Ligji Mbi Inspeksionin Sanitar-Gazeta Zyrtare 22-2008 PDF

GAZEtA ZYrtArE E institUCiOnEVE t PrKOhshME t VEtQEVErisJEs n KOsOV
Prishtin
Viti iii / nr.22 / 1 MArs 2008
Gazeta Zyrtare e institucioneve t Prkohshme t vetqeverisjes n Kosov / PRISHTIN: VITI III / Nr. 22 / 1 MARS 2008
GAZETA ZYRTARE E INSTITUCIONEVE T PRKOHSHME T VETQEVERISJES N KOSOV
Editon: Zyra pr Menaxhimin dhe Administrimin e Gazets Zyrtare t Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov. Gazeta Zyrtare e Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov, botohet n mbshtetje t Ligjit pr Gazetn Zyrtare nr. 2004/47; si dhe Rregullores s UNMIK-ut nr. 2005/25 pr shpalljen e Ligjit pr Gazetn Zyrtare. Gazeta Zyrtare e Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov boton tekstet zyrtare dhe prfundimtare t ligjeve t miratuara nga Kuvendi i Kosovs dhe t shpallura nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm; rezolutat e miratuara nga Kuvendi i Kosovs, rregullativat dhe aktet e tjera normative t Qeveris dhe ministrive; marrveshjet e karakterit ndrkombtar etj. Gazeta Zyrtare e Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov, botohet n pes gjuh: n gjuhn shqipe, angleze, serbe, turke dhe at boshnjake. Gazeta Zyrtare e Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov administrohet nga Zyra e Kryeministrit t Kosovs. Mbikqyrja editoriale: Sekretari i Prhershm i Zyrs s Kryeministrit, FITIM KRASNIQI Drejtor i Zyrs pr Menaxhimin dhe Administrimin e Gazets Zyrtare t Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov: Naser Canolli Redaktor prgjegjs: Mentor Hoxha Redaksia Shqipe Fazliu - Gashi Adresa dhe korrespondencat: Ndrtesa e re e Qeveris, Prishtin gazetazyrtare@ks-gov.net 038-201 14039 www.ks-gov.net/gazetazyrtare
ii
N RAST MOSMARRVESHJEJE NDRMJET VERSIONEVE T DOKUMENTEVE T NDRYSHME T SHPALLURA N GAZETN ZYRTARE T IPVQ-VE T KOSOVS, VERSIONET N GJUHT ZYRTARE T QEVERIS, N PRPUTHJE ME PARAGRAFIN 9.3.19 T KORNIZS KUSHTETUESE, JAN NJSOJ AUTENTIKE
iii
iv
PRMbAJTJA LIGJI LIGJI LIGJI LIGJI LIGJI LIGJI LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS..................................................... 1 PR ENERGJIN...........................................................................17 I SPORTIT..................................................................................28 PR MBROJTJEN E KONSUMATORVE..................................................36 PR INSPEKTORATIN SANITAR T KOSOVS............................................45 PR TRANSPORTIN E MALLRAVE T RREZIKSHME.................................... 51 PR MATERIALIN FIDANOR.............................................................57
vi
LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS
LiGJ nr. 2004 / 9 Pr rrEGULLAtOrin E EnErGJis

Kuvendi i Kosovs, Duke marr parasysh Rregulloren e Misionit t Prkohshm Administrativ t Kombeve t Bashkuara n Kosov 1999/1 t dats 25 korrik 1999, Mbi Autoritetin e Administrats t Prkohshme n Kosov; Duke u bazuar n kompetencat e dhna Institucioneve t Prkohshme Vetqeverisse me Rregulloren e UNMIK-ut Nr. 2001/9 t 15 majit 2001, mbi Kornizn Kushtetuese pr Vetqeverisje sidomos Neni 5.1(), 9.1.26 (a) dhe 11.2; Duke marr parasysh kompetencat e rezervuara t Prfaqsuesit Special t Sekretarit t Prgjithshm n nenin 8.1 (m) t Kornizs Kushtetuese. Duke par nevojn pr themelimin e organit rregullativ t pavarur pr sektorin e energjis pr tu siguruar konsumatorve t Kosovs energji t qndrueshme, t sigurt duke mos dmtuar mjedisin, dhe pr t themeluar, promovoj dhe mbroj tregun e lir dhe konkurues t energjis q bazohet n parime objektive, transparente dhe jo-diskriminuese; Miraton n vijim:
b) kryerjen e aktiviteteve t energjis n mnyr transparente dhe jo-diskriminuese, q jan subjekt i detyrimeve t shrbimeve publike; c) kritere transparente dhe t hapura pr dhnien e licencave dhe autorizimeve; d) kryerjen e aktiviteteve t energjis sipas rregulloreve pr mimet e energjis q rregullohen n baz t sistemit tarifor; e) q asnj ndrmarrje pr energji t mos abuzoj me pozitn dominuese dhe ndalimin e praktikave jo-konkurruese; f) q t gjith konsumatort t mund ti kyin stabilimentet e tyre n rrjetat pr furnizim universal me energji, kurdoher q kjo t jet e mundur teknikisht dhe ekonomikisht; g) q konsumatort dhe t licencuarit t jen t mbrojtur me procedura adekuate pr zgjidhjen e kontesteve; h) q interesi n mes konsumatorve dhe ndrmarrjeve pr energji t jet i balancuar mir; i) zbatimin e masave t arsyeshme pr t forcuar unitetin social dhe ekonomik n tr Kosovn; j) prmirsimin gradual t standardeve pr mbrojtje t mjedisit; k) siguri n furnizim me energji elektrike, energji pr ngrohje dhe gaz natyral me an t mirmbajtjes dhe ndrtimit t kapaciteteve prodhuese dhe bartse t nevojshme si dhe infrastrukturs t rrjets prfshir kapacitetet e interkonekcionit. neni 3 3.1. Termet q prdoren n kt ligj kan domethnien si n vijim: Informata konfidenciale jan t dhna, dokumente apo informacione t tjera, komerciale apo teknike, q kan t bjn me disajnin, rehabilitimin, sigurin, veprimin, mirmbajtjen dhe financimin e veprimeve energjetike apo aktivitete q nuk jan m n domenin publik dhe q shpallja e tyre mund te vr n rrezik interesat komercial t aplikantve apo t t licencuarve; procedurat e zgjidhjes s kontesteve jan procedura t nxjerra nga Zyra e Rregullatorit pr Energji n pajtim me kt ligj pr zgjidhjen e kontesteve n sektorin e energjis; Zyra e Rregullatorit pr Energji sht organ i pavarur rregullator q themelohet me kt ligj; tarifat e bazuara n performans sht prfshirja e nj stimulimi pr prmirsimin e shrbimeve n tarifn ekzistuese, prfshir faktorin produktiv, q kushtzon ndrmarrjet e rregulluara q me kalimin e kohs t prmirsojn efikasitetin, si dhe prfshirja e dnimeve pr mosarritjen e standardeve t prshk1
LIGJIN PR RREGULLATORIN E ENERGJIS KREU 1 DISPOZITAT E PRGJITHSHME

neni 1 Ky ligj themelon Regullatorin e Pavarur pr Energji dhe prcakton kompetencat, detyrat dhe funksionet e Zyrs s Rregullatorit pr Energji; kushtet pr nxjerrjen e licencs pr t kryer aktivitete n fushn e energjis; procedurat pr dhnien e autorizimeve pr ndrtimin e kapaciteteve t reja prodhuese; kriteret pr rregullimin e mimeve dhe kushtet pr furnizim me energji. neni 2 Qllimet e ktij ligji jan q t themeloj kornizn rregullative pr sektorin e energjis q do t siguroj: a) funksionimin transparent dhe jo-diskriminues t tregut t energjis bazuar n parimet e tregut t lir;
ruara t performancs. dokumentacioni i projektit sht dokumentacioni i hartuar nga Zyra e Rregullatorit pr Energji ku parashtrohen projekt planet pr nj vit kalendarik; shrbimet publike t detyrueshme jan detyrimet q i prshkruhen nj ndrrmarrjeje t energjis t cils i sht besuar ofrimi i shrbimeve me interes t prgjithshm ekonomik, q ka parasysh faktort e prgjithshm social, ekonomik dhe mjedisor. shkelje e prsritur sht kryerja e nj veprimi kundr ligjor n baz t t cilit kryersi i veprs ka prsritur veprn e till brenda nj viti; sigurimi i furnizimit sht siguria teknike si dhe siguria pr nj sasi adekuate t energjis pr t prmbushur nevojat pr furnizim. procedurat e tenderimit jan procedurat e publikuara pr kryerjen e nj tenderi q specifikojn formulart e nevojshm, instrukcionet dhe dokumetacionin ku jan planifikuar nevojat dhe krkesat pr kapacitete pr t prmbushur furnizimin nga kapacitetet ekzistuese apo kapacitetet e reja prodhuese. Ndrmarrje e energjis e integruar vertikalisht sht ndrrmarje q merr pjes n dy apo m shum funksione (bartje, distribuim, prodhim dhe furnizim) brenda sektorit t njjt energjetik (energji elektrike, gaz dhe ngrohje) 3.2. Termat tjer n kt ligj, do t ken domethnien, si sht cekur n Ligjin pr Energjin apo n ligjin pr Energjin Elektrike.
shir kryesuesin. do antar do t jet n marrdhnie pune t rregullt. 5.2. Antart e mandatit t par t Bordit do t emrohet si vijon brenda 60 dit pas shpalljes t ktij ligji: a) tre antar, prfshir edhe kryesuesin, do t emrohen nga PSSP-ja pas konsultimeve me Zv-PSSP-n t Shtylls t BE-s dhe Kuvendin e Kosovs; b) dy antar do t propozohen nga Qeveria, miratohen nga Kuvendi, dhe emrohen nga PSSPja; 5.3. Mandati i antarve t par t Bordit q do t emrohen sipas Nenit 5.2 (a), sht: a) 2 vjet pr kryesuesin; b) 2 vjet pr nj antar; c) 3 vjet pr nj antar. 5.4. Mandati i antarve t par t Bordit q do t emrohen sipas Nenit 5.2 (b), sht: a) 4 vjet pr nj antar; b) 5 vjet pr nj antar. 5.5. Antart e ardhshm t Bordit do t propozohen nga Qeveria dhe do t emrohen nga Kuvendi. 5.6. Mandati i antarve t ardhshm do t jet nga pes vite. 5.7. do antar i Bordit, prfshir edhe antart e par, mund t riemrohen edhe pr nj mandat tjetr pes vjear. neni 6 6.1. Me prjashtim t kryesuesit t par t Bordit, t gjith antart e tjer t Bordit do t jen banor t prhershm t Kosovs. 6.2. Antart e Zyrs t Rregullatorit pr Energji duhet t ken kualifikime universitare dhe pes (5) vjet prvoj pune n lmin e inxhinjeris, ekonomis, menaxhmentit, kontabilitet apo drejtsis. 6.3. Antart e Bordit nuk do t: a) jen zyrtar qeveritar; b) jen antar aktivist t apo kryejn pun npr parti politike apo shoqata politike; c) jen ata vet, bashkshortet/t e tyre dhe kushrinjt nga linja direkte, pronar apo menaxhues
KREU 2 ORGANIZIMI I ZYRS S RREGULLATORIT PR ENERGJI

neni 4 4.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji themelohet me kt ligj si nj organ i pavarur n baz t nenit 11.2 t Kornizs Kushtetuese me qendr n Prishtin pr rregullimin e aktiviteteve n sektorin e energjis n Kosov. 4.2. Zyra e Rregullatorit pr Energji kryen detyra n baz t ktij ligji, ligjeve t tjera dhe memorandumeve t mirkuptimit. neni 5 5.1 Zyra e Rregullatorit pr Energji do t drejtohet nga bordi (Bordi) q prbhet nga pes antar prf2
t ndonj subjekti juridik pjesmarrs n aktivitete t energjis ku dispozitat e ktij ligji mund t aplikohen; d) bjn fardo pune n ndonj ndrmarrje pr energji t cils mund ti aplikohen dispozitat e ktij ligji; e) kryej asnj aktivitet tjetr q mund t rezultoj konflikt interesash sipas Kodit Profesional t Puns. neni 7 7.1. Organi q bn emrimin e antarve t Bordit do t shkarkoj nj antar para prfundimit t mandatit t tyre vetm n rastet kur antari: a) parashtron dorheqjen; b) bn shkelje serioze t detyrave profesionale; c) sht i dnuar pr nj vepr penale n baz t ktij ligji apo ndonj ligji tjetr; d) nuk sht n gjendje t kryej detyrat pr m shum se tre muaj me rradh nga aspekti fizik apo mental; e) bn shkeljen e Kodit Profesional t Puns t nxjerr sipas ktij ligji; dhe f) shkel kushtet e prcaktuara me nenin 6. g) dshton t marr pjes n tri mbledhje me radh, apo pes mbledhje gjat nj viti kalendarik, pr fardo arsye tjetr, prpos arsyeve t justifikuara mjeksore. 7.2. N rastet e prshkruara n paragrafin (1), do t emrohet nj antar tjetr t shrbej gjer n fund t mandatit t antarit q trashgon n pajtim me dispozitat e nenit 5. neni 8 8.1. Asnj antar i Bordit nuk mund t ket statusin e npunsit civil. 8.2. Antart e Bordit do t paguhen me rroga mujore dhe mditje udhtimi apo mditje t tjera sipas plqimit t PSSP-s pr antart e par dhe sipas plqimit t Qeveris pr antart e ardhshm. 8.3. Rroga mujore e antarve t Bordit q jan banor t prhershm t Kosovs nuk do t jet m e vogl se pes rroga mujore mesatare t nj nnpunsi t sektorit publik. 8.4. Rroga mujore e antarit ndrkombtar t Bordit do t caktohet nga PSSP-ja, duke u bazuar n prvojn parapake dhe prgjegjsit e postit dhe fondet e lira. 8.5. Pr nj periudh nj vjeare pas mbarimit t mandatit si antar i Bordit, personi i till nuk do t lejohet t paraqitet para Bordit n emr t nj ndrrmarje
pr energji q sht licencuar n baz t ktij ligji, apo nj entitet q kontrollohet n mnyr direkte apo indirekte nga nj ndrrmarje e licencuar. neni 9 9.1. Prpos prgjegjsive t prcaktuara me kt ligj, Bordi i Zyrs t Rregullatorit pr Energji do t: a) miratoj politikat rregullative dhe operacionale; b) organizoj dhe mbikqyr aktivitetet menaxhuese t Zyrs t Rregullatorit pr Energji; c) mbikqyr menaxhimin e buxhetit dhe at financiar t Zyrs t Rregullatorit pr Energji dhe bn aprovimin e raporteve dhe t dhnave financiare t ksaj zyreje; d) emroj dhe mbikqyr menaxhmentin dhe stafin e Zyrs t Rregullatorit pr Energji; e) miratoj kushtet dhe konditat pr punsim pr menaxhimin e stafit t Zyrs t Rregullatorit pr Energji. f) Nxjerr akte nnligjore t prgatitura nga Zyra e Rregullatorit pr Energji, q jan n pajtim me kt Ligj. 9.2. Kryesuesi i Bordit do t prfaqsoj Zyrn e Rregullatorit t Energjis me palt e treta. 9.3. Bordi do t prgatit dhe miratoj Statutin e Zyrs t Rregullatorit pr Energji n baz t s cilit do t qeveriset organizimi dhe veprimi i Zyrs, prfshir aktivitetet e zyrs, strukturn e zyrs, procedurat pr punsimin e stafit administrativ dhe atij menaxhues si dhe shtjet q kan t bjn me organizimin e puns. 9.4. Statuti prcakton procedurat pr punsimin e stafit administrativ dhe menaxhues n baz t kontratave pr nj periudh t caktuar. Stafi administrativ kryen punt teknike dhe administrative q nevojiten pr prmbushjen e detyrave dhe funksioneve t Zyrs t Rregullatorit pr Energji. 9.5. Statuti gjithashtu prcakton krkesat pr nj auditim publik t jashtm dhe t pavarur pr aktivitetet dhe funksionet e ndrmarra t Zyrs t Rregullatorit pr Energji. neni 10 Kryesuesi i Zyrs t Rregullatorit pr Energji i drgon Kuvendit dhe PSSP-s, do vit raportin vjetor, tre muaj pas mbylljes s vitit kalendarik. Raporti duhet t jet publik dhe t prfshij: a) prshkrimin e aktiviteteve pr shtjet q lidhen me funksionin, detyrat, kompetencat e Zyrs t Rregullatorit pr Energji si dhe zhvillimet n tregun konkurrues t energjis; 3
b) prshkrimin e t gjitha vendimeve individuale t ndrmarra, zgjidhjen e kontesteve si dhe procedurave zbatuese t ndrmarra nga Zyra e Rregullatorit pr Energji gjat vitit t kaluar; c) prshkrimin e licencimeve dhe aktiviteteve t tjera gjat vitit t kaluar; d) raport pr veprimet financiare t Zyrs t Rregullatorit pr Energji pr vitin e kaluar, prfshir ktu shumn e taksave t mbledhura nga Zyra e Rregullatorit pr Energji si dhe shpenzimet e bra; e) do shtje tjetr q Kuvendi dhe PSSP-ja mund ta krkoj koh pas kohe. neni 11 11.1. Antart e Bordit t Zyrs t Rregullatorit pr Energji hartojn dhe nxjerrin Kodin Profesional t Puns pr antart dhe puntort tjer pr t siguruar q punt t kryhen me prgjegjsi dhe ndershmri, duke ju larguar konfikteve t mundshme t interesit. 11.2. Kodi Profesional i Puns do t ndaloj antart e Bordit dhe puntort nga: a) pranimi i ndonj t mire financiare, direkt apo trthorazi, nga cilado ndrmarrje pr energji, prfshir, por duke mos u kufizuar, para, mall, patundshmri, dhurata, udhtime apo shrbime personale; b) pronsimi, ose t ushtroj menaxhmentin e kontrollit mbi veprimet e nj ndrmarrjeje pr energji apo bartsve edhe trashgimtarve titullar t tyre. neni 12 Zyra e Rregullatorit pr Energji sipas nevojs mund t emroj konsulent apo kshilltar, q ta ndihmojn gjat ushtrimit t detyrave dhe funksioneve n baz t parimeve t hapura, transparente dhe jo-diskriminuese sic jan prcaktuar n statut. do shpenzim, pr nj konsulent apo kshilltar t angazhuar n baz t ktij neni, bhet n baza konkurruese. Kto shpenzime jan pjes e shpenzimeve t prgjithshme t Zyrs t Rregullatorit pr Energji. neni 13 13.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji ka t drejt t krkoj nga secila ndrmarrje pr energji apo autoritet publik do informat, t dhna dhe dokumentacione t nevojshme pr prmbushjen e funksioneve dhe detyrave t saj, prfshir edhe informacionet konfidenciale. 13.2. Zyra e Rregullatorit pr Energji do t marr nj vendim t prer n rast se nj material prbn informacion konfidencial n pajtim m aktet nnligjore t 4
nxjerra nga Zyra e Rregullatorit pr Energji . 13.3. Informacionet e mbledhura q prbjn informacion konfidencial nuk lejohet t zbulohen, prve pr organet me jurisdiksion apo organet tjera publike, sipas procedurave t themeluara me ligj. neni 14 14.1. T gjitha autoritetet publike dhe ndrrmarrjet pr energji, s bashku me zyrtart e tyre, duhet t japin gjith ndihmn Zyrs t Rregullatorit pr Energji pr t mundsuar ushtrimin e detyrave t saj. 14.2. Gjat ushtrimit t funksioneve, kompetencave dhe detyrave t saja, Zyra e Rregullatorit pr Energji, mund t bashkpunoj me persona apo organizata q prfaqsojn apo ruajn interesat e konsumatorve.
KREU 3 KOMPETENCAT E ZYRS S RREGULLATORIT PR ENERGJI

neni 15 15.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji ka prgjegjsi pr themelimin dhe ekzekutimin e nje kornize rregullative pr sektorin e energjis n Kosov, q do siguroj jo-diskriminimin, konkurrencn efektive, dhe funksionimin e tregut t energjis. 15.2. Pr prmbushjen e prgjegjsive, Zyra e Rregullatorit pr Energji ka kompetencat n vijim: a) t jap, modifikoj, suspendoj dhe trheq licencat; b) t mbikqyr dhe kontrolloj pajtueshmrin me kushtet e licencs; c) t miratoj, monitoroj dhe fuqizoj tarifa dhe metodologji tarifore pr shrbimet e energjis; d) t jap leje pr ndrtimin dhe veprimin e kapaciteteve t reja prodhuese dhe sistemin e gazsjellsve prfshir linjat gypore direkte dhe linjat direkte t energjis elektrike; e) t monitoroj ndarjen e forms juridike, organizative, vendim-marrse dhe llogarive t ndrrmarjeve pr energji; f) t prcaktoj kushtet dhe konditat e prgjithshme pr furnizim si dhe standardet e kualitetit q duhen prmbushur nga i licencuari; g) t zgjidh kontestet n mes konsumatorve dhe ndrmarrjeve pr energji, operatorve t sistemit dhe ndrmarrjeve dhe ndrmjet dy ndrmarrjeve; h) t hartoj akte t prgjithshme, individuale dhe
akte tjera nnligjore n pajtim me kt ligj; i) t ndryshoj, miratoj, kontrolloj pajtueshmrin me t gjitha kodet, kodin pr rrjetet, kodin pr distribuim, kodin pr mbrojtjen e konsumatorve, kodin pr pajisjet e energjis elektrike, kodin e standardeve elektrike, kodin e tregut dhe kodin mats; j) t ndryshoj, miratoj dhe kontrolloj pajtueshmrin me t gjitha rregullat teknike, prfshir rregullat e tregut dhe rregullat pr qasje; k) zbaton dispozitat e ktij ligji dhe vendos gjoba pr shkeljen e tyre; l) t kryej detyra tjera t prcaktuara me kt ligj apo ligje tjera. 15.3. Gjat ushtrimit t kompetencave t veta Zyra e Rregullatorit pr Energji bn: a) dhnien e plqimit pr ndarje, bashkim apo reduktim t kapitalit fillestar pr ndrmarrjet pr energji t licencuara n baz t ktij ligji; b) dhnien e plqimit pr prmbarimin e pronave t prdorura pr kryrjen e aktiviteteve t licencuara n rastet q ojn apo mund t ojn n pengimin e furnizimit t mirfillt me energji pr shkak t borxhit t ndrmarrjes energjetike. c) marrjen e vendimeve q kan t bjn me klasifikimin e linjave t energjis elektrike, gyppruesve t energjis ngrohse, gazsjellsit t gazit natyral dhe depove t tjera sekondare, rrjetin e bartjes dhe distribuimit dhe t nxjerr instruksione pr blerjen e tyre apo t mundsoj qasje pr to sipas kushteve t propozuara nga kompania prkatse pr bartje apo distribuim; d) shqyrtimin e krkesave t ndrmarrjeve ener jetike pr kompenzim t shpenzimeve standarde t parikoperuara dhe t marr vendime mbi shumn e arsyeshme dhe metodn e kompenzimit t tyre; e) nxjerrjen e ertifikatave t origjins pr energjin elektrike q sht prodhuar nga burime riprodhuese nga hedhurinat dhe bashkprodhimi i energjis elektrike dhe asaj ngrohse; 15.4. Zyra e Rregullatorit pr Energji gjithashtu ka prgjegjsi veanrisht t siguroj q: a) kushtet, konditat dhe tarifat pr lidhjen e prodhuesve t rinj t energjis elektrike apo ngrohse t jen objektive, transparente e jodiskriminuese, t marr parasysh shpenzimet dhe benificionet e burimeve t ndryshme t energjis t riprodhuar, teknologjive t reja, distribuimin e prodhimit dhe kombinimin e energjis ngrohse dhe energjis elektrike; b) t prmbushen detyrat e operatorve t sistemit pr bartje dhe distribuim;
c) t krijohet dhe mirmbahet tregu konkurrues,aty ku praktikohet, si dhe t pengoj e dnoj veprimet antikonkurruese; d) t themelohen mekanizmat q mundsojn veprime kur kapacitetet n sistemet e energjis elektrike dhe t gazit jan prplot t mbushura; e) rregullat pr menaxhmentin dhe ndarjen e kapaciteteve ndrlidhse t jen transparente dhe jodiskriminuese; neni 16 16.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t ndrmarr masa q i vlerson t nevojshme pr t parandaluar apo rregulluar gjendjen n rastet e: a) abuzimit me pozitn dominante t ndonj t licencuari, b) prfundimin e synuar apo tentimin pr t mbyllur nj marrveshje nga cilido i licencuar, veprime kto q po t mos pengohen mund t sjellin restrikcionin, obstrukcionin apo prishjen e konkurrencs. 16.2. do veprim i ndrmarr nga Zyra e Rregullatorit pr Energji n baz t paragrafit (1) t ktij neni, duhet t jet n pajtim me Ligjin pr Energji dhe cilindo ligj t konkurrencs n fuqi n Kosov. neni 17 17.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t hartoj procedura pr zgjidhjen e kontesteve n sektorin e energjis prfshir ankesat: a) nga konsumatort kundr t licencuarve q kan t bjn me shrbimet e ofruara; b) nga i licencuari kundr t licencuarve t tjer, q ka t bj me performansn e aktiviteteve t licencuara; c) q kan t bjn me qasjen e pals s tret dhe bartjes, distribuimit t energjis elektrike apo rrjets t gazit natyral si dhe bartjes ndrkufitare t energjis elektrike dhe gazit natyral . 17.2. Procedurat pr zgjidhjen e kontesteve mund tia jap nj ndrmarrjeje t energjis, nj grupi pr arbitrazh, apo ndonj organi tjetr pr zgjidhjen e kontesteve, autoritetin pr tu marrur me ankesa t caktuara. Procedurat poashtu sigurojn q Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t marr edhe vendime apo t jap mendime q do t kontribuojn n zgjidhjen e kontesteve. 17.3. Procedurat e zgjidhjeve t kontesteve, do t themelohen nga Zyra e Rregullatorit pr Energji, me aktet nnligjore t ktij ligji.
neni 18 18.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji do t mbaj regjistrin publik mbi: a) t gjitha licencat e lshuara me gjith detajet e atyre licencave; b) t gjitha ertifikatat e origjins t lshuara, me gjith detajet mbi bartsin, kuantitetin e energjis elektrike pr t lshuar si dhe periudha dhe vendodhja e prodhimit; c) t gjith personave q u sht dhn statusi i konsumatorve t privilegjuar q me krkesn e tyre duan t figurojn n regjistr. 18.2. Procedurat pr mirmbajtjen e nj regjistri publik dhe detajet q do evidentohen n regjistrin publik do t themelohen nga Zyra e Rregullatorit pr Energji n nj akt nnligjor t ktij Ligji.
kontabilitetin n Kosov. 20.3. T gjitha fondet suficitare t mbledhura nga Zyra e Rregullatorit pr Energji, do t mbesin n xhirollogarin e saj bankare dhe mund t prdoren pr shpenzimet e bra gjat viteve vijuese, me prjashtim t shpenzimeve pr rroga, kompenzimeve n pun, apo prfitimeve t tjera individuale - financiare pr antart e Bordit, menaxhert dhe stafin e Zyrs s Rregullatorit pr Energji. neni 21 Zyra e Rregullatorit pr Energji duhet ti prdor fondet e depozituara n llogarin e saj bankare pr qllimet vijuese: a) financimin e aktiviteteve t Zyrs s Rregullatorit pr Energji dhe administrats ku prfshihen: shpenzimet operative, pagat, benificionet e stafit dhe t t punsuarve, shpenzimet e studimeve, analizave, vlersimeve dhe hulumtimeve t bra nga ekspert q kan t bjn me funksionet e Zyra t Rregullatorit pr Energji sipas ktij ligji; b) shpenzime kapitale pr zhvillimin e aseteve materiale; c) prmirsimin e kualifikimeve t antarve t bordit, menaxhmentit dhe puntorve; d) pagesn e borxheve ligjore q jan mbledhur si rezultat i kryerjes s funksioneve, detyrave apo kompetencave t Zyrs t Rregullatorit pr Energji sipas ktij ligji apo akteve t tij nnligjore. neni 22 22.1. Para fillimit t do viti financiar, Zyra e Rregullatorit pr Energji prgatit nj projekt dokument ku prfshihen prgjithsisht t gjitha projektet dhe punt e parapara q propozon ti ndrmarr gjat vitit vijues. 22.2. Projekt dokumenti bashk me raportin vjetor financiar do ti parashtrohet Kuvendit pr shqyrtim. 22.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji prgatit buxhetin vjetor do vit kalendarik n t cilin prfshihen: a) shuma e parapar pr projektet e prcaktuara n projekt dokument; b) shumn e detajuar pr shpenzimet t cilat Zyra e Rregullatorit pr Energji e planifikon ti bj gjat nj viti pune; c) shumn e detajuar t t ardhurave q Zyra e Rregullatorit pr Energji e parashikon t mbledh gjat nj viti pune. d) nj shum t caktuar, q mund t nevojitet nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovs pr at vit.
KREU 4 FINANCIMI I ZYRS S RREGULLATORIT PR ENERGJI

neni 19 Aktivitetet e Zyrs t Rregullatorit pr Energji dhe t administrates s saj financohen nga t hyrat n vijim: a) taksat e mbledhura dhe t caktuara nga Zyra e Rregullatorit t Energjis sipas ktij ligji; b) donacionet nga persona t ndryshm me prjashtim: t t licencuarve dhe personave q jan t kontrolluar drejtprdrejt apo indirekt nga t licencuarit; nga grupe lobistsh, grupe interesash apo shoqata t konsumatorve; c) Pr periudhn fillestare prej nj viti kalendarik pas themelimit t Bordit do t financohet nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovs. Prderisa kto shpenzime nuk mbulojn shpenzimet operacionale duke prfshir edhe pagat e personelit t Zyrs s Rregullatorit t Energjis, shpenzimet e tilla do t financohen nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovs, pavarsisht nga paragrafi (c) lart; neni 20 20.1. Me qllim t prballimit t shpenzimeve t saj, Zyra e Rregullatorit pr Energji do t hap llogarin bankare dhe aty depoziton t gjitha t ardhurat e mbledhura n pajtim me nenin 19 t ktij ligji. 20.2. T gjitha t hyrat e mbledhura nga Zyra e Rregullatorit pr Energji depozitohen sipas rregullave t prcaktuara n Rregulloren e UNMIK-ut Nr. 2003/17 mbi Ligjin pr Menaxhimin e Financave dhe Prgjegjsive dhe ligjet n fuqi q rregullojn 6
22.4. Pr t marr ndarjen buxhetore nga Buxheti i Konsoliduar i Kosov, Zyra e Rregullatorit pr Energji parashtron krkesn pr buxhet si organizat buxhetore e Kuvendit n pajtim me procedurat e prcaktuara n pajtim me Ligjin pr Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsive. 22.5. Prderisa kto shpenzime nuk mbulojn shpenzimet operacionale duke prfshir edhe pagat e personelit t Zyrs s Rregullatorit t Energjis, shpenzimet e tilla do t financohen nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovs, pavarsisht nga paragrafi (c) lart; Prvetsimet (ndarjet buxhetore) e tilla nuk do t intepretohen si detyrime, ose garancione pr dhe nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovs, pr mbulimin e fardo mungese, ndrmjet shpenzimeve t prgjithshme t bra nga Zyra e Rregullatorit t Energjis dhe t ardhurat q ajo i mbledh n prputhshmri me Nenin 20. 22.6. Buxheti i Zyrs s Rregullatorit t Energjis, do t paraqes nj vlersim t balancit ndrmjet mimeve dhe shpenzimeve t prgjithshme t Zyrs se Rregullatorit t Energjis, si dhe t ardhurat e prgjithshme t rregullatorit n fjal, vlersim ky edhe pr t ardhurat e vet rregullatorit, e edhe pr fardo prvetsimi nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovs. 22.7. Gjat vlersimit t t ardhurave, Zyra e Rregullatorit t Energjis do t lejoj nj shum t arsyeshme pr borxhe t kqia, shum kjo q sht e barabart me, s paku dhjet (10) % t shums s prgjithshme, t tarifave q pritet t mblidhen nga ndrmarrjet energjetike, prve ndrmarrjeve n pronsi shoqrore. 22.8. Ministri i Financave dhe Ekonomis emron nj auditor t kualifikuar pr auditimin e llogarive dhe aktiviteteve t Zyrs t Rregullatorit pr Energji.
a) taksat fillestare pr nxjerrjen apo ndryshimin e licencs, shpenzimet pr prgatitjen e tyre dhe pr kryerjen e aktiviteteve rregullatore deri n mbarim t vitit kalendarik; b) taksat vjetore pr kryerjen e aktiviteteve rregulltore pr do vit prkats. 24.3. Taksat vjetore do t paguhen nga t licencuarit n fillim t do viti kalendarik ose prmes kisteve mujore sic mund t jet dakorduar Zyra e Rregullatorit pr Energji dhe i licencuari dhe gjithmon duhet t paguhet n nj xhirollogari bankare. 24.4. Taksat pr nxjerrjen e ertifikatave t origjins paguhen pr nxjerrjen e secils ertifikat. 24.5. Taksat pr zgjidhjen e kontesteve do t paguhen n apo para dats t shqyrtimit t kontestit. Nga secila pal n mosmarrveshje, mund t krkohet q t parapaguaj nj pjes t tarifs pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve. M zgjidhjen prfundimtare t mosmarrveshjes, pals q ka dshtuar mund ti krkohet q tia paguaj pals fitimtare pjesn e saj t tarifave t parapaguara. 24.6. Me prjashtim t taksave vjetore, taksat e vna n baz t ktij neni do t mblidhen n pajtim me shpenzimet administrative t dala nga procesimi i akteve t cilat u referohen taksat e tilla. 24.7. Taksat vjetore do t vendosen n mnyr q t mundsohet vet financimi dhe veprimi efikas financiar i Zyrs t Rregullatorit pr Energji pr t arrtur qllimet adekuate me autoritetet rregullative q veprojn n rrethana t ngjashme dhe q n asnj rast nuk tejkalojn shumn e 2% (dy prqindshit) t qarkullimeve bruto t ndrrmarjeve t energjis t cilave u krkohet t paguajn taksa t tilla. 24.8. Taksat mund t paguhen kesh apo n llogarin bankare t Zyrs s Rregullatorit pr Energji. Pr do pages t br kesh, Zyra e Rregullatorit pr Energji lshon fatur dhe nj kopje e mban pr vete. Pr do depozitim bankar fatura e depozitimit i drgohet Zyrs t Rregullatorit pr Energji. 24.9. Procedurat dhe afatet pr pagesa t taksave do t vendosen n nj akt nnligjor t nxjerr nga Zyra e Rregullatorit pr Energji.
KREU 5 TAKSAT
neni 23 Zyra e Rregullatorit pr Energji mbledh taksa pr shqyrtimin e aplikacioneve, pr licenca dhe pr lshimin e ertifikatave t origjins si dhe taksa pr zgjidhjen e kontesteve. neni 24 24.1. Taksat pr shqyrtimin e aplikacioneve paguhen gjat parashtrimit t aplikacionit. 24.2. Taksat pr licenc prfshijn:
KREU 6 PROCEDURAT ADMINISTRATIVE

