Kompjuteri Ne Shkolle

Doracak
pr strvitjen e arsimtarve t shkollave fillore pr prvetsimin e njohurive dhe shkathtsive elementare pr zbatimin e teknologjis s informatiks
Programin pr strvitjen e arsimtarve t shkollave fillore q bhet me qllim t prvetsimit t njohurive dhe shkathtsive elementare nga teknologjia e informatiks e realizoi Qendra Maqedonase pr Edukim Qytetar (QMEQ) n bashkpunim me Ministrin e Arsimit dhe Shkencs s Republiks s Maqedonis dhe me Byron pr Zhvillimin e Arsimit. Ky program sht financuar nga USAID/Maqedonia (Agjencia Amerikane pr Zhvillim Ndrkombtar e SHBAve) n kuadr t Programit pr Strvitjen e Pjesmarrsve (PTP) q e realizon World Learning Macedonia (Msimi botror).
Programi pr strvitje dhe ushtrime praktike pr kt doracak sht prgatitur nga Qendra Edukative Alexandria. Nj pjes e ushtrimeve pr modulet Word, Excel dhe PowerPoint jan prgatitur n bashkpunim me Rrjetin Interaktiv pr Arsim dhe Burime - RRIAB.
Recensioni profesional: Dr Katerina Zdravkova, profesor i Teknologjive t informatiks n Fakultetin e Shkencave Matematikore-Natyrore n Shkup Dr. Sasho Josimovski, profesor i Teknologjive t informatiks dhe Biznesit elektronik n Fakultetin Ekonomik n Shkup
E prktheu nga maqedonishtja: Zeqirija Ibrahimi, bibliotekar n Katedrn e Gjuhs dhe Letrsis Shqipe n Fakultetin e Filologjis n Shkup
Prgatitja grafike: Alexandria Shtypi: Qendra Grafike Shkup Tirazhi: 1150 cop
Prdorimi i doracakut pr qllime t tjera, shtypja e srishme ose prcjellja me rrug elektronike, mekanike ose mnyr tjetr, si fotokopjim ose incizim, si dhe cilado form tjetr e prdorimit t materialeve, sht e ndaluar pa leje paraprake me shkrim nga QMEQ dhe Qendra Edukative Alexandria.
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Prmbajtja
Pas prfundimit t ksaj strvitje, do t'i prvetsoni kto dituri:
Moduli 1 - Hyrje ka sht kompjuteri? Pjest prbrse t nj kompjuteri Rrjetat kompjuterik dhe interneti Kompjutert dhe interneti n arsim Shembull i zbatimit t kompjuterve n praktik Moduli 2 - Windows Njohja me siprfaqen punuese Organizimi i datotekave dhe folderve Prshtatja e siprfaqes punuese Moduli 3 - Word Njohja me Word-in Rregullimi i tekstit Grafika Shtypja Shabllonet Moduli 4 - Excel
Njohja me Excel-in Adresimi Puna n m shum flet Funksionet Grafikt Shtypja Listat Krkimi
23
59
Moduli 5 - PowerPoint Prpunimi i prezantimit Puna me prezantim Shtypja e prezantimit Puna me tekst Shabllonet Puna me objektet Animimi i prezantimit Moduli 6 - Zbatimi
Teknologjia informatike dhe msimi Zbatimi i teknologjis n klas Prdorimi i multimedias Shembuj t prdorimit praktik t asaj q sht msuar ka m tej? Prfundim
85
107
Kohzgjatja e parashikuar: 40 or
Kjo faqe me qllim sht ln e zbrazt
Hyrje ka sht kompjuteri?
Windows Pjest prbrse
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Rrjetat kompjuterik dhe interneti
Kompjutert dhe interneti n edukim
Moduli 1
n teknologjin e informatiks
Pas prfundimit t ktij moduli, do t'i prvetsoni kto dituri:
Hyrje
sht kompjuteri?
Superkompjutert Meinfrejm Minikompjutert Mikrokompjutert - Stacioni punues - Kompjuteri personal - Lap top Kompjutert e dors
Pjest prbrse t nj kompjuteri

Hardueri - Komponentt themelor - Procesori - Memoria - Pajisja pr vendosjen e t dhnave - Magnetike (hard disk, flopi disk) - Optike (CD, DVD) - Pllaka am - Video-kartela - Komponentt periferike - Pajisjet hyrse (tastiera, miu, ta-skrin, skaner...) - Pajisjet dalse (monitor, projektor, printer, zmadhues) - Pajisje hyrse dhe dalse (modem)
Softuer - Softueri sistemor - Softueri aplikativ - Softueri edukativ
Rrjetat kompjuterike dhe interneti

Lindja e internetit Pasqyra e webit Provajdert e internetit dhe ndrlidhja e internetit Posta elektronike Pjest prbrse t e-letrs
Kompjutert dhe interneti n arsim Shembull i zbatimit t kompjuterve n praktik Kohzgjatja e parashikuar: 1 or
01
Hyrje Windows Pjest prbrse ka sht kompjuteri?
Word Excel Rrjetat kompjuterik dhe interneti
PowerPoint Zbatimi Kompjutert dhe interneti n edukim o
fare sht kompjuteri?

Kompjuteri sht pajisje elektronike e cila i prpunon t dhnat dhe i shndrron n informata t dobishme. N brendin e kompjuterve zhvillohen programe q i prpunojn t dhnat dhe, n baz t udhzimeve t programit, realizohen detyra. Kompjutert prdoren pr pun t ndryshme: kontrollin e fluturimeve kozmike, drejtimin e avionve, prgatitjen dhe shtypjen e librave, ndezjen e dritave n koh t caktuar sakt, dhnien e fletpagess n kasn e shitores.... nga superkompjutert q i prdor ushtria ose NASA, pastaj kompjutert personal t cilt na rrethojn vazhdimisht, e deri te kompjutert e dors q jan sa madhsia e nj okollate.
Minikompjutert Minikompjutert m shpesh prdoren si server t rrjeteve kompjuterike, n t cilat numri m i madh i kompjuterve personal jan t ndrlidhur me qllim q informatat dhe resurset t ndahen ndrmjet vete. Ata kan fuqi m t vogl (me t edhe mim m t vogl) se kompjutert meinfrejm, por ata sigurojn edhe mundsi pr prpunim t centralizuar dhe ruajtje t t dhnave. Me ta zakonisht shrbehen prej 4 deri n 200 Kompjutert hasen n madhsi dhe fuqi t mdha, duke filluar konsumator. Mikrokompjutert Mikrokompjutert n fakt jan kompjuter personal, q jan t bazuar n teknologjin mikroporocesore e cila Superkompjutert Superkompjutert jan kompjutert m t fuqishm q jan mundson q gjith fuqia e procesorit t zhvendoset n krijuar nga dora njeriut. Ata kushtojn dhjetra e ndonjher mikroipa t silikonit. Pr shkak t zhvillimit eksploziv t mikrokompjuterve n dekadat e kaluara, u zhvilluan disa lloje t mikrokopjuterve, secili me mundsi t ndryshme: stacione punuese, kompjuter personal dhe lap-top (kompjuter transportues). Stacioni punues - jan mikrokompjutert m t fuqishm, ndrsa prdoren pr prpunimin e animimeve, simuluesve flajt, pr botim, pr gjurmime shkencore etj. Kompjuteri personal - jan mikrokompjutert m t lir pr prdorim personal. Edhe pse Apple ishte njri ndr t part dhe kompjutert m t popullarizuar, IBM ishte fajtori kryesor pr krijimin e nj tregu t madh e t ri- tregun e kompjuterve personal. N fillim, kompjutert personal ishin me shum pak fuqi dhe ata merreshin m shum si lodra sesa si pajisje serioze pr zbatim praktik. Sot ky lloj i kompjuterve jan tejet t popullarizuar pr inkuadrimin dhe prpunimin e tekstit, llogaritjeve tabelore, bazat e t dhnave, botim dhe kontabilitet. Popullariteti i tyre varet nga shum gjra: rnia drastike e mimeve, rritja e fuqis, zhvillimi i internetit, posta elektronike, ndrsa pr m t rinjt sht interesant pr shkak t lojrave.
terminalit.
terminal
edhe disa qindra milion dollar, ndrsa prdoren pr gjurmimin e klims, trmeteve, simulimin e shprthimeve nukleare, t ADN-s s njeriut etj. Kompjutert Meinfrejm Kta jan kompjutert m t mdhenj pr prdorim t rndomt, ndrsa shrbejn pr prpunimin e centralizuar dhe pr ruajtjen e t dhnave. Zakonisht prdoren pr qllime afariste, por mund t shrbejn edhe pr qindra konsumator t cilt kan nevoj pr qasje t shpejt t ato informata. Kta kompjuter prdoren n banka, npr avio-kompani, npr
meinfrejm
02
kompanit e sigurimeve, n universitete, n kompani tregtare etj. Rndom konsumatort i gjejn informatat prmes terminalit q sht lidhur n meinfrejm. Cilido prpunim i t dhnave kryhet n meinfrejm, ndrsa shfaqet ne ekranin e
Hyrje Windows Word Excel Pjest prbrse Rrjetat kompjuterik dhe interneti ka sht kompjuteri? Kompjutert L ap-top ndonjher t quajtur kompjuter notebuk (ang. Notebook = fletore) jan praktikisht variant i zvogluar dhe transportues i k o mpjuterv e p e r s o n a l . Kompjutert Laptop modern kan thuaja fuqi t njjt procesorike, kapacitet t vendosjes s t dhnave dhe mundsi t njjta t kompjuterve personal, prandaj zakonisht jan m t shtrenjt se ata. Ata jan t dedikuar pr ata konsumator t cilt nuk mund ta mendojn punn e tyre pa kompjuter dhe q vazhdimisht jan n lvizje.
PowerPoint Zbatimi Kompjutert dhe interneti n edukim o
Kompjutert e dors
Jan t mdhenj sa nj pllmb e dors. Ata kan fuqi shum t dobt procesorike, por pikrisht madhsia e tyre sht prparsi e tyre e madhe. Programi q prdoret m shpesh sht organizatori personal digjital (Personal Digital Organizer = PDA), i cili prmban regjistr telefonik t emrave, list t detyrimeve, kalendar dhe nj pajisje q Ju ndihmon t mos harroni dika t rndsishme, si: ditlindje, mbledhje, telefon apo ndonj obligim tjetr. Ekzistojn modele q n vete prmbajn edhe telefon celular, pajisje pr pozicionim satelitor (GPS), video-kamer etj. mimi i tyre sht i njjt ose m i lart se ai i kompjuterve personal.
Flopi disk Gjenerata e tyre e fundit ka kapacitet prej 1.4 megabajt, ndrsa prdoret pr: incizi- min dhe kmbimin e t dhnave ndrmjet 2 kompjuterve, prpunimin pr kopjen rezerv (bekap) t t dhnave t rndsishme dhe lexim i programeve nga disketa n kompjuter me procedurn tashm t popullarizuar t quajtur instalim. Hard disku sht pajisje n t ciln gjenden programet q prdoren dhe gjithka q e ka prpunuar konsumatori. N krahasim me Flopi disqet, hard disqet kan kapacitet me shpejtsi shum m t madhe. Pajisjet optike (CD dhe DVD) i regjistrojn t dhnat n baz t nj shtrese refleksive metalike, t cilat pastaj i lexojn me ndihmn e rezeve laserike. Ekzistojn pajisje q vetm i lexojn t dhnat (CD ROM) dhe pajisje q munden edhe t'i lexojn edhe t'i incizojn t dhnat (CD rekorder) t CD-R (disqe vetm pr nj incizim, pa mundsi pr t'i fshir t dhnat) dhe CD-RW (disqe pr m shum incizime). Kapaciteti i ktyre disqeve sillet nga 650 deri n 800 Mb. DVD (digital video disc) n fakt sht pajisje CD por me kapacitet shum m t madh. Disku DVD ka kapacitet standard prej 4.7 Gb, ndrsa gjenerata e fundit e disqeve DVD i ka dy shtresa me gjithsej 9.4 Gb, ndrkaq mediumi teorik mund t ket edhe t dhna 17 Gb, q do t thot m se 26 her m shum se nj disk CD. Pllaka am sht pjes e
Pjest prbrse t nj kompjuteri

