t, s ca h thng cng t-ng t nh- vi loi in t, ch c khc l bn thn cc cm rle in t -c thay th bng h thng ng, m mch khng tip im thng qua cc kho in t. ng thi, t cc tn hiu v qu trnh quay tr-t, b iu khin trung tm s tin hnh iu chnh li cng sut ca h thng ng lc trn u my, t u my pht huy sc ko ln nht trong cc iu kin bm khc nhau. Vic tng hay gim in th ca MFF do h thng chng ry my iu khin sao cho lc ko gn trng vi im gii hn ca h s bm 2.2.g.Thit b chng qu ti v qu p . Thit b chng qu ti v qup l cc thit bin t hay in t hn ch dng in ph ti (Ipt) hoc in p vt qu gii hn quy nh, nhm bo v cho hng lc cng nh h thng in iu khin trn u my khng b chy, hng do cc s c gy nn. c bit i vi cc thit bin ko, cc CK cn c bo v qu ti, khng cho dng in ph ti (do my pht in ko cung cp) lm chy hng ng c v cc thit b ph khc. Mt khc trong qu trnh u my vn hnh, 46
Thit k mn hc Truyn ng cng sut in p cp khng n nh tn sng m mch ln nn d pht sinh hin tng qup, bi vy vn hn ch hin tng qup, bo v cc thit bin trong h thng ng lc, cng nh h thng in iu khin trn u my cng rt quan trng.
Hnh 2-30: Mch chng chm mt cao p trn u my D18E ALT: MFK; M i : Cc phn ng v cun dy kch t ca cc CK; WRM i : Cc in tr; RDM: Cun iu khin v tip im chnh ( th-ng m) ca rle tip t; RAM1: Tipim t gi (th-ng m); RAM2: Tip im cnh bo; Cc tip im khng ch : - RAM3: ng c diezel ;z 47
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - RAM5: Kch t Kex, rcd, rcp: Cc rle iu khin kch t v ng c diezel
CHNG III: Nguyn l hot ng ca mch iu khin my pht v mch np c quy u my D19E
48
Thit k mn hc Truyn ng cng sut 3.1. Tng quan u my diesel D19E. u my i mi D19E c nhp v t nm 2002 do Trung Quc ng, do cc X nghip u my H ni, X nghip u my Si Gn qun l.
Hnh 3.1: u my diesel D19E. u my D19E l loi u my Diesel truyn ng in, dng ko tu hng v tu khch. u my lp loi ng c Carterpillar 3521B ca M, my pht in chnh v my pht in ph loi JF221 v ng c in ko loi ZD310. B phn chy l gi chuyn hng 3 trc loi 13 tn/trc. Trn u my c thit k h thng iu khin bng vi tnh, h thng khng ch cp in on tu, h thng n nhn tn hiu t ng, h thng cp gi hai ng v b phn hm in tr. 49
Thit k mn hc Truyn ng cng sut
Hnh 3.2: S kt cu u my D19E. Thn u my D19E c kt cu loi khung chu lc. Cc vch tng bn trong chia u my thnh 5 bung: bung li I, bung li II, gian in kh, gian ng lc, gian lm mt. + Bung li I, II b tr i xng nhau 2 u ca thn u my, c 2 bung li u c chc nng iu khin nh nhau. Trong bung li c b tr bn iu khin, qut gi, n chiu sng + Gian in kh : Pha trc gian in kh l t in, thit b khng ch vi tnh b tr trong t in. Pha sau bn phi l t chnh lu silic chnh, bn tri l t iu khin hm in tr, t lp t thit b tn hiu. Cui gian in kh l hp s trc ca c cu truyn ng. + Gian ng lc: Trong gian ng lc lp ng c diezel Carterpillar 3512B ca M, t my pht in chnh v my pht in toa xe, cc thit b ph tr. Bn trn l thit b x kh, bn tri v bn phi l h thng ht kh ca ng c diezel, bn trn u t do ca ng c l thng nc gin n. Trn trn ca gian ng lc c lp 2 qut thng gi cho khoang ng c. 50