neni 25 25.1. Seancat e Bordit t Zyrs t Rregullatorit pr En7
ergji thirren nga kryesuesi. Seancat mund t zhvillohen kur t paktn katr nga pes antart jan prezent. 25.2. Kryesuesi i Bordit do t propozoj agjendn pr seancat e Bordit dhe do t parashtroj nj agjend t till antarve t paktn pes (5) dit pune para secils seanc. 25.3. Seancat e Bordit normalisht jan t hapura pr publikun. Bordi mund t vendos q disa nga seancat ose pikat e rendit t dits t jen t mbyllura. Vendimet e tilla duhet t bazohen n nj akt nnligjor q prcakton rrethanat n t cilat seancat mund t jen t mbyllura. 25.4. Vendimet e Bordit miratohen me shumicn e votave t t gjith antarve dhe merren gjat seancave t hapura. 25.5. do antar i Bordit ka t drejta dhe detyrime t barabarta t marr pjes n t gjitha mbledhjet. Kjo prfshin, por nuk kufizohet, t drejtn pr t inicuar propozim-vendime dhe pjesmarrje t barabart me t gjith antart e tjer gjat diskutimeve. 25.6. Vendimet e marra nga Bordi do t regjistrohen me shkrim n procesverbalet dhe vetm n rastet kur nj vendim i till konsiderohet si konfidencial nuk do t jet i lir pr publikun. 25.7. Bordit do takohet t paktn dhjet (10) her n vit. neni 26 26.1. Gjat ushtrimit t kompetencave, detyrave dhe prgjegjsive Zyra e Rregullatorit pr Energji ka kompetenca t nxjerr vendime dhe akte si n vijim: a) akte t prgjithshme q prcaktojn mnyrn e rregullimit t disa aspekteve t sektorit t energjis; b) akte individuale prfshir vendime pr licencime dhe tarifa; c) vendime pr zgjidhjen e kontesteve sipas nenit 17 t ktij ligji. 26.2. Vendimet dhe aktet e Zyrs t Rregullatorit pr Energji nxirren n mnyr t hapur, t pavarur dhe jasht influencs s politiks, industris apo ndonj influence tjetr. 26.3. Aktet dhe vendimet individuale, duhet tu nnshtrohen procedurave t shqyrtimit administrativ, brenda Zyrs s Rregullatorit t Energjis. Pas shqyr8
timit n fjal vendimet mund t apelohen pran gjykats kompetente. Gjat shqyrtimi t vendimit t till, gjykata nuk zvendson diskrecionin teknik t Zyrs s Rregullatorit t Energjis, me diskrecionin e vet. 26.4. Aktet e prgjithshme t Zyrs t Rregullatorit pr Energji publikohen n Gazetn Zyrtare t Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes n Kosov dhe n faqen e internetit t Zyrs t Rregullatorit pr Energji. 26.5. Aktet individuale dhe vendimet e tjera q kan t bjn me licencat dhe tarifat publikohen n Buletinin e Zyrs t Rregullatorit pr Energji. Buletini publikohet t paktn nj her n gjasht muaj dhe postohet n faqen zyrtare t internetit t Zyrs t Rregullatorit pr Energji. neni 27 27.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t krkoj konsultime pr eshtje madhore n sektorin e energjis. 27.2. do konsultim i ndrmarr nga Zyra e Rregullatorit pr Energji duhet t: a) lajmrohet n shtypin ditor q qarkullon n tr Kosovn dhe t postohet n faqen zyrtare t internetit t Zyrs t Rregullatorit pr Energji; b) identifikoj shtjet mbi t cilat bhet konsultimi; c) lejoj t gjitha palt e interesuara t prgjigjen me shkrim brenda 14 ditsh nga publikimi; d) hartoj procedura pr ruajtjen e informatave konfidenciale. 27.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji, sipas gjykimit t vet, si pjes t konsultimeve mund t: a) publikoj ndonj projekt-vendim mbi rregullativat, projet-vendim apo projet-akt individual; b) specifikoj se dgjimi publik do t jet pjes e procesit t konsultimeve.
KREU 7 LICENCAT
neni 28 28.1. Aktivitetet e energjis kryhen nga ndrmarrjet pr energji vetm n baz t licencave t lshuara nga Zyra e Rregullatorit pr Energji. 28.2. Licencimi krkohet pr kryerjen e aktiviteteve energjetike n vijim:
a) prodhimi i energjis elektrike dhe ngrohjes apo bashkprodhimi i energjis elektrike dhe ngrohjes; b) bartja e energjis elektrike dhe gazit natyral; c) distribuimi i energjis elektrike, ngrohjes dhe gazit natyral; d) deponimi i gazit natyral; e) furnizimi me energji elektrike dhe gaz natyral; f) tregtimin e energjis elektrike apo gazit natyral; g) bartje prmes kufijve (eksport, import apo tranzit) t energjis elektrike dhe gazit natyral; h) do orerator t rrjetit pr bartje apo distribuim. 28.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji lshon licenca n baz t kritereve jodiskriminuese, t hapura dhe transparente. neni 29 Nuk krkohet licenc pr: a) prodhimin e energjis elektrike me kapacitet q nuk tejkalon 5 MV; b) prodhimin e energjis pr ngrohjen e hapsirave me kapacitet q nuk tejkalon 1 MV termik; c) prodhimin e energjis elektrike apo ngrohjes pr nevoja vetiake; d) deponimin e gazit natyral q nuk tejkalon 10,000 metra kubik. neni 30 30.1. Licenca i lshohet do ndrmarrjeje t energjis t regjistruar sipas ligjit n Kosov, q: a) posedon mundsit teknike e financiare, burime materiale e njerzore dhe struktur organizative pr plotsimin e krkesave t rregullave pr kryerjen e detyrave n baz t licencs; b) t ket t drejta pronsie ose t drejta ligjore pr shfrytzimin mbi stabilimentet e energjis me t cilat kryen aktivitetet; c) t jap prova se stabilimentet e energjis me t cilat kryhen aktivitetet sipas licencs i plotsojn krkesat e rregullave pr siguri dhe mbrojtje t mjedisit; d) nuk sht deklaruar t jet i falimentuar dhe nuk sht n proces t likuidimit apo bankrotimit; e) nuk i sht marr licenca pr t njjtin aktivitet brenda pes viteve prpara dats s parashtrimit t aplikacionit. 30.2. Kriteret pr dhnien e licencs bazohen n: a) sigurin dhe kualitetin e sistemit pr furnizim me energji elektrike, ngrohse dhe gaz natyral; b) ruajtjen e mjedisit;
c) shfrytzimin e toks dhe vendvendosjes s stabilimenteve; d) shfrytzimin e toks publike; e) efikasitetin energjetik; f) natyrn e burimeve primare t energjis; g) karakteristikat e veanta t aplikantit si jan ato teknike, ekonomike dhe mundsit financiare; h) shrbimet publike obligative; i) mbrojtjen e konsumatorve; j) promovimin e tregut konkurrues t energjis. neni 31 31.1. Licenca mund t jepet pr periudhn kohore deri n 30 vjet. 31.2. Kohzgjatja dhe validiteti i licencs prcaktohet nga Zyra e Rregullatorit pr Energji si vijon: a) pr aktivitetet e prcaktuara n nenit 28.2 pikat (a) (d) dhe 28.2 pika (h)rregullohet varsisht nga jetgjatsia e aseteve t prdorura pr kryerjen e aktiviteteve relevante, por q nuk mund t tejkaloj periudhn 30 vjeare; b) pr aktivitetet e prcaktuara n nenin 28.2 pika (e), rregullohet q t zgjas jo m shum se 10 vjet, varsisht nga gjendja financiare e aplikantit; c) pr aktivitetet e prcaktuara n nenin 28.2, pika (f), rregullohet q t zgjas jo m shum se 2 vjet dhe jo m pak se nj vit, varsisht nga gjendja financiare e aplikantit; d) pr aktivitetet e prcaktuata n nenin 28.2, pika (g), rregullohet q t zgjas jo m shum se tre vjet dhe jo m pak se nj vit, varsisht nga gjendja financiare e aplikantit. 31.3. Vazhdimi i do licence mund t zgjatet pr nj periudh kohore q nuk e tejkalon at t prcaktuar n paragrafin (2) t ktij neni, duke marr parasysh q i licensuari arrin t plotsoj t gjitha kushtet dhe detyrimet e licencs dhe t ket parashtruar nj krkes me shkrim pr zgjatjen e licencs aktuale pr nj vit, por jo m par se 18 muaj prpara dats t skadimit. neni 32 32.1. Vetm nj licenc do t lshohet n tr Kosovn pr: a) Operatorin e rrjetit pr bartjen e energjis elektrike dhe gazit natyral; 32.2. Vetm nj licenc do t lshohet pr do rajon t Kosovs pr operatorin e rrjetit distributiv t energjis elektrike, ngohje dhe gazit natyral. 9
32.3. Ndrmarrja pr energji t cils i jepet licenca pr bartjen e energjis elektrike, nuk mund t marr licenc pr prodhim, distribuim, furnizim e tregtim t energjis elektrike apo pr prodhimin e energjis ngrohse. 32.4. Ndrmarrja pr energji t cils i jepet liceneca pr bartjen e gazit natyral, nuk mund t marr licenc pr nj aktivitet tjetr q sht subjekt licencimi sipas ktij ligji, me prjashtim t licencs pr deponimin e gazit natyral. 32.5. Nj ndrmarrje pr energji t cils i sht dhn licenca pr operatortin e rrjetit pr distribuimin e energjis elektrike nuk mund t marr licenc pr aktivitete t tjera, q jan subjekt licencimi sipas ktij ligji. 32.6. Nj ndrmarrje pr energji t cils i sht dhne licencat pr distribuimin e gazit natyral, nuk mund t marr licenc pr aktivitete t tjera q kan t bjn me gazin natyral dhe q jan subjekt i licencimit sipas ktij ligji. neni 33 33.1. Procedura pr lshimin e licencs fillon me krkesn me shkrim t shoqruar me gjith dokumentacionin prkats. 33.2. Brenda 90 dit nga parashtrimi i krkess, Zyra e Rregullatorit pr Energji duhet t lshoj licencn, lshoj licencn me kushtzime, apo t refuzoj lshimin e licencs me arsyetim. 33.3. N rastet e refuzimit t licencs sipas paragrafit (3) t ktij neni, parashtruesi i krkess nuk mund t parashtroj krkes t re edhe pr 90 dit t tjera nga dita e sjelljes s vendimit t gjykats. neni 34 Zyra e Rregullatorit pr Energji refuzon dhnien e licencs kur: a) ndrrmarja pr energji nuk i prmbush krkesat dhe kushtet e ktij ligji apo akteve t tij nnligjore; b) nj ndrrmarje tjetr pr energji sht seleksionuar pr t kryer aktivitetin pr t cilin lshohet vetm nj licenc; ose c) ekziston rrezik serioz pr dmtimin e jets dhe shndetit t qytetarve, dmtimit t prons t pals t tret dhe dmtimit t interesave t kon10
sumatorve duke mos patur qndrueshmri n furnizimin me energji elektrike, ngrohse apo gazit natyral. neni 35 Licenca mund t modifikohet nga Zyra e Rregullatorit pr Energji n kto raste: a) me krkesn e t licencuarit; ose b) me iniciativ t Zyrs s Rregullatorit pr Energji n rrethana t prkufizuara dhe t definuara n procedurat e licencimit, si sht rreziku pr sigurimin e furnizimit, siguria kombtare apo jeta dhe shndeti i qytetarve dhe mjedisit. neni 36 36.1. Licenca mund t anulohet n kto raste: a) me skadimin e afatit; b) me krkesn e t licencuarit, me kusht q detyrimet e t licencuarit tu kalohen t licencuarve q do t vijojn ose me kusht q anulimi i licencs nuk i v n humbje konsumatort; c) me anulimin e saj nga Zyra e Rregullatorit pr Energji. 36.2. Zyra e rregullatorit pr Energji do t trheq nj licenc n rast se: a) i licencuari shkel apo neglizhon konditat madhore apo detyrimet e prcaktuara me licenc dhe nuk e prmirson nj shkelje apo neglizhim t till n afatin e caktuar nga Zyra e Rregullatorit pr Energji; b) operacionet e t licencuarit jan anuluar si rezultat i deklarimit t falimentimit apo likuidimit; c) i licencuari ka prezantuar informacione falso q jan marr si barr pr dhnien e licencs. 36.3. Nj licenc mund t trhiqet vetm n rastet kur detyrimet e t licencuarit mund ti kalohen nj t licencuari tjetr ose kur konsumatort nuk jan n disavantazh nga nj trheqje e till e licencs. 36.4. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t transferoj nj licenc q sht trhequr tek nj i licencuar tjetr. neni 37 37.1. Bordi i Zyrs t Rregullatorit pr Energji prcakton kushtet, kriteret dhe procedurat pr nxjerrjen, ndryshimin apo anulimin e licencs si dhe t drejtat dhe detyrimet q do t prfshihen n licenc. 37.2. Gjat miratimit t procedurave pr njerjen e licencave, Zyra e Rregullatorit do t marr parasysh t
gjitha politikat, rregullat dhe rregulloret q kan t bjn me prodhimin e energjis nga burime t riprtrirshme.
n pajtueshmri me Ligjin pr prokurim publik. neni 40 40.1. Lajmrimi pr tender si dhe detajet e procedurave t tenderit postohen n faqen e interenetit t Zyrs s Rregullatorit pr Energji t paktn gjasht muaj para dats t mbylljes t tenderit. 40.2. Specifikimet e tenderit shprndahen te t gjith personat q i krkojn ato. 40.3. Specifikimet e tenderit prfshijn prshkrimin e detajuar t kushteve t kontrats, procedurat q duhet t ndjekin tenderuesit dhe nj list gjithprfshirse me kriteret pr seleksionimin e tenderuesve dhe formn e kontrats. 40.4. Tenderues mund t jen ndrmarrjet e inkorporuara brenda apo jasht Kosovs, prfshir korporatat, partnershipet, trustet dhe unikorporatat. neni 41 41.1. N ftesn pr tender prparsi u jepet furnizuesve t energjis elektrike me garanca pr kohzgjatje m t madhe dhe q vn n prdorim stabilimentet e prodhimit ekzistues, me kusht q t mund t prballohet krkesat n rritje pr furnizim. 41.2. Me an t procedurave pr parakualifikim t prcaktuara n ftesn pr tender, nxirret nj list e shkurtr me tenderuesit e przgjedhur. neni 42 42.1. N rastet kur brenda afatit t caktuar nuk parashtrohet asnj ose vetm nj aplikacion, afati i fundit pr parashtrimin e aplikacioneve mund t zgjatet nga Zyra e Rregullatorit pr Energji deri n nj periudh q nuk tejkalon 60 dit nga data e publikimit t njoftimit pr zgjatjen e afatit q sht postuar n faqen e internetit. 42.2. Zyra e Rregullatorit pr Energji anulon tenderin dhe shpall tender t ri ather kur: a) vetm nj tenderues i sht prgjigjur ftess; b) asnj nga tenderuesit nuk i prmbush krkesat e parapara me tender. 42.3. N rastet kur pas prsritjes t tenderit vetm nj tenderues prgjigjet, Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t filloj negociatat me tenderuesin e vetm dhe ta deklaroj at fitues n rast se Zyra e Rregullatorit pr Energji sht e knaqur me negociatat n fjal. 11
KREU 8 NDRTIMI I KAPACITETEVE T REJA PRODHUESE, RRJETAVE T GAZIT, LINJAVE DIREKTE ELEKTROENERGJETIKE DHE LINJAVE GYPORE DIREKTE
neni 38 38.1. Ndrtimi i kapaciteteve t reja prodhuese, rrjetave t reja bartse dhe distribuive t gazit, linjave t reja direkte elektroenergjetike dhe linjave gypore direkte pr tranzitin e gazit natyral bazohet n procedurat e autorizimit ose n procedurat e tenderimit. 38.2. Procedurat e autorizimit pr ndrtimin e stabilimenteve t reja t prcaktuara n paragrafin (1) t ktij neni, prcaktohen n pajtim me kritere objektive, transparente dhe jodiskriminuese. Kriteret pr dhnien e autorizimit prfshijn kriteret e prcaktuara n nenin 30 paragrafi (2) t ktij ligji. 38.3. N rast se refuzohet nj aplikacion pr autorizim, Zyra e Rregullatorit pr Energji duhet ta informoj aplikantin pr arsyet e refuzimit. Arsyet duhet t jen objektive, jodiskriminuese, t bazuara n fakte dhe t qndrueshme. neni 39 39.1. Procedurat e tenderimit pr ndrtimin e stabilimenteve t reja t prcaktuara n nenin 38 t ktij ligji, lancohen vetm n rastin kur procedura e licencimit nuk ka rezultuar me ndrtimin e kapaciteteve t qndrueshme q garantojn sigurin e furnizimit apo mbrojtjen e mjedisit. 39.2. Procedurat e tenderimit lancohen nga Zyra e Rregullatorit pr Energji e cila sht prgjegjse pr organizimin, mbikqyrjen dhe kontrollin e procedurave pr tenderim. 39.3. Procedurat e tenderimit prcaktohen n pajtim m kritere objektive, transparente dhe jo-diskriminuese. Kriteret pr zgjedhjen e fituesit t tenderit prfshijn kriteret e prcaktuara n nenin 30 paragrafi (2) t ktij ligji. 39.4. Kushtet e procedurave t tenderimit duhet t jen
neni 43 Brenda 3 dit pune nga marrja e vendimit Zyra e Rregullatorit pr Energji i njofton me shkrim t gjith tenderuesit pr vendimin prfundimtar dhe fituesin e tenderit. neni 44 44.1. Fituesit t tenderit i jepet edhe leja pr ndrtimin e stabilimenteve si dhe licenca pr kryerjen e aktiviteteve respektive n fushn e energjis. 44.2. Leja dhe licenca e dhn sipas paragrafit (1) t ktij neni prmbajn kushtet dhe konditat pr ndrtimin e stabilimenteve t energjis dhe datn e fillimit t ktyre aktiviteteve t licencuara.
KREU 9 RREGULLIMI I MIMEVE

neni 45 45.1. mimet n sektorin e energjis jan t rregulluara ose t pa rregulluara, varsisht nse ekziston treg q mund t prballoj mime q vendosen lirshm ndrmjet blersve dhe shitsve t energjis. 45.2. mimet e rregulluara n sektorin e energjis prfshijn: a) Tarifat pr shfrytzimin e sistemeve pr bartjeapo pr distribuim. b) Tarifat pr prodhimin e energjis apo furnizimin me energji, si cekt se rregullohen, me Ligjin pr Energjin Elektrike apo ligjet e ardhshme mbi Ngrohjen e arkut dhe Gazin Natyror. 45.3. Duke mos u kufizuar n paragrafin (2) t ktij neni, mimet e furnizimit me energji mund t mos jen t rregulluara n rast se energjia i shitet nj klienti t privilegjuar. neni 46 46.1. Rregullimi i mimeve bhet me metodologjin e tarifave q prgatitet dhe publikohet nga Bordi i Zyrs t Rregullatorit pr Energji. 46.2. Metodologjia e tarifave bazohet n parimet vijuese: a) mimet t jen t arsyeshme, jodiskriminuese, t bazuara n kritere objektive dhe t vendosura n mnyr transparente; b) mimet t jen t bazuara kryesisht n shpenzimet e arsyetuara prfshir edhe shpenzimet 12
e pakthyeshme q lidhen me kalimin n treg konkurrues t energjis prfshir kthimin adekuat t investimit; c) Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t prcaktoj tarifa n baz t performancs; d) mimet duhet t marrin n konsiderat mbrojtjen e konsumatorit dhe mjedisit; e) mimet pr grupet individuale t klientve duhet t jen n prputhshmri me shpenzimet e furnizimit me energji elektrike, gaz natyral dhe energji ngrohse t konsumatorve; f) nuk lejohen ndrsubvencionime t kategorive t ndryshme t konsumatorve; g) nuk lejohen ndrsubvencionime t aktiviteteve t ndrmarrjeve t integruara; h) shpejtsit e ndrprerjes (ose ndrprerse), shpejtsit balancuese t ngarkess dhe mekanizmat e tjer pr prmirsimin e efikasitetit t energjis dhe menaxhimi i nxitjes se krkess do t inkurajohet, duke prfshir shqyrtimin e zhvillimit t burimeve t riprtritshme t energjis. i) Jan t lejuara tarifat sezonale dhe ato t intervaleve kohore ditore me mime t rregulluara n baz t shpenzimeve t shrbimeve gjat kohs s pikut dhe kohs jasht pikut; j) Tarifat pr kyje mund t prfshijn kyjen n rrjet ose rritjen substenciale t ngarkess.
neni 47 47.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji shqyrton, miraton apo rregullon tarifa bazuar n propozimet e ndrmarrjeve pr energji si dhe n metodologjin e tarifave. 47.2. Gjat miratimit t tarifave fikse, Zyra e Rregullatorit pr Energji siguron t licencuarit q ata t mund t rikompenzojn t gjitha shpenzimet e arsyeshme, prfshir: a) shpenzimet e deponimit dhe rezervave t lndve djegse, pagat dhe mditjet; b) shpenzimet e menaxhimit, veprimit, operimit, mirmbajtjes, zvendsimit dhe ndrtimit t stabilimenteve pr energji, shpenzimet e dekomisionimit t stabilimenteve pr energji dhe stabilimenteve pr deponimin e rezervave t lndve djegse; c) shpenzimet e mirmbajtjes t rezervave dhe kapaciteteve rregulluese q jan t nevojshme pr t siguruar furnizim t qndrueshm pr konsumatort; d) shpenzimet e zvoglimit e kapitalit; e) shpenzimet e shrbimeve publike t detyruara dhe obligimeve tjera q i imponohen t licencuarit. 47.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund ta liroj nj ndrrmarje t energjise nga tarifat e rregulluara, n rast se gjen se ndrmarrja vepron n tregun konkurrues.
47.4. Procedurat pr shqyrtimin, miratimin dhe rregullimin e mimeve dhe taksave do t themelohen nga Zyra e Rregullatorit pr Energji. neni 48 48.1. Ndrrmarjet pr energji do t ken t drejtn t aplikojn pr kompenzim t shpenzimeve t parikthyeshme dhe t humbura q dalin nga investimet dhe transaksionet e bra para shpalljes t ktij ligji. 48.2. Ndrrmarjet pr energji do t parashtrojn nj aplikacion tek Zyra e Rregullatorit pr Energji ku do t specifikohen shpenzimet e tilla, s bashku me dokumentacionin prcjells pr shkaqet e shpenzimeve t tilla. 48.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji do t vendos shumn maksimume q do t jet e pranueshme pr shpenzimet e humbura t parikthyeshme pr seciln nga ndrrmarjet dhe shumn e kompenzimit pr seciln ndrmarrje pr nj periudh t caktuar kohore, duke marr parasysh detyrn e ndrmarrjes pr tu deklaruar rreth shpenzimeve t tilla. 48.4. Kompenzimi pr shpenzimet e humbura t parikthyeshme, do t jet detyrim pr t gjith konsumatort pa diskriminim n mnyr t hapur dhe transparente.
llogari t ndara pr aktivitetet e tyre q nuk kan t bjn me aktivitetet pr energji. 49.5. Furnizuesit me energji elektrike do t ken llogari t ndara pr furnizim t konsumatorve t privelegjuar dhe atyre tarifor ashtu sikur furnizimi t bhej nga dy ndrrmarje t ndryshme. 49.6. Zyra e Rregullatorit pr Energji monitoron ndarjen efektive juridike dhe t llogarive pr ndrmarrjet e integruara t energjis n pajtim me kt ligj, Ligji pr energjin elektrike, n pajtim me cilindo ligj pr gazin natyral dhe cilndo e rregullore t UNMIK-ut apo udhrfyes pr kt shtje. neni 50 50.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji e ka t drejtn e qasjes n llogarit e ndrmarrjeve pr energji, vetm ather kur t jet e nevojshme pr prmbushjen e funksioneve t saj. 50.2. Zyra e Rregullatorit pr Energji nuk lejohet t zbuloj informatat konfidenciale t marra sipas paragrafit (1) t ktij neni, prve pr personat kompetent dhe organet tjera publike n baz t procedurave sipas ktij ligji.
KREU 11 SHRBIMET PUBLIKE T DETYRUESHME

neni 51 51.1. Aktivitetet e energjis kryhen n pajtim me rregullat q rregullojn ato aktivitete si shrbime publike apo shrbime t bazuara n treg. 51.2. Si shrbime publike kryhen aktivitetet si n vijim: a) bartja e energjis elektrike dhe e gazit natyral; b) distribuimi i energjis ngrohse, elektrike dhe gazit natyral; c) furnizimi publik me energji elektrike, ngrohse, apo gazit natyral . 51.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji detyron t kryejn shrbime publike t detyrueshme ndrmarrjet e energjis q kryejn shrbime publike. Detyrimet e tilla duhet t definohen qart, t mos jen diskriminuese, t jen t verifikueshme si dhe t diktohen nga interesi i prgjithshm ekonomik. Detyrimet do t ndrrlidhen me sigurin, besueshmrin, kualitetin dhe mimin e furnizimit si dhe mbrojtjen e mjedisit.
KREU 10 NDARJA DHE TRANSPARENCA E NDRRMARJEVE T ENERGJIS

neni 49 49.1. Ndrmarrjet pr energji q veprojn n bartjen e energjis elektrike apo rrjetet e distribuimit do t jen t pavarura nga aspekti juridik, organizativ, dhe vendim-marrs n pajtim me Ligjin pr Energji Elektrike. 49.2. Ndrrmarjet pr energji q kryejn bartjen e gazit natyral apo rrjeteve distributive do jen t pavarura nga aspekti juridik, organizativ dhe vendim-marrs n pajtim me cilindo ligji pr gazin natyral. 49.3. T gjitha ndrmarrjet pr energji n llogaritjet e tyre interne mbajn llogari t ndara pr prodhim, bartje, distribuim dhe furnizim, sikur t gjitha kto aktivitete t ishin kryer nga ndrmarrje t ndryshme, me qllim pengimit t: diskriminimit, ndrsubvencionimit dhe shkatrrimit t konkurrencs. 49.4. T gjitha ndrmarrjet pr energji duhet t mbajn
13
51.4. Ndrmarrjet e energjis q ofrojn shrbime publike duhet t organizohen n mnyr q t mund t marrin informacione nga konsumatort dhe klientt potencial pr shtje t ndrprerjes apo pr probleme tjera q mund t pengojn konsumatort n qasjen n furnizimin me energji.
tenc ta anuloj licencn dhe tia transferoj detyrimet e ktij t licencuari tek nj i licencuar tjetr i cili pajtohet t marr prsipr detyrimet apo ta detyroj t kryej kto obligime sipas dispozits t bartjes s detyrimeve n burimin e fundit. 53.2. N rast se asnj nga t licensuarit ekzistues nuk sht n gjendje apo nuk do q t marr prsipr detyrimet e t licencuarit t bankrotuar apo t likuiduar, Zyra e Rregullatorit pr Energji ka kompetenca t transferoj asetet e tij tek nj i licencuar i ri me vlern e tyre n treg. 53.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t prfshij n do licenc detyrimet e burimit t fundit dhe kjo dispozit krkon nga i licencuari t marr prsipr detyrimet e furnizimit t nj t licencuari t bankrotuar apo t likuiduar pr nj periudh kohore fikse dhe n kushtet e konditat e njejta pr furnizim. 53.4. Zyra e Rregullatorit pr Energji ka kompetenca t emroj nj furnizues t burimit t fundit n rast t likudimit apo bankrotimit t nj t licencuari me an t imponimit, n licenc, nj detyrim pr t furnizuar me energji do klient q ka humbur furnizmin pr shkak t bankrotimit apo likudimit t nj furnizuesi.
KREU 12 KUSHTET PR FURNIZIM ME ENERGJI

neni 52 52.1. Konsumatort e fundit t energjis, aty ku sht e mundur teknikisht dhe ekonomikisht, kan t drejt t furnizohen nga rrjetet q ofrojn shrbime publike n baz t Konditave dhe Kushteve t Prgjithshme pr Furnizim me Energji. 52.2. Konsumatort e fundit t energjis kan t drejt t lidhin paisjet apo stabilimentet e tyre energjetike(elektrike, ngrohse apo gazit) n rrjetat e subjekteve energjetike q ofrojn shrbime publike kur kjo sht teknikisht dhe ekonomikisht e mundur n baz t Konditave dhe Kushteve t Prgjithshme pr Furnizim me Energji. 52.3. Konsumatort e fundit kan t drejt t hyjn n marrdhnie transparente kontraktuese me furnizues t energjis n baz t Konditave dhe Kushteve t Prgjithshme pr Furnizim me Energji. 52.4. Zyra e Rregullatorit pr Energji prcakton Konditat dhe Kushtet e Prgjithshme pr Furnizim, q prfshijn: a) detyrimin pr tua mundsuar konsumatorve kyjen n rrjet dhe furnizimin me energji; b) kriteret pr kyje dhe furnizim t konsumatorve me energji; c) dhnia e miratimeve dhe kushtet n baz t t cilave mundsohet kyja; d) kushtet pr drgimin e energjis elektrike, detyrimet dhe ndrprerjet gjat drgess t energjis elektrike; e) mjetet matse dhe mnyrat matse pr drgesn dhe konsumin e energjis dhe kapacitetit t angazhuar.
KREU 14 MBIKQYRJET
neni 54 Zyra e Rregullatorit pr Energji ushtron mbikqyrje mbi: a) pajtueshmrin me konditat e licencs; b) zbatimin e tarifave dhe mimeve; c) zbatimin e akteve, vendimeve dhe udhzimeve t lshuara pr t licencuarin. neni 55 Gjat ushtrimit t detyrave mbikqyrse, Zyra e Rregullatorit pr Energji: a) kryen inspektime nprmjet personave t autorizuar pr kt; b) njoftojn autoritetet publike apo organet e pavarura q t marrin masa sipas kompetencave t tyre; c) anulon, ndryshon apo trheq licencn e lshuar; d) imponon masa t domdosdoshme administrative dhe dnime administrative, t parapara me kt ligji apo ndonj ligj tjetr q rregullon sektorin e energjis n Kosov.
KREU 13 BANKROTIMI I T LICENCUARVE