Secili kompjuter, pavarsisht nga madhsia, fuqia ose qllimi i tij, sht i prbr nga dy pjes: harduer dhe softuer. Me Harduer nnkuptojm gjith at q mund t preket me dor, ndrsa me Softuer i nnkuptojm t gjitha ato programe q ndihmojn n realizimin e nj detyre t caktuar. Kur sht fjala pr Harduer-in, ekzistojn disa komponent qensor dhe joqensor. Komponent qensor jan ato pa t cilt kompjuteri nuk do t mund ta kryente punn e tij, ndrsa joqensor, q do thot se nuk jan me rndsi qensore, pra kompjuteri mund t punoj edhe pa t.
Hardueri: Komponentt qensor
Procesori ose Njsia Qendrore Procesorike (ang. CPU, Central Processing Unit) sht truri i kompjuterit. Aty prpunohen t g jitha informatat e tubuara dhe shndrrohen n dika t dobishme. Mikroprocesori sht krijuar n vitin 1971 nga Kompania INTEL, e cila sot sht prodhuesja m e madhe e tij. Fuqia e procesorit m s shumti matet sipas numrit t tranzistorve nga t cilt sht i prbr ai. Procesori i par i ka pasur 29 mij tranzistor, ndrsa gjenerata m e re Intel-Pentium 4 i ka 42 milion sosh. Memoria sht vend ku ruhen t dhnat dhe programet. Ekzistojn dy lloje t memories: RAM dhe ROM. Memoria RAM (Random Access Memory), q quhet edhe memorie e puns, sht vend i prkohshm pr ruajtjen e t dhnave derisa ato i prpunon procesori. Me shkyjen e kompjuterit, kto t dhna humben.
kompjuterit prmes t cilit lidhen t gjith komponentt qensor dhe joqensor. N vet pllakn, n shtrat t punuar enkas pr t jan vendosur procesori, memoria dhe video-kartela, ndrsa n t ashtuquajturn sllot jan t vendosura t gjitha kartelat e tjera (kartela e zrit, kartela e rrjetit, kartela e radios ose televizionit,...). Ekzistojn edhe disa pllaka am n t cilat disa kartela jan t integruara (t vendosura n vet pllakn): video, e rrjetit dhe kartela e zrit q kan pr qllim zvoglimin e mimit. Video kartela sht pajisje q drgon informata ka dhe si t paraqitet n monitor. Fuqin e prpunimit t t dhnave n video-kartel e prcakton rezo- luta, frekuenca e freskis dhe numri i ngjyrave q mund t'i shfaq monitori. Videokartelat prmbajn mikroprocesor t tyre grafik q i prpunon informatat, q pastaj t dalin n monitor. Shpeshher nga fuqia e video-kartels varen edhe perfor- mansat e prgjithshme t monitorit. Ekzistojn dy tipa t pajisjeve pr vendosjen e t dhnave: magnetike (Hard disk dhe Flopi disk) dhe optike (CD dhe
Pajisjet pr vendosjen e t dhnave.
Q t dhnat mos t
humben, ato duhet t incizohen diku. Pasi t jen t incizuara n nj vend, ato prsri mund t lexohen ose t prdoren.
DVD). Emrat e tyre (magnetik/optik) i kan marr pr shkak t mnyrs s incizimit t t dhnave n to.
Hardueri: Pajisjet e jashtme

Pajisjet hyrse jan ato q mundsojn hyrje t informatave n kompjuter (m sakt, n procesor), operacion ky i njohur si inkuadrim.
03
Tastiera sht pajisje parsore pr inkuadrimin e informatave tekstuale n kompjuter. Kompjuteri i par ka pasur 101 pull, ndrsa nga viti 1996 jan shtuar edhe pullat e reja Windows Start dhe Windows Shortcut. Edhe pse zakonisht tastierat e sotme i kan nga 104 pulla, ekzistojn edhe modele t tilla q kan m shum pulla dhe prandaj quhen multimediale.
Pajisje hyrse-dalse audio-vizuale - jan pajisje t cilat mundsojn informata audio-vizuale (tingull, fotografi dhe video) n kompjuter dhe transformim t tyre n form digjitale (ky proces njihet si incizim). Pajisje audio-vizuale jan: mikrofoni, fotoaparati digjital dhe video kamera.
Tastiera fotoaparati digjital mikrofoni video kamera
Miu
Pajisjet dalse
Jan t gjitha pajisjet t cilat shrbejn pr paraqitjen e t dhnave ose t rezultateve t prpunimit t t dhnave. T tilla m s shpeshti jan: monitort, printert dhe zmadhuesit. Monitori sht pajisje dalse e cila e paraqet n ekran pages me ka kursehet koh. Miu sht pajisje me t cilin kontrollohet pozita e kursorit n ekran, me ka mundsohet komunikim me kompjuterin edhe pa tastier. Miu sht shpikur n vitin 1984 nga ana e kompanis Apple, ndrsa kah fundi i viteve 80-t bhet pjes standarde e kompjuterit personal, duke iu falnderuar zhvillimit t sistemit operativ Windows. Miu i sotm i ka 2 (nganjher 3) pulla, ndrsa disa e kan nga nj rrotz e cila e lehtson lvizjen npr dokumente t gjata. Me kalimin e viteve jan zhvilluar edhe pajisje t ngjashme: trekboll-i (i ngjan miut por ka rrotz t madhe n ann e siprme), trekpoint-i dhe tapad-i pajisje e palvizshme dhe e ndjeshme t ciln m s shpeshti mund ta hasim te kompjutert lap-top. tapad
04
trekpoint
Ta skrin - ekrane t ndjeshme n prekje me pajisje hyrse t cilat m undsojn q konsumatort t fusin informata t thjeshta me an t shtypjes s ekranit. Ekrane t ktilla m s shpeshti mund t hasen npr banka, hotele, m uze, supermarkete... Skaneri sht pajisje hyrse optike e cila mund t lexoj tekst ose grafik dhe pastaj at informat ta transmetoj n form elektronike. Lexuesi Barkod gjithashtu sht pajisje hyrse optike, q m s shpeshti prdoret npr shitore. Duke e lexuar barkodin e shtypur n ambalazhin e prodhimit, kjo pajisje mundson regjistrim t leht dhe pa gabime t t dhnave pr prodhimin n arkn pr
regjistrimin e informatave me ndihmn e pajisjeve hyrse. Ekzistojn dy lloje t monitorve: monitor me gyp katode (CRT, Cathody Ray Tube) dhe monitor LCD (Liquid Crystal Display). Karakteristikat kryesore t monitorve jan: madhsia (zakonisht matet me in: 14, 15, 17, 19, 21..), rezolucioni (dendsia e pikave me rezolucion t zakonshm horizontal dhe vertikal q sot prdoret deri m 800 x 600, 1024 x 768, 1280 x 1024 madje edhe m t mdhenj), frekuenca e freskimit (numri i vizatimit t fotografis n nj sekond t shprehur me herc Hz) dhe madhsia e piks (matet me milimetr, ndrsa e shpreh distancn ndrmjet dy pikave n ekran. Vlerat e zakonshme jan ndrmjet 0,15 dhe 0,30 mm).
Monitor CRT
Monitor LCD
Projektori sht pajisje e cila me ndihmn e drits mundson q fotografia q shihet n monitor t paraqitet n plhur projektuese. Prdoret pr realizimin e msimit bashkkohor multimedial, pr prezantime, pr t par filma etj. Printeri sht pajisje dalse e cila shtyp tekst dhe/ose grafik t letrs. Cilsia e t shtypurit d.m.th e rezolucionit matet me pika n in (DPI, Dots Per Inch) andaj sa m e madhe sht kjo vler, aq m e mir sht cilsia. Llojet m t njohura t printerve jan: laserik, ink xhet dhe printer t matrics. Ekzistojn edhe lloje t tjera printerve, por ato jan pr shrbime t posame.
laserik
ink xhet
printer t matrics
Rrjetat e kompjuterit dhe interneti

Zmadhuesi sht pajisje pr paraqitjen e informatave t zshme. Ata m shpesh jan ift (i majt dhe i djatht), por ekzistojn edhe prodhime t prbra nga 2+1, 4+1, 5+1 madje edhe zmadhues 7+1. Dy prodhimet e fundit m shpesh shrbejn pr t shikuar filma t incizuar me teknik speciale pr kinema (e ashtuquajtura Dolby Surround, Dolby Digital, THX). Rrjeti i kompjuterit nnkupton grup t dy ose m tepr kompjuterve t lidhur ashtu q t komunikojn mes vete, t'i ndajn resurset e tyre (pr shembull printert) dhe t shkmbejn informata me kompjutert e tjer n rrjet. Nganjher (por jo gjithnj) kompjutert jan t lidhur me server n t cilin gjen-den programet dhe t dhnat t cilat i kan n disponim t gjith konsumatort e autorizuar (ata t cilt kan t drejt t ken qasje). N nj rrjet t kompjuterit mund t ekzistojn m tepr lloje t serverve. Ja disa shembuj: Serveri i printerit mundson drejtim t procesit t shtypjes, Serveri Fajll n t cilin gjenden datotekat t cilat i prdorin m shum konsumator, Serveri Veb kujdeset pr qasje n internet, madje mund t jet edhe mbajts i veb-faqes Serveri e-mail kujdeset pr pranimin dhe drgimin e posts elektronike. Ekzistojn dy tipa t rrjetave: LAN dhe WAN. LAN sht shkurtes prej Local Area Network ose rrjet lokal, q sht e prbr nga s paku dy e ndonjher deri n qindra kompjuter, server, printer dhe pajisje t tjera t lidhura ndrmjet vete dhe t cilat gjenden n nj ndrtes. WAN sht shkurtes nga Wide Area Network, ndrsa m shpesh paraqet dy ose m shum rrjeta LAN t lidhura me lidhje ultra t shpejta komunikatave (linja telefonike, kabllo optike, lidhje satelitore etj.) Njri nga dallimet kryesore ndrmjet rrjetit LAN dhe WAN sht mimi i transmetimit t t dhnave. Rrejti LAN i prmban t gjitha komponentt q jan t nevojshm pr transmetimin e t dhnave ndrmjet 2 pikave, ndrsa n rastin e rrjetit WAN q t prcillen t dhnat nga nj lokacion te tjetrit, duhet t kemi lidhje t shtrenjta telekomunikative. Lindja e internetit Interneti daton q nga viti 1969, kur Ministria Amerikane e Mbrojtjes e financonte projektin ARPANET, i cili mundsoi q nj numr i madh i inxhinierve universitar t gjurmojn duke punuar n lokacione t ndryshme t rrjetit. Kah fundi i viteve 80-t Ministria Amerikane e Mbrojtjes e decentralizoi rrjetin ARPANET dhe t gjith u inkuadruan n rrjetin e njohur si NSFnet (Network Sciece Foundation), i cili n vitin 1986 i vendosi 5 superkompju- ter dhe, aq m tepr, mundsoi qasje n rrjeta t ndryshme afariste, universitare, qeveritare... Kshtu lidhja ARPANET, NSFnet dhe rrjetat e tjera u shndrruan n dika q sot quhet internet. Sot ai paraqet rrjetin m t madh WAN t planetit. Ai sht nj superrrjet i prbr nga shum rrjeta t vogla t cilat s bashku i lidhin disa qindra milion konsumator. WWW ose World Wide Web sht krijuar n vitin 1989 n Gjenev t Zvicrs nga disa fizikan q u prpoqn t kmbejn informacionet e tyre me ndihmn e prdorimit t dokumenteve PowerPoint)
zmadhues t thjesht
zmadhues 2.1
zmadhues 5.1
Modemi sht pajisje hyrse-dalse i cili daton qysh nga viti 1978, ndrsa shrben pr lidhje t kompjuterit t konsumatorit me kompjutert e tjer prmes lidhjes telefonike. Emri modem rrjedh nga fjalt modulacion dhe demodulacion t cilt e paraqesin procesin e transformimit t informatave nga forma digjitale n at analoge dhe anasjelltas. Modemi sht pajisje e cila shrben pr drgim dhe pranim t fakseve, lidhje dhe surfim n internet, pranim dhe drgim t posts elektronike, pr video- konferenca e t ngjashme.
Modemi intern (i brendshm)
Modemi ekstern (i jashtm)
Softueri
Softueri ose ndryshe i njohur si programi, sht shum e udhzimeve elektronike t cilat kryhen n njsin qendrore t procesorit, q ashtu t realizohet ndonj detyr e caktuar. Ekzistojn dy lloje t softuerve: sistemor dhe aplikativ. Softueri sistemor nnkupton sisteme operative dhe vegla operative. Pa sistemin operativ, kompjuteri do t ishte i paprdorshm. Shembull pr sistemet operative: DOS, Windows 95/98/ME/XP?2000/2003, Windows NT, Windows 2000/2003 Server, Unix, Linux. Shembuj pr vegla operative: Programe antivirusi (automatikisht i gjejn dhe i zhdukin viruset e kompjuterve), WinZip dhe WinRar (pr ngjeshje (kompresim) t t dhnave), plejer multimedial (pr shikim dhe dgjim t materialeve multimediale),... Softueri aplikativ i nnkupton t gjitha programet me
ndihmn e t cilve konsumatori kryen operacione t ndryshme, prpunon t dhna dhe, n fund, fiton rezultate t dobishme. Programe aplikative jan programet me t cilat: prpunohet tekst, bjm llogaritje t komplikuara tabelore, sajojm prezantime, animime, ilustrime, vepra artistike elektronike etj. Edhe pse me softuert aplikativ kryesisht nnkuptohen programet me t cilat krijohet dika e re, ekziston edhe nj lloj i posam i softuerve aplikativ i cili nuk krijon asgj e re, por prdoret pr qllime edukative. Kur thuhet softuer edukativ, mendohet pr: enciklopedit multimediale, video-autorialet (materiale audio-vizuale me udhzime t incizuara ose me instruktor) etj. N kapitullin tjetr do t njoftoheni me softuerin sistemor (Windows) dhe me softuerin aplikativ (Word, Excel dhe
hipertekstuale. Ather jan vendosur themelet e gjuhs HTML (Hyper Text Modeling Language) e cila prdoret pr krijimin e veb-faqeve. Hiperlinqet, shpeshher t paraqitura si tekst i nnvizuar, i mundsoj lexuesit q duke klikuar n t t kaloj diku tjetr, me 'rast lokacioni i ri mund t jet n vend krejt- sisht tjetr n internet. Pr dallim nga interneti, veb-i World Wide Web nuk sht rrjet. Veb-i duhet t kuptohet si server i cili u mundson konsumatorve q t ken qasje te
resurset e internetit. Parsit e veb-it Parsit e veb-it jan programe q konsumatorve u mundsojn t surfojn leht npr detin e veb-faqeve t internetit. Prej tyre m t prdoruara jan Internet Explorer dhe Netscape Navi- gator. Kto programe (dhe t ngjashmit me ta) i paraqesin veb- faqet n pajtim me kodin HTML i cili sht i dobishm gjat krijimit t tyre.
05
Provajdert e internetit dhe lidhja n internet