Thit k mn hc Truyn ng cng sut + Gian lm mt: Pha trn ca gian lm mt l b lm mt hnh ch V, c 28 lt lm mt, pha trn bn trong gian lm mt c lp qut lm mt truyn ng bng motor thu tnh. ng knh cnh qut l 1280 mm. Pha di gia c hp s sau v my thng gi ng c in ko ca gi chuyn hng sau, bn phi c b trao i nhit du truyn ng thu tnh, bn di pha sau ca gian lm mt c b tr 2 t my nn gi dn ng bng motor in. Cnh phi bn di ca b lm mt c thng du p lc thu tnh v 2 thng gi chnh, ngun in iu ho. Mt vi thng s k thut ca u my diesel D19E: + Cng sut ng c Diezen (Di iu kin UIC): 1455 (KW) + Ti trng trc: 13,5 (tn/trc) + C ly trc: 1,650mm + Tc u my: - Tc ln nht: 120 (km/h) - Tc lin tc : 14,7(km/h) + Lc ko ca u my -Lc ko khi ng ln nht: 355,2 (kN) (dng in khi ng hn ch) -Lc ko lin tc : 224 (kN) ( dng in lin tc hn ch) + Cng sut hm ln nht: 1243,8 (kW) + Cp in on tu: -Cng sut cp in ln nht : 250 (kW) -Tn s cp in: 50 (Hz) -Cp in in p: 220/380 (V) + My pht in chnh: - Dung lng ngch nh: 1,400 (KVA) - in p nh mc: 258/720 (V) + ng c in ko: - K hiu : ZODR-310. 51
Thit k mn hc Truyn ng cng sut - Cng sut nh mc : 310 (kW). - in p nh mc : 500 (V). - Dng in nh mc : 680 (A). - Vng quay nh mc : 755 (vng/pht). - Vng quay ln nht : 3.100 (vng/pht). + My pht in ph v khi ng ng c diesel: - K hiu : ZQF-46B. - Cng sut nh mc : 46 (kW). - in p nh mc : 115 (V). - Dng in nh mc : 400 (A). - Vng quay nh mc : 1,150 - 3,500 (vng/pht). + c qui: - Kiu : GNC 170. - Kch thc bao 1 bnh : 139x79x370. - Trng lng 1 bnh : 10 (kg). - Dng in np tiu chun: 28 (A). - Thi gian np tiu chun: 7 8 (h). - in p nh mc ca t hp: 96 (V). - S lng : 76 (bnh/ 01 u my). 3.2. Mch iu khin my pht in chnh. Khi u my lm vic, ng c diesel dn ng my pht in chnh xoay chiu ng b ba pha bin c nng thnh in nng. Dng in xoay chiu ba pha do MPC sinh ra sau khi qua b chnh lu cu 3 pha (hoc b nn in) s thnh dng in mt chiu cung cp in cho 6 ng c in ko (CK), cc CK s bin i thnh c nng dn ng cc bnh xe u my, u my s chy tin hoc li. 52
Thit k mn hc Truyn ng cng sut Khi hm ng nng, CK chuyn sang lm vic ch my pht in, qua cc in tr hm bin in nng thnh nhit nng thot ra ngoi lm gim tc u my gy nn tc dng hm. Trn u my D19E, thay i chiu quay ca CK c thc hin bng cch thay i chiu dng in kch thch cc CK quay theo chiu thun hoc nghch dn n u my chy tin hay li.
3.2.1. Chy tin. Khi tay gt o chiu trn b iu khin ca ti x t v tr chy tin. Trng thi ng, m ca cc tip im ca cng tc i 1KSD, 2KSD, 1KSW (hnh 3.3). Mch in cng dng in trong CK v dng kch thch nh (hnh 3.3). V d nh vi ng c in ko th nht (1MD): t cc dng ca chnh lu 1UR(+) qua tip im chnh 1KMP, motor 1MD, tip im thng ng 1KSW, tip im thng m 1KSD, cun dy kch thch 1MD (C1, C2), tip im thng ng 1KSD, 1KSW, sau quay v cc m ca chnh lu 1UR(-). 3.2.2. Chy li. Khi tay gt o chiu trn b iu khin ca ti x v tr u my chy li. Chiu i ca dng in nh sau (hnh 3.3): vi ng c in ko th nht (1MD) t cc dng ca chnh lu 1UR(+) qua tip im chnh 1KMD, motor 1MD, tip im thng ng 1KSW, tip im thng m 1KSD, cun dy 53
Thit k mn hc Truyn ng cng sut kch thch 1MD (C1, C2), tip im thng m 1KSD, tip im thng ng 1KSW, sau quay v cc m ca chnh lu 1UR(-). 3.3. Mch iu khin my pht in ph. My pht in ph trn u my c hai tc dng: khi ng ng c diesel vi vai tr mt ng c in, v khi ng c diesel c khi ng n li c vai tr nh mt my pht in np in cho c quy v cp in cho ng in bm, ng c qut thng gi v mch iu khin.