neni 53 53.1. N rastin e likuidimit apo bankrotimit t nj t licencuari, Zyra e Rregullatorit pr Energji ka kompe14
neni 56 56.1. Zyra e Rregullatorit pr Energji ka fuqi dhe kompetenca q pas pranimit t nj ankese apo edhe me vetiniciativ, t hulumtoj nse nj i licencuar qoft vet ose nprmjet puntorve t tij apo prfaqsuesve tjer ka br shkelje si n vijim: a) cilatdo nga kushtet edhe konditat e licencs; b) cilindo akt, vendim apo udhzim t nxjerr nga Zyra e Rregullatorit pr Energji. 56.2. N rast se pas kryerjes s hetimeve sipas paragrafit (1), Zyra e Rregullatorit pr Energji gjen nj shkelje t mirfillt t cilsdo dispozit, ka kompetenca q t: a) urdhroj t licencuarin q t mos e prsrit veprime kundrligjore, apo n rast se veprimi sht stopuar, t lshoj nj vendim pr marrjen e masave; b) imponoj dnime administrative varsisht nga serioziteti i shkeljes. 56.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji nxjerr arsyetime t denja pr vendimet rregullative n lidhje me ushtrimin e cils do kompetenc sipas ktij neni.
pr Energji; k) mban llogarit n mnyr q nuk sht n pajtim me krkesat e nenit 49 t ktij ligji; l) refuzon t lejoj Zyrn e Rregullatorit pr Energji t ket qasje n llogarit n pajtim me nenin 50; m) refuzon t hyj n kontrat pr furnizim me energji elektrike apo t lejoj qasje n rrjet pa arsyetim ; n) largon, dmton apo pengon efektivitetin e mjeteve matse komerciale; o) lidhet me rrjetn pa respektuar kushtet relevante; p) vepron n kundrshtim me kt ligj, me Ligjin pr Energjin Elektrike, me Ligjin pr Energjin, me aktet nnligjore apo rregulloreve teknike prkatse, standardeve, ose kodeve. 57.2. Kur kemi t bjm me ndrmarrje energjetike, dnimi i cekur n paragrafin (1) t ktij neni nuk mund t tejkaloj shumn e 15 % t t ardhurave q ndrmarrja energjike ka akumuluar gjat vitit paraprak fiskal. 57.3. N rastet kur dnimi i cekur n paragrafin (1) t ktij neni i shqiptohet nj individi, nuk mund t tejkaloj 300% e rrogs mujore t individit. 57.4. N rastet e shkeljes t prsritur t ligjit, dnimi i shqiptuar mund t jet tre her m i madh se ai i cekur n paragrafin 2 apo 3 t ktij neni. 57.5. Gjat shqiptimit t dnimit sipas ktij kreu, Zyra e Rregullatorit pr Energji duhet t merr parasysh shkalln e dmit q i sht br shoqris, sjellja paraprake e personit dhe gjendja financiare e personit. 57.6. Gjat shqiptimit t nj dnimi sipas ktij kreu, Zyra e Rregullatorit pr Energji duhet t njoftoj personat pr shkeljet e bra dhe tiu jap mundsi dhe koh q t prgjigjen me shkrim, brenda 14 ditsh nga njoftimi. 57.7. N rast mos pagess t dnimi t shqiptuar nga Zyra e Rregullatorit pr Energji, Zyra e Rregullatorit pr Energji inicon procesin n gjykatn kompetente pr realizimin e dnimit si borxh civil. 57.8. T gjitha dnimet e mbledhura sipas ktij kreu do t depozitohen n Buxhetin e Konsoliduar t Kosovs.
KREU 15 DISPOZITAT NDSHKIMORE

neni 57 57.1. I shqiptohet dnim do personi q: a) punson persona q nuk ka kualifikimet e krkuara nga ky ligj; b) nuk arrin t prmbush detyrat e e tij/t saja sipas ktij ligji; c) nuk jep informata t krkuara sipas nenit 13 t ktij ligji; d) hap informata konfidenciale n mnyr t papranueshme; e) nuk jep ndihmn e krkuar sipas nenit 14 t ktij ligji; f) nuk vepron n pajtim me masat e imponuara sipas nenit 16 t ktij ligji pr t parandaluar abuzimin me pozitn dominante; g) merret me aktivitete energjetike pa patur licenc e pr t cilat nevojitet licenca; h) nuk arrin t prmbush kushtet e licencs; i) ndrton stabilimente sipas Kreut 8 pa marr lejen; j) ndrron mimet apo tarifat q jan subjekt rregullimi, pa miratimin e Zyrs t Rregullatorit
15
KREU 16 DISPOZITAT KALIMTARE

neni 58 58.1. Jo m von se gjashtdhjet 60 dit, pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t miratoj, Kodin Profesional t Puns pr Zyrn e Rregullatorit t Energjis. 58.2.Jo m von se gjashtdhjet 60 dit, pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t miratoj, Statutin e Zyrs s Rregullatorit pr Energji. 58.3. Jo m von se nntdhjet 90 dit pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t miratoj procedurat pr zgjidhjen e kontesteve pr t adresuar ankesat e ngritura nga palt. 58.4. Jo m von se nntdhjet 90 dit, pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t hartoj nj list taksash q duhet paguar pr procesim t aplikacioneve, regjistrim, licencim, si dhe pr lshimin e ertifikatave. 58.5. Jo m von se katr 4 muaj, pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t hartoj dhe miratoj nj akt nnligjor, mbi licencimin. 58.6. Jo m von se katr 4 muaj, pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t prgatit dhe miratoj nj akt nnligjor, mbi mimet. 58.7. Jo m von se katr 4 muaj, pas emrimit t antarve t par t Bordit, Bordi do t prgatit dhe miratoj Kushtet dhe Konditat e Prgjithshme pr Furnizim me Energji. Rregullat mbi kyjet, megjithat, do t lshohen jo m von se katr 4 muaj, pas emrimit t antarve t par t Bordit. 58.8. Jo m von se dymbdhjet 12 muaj, pas emrimit t antarve t par t Bordit, PSSP-ja, n kshillime me institucionet e Prkohshme Vetqeverisse, do t shqyrtoj strukturn e tregut dhe t vlersoj shkalln e liberalizimit t tregut t energjis elektrike. Bazuar n rezultatet e shqyrtimeve t tilla, PSSP-ja mund t shkurtoj apo t zgjas pr nj vit mandatin e antarve t par t Bordit, t emruar nga ai, sipas nenit 5. 58.9. N rast, se PSSP-ja vendos, sipas paragrafit 58.9, t shkurtoj mandatin e par t t gjith antarve t Bordit t emruar nga ai, n pajtim me nenin 5.2, 16
Kuvendi menjher do t riemroj dy antart e Bordit q jan emruar sipas nenit 5.2 (b), n pajtim me nenin 5.6. 58.10. PSSP-ja do t ket autoritetin t shqyrtoj performansat e antarve t par t Bordit, t emruar nga ai sipas nenit 5, dhe mund t shkarkoj ndonj antar t Bordit nse ai apo ajo dshton t kryej n mnyr t duhur detyrat e veta. N rastin e till, PSSP-ja emron nj antar t ri pr t shrbyer gjat kohs s mbetur t mandatit t antarit t shkarkuar, sipas nenit 58.8. neni 59 Ky ligji hyn n fuqi mbas miratimit t tij nga Kuvendi i Kosovs dhe n ditn e shpalljes nga PSSP-ja. 30.06.2004 UnMiK/rEG/2004/20
LIGJI PR ENERGJIN
LiGJi nr. 2004 / 8 Pr EnErGJin

Kuvendi i Kosovs,
Duke patur parasysh Misionin e Prkohshm t Administrats t Kombeve t Bashkuara n Kosov (UNMIK) Rregullorja Nr. 1999/1 t 25 korrikut 1999, mbi Autoritetin e Administrats s Prkohshme n Kosov; Duke u mbshtetur n autorizimet q u jan dhn Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes me Rregulloren e UNMIK-ut Nr.2001/9 t dats 15 maj 2001, mbi Kornizn Kushtetuese t Vetqeverisjes s Prkohshme, veanrisht Neni 5.1 (), dhe 9.1.26 (a) dhe kshtu me radh, N baz t Nenit 8.1 (r) t Kornizs Kushtetuese mbi kompetencat e rezervuara t Prfaqsuesit Special t Sekretarit t Prgjithshm; Duke i njohur nevojat pr furnizim t qndrueshm dhe kualitativ me energji dhe shfrytzimin efikas t saj, duke prfshir edhe burimet e riprtritshme t energjis, dhe nevojat pr zhvillimin e nj tregu konkurrent t energjis; Vendosi t miratoj si vijon:
c) t inkurajoj ndjenjen e respektit pr mbrojtjen e ambientit gjat zhvillimit t aktiviteteve energjetike; d) t promovoj kushtet e zhvillimit t nj tregu modern energjetik dhe t siguroj konkurrencn n tregun e energjis sipas parimeve t prgjithshme q garantojn mosdiskriminim, transparencn, barazin dhe respektin pr mbrojtjen e klientit; e) t promovoj investimet n sektorin e energjis; f) ta prparoj kohezionin ekonomik dhe shoqror t Kosovs; g) t avancoj integrimin e Kosovs n fushn ekonomike evropiane dhe prfshirjen e tregut t rryms elektrike t Kosovs n tregun e rryms elektrike t Europs Juglindore; h) t promovoj prafrimin gradual t legjislacionit dhe rregullativs s Kosovs mbi energjin me legjislacionin e Bashkimit Europian mbi energjin si dhe pjesmarrjen e Kosovs n marrveshjet dhe konventat relevante ndrkombtar n t cilat Kosova mund t merr pjes dhe/ose t antarsohet. neni 3 3.1. Terminologjija e prdorur n kt ligj do t ket domethniet n vijim: bashk-prodhimi do t thot proces teknologjik i cili bn prodhimin simultan t energjis termike dhe elektrike elektrike; konsumator do t thot konsumatori pr blerje me shumic ose konsumatori i fundit i energjis; kodet nnkuptojn rregullat teknike t publikuara t vendosura n nj dizajn minimal teknik, krkesat operative dhe standardet pr elektroenergjetik duke prfshir kodin e rrjetit, kodin e distribucionit, kodin e standardit elektroenergjetik, kodin pr mbrojtjen e konsumatorit, kodin e paisjes elektrike, kodin mats dhe kodin tregtar; distribuimi do t thot transporti i energjis elektrike, ngrohjes ose gazit natyror me an t linjave t tensionit t lart, t mesm ose tubacioneve me presion t mesm ose t ult m qllim t drgimit te konsumatort, por duke mos prfshir furnizimin; energjia elektrike nnkupton formn e energjis e cila transportohet prmes pruesve metalik; konsumatori i privilegjuar do t thot fardo personi fizik ose juridik i cili sht i lir pr t bler energji nga furnizuesi sipas zgjedhjes s tij/saj; energjia do t thot do form e prodhuar ose e fituar 17
LIGJI PR ENERGJIN KREU I DISPOZITAT E PRGJITHSHME

neni 1 Ky ligj prcakton parimet e prgjithshme t strategjis energjetike dhe programit energjetik n Kosov; rregullat pr sigurimin e furnizimit t qndrueshm dhe efikas t energjis si dhe shfrytzimin e burimeve t riprtritshme t energjis; vendosjen e rregullave tregut t energjis; masat tjera t domosdoshme pr sigurimin e funksionimit t duhur t aktiviteteve n sektorin e energjis. Qllimet e ktij ligji jan: neni 2
a) t garantoj furnizim t sigurt, t qndrueshm dhe kualitativ me energji; b) t promovoj nj menaxhim racional dhe t koordinuar t burimeve energjetike;
LIGJI PR ENERGJIN
e energjis (energjia elektrike, ngrohja ose gazi natyror) me qllim t furnizimit ose shitjes; efikasiteti energjetik nnkupton qasjen e integruar q ka pr qllim t ndikoj n sasin dhe kohn e konsumimit t energjis elektrike n mnyr q t redukohet konsumi i energjis primare dhe ngarkesa maksimale (piku) duke i dhn prparsi investimeve n masat pr efikasitetin e energjis, ose masave tjera, sikur q jane kontratat e furnizimit me ndrprerje mbi investimet pr ngritjen e kapacitetit prodhues, nse ky sht opcioni m efektiv dhe ekonomik, duke marr parasysh ndikimin pozitiv n ambient q ka konsumimi i redukuar i energjis si dhe aspektet e kostos t sigurimit t furnizimit dhe distribuimit lidhur me t; ndrmarrja e energjis nnkupton ndrmarrjen e energjis e cila ushtron nj ose m shum nga aktivitetet energjetike n vijim: prodhimin, transformimin, bartjen, distribuimin, furnizimin, tregtimin ose deponimin e energjis elektrike, energjis pr ngrohje ose gazit natyror n baz t nj licence t lshuar sipas Ligjit pr Rregullatorin e Energjis apo pa licenc nse licenca n fjal nuk krkohet; tregu energjetik do t thot aktivitetet bashkvepruese afariste dhe teknike t ndrmarrjeve energjetike dhe konsumatorve t prfshir n prodhimin, tregtimin dhe furnizimin me energji q e prcaktojn mimin e energjis; Zyra e Rregullatorit pr Energji nnkupton rregullatorin e pavarur t aktiviteteve energjetike, q mban kompetencat e prcaktuara n Ligjin pr Rregullatorin e Energjis, kt ligj dhe ligjet tjera q rregullojn ushtrimin e aktiviteteve energjetike; sektori energjetik nnkupton aktivitetet t cilat prfshijn prodhimin, distribuimin, bartjen, shndrrimin/ transformimin, tregtimin, ruajtjen dhe furnizimin me energji elektrike, ngrohje dhe gaz; konsumatori prfundimtar nnkupton konsumatorin i cili blen energjin elektrike pr nevoja t veta; kushtet e prgjithshme pr furnizim me energji nnkupton detyrimet teknike dhe ekonomike t prcaktuara nga Zyra e Rregullatorit pr Energji pr furnizimin e konsumatorve me energji; prodhimi nnkupton prodhimin e energjis elektrike, ngrohjes ose ndonj forme tjetr t energjis; ngrohja nnkupton do form t energjis termike e cila sht e transformuar nga uji, avulli ose nga ndonj form tjetr;
caqet indikative nnkupton sasin e furnizimit t energjis t prodhuar nga burimet e riprtritshme t energjis ose bashk-prodhimi; licenca nnkupton autorizimin e lshuar nga Zyra e Rregullatorit pr Energji q i mundson bartsit t licencs t ushtroj aktivitete n sektorin e energjis pr t cilat nevojitet licenca n prputhje me dispozitat prkatse; planifikimi afatgjat nnkupton planifikimin e nevojave pr investim n kapacitetet e prodhimit, bartjes ose distribuimit n baza afatgjat me qllim t plotsimit t nevojave pr energji elektrike, ngrohje ose gaz natyror n Kosov dhe sigurimit t furnizimit pr konsumator; paisjet matse do t thot instrumentet e regjistruara n regjistrin pr pasijet e ertifikuara t matjes n Kosov, q prdoren gjat procesit t furnizimit me energji; Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjse pr energji do t thot instanca e Qeveris q ka prgjegjsi t plot apo t pjesrishme pr sektorin e energjis; gazi natyror nnkupton lndn djegse t gazt e cila liron energji gjat djegies ose ndonj procesi tjetr kimik ose fizik dhe q mund t ruhet n depot pr akumulim; sistemi nnkupton nj sistem me paisje t ndrlidhura me qllim t bartjes dhe distribuimit t energjis elektrike ose energjis pr ngrohje ose gazit natyror pr klientt; prodhuesi nnkupton personin fizik apo juridik q prodhon energji elektrike ose ngrohje; burimet e riprtritshme t energjis nnkuptojn burimet e riprtritshme pa fosile t energjis (era, energjia solare, gjeotermale, valore, ujore, biologjike, gazet toksore, uzinat pr prpunimin e gazeve dhe biogazet); sigurimi i furnizimit nnkupton sigurin teknike si dhe sigurimin e nj sasie adekuate t energjis pr prmbushjen e nevojave t popullit t Kosovs; furnizimi nnkupton shitjen, prfshir edhe rishitjen, e energjis n form t energjis elektrike, ngrohjes ose t gazit natyror deri te konsumatort; tarifa nnkupton mimin e energjis t vendosur ose miratuar nga Zyra e Rregullatorit pr Energji; metodologjia tarifore nnkupton parimet e prgjithshme t prcaktuara nga Zyra e Rregullatorit pr Energji t cilat zbatohen gjat vendosjes s mimeve t rregulluara;
18
LIGJI PR ENERGJIN
tregtia nnkupton transakcionet e shitjes dhe blerjes ku interesi pr energji transferohet pa patur nevoj t mirret pronsia e energjis; transformimi nnkupton procesin e transformimit t lnds djegse dhe burimeve t riprtritshme t energjis n energji; tranziti nnkupton transportimin e energjis prtej kufirit nacional pa prodhuar dhe konsumuar n at vend; bartja nnkupton transportimin e energjis elektrike, ngrohjes ose gazit natyror n sistemin e tensionit t lart dhe super t lart, n sisteme ose tubacione me shtypje t lart, me qllim t drgimit te konsumatort e fundit ose distributort, por duke mos prfshir furnizimin; konsumatori pr shitje me shumic nnkupton fardo personi fizik ose juridik i cili blen energji me qllim t rishitjes brenda ose jasht sistemit ku ai sht i themeluar; operator i tregut nnkupton personin juridik q sht prgjegjs pr organizimin dhe udhheqjen e tregtis, n marrveshjet pr elektrik dhe pagesa, n mes t prodhuesve, furnizuesve dhe konsumatorve. Operatori i Tregut, v para kohe n baraspesh furnizimin dhe krkesn financiare. operatori i sistemit distributiv nnkupton personin fizik apo juridik, prgjegjs pr operimin, sigurimin e mirmbajtjes, dhe, nse sht e nevojshme, zhvillimin e sistemit distributiv, n nj zon t caktuar dhe ku sht e mundshme, ndrlidhjen e ktij sistemi me sisteme t tjera dhe pr sigurimin e mundsive afatgjata t sistemit, q t mbuloj krkesat e arsyeshme pr distribuimin e energjis elektrike apo gazit natyror. operatori i sistemit barts nnkupton personin fizik apo juridik, prgjegjs pr operimin, sigurimin e mirmbajtjes dhe, nse sht e nevojshme, zhvillimin e sistemit barts n nj zon t caktuar dhe, ku sht e mundshme, ndrlidhjen e ktij sistemi me sisteme t tjera, dhe pr sigurimin e mundsive afatgjate t sistemit, q t mbuloj krkesat e arsyeshme pr distribuimin e energjis elektrike apo gazit natyror. 3.2. Termat e tjer t prdorur n kt ligj, do t ken domethnien e cekur n Ligjin pr Energjin Elektrike apo n Ligjin pr Rregullatorin e Energjis.
BALANCIMI
neni 4 4.1. Dokumenti themelor q prcakton politikat energjetike dhe t planifikimit pr zhvillimin e sektorit energjetik n Kosov sht Strategjia e Energjis. 4.2. Strategjia e Energjis do t: a) siguroj furnizim t sigurt, t qndrueshm dhe kualitativ me energji; b) promovoj balancin afatgjat n zhvillimin e sektorit t energjis duke marr parasysh paqndrueshmrit (lkundjet, fluktuacionin) n konsumin e energjis; c) mundsoj shfrytzimin maksimal t burimeve t energjis n disponim n Kosov; d) promovoj shfrytzimin e burimeve t riprtritshme t energjis; e) siguroj prdorimin efikas t energjis; f) mbroj konsumatort e energjis; g) mbroj mjedisin jetsor gjat kryerjes s aktiviteteve t energjis; h) promovoj investimet n sektorin e energjis; i) promovoj konkurrencn n sektorin e energjis bazuar n parimet e jo diskriminimit dhe transparencs; j) lehtsoj lidhjen e sistemit t energjis s Kosovs ose pjesve t saj me sistemin e energjis t Europs ose me sistemet e vendeve t tjera. 4.3. Pjes prbrse e Strategjis s Energjis jan obligimet q ka Kosova, veanrisht lidhur me investimet n sektorin e energjis, tranzitin dhe kyjen n sistemet ndrkombtare dhe rajonale. 4.4. Strategjia pr Energjin, mbulon nj periudh pr dhjet (10) vjet. Strategjia pr Energjin, propozohet nga Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin pas konsultimeve me Zyren e Rregullatorit pr Energji, operatort e sistemit, dhe me organet rajonale mbikqyrse, t aprovuar nga kabineti i Ministrave dhe miratuar nga Kuvendi. neni 5 5.1. Bazuar n Strategjin e Energjis, Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin do t prgatis dhe miratoj Programin pr Zbatimin e Strategjis pr nj periudh minimale tri vjeare. 5.2. Programi pr Zbatimin e Strategjis do t prcaktoj aktivititet q duhen zbatuar duke prfshir edhe programet pr: a) prmbushjen e synimeve afatgjate zhvillimore;
KREU 2 STRATEGJIA, PROGRAMET DHE
19
LIGJI PR ENERGJIN
b) sigurimin e udhzimeve pr zhvillimin e sektorit energjetik; c) sigurimin e stimulimeve pr t inkurajuar shfrytzimin efikas t energjis; d) sigurimin e stimulimeve pr investime n burimet e riprtritshme t energjis dhe pajisjeve pr eksploatimin e tyre; e) konstatimin e investimeve te nevojshme n infrastrukturn publike si dhe masn e vinvestimeve t pritura nga investitort privat n aktivitetet e ndrlidhura energjetike. 5.3. Programi pr Zbatimin e Strategjis do t caktoj njsit prgjegjse pr ushtrimin e aktiviteteve t planifikuara si dhe orarin pr realizimin e politikave dhe programeve t Strategjis, bashkpunimin e nevojshm me qeverit dhe institucionet lokale n lmin e planifikimit t sektorit t energjis si dhe bashkpunimin e nevojshm me ndrmarrjet e energjis dhe organizatat ndrkombtare. 5.4. N mnyr q t sigurohet financimi i Programit pr Zbatimin e Strategjis, do t vendoset nj fond i veant sipas nj ligji t veant. Ai ligj do t prcaktoj burimet e financimit, organet menaxhuese si dhe kompetencat e prgjegjsit e tyre prkatse dhe shtjet e tjera n lidhje me vepritarin e fondit. 5.5. Pas skadimit t Programit pr Zbatimin e Strategjis, Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin do ti raportoj Kuvendit mbi Programin pr zbatimin e Strategjis dhe do ti propozoj ndryshimet e nevojshme pr Strategjin e Energjis. 5.6. Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin paraqet nj raport vjetor, para Kuvendit, mbi aktivitetet e tyre pr Programin e Zbatimit t Strategjis, s bashku me nj raport financiar t Fondit. neni 6 6.1. Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin do t miratoj bilancet afatgjate dhe vjetore t energjis q do t parashikojn krkesn pr energji, burimet (llojet) e energjis dhe masat q do zbatohen pr prmbushjen e krkess. Bilancet afatgjate dhe vjetore t energjis elektrike do ti propozohen Ministris prgjegjse pr energji nga operatori i sistemit t bartjes pas konsultimeve me Zyren e Rregullatorit pr Energji. 6.2. Balanci afatgjat i energjis miratohet pr nj periudh 10 vjeare. Azhurnimet e balancit afatgjat t energjis miratohen do dy vjet. 6.3. Komponentet mandatore t dokumentit t Balancit afatgjat t energjis jan: 20
a) parashikimi i krkesave pr llojet e veanta t energjis; b) parashikimi i furnizimit pr llojet e veanta t energjis; c) mnyra pr prmbushjen e krkesave pr burimet e veanta t energjis duke prfshir energjin primare (burimet e riprtrishme dhe jo t riprtrishme) dhe energjin prfundimtare; d) Parashikimi i lirimit t substancave t dmshme nga burimet e e energjis si dhe ndikimi q ka n mjedin prodhimi dhe shfrytzimi i energjis; e) nj list t niveleve t nevojshme t deponimit dhe kapacitetit rezerv t nevojshm pr sigurimin e shkalls s planifikuar t qndrueshmris (stabilitetit) t furnizimit. 6.4. Balanci vjetor i energjis do t miratohet jo m von se 15 dhjetor t vitit n vijim, pr vitin e ardhshm. 6.5. Pjest mandatore t Balancit vjetor t energjis jan: a) konsumi vjetor i lndve t para t energjis, nivelet e rezervave dhe kapacitetet rezerv; b) niveli vjetor i kapacitetit rezerv (kufiri i rezervs) i centraleve t energjis dhe pajisjeve; c) nivelet e duhura t rezervave operative do vit dhe kriteret lidhur me efikasitetin e energjis pr do vit. 6.6. Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjse pr energjin nxjerr Rregullat e Bilancit t Energjis, q prshkruajn mnyrn dhe prmbajtjen e paraqitjes s t dhnave nga organet qeveritare, qeverit lokale, ndrmarrjet e energjis, dhe operatort e tregut tek Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin me qllim t hartimit t Balancit t energjis. neni 7 Pikpamjet e qeverive lokale do t mirren me qllim t prgatitjes dhe zbatimit t Strategjis Energjetike, Programit pr Zbatimin e Strategjis dhe Bilanceve Energjetike pr komunat e tyre prkatse. neni 8 Operatort prkats t sistemit prgatisin planet zhvillimore q jan n prputhje me Strategjin e Energjis, Programin pr Zbatimin e Strategjis dhe Bilancet Energjetike.
KREU 3 EFIKASITETI I ENERGJIS, BURIMET E RIPRTRITSHME T ENERGJIS, DHE BASHK-PRODHIMI
LIGJI PR ENERGJIN
neni 9 9.1. Politika efikase e energjis sht pjes prbrse e Strategjis s Energjis. 9.2. Qllimi i politiks efikase t energjis sht nxitja e shfrytzimit efikas t energjis dhe burimeve t energjis, promovimi i burimeve t riprtritshme t energjis dhe bashkprodhimit. 9.3. Gjat vzhgimit t mjaftueshmris se furnizimit, nj program ekonomik pr efikacitetin energjetik mund t zvogloj nevojn pr prodhim kapital shtes. Menaxhimi i krkess dhe lvizja e ngarkess jan mjete t rndsishme pr sigurimin e furnizimit. neni 10 Lidhur me implementimin e nj politike efikase t energjis Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin kryen punt si n vijim: a) prgatit programet implementuese dhe promovon shfrytzimin efikas t burimeve t riprtritshme t energjis; b) prgatit propozimet pr stimulimin e shfrytzimit efikas t energjis dhe burimeve t riprtritshme t energjis; c) mbikqyr efikasitetin e energjis dhe realizimin e kapaciteteve kursyese; d) i siguron publikut t dhna n lidhje me shtjet e efikasitetit t energjis; e) nxit kontrollet e energjis dhe planet zhvillimore lokale kursyese t energjis; f) prgatit aktet nnligjore, pas konsultimit me Zyrn e Rregullatorit pr Energji pr promovimin e shfrytzimit efikas t energjis dhe shfrytzimin e burimeve t riprtritshme t energjis; g) nxit operimin e organizatave joqeveritare q veprojn n interesin e prgjithshm n sektorin e energjis; h) promovon rritjen e kontributit t burimeve t riprtritshme t energjis pr prodhimin e energjis n tregun e brendshm dhe tregjet rajonale t energjis elektrike n prputhje me objektivat e synuara t prcaktuara n nenin 12 t ktij ligji. neni 11 Pjesmarrsit tjer n sektorin e energjis kryejn detyrat q kan t bjn me implementimin e nj politike efikase t energjis dhe promovimin e burimeve riprtirse t energjis si vijon: a) gjat shprndarjes s prodhimit, operatori i sistemit t bartjes duhet ti jap prparsi prodhimit q shfrytzon burimet e riprtritshme t energjis si lejohet me Kodin e Rrjets dhe rregullat dhe
rregulloret tjera t aplikueshme; b) operatort e sistemit prcaktojn dhe publikojn rregullat standarde mbi at se kush i bart shpenzimet e adaptimeve teknike, si jan lidhjet e sistemeve dhe prforcimet e sistemeve, t domosdoshme pr integrimin e prodhuesve t rinj q furnizohen me energji elektrike t prodhuar nga burimet e riprtritshme t energjis n sistemin e ndrlidhur. Kto rregulla q miratohen nga Zyra e Rregullatorit pr Energji, duhet t jen n prputhje me Strategjin e Energjis dhe duhet t bazohen n kritere objektive, transparente dhe jodiskriminuese veanrisht duke marr parasysh t gjitha shpenzimet dhe prfitimet q dalin nga lidhja e ktyre prodhuesve me sistemin; c) operatort e sistemit i sigurojn do prodhuesi t ri, q dshiron t jet i lidhur, vlersimin e plot dhe t hollsishm t shpenzimeve q dalin nga lidhja; d) operatort e sistemit prcaktojn dhe publikojn rregullat standarde lidhur me ndarjen e shpenzimeve t sistemeve t instalimit ndrmjet t gjith prodhuesve q prfitojn prej tyre, si jan lidhjet n sistem dhe prforcimet. Kto rregulla q miratohen nga Zyra e Rregullatorit pr Energji, duhet t jen n prputhje me Strategjin e Energjis dhe aktet nnligjore t aplikueshme mbi metodologjit e tarifave; e) Zyra e Rregullatorit pr Energji siguron q taksat e bartjes dhe distribuimit nuk shkaktojn diskriminim ndaj energjis elektrike t prodhuar prej burimeve t riprtritshme t energjis, duke prfshir posarisht burimet e energjis elektrike nga burimet e riprtrishme t energjis t prodhuar n rajonet periferike, si jan rajonet me dendsi t ult t popullats; f) Zyra e Rregullatorit pr Energji realizon dhe promovon energjin duke ekzekutuar kontratat dhe duke nxitur ndrmarrjet pr instalimin e kapaciteve t zgjeruara pa shpenzime fillestare, t ripaguara prmes llogarive t kursimit; g) gjat caktimit t tarifave, Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t siguroj burime financimi prmes tarifave, t implementuara nga palt e treta t zgjedhura m ofertim konkurrues, duke operuar sipas nj procedure transparente. neni 12 12.1. Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin prcakton do vit caqet indikative pr krkesn (konsumin) e energjis elektrike ose t ngrohjes, t prodhuar nga burimet e riprtritshme t energjis ose bashkprodhimi. 12.2. Caqet indikative caktojn prqindjen e krkess 21
LIGJI PR ENERGJIN
bruto t energjis n Kosov pr dhjet vitet n vijim. 12.3. Caqet indikative shoqrohen me nga nj raport q prvijon n vija t trasha masat e ndrmarra a t planifikuara, pr arritjen e tyre. Ky raport merr parasysh: a) parimet e tregut t energjis; b) karakteristikat e burimeve t ndryshme t riprtritshme t energjis dhe teknologjit e prodhimit; c) nevojn pr zhvillimin e konkurrencs ndrmjet prodhuesve. 12.4. N prputhje me dispozitat e Ligjit pr Rregullatorin e Energjis, Zyra e Rregullatorit pr Energji siguron q prejardhja e energjis elektrike s prodhuar nga burimet e riprtritshme t energjis mund t garantohet si e till n pajtim me kriteret objektive, transparente dhe jodiskriminuese. neni 13 Ndrmarrjet e energjis q furnizojn me energji elektrike, ngrohje ose gaz, duhet, t paktn nj her n vit, ti informojn konsumatort e tyre pr trendet dhe treguesit kryesor lidhur me konsumin e energjis. N kt kontekst, ata mund t prgatisin programe, q n mnyr t drejt nxisin dhe udhzojn konsumatort e tyre pr shfrytzimin efikas t energjis s shfrytzuar dhe pr arritjen e kursimeve n energji. neni 14 14.1. Importuesit dhe prodhuesit e produkteve t konsumit t prgjithshm q shfrytzojn enegji gjat aktiviteteve t tyre duhet t vjn tiketn e efikasitetit energjetik n produktet e tyre, me t ciln informon konsumatort mbi konsumimin e energjis dhe tiparet e tjera t produktit q jan t rndsishme pr efikasitetin e tyre energjitik. 14.2. Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin vendos formn dhe prmbajtjen e tiketave, mnyrn e matjes dhe konstatimit t konsumimit t energjis, karakteristikat e tjera t produktit dhe metodn pr klasifikimin e produktit n lidhje me efikasitetin e tij energjetik. 14.3. Krkesat e prmendura n paragrafin (2) t ktij neni mund t prcaktojn q tiketat t jen t detyrueshme pr disa lloje t caktuara t produkteve. 14.4. Dispozitat e ktij neni zbatohen pr marka/shenja/ t tjera t produkteve dhe paisjeve, si sht
marka e efikasitetit energjetik dhe specifikacioni energjetik i ndrtesave.
KREU 4 INVESTIMET
neni 15 15.1. Promovimi i investimeve pr modernizimin, riparimin dhe zgjerimin e kapaciteteve ekzistuese t prodhimit, sistemet e bartjes dhe distribuimit duhet t jen n interesin e Kosovs. 15.2. Ndrtimi i stabilimenteve dhe pajisjve t reja energjetike si dhe mirmbajtja e shfrytzimi i tyre duhet t inkurajohet n Kosov, me kusht q ndrtimet e tilla t jen n prputhshmri me parimet e efikasitetit energjetik. 15.3. Duhet t inkurajohen investimet private n sektorin e energjis dhe investimet e favorshme t jashtme, kurse kushtet pr buy back (kompenzim tregtar t ndrsjell) vendosen me qllim t trheqjes s investimeve t fardo lloji si pr ndrtimin e pajisjeve t reja energjetike ashtu edhe pr modernizimin, riparimin dhe zgjerimin e kapaciteteve ekzistuese t prodhimit si dhe sistemeve t bartjes dhe distribuimit.
KREU 5 RREGULLIMI EKONOMIK I AKTIVITETEVE ENERGJETIKE