Si kuptohet edhe nga emri i tij, provajderi i internetit sht organizat q siguron qasje n internet. Qasja mund t bhet n mnyra t ndryshme, por n prgjithsi, pr t'u qasur n internet, prdoret linja telefonike, ndrsa kjo mnyr quhet dial- up ose lidhja e internetit sipas nevojs. Me linj t thjesht telefonike mund t arrihen shpejtsi deri n 56Kbps, me linjn ISDN 64Kbps me prdorimin e nj ose t dyja linjave. Kjo mnyr e ndrlidhjes nnkupton pages t shrbimeve pr or, me 'rast mimi i prgjithshm sht prbr nga dy komponent: shrbimet e provajderit dhe mimi i harxhimeve t telefonit. Ekzistojn edhe lidhje shum t shpejta pr internet. Megjithat, pr dallim nga lidhja dial-up, ktu bhet fjal qasje t vazhdueshme n internet. Televizioni kabllovik bn lidhje me instalimin e kabllos modem ndrmjet kompjuterit dhe kabllos televizive q vjen nga operatori i televizionit kabllovik. Shpejtsit q mund t arrihen sht prej 128Kbps deri n 10Mbps. ADSL sht lidhje interneti q fitohet nga kombinimi i linjs telefonike digjitale dhe modemit xDSL. Ekzistojn lloje t ndryshme t modemeve DSL, prandaj sht krijuar termi xDSL. Shpejtsit q arrihen jan prej 512 Kbps deri n 10Mbps. Linjat T1 dhe T3 jan linja digjitale q prdoren n ShBA. Shpejtsia e tyre sht 1544Mbps (T1), gjegjsisht 44736 Mbps (T3), ndrsa zakonisht i prdorin kompanit e mdha t cilat n kt mnyr sigurojn qasje n internet pr t punsuarit e tyre.
06
Posta elektronike
Kur me paraqitjen e internetit u paraqit posta elektronike ose e- maili, ai shkaktoi revolucion t vrtet n mnyrn e komunikimit mes njerzve, sepse si asnjher m par njerzit patn mundsi q shpejt dhe lir t pranojn dhe t drgojn informacione. Q t drgohet nj letr elektronike nga njri kompjuter t tjetri, para s gjithash kompjutert duhet t jen t lidhur n rrjet, me 'rast me fjaln rrjet e nnkuptojm vet internetin. Secili kompjuter e ka nj adres t tij IP ose vetm adresn njsoj sikur do shtpi ose banes q e ka adresn e saj. Adresa e-mail zakonisht duket kshtu: emri@domen. Ja si duket nj adres tipike: studentA21@alexandria.com.mk. Secila adres e prmban shenjzn @ e cila gjendet ndrmjet emrit dhe domenit. Pjesa e adress para ksaj shenje e identifikon konsumatorin, ndrsa n ann djatht sht referenca pr domenin, gjegjsisht pr organizatn q e jep adresn e-mail. Tri shkronjat e fundit t emrit t domenit (i cili quhet edhe level domen, domen i shkalls m t lart) e paraqesin karakterin e organizats. Ja disa q prdoren m shpesh: .com pr organizatat komerciale .edu pr organizatat edukative ose arsimore .gov pr organizatat qeveritare .org (m shpesh) pr organizatat joqeveritare Mbetja e adress Ja disa shembuj: .mk .al .gr .ca .jp e tregon vendin nga i cili sht konsumatori. Maqedonia Shqipria Greqia Kanadaja Japonia
Ashtu si n adresn e shtpis (postale ), pikrisht ashtu edhe adresa e-mail sht unikate. N fakt, dy konsumator t ndryshm nuk mund t ken adresa t njjta n kuadr t nj domeni.
Pjest prbrse t nj e-letre

Edhe pse ekzistojn programe t ndryshme pr lexim, shkrim dhe drgim t posts elektronike, t gjitha ato kan pjes t prbashkta. Ato jan: To Cc Subject t Attachment Message porosis e prmban adresn e atij q duhet ta pranoj letrn shkurtes pr Carbon Copy fush q i prmban adresat e t gjith konsumatorve q do ta marrin at letr. fush e cila prmban prshkrim t shkurtr prmbajtjes s letrs nj ose m shum datoteka q mund t drgohen bashk me letrn prmbajtja e
Edhe pse prdorimi i posts elektronike ka shum prparsi, ajo ne vete prmban edhe disa probleme. Ashtu si ndodh n postn shtpiake q shpesh do t merrni post t padshiruar (reklama, broshura, flaer etj.), po ashtu drgohet edhe post elektronike e cila quhet spam (mbeturin). Ndonse n shumicn e rasteve bhet fjal pr porosi reklamash q, prve se ju nervozojn, nuk shkaktojn dm tjetr, gjithnj e m i madh sht numri i mesazheve q qllimisht ose rastsisht jan t infektuara me virus. Viruset mund t shkaktojn dme t ndryshme: ndonjher vetm t'ju nervozojn, por ndonjher mund t ndodh t'u fshin gjithka nga kompjuteri ose madje, nse keni kartel kreditore, ta drgojn numrin e kartels s atij q e ka drguar porosin e infektuar, q pastaj rezulton me llogari t zbrazt. Q t zvoglohet, gjegjsisht t mnjanohet rreziku i ktyre skenarve, duhet t prdoren programe t ndryshme pr mbrojtje nga kto rreziqe. Kjo zakonisht bhet me programe pr antivirus, programe anti-spam, firewall (e pamundsojn qasjen e paautorizuar n kompjuter derisa konsumatori sht n internet), programe anti ad-ware etj. Prve prdorimit t ktij lloji t mbrojtjes, edhe m me rndsi sht t bhet edukim adekuat pr rrezikun q e bart kjo mnyr e jetess, sepse n t shumtn e rasteve, pikrisht mosnjohja e konsumatorit sht rreziku m i madh.
Kompjutert dhe interneti n edukim

Prdorimi i kompjuterve dhe i internetit n shkolla dukshm sht rritur n dhjetvjetshin e fundit, ndrsa shkaku kryesor pr kt qndron n nevojn e nxnsve dhe t studentve pr t prvetsuar dituri dhe shkathtsi pr jet dhe pr pun n shek. XXI. Deri tash jan zhvilluar mjete dhe zgjidhje t ndryshme q ndihmojn pr arsimim m t mir dhe m cilsor. Strvitja e bazuar kompjuterike (CBT, Computer Based Training) sht mjet kompjuterik i cili u b i njohur me zhvillimin e pajisjeve CD-ROM. Me ndihmn e disqeve CBT CD nxnsit msojn pun t ndryshme duke kryer udhzime t ndryshme q gjenden n disqe. Ato m shpesh jan ligjrata t incizuara n video-format, por mund t jen edhe materiale atraktive pr prdorimin e t cilave nevojitet edhe pjesmarrje aktive e nxnsit. Pr arsimtart, ne veanti jan t dobishme disqet Me prdorimin e kompjuterve dhe t internetit, nxnsit mund: Ta gjejn informatn e dshiruar T gjurmojn tema t ndryshme Ta zhvillojn aftsin pr t gjetur dhe pr t mbledhur informata Ta bashkpunojn me nxns t tjer n projekte t internetit.
Sidoqoft, kompjuterin dhe internetin duhet ta shohim si shtes, e jo si zvendsim pr msimin tradicional t t msuarit. Obligim i arsimtarve sht q: T'i identifikojn strategjit pr mbledhjen e informatave Ta prcaktojn rndsin e informats q do ta gjejn T'i zhvillojn shkathtsit pr zgjidhjen e problemeve Ta vlersojn efikasitetin dhe efektivitetin e zgjidhjeve.
Nj shembull i zbatimit t internetit n praktik

Njra nga mnyrat m t suksesshme t zbatimit t kompjuterve dhe t internetit n praktik sht sistemi i edukimit i kompanis amerikane Cisco e njohur me emrin Cisco Networking Academy (Rrjeti Akademik Cisco). Ktu bhet fjal pr kombinim t msimit nn udhheqjen e instruktorit i cili e ligjron programin msimor prmes prdorimit t teknologjis s internetit, ndrsa vlersimi i domethnies sht kombinimi i testeve praktike dhe testeve t cilat realizohen n kompjuter. Rezultatet e testeve fitohen menjher, me ka menjher merret vesh se cila sht nota mesatare e tr grupit, si dhe rezultati mesatar i testit t till n nivel t prgjithshm. N fakt, pr momentin ekzistojn mbi 10.000 akademi n t cilat e vijojn msimi mbi 400.000 student. Cisco n bashkpunim me disa kompani tjera t mdha (Hewlett Packard, SUN, Adobe, Panduit etj.) i zhvillon kurset edhe n qendrat e veta t autorizuara pr shkollim (CATC, Cisco Authorised Training Centers) dhe i arsimon instruktort t cilt pastaj njohurit e tyre pr ato programe msimore ua prcjellin nxnsve aneknd bots.
multimediale t cilat fatkeqsisht m shpesh jan n gjuhn angleze. Me zhvillimin e internetit, veanrisht me rritjen e shpejtsis s qasjes dhe rnien e mimeve, trajnimi i bazuar veb (WBT Web- Based Training) u b msim gjithnj m i popullarizuar. Gjat ksaj, nxnsi mund t prcjell msim nga larg (ku ka mundsi q drejtprdrejt t komunikoj me instruktorin) ose vet t prcaktoj kur, ka dhe ku do msoj. Meq kompjutert dhe interneti mundsojn prdorim t aleteve dhe qasje te nj numr i madh i informacioneve, arsimtarve n shkolla u ndihmojn: Q nxnsve t'u mundsojn qasje te informatat q ata i arrijn m vshtir Q t'i prmbushin mnyrat e ndryshme t t msuarit t nxnsve (secili njeri mson ndryshe).
07
Kjo faqe me qllim sht ln e zbrazt
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Njohja me siprfaqen e puns
Organizimi i datotekave dhe folderve
Prshtatja e siprfaqes punuese
Moduli 2
Windows
Njohja me siprfaqen punuese

ka n fakt sht kompjuteri? Kyja e kompjuterit dhe lvizja npr Desktop Prdorimi i miut Aranzhimi i ikonave n Desktop sipas dshirs personale Startimi i programeve n menyn Start Puna me dritaret Pjest e dritares Zhvendosja dhe ndrrimi i madhsis s dritares Kalimi nga njri program te tjetri me ndihmn e palets s detyrave (Taskbar) Zhvendosja dhe ndrrimi i madhsis s palets s detyrave Mbyllja e programeve Shkyja e kompjuterit
Organizimi i skedareve dhe dosjeve

Ndrrimi i mnyrs s shfaqjes s skedareve Sortimi i skedareve Prpunimi i folderve t rinj dhe i pop-folderve Ndrrimi i emrit t folderit Kontrollimi i mbushjes s hard diskut dhe i flopi diskut Kopjimi i folderve nga njri n vend tjetr. Kopjimi i datotekave n folder tjetr Zhvendosja e datotekave dhe folderve nga njri folder n tjetrin Krkimi Gjetja e datotekave n baz t emrit t tyre Gjetja e datotekave n baz t prmbajtjes s tyre Gjetja e programeve Fshirja e datotekave dhe folderve Kthimi i datoteks s fshir nga Recicle Bin Zbrazja e Recicle Bin Puna n rrjetin kompjuterik ka ka n My Computer? Kontrollimi i prmbajtjeve t njsive dhe folderve Tregimi i prmbajtjes s folderve me ndihmn e miut dhe t pullave pr lvizje Tregimi i prmbajtjes s folderve prmes vijs s adress.