Hnh 3.4: Mch iu khin my pht v mch np c quy. 3.3.1. Ch pht in bnh thng. M un iu chnh in p ca h thng my tnh s iu chnh in p kch thch ca my pht khi ng iu tit in p u ra, gi c n nh in x8:10 13 11 12 14 15 16 17 18 19 x8:1 2 6 3 4 5 7 8 9 MG A42 A43 A45 A46 A48 A49 A60,61,62 A53,54,55 445 446 447 448 449 450 104 465 2FU VDR VD2 1FU RC 7RS 3PA 3PA R10 R11 7KM 6KM 2053 2055 P V 2 6KM 1KM Q1 Q2 T1 T2 3KA R9 n nh dng kch thch khi ng m y ph t in ph tn hiu hi tip 110V (B) tn hiu hi tip 110V M y ph t in ph 110V (B) M y ph t in ph 110V kch thch m y ph t in ph (B)kch thch m y ph t in ph 6 K M 1 K M GB S2 QKB QKB 160A 125A 54
Thit k mn hc Truyn ng cng sut p khng i l 1102(V) cung cp in cho mch iu khin v cc thit b khc. Khi cng tc t 6KM ca my pht in ph c cp in, 6KM tc ng vo cun dy kch thch ca my pht in ph lm xut hin dng in chy qua. Khi ng c diesel quay th my pht in ph s pht in. Mch in lc ny nh sau (hinh3.4): dng in t cc dng ca c quy qua cng tc QKB, in tr 7RS, cng tc t 6KM (cng tc t thng m) , AAC(A60, A61, A62), sau tn hiu quay tr v cc m ca c quy. Khi m un iu chnh in p hot ng tt th dng in c pht ra l 110(V). Lc c quy bt u np in v cp in cho ng in bm, ng c qut thng gi v mch iu khin. 3.3.2. Ch pht in c nh ca my pht khi ng. Trong trng hp c hai tm m un iu chnh in gp trc trc, ta vn c th a my pht khi ng lm vic ch pht in c nh ng c bm gi v cc thit b khc lm vic. Lc ny, cng tc t 6KM nh v 7KM ng. Mch kch thch ca my pht khi ng nh sau ( hnh 3.4 ): dng in t cc dng ca c quy qua cng tc QKB, in tr 7RS, cng tc t 7KM (cng tc t thng m), MG(T 1 T 2 ) , cng tc t 7KM, sau tn hiu quay tr v cc m ca c quy. Khi pht in c nh, dng in qua cun dy kch thch ca my pht khi ng l dng in c nh m khng phi i qua m dun iu chnh in p. in tr R10 cho php my pht khi ng c in p l 1105(V). Khi tc quay ca ng c diesel l 1800(vng/pht). Do dng in kch thch c nh , khi tc vng quay ca ng c diesel gim U MG cng gim nn khi dng my pht c nh ti x khng c my chy tc thp trong mt thi gian di. 55
Thit k mn hc Truyn ng cng sut 3.4. Mch np c quy. Khi ng c diesel lm vic th ng c diesel l ngun cung cp in cho ton u my, nhng khi ng c cha lm vic th ch c c quy l ngun in khi ng ng c diesel v cp in cho cc thit b cn dng khc. Sau c quy c np in nh ngun in my pht in ph trn u my. Khi my pht in hot ng, dng in c pht ra l 110V. Lc c quy bt u np in. Mch in do my pht khi ng np in cho c quy nh sau (hnh 3.4): dng in t my pht MG(Q2) i qua in tr RC,7RS, thng qua cng tc QKB n c quy GB sau tr v my pht MG(S2). Nguyn l lm vic: + Khi in p u ra ca my pht MG ln hn in p c quy th thng qua mch in dng in c np vo c quy. + Khi in p u ra ca my pht MG thp hn in p ca c quy, do VDR c t mt it nn c quy s khi c quy s khng th cp in cho cc thit b ph nh ng c, bm gi