neni 16 16.1. Rregullimi ekonomik i aktiviteteve n sektorin e energjis duhet t zbatohet n prputhshmri me Ligjin pr Rregullatorin e Energjis. 16.2. Aktivitetet e energjis n sektorin e energjis duhet q t ushtrohen ose n baz t licencs ose pa licenc pr ato aktivitete t cilat jan prjashtuar nga krkesa pr marrjen e licencs n pajtim me Ligjin pr Rregullatorin e Energjis. neni 17 17.1. Aktivitetet energjetike ushtrohen n baz t rregullave q i rregullojn ato si aktivitete t bazuara n treg ose si shrbime publike. 17.2. T gjitha ndrmarrjet energjetike i shrbejn interesit t konsumatorve individual duke siguruar
22
LIGJI PR ENERGJIN
furnizim t sigurt, efikas dhe t qndrueshm me energji elektrike, energji pr ngrohje dhe gaz natyror kualitativ; duke siguruar shfrytzimin efikas t burimeve energjetike; njkohsisht duke respektuar mbrojtjen e ambientit, shndetit, jets dhe prons s popullit t Kosovs. 17.3. Zyra e Rregullatorit pr Energji mund t vendos detyrime shtes t shrbimeve publike pr ndrmarrjet q ushtrojn shrbime publike n lidhje me sigurin dhe qndrueshmrin e furnizimit, rregullsin, kualitetin, mimin e furnizimit si dhe mbrojtjen e mjedisit. Detyrimet n fjal duhet t jen t definuara qart, t mos jen diskriminuese dhe t jen t verifikueshme dhe n prputhshmri me direktivat e Bashkimit Europian. 17.4. mimet dhe shpenzimet e bra nga ndrmarrjet energjetike n lidhje me paragrafin (3) t ktij neni njihen si mime dhe shpenzime t arsyetuara. neni 18 18.1. mimet e energjis mund t jen t rregulluara ose t pa rregulluara, varsisht nga ajo nse ekziston apo jo tregu q mundson mime t parregulluara (t vendosura lirshm ndrmjet blersit dhe shitsit) 18.2. mimet e rregulluara t energjis vendosen n baz t tarifave q miratohet nga Zyra e Rregullatorit pr Energji. 18.3. mimet e rregulluara t energjis rregullohen ose miratohen n prputhshmri me Metodologjin tarifore t prgatitur nga Zyra e Rregullatorit t Energjis. 18.4. Sistemi tarifor siguron stimulime pr promovimin e efikasitetit t energjis dhe menxhimin e krkess, duke prfshir edhe promovimin e shfrtytzimit t burimeve t riprtritshme t energjis. 18.5. Ndrmarrjet e energjis mund t aplikojn pr njohjen dhe kompensimin e shpenzimeve t pakthyeshme ose t dshtuara. 18.6. mimet e pakthyeshme ose t dshtuara jan mime q rezultojn nga investimet e bra dhe transaksionet e prmbyllura nga ndrmarrjet e energjis elektrike para hyrjes n fuqi t ktij ligji, kto mime t arsyeshme nuk mund t kthehen pr arsye t vendosjes s tregut konkurrues. 18.7. Zyra e Rregullatorit pr Energji vendos shumn maksimale dhe periudhn e kompensimit t mimeve t njohura dhe t pakthyeshme pr ndrmarrjet energjetike n prputhshmri me
rregullat dhe procedurat n baz t Ligjit pr Rregullatorin e Energjis dhe direktivat e Bashkimit Europian. neni 19 19.1. Ndrmarrjet energjetike q ushtrojn aktivitete t energjis n fushn e energjis elektrike, ngrohjes dhe gazit natyror jan t obliguara t mbrojn informatat konfidenciale afariste t prvetsuara gjat ushtrimit t aktiviteteve dhe detyrave t tyre sipas ktij ligji, prve nse me ligje t tjera krkohet q informatat e tilla t publikohen ose tu vihen n dispozicion organeve qeveritare. 19.2. Vendimi se cilat informata do t konsiderohet si konfidenciale do t merret n pajtim me Ligjin pr Rregullatorin e Energjis dhe akteve nen normative t nxjerra nga Zyra e Rregullatorit pr Energji. neni 20 Ndrmarrjet energjetike prgatisin, dorzojn pr revizion dhe publikojn deklaratat e kontabilitetit n pajtim me ligjet q rregullojn kontabilitetin n Kosov. Ndrmarrjet energjetike q nuk jan ligjrisht t obliguara t publikojn kontabilitetin e tyre vjetor obligohen t mbajn kopje t ktyre llogarive n regjistrin publik n zyrn e tyre kryesore.
KREU 6 KONKURRENCA N AKTIVITETET E ENERGJIS

neni 21 21.1. T gjitha vendimet ndrmjet ndrmarrjeve t ndrlidhura, t asociuara ose t shkrira si dhe t gjitha praktikat e qllimshme t dy ose m shum ndrmarrjeve jan t ndaluara nse praktikat ose vendimet n fjal kan pr qllim parandalimin, kufizimin ose rregullimin e konkurrencs n tregun e energjis prmes: a) rregullimit t drejtprdrejt ose t trthort t mimeve ose kushteve t tjera tregtare; b) ndarjes s tregjeve ose burimeve t furnizimit; c) kufizimit ose kontrollimit t prodhimit, tregtimit, zhvillimit teknik ose investimeve n energji; d) zbatimit t kushteve t ndryshme ndaj personave t caktuar pr llojin e njejt t kontrats, gj kjo q i v kta persona n pozit t pabarabarta si konkurrent; e) prmbylljes s kontratave me kusht q pala tjetr t marr obligime shtes ose t prmbyll kontrata sekondare q pr nga karakteri i tyre ose sipas praktikave t zakonshme nuk kan t bjn me lndn e kontraktuesit kryesor ose 23
LIGJI PR ENERGJIN
prmbushjes s kontrats s tij. 21.2. T gjitha marrveshjet dhe vendimet q jan n kundrshtim me paragrafin (1) t ktij neni jan t pavlefshme. neni 22 Ndrmarrjet energjetike me pozit dominuese, konsiderohet se e kan abuzuar pozitn e tyre nse: a) drejtprdrejt ose trthorazi vendosin mime t pa justifikuara pr shitjen ose blerjen e energjis dhe kur vendosin kushte tjera t padrejta t tregtimit; b) kufizojn prodhimin, tregtimin dhe zhvillimin teknik n dm t klientve, duke prfshir edhe krijimin e mungess s artikujve duke shkatrruar, dmtuar ose procesuar n mnyr t paarsyeshme pajisjet; c) ushtrojn varsi ekonomike si rezultat i s cils vie deri te transformimi, shkrirja, bashkimi, ndarja ose prmbeldhja e ndrmarrjeve t tjera si dhe keqsimi i pa justifikuar i marrdhnieve afariste afatgjat. neni 23 23.1. sht i ndaluar prvetsimi, shfrytzimi dhe zbulimi i sekreteve afariste ose tregtare n kundrshtim me praktikat e drejta tregtare. 23.2. Prvetsimi i fshehtsive t prodhimit ose tregtimit sht n kundrshtim me praktikat e drejta tregtare athere kur prvetsimi sht br prmes prgjimit, infiltrimit ose kushtzimit, hapjes s korrespondencs (letrave), fotografimit ose hetimit pa lejen paraprake t pronarit t dokumenteve ose materialeve t ruajtura me qllim t kufizimit t qasjes n to, si dhe prmes mashtrimit ose ofrimit t prfitimeve pr personat q kan qasje n fshehtsit e tilla pr shkak t marrdhnieve t tyre afariste ose kontraktuese. 23.3. Shfrytzimi ose zbulimi i fshehtsive t prodhimit ose t tregtimit sht i ndaluar ather kur fshehtsit e tilla jan prvetsuar me kusht q t mos shfrytzohen ose zbulohen. neni 24 Zyra e Rregullatorit t Energjis do ti fus n fuqi dispozitat e kti kapitulli, n pajtim me Ligjin e Rregullatorit t Energjis dhe me do ligj tjetr mbi konkurrencn q sht i zbatueshm n Kosov.
neni 25 25.1. Qeveria mund t vendos masa pr kufizimin e furnizimit me energji pr konsumatort, ose t vendos obligime t veanta pr ndrmarrjet energjitike n kto raste: a) fardo force madhore; b) fardo aksidenti material n instalimet pr prodhimin dhe bartjen e energjis elektrike, energjis pr ngrohje ose gazit natyror; c) fardo shkurtese t papritur ose afatgjate t kapacitetit energjetik ose bartjes s energjis; d) fardo aktivitetesh terroriste. 25.2.Qeveria mund t vendos masat n vijim: a) t vendos kufizime mbi tregtimin me burime t caktuara t energjis; b) t vendos kushte t veanta t tregtimit; c) t kufizoj eksportimin dhe importimin e energjis ose t vendos kushte t veanta pr eksportimin dhe importimin e energjis; d) t detyroj prodhimin e energjis; e) t vendos detyrime pr furnizimin me energji pr konsumator t caktuar. 25.3. Ministri prgjegjs pr Energji shpall t gjitha masat kufizuese prmes mjeteve t informimit publik. 25.4. Mnyrat e kufizimit t prodhuesve dhe konsumatorve t energjis elektrike, energjis pr ngrohje dhe gazit natyror prcaktohen me akt nnligjor q miratohet nga Qeveria me propozimin e Ministris prgjegjse pr energji. 25.5. Ndrmarrjet e energjis nuk jan t detyruara t paguajn fardo dmi t shkaktuar si rezultat i kufizimeve apo ndrprerjeve n furnizimin me energji elektrike, ngrohje ose gaz natyror t prshkruara n paragrafin (1) t ktij neni, me prjashtim t atyre rasteve kur aksidentet ose ndrprerjet afatgjate jan br si rezultat i neglizhencs s tyre.
KREU 8 E DREJTA E KALIMIT DHE QASJES N PRON

neni 26 26.1. Ndrtimi ose zgjerimi i stabilimenteve energjetike pr bartjen ose distribuimin e energjis elektrike, ngrohjes ose gazit natyror bhet n tok q sht n pronsi t ndrmarrjes pr energji dhe n t ciln ekziston e drejta pr ndrtim. 26.2. Nse ndrtimi ose zgjerimi i stabilimenteve t pr-
KREU 7 MASAT KUFIZUESE MBI FURNIZIMIN ME ENERGJI

24
LIGJI PR ENERGJIN
mendura n paragrafin (1) t ktij neni bhet n pron private, Zyra e Rregullatorit t Energjis duhet t verifikoj se toka n fjal sht e nevojshme pr bartjen ose distribuimin e energjis dhe pronari i toks ka t drejt kompensimi pr dhnien e t drejts s ndrtimit, n nj shum t barabrat me vlern e tregut. 26.3. Nse ndrtimi ose zgjerimi i stabilimenteve energjetike t prmendura n paragrafin (1) t ktij neni bhet n tok joprivate, Qeveria ose komuna prkatse, me propozimin e Ministrit prgjgjs pr energji, mund t trasferoj ose t vendos t drejta pr ndrtim n favor t ndrmarrjes pr energji, n prputhshmri me rregullat e parashtruara n aktet nnligjore t nxjerra sipas ktij ligji dhe ligjeve tjera n fuqi. neni 27 27.1. Ndrmarrjet pr energji kan t drejt t shfrytzojn n rast nevoje t arsyeshme disa pjes t ndrtesave pr vendosjen e pajisjeve pr matje si dhe pajisjeve t tjera q kan t bjn me furnizimin me energji elektrike, ngrohje dhe gaz natyror. 27.2. Ndrmarrjet pr energji kan t drejt t shfrytzojn n rast nevoje t arsyeshme urat, rrugt, trotuaret dhe ndrtesat e tjera, qe nuk jan n pronsi t tyre, pr ndrtimin, lidhjen, kalimin dhe mirmbajtjen e linjave ajrore dhe toksore t energjis elektrike, gypave pr ngrohje, gypave t gazit, gypave t ujit. neni 28 28.1. Personat fizik dhe juridik do t lejojn zyrtart q ushtrojn inspektime n prputhshmri me kt ligj, mund t hyjn dhe t kalojn n pronn e fardo individi pr ushtrimin e aktiviteteve t tyre n lidhje me inspektimin dhe mirmbajtjen e stabilimenteve energjetike, instalimeve apo sistemeve. 28.2. Personat fizik dhe juridik do tu lejojn ndrmarrjeve pr energji qasje n pronn e tyre n t ciln gjenden stabilimentet, pajisjet, rrjetat, ose sistemet energjetike, me qllim t mirmbajtjes apo kontrollimit t tyre, prerjes s pemve ose vegjetacionit tjetr q mund t pengoj veprimin e pajisjeve, rrjetave ose sistemit. 28.3. Personat fizik dhe juridik jan t obliguar tiu lejojn qasje ndrmarrjeve pr energji, pr inspektimin e pajisjeve pr matje q gjenden n pronn e tyre dhe smund t ndalojn ndrmarrjet pr energji t bjn kyjen e pajisjeve pr matje ose pajisjeve t tjera n lidhje me sitemin e energjis.
neni 29 29.1. Ndrmarrjet pr energji duhet ti kompensojn pronart ose shfrytzuesit e prons pr fardo dmi q mund t shkaktohet gjat ushtrimit t aktiviteteve t tyre q mund t rezultoj n kufizimit t shfrytzimit t prons ose zvoglimit t vlers s saj. 29.2. Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin, do t prcaktoj kriteret dhe kushtet e kompenzimit me aktet nnligjore. neni 30 30.1. Zonat e siguris duhet t vendosen prreth lokaliteteve energjetike. 30.2. Brenda fardo zone t siguris sht i ndaluar ose i kufizuar ndrtimi ose fardo ndrtese apo godine, prerja e bimve ose pemve, ose ushtrimi i aktiviteve q mund t paraqesin rrezik ndaj siguris ose veprimtaris s pandrprer t instalimeve energjetike, siguris s shndetit, siguris s jets dhe siguris s prons. 30.3. Kushtet dhe mnyra e prcaktimit t lokacionit, madhsia, kufijt e zonave t siguris, regjimi i tyre si dhe t drejtat dhe detyrimet e pronarve prcaktohen me akt nnligjor q miratohet nga Qeveria. neni 31 Kur pronart ose shfrytzuesit e prons bjn ndrtime t palejuara, rrethime, prerje ose aktivitete t tjera q jan n kundrshtim me rregullat pr zonat e siguris, dhe dshtojn prpjekjet pr ndalimin e ndrtimeve ose aktiviteteve t tilla ilegale t paautorizuara brenda afateve kohore t vendosure nga ndrmarrjet pr energji, ndrmarrja pr energji sht e autorizuar q t krkoj nga Komuna ndalimin dhe heqjen e ndrtimeve ilegale ose ndalimin e aktiviteteve, me shpenzime t pronarit ose shfrytzuesit.
KREU 9 MBIKQYRJA
neni 32 32.1. Inspektorati i Energjis themelohet pran Ministris prgjegjse pr energji dhe ndrmerr aktivitete t inspektimit dhe mbikqyrjes sipas ktij ligji. 32.2. Roli kryesor i Inspektoratit t Energjis sht q t siguroj veprimtari t sigurt dhe t qndrueshme t pajisjeve energjetike, instalimeve dhe sistemeve. 32.3. Inspektorati i Energjis sht prgjegjs pr t sig25
LIGJI PR ENERGJIN
uruar q ndrmarrjet pr energji ti ushtrojn aktivitetet e tyre n prputhshmri me ligjet mbi energjin, rregulloret teknike, standardet dhe rregullat e tjera q zbatohen n lmin e energjis elektrike, n lmin e energjis pr ngrohje dhe gazit natyror. 32.4. N lmin e energjis elektrike, energjis pr ngrohje dhe gazit, Inspektorati i Energjis ushtron mbikqyrje n prodhimin, ndrtimin, ekzekutimin dhe testimet fillestare, eksperimentimin dhe shfrytzimin e pajisjeve, centraleve, linjave dhe instalimeve pr prodhimin, bartjen, distribuimin, matjen, deponimin dhe konsumimin e energjis elektrike, energjis pr ngrohje dhe gazit natyror. 32.5. Aktivitetet e mbikqyrjes mund t ndrmirren gjithashtu edhe nga autoritete tjera n baz t ligjeve t veanta, pr t kontrolluar ndikimin e aktiviteteve t energjis n mjedis dhe n shndetin publik, si dhe pr t siguruar q aktivitetet e tilla t jen n prputhshmri me ligjet dhe standardet mbi mbrojtjen e mjedisit dhe shndetit publik. neni 33 33.1. Gjat inspektimeve ose mbikqyrjeve, inspektort e Inspektoratit t Energjis kan t drejt t: a) inspektojn pajisjet, materialet si dhe dokument cionet teknike t tjera n prputhshmri me qllimin e inspektimit ose mbikqyrjes, si dhe t krkojn provat e nevojshme, t marrin mostra dhe, sipas nevojs, t shfrytzojn organizatat profesionale ose ekspert pr ushtrimin e inspektimit ose mbikqyrjes; b) ken qasje t lir n shrbimet energjetike nn mbikqyrjen e tyre; c) kryejn inspektime t gjendjes teknike dhe siguris s pajisjeve energjetike n baz t rregullt ose kurdo q krkohet; d) nxjerrin deklarata mbi shkeljen e ktij ligji ose akteve nnligjore t nxjerrasi pasuese t tij; e) nxjerrin urdhra pr mbylljen e ndrmarrjeve pr energji kur konstatohet se jan br shkelje. 33.2. T gjith personat duhet ti prmbushin udhzimet e lshuara nga inspektort e energjis gjat ekzekutimit t detyrave t tyre sipas ktij ligji. neni 34 Personat fizik ose juridik q posedojn ose operojne stabilimente, pajisje, godina, sisteme ose instalime energjetike, pr t cilat sipas ktij ligji parashihet inspektimi, obligohen t informojn menjher inspektoratin e energjis mbi fardo dmi ose gabimi q mund t shfaqet si pasoj e ndrprerjes s furnizimit t energjis, ose nse ekziston rreziku pr jetn, shndetin e njerzve, 26
trafikut, godinave fqinje apo mjedisit rrethues. neni 35 Nse nj ndrmarrje pr energji ose njdonj person tjetr fizik ose juridik ushtron aktivitete n kundrshtim me kt ligj, me aktet nnligjore t nxjerra n baz t tij, standardet n fuqi ose rregullat e tjera sipas ktij Kreu, Inspektorati i Energjis mundet: a) tu drgoj njoftim me shkrim q prmban udhzime t detyrueshme pr korrigjimin e shkeljeve mbrenda nj afati t caktuar; b) ti propozoj Zyrs t Rregullatorit pr Energji q t suspendoj, ndryshoj ose trheq licencn e tyre; c) ti propozoj Zyrs t Rregullatorit pr Energji t vendos gjoba administrative dhe dnime sipas ktij ligji; d) ta drgoj shtjen para autoriteteve kompetente pr t ndrmarr masa t mtutjeshme q nuk jan nn mandatin e Inspektoratit; e) t informoj publikun mbi fardo veprimtarie ilegale. neni 36 36.1. Inspektort e Inspektoratit t Energjis duhet t mbajn t fsheht fardo informate zyrtare ose afariste q ata e hasin gjat ushtrimit ose n lidhje me inspektimet e tyre. 36.2. Inspektort e Inspektoratit t Energjis ushtrojn aktivitetete tyre vetm, ose, n rast t nevojs, s bashku me organe t specializuara t kontrollit si e shohin ata t nevojshme.
KREU 10 DISPOZITAT KALIMTARE

neni 37 37.1. Brenda dymbdhjet (12) muajve pas shpalljes s ktij ligji, Kuvendi i Kosovs miraton Strategjin pr Energji. 37.2. Brenda dymbdhjet (12) muajve pas themelimit zyrtar t Ministris prgjegjs pr energji, Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin miraton aktet nnligjore pr zbatimin e ktij ligji. 37.3. Prderisa t themelohet Zyra ose subjekti i Qeveris prgjegjs pr energjin n Kosov, kompetencat, detyrat dhe funksionet q i jan dhn Ministris n fjal nga ky ligj do t ushtrohen nga Zyra e Energjis pran Zyrs s Kryeministrit.
LIGJI PR ENERGJIN
neni 38 Ky ligji hyn n fuqi mbas miratimit t tij nga Kuvendi i Kosovs dhe n ditn e shpalljes nga PSSP-ja.
30.06.2004 UnMiK/ rEG/2004 / 21
27
LIGJI I SPORTIT
LiGJi nr. 2003/24 LiGJi i sPOrtit

Kuvendi i Kosovs, Duke u bazuar n Rregulloren nr.2001/9 t dt. 15 majit 2001 mbi Kornizn Kushtetuese pr Vetqeverisjen e Prkohshme n Kosov, veanrisht nenet 5.1 (dh), 5.7, 9.1.26.(a), 9.3.2, 9.3.3.; Nisur nga t drejtat dhe detyrat e t gjitha institucioneve t edukimit fizik dhe t sportit, q t miratojn kornizn ligjore pr veprimin dhe sjelljen e tyre si dhe t drejtat e qytetarit pr t zhvilluar veprimtarin sportive; Miratoi ligjin vijues:
- veprimtarit pr zhvillimin e trupit dhe lojrat e t gjitha grupmoshave; - riprtritja sportive; - sporti korektues ; - veprimtarit e personave profesional q prgatisin pjesmarrs pr garat sportive; - veprimtarit e personave q marrin pjes n organizimin dhe udhheqjen e garave sportive e t shfaqjeve t tjera sportive. Sipas ktij Ligji: neni 6
6.1.Veprimtari sportive, konsiderohen veprimtarit t cilat kan pr qllim, zhvillimin e aftsive psiko-fizike pr arritjen e rezultateve sportive n garat e t gjitha niveleve dhe t t gjitha grupmoshave. 6.2. Edukim fizik konsiderohet formimi psiko-fizik i nxnsve, studentve dhe qytetarve t tjer pr mirqenie t shndosh t tyre. 6.3. Sport amator, konsiderohet veprimtaria sportive mbi parimin e vullnetarizmit. 6.4. Sport profesionist, konsiderohet veprimtaria e sportistve, t cilt zhvillojn aktivitete sportive n mnyr profesioniste dhe q jan t pajisur me kontrat me klubin prkats nga i cili edhe financohen. 6.5. Organizat sportive, konsiderohet do organizm q zhvillon veprimtari sportive . 6.6. Klub sportiv, konsiderohet organizata sportive, q ka si qllim t vetin, zhvillimin e veprimtaris sportive n nj njsi administrative-territoriale t Kosovs. 6.7. Federat e sportit, konsiderohet organizata sportive, si shoqat qytetare, q ka si qllim t vetin organizimin, zhvillimin dhe prhapjen e sportit n deg t caktuara, n gjith territorin e Kosovs. neni 7 7.1. Veprimtaria sportive, nxitet e drejtohet nga personat fizik e juridik, njkohsisht mbshtetet nga organet prgjegjse pr edukimin fizik dhe sportin, nprmjet subvencioneve e lehtsive fiskale. 7.2. Prkufizimet m t plota, rreth lehtsive fiskale, prcaktohen me akte nnligjore, t nxjerra n prputhje me ligjet prkatse. neni 8 8.1. Ministria prkatse, prcakton politikat e prgjithshme t zhvillimit t sportit, n prputhje me
I. DISPOZITAT E PRGJITHSHME
neni 1 Me kt Ligj rregullohet organizimi, kushtet dhe mnyrat e zhvillimit t veprimtarivesportive, t drejtat, detyrat dhe prgjegjsit e bartsve t tyre, si dhe shtjet e tjera me rndsi pr kto veprimtari veanrisht themelimi, regjistrimi dhe menaxhimi i organizatave sportive . neni 2 T gjith personat, pa dallim moshe, gjinie, kombsie, prkatsie politike, racore, fetare, pavarsisht nga mundsit fizike e mentale, pavarsisht nga niveli shoqror ose ekonomik i tyre, e gzojn t drejtn e marrjes me veprimtari sportive. neni 3 3.1. Veprimtari sportive mund t zhvillojn, organizatat sportive dhe personat e tjer juridik dhe fizik. 3.2. Personat e tjer juridik dhe fizik, sipas ktij Ligji, jan t gjith ata persona q jan t regjistruar, si t till, pr zhvillimin e veprimtarive sportive. neni 4 Aktivitetet politike dhe religjioze jan t ndaluara n organizatat t cilat zhvillojn veprimtari sportive.
II. PRKUFIZIMET THEMELORE

neni 5 Sipas ktij Ligji, sportive konsiderohet, arsimimi sportiv dhe aktivitetet sportive t orientuara n arritjen e rezultateve n garat sportive, si dhe, 28
LIGJI I SPORTIT
prioritetet e masovizimit dhe t ngritjes s cilsis s tyre. Ajo krijon kushtet infrastrukturale, financiare dhe kadrovike pr prmbushjen e objektivave t caktuara. 8.2. Ministria prkatse autorizon Institutin e Kulturs fizike ose ndonj subjekt tjetr profesional, q t bj m prcaktimin e kritereve pr zhvillimin e veprimtaris sportive dhe zbatimin e politikave t edukimit fizik dhe t sportit. 8.3. Me shkeljen e t drejtave dhe detyrimeve q burojn nga aktet e tyre normative dhe nga ky Ligj, organizatat sportive dhe t gjith subjektet e tjer t sportit, prgjigjen para organeve t caktuara kompetente.
neni 14 Edukimi fizik dhe sportiv, sht i paprekshm dhe autonom n planifikimin dhe zhvillimin e tij. neni 15 Organizatat sportive dhe t gjith subjektet e tjer, t edukimit fizik dhe t sportit, prcaktojn projektet pr zhvillimin e edukimit fizik dhe t sportit pr t gjith, prfshir ktu gjinit dhe grupet e ndryshme etnike, nga zhvillimi i aktivitetit masiv e deri te niveli m i lart. neni 16 Edukimi fizik dhe sporti pr t gjith mbartin vlera te veanta dhe kombtare, ku si t tilla, jan n vmendjen e vazhdueshme t institucioneve publike t t gjitha niveleve, veanrisht t atyre q shpallen kompetente n prputhje me kt Ligj dhe pr zbatimin e tij. neni 17 Organizatat sportive, mbi bazn e Strategjis s Zhvillimit t Sportit n Kosov, ofrojn kontributin e vet n kujdesin pr shndetin dhe zhvillimin social t vlerave t sportit, prmes tolerancs, miqsis, bashkpunimit, dhe parimeve t tjera t Karts Olimpike dhe t Karts Europiane t Sporteve. neni 18 Organizatat sportive, jan t obliguara t merren me zgjidhjen e problemeve m emergjente t sportit, duke marr masa adekuate pr prballimin e tyre, veanrisht duke u konsultuar e shfrytzuar mendimin e kuadrove t specializuara dhe duke zgjeruar hapsirat menaxhuese institucionale t sportit. neni 19 19.1. Pr kryerjen e punve me interes publik e kosovar, pr edukimin fizik e t sportit, Ministria prkatse nxjerr Programin pr Zhvillimin e Edukimit Fizik dhe t Sportit pr periudhn katr vjeare. 19.2. N Program, n mnyr t veant prcaktohen: - nevojat e edukimit fizik, t sportit dhe prioritetet e zhvillimit t tyre; - kualifikimi profesional i kuadrit; - stimulimi i talentve t rinj; - projektimi dhe sigurimi i investimeve n objektet sportive; - mjetet e nevojshme pr realizimin e interesit publik e kosovar n edukimin fizik dhe sportiv. 19.3. N Program, n mnyr t veant, prcaktohen nevojat e edukimit fizik dhe sportiv t personave me aftsi t kufizuara.
III. INTERESI PUBLIK PR VEPRIMTARIN SPORTIVE DHE MBSHTETJA INSTITUCIONALE E SAJ

neni 9 do banor i Kosovs gzon t drejtn e marrjes me veprimtari sportive. neni 10 Veprimtaria sportive, paraqet nj fush t rndsishme t interesit publik e kosovar, e cila zhvillohet mbi baz t vullnetarizmit ose t profesionalizmit. neni 11 11.1. Organet prgjegjse pr edukimin fizik dhe t sportit, jan t detyruara q t angazhohen pr t zhvilluar veprimtarin sportive si fush t interesit publik e kosovar. 11.2. Interesi publik e kosovar i veprimtaris sportive realizohet me sigurimin e t gjitha rrethanave dhe kushteve, e veanrisht me mjete pr programet n shkall t vendit, me planifikimin, ndrtimin, mbajtjen e objekteve sportive, prcaktimin dhe zbatimin e politikave q nxisin, zhvillojn dhe prparojn kt veprimtari. neni 12 Veprimtarit sportive, n mnyr t veant prfshijn veprimtarit me interes t prgjithshm dhe lokal n t gjitha degt sportive dhe programet pr realizimin e tyre. neni 13 Institucionet publike t t gjitha niveleve, veanrisht ato, q me kt Ligj shpallen kompetente, kujdesen pr rajtimin, mirmbajtjen dhe mbshtetjen financiare t edukimit fizik dhe t sportit.
29
LIGJI I SPORTIT
IV. QLLIMET DHE SYNIMET E SPORTIT

neni 20 Qllimet dhe synimet e sportit jan: - - - - - - nxitja dhe zhvillimi i sportit masiv pr t gjith; ngritja e vazhdueshme e cilsis s sportit profesionist; strukturimi i organizatave sportive, me qllim t saktsimit t funksionit publik e kosovar t sportit; institucionalizimi i sportit sipas prvojave europiane dhe m gjer; ndrtimi i infrastrukturs sportive n aspektin social t saj; njohja dhe kultivimi i prvojave m t mira bashkkohore, q synojn ndrkombtarizimin e sportit t Kosovs dhe integrimin e tij n sportin europian e botror; prshtatja e praktikave m t mira menaxhuese bashkkohore n sport etj.
neni 26 N kuadr t AOK-ut funksionon Komisioni i Arbitrimit Sportiv (KAS) n pajtim me aktet prkatse t KAS-it ndrkombtar.
VI. FEDERATAT E SPORTIT