Prdorimi i shkurtesave Prpunimi i shkurtesave pr programe Prpunimi i shkurtesave pr fashikuj Prpunimi i shkurtesave pr datoteka Ndrrimi i emrit t shkurtess Prdorimi dhe fshirja e shkurtesave Puna me dritaren Display Properties Ndrrimi i ngjyrave n siprfaqen punuese Ndrrimi i prapavijs s siprfaqes punuese Prdorimi i programit pr mbrojtjen e ekranit Vendosja e fotografive n siprfaqen punuese Instalimi i fonteve
09
Hyrje Windows Njohja me siprfaqen e puns
Word Excel Organizimi i datotekave dhe folderve
PowerPoint Zbatimi Prshtatja e siprfaqes punuese
Zhvendosja dhe ndrrimi i madhsis s dritares

Zhvendosja e dritares dhe ndrrimi i madhsis s saj sht pun praktike nse keni hapur dy ose m shum dritare n siprfaqen tuaj punuese dhe dshironi q, p.sh., t'i renditni njra pas tjetrs dhe ato t'i shikoni njkohsisht. Dritarja zhvendoset duke e trhequr vijn e saj t titullit (ang. title bar). Me trheqjen e njrs nga vizat q e rrethojn dritaren kur ajo sht n gjendje fillestare (pra kur dritarja nuk sht e maksimizuar), ndrrohet gjatsia ose gjersia e saj. Duke e trhequr nga skajet n t njjtn koh ndrrohet edhe gjatsia edhe gjersia e saj. Kur dritarja sht mjaft e madhe q ta tregoj tr prmbajtjen e saj, lart mbi t mund ta shihni vetm vijn e titullit dhe kornizat q e rrethojn at. Megjithat nse futni edhe ndonj element n dritare ose nse e zvogloni dritaren, disa pjes t prmbajtjes mbeten t fshehura. Kur do t ndodh kjo, do t paraqiten shirita pr zhvendosje (shirita scroll) n pjesn e djatht ose t majt t dritares. Ato po ashtu shrbejn pr t'i treguar pjest e fshehura t prmbajtjes s dritares.
Kalimi nga njri program te tjetri me ndihmn e palets s detyrave

Paleta e detyrave m shpesh gjendet posht, n fund t ekranit. Secili program i startuar krijon pull t tij n paletn q shrben pr qasje t shpejt n program.
Klikim i majt Klikim i majt
Startoni programet Calculator dhe Solitaire dhe pastaj minimizoni. E shihni se n paletn e detyrave paraqitet nga nj pull pr secilin program t startuar (tash i kemi dy pulla).
Lshoje Kliko dhe trhiqe
Klikoni n pulln Calculator dhe do t shihni se ai program sht n fokusin e vmendjes, andaj pr t thuhet se sht dritare aktive. Prsriteni Solitaire. kt duke klikuar edhe n programin
Klikim i majt
Kalimi i shpejt prej nj programi n tjetrin bhet duke i prdor pullat e tastiers Alt dhe Tab. Mbajeni t shtypur pulln Alt dhe shtypeni nj her pulln Tab. N ekran do t paraqitet nj dritare q do t'i prmbaj ikonat e t gjitha programeve t hapura (n rastin ton jan dy ikona). Prej tyre do t shtypet vetm njra. Ndrkaq nse e shtypni prap pulln Tab do t shtypet ikona e dyt e kshtu me radh nse keni hapur m shum programe. Kur do t paraqitet ikona e programit n t cilin dshironi t punoni, lshoni t dyja pullat dhe ai program do t paraqitet n ekran.
Klikoni n vijn e titullit t dritares My Computer dhe duke e mbajtur t shtypur pulln e majt trhiqeni dritaren n vendin e dshiruar. Drejtohuni n kndin ose n maj t dritares. Kur treguesi do t shndrrohet n shigjet t zez dykahshe, me trheqjen e kndit ose t majs ndrrohet edhe madhsia e dritares. Madhsia e dritares mund t ndrrohet edhe me pullat e vijs s titullit, si: Klikoni n Q t bni
Zhvendosja dhe ndrrimi i madhsis s palets s detyrave

Pr ta ndrruar pozitn e palets s detyrave t siprfaqes s ekranit, at duhet ta trhiqni duke e mbajtur t shtypur pulln e majt t miut, q ashtu t pozicionoheni n ekran dhe aty ku dshironi ta vendosni ta lshoni pulln e majt. Si edhe gjat ndrrimit t madhsis s dritareve, edhe n kt rast duhet vetm t tregoni me mi n majn e siprme t palets s detyrave dhe sapo t paraqitet shigjeta e zez dykahshe madhsin e palets e ndrroni duke e trhequr at n drejtimin e dshiruar. do t shfaq et me pull n palet ne detyrav e. Rritja (maksi mizimi) e dritare s, ashtu q ajo do ta mbuloj tr siprfaqen e ekranit. Kthim te dritarja e gjendjes s mparshme. Kjo
Minimize Maximize Restore Close
12
Minimiz imi i dritare s. Dritarja aktive
Hyrje Windows Njohja me siprfaqen e puns pull paraqitet pasi ta maksimizoni Kliko dhe trhiqe dritaren. Mbyllja e dritares (programit).

Lshoje
PowerPoint Zbatimi Prshtatja e siprfaqes punuese
Lshoje Kliko dhe trhiqe
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Njohja me siprfaqen e puns
Organizimi i datotekave dhe folderve
Gjetja e programeve
Fshirja e datotekave dhe fashikujve
Klikim i majt
Klikim i majt Klikim i djatht Klikim i majt Klikim i majt
Klikimi i djatht n ikonn e fashikullit ose datoteks q dshironi ta fshini. Nga menyja krkoni Delete. N dialog prgjigjuni duke e klikuar pulln Yes.
Kjo mund t bhet edhe duke klikuar n ikon me tastin e majt, e pastaj duke e shtypur tastin Delete t tastiers. Nse nga Hard Disku fshini dika, ather ajo shkon n shportn e mbeturinave (Recycle Bin) dhe prej aty mund t kthehet, por nse fshini nga disketa, t jeni t sigurt se at e keni fshir prgjithmon.
Kthimi i datoteks s fshir nga Recicle Bin
Klikim i majt i dyfisht
Klikim i majt Klikim i djatht
Klikoni n Start/Search/All Files or Folders. Kshtu hapet dritarja Search results. N fushn All or part of the file name shkruajeni fjaln paint. Krkimi sht i kufizuar n datotekat q n emrin e tyre e prmbajn fjaln paint. Klikoni n shigjetn teposht, ndrsa n listn rnse Look In dhe zgjidhni C. Me kt do t krkohet vetm prmbajtja e hard diskut C dhe klikoni n karteln More advanced options. Klikoni n shigjetn teposht, ndrsa n listn rnse Of Type zgjidhni Application, e pastaj klikoni n pulln Search. Duke e zgjidhur Application nga Of Type,
Duke klikuar dy her Recycle Bin e hapim dritaren me prmbajtjen e shports. E klikojm me t djathtn dadotekn q dshirojm ta kthejm nga menyja Restore. Me kt datoteka kthehet nga Recycle Bin n vendin n t cilin ka qen para se ta fshijm.
Zbrazja e Recycle Bin
krkohen vetm programet (application do t thot program, aplikacion), q n emrin e tyre e prmbajn fjaln paint.
N dritaren Search Results klikoni n Mspaint me ka do t startoni me programin pr vizatim.
Klikim i djatht Klikim i majt
Klikojm me t djathtn n Recycle Bin dhe nga menyja e krkojm Empty Recycle Bin. Dialogut prgjigjjuni me Yes, me ka gjith prmbajtja e Recycle Bin sht fshir prgjithmon.
17
Hyrje Windows Njohja me siprfaqen e puns
P Prshtatja e siprfaqes punuese
PowerPoint
Zbatimi
Puna me dritaren Display Properties

Gjithka do t punojm m kt kapitull, at do ta bjm me prdorimin e dritares Display Properties.
Ndrrimi i prapavijs s siprfaqes punuese
Klikim i majt
Q ta startoni kt dritare klikoni n Start, e pastaj n Control Panel zgjidhni Settings. N Control Panel klikoni dy her n ikonn Display (e ka pamjen e nj monitori me vija dhe pran tij ka nj brushz). Hapet dritare e re Display Properties. Mnyr tjetr pr hapjen e ksaj dritare sht edhe kjo: klikoni me t djathtn n pjesn e pastr t siprfaqes punuese dhe ashtu hapet menyja e kontekstit nga e cila duhet ta zgjidhni Properties dhe kshtu menjher hapet dritarja Display Properties.
Klikim i majt
Klikim i majt
Ndrrimi i ngjyrave n siprfaqen punuese
Klikim i majt
Start/Control Panel/Display. Klikoni n karteln Appearance (tash ajo kartel sht aktive). Klikoni n shigjetn teposht t lists Color Scheme. Pamja specifike e secils skem mund t shihet n karteln Appearance dhe sapo t'ju plqej ndonj skem, at mund ta vini n siprfaqen tuaj punuese vetm duke klikuar n pulln Apply, e pastaj klikoni n OK. Kshtu mbyllet dritarja pr dialog Display Properties, ndrsa aranzhmani i zgjedhur i ngjyrave paraqitet n siprfaqen punuese. Nse dshironi t ktheheni n pamjen standarde t ngjyrave t siprfaqes punuese, prsriteni procedurn, por nga lista Color Scheme zgjidhni Windows Standard.
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi Njohja me siprfaqen e puns Organizimi i datotekave dhe folderve Prshtatja e siprfaqes punuese Start / Control Panel / Display / Appearance / sht zgjedhur m par. Nse nuk jeni t knaqur nga Advanced. zgjedhja e dhn, n fund t lists s ngjyrave mund t klikoni n pulln Other dhe ta zgjidhni N listn Item (elementet) zgjidhni Desktop. nuancn e ngjyrs sipas shijes suaj. N ann e djatht t lists Items paraqitet nj pull Color 1 (ngjyr). Kur e klikojm shigjetn posht, hapet lista e ngjyrave standarde nga t cilat mund t zgjidhet ngjyra e siprfaqes punuese pavarsisht nga aranzhmani i ngjyrave q Kur t klikoni n OK, do t paraqitet ajo ngjyr n prapavijn e dritares Appearance dhe prsri me Apply do t mund ta futni n siprfaqen punuese.
20
Hyrje Njohja
Windows Rregullimi i tekstit
Word Formatimi Tabelat
Excel Grafika Shtypja
PowerPoint Shabllont
Zbatimi Shkurtesat
Moduli 3
Word
Njohja me Word-in
Startimi i Word-it Prpunimi i dokumentit n Word Futja e tekstit Incizimi i dokumentit Mbyllja e dokumentit
Rregullimi i tekstit
Lvizja me miun npr tekst Lvizja npr tekst me tastier Kalimi n nj faqe t caktuar Selektimi i tekstit me mi Selektimi i tekstit me tastier Futja e tekstit Fshirja e tekstit Kopjimi i tekstit Futja e tabulatorve Bashkimi dhe ndarja e paragrafve Ndyshimi i pamjes s tekstit Teksti bold, italic dhe underline Dallimi dhe ngjyrosja e tekstit Barazimi i paragrafit Ndryshimi i hapsirs mes rreshtave Trheqja e paragrafve Listat e shenjave dhe listat numerike Tabulatort e djatht e t majt Vendosja e tabulatorve qendror dhe decimal Zhvendosja e fshirja e tabulatorve Shtimi i kornizave Kopjimi i formatit Ndryshimi i margjinave Thyerja e faqeve Mbifaqja dhe nnfaqja Numrimi i faqeve Regjistrimi i dats dhe i numrit t faqes n mbifaqe dhe nnfaqe. Gjetja e fjalve Zvendsimi i tekstit Zvendsimi i fonteve Formatimi i kolonave Prpunimi i tabelave Futja e tekstit n tabela Rregullimi i tabelave Formatimi i tabelave Rregullimi i tabelave
Grafika
Inkuadrimi i grafiks Ndrrimi i madhsis s fotografis Prerja e nj pjese t fotografis Kontrolli i rrjedhjes s tekstit Shtimi i formave
Shtypja
Kontrollimi para shtypjes Shtypja e dokumentit (dokumenteve) Shtypja e zarfeve Shtypja e ngjitseve
Shabllonet
Prdorimi i shablloneve t gatshme Prpunimi i shablloneve Shkurtesat
23
Hyrje Njohja
Windows Rregullimi i tekstit
Word Formatimi Tabelat
Excel PowerPoint Shtypja Grafika Shabllont
Zbatimi Shkurtesat
Mbyllja e dokumentit
Kur do t mbaroni me rregullimin e dokumentit dhe do ta incizoni, at mund ta mbyllni. Gjat ksaj duhet t vendosni se a do t punoni n Word ose do t dshironi q edhe at ta mbyllni. Pr kto shkaqe ekzistojn dy pulla Close n kndin e siprm t dritares. Pulla e siprme e mbyll programin Word bashk me dokumentin e hapur, ndrsa pulla e poshtme vetm dokumentin e hapur.
Lvizja me miun npr tekst

Kur shkruani tekst n dokument t zbrazt, patjetr duhet ta dini se si ta lvizni kursorin npr tekst dhe si ta rregulloni. Kursorin e zhvendosni n vendin e dshiruar duke klikuar me t majtn n at vend ose me ndihmn e pullave t tastiers pr pozicionim (Shigjeta). N kt ushtrim do t msoni se si lvizni npr dokument me ndihmn e miut. Eksperimentoni pak q t shihni cila mnyr ju prgjigjet m shum.
Klikim i majt
Trheqje lart
Trheqje posht
Klikim i majt
Klikoni n pulln e poshtme Close
q ta mbyllni t gjitha
Q ta zhvendosni kursorin nga njri vend n tjetrin npr dokument vendoseni miun n vendin e dshiruar dhe klikoni n pulln e majt.
dokumentin aktiv. Nse i keni incizuar ndryshimet, Word-i menjher do ta mbyll dokumentin.
Kursori zhvendoset n vendin e ri. Klikoni n shigjetn teposht t shiritit scroll q ta sillni n plan t par pjesn e poshtme t dokumentit t gjat. Klikoni n pull me shigjetn prpjet q ta zhvendosni dokumentin prpjet.
Nse nuk i keni incizuar ndryshimet, Word-i do t'ju pyes a dshironi t'i incizoni. Nse nuk dshironi, klikoni n pulln No. Word-i e mbyll dokumentin pa i incizuar ndryshimet. Nse dshironi t'i incizoni ndryshimet, klikoni n pulln Yes. (Klikoni n pulln Cancel megjithat nuk dokumentin). dshironi ta nse vendosni q mbyllni
Shkoni te rrshqitsi i shiritit scroll dhe duke e mbajtur t hap dialogun Save As. Zgjedheni emrin dhe vendin ku dshironi ta incizoni dokumentin (lexojeni ushtrimin
Nse dokumentin e incizoni pr her t par, Word-i e
Hyrje Windows Word Njohja Rregullimi i tekstit Formatimi Tabelat shtypur pulln e majt trhiqeni rrshqitsin lart posht q t mund t lvizni m shpejt n ndonj dokument t gjat. paraprak) e pastaj klikoni n pulln Save. Dokumenti mbyllet.
Excel PowerPoint Shtypja Grafika Shabllont
Zbatimi Shkurtesat
Kur do t arrini n pjesn e dokumentit q juve ju duhet, mos harroni q me klikun e majt ta vendosni kursorin n at vend para se t filloni t shkruani.
26
Kopjimi i tekstit paragrafve

Nse n ndonj vend n dokument keni nj tekst t cilin dshironi ta prdorni edhe n vend tjetr, m shpejt q mund ta krijoni prap sht q at tekst ta kopjoni se sa ta shkruani prsri.
Ndrlidhja dhe ndarja e

Gjat krijimit t ndonj dokumenti t ri shpesh do ta ndrrojm strukturn e paragrafve. Paragraft m t shkurtr ndoshta do t'i bashkoni n nj paragraf, paragraft e gjat mund t'i ndani n 2 ose n m shum paragraf m t vegjl. Thyerja e paragrafve bhet me ndihmn e pullave Enter dhe Backspace.
Klikim i majt
Klikim i majt
Backspace
Klikim i majt
Selektojeni tekstin q dshironi ta kopjoni. Klikoni n ikonn Copy t aleteve Standard. Nse e keni m leht, shtypeni kombinimin e pullave Ctrl dhe C. Teksti i selektuar mbetet n vendin e tij, sepse ju nuk e zhvendosni, por vetm e kopjoni. Vendoseni kursorin n vendin n t ciln dshironi ta kopjoni tekstin. Klikoni n ikonn Paste t aleteve Standard (ose Ctrl+V) Teksti paraqitet i kopjuar n vijn e re. Kopjimi i tekstit nga nj dokument te tjetri Nse dshironi q tekstin ta kopjoni nga njri dokument te tjetri, hapeni dokumentin burimor (me tekst) si edhe dokumentin n t cilin dshironi ta bni kopjimin. Prcilleni procedurn e prshkruar ktu, por n hapin e 4 t palets s detyrave klikoni n pulln e dokumentit n t ciln do t kopjoni dhe vendoseni kursorin n vendin e dshiruar n t. Pastaj vazhdoni t'i ndiqni hapat e ushtrimit. Pr bashkimin e dy paragrafve vendoseni kursorin n fillim t paragrafit tjetr. Shtypeni pulln Backspace 1 her (ose 2 her, n qoft se se ndrmjet paragrafve ka vend t zbrazt, si sht shembulli i yn). Q nj paragraf t ndani n dy pjes, vendoseni kursorin menjher para shkronjs s par t pjess s tekstit q dshironi ta ndani n paragraf t ri. Shtypeni pulln Enter nj her ose 2 her nse dshironi t shtoni edhe rresht t zbrazt ndrmjet paragrafve.
Klikim i majt Enter
Futja e tabulatorve
Tabulatort e Word-it vendosen n do gjysm ini (prafrsisht 1.27 cm) t faqes, gjegjsisht kur ta shtypni pulln Tab t tastiers, teksti q gjenden n ann e djatht t kursorit shtyhet kah tabulatori pr 1.27 cm. Tabulatort jan gjithka q ju duhet pr ta trhequr rreshtin e par t paragrafit. Ndarjet e prhimta q jan t renditura do gjysm ini prgjat vijs s poshtme t vizores horizontale i paraqesin tabulatort e Word-it. V e n doseni kursorin aty ku mund ta futni tabulatorin. Shtypeni pulln Tab t tastiers, ashtu
q Word-i do ta shtyj tekstin ardhshm. Q t fshini Backspace t tastiers.
nga
tabulatori vetm
i shtypeni pulln
Tab
tabulatort,
Backspace
29
Ndryshimi i hapsirs mes rreshtave Trheqja e paragrafve

Hapsira mes rreshtave sht hapsir ndrmjet rreshtave n paragraf. Word-i supozon se hapsira e till duhet t jet nj rresht, por ju mund ta ndrroni, pr shembull, n dy rreshta, q sht hapsir pr dokumente m t dendura (mbetet mjaft hapsir pr t shnuar koment ndrmjet rreshtave) ose n nj rresht e gjysm me ka lehtsohet leximi i tekstit. Word-i mundson trheqjen e paragrafve n raport me margjinn e majt, n raport me margjinn e djatht ose n raport me t dyja margjinat. Ju mund ta trhiqni edhe vetm rreshtin e par t paragrafit ose ta zbatoni trheqjen e varur, ashtu q tr paragrafi sht trhequr n raport me rreshtin e par q mbetet i shtrir. Trheqja n Word mund t rregullohet n disa mnyra. N kt ushtrim do t msojm t'i trheqim paragraft duke i trhequr rrshqitset pr trheqje q gjenden n vizore. Q ta eliminoni trheqjen q e keni br, duhet vetm ta selektoni paragrafin e trhequr dhe rrshqitsin gjegjs ta sillni n gjendjen paraprake t tij n vizore.
Klikim i majt i dyfisht
Klikim i majt
Klikim i majt
Kliko dhe trhiqe
Lshoje
Lshoje
Kliko dhe trhiqe
Selektojeni paragrafin q dshironi ta trhiqni. Selektojeni paragrafin t cilit dshironi t'ia ndrroni hapsirn mes rreshtave. Zgjidhni Format/Paragraph Paragraph. Hapeni karteln Indents and Spacing nse ajo nuk sht n plan t par. Klikoni n pulln me shigjet teposht nga ana e djatht e lists Line spacing. Zgjidheni hapsirn e dshiruar ndrmjet rreshtave nga lista e hapur. Klikoni n pulln OK. Word-i e pranon hapsirn e zgjedhur n paragrafin e q ta hapni dialogun Vendoseni treguesin e rrshqitsit Left Indent (katror nn dy trekndsha). Trhiqeni rrshqitsin Left Indent n vendin gjegjs t vizores. Derisa e trhiqni, teksti shkon n ann e djatht. Lshojeni pulln e majt t miut kur do ta sillni tekstin n vendin e dshiruar. Klikoni n cilindo vend t tekstit q t'ia hiqni selektimin. Q ta definoni trheqjen e djatht, s pari selektojeni paragrafin q dshironi ta trhiqni. Vendoseni kursorin n rrshqitsin Right selektuar. Klikoni kudo jasht paragrafit q t'ia hiqni selektimin. Indent
(trekndshi i fundit t djatht t vizores). Kshtu paraqitet fusha n t ciln shkruan Right Indent. Trhiqeni rrshqitsin Right Indent n vendin e dshiruar t vizores. Derisa trhiqni, teksti shkon n ann e majt.
Lshojeni pulln e majt t miut kur do ta sillni tekstin n vendin e dshiruar. Klikoni kudo jasht tekstit q t'ia hiqni selektimin paragrafit dhe m leht t'i shihni ndryshimet.
32
Shtimi i kornizave
Edhe nj mnyr e qlluar pr dallimin e tekstit sht vendosja e kornizave rreth paragrafit. Word-i disponon me rreth 20 stile t ndryshme t vijave kufizuese, ndrsa secila prej tyre mund t paraqitet me trashsi prej deri n 6 pika topografike dhe n ngjyra t ndryshme.
Kopjimi i formatit
Nse n ndonj tekst me kujdes i keni formatuar fontet dhe paragraft dhe keni vendosur q ato t'i zbatoni n vend tjetr n dokument, nuk sht patjetr q kt ta bni me dor. N vend t ksaj mund ta prdorni funksionin e Word-it Format Painter q formatimin e bllokut t par ta kopjoni dhe ta prcillni n tekst tjetr. N hapat prej 1 deri n 4 shpjegoni se si kopjohet vetm formatimi i fontit, ndrsa n hapat 5-8 se si kopjohet formatimi i fonteve dhe paragrafve.
Klikim i majt
Klikim i majt Klikim i majt Klikim i majt
Klikim i majt
Kliko dhe trhiqe Lshoje
Klikim i majt
Korniza rreth tr faqes Nse dshironi t shtoni ndonj korniz rreth faqes, hapeni karteln Page Border dhe eksperimentoni me karakteristikat e kornizave.
Kliko dhe trhiqe
Lshoje
Klikim i majt
Q ta kopjoni vetm formatimin e fontit klikoni me miun n cilndo pjes t tekstit q e prmban at formatim. Klikoni n pulln Format Painter t aleteve Formatting. Treguesi merr formn e brushs. Kaloni me t npr tekstin q dshironi ta aplikoni formatimin (duke e mbajtur t shtypur pulln e majt t miut). Lshojeni pulln e majt t miut. Word-i do ta zbatoj
Selektojeni tekstin e paragrafit rreth t cilit dshironi t vini korniz. Zgjidhni Format/Bordersand Shading q ashtu ta hapni dialogun Borders and Shading. Hapeni karteln Borders nse nuk sht n plan t par. Nga grupi i opsioneve Setting zgjidheni llojin e kornizs. Zgjidhni karakteristikat e kornizs nga listat Style, Color dhe Width.
formatimin e tekstit t selektuar. Q ta kopjoni formatimin e fontit dhe t paragrafve, selektojeni tr paragrafin q e prmban at formatim, duke e prfshir edhe shenjn pr paragraf (shtypeni pulln Show/Hide q t shihni se a e keni zgjedhur edhe at). N fushn Preview shihni se si duket korniza e
Klikoni n pulln Format Painter t aleteve Formatting. Treguesi merr formn e brushs. Kaloni me t npr tekstin q dshironi ta aplikoni formatimin (duke e mbajtur t shtypur pulln e majt t miut). Lshojeni pulln e majt t miut. Word-i do ta zbatoj formatimin e tekstit t zgjedhur.
karakteristikave t zgjedhura. Kontrolloni se a shkruan Paragraph n listn Apply to dhe klikoni n OK. Word-i e vizaton kornizn rreth paragrafit t selektuar.
35
Regjistrimi i dats dhe i numrit t Gjetja e fjalve Nse shkruani shpesh dokumente faqes n mbifaqe dhe nnfaqe
Aletet Header and Footer prmbajn pulla q mundsojn regjistrim t fushave q bartin informata speciale, si sht emri i dokumentit, prej kujt sht krijuar ai, data rrjedhse, numri i faqes, numri i prgjithshm i faqeve, koha etj. N kt ushtrim do t njiheni me disa nga opsionet e ktyre aleteve, e ju pastaj lirisht mund t gjurmoni edhe vet.
t gjata, sigurisht ju ka ndodhur q ta shikoni dokumentin duke e prdor shiritin scroll, duke u prpjekur ashtu q t'i gjeni ato vende n t cilat keni prdor nj fjal t caktuar ose nj fraz. Word-i mund ta bj at pr ju shum shpejt dhe n mnyr precize.
Klikim i majt
Klikim i majt
sfera
Tab Klikim i majt
Klikim i majt
Zgjidhni View/Header and Footer.

Klikim i majt
Zgjidheni komandn Edit/Find q ta hapni karteln Find t dialogut Find and Replace. N fushn Find What shkruajeni tekstin q dshironi ta gjeni. Klikoni Next. n pulln Find
Word-i e gjen paraqitjen e par t fjals s krkuar. Klikoni n pulln Find Next derisa t'i gjeni t gjitha rastet e fjals s krkuar.
Shtypeni dy her pulln Tab q kursorin ta sillni deri te viza e djatht e mbifaqes dhe klikoni n pulln Insert Date. Word-i e regjistron datn rrjedhse. (Q ta regjistroni kohn rrjedhse, klikoni n pulln Insert Time). Klikoni n pulln OK ather kur Word-i do t'ju Klikoni n pulln Switch krkimin eHeader and Footer, informoj se e ka kryer Between q ashtu t kaloni n hapsirn e nnfaqes.
dokumentit, e pastaj klikoni n pulln Cancel q ta mbyllni dialogun Find and Replace.
38
Klikoni n pulln Insert Auto Text, e pastaj zgjidheni pulln Close q t'i mbyllni aletet. Confidental, Page#, Date. Word-i e regjistron tekstin e zgjedhur. Me ndihmn e pullave Tab dhe Delete lvizni npr tekst dhe fshijeni at. Provoni edhe ndonj opsion tjetr nga ato q ju jan ofruar n listn Auto Text. Shtypeni pulln Tab. Shtypni Faqe dhe lini nj vend t zbrazt. Klikoni n pulln Insert Page Numbers, e pastaj n n
Ushtrimi 1: Formatimi i tekstit
Selektimi dhe rregullimi i pamjes s tekstit dhe lvizja npr t

1. Zgjidheni secilin nga rreshtat e mposhtm dhe rregullojeni sipas prshkrimit t tij: Ky tekst sht i trashsuar.(Bold) Ky tekst sht i lakuar. (Italic) Ky tekst sht i nnvizuar. (Underline) Ky tekst sht i trashsuar dhe i lakuar (Bold dhe Italic) Ky tekst sht i vizatuar (Sikethrough) KY TEKST SHT ME SHKRONJA T MDHA. Formula kimike e ujit: H2O (dyshi duhet t jet me Subscript) Formula e vogl matematikore: y=x (treshi duhet t jet me Superscript) Ky tekst sht i dalluar. Ky tekst sht i ngjyrosur me ngjyr t kuqe.
3
Ky tekst duhet t paraqitet me fontin Times New Roman dhe me madhsi 14.
Ky tekst duhet t paraqitet me font Arial dhe me madhsi 16.