neni 27 Federatat e sportit, themelohen dhe funksionojn n prputhje me dispozitat e ktij Ligji, statuteve dhe t rregulloreve t tyre t brendshme, t nxjerra n prputhje me kt Ligj, si dhe t prshtatur me statutet e federatave ndrkombtare prkatse t sportit. neni 28 Federatat e sportit n strukturn e tyre t menaxhimit duhet t prfshijn t dy gjinit, t gjitha grupet etnike dhe minoritetet. neni 29 29.1. Federata e Sportit, i zhvillon aktivitetet e veta bazuar n politikat dhe n pajtueshmri me programin e tyre t puns. 29.2. Ministria prkatse do t mbikqyr politikat sportive t Kosovs, t realizuara nga federatat e sportit. neni 30 30.1. Federatat e sportit, jan t detyruara ti publikojn vendimet e tyre. 30.2. Federatat e sportit, mund t zhvillojn procedur disiplinore ndaj antarve t tyre. 30.3. Federatat e sportit, zhvillojn kontroll pr zbatimin e normave t statutit, t akteve t tjera t brendshme dhe t atyre ndrkombtare, duke u bazuar n parimet e prgjithshme dhe normat konkrete t s drejts. 30.4. Po qe se, vendimet e federatave t sportit jan n kundrshtim t hapur me aktet normative t tyre dhe me kt Ligj, ather organet prfaqsuese dhe personat prgjegjs, dalin para organeve kompetente t drejtsis, t cilat mund ta anulojn zbatimin e vendimeve dhe t marrin masa prkatse ndaj personave udhheqs. neni 31 31.1. Miratimi i statuteve t federatave t sportit u shrben si autorizim pr t marr e prdor emrin me qllim t funksionimit si federata t sportit. 31.2.Kriteret dhe procedurat prkatse, pr marrjen e lejes dhe pr funksionimin e federatave t sportit,
V. ASOCIACIONI OLIMPIK I KOSOVS

neni 21 Asociacioni Olimpik i Kosovs (AOK) sht institucioni m i lart sportiv kosovar, q prfshin organizata dhe shoqata antare t sporteve n Kosov. neni 22 AOK sht i organizuar n prputje me interesat e zhvillimit t sportistve dhe t sportit n Kosov. neni 23 AOK organizon, drejton, bashkrendon zhvillimin e sportit olimpik dhe sporteve t tjera t njohura, si dhe aktiviteteve lidhur me to n bashkpunim me organizatat e sportit dhe ato publike, bazuar n vendimet e saj si dhe rregullat dhe procedurat e miratuara n prputhje me kt Ligj. neni 24 24.1. Qeveria (Ministria) do ti prkrah aktivitete e AOKut n kuadr t mundsive buxhetore. 24.2. Asnj organizat sportive nuk mund ta prdor dhe keqprdor emrin e AOK-ut. neni 25 Struktura organizative e AOK-ut prfshin Kosmisionin pr Arbitrazh n Sport (KAS), i cili punon n prputhje me aktet dhe standardet e aplikueshme ndrkombtare t arbitrazhit n sport.
30
LIGJI I SPORTIT
i prcaktojn organet profesionale, t autorizuara nga Ministri prkats. neni 32 32.1. Pr nj deg t caktuar sportive, pr tr territorin e Kosovs, themelohet dhe vepron nj federat e vetme e licencuar. 32.2. Nxnsit, studentt dhe personat me aftsi t kufizuara, mund t themelojn federatat e tyre n deg t caktuara sportive. neni 33 33.1. Federatat e sportit, veprojn mbi bazn e amatorizmit. 33.2. Federatat e sportit, mund ti paguajn profesionistt dhe kt e prcaktojn n aktet e tyre normative. 33.3. Federatat e sportit, mund t marrin ndihm nga Ministria prkatse, nga donatort dhe nga sponzort. 33.4. Federatat e sportit, munden q, brenda rregullave t miratuara n organet e veta, nga fondet e veta, shprblejn sportistt cilsor, pr rezultatet e arritura sportive.
VIII. PJESMARRSIT N VEPRIMTARIT SPORTIVE

neni 38 Sipas ktij Ligji, pjesmarrs n veprimtari sportive jan: - - - sportistt e t gjitha grupmoshave; veprimtart sportiv; pjesmarrsit e tjer; adhuruesit e sportit, si spektator.
neni 39 39.1. Veprimtarit sportive, zhvillohen mbi baza amatore dhe profesionale. 39.2. Sportistt t cilt veprimtarit sportive i zhvillojn profesionalisht, t gjitha t drejtat dhe detyrat pr marrdhnie pune, i realizojn n klubin sportiv, si pundhns, n mnyrn e prcaktuar me Ligjin e Puns, me marrveshjen kolektive dhe me kontratn individuale. neni 40 40.1. Ministria autorizon trupin profesional q ta bj kategorizimin e sportistve sipas standardeve ndrkombtare. 40.2. Mund t prcaktohen tri kategori sportistsh, t cilat veprimtarin sportive e Zhvillojn profesionalisht: sportist t kategoris botrore; sportist t kategoris ndrkombtare dhe sportist t kategoris s vendit. 40.3. Verifikimin e dy kategorive t para, n baz t propozimit t Trupit profesional, e bn Ministria prkatse, ndrsa verifikimin e kategoris s sportistve t kategoris s vendit, e bjn federatat prkatse t sportit. 40.4. Rezultatet sportive, prbjn kriterin themelor pr kategorizimin e sportit dhe t sportistve. 40.5. Ministria prkatse merr prsipr prkujdesjen materiale dhe profesionale pr sportistt kulminant. neni 41 41.1. Sportistve t cilt veprimtarin sportive e zhvillojn mbi baza amatore klubi sportiv obligohet tu siguroj kompenzim material. 41.2. Sportistt amator marrin edhe shprblime t tjera pr rezultate t arritura sportive, sipas kushteve t prcaktuara me aktet e klubit sportiv. neni 42 42.1. Sportisti nuk ka t drejt t bj kontrat me nj 31
VII. KLUBET SPORTIVE

neni 34 Klubet sportive themelohen dhe funksionojn n baz t ktij Ligji dhe t akteve normative t federatave prkatse. neni 35 Klubet sportive mund t jen publike ose private. Klubet publike regjistrohen si organizata joqeveritare, ndrsa klubet private regjistrohen n baz t ligjeve prkatse n Kosov. neni 36 Klubet sportive publike, veprimtarin e tyre e bazojn n subvencionet financiare buxhetore ose lokale, si dhe n donacionet nga personat fizik dhe juridik. neni 37 37.1. Klubet sportive private, themelohen me iniciativa t lira t antarve t tyre dhe, regjistrohen n federatat prkatse. 37.2. Prkufizimet m t plota do t bhen me aktet nnligjore, t nxjerra n baz t ligjeve t veanta.
LIGJI I SPORTIT
klub sportiv n t njejtn koh kur sht i lidhur me kontrat me klubin tjetr sportiv. 42.2. do shkelje e ksaj dispozite dnohet sipas sanksioneve t prcaktuara me kt Ligj. neni 43 Mnyra e kalimit t sportistve profesionist, dhe e sportistve amator, prcaktohet me rregulloret e federatave t sporteve prkatse, n prputhje me normat e federatave ndrkombtare. neni 44 Konfliktet lidhur me respektimin e kontratave n mes t klubeve sportive, nse nuk zgjidhen prmes federatave prkatse, zgjidhen nga gjykatat kompetente.
49.2. Organizata sportive, mund t filloj ta zhvilloj veprimtarin sportive, kur organi prgjegjs vrteton se jan prmbushur kushtet pr t cilat i lshon vendimin prkats. 49.3. Po qe se organizata sportive, zhvillon veprimtarin sportive, pa marrjen e vendimit prkats, organi prgjegjs, nis procedurn para gjykats kompetente pr pushimin e veprimtaris s saj. neni 50 50.1. Ministria prkatse, n mnyr t veant e mbikqyr: - - - - - - - - prmbushjen e kushteve pr realizimin e detyrave me rndsi publike dhe kosovar pr sportin; shpenzimin e mjeteve publike; menaxhimin dhe shfytzimin e objekteve sportive publike; prmbushjen e standardeve dhe parimeve pr realizimin e programeve n shkall t vendit; prmbushjen e kushteve pr organizimin e garave sportive ndrkombtare pr t cilat jep plqimin; prmbushjen e standardeve pr kontrollimet mjeksore t prkohshme dhe periodike; keqprdorimin ose shkeljen e t drejtave t sportistve dhe t klubeve sportive, rregullsin e puns s federatave t sporteve.
IX. MARRDHNIET SPORTIVE ME JASHT

neni 45 N asociacionet sportive ndrkombtare, mund t antarsohet vetm nj federat sportive nga nj sport i caktuar, q vepron n mbar territorin e Kosovs. neni 46 Klubet sportive, mund t kontaktojn dhe t lidhin marrveshje pr gara jasht vendit, sipas plqimit t federatave t sporteve prkatse. neni 47 Sportistt e zgjedhur n ekipin prfaqsues, kan t drejtn e grumbullimit e t trajtimit t veant pr takimet zyrtare ndrkombtare t t gjitha niveleve. neni 48 48.1. Sportistt e ekipit prfaqsues t Kosovs, n do sport, paraqiten me embleme dhe me fanelat me kombinim t njjt ngjyrash. 48.2 Ekipi prfaqsues ka selektorin e vet t cilin e zgjedh federata prkatse.
50.2. Mbikqyrja, ushtrohet nga komisioni prkats profesional t cilin e emron Ministria. 50.3. Organi mbikqyrs mund tia ndaloj organizats sportive ose individit, zhvillimin e veprimtaris sportive ose ti shqiptoj masa t tjera, n prputhje me kt Ligj. 50.4. Kundr vendimeve t shqyrtuara mund t ushtrohet e drejt e ankess n KAS t AOK-ut n afat prej15 ditsh. Palt e paknaqura n vendimet e KAS-it mund t ankohen n Komisionin e Arbitrimit Sportiv Ndrkombtar.
X. RAPORTI I ORGANEVE PRGJEGJSE PR SPORTIN DHE I ORGANIZATAVE SPORTIVE

neni 49 49.1.Organizata sportive, mund t zhvilloj veprimtari sportive, po qe se i prmbush kushtet e prcaktuara me kt Ligj, t cilat, qysh m par i publikon Ministria prkatse dhe organet prgjegjse t pushtetit lokal.
XI. EDUKIMI FIZIK DHE SPORTI N SHKOLLA DHE N UNIVERSITET

neni 51 Rinia shkollore dhe studentore, e gzojn t drejtn, q gjat shkollimit dhe studimit t mirren me edukim fizik dhe sport n shkoll dhe n universitet. neni 52 52.1. Edukimi fizik dhe sporti n shkolla dhe n universitet, kan pr synim,
32
LIGJI I SPORTIT
- - - - - -
zhvillimin e veprimtarive t edukimit fizik dhe t sportit me qllim t krijimit t kushteve pr nj gjendje t mir shndetsore, fizike dhe t lvizjeve psiko-motorike t tyre; prballimin e pasivitetit dhe apatis s nxnsve dhe studentve n planin intelektual, emocional, lvizor e shoqror; orientimin shkollor dhe universitar t nxnsve dhe studentve, sipas prirjeve e aftsive t tyre; ndalimin e prdorimit t duhanit, alkoolit, drogs dhe ndalimin e rritjes s konflikteve n shoqri; bashkrendimin e bashkveprimin n veprimtarit e edukimit fizik dhe t sportit n shkolla e n universitet; inkurajimin e dshirave, prirjeve e talenteve t nxnsve e t studentve pr sporte t caktuara dhe, ngritjen e ekipeve t ndryshme t nxnsve dhe studentve sipas llojeve t sporteve, sipas kushteve dhe mundsive t shkollave e universitetit.
ndrtohen trsisht nga personat privat. neni 58 Objektet dhe mjediset sportive n pronsi publike qeverisen nga organi prgjegjs pr sportin.Objektet dhe mjediset e tjera sportive qeverisen nga pronart ligjor t tyre. neni 59 Ndalohet ndryshimi i destinimit t objekteve dhe mjediseve sportive.
XIV. MBROJTJA SHNDETSORE DHE PRDORIMI I SUBSTANCAVE DHE METODAVE STIMULUESE N SPORT
neni 60 60.1. Personat t cilt n klubet sportive aktivisht zhvillojn veprimtari sportive, jan t detyruar q ti nnshtrohen kontrollit mjeksor. 60.2. Kontrolli mjeksor prfshin, vizitn mjeksore prpara fillimit t ndeshjes, ndrsa kontrollin sistematik gjat kohs s pjesmarrjs n veprimtari sportive. 60.3. Numrin e kontrollimeve sistematike, e prcakton secila federat sportive, m s paku nj her n vit. neni 61 Kontrollin shndetsor t pjesmarrsve n veprimtari sportive, e kryen mjeku specialist i mjeksis sportive n ambulancat prkatse. neni 62 do person, i cili n nj klub sportiv, aktivisht zhvillon veprimtarin sportive, pajiset me kartel mjeksore. neni 63 Prdorimi i substancave dhe metodave t ndaluara stimuluese, si dhe nxitja pr prdorimin e tyre, dnohen sipas normave ndrkombtare t pranuara nga federatat e sporteve prkatese, t prfshira n aktet normative t tyre. neni 64 Kosova ka komisionet prkatse t specializuara t cilat merren me edukimin, propagandn, luftn dhe kontrollin pr kundrstimulimin n sportin e Kosovs.
52.2. Ministria prkatse n bashkpunim me Ministrin e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis kujdeset pr zhvillimin dhe edukimin fizik dhe t sportit n shkolla dhe n universitet.
XII. KUADRI PROFESIONAL

neni 53 Kuadr profesional konsiderohen personat t cilt kan t kryer m s paku shkollimin e lart sportiv universitar, prkatsisht personat q n form t specializimit kan arritur shkall t duhur kualifikimi profesional. neni 54 Kuadri i huaj profesional, mund t angazhohet n udhheqjen e treningut sportiv dhe t ndeshjeve sportive n vend, nse i plotson kushtet sipas nenit 53 t ktij Ligji.
XIII. OBJEKTET DHE MJEDISET SPORTIVE

neni 55 Objektet dhe mjediset sportive mund t jen: - - publike dhe private.
neni 56 Prkatsia e objekteve dhe e mjediseve sportive, prcaktohen me vendim t veant t organit prgjegjs pr sportin. neni 57 Objektet dhe mjediset sportive jan private, ather kur
XV. FINANCIMI
neni 65 65.1. Bazn e financimit t sportit dhe t nevojave 33
LIGJI I SPORTIT
publike e kosovare, e prbjn mjetet financiare q sigurohen nga buxheti i Kosovs. 65.2. Komunat i formojn fondet e veta pr financimin e sportit. 65.3. Programin e nevojave publike e kosovare n sport, n baz t propozimit t Ministris prkatse, e miraton Qeveria e Kosovs. 65.4. Pjesa tjetr e financimit t sportit realizohet n baz t t ardhurave q personat juridik dhe fizik, t cilt zhvillojn veprimtari sportive, realizojn me zhvillimin e ksaj veprimtarie, nprmjet kuotave t antarsis, nga lojrat e fatit dhe burimet e tjera q ndihmojn veprimtarin e rregullt t organizatave sportive. 65.5. Mjetet plotsuese pr financimin e sportit, mund t sigurohen nprmjet reklamave dhe sponsorizimit.
mbledhjen dhe ruajtjen e informatave. 69.2. Shrbimi pr informata, mban evidencn (regjistrat) e sportistve, t pjesmarrsve t tjer n veprimtarit sportive, mban evidencn e garave sportive, kombtare e ndrkombtare, t objekteve sportive dhe t t dhnave t tjera me interes pr sigurimin e dokumentacionit t nevojshm.
XIX. LUFTIMI I DHUNS NE SPORT

neni 70 do shfaqje e dhuns n kuptimin e saj fizik ose moral, si fyerje, dnohet sipas dispozitave disiplinore t federatave sportive, Ligjit pr Kundrvajtje, dhe Ligjit Penal t Kosovs. neni 71 Ndalohet mbajtja dhe prdorimi i fishekzjarreve dhe armve t t gjitha llojeve, n objektet dhe mjediset sportive. neni 72 Ndalohet tregtimi dhe prdorimi i pijeve alkoolike n objektet dhe mjediset sportive. neni 73 73.1. Ndalohet duhani n objektet dhe mjediset e mbyllura sportive. 73.2. Personat q shkelin kt dispozit, largohen nga objektet dhe mjediset e mbyllura sportive. neni 74 74.1. Personi q merr pjes n veprimtarin sportive, n cilsin zyrtare (gjyqtari, vzhguesi etj.) sht i paprekshm. 74.2. do cenim ose synim pr cenim t personit q merr pjes n veprimtarin sportive, n cilsin zyrtare, konsiderohet cenim ose synim pr cenim i personit zyrtar dhe, ndiqet n procedur disiplinore ose penale. neni 75 75.1. Ruajtja e rendit publik n objektet dhe mjediset sportive, sht kompetenc e policis. 75.2. Organizatori i nj veprimtarie sportive, sht i detyruar, q pr kt veprimtari t njoftoj policin tri dit para zhvillimit t veprimtaris n territorin e t cilit ajo zhvillohet.
XVI. REKLAMA DHE SPONSORIZIMI

neni 66 Shoqrit tregtare dhe prodhuese kan t drejtn q t hyjn n marrdhnie me organizatat sportive me qllim reklamimi ose sponsorizimi. neni 67 67.1. Marrdhniet n mes t shoqrive tregtare dhe prodhuese, me organizatat sportive, prcaktohen me kontrat. 67.2. Lehtsit tregtare q mund ti gzojn shoqrit tregtare dhe prodhuese, q sponsorojn veprimtarit e organizatave sportive, prcaktohen me akte nnligjore, t nxjerra n baz t ligjeve prkatse.
XVII. E DREJTA RADIOTELEVIZIVE

neni 68 Personi fizik a juridik, q organizon nj veprimtari sportive sht pronar i s drejtes s transmetimit n radiotelevizion pr t cilin bhet kontrata.
XVIII. INFORMIMI
neni 69 69.1. Pr t siguruar nj evidenc t rregullt dhe t sakt pr gjendjen n sportin e Kosovs, n Ministrin prkatse vepron nj shrbim i veant pr
XX. DISPOZITAT NDSHKUESE

neni 76 76.1. Me dnim me gjob, n shum prej 1000-5000 ,
34
LIGJI I SPORTIT
dnohen organizatat sportive: - - - nse kryejn veprimtari sportive pa marrjen e plqimit nga organi prgjegjs; nse merren me organizimin politik e fetar; nse veprimtarit sportive i kryejn n objekte sportive t paprshtatshme dhe me kuadr t paspecializuar profesonal.
XXI. DISPOZITAT PRFUNDIMTARE

neni 81 Me miratimin e ktij Ligji, shfuqizohen dispozitat e tjera pr sportin n Kosov. neni 82 Organizatat sportive dhe subjektet e tjer, duhet q, n afatin prej gjasht muajsh t bjn harmonizimin e akteve t tyre normative me kt Ligj. neni 83 Ministria prkatse, duhet q, n afatin prej 6 muajsh t nxjerr aktet nnligjore n baz dhe pr zbatimin e ktij Ligji. neni 84 Ky Ligj hyn n fuqi pas miratimit nga Kuvendi, n datn e shpalljes s tij nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm.
76.2. Pr shkelje t Ligjit nga alineja e msiprme, prve dnimit me gjob, mund t shqiptohen edhe masa t ndalimit t veprimtaris sportive pr koh t caktuar, prej 6 muaj deri n 3 vjet. neni 77 77.1. Me dnim me gjob, prej 1000-5000 , dnohet personi profesional i cili detyron sportistin t strvis ose t merr pjes n gara sportive kur nuk sht i aft pr shkak t ndonj lndimi ose smundjeje. 77.2. Pr shkelje t Ligjit nga alineja e msiprme, prve dnimit me gjob, personit profesional mund ti shqiptohet edhe masa e ndrprerjes s puns s tij profesionale pr koh t caktuar prej 6 muaj deri n 3 vjet. neni 78 78.1. Me dnim me gjob, prej 1000-10.000 , dnohet personi i cili jep ose merr preparate stimuluese t cilat jan t ndaluara dhe t dmshme pr shndet. 78.2. Pr shkelje t Ligjit nga alineja e msiprme, personit mund ti shqiptohet edhe masa e ndalimit t profesionit pr koh t caktuar prej 1 deri n 5 vjet. neni 79 79.1. Me dnim me gjob prej 1000-2500 euro, dnohet organizatori i garave dhe shfaqjeve sportive, i cili nuk siguron ndihmn e shpejt medicinale gjat kohs s mbajtjes s garave ose shfaqjeve sportive. 79.2. Pr shkelje nga alineja e msiprme organizatorit t garave dhe shfaqjeve sportive mund ti shqiptohet edhe masa e ndalimit t veprimtaris sportive pr koh t caktuar prej 3 muaj deri n 1 vjet. neni 80 80.1. N rastet e prsritjes s shkeljeve nga t njjtit subjekt ose individ, ndeshkimet mund t dyfishohen. 80.2. Kundr vendimeve pr dnime me gjob ose pr masn e ndalimit t veprimtaris sportive pr koh t caktuar, n procedurat prkatse, mund t ushtrohet e drejta pr ankes.
28.07.2004 UnMiK/ rEG/ 2004/26
35
LIGJI PR MBROJTJEN E KONSUMATORVE
LiGJi nr. 2004 / 17 Pr MBrOJtJEn E KOnsUMAtOrVE

Kuvendi i Kosovs, N baz t Rregullores nr. 2001/ 9 t dt. 15 majit 2001 t Kornizn Kushtetuese mbi Vetqeverisjen e Prkohshme n Kosov, Kreut 5.1 (), 5.7, 9.1, 9.3.3, 11.2, n baz t Rregullores nr. 1999/ 1 dt. 25 qeshor 1999 mbi autorizimet e Misionit t Prkohshm t OKB-s n Kosov, t plotsuar me Rregulloren e UNMIK-ut nr. 1999/24 t dates 12 dhjetor 1999 mbi ligjin e aplikueshm n Kosov dhe me qllim t mbrojtjes s konsumatorit n tregun e lir n Kosov, duke siguruar q prmbajtja e rregullave t mnjanoj dukurit e paligjshme dhe duke avancuar mbrojtjen vendore n prputhshmri me prvojat ndrkombtare. Aprovon:
Ministr nnkupton Ministrin e Ministris s Tregtis dhe Industris. Konsumator nnkupton do person fizik q blen dhe prdor mallra ose shrbime pr plotsimin e nevojave t veta dhe jo pr qllime q jan t lidhura me veprimtari tregtare, respektivisht pr rishitjen e atyre mallrave. Shits nnkupton personin fizik dhe/apo juridik q shet mallra apo i kryen shrbim konsumatorit. Tregtar n kuptim t ktij ligji, sht personi fizik apo juridik, i cili ushtron veprimtari tregtare dhe i regjistruar pr ushtrimin e ksaj veprimtarie, Furnizues sht do person fizik dhe/apo juridik q ofron mallra tek shitsi n prputhje me veprimtarin tregtare apo profesionin e tij. Prodhues sht do person fizik dhe/apo juridik q v emrin e tij, marken e prodhimit ose do shenj tjetr dalluese n mallrat e konsumit si dhe importuesi i mallrave n territorin e Kosovs q vepron n kuadrin e veprimtaris s tij tregtare. Mall konsumi sht do send i prekshm, i luajtshm, i matshm dhe i prcaktuar pr tiu shitur konsumatorve n do mnyr t ligjshme. Kontrat sht do marrveshje ndrmjet prodhuesit, shitsit, furnizuesit dhe ofruesit t shrbimeve nga njra an dhe konsumatorve nga ana tjetr, me objekt kalimin e pronsis s mallit apo kryerjen e shrbimit. Garanci sht detyrimi, i prcaktuar me kontrat, i prodhuesit, shitsit, furnizuesit ose ofruesit t shrbimeve ndaj konsumatorve pr riparimin, zvendsimin me mall tjetr ose pr kthimin shums s paguar pr at mall konsumatorit. Deklarat sht dokumenti, me t cilin prodhuesi deklaron n prgjegjsin e vet personale se nj mall apo shrbim i ofruar prej tij sht konform nj standardi dhe specifikimi teknik. E meta n mall sht mungesa e siguris dhe cilsis s mallit apo shrbimit t paguar nga konsumatori . riparimi sht sigurimi i gjendjes s mallrave sipas kontrats s shitjes n rastet e mungess s prputhjes me t. mimi i shitjes s mallit sht mimi prfundimtar i dhn pr njsin e mallit ose pr sasin e tij duke prfshir dhe taksat.
LIGJIN PR MBROJTJEN E KONSUMATORVE KAPITULLI I I DISPOZITAT E PRGJITHSHME

neni 1 Ky ligj prcakton, rregullon dhe mbron t drejtat themelore t konsumatorve gjat blerjes s mallrave, shrbimeve dhe formave t tjera n tregun e lir. Ligji siguron mbrojtjen e shndetit, mjedisit, dhe interesave ekonomike t kosumatorit.
Prkufizimet dhe rregullat e interpretimit

neni 2 Secila prej termave n vijim, kudo n kt ligj do t ket kuptimin e dhn, prve nse konteksti brenda t cilit nj term i till paraqitet, nnkupton qart dika tjetr: Ministri nnkupton Ministrin e Tregtis dhe Industris t themeluar n pajtim me Rregulloren nr. 2001/19 t UNMIK-ut.
36
T drejtat themelore t konsumatorit

neni 3 3.1. Me kt Ligj rregullohet mbrojtja e s drejts themelore t konsumatorve pran blerjs s prodhimeve dhe shrbimeve, si dhe pran formave tjera t prvetsimit t prodhimeve dhe shrbimeve n treg, t cilat jan: a) e drejta pr mbrojtjen e interesave ekonomike t konsumatorve, b) e drejta pr mbrojtjen nga rreziku pr jet, shndet dhe pasuri, c) e drejta e mbrojtjes juridike t konsumatorit, d) e drejta pr informim dhe riedukim t konsumatorve, e) e drejta n bashkim t konsumatorve me qllim t mbrojtjes s interesit t tyre, e drejta n prfaqsim dhe pjesmarrje t prfaqsuesit t konsumatorve n punn e organeve t cilat zgjidhin shtjet nga interesi pr konsumator. 3.2. T drejtat e konsumatorve munden t kufizohen n raste t jashtzakonshme, me qllim t mbrojtjes s interesit dhe t siguris s Kosovs, natyrs, rrethins njerzore dhe shndetit t njerzve, por jo n mnyr q konsumatort ti sjell n pozit t pabarabart.
sigurin e mallit si dhe masat prkatse detyruese nga kjo fush do t prcaktohen me ligje t veanta q trajtojn kt lmi. neni 6 Prgjegjsia e prodhuesit apo shitsit pr dmin e shkaktuar nga malli i tij me defekt do t rregullohet nga nj ligj i veant q trajton kt lmi.
KAPITULLI I III DETYRIMET E SHITSIT NDAJ KONSUMATORIT

neni 7 7.1. Shitsi i mallrave dhe ofruesi i shrbimeve sht i detyruar: a. t shes sasin, vllimin dhe masn e sakt t mallit dhe ti mundsoj konsumatorit me krkes t tij, vrtetimin e saktsis s mallit; b. t shes mallrat apo t kryej shrbimet n cilsin e prshkruar dhe t parapar me dispozita ligjore, c. t shes mallrat, ofroj shrbime me mimet e deklaruara. 7.2. N tregje t hapura kto rregulla prcaktohen nga organet e njsive t qeverisjes lokale. 7.3. I ndalohet tregtarit dhnia e shnimeve personale t konsumatorit, si dhe personit juridik ose fizik i cili vepron brenda ndrmarrjes s tregtarit (koncernit), pa lejen paraprake t theksuar dhe t shkruar t konsumatorit. 7.4. Pr shrbimet e servisimit dhe mirmbajtjes s prodhimit, vlera e t cilit sht m e lart se 50, tregtari duhet jep profatur dhe urdhr pune me prshkrim t punve, materialit dhe pjesve t prdorura pr servisim. Urdhrin e puns e nnshkruan tregtari dhe konsumatori, kurse nj kopje e urdhrit pr pun duhet ti dorzohet konsumatorit. 7.5. N qoft se n situatat nga paragrafi 4 i ktij neni, gjat servisimit lajmrohet nevoja pr pun plotsuese dhe ngjitje t pjesve plotsuese (zgjerimi i urdhrit t puns), tregtari duhet q paraprakisht t merr plqimin me shkrim nga konsumatori n qoft se me zgjerimin e urdhrit pr pun mimi ngritet m tepr se pes prqind (5%) neni 8 Shitsi i mallrave dhe shrbimeve sht i detyruar q ti plotsoj kushtet higjeno-tekniko- sanitare n prputhje 37
KAPITULLI I II SIGURIA E KONSUMATORVE

neni 4 4.1. Prodhuesit dhe ofruesit e shrbimeve duhet t nxjerrin-plasojn n treg mallra dhe shrbime t sigurta. 4.2. Mallra dhe shrbime t sigurta konsiderohen ato mallra dhe shrbime, t cilat i prmbushin: a. Standardet vendore, b. Standardet Evropiane t prcaktuara n Konventat Ndrkombtare, c. Krkesat legjitime t konsumatorit n lidhje me sigurin. 4.3. Rregullat dhe rregulloret, q kan t bjn me standardet dhe kushtet e siguris dhe shndetit, t cilat malli apo shrbimi duhet ti prmbush para se t dalin n treg, do t themelohen me ligje t posame q trajtojn kt lmi. neni 5 Detyrimet shtes pr prodhuesit dhe shitsit lidhur me
me ligjin e posam q trajton kt lmi. neni 9 9.1. Shitsi i mallrave apo/dhe shrbimeve duhet t siguroj q mallrat q shet t jen t pajisura me etiket, e cila prmban informacione pr prodhuesin dhe adresn e tij, emrtimin e mallit, sasin, prbrjen, cilsin, datn e prodhimit, afatin e prdorimit, mnyrn e prdorimit dhe t mirmbajtjes, rrezikshmrin nse ekziston, si dhe mimin. 9.2. Pr mallrat ushqimore informacioni pr etiketim caktohen me akte t tjera nnligjore. 9.3. Shitsi nuk ka t drejt t heq ose t ndryshoj etiketn e mallit apo informacionet e tjera lidhur me mallrat e dhna nga prodhuesi dhe/ose furnizuesi. 9.4. Nse natyra e mallit nuk e lejon etiketimin, shitsi sht i detyruar t siguroj, sipas krkess s konsumatorit, informacionin n prputhje me pikn 1 t ktij neni, n mnyr tjetr apo edhe prmes paraqitjes s dokumenteve prkatse. 9.5. Ministria e Tregtis dhe Industris prmes t nj udhzimi administrativ, mund t prcaktoj prjashtime pr disa mallra pr t cilat nuk krkohet etiketa, sipas ktij neni.
mnyr t qart pr mimin e mallrave q shet apo shrbimeve q kryen, t vlefshme pr momentin kur bhet oferta e tyre, apo pr afate t prcaktuara nga ai vet. 10.5. Informacioni pr mimin ose fakti q informacioni nuk sht i plot apo mungon nuk duhet t krijoj prshtypjen se: a. mimi sht m i ult se ai faktik, b. fiksimi i mimit varet nga rrethanat e n fakt nuk sht ashtu, c. mimi prfshin operacione apo shrbime, pr t cilat n fakt bhen pagesa t veanta, d. mimi ishte ose do t rritet, ulet ose nuk do t ndryshoj e kjo nuk sht e vrtet. 10.6. Ndalohet krijimi dhe shfrytzimi i situatave pr prfitime spekulative. 10.7. Ky nen nuk aplikohet pr mallrat apo shrbimet e ofruara nprmjet ankandit si dhe pr shitjen e veprave t artit. neni 11 11.1. Shitsi n asnj mnyr nuk mund t bj diskriminimin e konsumatorit e n veanti, ai nuk mund t refuzoj shitjen e mallit apo shrbimit t ekspozuar dhe t prgaditur pr t. Ai nuk mund ta lidh shitjen e mallit dhe/apo kryerjen e shrbimit me blerjen e nj malli apo shrbimi tjetr, me prjashtim t rasteve kur nj kufizim i till prbn praktik t detyrueshme n tregti. 11.2. Shitsi sht i detyrohet t informoj blersin pr kushtet dhe mnyrn e paraqitjes s reklamimeve pr mallrat dhe/ose shrbimet me t meta, duke prfshir vendin ku bhet reklamimi dhe kushtet prkatse t riparimit sipas garancis. 11.3. N qoft se malli gjat kohs s garancis prkeqsohet dhe konsiderohet me defekt sipas mnyrs s parapar me garanci, ather prodhuesi, shitsi apo ofruesi i shrbimeve duhet ti prgjigjet garancis s dhn. neni 12 12.1. Shitsi n njsin e tij sht i detyruar: a. me krkesn e konsumatorit, tregtari duhet tia tregoj mallin konsumatorit, nse natyra e mallit e lejon kt; 12.2. Shitsi duhet t prcaktoj mallrat e rezervuara, kohzgjatjen si dhe arsyen e rezervimit. E njjta gj duhet zbatuar edhe pr mallrat e shitura e t paguara, t cilat lihen n vendin ku tregtohen,
mimi i mallrave dhe i shrbimeve

neni 10 10.1. T gjitha mallrat e ofruara pr konsumatorin duhet t ken mimin e shitjes. a. pr mallrat e paketuara duhet t jepet mimi pr sasin e paketuar dhe mimi pr njsi, b. pr mallrat q nuk jan t paketuara dhe maten n prezenc t konsumatorit sht i mjaftueshm mimi pr njsi. c. n rastet kur mimi pr njsi t mallit sht i njjt me mimin e shitjes, sht e mjaftueshme vendosja e mimit t shitjes. 10..2. Konsumatorit i duhet treguar mimi prfundimtar pr t gjitha shrbimet e ofruara. N rast se nuk sht dhn mimi prfundimtar n momentin e lidhjes s kontrats, ofruesi i shrbimit sht i detyruar t tregoj metodn e llogaritjes s tij. 10.3. Shitsi i mallrave apo shrbimeve sht i obliguar q mimin e mallit apo shrbimit t ofruar ta paraqes qart, lexueshm dhe n vend t dukshm. mimi duhet t jet gjithmon i paraqitur n Euro. 10.4. Shitsi duhet t informoj konsumatort n 38
derisa t drgohen apo t merren nga blersi/ konsumatori. 12.3. Shitsi duhet t informoj paraprakisht konsumatort kur shet mallra t prdorura apo t ndryshuara si dhe mallra me t meta q nuk prekin sigurin e tyre. Kto mallra duhet t jen t veuara nga mallrat e tjera dhe pr ato duhet t vihet shnimi mallra t prdorura apo mallra me t meta. neni 13 Nse shitsi vihet n dijeni t ndonj fakti q sugjeron se i ka shitur ndonj konsumatori mall q paraqet rrezik, sht i detyruar ta informoj at menjher. Nse nuk sht e mundur q konsumatori t lajmrohet personalisht, shitsi sht i detyruar t informoj konsumatort prmes organit administrativ q kontrollon zbatimin e ktij ligji.
jet i shkruar qart, dukshm dhe i lexueshm n gjuhn zyrtare. Ligji nuk e prjashton mundsin e prdorimit t gjuhve t tjera dhe shenjave q jan t kuptueshme pr blersin.
Paketimi i mallit
neni 17 17.1. Paketimi duhet t jet jo i dmshm pr shndetin, duhet ti prshtatet forms dhe mass s mallit dhe mos ta bj konsumatorin konfuz. 17.2. Mbshtjellja n baz t porosis me detaje dekoruese t mallrave dhe shrbimeve e detyron ofertuesin q t qartsoj dhe t theksoj mimin pr kt shrbim nse ai ekziston. 17.3. Tregtari duhet q me krkes t konsumatorit ta mbaj paketimin e mallit t shitur.
Faturat
neni 14 14.1. Shitsi, furnizuesi apo ofruesi i shrbimeve duhet q pr mallin e shitur apo shrbimin e ofruar konsumatorit ti jap fatur t sakt, t qart dhe t lexueshme. 14.2. Shitsi, furnizuesi apo ofruesi i shrbimeve duhet ti mundsoj konsumatorit kontrollimin e sakt t shums s llogaritur n krahasim me kualitetin dhe sasin e mallrave t blera apo t shrbimeve t ofruara. 14.3. Shitsi duhet ti prmbahet dhe t vr n dukje kushtet e mimeve t shitjes me pakic. 14.4. Pas lshimit t faturs nuk lejohet pages plotsuese pr t njjtin mall.
Deklaracioni i mallit
neni 18 18.1. Deklaracioni sht i obligueshm pr do mall dhe duhet t prmbaj t paktn kto t dhna: emrin e prodhuesit apo t importuesit t mallit, emrin me t cilin shitet malli, llojin dhe modelin e mallit, shenjn matse t mallit nse sht shenj me rndsi pr indentifikimin e prodhimit, e. datn e prodhimit dhe afatin e prdorimit, f. emrin e firms (adresn e plot) t prodhuesit pr mallrat e importuara dhe emrin e firms (adresn e plot ) t importuesit dhe prejardhjen e vendit nga importohet, g. paralajmrimin pr rrezikun e mundshm n prdorim, nse ekziston nj rrezik i till. 18.2. Ministria e Tregtis dhe Industris prmes akteteve ligjore plotsuese prcakton rregullat t cilat parashohin informata shtes pr disa deklarata t mallrave t caktuara, dhe rregullat q lirojn disa mallra pr t patur deklarata. 18.3. T gjitha shnimet nga deklaracioni duhet t jen t dukshme, t lexueshme dhe t shkruara n gjuht zyrtare. Ligji nuk e prjashton mundsin e prdorimit t gjuhve tjera si dhe shenjave t kuptueshme pr konsumatorin. Pr t dhnat nga deklaracioni pr mallrat e importuara prgjegjsin e mban importuesi. 18.4. Prmbajtja m e detajizuar e deklaracionit si dhe kushtet tjera pr mallrat e veanta ose grumbuj mallrash caktohen nga Ministria pr Tregti dhe a. b. c. d.
Shitja e mallrave me gabime

neni 15 Nse shitsi shet mallra q kan mangsi apo ndonj gabim, ather duhet q ato mallra fizikisht ti ndaj prej mallrave t tjera dhe n mnyr t qart, t dukshme dhe t lexueshme, ti vendos n vende t ndara nga mallrat pa gabime dhe pr to t vr shnimin mallra me t meta ose mallra t prdorura . neni 16 16.1. Gjat shitjes s mallit, tregtari duhet tia jap konsumatorit dokumentacionin e parapar nga prodhuesi, pr ti siguruar konsumatorit informacionin e duhur pr prdorim. 16.2. Dokumentacioni nga pika 1 e ktij neni duhet t
39
Industri n bashkpunim me Ministrit prkatse. 18.5. Adresa e plot nga neni 18.1 pika (f) detyrimisht duhet t prmbaj vendin, rrugn dhe numrin e shtpis, numrin e telefonit, faksit, adresn elektronike nse ato ekzistojn. neni 19 19.1. Mallrat n gjendje t lir (t shprndar- refuz) jan mallrat q ofrohen pr shitje, e t cilat m par nuk kan qen t paketuara dhe t matura n prani t konsumatorit. 19.2. Mall i paketuar paraprakisht konsiderohet shitja e mallit dhe e paketimit pa prpunimin e mtutjeshm pr konsumatorin. 19.3. Pr mallrat n gjendje t shprndar, t cilat plasohen n shitje, deklaracioni n paketime duhet t jet i lexueshm dhe i dukshm n vendin e shitjes nse ato mallra nuk vendosen n paketime t posame.
mundsoj paraprakisht njoftimin me t gjitha kushtet e konsumit t energjis dhe ujit. 22.4. Furnizuesi duhet t paraqes n fatur shnimet q i mundsojn konsumatorit kontrollin e sasis dhe vlers pr konsumin e energjis dhe ujit. neni 23 Furnizuesi sht i detyruar ti prmbahet standardeve t (deklaruara) shkruara, t cilsis dhe vazhdueshmris s shrbimeve t energjis dhe ujit.
Faturimi i shrbimeve t telekomunikimit

neni 24 Ofruesi i shrbimeve t telekomunikimit duhet q pr kryerjen e atyre shrbimeve tia dorzoj faturn konsumatorit, e cila prmban shnime t nevojshme t shkruara pr llogarin e shums s prgjithshme q e detyron konsumatorin, mimin, vlern, taksat si dhe shumn e prgjithshme t llogaritur n Euro pr at periudh kohore. neni 25 Ofruesi i shrbimeve t telekomunikacionit duhet q me krkes t konsumatorit, veanrisht kur bhet fjal pr ankesn me shkrim pr shumn e faturuar, ti vrtetoj konsumatorit n form t shkruar saktsin e shums s paraqitur n fatur duke mos i llogaritur shpenzime shtes.
Dispozitat pr mallin me lirim

neni 20 20.1. Malli n lirim, duhet t jet i qart, i lexueshm dhe i shnuar me mimin para dhe pas lirimit. 20.2. Malli, i cili sht n lirim pr shkak se i skadon afati i prdorimit, duhet patjetr ti shnohet afati i fundit i prdorimit n mnyr t qart, dukshme dhe lexueshme. neni 21 21.1. Tregtari duhet q fizikisht t bj ndarjen e mallrave pr lirim nga mallrat q nuk jan n lirim, si dhe n mnyr t qart dhe t lexueshme t tregoj se bhet fjal pr mallrat n lirim duke vn shnime si shitje diskont, ulje mimi apo lirim. 21.2. Nse tregtari i nxjerr mallrat me gabime ose me t meta n lirim, ather duhet ta njoftoj konsumatorin se ku qndron gabimi n mallra.
Publikimi i mallrave dhe shrbimeve

neni 26 26.1. N baz t ktij ligji, publikimi i mallrave dhe shrbimeve nnkupton prezantimin n fardolloj forme, t ciln dikush e shpreh prmes mediave t komunikimit me qllim t promovimit t ndonj prodhimi, shrbimi apo t vet kompanis. 26.2. Publikimi mashtrues nnkupton do publikim q n njfar mnyre, duke prfshir ktu mnyren e paraqitjes, mashtron apo ka mundsi t mashtroj personat t cilve u sht drejtuar apo tek t cilt ka arritur publikimi, dhe q mund t ndikoj n sjelljet e tyre ekonomike, apo t dmton ose q mund t dmtoj konkurrentin. 26.3. N prcaktimin se a sht nj publikim mashtrues apo jo, do t shqyrtohen t gjitha karakteristikat e tij dhe do informat q prmban, si jan: a) veorit e mallrave dhe shrbimeve: gjendja n dispozicion, natyra, zbatimi, prmbajtja, metoda
Shitja e energjis, ujit dhe shrbimeve t telekomunikimit

neni 22 22.1. Shitja e energjis dhe e ujit llogaritet prmes konsumit real t lexuar n aparatin mats t konsumatorit. 22.2. Mnyra e matjes dhe e llogaritjes t energjis dhe ujit rregullohet me ligje t posame. 22.3. Furnizuesi 40 detyrohet q konsumatorit tia
dhe data e prodhimit t mallit apo e kryerjes s shrbimit, mundsit e prdorimit, prshtatshmria, sasia, specifikacioni, prejardhja gjeografike apo tregtare apo rezultatet q priten nga shfrytzimi i tyre; b) mimi apo mnyra e llogaritjes s mimit dhe kushtet me t cilat furnizohet malli apo kryhet shrbimi; c) natyra, vetit, dhe t drejtat e publikuesit, si jan: identiteti dhe pasuria e tij, kualifikimet e tij, prona e tij mbi t drejtat industriale, komerciale, intelektuale, apo shprblimet dhe veorit e tij. 26.4. Publikimi krahasues sht do publikim q n mnyr t drejtprdrejt apo trthore veon nj konkurrues apo veon mallrat dhe shrbimet e ofruara nga ai. neni 27 27.1. Publikimi mashtrues nuk sht i lejuar. 27.2. Publikimi krahasues sht i lejuar vetm n ato raste kur prmbush parakushtet nga neni 28 pika 1 e ktij ligji. neni 28 28.1. Publikimi krahasues sht i lejuar: a. nse nuk sht mashtrues n kuptimin paraprak t dispozitave t ktij ligji, b. nse bhet krahasimi i mallrave dhe shrbimeve me t cilat plotsohen nevojat, c. nse objektivisht krahasohen vetit (cilsit) e mallrave dhe shrbimeve t ndryshme t cilat jan materiale, t rndsishme, t krahasueshme dhe verifikueshme, d. nse nuk krijon huti n treg prkatsisht, n mes t publikuesve dhe konkurruesve ose nuk krijohet hutia n treg, n mes t prodhuesit dhe ofruesit t shrbimit q publikon prodhimin dhe shrbimin konkurrent, e. nse nuk e zhvlerson konkurrentin n treg, aktivitetet e tij, mallrat e tij, shrbimet e tij, shenjat mbrojtse t tij apo emrat e mbrojtur, f. nse mallrat me shenj t prejardhjes krahasohen me mallrat e t njjts prejardhje, g. nse nuk sht drejtuar n shfytzimin e padrejt t shenjs me renome, emrit mbrojts ose shenjave t tjera t konkurruesve n treg, mallit ose shrbimit t tij, h. nse nuk sht drejtuar n shfrytzimin e padrejt t shenjave t prejardhjes s mallrave ose shrbimeve konkurrente, i. nse nuk ka t bj pr mallra dhe shrbime t cilat publikohen si imitacion i mallit dhe shrbimit me shenjn mbrojtse ose me emrin e mbrojtur.
28.2. Nse publikimi krahasues ka t bj me mallrat ose shrbimet, t cilat ofrohen n suaza t oferts s posame, n shpallje patjetr dhe pa hamendje duhet t caktohet afati kohor, brenda t cilit sht e vlefshme oferta e posame.
KAPITULLI I IV DETYRIMET E AUTORITETEVE T ADMINISTRATS QENDRORE

neni 29 Qeveria e Kosovs, prmes Ministris s Tregtis dhe Industris, realizon mbrojtjen e konsumatorit duke detyruar zbatimin e ktij ligji nga ana e subjekteve prodhuese, tregtare dhe shrbyese. neni 30 Pr zbatimin e ktij ligji n Ministri krijohet sektori pr mbrojtjen e konsumatorit i cili ka kto detyra: a. studimin dhe paraqitjen e propozimeve pr do shtje q ka t bj me mbrojtjen e konsumatorit, b. studimin dhe paraqitjen e propozimeve pr rregullim ligjor t shtjeve q kan t bjn me konsumatort dhe zbatimin sa m rezultativ t ligjeve q pr mbrojtjen e konsumatorit, c. studimet dhe paraqitjen e propozimeve pr programet e edukimit t konsumatorit, d. studimin e kushteve t tregut dhe parashtrimin e propozimeve pr funksionimin sa m t mir t tij, e. ndjekja e zhvillimeve n sektorin e konsumit nga ana teknologjike, ekonomike dhe ligjore, f. bashkpunimin dhe shkmbimin e pikpamjeve me shoqatat e konsumatorve brenda dhe jasht vendit, g. kontaktin me publikun e konsumatorve me fardo mnyre dhe mjeti. neni 31 31.1. Kur kontrata ndrmjet shitsit apo furnizuesit dhe konsumatorit prmban kushte t padrejta pr konsumatorin, kushtet e ktilla do t jen t pavlefshme pr konsumatorin. Kontrata mund ta ruaj vlern e saj, vetm kur sht e mundshme t hiqn kushtet e padrejta. 31.2. Nj kusht kontraktues q nuk sht negociuar n baza individuale, do t konsiderohet si i padrejt nse shkakton pabarazi domethnse n t drejtat dhe detyrimet e palve q rrjedhin nga kontrata, e q jan n dm t konsumatorit.
41
31.3. Nj kusht do t konsiderohet gjithnj si i negociuar n baza jo-individuale, nse sht hartuar paraprakisht, kshtu q konsumatori nuk ka pasur mundsin t ndikoj n prmbajtjen e kushtit, posaqrisht n kontekst t kontratave standarde t paraprgatitura. 31.4. N rast se nj shits apo furnizues pohon se nj kusht standard sht negociuar n baza individuale, ai ka pr detyr q kt pohim ta dshmoj vet. 31.5. Nj list indikative dhe e pashterrshme e kushteve q mund t konsiderohen si t padrejta, jan t parapara n Shtojcn 1 t Direktivs Evropiane 93/13/EEC mbi Kushtet e Padrejta n Kontratat e Konsumatorve.
b. detyrat q kan prioritet me rastin e hartimit t politikave pr mbrojtjen e konsumatorit, c. programin pr shfrytzimin e mjeteve financiare pr realizimin e detyrave nga programi nacional, d. madhsia e kornizs s programit pr shfrytzimin e mjeteve financiare pr nxitjen e zhvillimit dhe aktivitetin e shoqatave t konsumatorve.
KREU I V SHOQATA E KONSUMATORVE

neni 34 34.1. Shoqata e Konsumatorve themelohet pr mbrojtjen e t drejtave dhe interesave t konsumatorit. Ajo sht organizat e shoqris civile e pavarur nga prodhuesit, shitsit, furnizuesit apo ofruesit e shrbimeve. 34.2. Regjistrimi i Shoqats s Konsumatorve bhet n prputhje me procedurat e parapara pr shoqatat q kryejn veprimtari joekonomike. 34.3. Veprimtaria e shoqatave t konsumatorve rregullohet nprmjet statutit t tyre. 34.4. Prfaqsuesit e konsumatorve q marrin pjes n organet e administrats qndrore pr shtjet q kan t bjn me mbrojtjen e konsumatorve caktohen nga vet shoqata. 34.5. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorve prezantohet n emr t antarve t saj dhe vepron n interes t t gjith konsumatorve. Nprmjet prfaqsuesit t saj ajo jep mendime pr aktet ligjore t propozuara q mund t ken ndikim tek konsumatort, merr pjes n mbledhje q jan n interes pr konsumatorin, ndrmjetson n mes t organeve qndrore dhe konsumatorve si dhe n mes t tregtarve dhe konsumatorve me qllim t mbrojtjes s interesave t ktyre t fundit. 34.6. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorit i informon konsumatort pr t drejtat e tyre si dhe paraqet listn e tregtarve t cilt gjat viteve t shkuara kan dmtuar konsumatort, ose qllimisht kan shitur mallra t rrezikshme pr shndet dhe siguri t konsumatorit. neni 35 Shoqatat pr mbrojtjen e konsumatorit kryejn kto pun: a. informojn konsumatorin pr t drejtat dhe detyrimet e tyre n treg, b. prcjellin prmes laboratorve t autorizuara n
Programi i Kosovs pr mbrojtjen e konsumatorve

neni 32 32.1. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorve prcakton bazn politike pr mbrojtjen e konsumatorve pr pes vite dhe kryen zgjedhjen e prgjithshme t punve prioritare n kuadr t mbrojtjes s konsumatorve. 32.2. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Kunsumatorve do t prgatitet nga nj Kshill i cili do t emrohet nga Qeveria, dhe do t prbhet prej antarve t Ministris s Tregtis dhe Industris, organizatave pr mbrojtjen e konsumatorit, Oda Ekonomike, dhe ekspert t tjer nga fusha e mbrojtjes s konsumatorit. 32.3. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Kunsumatorve do t aprovohet nga Qeveria dhe do ti dorzohet Kuvendit jo m von se gjasht muaj pas hyrjes s ktij ligji n fuqi. 32.4. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorve do t miratohet nga Kuvendi jo m von se 90 dit pas pranimit t tij. 32.5. Detyrat lidhur me prcaktimin e politikave pr mbrojtjen e konsumatorit, veanrisht prcjelljen dhe evidentimin e punve t kryera nga Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorit e udhheq Ministria e Tregtis dhe Industris. neni 33 Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorit veanrisht prcakton: a. parimet dhe qllimet e politikave t mbrojtjes s konsumatorit,
42
c. d. e. f.
g.
vend e sipas nevojs edhe jasht vendit hulumtime shtes pr mallrat e plasuara n treg, prcjellin prmes personave t autorizuar, testet krahasuese t mallrave dhe rezultatet i prezanton prmes mediave, i ofrojn ndihm konsumatorit t dmtuar kundrejt tregtarit, mbajn evidencn e fletparaqitjeve t pranuara nga konsumatort si dhe procedurat e ndrmarra pr vendosjen e tyre, iniciojn procedurn n gjykatn kompetente duke krkuar nga gjykata q tregtarit t caktuar ose bashksis s tregtarve nga i njejti sektor, tju ndaloj shfrytzimin e dispozitave kontraktuese t padrejta n kontratat standarde, kryejn edhe pun t tjera nga lmia e mbrojtjes s konsumatorit.
b. c. d.
e.
pa treguar qart, lexueshm n mallra dhe n vendin e shitjes se bhet fjal pr mallra me t meta dhe mangsi (neni 15); tregtari nuk i dorzon konsumatorit dokumentacionin e duhur gjat shitjes s mallit (neni 16.1); mallrat n lirim nuk jan treguar qart, lexueshm me mimin para dhe pas lirimit (neni 20 pika 1); mallrat n lirim, t cilave shum shpejt i skadon afati i prdorimit, nuk e kan qart dhe lexueshm afatin minimal dhe t fundit t prdorimit ( neni 20 pika 2); tregtari i cili fizikisht nuk e ka br ndarjen e mallrave n lirim nga mallrat t cilat nuk jan n lirim, dhe nuk ka theksuar qart dhe lexueshm se bhet fjal pr lirim (neni 21 pika 1)
Trajtimi i ankesave
neni 36 36.1. Pr do t drejt q shkelet, konsumatori ose shoqata pr mbrojtjen e konsumatorit mund t ankohet pran organeve administrative kompetente, t ngarkuara me ligj pr mbrojtjen e konsumatorit. 36.2. Organet administrative kompetente pr mbrojtjen e konsumatorit dhe shoqatat e konsumatorve, kur konstatojn shmangie nga dispozitat e ktij ligji, obligojn zbatueshmrin e ligjit pr prodhuesin, shitsin, furnizuesin dhe ofruesin e shrbimeve, 36.3. Nse brenda dy javsh nga njoftimi pr prodhuesin, shitsin, furnizuesin dhe ofruesin e shrbimeve nuk prmbushen krkesat, konsumatort, organet mbrojtse t konsumatorve dhe shoqatave t konsumatorve kan t drejta t paraqesin shtjen n gjykat.
38.2. Ankesa ndaj vendimit sipas paragrafit (1) t ktij neni nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.
Sanksionet administrative
neni 39 39.1. Gjobitet me shum prej 2.500 deri n 10.000 personi fizik apo juridik i cili bn publikim mashtrues sipas nenit 26 apo publikim krahasues q nuk lejohet me nenin 28. 39.2. Personi fizik gjobitet me gjob prej 250 deri 500 pr kundrvajtje. neni 40 40.1. Personi juridik-tregtari gjobitet me gjob prej 400 gjer 4.000 pr kundvajtje nse : a. t gjitha mallrat e ofruara nuk e kan mimin e shitjes qart dhe lexueshm n shitore, si dhe mostregimi i qart i kushteve t veanta pr disa mallra n vendet e shitjes s atyre mallrave (neni 10 pika 1); b. pr shrbimet t cilat i ofrohen konsumatorit nuk tregon mimin prfundimtar dhe metodn e llogaritjes (neni 10 pika 2); c. mimi i shitjes s mallrave dhe shrbimeve nuk theksohet qart, lexueshm dhe dukshm n n mnyrn e prshkruar (nenit 10 pika 3) ; d. paketimi sht i dmshm pr shndet dhe e vn konsumatorin n huti sa i prket mass dhe madhsis s mallit ( neni 17 pika 1 ); e. nuk i prmbahet paketimit pr mallin e shitur (neni 17 pika 3); f. nuk i prmbahet garancis s dhn (neni 11 pika 3); 40.2. Personi fizik dhe personi prgjegjs tek personi juridik gjobitet pr kundrvajtje me gjob n shum prej 250 gjer 500 . 43
KAPITULLI I VI INSPEKSIONI SI ORGAN MBIKQYRS

neni 37 Mbikqyrjen e zbatimit t ktij ligji e ushtron inspektori kompetent qndror si dhe inspektort tjer komunal n pajtim me kompetencat e prcaktuara me ligj. neni 38 38.1. Inspektori ndalon prkohsisht me vendim shitjen e mallit nse vrteton se: a. tregtari e shet mallin me mangsi ose gabime, pa e ndar mallin fizikisht nga mallrat e tjer dhe
40.3. Inspektori kompetent n rastet kur vrteton kundrvajtjen tek personi fizik dhe juridik shqipton gjob n shum prej 50 gjer 100 . neni 41 41.1. Personi juridik tregtar gjobitet me gjob n shumn prej 1.000 gjer 5.000 pr kundrvajtje nse : a. shitsi nuk i jep konsumatorit fatur t shkruar qart, lexueshm ( neni 14 pika 1), b. nuk i mundson konsumatorit qasje n llogari t mallrave t blera ( neni 14.pika 2), c. nuk i prmbahet kushteve t mimeve t shitjes me pakic (neni 14 pika 3), d. nse lejohet fatur plotsuese pr t njjtin mall (neni 14 pika 4 ), e. nse shitja e energjis dhe ujit, konsumatorit nuk i llogaritet n baz faktike t lexuar n njhsorin e konsumatorit (neni 22 pika 1), f. furnizuesi paraprakisht nuk e njofton konsumatorin me t gjitha kushtet e konsumit t energjis dhe ujit ( neni 22 pika 3), 41.2. Personi fizik, person prgjegjs tek personi juridik i tregtarit dhe publikuesit gjobitet pr kundrvajtje me gjob n shum prej 100 gjer 400 . neni 42 42.1. Me gjob ne shum prej 2.000 gjer 10.000 gjobitet pr kundrvajtje personi juridik - tregtari nse v n shitje prodhimet t cilat nuk kan deklaracion apo nse deklaracioni nuk prmban t gjitha shnimet e prcaktuara nga neni 18 pika 1, 2 dhe 3, dhe neni 19 pika 1 dhe 3 t ktij ligji. 42.2. Personi fizik, person prgjegjs tek personi juridik ose publikuesi gjobitet pr kundrvajtje me gjob me shum prej 400 gjer 500 . neni 43 T gjitha pagesat q rrjedhin nga aplikimi e dispozitave ndshkuese t ktij ligji derdhn n Buxhetin e Konsoliduar t Kosovs.
t ktij ligji. Deri n aprovimin e dispozitave nga neni 22 pika 2 e ktij ligji zbatohen rregulla dhe standarde nga fusha me t ciln llogaritet matja reale e energjis dhe ujit. neni 45 45.1. Nga dita e hyrjes n fuqi t ktij ligji pr Mbrojtjen e Konsumatorit, do rregullativ e prpiluar m par shfuqizohet dhe zbatohen normat t cilat i parashton ky ligj. 45.2. Ky ligj hyn n fuqi pas miratimit n Kuvendin e Kosovs dhe shpalljes nga PSSP.
19.10.2004 UnMiK/ rEG/2004 / 42
KAPITULLI I VII DISPOZITAT KALIMTARE DHE PRFUNDIMTARE

neni 44 Sipas dispozitave t prcaktuara sipas nenit 18 pika 4, Ministria e Tregtis dhe Industris n bashkpunim me Ministrit e tjera kompetente nxjerr akte t brendshme normative n afat deri 6 muaj nga dita e hyrjes n fuqi 44
LIGJI PR INSPEKTORATIN SANITAR T KOSOVS
LiGJi nr. 2003/22 Pr insPEKtOrAtin sAnitAr t KOsOVs