Ky tekst duhet t paraqitet me font Verdana dhe t jet i lakuar.
Teksti sht shkruar me SHKRONJA T MDHA le t jet i trash dhe i lakuar. 2. Kjo sht fjalia origjinale: Prsritja sht nna e dituris! Detyra juaj sht q rreshtat e ardhshm t'i gjeni gabimet e prmirsimeve q ta fitoni fjalin origjinale: Prsitja sht nan e dituis! Dituria sht nna e dituris! Prsritja sht baba i dituris! Prsritja sht nna e dituris, ndrsa babai nuk dihet! Prsritja e dituris! Mos harroni ta incizoni kt ushtrim!!!
49
Ushtrimi 5: Formatimi i paragrafve
1. Grafika dhe disenji kompjuterik n kt pjes do tju prezantohet nj numr i madh i punimeve t shprblyera nga autor t gjith bots q kan marr pjes n garn e ndrmarrjes kanadeze Korel, n t cilin fondi shprblyes do t jet 2 milion dollar. 2. Projektimi dhe animimet kompjuterike n kt pjes t ligjrimit do t mund t shihni sesi projektohet nj shtpi, hotel ose ndonj objekt tjetr dhe si prpunohen animimet kompjuterike. 3. Rrjetat kompjuterik dhe Interneti n kt pjes t ligjrats do t inkuadrohemi drejtprdrejt n Internet dhe do t'i vizitojm disa vende interesante q gjenden n pjes t ndryshme t planetit. Do ta vizitojm: Volt Dizni n Amerik, muzeun Luvr n Paris, klubin e adhuruesve t Madons, Majkll Xheksonit, Sheron Stounit etj. 4. Multimedia n shrbim t edukimit (msimi me ndihmn e kompjuterit) n kt pjes t ligjrats do t'Ju prezantohen disa disqe multimediale kompakt me t cilat shum leht dhe n mnyr argtuese do t mund t msoni biologji, gjeografi, si dhe shum pun t tjera interesante. 5. Kompozimi i muziks me ndihmn e kompjuterit kjo pjes n fakt do t jet nj koncert i vogl n t cilin do t'i dgjoni disa kompozime tashm t njohura e q jan br me ndihmn e kompjuterit, por edhe disa q jan kompozuar te ne n Aleksandri. Autori i ktij kompozimi sht Andreja, i cili po sikur Ju sht nxns.
52
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi Njoftimi Adresimi Pun me m shum linke Funksionet Grafikt Shtypja Listat Krkimi
Moduli 4
Excel
Pas prfundimit t ktij moduli, do t'i prvetsoni kto dituri: Njohja me Excel-in Startimi i programit Lvizja npr listn punuese Futja e t dhnave Selektimi i qelive T shkruarit n prmbajtjen ekzistuese dhe fshirja e t dhnave Funksioni AutoSurn Inkuadrimi i formulave Mbushja e serive t t dhnave komanda AutoFill Formatimi i t dhnave Vazhdim Ushtrim Pastrimi i formatimit dhe incizimi i dokumentit Plotsimi, fshirja dhe ndrrimi i madhsis s radhve dhe kolonave Adresimi Adresimi relativ Adresimi absolut Adresimi i kombinuar Prshtatja e pamjes s numrave Prdorimi i formatit Currency Valuta Prdorimi i formatit Percentage prqindja Puna n m shum flet Plotsimi dhe fshirja e fletave punuese Riemrtimi dhe zhvendosja e fletve punuese Puna paralele n m shum flet punuese (Indigo) Funksionet Llogaritja e mesatares me funksionin Average Llogaritja e vlers minimale funksioni Min Llogaritja e vlers maksimale funksioni Max Llogaritja e shums s mbledhjeve t m shum fletve punuese Grafikt Prpunimi i grafikve Ndrrimi i llojit t grafikut Ndrrimi i burimit t t dhnave pr grafikun Ndrrimi i elementeve t grafikut Formatimi i hapsirs s grafikut Formatimi i shkalls s kndit Kopjimi i grafikut t prpunuar n flet tjetr Shtypja Paraqitja Print Preview Rregullimi i margjinave Rregullimi i orientimit t faqeve Shkallzimi i flets punuese Krijimi i mbifaqeve dhe i nnfaqeve Shtypja e fletoreve t puns dhe e fletve punuese Prdorimi i formatit Date Listat Sortimi i t dhnave nga lista Shtimi i nnshumave n list Subtotal
Filtrimi i listave
Krkimi Gjetja e t dhnave Zvendsimi i t dhnave
59
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi Njoftimi Adresimi Pun me m shum linke Funksionet Grafikt Shtypja Listat K Krkimi
T shkruarit n prmbajtjen Funksioni AutoSum ekzistuese dhe fshirja e t dhnave Kur n fletn punuese dshironi t tregoni nj shum t disa
Q t prshkruhet qelia, kjo do t thot q prmbajtja e saj t zvendsohet me prmbajtje t re. Kjo sht e dobishme kur dshironi t prmirsoni ndonj gabim ose kur qelia prmban t dhn t gabuar. Prmbajtjen e qelis mund ta ndrroni leht duke e prdorur pulln Delete. Fshirja sht e dobishme kur do t mendoni n lidhje me ndonj t dhn q tashm e keni futur n qeli. vlerave, ato mund t'i llogaritni dhe t'i futni vet. Megjithat, nse m pas ndryshoni dika, shuma do t jet jo e sakt. Excel-i mund t prdor formul dhe ashtu ta llogarit shumn e dshiruar. Meq formula i referohet qelis e jo vlers s saj, Excel-i vet e azhuron shumn doher kur ju do ta ndryshoni vlern e asaj qelie.
Jan Petriti Blerimi Gazmendi Gzim Artan Adnan Fuad Gjithsej:
Shkurt
Mars
Jan Petriti Blerimi Gazmendi
Shkurt
Mars
Klikim i majt
Klikim i majt
Jan Petriti Blerimi Gazmendi Gzim Artan Adnan Fuad Shkurt Mars
Jan Petriti Blerimi Gazmendi
Shkurt
Mars
Klikim i majt
Gjithsej:
Jan Petriti Blerimi Gazmendi Gzim Artan Adnan Fuad Gjithsej:
Shkurt
Mars
Jan Petriti Blerimi Gazmendi Gzim
Shkurt
Mars
Enter
Jan Jan Petriti Blerimi Gazmendi Shkurt Mars Petriti Blerimi Gazmendi Gzim Artan Adnan Fuad
Shkurt
Mars
Del
Gjithsej:
Klikim i majt
Klikoni n qelin, n prmbajtjen e cils dshironi t futni dika tjetr, q ashtu ajo t bhet aktive (pr shembull, B3). Shkruajeni t dhnn e sakt n qeli (pr shembull, 25000 dhe shtypeni pulln Enter). Shkruajeni edhe ndonj tekst t flets punuese (pr shembull, Agimi n qelin A6) dhe aktivizojeni qelin. Shtypeni pulln Delete q ta fshini t dhnn q sapo e keni shkruar. Pr t fshir grup m t madh t t dhnave, s pari Zgjidheni qelin B11. N at qeli do t paraqitet rezultati i formuls. Klikoni n pulln AutoSum t aleteve Standard. Excel-i vet e kupton se cilat qeli dshironi t'i mblidhni dhe at e paraqet me vij t ndrprer t vet qelive. Nse nuk jeni t knaqur nga shuma, zgjidhni qelit vlerat e t cilave dshironi ti mblidhni duke e mbajtur t shtypur pulln e majt. selektoni duke i prdor pullat Ctrl dhe
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi Njoftimi Adresimi Pun me m shum linke Funksionet Grafikt Shtypja Listat Krkimi Shift e pastaj fshini Shtypeni pulln Enter q ashtu ta pranoni grupin e zgjedhur. me pulln Delete. Klikoni n qelin B11 q ashtu ta aktivizoni. E shihni se n vijn e formulave sht paraqitur formula gjegjse.
62
Pastrimi i formatimit dhe incizimi i Plotsimi, fshirja dhe ndrrimi i madokumentit dhsis s radhve dhe kolonave
Ndonjher ndodh q ta teproni me formatim dhe ashtu ta ngarkoni dokumentin, me ka prishet ideja pr t'u dalluar pjest e rndsishme t dokumentit. Ekziston nj mnyr e thjesht se si ta ktheni dokumentin n gjendje fillestare t para formatimit dhe si t filloni rishtas. Nse nuk jeni t knaqur nga pamja, ruajeni dokumentin n ndonj fashikull t kompjuterit ose n disket. Excel-i ju mundson q t shtoni radh dhe kolona q ashtu t siguroni vend pr t dhnat plotsuese ose pr formula, apo ta rritni hapsirn ndrmjet radhve dhe kolonave dhe ta prmirsoni pamjen pr t'u lexuar. Gjithashtu mund edhe t'i fshini disa radh dhe kolona t flets punuese q t mnjanoni hapsirn e zbrazt ose informatat e panevojshme. Shpeshher gjat ndrrimit t formatit, t dhnat bhen m t gjera pr t'u par n nj qeli. Problemin mund ta zgjidhni n disa mnyra: me dor, duke i trhequr kufijt e kolonave dhe radhve fqinj n rendin e emrave t kolonave ose radhve, ose mund t bni q Excel-i n mnyr automatike ta rregulloj gjersin e qelis sipas prmbajtjes s shkruar.
Buxhet Harxhimet mujore
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
T ardhura Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat T ndryshme Gjithsej Fitimi
Klikim i majt
Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat T ndryshme Gjithsej
Klikim i majt
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat T ndryshme Gjithsej

Klikim i djatht
Buxhet
Jan T ardhura Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat T ndryshme Gjithsej
Shkurt
Mars
Gjithsej
Harxhimet mujore
T ardhura Harxhime Telefoni Qiraja Rrogat T ndryshme
Klikim i majt
Klikim i majt
Fitimi
Klikim i djatht
Fitimi
Gjithsej
Klikim i majt
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
Klikim i djatht Klikim i majt

Kliko dhe trhiqe
Selektojeni qelin ose grupin e qelive, t cilave dshironi t'ua fshini formatimin. Nga menyja Edit zgjidheni komandat Clear e pastaj Formats.
Kliko dhe trhiqe
Lshoje
Lshoje
Klikoni me pulln e djatht n qelin mbi t ciln dshironi t shtoni radh ose kolon dhe zgjidheni komandn Insert.
Excel-i do formatimin.
ta
fshij
tr
Ndonjher ekziston mundsia q t ktheheni nj ose disa hapa prapa duke e prdorur pulln Ctrl+Z (komandn Edit/Undo), ose duke klikuar n pulln Undo. Q ta ruani dokumentin, zgjidheni opsionin SaveAs nga menyja File.
Nga dialogu q hapet zgjidheni opsionin Entire Row ose Entire Colom, pra opsionin gjegjs. Me pulln e djatht t miut klikoni n emrin e radhs ose Zgjidheni fashikullin Name My Documents, n fushn File
t kolons q dshironi ta fshihni nga menyja dhe zgjidheni komandn Delete. Prmbajtja e disa qelive del jasht kornizave t tyre.
Pozicionojeni treguesin e kufirit ndrmjet emrave t radhve/kolonave dhe trhiqeni duke e mbajtur t shtypur pulln majt. e
shtypeni emrin e dokumentit (pr shembull,
ushtrimi i par) dhe klikoni n pulln OK. E shihni se emri i dokumentit do t paraqitet n vijn e titullit (Title Bar) t dritares programore.
Nse e shtypni dy her kufirin ndrmjet emrave t radhve, gjersia e radhve do t rregullohet n mnyr automatike sipas tekstit m t gjat n qeli.
se kaznuva najst rogo spo red zakonot!
2001 Kompjuterski
Centar Aleksandrija.
Foto kopi raweto na ovoj m aterijal
65
Prdorimi i formatit Currency (Valuta)

Kur numrat n qeli paraqesin valuta, Excel-i me ndihmn e komands Currency ju jep mundsi pr t zgjedhur shenjn e valuts ($, , ). Shenjn q e fitoni du ke e prdorur ikonn Currency t aleteve Formatting sht marr nga rregullimi pr Currency n Regional Settings nga Control Panel.
Prdorimi i formatit Percentage (Prqindja)

Numrat decimal q paraqesin prqindje Excel-i vet mund t'i shumzoj me 100 dhe ta v shenjn % n fund. Kjo bhet me klikim t thjesht n ikonn Percent Style t aleteve Formatting.
Prfaqsimi n prqindje
Jan
Besa Agimi Agroni Gjithsej Gjithsej
Shkurt
Mars
Gjithsej
Prfaqsimi n prqindje Jan Shkurt
Klikim i majt
Klikim i majt
Lev klik
Jan Shkurt Mars
Jan
Shkurt
Mars
Gjithsej
Prfaqsimi n prqindje Jan Shkurt
Jan Shkurt Mars
Kliko dhe trhiqe
Lshoje
Klikim i majt
Klikim i majt
Jan Shkurt Mars Prfaqsimi n prqindje
Jan Shkurt Mars