Kuvendi i Kosovs, Duke u bazuar n Rregulloren nr .2001/9 t dats 15 maj 2001 mbi Kornizn Kushtetuese pr Vetqeverisje t Prkohshme n Kosov, nenet 5.1 () , 5.7, 9.1.1, 9.1.26 (a) dhe 9.3.2 Me qllim t vnies s bazs ligjore pr rregullimin, prparimin e kontrollit t kualitetit t ushqimit, zbatimin e masave pr pengimin dhe eliminimin e smundjeve ngjitse si dhe kontrollimin e kushteve higjiene sanitare t objekteve industriale-ushqimore, shndetsore, tregtareushqimore, hoteliere, objekteve parashkollore, shkollore, objektet e kulturs, sportit, rekreacionit, t objekteve t mbajts s higjiens personale, objekteve publike dhe vendbanimeve publike me nj qllim Mbrojtjen e shndetit t popullats s Kosovs. Miraton :
mdha ushqimore, spitalet , universiteti, burgjet etj. 7. Objektet me rndsi lokale- objektet ushqimore, shkollore, objektet hoteliere, kulturore etj. 8. Smundje ngjitse sht gjendje e smur e njeriut apo kafshs, e cila vjen si rezultat i infeksionit me mikroorganizma dhe prcjellt me shenjat tipike klinke. 9. Eks-humimi Zhvarrosja e personave t vdekur 10. ISHPK-Instituti i Shndetit Publik t Kosovs.
KAPITULLI I ORGANIZIMI
neni 2 2.1. Ministria e Shndetsis organizon, dhe mbikqyr punn e Inspektoratit Sanitar t Kosovs n tr territorin e Kosovs , si organ m i lart i kontrollit sanitar. 2.2. Ky organ do t ushtroi funksionin e vet ligjor si struktur e veant, n shkall t par ( n Komun) dhe n shkall t dyt (n Ministrin e Shndetsis) 2.3. Ministria e Shndetsis nxjerr akte nnligjore pr funksionimin e ksaj strukture. neni 3 3.1. Inspektorati Sanitar i Kosovs bn mbikqyrjen n zbatimin e Ligjit dhe t dispozitave, me t cilat prcaktohet mbrojtja e shndetit t popullats. 3.2. N kuadr t Inspektoratit Sanitar t Kosovs bjn pjes: a) Kryeinspektori Sanitar i Kosovs b) Inspektort Sanitar t Kosovs c) Shefi i Inspektoratit Sanitar Komunal d) Inspektort Sanitar Komunal e) Inspektort Sanitar Kufitar. 3.3. Punt e inspektoratit sanitar n Komun i kryen shefi i Inspektoratit sanitar komunal dhe inspektort sanitar komunal. Punt n Inspektoratin Sanitar n Ministrin e Shndetsis i kryen Kryeinspektori sanitar, inspektort sanitar dhe inspektort sanitar t kufirit. 3.4. Inspektort sanitar komunal bjn inspektimin n kuadr t autorizimeve t veta nn mbikqyrjen e shefit t inspektoratit sanitar komunal. 3.5. Shefin e inspektoratit dhe inspektort sanitar komunal i zgjedh organi prkats i komuns me
Ligjin pr Inspektoratin Sanitar t Kosovs DISPOZITAT E PRGJITHSHME
neni 1 1.1. Me kt Ligj prcaktohet: organizimi, punt, t drejtat dhe detyrat e Inspektoratit Sanitar si dhe kompetencn pr emrime n funksionet dhe detyrat e Inspektoratit Sanitar. 1.2. Termat e prdorura n kt Ligj kan kt domethnie: 1. HACCP (Analisys Hazards Criticl Conrtol PointAnaliza e Rrezikut Piks Kritike Kontrollit, HACCP- sht sistem i ri i kontrollit t ushqimit) 2. Objektet e mbajtjes s higjiens personale jan sallonet e kozmetiks, floktoret, saunat etj. 3. Higjiena disiplin e mbrojtjes shndetsore q ka pr detyr t mbroj shndetin e individve. 4. Sanitari- disiplin mjeksore q merret m ndikimin e faktorve t mjedisit jetsor n shndetin e njerzve, n t njjtn koh gjetjen e mnyrave t eliminimit t faktorve negativ. 5. Objektet publike- do objekt q i ofron shrbimet e veta qytetarve. 6. Objektet me rndsi t veant- industrit e
45
plqimin e Kryeshefit t Ekzekutivit t Komuns n pajtim me rregullat e Ligjit pr Shrbimin Civil t Kosovs. 3.6. Shefi i inspektoratit sanitar komunal, pr punn e inspektoratit, paraqet raport periodik dhe vjetor kryeinspektorit sanitar t Kosovs. 3.7. Kryeinspektorin Sanitar, inspektort sanitar dhe inspektort sanitar t kufirit n Ministrin e Shndetsis i zgjedh Ministria me plqimin e ministrit t shndetsis, n pajtim me rregullat e Ligjit pr Shrbimin Civil. 3.8. Inspektort sanitar t kufirit, pr punn e vet paraqesin raportin periodik dhe vjetor Kryeinspektorit Sanitar t Kosovs. neni 4 4.1. Kryeinspektori Sanitar i Kosovs kryen kto detyra: a) Siguron zbatimin unik t ligjeve dhe rregulloreve tjera q hyjn n kompetenc t Inspektoratit Sanitar dhe i propozon organeve kompetente nxjerrjen apo ndryshimin e rregullave t inspektimit sanitar. b) Drejton veprimtarin e Inspektoratit Sanitar qendror dhe mbikqyr punn e inspektorve sanitar komunal . c) Inicon dhe organizon mbajtjen e kshillimeve profesionale pr zbatimin unik t ligjeve dhe rregulloreve dhe inicon bashkpunimin e ndrsjellt t inspektorve dhe personave tjer juridik pr shtjet me interes t prbashkt. d) Prcjell dhe koordinon punn e Inspektorve sanitar kufitar dhe mbikqyr punn e Shefit t inspektorve komunal. e) Kujdeset pr prparimin e puns dhe aftsimin profesional t Inspektorve Sanitar. f) N raste t jashtzakonshme, si epidemit, fatkeqsit natyrore etj, Kryeinspektori Sanitar i Kosovs, n bashkpunim me organet tjera pkatse, merr masa kontrete pr tejkalimin e situats. g) N rast nevoje, krkon ndihmn e Inspektorve Sanitar t nj Rajoni pr Rajonin tjetr. h) Bn promovimin dhe implementimin e sistemit HACCP-s pr kontrollin e ushqimit. i) Bn raportin vjetor pr veprimtarit e Inspektoratit Sanitar t Kosovs dhe punt tjera t caktuara nga organi kompetent. neni 5 5. Mbikqyrja sanitare prfshin kontrollin e kualitetit t ushqimit, kushteve higjieno-sanitare t objekteve industriale-ushqimore, tregtare-ushqimore, shndetsore, hoteliere, objekteve parashkollore, shkollore,
objekteve t kulturs, sportit dhe rekreacionit, t objekteve t mbajtjes s higjens personale, objekteve publike dhe venbanimeve publike. neni 6 Shef i Inspektorve Sanitar t Komuns ka kto detyra: a) Organizon punt, bashkpunon, prkrah dhe monitoron Inspektort Sanitar t Komuns; b) organizon mbledhjen e mostrave t ushqimit dhe t ujit t pijshm si dhe drgimin e tyre n institute prkatse pr analiza; c) Kshillon autoritetet relevante pr projekte t reja t ujit t pijshm q kan ndikim n nivel t Komuns; d) Zhvillon strategjin e menaxhimit t sanacionit dhe mbeturinave n nivel t Komuns; e) Prgatit raporte mujore dhe raporte vjetore pr ushqim dhe ambientin e shndosh n shkall t Komuns; f) Organizon aksione pr nj ushqim t shndosh n Komun; g) vKryen edhe pun tjera t caktuara nga Kryeinspektori Sanitar i Kosovs. neni 7 Organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs posedojn letrnjoftimin, me t cilin dshmojn autorizimin, pr kryerjen e inspektimit sanitar. neni 8 Pr Inspektor Sanitar emrohen personat q kan prgatitje t lart arsimore, sipas prioritetit, me edukim t veant n Shndetsi Publike. neni 9 Mbikqyrja sanitare nnkupton mbikqyrjen ndaj: a) Prodhimit, prpunimit, ruajtjes, transportit, bartjes s ushqimit, pajisjeve dhe veglave, b) Zbatimit t masave pr pengimin dhe eliminimin e smundjeve ngjitse, c) Gjendjes shndetsore t personave t cilt punojn n punt me te cilat mund t rrezikojn shndetin e popullats, d) Ujit, objekteve, stabilimenteve dhe aparateve pr furnizim me uj t pijshm, e) Prmbushjes s kushteve sanitaro-teknike dhe higjienike n procesin e dhnies se lejeve ndrtimore, pr t gjitha objektet e prshkruara n nenin 5 t ktij Ligji, f) Marrjes s masave mbrojtse t shndetit t popullats nga veprimi i dmshm i produkteve t duhanit, dhe i pirjes s duhanit n vendet publike. g) Objekteve dhe mjeteve t komunikacionit publik,
46
h) Eks-humimit dhe bartjen e personave t vdekur n territorin e Kosovs dhe bartjen e personave t vdekur prtej kufirit. neni 10 10.1. Organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs, pr zgjedhjen e problemeve t ndryshme q dalin gjat veprimtaris s tyre, bashkpunojn me IKSHP-n, organet e rendit, prokurorin, gjykatat, policin financiare, organet e shrbimit veterinar dhe organe t tjera. 10.2. N bashkpunim me IKSHP-n propozon nxjerrjen e akteve ligjore dhe nnligjore q lidhen me shndetin e popullats. neni 11 Pr nj kontroll efektive t nj shkalle t gjer t detyrave shndetsore e ambientale, numri i Inspektorve Sanitar duhet t jet n proporcion nj inspektor n do 15,000 25,000 banor.
Inspektorati Sanitar i Kosovs ka edhe kto detyra : a) bashkpunon, prkrah dhe monitoron inspektoratin sanitar t komuns; b) bn planifikimin e mostrave t ushqimit dhe ujit t pijshm; c) zhvillon strategjin e menaxhimit t sanacionit dhe mbeturinave n nivel t Kosovs; d) bn promovimin dhe implementimin e HACCP; e) bn mbikqyrjen sanitare t: Industrive t mdha ushqimore Qendrave spitalore, qendrave klinike universitare Burgjeve dhe objekteve tjera t rndsis s veant. neni 15 Inspektori sanitar komunal bn mbikqyrjen sanitare n kuadr t autorizimeve t veta n pajtim me nenin 5.1 t ktij ligji. neni 16 Inspektorati Sanitar i Kosovs jep plqimin sanitar pr lokacionet e propozuar t objekteve t kompanive ushqimore, ujsjellsve, t objekteve spitalore, pompave t karburanteve, t objekteve dhe t stabilimenteve pr lshuarjen dhe mnjanimin e ujrave t hedhura dhe pr deponimin e mbeturinave. neni 17 17.1. Inspektori Sanitar bn inspektimin sanitar pa paralajmrim. Mirpo para fillimit t inspektimit sht i detyruar q pr kontrollin t njoftoj puntorin prgjegjs, gjegjsisht personin fizik, veprimtaria e t cilit i sht nnshtruar kontrollit sanitar. 17.2 N rast t mungess s puntorit prgjegjs, gjegjsisht personit, veprimtaria e t cilit i nnshtrohet kontrollit, Inspektori Sanitar sht i obliguar q pr kontrollin t njoftoj puntorin t cilin e ka takuar n vendin e puns. 17.3. Pas kontrollit, inspektori sanitar duhet t bj procesverbalin, ku nj kopje t procesverbalit i jepet pals, ku sht br kontrolli sanitar . neni 18 Inspektorati Sanitar Komunal jep plqimin sanitar pr lokacionet e propozuara t objekteve, t prodhimit dhe qarkullimit t artikujve ushqimore, objekteve pr furnizim me uj t pijshm, objekteve pr eliminimin dhe deponimin e mbeturinave, objektet kulturore, edukativo- arsimore, objekteve sociale, objekteve t kulturs fizike, varrezat dhe krematoriumet si dhe objekte tjera t cilat mund t rrezikojn shndetin e popullats.
KAPITULLI II KOMPETENCAT E INSPEKTORATIT SANITAR T KOSOVS

neni 12 Inspektorati Sanitar i Kosovs sht organ ekzekutiv i specializuar, q kontrollon zbatimin e ligjeve e t akteve nnligjore sanitare n sektort shtetror, publik e privat, veprimtarit e ndryshme t ushtruara nga persona fizik e juridik, vendas e t huaj, n objektet e mposhtme: a) N objektet e prodhimit, t ruajtjes, magazinimt, transportimit e tregtimit t produkteve ushqimore, b) N objektet ku ushtrohen veprimtari socialkulturore, shndetsore, arsimore dhe krkimore shkencore, c) N repartet dhe strukturat e mbrojtjes dhe siguris, n pikat kufitare, aeroportet, doganat, si dhe n mjetet e transportit t t gjitha llojeve. neni 13 13.1. Organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs ushtrojn kontrollin sanitar n objektet e caktuara n nenin 5 dhe 12 t ktij Ligji gjat gjith kohs s funksionimit t tyre. 13.2. Kur shihet e nevojshme, kontrolli sanitar ushtrohet edhe jasht kohs s funksionimit t objektit, n bashkpunim me Prokurorin, organet e SHPK-s dhe organet tjera t specializuara. neni 14
47
neni 19 Inspektori Sanitar i Kufirit bn mbikqyrjen ndaj: a) Personave, gjsendeve dhe mjeteve qarkulluese t tyre q hyjn ktej kufirit, me qllim t mbrojtjes s popullats nga smundjet ngjitse, b) Rregullshmris shndetsore t ushqimit, artikujve t konsumit t gjr dhe lndve t para ushqimore q importohen, c) Importimit dhe eksportimit t helmeve dhe elementeve radioaktive, d) Bartjes s personave t vdekur prej vendeve t ndryshme ktej kufirit. neni 20 20.1 Inspektori Sanitar i urdhron me goj dhe me shkrim zbatimin e masave t duhura. 20.2. N qoftse masat e urdhruara nuk zbatohen n afatin e caktuar, Inspektori Sanitar ndalon prdorimin e lokaleve dhe aparaturs deri n menjanimin e mangsive. neni 21 21.1. N kryerjen e kontrollit sanitar, Inspektori Sanitar n kuadr t autorizimeve t inspeksionit, merr vendim pr: a) Menjanimin e mangsive t vrtetuara, gjegjsisht parregullsive n pajtim me ligjet dhe me dispozitat tjera me t cilat prcaktohet mbrojtja e shndetit t popullats, b) Ndalimin e prdorimit t lokaleve t puns, gjegjsisht hapsires, makinave dhe instalimeve pr kryerjen e veprimtaris deri n prmbushjen e kushteve t prcaktuara me dispozita, c) N vendimet me t cilat urdhrohet zbatimi i masave, caktohet afati pr kryerjen e tyre.
neni 23 Inspektori Sanitar gjat ushtrimit t inspektimit sanitar nse vlerson se me shkeljen e dispozitave dhe t masave sht br kundrvajtje, prkatsisht delikt ekonomik ose vepr penale, ka pr detyr t paraqes krkesen, pr fillimin e procedurs pr kundrvajtje, prkatsisht fletparaqitje pr delikt ekonomik ose vepr penale, organit kompetent. neni 24 N raste kur Organet e Inspektoratit Sanitar n kryerjen e punve veprojn kundr ktij Ligji dhe dispozitave ligjore, n t cilat prcaktohet mbrojtja e shndetit t popullats, i nnshtrohet prgjegjsis ligjore. neni 25 N proedurn e dhnies s lejeve ndrtimore pr ndrtimin e objekteve ndrtimore, Inspektorati Sanitar Komunal jep ertifikatn mbi harmonizimin e projektit kryesor me kushtet sanitaro-teknike t ndrtimit. neni 26 Inspektorati Sanitar i Kosovs, n rastet urgjente, gjat ushtrimit t mbikqyrjes sanitare mund t urdhroj me goj ose me shkrim Inspektorin Sanitar t Komuns, pr zbatimin e masave dhe t veprimeve me qllim t mnjanimit t rrezikut t drejtprdrejt pr shndetin e popullats. neni 27 27.1. Organet e Inspektoratit Sanitar jan t autorizuar t ndrpresin ndrtimin e objekteve, t cilat nuk posedojn plqimin e prcaktuar sanitar t organit kompetent t Inspektoratit Sanitar . 27.2. Organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs ndalojn prdorimin e lokaleve afariste dhe t stabilimenteve derisa t mnjanohen t metat t cilat rrezikojn shndetin e popullats dhe ambientin jetsor. neni 28 28.1. Pa pelqimin e organit kompetent t Inspektoratit Sanitar, investitorit nuk mund ti lshohet leja pr ndrtim ose pr prdorimin e objektit t ndrtuar ose t rikonstruktuar. 28.2 Organi kompetent i Inspektoratit Sanitar merr pjes n punn e komisionit pr kontrollimin teknik t objekteve dhe jep mendimin pr zbatimin e masave t prcaktuara sanitare - teknike dhe higjienike me projektin paraprak. neni 29 Organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs pezullojn prkohsisht veprimtarin e nj pjese ose tr veprimtarin n objekt ose ta mbyllin pjesrisht a plotsisht at, kur ai
21.2 Afati sipas ligjit nuk mund t jet m i gjat se 30 dit.
neni 22 22.1. Organet e Inspektoriatit Sanitar t Kosovs i obligojn t pajisen me librez sanitare t gjith personat q punojn n objektet e prodhimit, t ruajtjes, transportimit dhe tregtimit t produkteve ushqimore, n ujsjells, n institucionet parashkollore, shkollore, shndetsore dhe n objektet e shrbimit publik, ku mund t bhet prhapja e smundjeve ngjitse. 22.2 Lista e profesioneve dhe kategorit e punonjsve q pajisen me librez sanitare, prcaktohet nga IKSHP-ja dhe miratohet nga Ministria e Shndetsis.
48
nuk plotson kushtet higjieno-sanitare ose kur rrezikohet shndeti i punonjsve dhe konsumatorve. neni 30 30.1. Organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs pezullojn ose ndalojn veprimtarin n objektet q i nnshtrohen kontrollit t tij n kto raste: a) Kur objektet nuk i plotsojn kushtet sanitare n prputhje me projektin e miratuar dhe me destinimin, pr t cilin ato jan ngritur; b) Kur prdoren substanca ose tregtohen artikuj ushqimor q nuk prputhen me normat sanitare n fuqi dhe pr pasoj paraqesin rrezik pr shndetin e popullats. 30.2. Pr objektet me interes t veant, vendimi jepet nga Inspektorati Sanitar i Kosovs, kurse pr objektet me karakter lokal, vendimi jepet nga Inspektori Sanitar Komunal. 30.3. Vendimin pr pezullimin ose pr ndalimin e veprimtaris s objektit sht i forms s prer. 30.4. Rihapja e veprimtaris bhet me vendimin e organeve t siprprmendura, kur t jen plotsuar kushtet e prcaktuara.
j) Prdorimi i paprpunuara i ujrave t zeza pr ujitjen e prodhimeve bujqsore t konsumit. k) Pranimi n institucionet parashkollore i personave t smur ose t dyshimt pr smundje ngjitse, l) Mosmarrja e miratimit prej organeve t Inspektoratit Sanitar t Kosovs pr ndrtimin dhe funksionimin e objektit, m) Moszbatimi i pjesshm ose i plot i detyrave e vendimeve q merren nga organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs, n) Mospajisja me librez sanitare n afatet e caktuara, o) Konstatimi i mosmbajtjes s higjens dhe prezenca e brejtsve brenda dhe jasht mjediseve t t gjitha objekteve t prcaktuara n nenin 5 dhe 12 t ktij Ligji, p) Pengimi, krcnimi n ushtrimin e detyrs se Inspektorve Sanitar.
neni 32 32.1. Pr kundrvajtje administrative sanitare t parashikuar n baz t Ligjit, shqiptohen dnime me gjob nga organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs, si vijon: a) Pr shkeljet e parashikuara n Nenin 31, paragrafi 31.1 n pikat, a), b), f), g), m), n), masa e gjobs sht prej 1.000 1.500 pr persona fizik, pr persona juridik 2.000 5.000 , ndrsa pr personat prgjegjs 1.000 1.500 . b) Pr shkeljet e parashikuara n Nenin 31, paragrafi 31.1 n pikn c) masa e gjobs sht prej 5.000-10.000 pr personat fizik, pr persona juridik prej 30.000 35.000 , ndrsa pr personat prgjegjs 1.000 1.500 . c) Pr shkeljet e parashikuara n Nenin 31, paragrafi 31.1 n pika h) masa e gjobs sht prej 2.000 5.000 pr personat fizik, pr persona juridik prej 5.000 10.000 , ndrsa pr personat prgjegjs 1.000 1.500 . d) Pr shkeljet e parashikuara n Nenin 31, paragrafi 31.1 n pikat i), j), k), l), masa e gjobs sht prej 2000 5.000 pr personat fizik, pr persona juridik prej 5.000 10.000 , ndrsa pr personat prgjegjs 1.000 1.500 . e) Pr shkeljet e parashikuara n Nenit 31, paragrafi 31.1 n pikat, d), e), masa e gjobs sht prej 3.000 5.000 pr persona fizik, pr persona juridik 5.000-10.000 , ndrsa pr personat prgjegjs 1.000 1.500 . f) Pr shkeljet e parashikuara n Nenit 31, paragrafi 31.1 n pikn o), masa e gjobs sht 5.000-10.000 pr persona juridik 10.00015.000,ndrsa pr personat prgjegjs 1.000 - 1.500 . g) Pr shkeljet e parashikuara n Nenin 31, para-
KAPITULLI (III) KUNDRVATJET SANITARE

neni 31 Shkeljet e mposhtme, prbjn kundrvajtje sanitare: a) Shkelja e rregullave t zbuluara gjat kontrollit t ushtruar sanitar n objektet e prcaktuara n nenin 5 dhe 12 t ktij Ligji, b) Mosrespektimi i kushteve t prodhimit, sipas standardeve sanitare, c) Falsifikimet ose maskimet n teknologjin e prodhimit, d) Papastrtit personale dhe t mjeteve t puns, e) Tregtimi i produkteve ushqimore jasht vendeve t lejuara , f) Shkeljet sanitare n mirmbajtjen e ujsjellsit, g) Mungesa e klorizimit n sistemin e ujit t pijshm, h) Grumbullimi dhe depozitimi i plehrave n vende q mund t bhen shkak ose burim i shfaqjes a prhapjes s smundjeve ngjitse, i) Hedhja e mbeturinave dhe kafshve t ngordhura n vende t hapura, jasht vendeve t lejuara ose t destinuara,
49
grafi 31.1 n pika p) masa e gjobs sht prej 10.000 15.000 pr personat fizik, pr persona juridik prej 20.000 35.000 , ndrsa pr personat prgjegjs 3.000 5.000 . 32.2 Mjetet financiare t arktuara nga gjobat, derdhen n Buxhetin e Konsoliduar t Kosovs. neni 33 Dnimet mandatare prcaktohen me rregullore t posame nga ana e Inspektoriatit Sanitar t Kosovs. neni 34 34.1. Ekzekutimi i vendimit t denimit me gjob bhet brenda nj muaji (30 dite) nga data kur vendimi merr form t prer. 34.2. N rastet kur gjoba nuk paguhet brenda kohs se caktuar pr do dit vones, masa e gjobs rritet me 3% te vlers deri ne 30 dit. 34.3. Pas kalimit te ktij afati seksioni prkats i financs bn ekzekutimin e detyrueshm t denimit me gjob sipas Ligjit. neni 35 N rastet kur personat juridik apo fizik, vendas ose t huaj, prsrisin t njejtat shkelje sanitare m shum se dy her brenda 1 viti, organet e Inspektoratit Sanitar t Kosovs vendosin pezullimin ose mbylljen e prkohshme, apo t prhershme t objektit, ose t veprimtaris s personit juridik a fizik. neni 36 36.1 Kundr vendimit t shkalls s par, ankesa i parashtrohet Inspektoriatit Sanitar t Kosovs. 36.2. Ankesa kundr vendimit t shkalls s par, parashtrohet brenda afatit prej 8 ditsh nga dita e pranimit t vendimit. 36.3. Ankesa nuk e shtyn afatin e zbatimit t masave dhe veprimeve t urdhruara n rastet kur ekziston rreziku i drejtprdrejt pr shndetin ose jetn e popullats ose ambientin jetsor.
gjitha dispozitat ligjore t cilat kan qen n fuqi lidhur me sfern e Inspektoratit Sanitar t Kosovs.
Hyrja n fuqi
Ky ligj hyn n fuqi pas miratimit nga Kuvendi i Kosovs dhe n datn e shpalljes s tij nga PSSP-ja.
neni 39
17.12.2003 UnMiK/ rEG/2003/39
DISPOZITAT PRFUNDIMTARE
neni 37 Pr implementimin e ktij Ligji sht prgjegjs Ministria e Shndetsis.
Ligjet e zbatueshme
Me hyrjen n fuqi t ktij Ligji pushojn s aplikuari t 50
neni 38
LIGJI PR TRANSPORTIN E MALLRAVE T RREZIKSHME
LiGJi nr. 2004 / 6 Pr trAnsPOrtin E MALLrAVE t rrEZiKshME

Kuvendi i Kosovs Duke u bazuar n Rregulloren e UNMIK-ut Nr. 2001/9 t 15 majit mbi Kornizn Kushtetuese pr Vetqeverisjen e Prkohshme n Kosov, veanrisht n nenet 5.1 (h), 5.7, 9.1.26 (a) Me qllim t sigurimit t komunikacionit gjat transportit t mallrave t rrezikshme n sektorin individual t transportit, obligimet e personave t prfshir gjat transportit n fjal, kompetencat dhe prgjegjsit e autoriteteve prkatse rreth mbikqyrjes lidhur me zbatimin e ktij ligji dhe adaptimit t standardeve ndrkombtare, duke prfshir prafrimin me standardet Europiane t cilat jan t rndsishme pr parandalimin e rrezikut gjat transportit t mallrave t rrezikshme. Aprovon:
dhe objektet, t cilt rrezikojn sigurin publike ose rendin publik, posarisht publikun, jetn dhe shndetin e njerzve si edhe t kafshve, bimve, dhe objekteve n saj t natyrs s tyre, karakteristikave ose kushteve t tyre gjat transportimit, bartja e t cilave sht e ndaluar nga ADR, ose lejohen t transportohen n kushte t posame. Ministria nnkupton Ministrin e Transportit dhe Post Telekomunikacionit. Personi nnkupton personin juridik dhe fizik. Personi pr sigurimin e transportit nnkupton personin e punsuar me kualifikim prkats. Transporti sipas ktij ligji nuk prbn vetm procedurat e ndrrimit t vendit, por gjithashtu edhe marrjen n posedim t mallrave si edhe drgimin e mallrave, duke prfshir qndrimet e prkohshme gjat transportit, prgaditjen dhe finalizimin (paketimin dhe shpaketimin e mallrave, ngarkimin dhe shkarkimin) edhe n rastin kur kto aktivitete nuk jan br nga drguesi. Kontenjeri sht mjeti i caktuar, i cili shrben pr vendosjen, shtrngimin dhe mbrojtjen e mallrave t ngarkuara n t. Kazani sht ena e cila mban nj mas jo m t vogl se 150 litra e as m t madhe se 1000 litra. isterne sht mjeti i vendosur n platformn e mjetit transportues (kazanat, fuit) pr transportin e materieve n gjendje t lngt ose me gazra t komprimuar. Licenca sht e drejta pr t kryer veprimtari t rregullt transporti t mallrave t rrezikshme. Transport do t thot ndrrimi i vendit t mallrave t rrezikshme duke prfshir ndalesat q bhen n varsi t kushteve t transportit, duke prfshir fardo lloj periudhe t kaluar t mallrave t rrezikshme n automjet, cistern dhe kontenjer, t cilat varen nga kushtet n komunikacion, gjat dhe pas ndrrimit t vendit. Transportues- sht ndrmarja, e cila merret me aktivitete transportuese. Operator i transportit sht personi juridik a fizik, i cili ushtron veprimtarin e transportit publik t mallrave t rrezikshme. Drguesi i mallit sht ndrmarja, e cila bn drgimin e mallrave t rrezikshme, qoft n emr t saj ose pr palt e treta, nse transporti bhet sipas kontrats pr bartje. Drguesi i mallit do t thot drguesi sipas kontrats pr bartje.
LIGJIN PR TRANSPORTIN E MALLRAVE T RREZIKSHME Dispozita t Prgjithshme

neni 1 Nprmes ktij ligji synohet t parandalohet rreziku dhe t shtohet mbikqyrja dhe sigurimi i komunikacionit gjat transportit t mallrave t rrezikshme t cilat me vetit vetndezse, helmuese, shprthyese, avulluese infektuese dhe radioaktive paraqesin rrezik pr sigurin e njerzve dhe t mjedisit, rregullon kushtet pr transportin e mallrave t rrezikshme n sektorin individual t transportit, obligimet e personave t prfshir n Transportin e Mallrave t Rrezikshme, kompetencat dhe prgjegjsit e autoriteteve prkatse rreth mbikqyrjes lidhur me zbatimin e ktij ligji.
Prkufizimet
neni 2 Mallrat e Rrezikshme sipas ktij ligji jan substancat
51
Ngarkuesi sht fardo ndrmarrje, e cila bn ngarkimin e materieve t rrezikshme n automjet ose kontenjer. Paketim do t thot paketimi komplet i nj produkti, i cili sht i gatshm pr bartje; ky term nuk ka t bj me substancat q barten n cistern. Etiketimi apo Shenjzimi do t thot etiketat, t cilat vendosen n mjete transportuse pr definimin e materies s rrezikshme si dhe rrezikshmrin e materies. Organet e autorizuara jan organi apo fardo organe t tjera t prcaktuara si t tilla n secilin vend dhe n do rast specifik, n pajtim me ligjin vendor. ADr sht marrveshja europiane pr transportin e mallrave t rrezikshme n rrug toksore. riD sht marrveshja europiane pr transportin e mallrave t rrezikshme n rrug hekurudhore. COtiF sht Konventa e Transportit Hekurudhor Ndkombtar. Marrsi i Mallrave- N pajtim me kontratn pr bartje nse marrsi i drgess e cakton nj pal t tret n dispozitat e aplikueshme n kontratn pr bartje, ky person duhet t jet barts sipas kuptimit ADR-s.
Ndalimi
neni 6 Asnj person nuk mund t merret me transportin e mallrave t rrezikshme pa licencn e lshuar nga Ministria.
Klasifikimi dhe Emrtimi

neni 7 Ministria prcakton n bashkpunim me Ministrit prkatse klasifikimin dhe emrtimin e mallrave t rrezikshme, t cilat jan t paspecifikuara me rregullat e ADR-it)
Marrveshjet ndrkombtare
neni 8 Transporti i mallrave t rrezikshme nga, n ose npr Kosov, i kryer nga subjektet e huaja ose subjektet vendore, kryhet n prputhje me dispozitat e ktij ligji dhe udhzimeve administrative dhe shpalljet e tjera t cilat rrjedhin prej tij, pr aq sa ato nuk bien ndesh me marrveshjet ndrkombtare t nnshkruara nga personat kompetent t Kosovs n koordinim me UNMIK-un.
Objekti i ligjit
neni 3 Objekt i ktij ligji sht Transporti i Mallrave t Rrezikshme n rrug toksore (konform rregullave t ADR-it) dhe hekurudhore (COTIF dhe RID)
Transportimi i Mallrave t Rrezikshme me mjete q nuk i prmbushin kushtet

neni 9 Lejohet transportimi i mallrave t rrezikshme me mjete q nuk i prmbushin kushtet e nenit 8 n ato raste kur natyra e mallrave q transportohen garanton ruajtjen dhe transportimin e tyre me en, ambalazhe e kontejner q jan t garantuar nga ertifikata prkatse e lshuar nga prodhuesi i mallit.
Prjashtimi nga zbatimi

neni 4 Ky Ligj nuk zbatohet pr transportin brendaprbrenda nj uzine ekzistuese, n t ciln Mallrat e Rrezikshme prodhohen, trajtohen, procesohen, ruhen apo sistemohen, ndrkoh q transportohen brenda nj hapsire t mbyllur.
Marrveshja ndrmjet drguesit e transportuesit

neni 10 Ndrmjet drguesit dhe transportuesit lidhet marrveshja pr transportin e Mallrave t Rrezikshme, ku prcaktohen detyrimet e ndrsjella dhe prgjegjsit q burojn nga zbatimi i saj.
Standardet ndrkombtare
neni 5 Ligji bazohet n direktivat e komunitetit europian dhe t mekanizmave t tjer ndrkombtar pr sigurin dhe transportin e mallrave t rrezikshme ( ADR-s, RID-it, COTIF-it) Direktivat n fjal Ministria do ti prcaktoj dhe zbatoj nprmes udhzime administrative dhe shpalljet e tjera.
Dokumentacioni i nevojshm
neni 11
11.2. Transporti quhet i kryer me konfirmimin me shkrim t marrjes n dorzim t mallit nga pranuesi, e
52
prcaktuar me marrveshje nga drguesi dhe nj kopje mbahet nga transportuesi. 11.3. Afati i ruajtjes se dokumenteve t transportit t mallrave t rrezikshme nga t gjitha subjektet q kan lidhje me t sht 10 vjet.
a) b) c) d)
Kompetenca profesionale; Reputacioni i mir; Besueshmria financiare; Prmbushja e standardeve teknike.
Ndalimi i transportimit me mjete t pastandardizuara.