Jan Shkurt Mars
Klikim i majt
Klikim i majt
Jan
Shkurt
Mars
Selektoni qelit q prmbajn shum t ndonj valute dhe klikoni n pulln Currency t aleteve Formatting. Nse n qeli paraqiten shenjat ######, kjo do t thot se qelia nuk ka vend t mjaftueshm pr paraqitjen e t dhnave. Q ta ndryshoni gjersin e t tria kolonave, selektoni t tria duke i klikuar dhe duke br nj trheqje mbi emrat e tyre e pastaj duke i trhequr nga cilado an e vijave kufitare, q ashtu ta prcaktoni gjersin e dshiruar. Meq valuta q Excel-i e nnkupton (Den.), nuk sht ajo q na duhet neve (), ne e prdorim komandn Format/Cells/Number.
Nga lista e kategorive zgjidheni funksionin Currency e pastaj nga e lista e simboleve zgjidheni valutn q ju duhet. Klikoni n pulln OK. Pr rregullimet rajonale (pamja e dats, valuta etj.) shikoni
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi Njoftimi Adresimi Pun me m shum linke Funksionet Grafikt Shtypja Listat Krkimi fushn Decimal Places shtypni 0. Klikoni n pulln OK. Rezultati sht identik me at t hapit t par. Zgjidhni qelit n t cilat dshironi ta zbatoni formatin e Numrin e vendeve decimale dhe n paraqitjen me prqindjeve dhe klikoni n pulln Percent Style t aleteve prqindje t numrave mund ta ndrroni me ndihmn e Formatting. pullave Increase dhe Decrease Decimal t aleteve Formatting. Mnyra e dyt: Selektoni qelit n t cilat dshironi ta zbatoni formatin pr prqindje dhe zgjidheni komandn Format/Cells/Number. Nga lista e kategorive zgjidhni Percentage, ndrsa n kartelat Date, Time, Currency dhe Number n i Regional Settings nga Control Panel. Prfaqsimi me prqindje sht i barazuar n qendr. E shihni se t tria qelit bashkohen n nj n t ciln titulli Selektoni qelit F1, G1 dhe H1 dhe klikoni n pulln Merge and Center t aleteve Formatting.
68
Ushtrimi 3: Pasqyra sipas kuartalve Ushtrimi 4: Buxheti shtpiak
83
Ushtrimi 5: Formular pr llogaritjen e suksesit t nxnsit
Suksesi mesatar
Numri i nxnsve
I shklq yeshm Sh. Mir Mir Mjaftueshm Pamjaftueshm I panotuar
Ushtrimi 6: Formular pr llogaritjen e suksesit t paraleles
84
Hyrje Prpunimi
Windows Puna me prezantimet
Word Shtypja Puna me tekst
Excel Shabllonet
PowerPoint Puna me objektet
Zbatimi Animimi
d li u
PowerPoint
Pas mbarimit t ktij moduli, do t'i prvetsoni kto dituri:
Prpunimi i prezantimit
Startimi i i programit PowerPoint Prpunimi i prezantimit
Puna me prezantim
Inkuadrimi i tekstit Formatimi i tekstit Shtimi i nj slajdi t ri Ndrrimi i pamjes s slajdit Ndrrimi i pamjes Ndrrimi i renditjes s slajdeve Futja e nj slajdi ndrmjet slajdeve t tjera Incizimi i prezantimit Hapja e prezantimit Shtimi i mbifaqes (header) dhe nnfaqes (footer)
Shtypja e prezantimit
Prgatitja pr shtyp Shtypja
Puna me tekst
Manipulimi me objektet Shtimi i tekstit Barazimi i hapsirs mes rreshtave Gjetja dhe zvendsimi i gabimeve
Shabllonet
Prdorimi i shablloneve Slajdet master Formatimi i numrimeve Incizimi i prezantimit si shabllon Zgjedhja e skems s ngjyrave Ndrrimi i ngjyrave Krijimi i skems s ngjyrave Shtimi i prapavijs
Puna me objektet
Vizatimi i objekteve Ndrrimi i pamjes s objektit Zhvendosja e objektit dhe Futja e fotografive Clip Art Futja e tabelave Futja e grafikve
Animimi i prezantimit
Vendosja e tranzicionit n slajd Animimi i objekteve n slajde Prezantimi automatik Incizimi i prezantimit
85
Hyrje Prpunimi
Word Excel Shtypja Puna me tekst Shabllonet
A Animimi
Zbatimi
Shtimi i nj slajdi t ri
Q ta shtoni nj slajd, nga menyja Insert duhet t zgjidhni New Slide... ose ta prdorni shkurtesn Ctrl+M. Kshtu prsri paraqitet dritarja e dialogut n t cilin e zgjidhni pamjen e slajdit, varsisht nga ajo se far informate duhet t paraqitni n slajdin e ri.
Ndrrimi i pamjes s slajdit

Shpesh ndodh q t zgjedhni slajd me nj pamje, por m von, gjat prgatitjes s prezantimit t dshironi ta ndrroni pamjen e slajdit. Kt mund ta bni nse n menyn Format zgjidhni Slide layout. Kshtu prsri paraqitet dritarja pr zgjedhjen e pamjes s slajdit. Zgjidheni pamjen e re t slajdit dhe shtypeni pulln OK. Slajdin q e keni selektuar merr pamje t re.
Klikim i majt
Klikim i majt
Klikim i majt
Nga menyja Insert zgjidhni New Slide...ose Ctrl+M. Zgjidheni pamjen e slajdit q i prgjigjet m shum tipit t informats q dshironi ta paraqitni. Shtypeni pulln OK q kt ta konfirmoni. Zjidheni slajdin q dshironi t'ia ndrroni pamjen. Nga menyja Format zgjidhni Slide Layout. Zgjidheni pamjen e re t slajdit. Shtypeni pulln Apply q kt ta konfirmoni.
Hyrje Prpunimi
Zbatimi Animimi
88
Hyrje Prpunimi
Word Shtypja Puna me tekst
Excel Shabllonet
Zbatimi Animimi
Manipulimi me objektet
Kur shnoni tekst n PowerPoint, ai vendohet k korniz me madhsin dhe pamjen e s cils do t mund t manipulohet. Kur t arrini me kursor deri te teksti i cili sht i shnuar n korniz, kursori i shigjets ndryshohet me t a.q. kursor Ibeam. Me ndihmn e ktij kursori mund ta selektojm tekstin. Kur ta vm kursorin mbi korniz, ai ndryshohet n kursor pr selektim. Me kt kursor mund ta selektojm kornizn me tekst dhe ta zhvendosim n vend tjetr. Kur sht e selektuar, n kornizn me tekst paraqiten tet katror t bardh. Kur ta vendosim kursorin mbi ndonjrin nga kta katror, me zbatimin e tekniks (drag and drop) mund ta ndryshojm madhsin e kornizs me tekst. Q t'ia hiqni kornizs selektimin, mjafton vetm t klikoni jasht kornizs me tekst, n hapsirn e zbrazt.
Shtimi i tekstit
Ju edhe mund t shtoni tekst n ndonjrn nga kornizat e ekzistuese me tekst. Shtypeni pulln e majt t miut derisa kursori sht mbi kornizn me tekst dhe kur sht me pamjen e a.q. I-beam. Shnojeni tekstin. Tekste plotsuese mund t shtoni edhe nse n aletet Drawing e zgjedhni aletin Text Box. Tani duhet ta vm kornizn e re me tekst n slajd n vendin ku dshirojm ta shnojm tekstin. Shtypeni pulln e majt t miut n hapsir t zbrazt t slajdit dhe pasi ta vendosni kornizn, shnoni tekst n t.
ka mund t bni n PowerPoint?

Mund t shtoni slajde Mund t animoni slajde Mund ta animoni tranzicionin e slajdeve Mund t shtoni tingull ose fotografi
Kliko dhe trhiqe
Lshoje
Lshoje
Kliko dhe trhiqe
Shtypeni pulln e majt t miut duke e mbajtur kursorin mbi kornizn me tekst. Shnojeni tekstin. Zgjidhni Text Box nga aletet Drawing. Shtypeni pulln e majt t miut aty ku dshironi ta vendosni kornizn e re me tekst. Shnojeni tekstin.
Lshoje
Kliko dhe trhiqe
Vendojeni kursorin n pjesn e brendshme t kornizs me tekst derisa t paraqitet i a.q. kursor I-beam. Shtypeni pulln e majt t miut dhe trhiqeni q ta selektoni tekstin. Vreni miun mbi kndin e kornizs me tekst dhe shtypeni pulln e majt q ta selektoni kornizn. Duke e mbajtur pulln e shtypur, lvizeni miun q ta vendosni kornizn me tekst. Vreni miun mbi njrin nga katrort e bardh t cilt paraqiten n kndin e kornizs, shtypeni dhe trhiqeni brenda ose jasht q ta zvogloni ose ta zmadhoni kornizn Zhvendoseni miun jasht kornizs me tekst, diku n
siprfaqe t zbrazt dhe shtypeni pulln e majt. Kornizs i hiqet selektimi.
93
Hyrje Prpunimi
Zbatimi Animimi
Krijimi i skems s ngjyrave

Shtypeni slajdin me pulln e djatht t miut dhe zgjidhni Slide Color Scheme. Nga kartela Custom zgjidheni ndonj ngjyr dhe shtypeni pulln Change Color. Nga paletat Standard ose Custom zgjidheni ngjyrn. Shtypni OK q ta pranoni ngjyrn. Shtypeni Add As Standard Scheme q ta shtoni skemn e re t ngjyrave n list. Q ta aplikoni skemn e re t ngjyrave, shtypni Apply. Q ta fshini, zgjidhni Delete Scheme.
Shtimi i prapavijs
Nse doni, mund t krijoni edhe prapavij q do t jet njngjyrshe, derdhje e disa ngjyrave ose ndonj lar tjetr, por gjithashtu mund t shtoni edhe ndonj fotografi si prapavij. Nga menyja Format zgjidhni Background. Nga lista rnse Background Fill zgjidheni ndonj ngjyr nga ngjyrat e dhna si ngjyr t prapavijs. Nse dshironi m shum ngjyra, zgjidhni More Colors... Nse dshironi ta aplikoni ndonj przierje t ngjyrave, tekstur ose fotografi si prapavij t slajdit, zgjidhni Fill Effects...
Klikim i majt
Klikim i majt
Klikim i majt
Klikim i majt
Me pulln e djatht t miut shtypeni slajdin dhe zgjidhni Slide Color Scheme. Nga kartela Custom zgjidheni ndonj ngjyr q dshironi ta ndryshoni. Zgjidhni Change Color. Zgjidheni ngjyrn e re nga paletat Standard ose Custom. Shtypni OK q ta pranoni ngjyrn e re. Shtypeni Add As Standard Scheme q ta shtoni skemn e re t ngjyrave n list. Shtypni Apply q ta aplikoni skemn e re t ngjyrave. Shtypeni Delete Scheme q ta fshini.
Nga menyja Format zgjidhni Background. Zgjidheni ndonj ngjyr q ta plotsoni prapavijn me t. Zgjidhni More Colors q ta zgjidhni ndonj ngjyr q nuk sht n palet. Zgjidhni Fill Effects... q t aplikoni ndonj przierje t ngjyrave, tekstur ose fotografi...
Hyrje Prpunimi
Zbatimi Animimi
98
Ushtrimi 2: Sistemi kompjuterik
SISTEMI KOMPJUTERIK
qershor 2005
KOMPJUTERI
HARDUERI
SOFTUERI
HARDUERI
Njsia qendrore
(shtpiza, pllaka am, procesori, memoria)
PROCESORI
Procesori sht ipi kryesor i secilit kompjuter dhe sipas tij shpesh e quajm edhe tr kompjuterin.
Njsit hyrse
(tastiera, miu, mikrofoni)
Njsit dalse
(ekrani, shtypsi, zmadhuesi)
Njsit hyrse-dalse
MEMORIA E JASHTME
HARDUERI
Njsia e diskets floppy disk Hard disk
Prpunoi Emri dhe mbiemri
105
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Zbatimi i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor
duli 6
Zbatimi
i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor Pas prfundimit t ktij moduli, do t'i prvetsoni kto dituri: Teknologjia informatike dhe msimi Zbatimi i teknologjis n klas Klasa me nj kompjuter Klasa me dy kompjuter Klasa me m shum se dy kompjuter Kabineti pr kompjuter Laboratori mobil pa tel Prdorimi i multimedias Shembuj t prdorimit praktik t asaj q sht msuar Pr ka mund ta prdorni programin Word? Pr ka mund ta prdorni programin Excel? Pr ka mund ta prdorni programin PowerPoint? ka m tej? Prfundim
Zbatimi
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor
Zbatimi
Teknologjia informatike dhe msimi

N kapitujt e mparshm msuat se ka jan kompjutert dhe si t shkruani, t rregulloni dhe t shtypni ndonj tekst me ndihmn e tyre, si t bni llogari t caktuara matematikores dhe si ta prgatitni prezantimin tuaj. Gjithashtu, ju patt mundsi ta shihni edhe ndikimin e teknologjis mbi jetn e prditshme t njerzve. Sot kompjutert jan pjes prbrse e jets son dhe u ndihmojn njerzve n kryerjen e aktiviteteve t prditshme duke e rritur kshtu efikasitetin dhe efektivitetin. Pr arsimtart, mes tjerash, kompjutert jan mjete t fuqishme pr implementimin e strategjive t reja t prkryera n procesin e prcjelljes s dituris. N kt kapitull t fundit do t shihni se si mund dhe si duhet t zbatohet kjo teknologji n praktik. Integrimi i teknologjis n msim sht kombinim i
Zbatimi i teknologjis n klas