neni 12 Nuk lejohet transportimi i mallrave t rrezikshme me mjete t pastandardizuara.
15.2. Rregullat e detajuara pr subjektin q krkon t marr licencn pr transportin e mallrave t rrezikshme nxirren nga Ministria me akte t veanta juridike.
Obligimet e personit t licencuar

neni 16 16.1. do person i licencuar duhet t prgadis raporte vjetore mbi veprimtarin n lmin e transportimit t mallrave t rrezikshme dhe masat e ndrmara pr sigurin e transportit. Kto raporte i dorzohen organeve kompetente sipas krkess dhe duhen t ruhen pr m s paku pes vite. 16.2. do person i licencuar pr transportin e mallrave t rrezikshme e punson nj person i cili bn sigurimin e transportit.
Krkesa pr marrjen e licencs

neni 13 13.1. Pr marrjen e licencs pr transportin e mallrave t rrezikshme operatori ia bn krkesn Ministris. 13.2. Ministria brenda nj afati jo me t gjat se 30 dit do t njoftoj pretenduesin n fjal nse krkesa e tij aprovohet apo refuzohet. 13.3. Kur operatorit i refuzohet krkesa pr marrjen e licencs ai njoftohet me shkrim pr kt. 13.4. Zbatohet procedura e ankimit e prcaktuar n nenin 29 t ktij ligji.
Detyrat e personit pr sigurimin e transportit

neni 17 17.1. Personi pr sigurimin e transportit nn mbikqyrjen dhe prgjegjsin e pundhnsit prkujdeset pr ndrmarjen e masave t nevojshme pr sigurimin e transportit t sigurt t mallrave t rrezikshme. Detyrat e tij prqndrohen n mbikqyrjen e siguris s transportit dhe zbatimit t normave t prcaktuara me akte ligjore duke prfshir edhe kshillimin e ndrmarrsve mbi transportin e mallrave t rrezikshme konform standardeve t prcaktuara me ligj dhe akteve t tjera ligjore si dhe vlersimin e rrezikshmris s mallrave pr transport, duke prfshir edhe kshillimin mbi masat e nevojshme pr sigurin e transportit dhe ngarkimshkarkimit t mallrave t rrezikshme. Prve ktyre detyrave, ky person sht i detyruar t prgadis raporte t detajuara pr aksidentet e ndryshme. 17.2. Detyrat e ktij puntori mund t kryhen edhe nga udhheqsi i ndrmarrjes ose nj person tjetr i ngarkuar me pun tjera n ndrmarrje, prderisa kta persona jan n gjendje dhe posedojn aftsi profesionale t kryejn detyra t tilla. 17.3. Personi pr sigurimin e transportit duhet t ket prgaditje adekuate profesionale pr kryerjen e ktyre detyrave. Prgatitja e duhur profesionale caktohet prmes organit kompetent, i cili organizon kurse pr aftsim profesional. Pr kt qllim organi kompetent lshon ertifikata.
Lshimi i licencs
neni 14 14.1. Operatorit t transportit t mallrave t rrezikshme i lshohet licenca kur i prmbush kushtet e parashikuara me kt Ligj. 14.2. Operatorit t Transportit t Mallrave t Rrezikshme i revokohet licenca kur personat e autorizuar vrtetojn se operatori i transportit nuk ka prmbushur apo i ka humbur kushtet e parashikuara pr marrjen e licencs. 14.3. Licencat jepen pr koh t caktuar dhe n prputhje me kushtet kufizuese t ngarkess, shpejtsis, rrugve t kalimit dhe shoqrimit t ngarkess. 14.4. Licencn e lshon Ministria. 14.5. Licenca nuk tjetrsohet dhe nuk transferohet.
Kriteret pr realizimin e t drejts s licencs

neni 15 15.1. Kritert pr marrjen e licencs jan:
53
17.4. Transportuesi e njofton organin kompetent pr punsimin e ktij puntori.
Revokimi dhe pezullimi i licencs

neni 18 18.1. Revokimin apo pezullimin e licencs e bn Ministria sipas prcaktimeve n nenin 15.1 dhe 15.2. 18.2. Revokimi dhe pezullimi i licencs mund t bhet edhe me krkesn e personit q e ka marr at.
si edhe prcaktimin e standardeve t cilsive t personelit t trajnimit dhe t instruktorve; p) dokumentacioni dhe obligimin pr t raportuar pr mbeturinat e rrezikshme; q) transportimi i mallrave t rrezikshme me rrug hekurudhore sipas RID-it. r) bartja n rrug postare e materialeve shprthyese, t ndezshme, dhe t rrezikshme. 20.2. Nga rregullat e nxjerra konform nenit 3 prjashtime mund bhen pr KFOR-in, TMK, Policin e UNMIK-ut, SHPK-ne dhe Zjarrfiksit prderisa kjo mendohet se sht e nevojshme pr shtjet q kan t bjn me subjektet n fjal.
Prjashtimi nga marrja e licencs

neni 19 Autoritetet e KFOR-it, TMK-s, Policia e UNMIK-ut dhe SHPK-s prjashtohen nga licenca kur merren me transportin e mallrave t rrezikshme gjat prmbushjes s detyrave t tyre.
Edukimi
neni 21 21.1. Ministria do t angazhohet q t gjej mundsi dhe forma pr avancimin e edukimit, testimin dhe edukimin e mtejshm t personave q merren me transportin e mallrave t rrezikshme, nprmjet programeve trajnuese. 21.2. Ministria organizon kurse dhe provime profesionale pr aftsimin e kandidatve me qllim t fitimit t njohurive mbi mallrat e rrezikshme, evitimit t rreziqeve t lidhura me transportin e mallrave t rrezikshme si dhe mbi normat ligjore ekzistuese pr rregullimin e transportit t mallrave t rrezikshme. 21.3. Kurset prbhen prej dy komponenteve kryesore: Masat e prgjithshme pr mbrojtjen ndaj rreziqeve si dhe trajnimin pr normat vendore, europiane dhe ndrkombtare n lmin e transportit t mallrave t rrezikshme.
Autorizimet
neni 20 20.1. Ministria sht e autorizuar nprmes akteve t veanta juridike t nxjerr rregulla mbi transportin e mallrave t rrezikshme duke prfshir: a) lejimin e mallrave pr transport; b) paketimin, paketimin e prbashkt, ngarkimin e prbashkt; c) etiketimin e ngarkesave; d) ndrtimin, natyrn, pajisjen, kontrollin dhe shenjzimin e automjeteve dhe kontejnerve t transportit; e) sjelljen gjat transportimit; f) licencn e transportit dhe dokumentet e transportit; g) informatat-detyrimet e regjistrimit dhe raportimit; h) puna e automjeteve; i) kualifikimet; j) masa dhe mnyra e kontrollit t veprimit; k) mnyra mbrojtse e veprimit pr personelin e transportit; l) sjellja, mbrojtja dhe mnyra e ndihms s par t veprimit pas aksidenteve me mallra t rrezikshme; m) obligimet e pjesmarrsve prsa i prket siguris n transportin e mallrave t rrezikshme; n) personeli i transportit, prfshir monitorimin dhe ekzaminimin mjeksor t tyre, nevoja pr trajnim, testim dhe edukim t mtejshm si edhe prcaktimin e standardeve t cilsive t personelit t trajnimit dhe t instruktorve; o) kshilltart pr siguri n nj kompani pr transportin e mallrave t rrezikshme, prfshir trajnimin, testimin dhe edukimin e tyre t mtejshm 54
Masat urgjente
neni 22 22.1. Ministria mund t ndaloj ose lejoj sipas kufizimeve t caktuara transportin e mallrave t rrezikshme, nse udhzimet administrative dhe shpalljet e tjera ekzekutive pr sigurin nuk jan t prshtatshme q t zvoglojn rreziqet e transportit. 22.2. Masat e ktij lloji merren me an t akteve t veanta juridike.
Masat e siguris/ refuzimi i transportit t mallrave t rrezikshme

neni 23 23.1. Nse nj person q transporton mallra t rrezik-
shme vepron n kundrshtim me legjislacionin pr transportin e mallrave t rrezikshme, ose nuk mund t tregoj dokumentacionin e nevojshm, autoritetet kompetente mund t marrin masa q t eliminojn t metn, nse sht e nevojshme, mund t ndalojn transportin e filluar derisa kushtet pr transportin t prmbushen. 23.2. Neni 6. aplikohet edhe pr ngarkesn (barrn) e transportit t mallrave t rrezikshme.
rrezikshme (ADR) 26.2. Shkeljet serioze t kompanis q gjendet n nj shtet antar t Bashkimit Europian apo shteteve t tjera duhet tiu njoftohen autoriteteve prkatse t shtetit prgjegjs. N t njjtn koh ktyre autoriteteve kompetente duhet tiu krkohet q t ndrmarrin veprime n lidhje me kompanin. 26.3. Shkeljet serioze me automjetin q sht i regjistruar n nj shtet antar t Bashkimit Europian, apo n nj shtet tjetr n baz t nj marrveshjeje reciproke duhet ti njoftohen autoriteteve kompetente t shteteve prkatse. 26.4. N t njtn koh ktyre autoriteteve t shteteve me kompetence prkatse mund tiu krkohet q t ndrmarrin veprime t caktuara n lidhje me kompanin.
Kontrolli
neni 24 24.1. Transporti i mallrave t rrezikshme kontrollohet nga organet e autorizuara. 24.2. Personat prgjegjs pr transportin e mallrave t rrezikshme jan t detyruar q ti japin dokumentacionin dhe informata autoriteteve kompetente t kontrollit. 24.3. Detyrimi ekziston edhe ndaj krkess pr raportin e analizave laboratorike dhe testimit t substancave dhe mallrave t rrezikshme, mostrave t paketimit n mnyr q t mundsohet hulumtimi zyrtar(hetimi) 24.4. Personi i detyruar pr dhnien e informacionit duhet t ndihmoj autoritetin kompetent t kontrollit pr kryerjen e hetimeve t tyre.
Bashkpunimi me Ministrit e tjera

neni 27 Pr shtjen e transportit t mallrave t rrezikshme Ministria bashkpunon me: Ministrin e Shndetsis, Ministrin e Mbrojtjes s Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor, Ministrin e Shrbimeve Publike, Ministrin e Financave, Ministria e Tregtis dhe Industris, Ministria e Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural, dhe me t gjitha entitetet q merren me transportin e mallrave t rrezikshme.
Prgjegjsia
neni 25 Prgjegjs pr transportin e mallrave te rrezikshme sht operatori, ose pronari i kompanis, i cili: a) paketon, ngarkon, drgon, transporton, shkarkon, bn pranimin e mallrave t rrezikshme; b) prodhon materiale pr paketim, kontenjer ose automjete pr transportin e mallrave t rrezikshme.
Gjobat
neni 28 28.1. Shkelja e ktij ligji do t shkaktoj aplikimin e dispozitave ndshkimore, pr personat juridik dhe fizik. 28.2. Shkeljet mund t bhen me paramendim dhe nga pakujdesia. 28.3. Personi juridik, i cili sht prgjegjs pr shkeljen e akteve ligjore dhe nnligjore do t dnohet me gjob jo m t vogl se 500 Euro dhe jo m t madhe se 5000 Euro. 28.4. Personi fizik, i cili sht prgjegjs pr shkeljen e akteve ligjore dhe nnligjore do t dnohet me gjob jo m t vogl se 300 Euro dhe jo m t madhe se 3000 Euro. 28.5. T gjitha pagesat q rrjedhin nga aplikimi i dispozitave t ktij ligji derdhn n Buxhetin e Konsoliduar t Kosovs.
Ndihma Zyrtare dhe Sigurimi i t Dhnave

neni 26 26.1. Transmetimi i t dhnave personale n rastin e dhnies s ndihms zyrtare autoritetit kompetent t shteteve Antare t Bashkimit Evropian (BE), apo shteteve t tjera q Kosova ka marrveshje bilaterale n mnyr q t kontrollojn transportimin e mallrave t rrezikshme, lejohet vetm nse kjo sht thelbsore pr ndjekjen e shkeljeve serioze t rregulloreve mbi transportin e mallrave t
55
Ankesat
neni 29 29.1. Kundr vendimit t personave kompetent t Ministris, personi juridik dhe fizik mund t bj ankese n Ministri brenda afatit 8 ditor . 29.2. Ministria vendos n lidhje me ankesn brenda afatit 30 ditor. 29.3. Kundr vendimit t Ministris n lidhje me ankesn, personi juridik apo fizik mund t filloj proedure gjyqsore n gjykatn kompetente.
Zbatimi
neni 30 Ministria nxjerr udhzimet administrative dhe shpalljet e tjera q jan t nevojshme pr zbatimin e ktij Ligji.
Hyrja n fuqi
neni 31 Ky Ligj hyn n fuqi pasiq t miratohet nga Kuvendi, n ditn kur shpallet nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm. 05.06.2004 UnMiK/rEG/ 2004 / 17
56
LIGJI PR MATERIALIN FIDANOR
LiGJi nr. 2004 / 13 Pr MAtEriALin FiDAnOr

Kuvendi i Kosovs Duke u bazuar n Rregulloren e UNMIK-ut nr. 2001/9 t dats 15 maj 2001 pr Kornizn Kushtetuese pr Vetqeverisje t Prkohshme n Kosov, neni 9.1.26 (a) dhe 5.1 (j) Me qllim t rregullimit t prodhimit dhe tregtimit t materialit fidanor t varieteteve bujqsore, duke prfshir edhe varietetet hibride t fidaneve pyjore n Kosov. Aprovon:
- - - -
pr prodhimin e pemve, pr prodhimin e bimve, shkurreve dhe drunjve zbukurues, pr prodhimin e hardhis, pr prodhimin e drunjve pyjor,
Ministria sht Ministria e Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural. Ministr sht Ministri i Ministris s Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural (MBPZHR) Inspektor sht personi i autorizuar nga Ministria pr inspektimin e materialit fidanor sipas ktij ligji. Departamenti sht Autoriteti Zyrtar i Ministris s Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural, prgjegjs pr zbatimin e Ligjit. Person sht do person fizik apo juridik. Eksporti sht qarkullimi i materialit fidanor jasht Kosovs. Importi sht futja e materialit fidanor n Kosov. Etiketa sht prmbajtja e shkruar grafike q prmban t dhnat pr materialin fidanor. Tregtues sht do person i regjistruar pr plasim n treg t materialit fidanor. Regjistrim sht akti i aprovimit nga Autoriteti kompetent pr tu marr me materialin fidanor. Autoriteti licencues sht Autoriteti i cili bn licencimin e personave q merren me materialin fidanor.
LIGJIN PR MATERIALIN FIDANOR DISPOZITAT E PRGJITHSHME

neni 1 Ky Ligj rregullon shtjet q kan t bjn me prodhimin, tregtimin, importin, eksportin, kontrollin si dhe regjistrimin e prodhuesve dhe tregtuesve t materialit fidanor.
DEFINICIONET
neni 2 Shprehjet e prdorura n Ligj kan kto domethnie: Varietet nnkupton grupacionin e bims brenda nj klasifikimi t veant botanik t nj niveli m t ult, grupet e t cilave pa marr parasysh kushtet e rritjes mund t: - - definohen nga shprehja e karakteristikave q rrjedhin nga nj gjenotip ose nga nj kombinim gjenotipesh, dallohen nga fardo grupacioni tjetr bimor me an t shprehjesh t s paku nj tipari t thn m par dhe, konsiderohen si njsi prsa i prket prshtatshmris s vet pr tu shumuar t pandryshueshme.
rEGJistriMi i PrODhUEsVE DhE trEGtUEsVE t MAtEriALit FiDAnOr

neni 3 3.1. T gjith prodhuesit, importuesit, eksportuesit dhe tregtuesit e materialit fidanor duhet t regjistrohen n regjistrin zyrtar t Ministris s Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural. 3.2. inistria do ti mbaj t dhnat vijuese t do personi M q bn krkes pr regjistrim: a) emrin e personit, b) adresn e personit me t cilin ka t bj krkesa, c) numrin unik t regjistrimit n regjistrin zyrtar t Ministris.
Materiali Fidanor nnkupton bimt e tra, pjest e bimve, filizat, rrnjt, nnshartesat dhe gjith materialin shumues dhe fidanin e gatshm e q prdoren: - pr prodhimin e perimeve, prve pr farra,
57
3.3. rkesa q do t regjistrohet n regjistrin zyrtar K duhet t plotsohet nga: a) krkuesi q merret ose dshiron t merret me shumim, rritje, tregtim ose me fardo aktiviteti tjetr q ka t bj me materialin fidanor, b) krkuesi q ka pr qllim importin apo eksportin e materialit fidanor. 3.4. Krkesa duhet t plotsohet me shkrim, n formn e prcaktuar me Udhzim Administrativ. 3.5. Ministria mund t refuzoj regjistrimin e krkuesit nse konstaton se nuk jan plotsuar kriteret sipas Udhzimit Administrativ. 3.6. N vendimin pr refuzimin e regjistrimit pala e paknaqur ka t drejt t paraqes ankes n afat prej 15 ditsh nga dita e pranimit t vendimit. Ankesa i drgohet Ministris. 3.7. Prodhuesit t cilt prodhimin e materialit fidanor e bjn pr prdorim vetanak nuk jan t obliguar t regjistrohen n regjistrin zyrtar t Ministris.
pr shumim me prejardhje nga trungu ose bimt e ertifikuara prindore, t cilat e kan t vrtetuar identitetin, pastrtin varietore dhe shndetin, e t cilat prdoren pr prodhim t bimve t reja ose t pjesve t bimve e q prdoren pr prodhim t fidaneve t hardhis s rrushit. Materiali fidanor standard duhet t etiketohet me etiket t verdh. e) CAC (Conformitas Agraria Communitati) nnkupton materialin shumues frutor dhe pemve q i plotsojn kushtet minimale t prshkruara pr kt kategori relative n lidhje me llojet prkatse. f) Materiali CAC duhet t paktn gjat inspektimit vizuel t jet kryesisht i painfektuar nga fardo organizmi dhe smundje t dmshme q zvoglon prdorimin e materialit shumues ose pemve. Organizmat e dmshm nga t cilt materiali fidanor duhet t jet i painfektuar do t prcaktohen me Udhzim Administrativ. g) CAC duhet t ket identitet dhe pastrti t duhur ndaj gjinis prkatse ose llojit dhe duhet t ket identitet dhe pastrti varietore 4.2. Prdorimi i kategorive t materialit fidanor para-baz, t ertifikuar dhe materialit fidanor standard sht i detyrueshm gjat prodhimit t materialit fidanor t hardhis dhe pjesve t saj. 4.3. Prdorimi i kategorive t materialit fidanor para-baz, baz t ertifikuar dhe materialit fidanor CAC sht i detyrueshm gjat prodhimit t materialit fidanor dhe pemve. 4.4. Pr llojet e fidaneve pyjore jan prshkruar kategorit vijuese t materialit fidanor: a) identifikimi sipas prejardhjes nnkupton materialin fidanor t prodhuar nga materiali baz i cili mund t jet nga fara ose pjest e bims me vendorigjin t pranuar. b) i zgjedhur, nnkupton materialin fidanor t prodhuar nga materiali baz i cili sht i zgjedhur nga objektet e pranuara dhe i njihet vendorigjina. Materiali baz zgjedhet sipas karakterisikave fenotipe n nivel t grumbullimit pyjor, grup drunjve dhe drurt individual, c) i kualifikuar nnkupton materialin fidanor t prodhuar nga materiali baz i cili rrjedh nga plantacionet farore, amzave, kloneve ose przirjet e kloneve. Prparsit e cilsive t materialit baz jan zgjedhur sipas karakteristikave fenotipe t grumbullit pyjor, grup drunjve dhe drurt individual, d) i testuar nnkupton materialin fidanor t prodhuar nga materiali baz i cili rrjedh nga drurt,
KAtEGOrit E MAtEriALit FiDAnOr

neni 4 4.1. Kategorit e materialit fidanor pr bimt frutore dhe hardhin jan: a) materiali fidanor para-baz, i prodhuar nn prgjegjsin e mirmbajtsit dhe q prdoret pr prodhim t materialit baz fidanor, duhet t jet i painfektuar nga smundjet, dmtuesit, mykoplazmat dhe virozat dhe i nnshtrohet inspektimit zyrtar. b) materiali fidanor baz, i prodhuar prej materialit para-baz qoft n mnyr direkte apo n nj proces t njohur t fazave n mnyr vegjetative nga materiali para-baz, e q ka pr qllim prodhimin e materialit fidanor t ertifikuar. Ky material i nnshtrohet inspektimit zyrtar, sht i painfektuar nga virozat dhe duhet t etiketohet me etiket t bardh. c) materiali fidanor i ertifikuar, i prodhuar nga materiali baz qoft n mnyr direkte apo n nj proces t njohur t fazave n mnyr vegjetative nga materiali baz, i cili i plotson kushtet pr material t ertifikuar mund t prdoret si material pr shumim. Materiali fidanor i ertifikuar mundet gjithashtu t prdoret edhe pr prodhimin e fidaneve dhe pjesve q shrbejn pr prodhimin e materialit fidanor standard. Materiali fidanor i ertifikuar sht i painfektuar nga virozat dhe duhet t etiketohet me etiket t kaltr. d) materiali fidanor standard nnkupton materialin 58
plantacionet, amzat, klonet ose klonet e prziera. Prparsia e materialit fidanor do t shihet me an t testimeve krahasuese dhe me an t vlersimeve t materialit fidanor si dhe vlersimit gjenetik t prbresve t materialit baz, e) T gjitha kategorit e materialit fidanor nga pika 4 duhet t jen t painfektuara nga smundjet, dmtuesit, mykoplazmat dhe virozat.
8.2. Prodhimi i materialit fidanor i prmendur n paragrafin (1) t ktij neni do ti nnshtrohet inspektimit t detyrueshm shndetsor nga inspektori i autorizuar nga Ministria.
KOntrOLLiMi i PrODhiMit t MAtEriALit FiDAnOr

neni 9 9.1. Gjat procesit t prodhimit materiali fidanor do ti nnshtrohet kontrollit zyrtar t cilsis, pastrtis varietore dhe shndetsore nga Inspektort e Ministris dhe pas raportit profesional nga Institucionet prkatse shkencore. 9.2. Kontrolli nga paragrafi (1) i ktij neni, prcakton prejardhjen e materialit fidanor, autenticitetin e varietit, gjendjen shndetsore dhe cilsin e materialit fidanor. neni 10 Materiali fidanor q i plotson standardet e cilsis dhe shndetit t prshkruara n Udhzim Administrativ do t ertifikohet nga Departamenti i Prodhimit dhe Mbrojtjes s Bimve dhe Departamenti i Pylltaris s MBPZHR dhe do t etiketohet n prputhje me rregullat e prcaktuara. neni 11 Prodhuesi i materialit fidanor sht i obliguar q n prezenc t inspektorit t bj asgjsimin e materialit fidanor i cili nuk i plotson standardet cilsore dhe shndetsore. neni 12 12.1. Departamenti i Prodhimit dhe Mbrojtjes s Bimve sht i obliguar t mbaj shnime mbi kontrollin e fidanishteve nga t cilat prodhohet materiali fidanor, i pemve, perimeve dhe hardhis sipas llojeve, varieteteve dhe sasive t prodhuara t materialit t veant fidanor. 12.2. Departamenti i Pylltaris mban shnime mbi kontrollin e materialit fidanor pyjor dhe fidaneve t bimve zbukuruese pyjore.
PrODhiMi i MAtEriALit FiDAnOr

neni 5 Matariali fidanor mund t prodhohet vetm nga personat e regjistruar n Regjistrin e prodhuesve t materialit fidanor, me prjashtim t prodhuesve nga neni 3.7. neni 6 6.1. Prodhuesi i materialit fidanor do t prodhoj material vetm t atyre llojeve dhe varieteteve t prfshira n Listn e Varieteteve t Kosovs, list e cila mbahet nga Zyra e t Drejtave t Varietetit Bimor n Ministrin e Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural. 6.2. Vnia e nj varieteti t ri n Listn e Varieteteve t Kosovs do t rregullohet me Udhzim Administrativ. 6.3. Ministria mund t autorizoj prodhimin e materialit fidanor t llojeve dhe variteteve t caktuara t cilat nuk jan t prfshira n Listn e Varieteteve t Kosovs pr qllime hulumtuese. neni 7 7.1. Prodhuesi i materialit fidanor sht i obliguar t mbaj shnime pr sasin, llojin dhe varietetin e materialit fidanor t prodhuar, tregtuar dhe t asgjsuar. 7.2. Prodhuesi i materialit fidanor sht i obliguar t paktn nj her n vit ta njohtoj Departamentin e Prodhimit dhe Mbrojtjes s Bimve mbi sasin, llojin dhe varietetin e materialit fidanor t prodhuar, tregtuar dhe t asgjsuar. 7.3. Prmbajtja, forma dhe procedurat e mbajtjes s shnimeve t cekura n paragrafin (1) dhe (2) t ktij neni do t prcaktohen nga Ministria me Udhzim Administrativ. neni 8 8.1. Ministria mund t lejoj prodhuesin ta shumoj materialin fidanor t varietetit i cili nuk sht i prfshir n Listn e Varieteteve t Kosovs pr nevojat e nj partneri t jashtm dhe nga materiali prindor i importuar, me kusht q kontrata me partnerin e jashtm ta obligoj at ta blej tr sasin e materialit fidanor t prodhuar.
CiLsiA E MAtEriALit FiDAnOr

neni 13 13.1. Cilsia e materialit fidanor prcaktohet nga prejardhja, autenticiteti i varietit dhe llojit, zhvillimi vegjetativ dhe gjendja shndetsore. 13.2. Cilsia e materialit fidanor duhet t plotsoj standardet e prshkruara n Udhzimin Administrativ n baz t propozimeve t Departamenteve pr-
59
katse t Ministris.
me Udhzim Administrativ.
PAKEtiMi DhE EtiKEtiMi i MAtEriALit FiDAnOr

neni 14 14.1. Materiali fidanor i planifikuar pr tregtim duhet t paketohet, mbyllet dhe etiketohet n prputhshmri me procedurat e prcaktuara me Udhzimin Administrativ. 14.2. Paketimi, mbyllja dhe etiketimi i materialit fidanor do t kryhet nga prodhuesi, n vendin e prodhimit t ktij materiali.
iMPOrtiMi i MAtEriALit FiDAnOr

neni 16 16.1. Materiali fidanor do t importohet vetm nga personat q jan t regjistruar pr at qllim sipas nenit 3 t ktij Ligji. 16.2. Materiali fidanor baz i ertifikuar, standard dhe materiali fidanor CAC Conformitas Agraria Communuitatis do t lejohet t importohet vetm nse i prket varietetit q sht n Listn e Varieteteve t Kosovs dhe nse sht i shoqruar me ertifkat t prejardhjes dhe autenticitetit t llojit, ertifikat fitosanitare, varietetit dhe llojit t lshuar nga Autoriteti zyrtar i vendit eksportues, duke vrtetuar se materiali fidanor i plotson krkesat e ktij Ligji dhe Udhzimeve Administrative. 16.3. T gjitha drgesat e materialit t importuar fidanor do t inspektohen zyrtarisht n pikat e vend-hyrjes n Kosov ose n lokalet e shfrytzuesve t fundit, n prputhje me dispozitat e Ligjeve n fuqi, mbi shndetin e bimve lidhur me paraqitjen, shprndarjen, asgjsimin e smundjeve dhe dmtuesve t bimve, prodhime bimore dhe n objekte t destinuara. neni 17 17.1. Importuesi lejohet t tregtoj materialin e importuar fidanor n paketimin e vet origjinal. 17.2. Materiali fidanor i importuar duhet t jet i etiketuar me etiket t lshuar nga Autoriteti zyrtar i vendit eksportues. neni 18 Importuesi sht prgjegjs pr cilsin dhe autenticitetin e materialit fidanor t importuar. neni 19 Ministria mund t lejoj importin e materialit fidanor t nj varieteti q nuk sht n Listn e Varieteteve t Kosovs, me nj leje t veant, me qllim t hulumtimeve shkencore.
trEGtiMi i MAtEriALit FiDAnOr

neni 15 15.1. Materiali fidanor do t tregtohet vetm nga personat e regjistruar pr at veprimtari nga Ministria. 15.2. Materiali fidanor i cili do t tregtohet duhet t ruhet dhe transportohet n kushte t cilat do ta ruajn cilsin e materialit fidanor t prcaktuara me Udhzim Administrativ. 15.3. Materiali fidanor i pemve do t tregtohet vetm si material fidanor baz i ertifikuar ose material fidanor CAC Conformitas Agraria Communitatis, nse i prket varietetit q sht n Listn e Varieteteve t Kosovs dhe nse prputhet me standardet cilsore dhe shndetsore t prcaktuara me Udhzimin Administrativ. 15.4. Materiali fidanor i hardhis do t tregtohet vetm si material fidanor baz, i ertifiikuar ose material fidanor standard, nse i prket varietetit q sht n Listn e Varieteteve t Kosovs dhe nse prputhet me standardet cilsore dhe shndetsore t prcaktuara me Udhzim Administrativ. 15.5. Materiali Fidanor i perimeve do t tregtohet vetm nse i prket varietetit q sht n Listn e Varieteteve t Kosovs dhe nse prputhet me standardet cilsore dhe shndetsore t prcaktuara me Udhzim Administrativ. 15.6. Materiali fidanor pyjor do t tregtohet vetm si materiali fidanor i identifikuar sipas burimit, i zgjedhur, i kualifikuar ose material fidanor i testuar nse prputhet me standardet cilsore dhe shndetsore t prcaktuara me Udhzim Administrativ dhe sht n Listn e Varieteteve t Kosovs. 15.7. Materiali fidanor i bimve zbukuruese, drurve dhe shkurreve do t tregtohet nse prputhet me standardet cilsore dhe shndetsore t prcaktuara
insPEKtiMi
neni 20 20.1. Kontrolli zyrtar i cilsis, paketimit, etiketimit, tregtimit dhe kontrollave t tjera t nevojshme t materialit fidanor, bhet nga Inspektort e Ministris sipas mnyrs s prcaktuar me Udhzim Administrativ. 20.2. Kundr vendimeve t lshuara nga Inspektort
60
pala e paknaqur mund t ushtroj ankes n afatin prej 15 ditsh nga dita e pranimit t vendimit. Ankesa i drgohet Ministris. 20.3. Kundr vendimit t Ministris pala e paknaqur mund t inicoj kontestin administrativ n gjykatn kompetente n afatin prej 30 ditsh nga dita e marrjes s vendimit. Ankesa nuk e pezullon zbatimin e vendimit.
neni 24 shtja e regjistrimit dhe lartsia e taksave pr regjistrim do t prcaktohen me Udhzim Administrativ.
DisPOZitAt KALiMtArE
neni 25 25.1. Pas hyrjes n fuqi t ktij Ligji do t shfuqizohen dispozitat e t gjitha Ligjeve t aplikueshme pr materialet fidanore e q jan n kundrshtim me kt Ligj. 25.2. do person q aktualisht prodhon, paketon, etiketon dhe tregton material fidanor n Kosov do t paraqitet pr leje sipas nenit 3 t ktij Ligji, jo me von se 30 dit nga dita e hyrjes n fuqi t ktij Ligji.
DisPOZitAt nDshKiMOrE
neni 21 21.1. Me gjob n lartsi prej 1.000 deri n 15.000 dnohet pr kundrvajtje personi i cili: a) prodhon, tregton dhe e vn n qarkullim materialin fidanor e nuk sht regjistruar n regjistrin e prodhuesve (neni 3) i ktij Ligji dhe Udhzimeve Administrative, b) prodhon, tregton dhe vn n qarkullim materialin fidanor, cilsia dhe shndeti i t cilit sht n kundrshtim me standardet e prcaktuara (neni 13) i ktij Ligji dhe Udhzimeve Administrative, c) bn importin dhe eksportin e materialit fidanor n kundrshtim me kt Ligj (neni 16) dhe Udhzimeve Administrative., d) paketon, etiketon apo ruan materialin fidanor n kundrshtim me kt Ligj (neni 14) dhe Udhzimeve Administrative, e) nuk mban dhe nuk deklaron shnimet pr sasin, llojin dhe varietetin e materialit fidanor sipas (nenit 7) t ktij Ligji dhe Udhzimeve Administrative, f) pengon personin e autorizuar zyrtar n inpektimin e prodhimit, tregtimit, vnies n qarkullim, paketimit, etiketimit, ruajtjes dhe transportimit t materialit fidanor (neni 9, 10) i ktij Ligji dhe Udhzimeve Administrative. 21.2. Pr shkelje t prsritura, prve dnimit me gjob, kundrvajtsit i merret licenca dhe hiqet nga regjistri i personave t regjistruar pr prodhimin dhe tregtimin e materialit fidanor. neni 22 T gjitha pagesat q rrjedhin nga aplikimi i dispozitave t ktij ligji derdhn n Buxhetin e Konsoliduar t Kosovs.
hYrJA n FUQi
neni 26 Ky Ligj, pas miratimit nga Kuvendi i Kosovs, hyn n fuqi n ditn e shpalljes nga Prfaqsuesi Special i Sekretarit t Prgjithshm.
28. 05. 2004 UnMiK/rEG/ 2004/16
ZBAtiMi
neni 23 Ministria e Bujqsis, Pylltaris dhe Zhvillimit Rural sht kompetente pr t nxjerr Udhzime Administrative pr zbatimin e ktij Ligji.
61

Ligji Mbi Inspeksionin Sanitar-Gazeta Zyrtare 22-2008 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ligji Mbi Inspeksionin Sanitar-Gazeta Zyrtare 22-2008 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GAZEtA ZYrtArE E institUCiOnEVE t PrKOhshME t VEtQEVErisJEs n KOsOV

GAZETA ZYRTARE E INSTITUCIONEVE T PRKOHSHME T VETQEVERISJES N KOSOV

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LiGJ nr. 2004 / 9 Pr rrEGULLAtOrin E EnErGJis

LIGJIN PR RREGULLATORIN E ENERGJIS KREU 1 DISPOZITAT E PRGJITHSHME

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 2 ORGANIZIMI I ZYRS S RREGULLATORIT PR ENERGJI

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 3 KOMPETENCAT E ZYRS S RREGULLATORIT PR ENERGJI

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 4 FINANCIMI I ZYRS S RREGULLATORIT PR ENERGJI

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 6 PROCEDURAT ADMINISTRATIVE

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 9 RREGULLIMI I MIMEVE

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 11 SHRBIMET PUBLIKE T DETYRUESHME

KREU 10 NDARJA DHE TRANSPARENCA E NDRRMARJEVE T ENERGJIS

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 12 KUSHTET PR FURNIZIM ME ENERGJI

KREU 13 BANKROTIMI I T LICENCUARVE

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 15 DISPOZITAT NDSHKIMORE

LIGJI PR RREGULLATORIN E ENERGJIS

KREU 16 DISPOZITAT KALIMTARE

LiGJi nr. 2004 / 8 Pr EnErGJin

LIGJI PR ENERGJIN KREU I DISPOZITAT E PRGJITHSHME

KREU 2 STRATEGJIA, PROGRAMET DHE

KREU 3 EFIKASITETI I ENERGJIS, BURIMET E RIPRTRITSHME T ENERGJIS, DHE BASHK-PRODHIMI

marka e efikasitetit energjetik dhe specifikacioni energjetik i ndrtesave.

KREU 5 RREGULLIMI EKONOMIK I AKTIVITETEVE ENERGJETIKE

KREU 6 KONKURRENCA N AKTIVITETET E ENERGJIS

KREU 8 E DREJTA E KALIMIT DHE QASJES N PRON

KREU 7 MASAT KUFIZUESE MBI FURNIZIMIN ME ENERGJI

KREU 10 DISPOZITAT KALIMTARE

30.06.2004 UnMiK/ rEG/2004 / 21

LiGJi nr. 2003/24 LiGJi i sPOrtit

II. PRKUFIZIMET THEMELORE

III. INTERESI PUBLIK PR VEPRIMTARIN SPORTIVE DHE MBSHTETJA INSTITUCIONALE E SAJ

IV. QLLIMET DHE SYNIMET E SPORTIT

VI. FEDERATAT E SPORTIT

V. ASOCIACIONI OLIMPIK I KOSOVS

VIII. PJESMARRSIT N VEPRIMTARIT SPORTIVE

VII. KLUBET SPORTIVE

IX. MARRDHNIET SPORTIVE ME JASHT

X. RAPORTI I ORGANEVE PRGJEGJSE PR SPORTIN DHE I ORGANIZATAVE SPORTIVE

XI. EDUKIMI FIZIK DHE SPORTI N SHKOLLA DHE N UNIVERSITET

XII. KUADRI PROFESIONAL

XIII. OBJEKTET DHE MJEDISET SPORTIVE

XIX. LUFTIMI I DHUNS NE SPORT

XVI. REKLAMA DHE SPONSORIZIMI

XVII. E DREJTA RADIOTELEVIZIVE

XX. DISPOZITAT NDSHKUESE

XXI. DISPOZITAT PRFUNDIMTARE

28.07.2004 UnMiK/ rEG/ 2004/26

LIGJI PR MBROJTJEN E KONSUMATORVE

LiGJi nr. 2004 / 17 Pr MBrOJtJEn E KOnsUMAtOrVE