Pun tjetr e rndsishme sht prgatitja e klass. Mnyra se si do t integrohet teknologjia n msim m s shumti varet nga ajo se sa kompjuter i ka shkolla n disponim, gjegjsisht sa kompjuter ka n klas. Pavarsisht nga ajo se a ka shkolla 1, 2 ose 30 kompjuter, duhet t planifikohet hollsisht si dhe kur do t prdoren. Klasa me 1 kompjuter N klasat me nga nj kompjuter, arsimtart duhet t planifikojn mir se si ta arrijn efektin maksimal me pajisjen t ciln e disponojn. N raste t ktilla, ai kompjuter m s miri mund t prdoret pr qllime prezantuese. M mir bhet nse sht e mundur q ai kompjuter t lidhet me televizor m t madh. Lidhja e kompjuterit me televizor bhet me ndihmn e nj lloji t posam t kartelave t cilat nuk jan tepr t shtrenjta (n kompjutert m t rinj ato jan pjes standarde, d.m.th nuk ka nevoj asgj t blihet vemas). Variant tjetr sht shfrytzimi i video-projektorit. Video-projektori ka pjes lidhse standarde me t cilat bhet lidhja e kompjuterit dhe e cila mundson paraqitje t formatit m t madh t fotografis (n mur ose n plhur projektuese).
teknologjis (harduer+softver) s bashku n nj tem t caktuar ose lnd si pjes e nj plani dhe programi msimor me qllim q t rritet cilsia e procesit t msimit. Q t arrihet sukses n procesin e ktij integrimi, duhet t manipulohet bukur mir me kt teknologji. Strvitja e prgjithshme formale dhe ushtrimet praktike jan imperativ pr zbatimin e suksesshm praktik t teknologjis n msim. Kur sht fjala pr teknologjin n msim, duhet t mbahet llogari pr nj gj shum t rndsishme - plani dhe programi msimor nuk duhet t varet nga teknologjia. Thn m sakt, teknologjia e zgjedhur duhet t varet nga plani dhe programi msimor (ose pr shembull, nga tema e zgjedhur). D.m.th arsimtart duhet t kujdesen q n mnyr sa m t qlluar ta prdorin teknologjin q ajo t jet n funksion t realizimit t qllimeve t programit msimor. Arsimtari duhet me vmendje ta planifikoj prdorimin dhe integrimin e teknologjis n msim. Shpeshher ky aktivitet merr koh. Pr fat t mir, t njjtn pun do dit e bjn edhe shum arsimtar t cilt n mnyr jovetjake e kmbejn prvojn e tyre me kolegt e tyre. N internet ekzistojn m shume veb-faqe dhe forume n t cilat arsimtart i shkmbejn idet, prvojat dhe planet e tyre pr mbajtjen e ors, gj q paraqet mnyr t mir pr prgatitjen e nj ore interesante. Njra nga punt m t rndsishme t ksaj faze sht se kush duhet t vendos se cila teknologji sht m e qlluar pr prdorim dhe ku sht vendi m i qlluar pr prdorimin e tyre me qllim t realizimit t qllimeve msimore.
Klasa me 2 kompjuter Ashtu si n rastin e mparshm, ashtu edhe ktu, arsimtart duhet t zhvillojn strategji se si do ta bjn shfrytzimin e tyre. Njri nga skenart e mundur sht q njri kompjuter t prdoret pr krkim t informatave n internet, pr pranim dhe drgim t posts elektronike, si dhe pr prpunim t prezantimeve, ndrsa kompjuterin tjetr duhet ta prdorin nxnsit pr shnime dhe prgatitje t detyrave t ndryshme.
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor
Zbatimi
108
Hyrje
Windows
Word
Excel
PowerPoint
Zbatimi
Zbatimi i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor Kabineti i kompjuterve Prdorimi i kabinetit t kompjuterve n t cilin ka kompjuter t mjaftueshm pr secilin nxns (ose s paku nj kompjuter pr dy nxns) u mundson arsimtarve gjra t cilat nuk mund t paramendohen n rastet e prmendura m lart. Prparsia kryesore sht se tani t gjith nxnsit kan mundsi t puno- jn praktikisht me kompjuter. Njkohsisht kjo sht mnyra m efikase q t prvetsohen shkathtsit e prshkruara n kt doracak, madje edhe m tepr se kjo. Megjithat edhe n kt rast, ashtu si edhe n rastet e kaluara, duhet t planifikohet se si t shfrytzohet koha n mnyr efektive. Kompjutert n kabinetin e kompjuterve zakonisht jan t lidhur mes tyre n rrjet kompjuterik q u mundson nxnsve qas-je t njkohshme n internet - mundsi q secili prej tyre t shty-p n nj printer (t rrjetit), mundsi pr qasje n ndonj softuer t caktuar i cili p.sh. sht i instaluar vetm n nj
Prdorimi i multimedias
Multimedia paraqet kombinim t tekstit, fotografive digjitale, zrit, animimeve kompjuterike dhe video klipeve, ndrsa prdoret pr gjra t ndryshme, duke filluar q nga krijimi i prezantimeve, n edukim pr krijimin e publikimeve digjitale, simulimeve, info-kiosqeve etj. Materialet multimediale m se shpeshti distribuohen n CD disk si medium ose prmes internetit. Disqet edukative multimediale mund ta ngren shum cilsin e msimit, sepse shum leht e trheqin vmendjen e nxnsve pr shkak numrit t madh t madh (pasuris) s fotografive dhe tingujve q e bjn msimin m zbavits dhe me vet kt mundsojn q nxnsit m leht t'i prvetsojn prmbajtjet msimore. Ekziston nj numr i madh i titujve multimedial t natyrs edukative t cilat jan zgjidhje e prkryer pr pasurimin e msimit. Pr fat t keq, pothuajse t gjith titujt jan n gjuhn angleze, ndrsa n gjuhn maqedonase dhe shqipe pothuajse nuk ekzistojn fare.
Shembuj pr prdorimit praktik t Word-it, Excel-it dhe PowerPoint-it

N modulet e kaluara patt mundsi t njoftoheni me mjetet q do t'ju ndihmojn q praktikisht ta zbatoni teknologjin e msimit. N vazhdim vijojn shembuj se si t zbatohet n praktik ajo q sht msuar. Pr ka mund ta prdorni programin pr prpunim t tekstit Word? Me ndihmn e programit Word m leht mund t bni: 1. Prgatitje ditore t ors msimore, 2. Prgatitje t testeve dhe detyrave kontrolluese, 3. List pune pr nxnsit pr realizimin e prmbajtjeve t ndryshme msimore, 4. Orar t msimit, 5. Informim t prindrve pr suksesin e nxnsve, 6. Shabllon pr notat e nxnsit, 7. Diplom pr projekt / detyr t prfunduar me sukses. Pr ka mund ta prdorni programin pr llogaritje tabelore Excel? Me ndihmn e programit Excel m leht mund t bni: 1. Pr notim automatik t nxnsve 2. Pr llogaritje automatike t mesatares s nxnsit 3. Pr llogaritje automatike t mesatares s paraleles 4. Krahasim t rezultateve me: periudh / paralele / arsimtar / shkoll tjetr 5. Paraqitje grafike t rezultateve t paraleles/shkolls Pr ka mund ta prdorni programin pr prezantime PowerPoint Prgjigjja sht e shkurtr dhe e thjesht me ndihmn e programit PowerPoint shum leht mund t bni prezantim pr seciln lnd t programit msimor. Si mundt t shihni, n kuadr t nj prezantimi shum leht mund t futen lloje t ndryshme t elementeve multimediale: fotografi, z, animim dhe material t incizuar me video-kamer. Ndonse vet
Laboratori mobil pa tel Teknologjia e sotme kompjuterike mundson q kompjutert t lidhen me rrjet kompjuterik edhe pa prdorim klasik t kabllove t rrjetit. Njra nga mundsit q i ofron kjo teknologji sht edhe i a.q. Laborator mobil pa tel. Nj laborator i till sht paraqitur n fotografi. Zakonisht, laboratori mobil pa tel prbhet nga nj qerre n t ciln sht vendosur lap-topi (kompjuteri portabl) dhe televizori. Lap-topi sht i pajisur me kartel t rrjetit pa tel e cila mundson q lap-topi t bhet pjes prbrse e rrjetit kompjuterik t shkolls (n rast se shkolla e ka at). Si e pam ktu, nse nj kompjuter sht pjes e rrjetit, ather ai mund t ket qasje n internet, si dhe mundsi q prej tij t ket qasje n prmbajtje t cilat gjenden n kompjuter tjetr (po ashtu pjes t rrjetit t shkolls) i cili gjendet n lokacion tjetr n shkoll. Kabllot e vetme q nevojiten n kt rast jan kabllot e rryms. N kt mnyr, n vend q nxnsit t shkojn n ndonj vend n t cilin gjendet pajisje e stacionuar fikse kompjuterike, vet klasa mobile vjen tek ata. Shfrytzimi i laboratorit t ktill mobil mundson q pajisjet t prdoren n mnyr sa m efikase.
programi ofron koleksion t pasur t fotografive dhe ilustrimeve, ato nuk do t jen t mjaftueshme nse dshironi t bni prezantim n t cilin duhet t futen fotografi autentike. Pr kt
109
Zbatimi
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor
Zbatimi
qllim duhet t keni qasje n internet aty do t gjeni gjithka. Nse dshironi t bni prezantim i cili do t prmbaje fotografi t shkolls suaj ose t nxnsve tuaj, ather patjetr duhet t keni fotoaparat digjital. Pr llojet e tjera t dokumenteve do t'ju nevojiten mikrofon (ose pajise alternative pr incizim dhe/ose riprodhim t zrit) dhe video-kamer. Gjenerata m e re e kompjuterve dhe video-kamerave digjitale mund q at q incizohet menjher ta transferoj n kompjuter n form elektronike pa prdor pajise plotsuese t shtrenjt.
Administrimi i rrjetit t shkolls M rnien e mimeve t kompjuterve, n t ardhmen e afrt mund t pritet rritja e numrit t kompjuterve npr shkollat fillore dhe, kuptohet, krijimi i rrjeteve kompjuterike shkollore gjithnj m t ndrlikuara. Duke pasur parasysh se pr funksionimin e tyre nevojitet mirmbajtje, pr shum arsimtar do t jet sfid e madhe prvetsimi i diturive t avancuara nga sfera e administrats s rrjetit kompjuterik t shkolls. Mbshtetja e konsumatorve Rrjeti kompjuterik i shkolls sht gjja e vetme t cils i nevojitet mirmbajtje dhe kujdes. Edhe m t rndsishm jan njerzit konsumatort e asaj pajisjeje! N baz t gjurmimeve t bra deri tani, ekziston munges e ktyre kuadrove specialist pr mbshtetjen e konsumatorve t aplikacioneve t desktopit (Windows, Office, Internet). N fakt, shikuar nga aspekti statistikor, m s shumti probleme paraqiten pr shkak t gabimeve t njeriut ose t mosnjohjes s puns nga ai. Meqense prdorimi i shrbimeve t kompanive komerciale sht shum i shtrenjt, praktika e zakonshme e shum shkollave sht shkollim i nj pjese t arsimtarve pikrisht pr kt lloj t aktiviteteve.
ka m tej?
Prfundimi i ksaj strvitje nuk dot thot edhe fund i msimit. Ky sht hapi i par dhe (pr shum arsimtar) hapi m i rndsishm. Pastaj gjithka shkon m leht. Kur t tejkalohet frika fillestare nga e panjohura, secili hap vijues do t jet shum m i leht. Ja disa ide se ka do t mund t ishte hapi vijues. Prdorimi i komunikimeve t internetit Hapi tjetr vijues sht prvetsimi i diturive nga sfera e komunikimeve t internetit. Ashtu si u kuptua deri tani, interneti sht nj hapsir e gjer me informata. Q t prdoret potenciali i internetit, duhet prvetsohen njohuri nga sfera e komunikimit elektronik (prdorimi i posts elektronike, video- konferenca, internet-telefonia etj.), mnyra t krkimit (dhe gjetjes) t informatave t muara dhe marrja e tyre.
Grafika e internetit Pasi t gjenden informatat e dshiruara n internet, ato para se t prdoren, paraprakisht duhet t prpunohen dhe t'u prshtaten nevojave. Kjo nnkupton posedim t diturive nga sfera e grafiks kompjuterike dhe multimedias. Kjo nuk do t thot se doher duhet t prdoren programe t shtrenjta t cilat prdoren pr qllime profesionale. Ekzistojn shum programe t cilat jepen falas me sistemin operativ ose me pakot e programeve n Microsoft Office. N internet mund t gjenden nj numr i madh i programeve falas me t cilat mund t prpunohen t gjitha materialet (fotografit, zri, video-klipet) e nevojshme pr prgatitjen e nj or interesante multimediale.
Hyrje Windows Word Excel PowerPoint Zbatimi i teknologjis informatike n realizimin e planit dhe programit msimor
Zbatimi
Prfundim
Prvetsimi i Windows-it, Word-it, Excel-it dhe PowerPoint-it sht fillim i shklqyeshm dhe pr shum arsimtar do t thot mundsi q nga njra an ta lehtsojn at pjes t puns t ciln deri ather sht dashur ta bjn me dor, ndrsa nga ana tjetr do t'ju ndihmoj q ort t'i bjn m interesante dhe t'i motivojn nxnsit t jen m aktiv n msim. Pranimi i teknologjive t reja aspak nuk duhet t pranohet si detyr e rnd plotsuese. Kompjutert jan ktu q ta bjn punn e arsimtarve m t leht, ndrsa msimin m interesant. M n fund, a nuk duam ne t bhemi m t mir n at q e punojm dhe pr at t marrim mirnjohje nga ata me t cilt punojm fmijt? Mirupafshim ardhshme? deri n strvitjen e

Kompjuteri Ne Shkolle

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kompjuteri Ne Shkolle

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Doracak

Kjo faqe me qllim sht ln e zbrazt

Hyrje ka sht kompjuteri?

Windows Pjest prbrse

Rrjetat kompjuterik dhe interneti

Kompjutert dhe interneti n edukim

Pjest prbrse t nj kompjuteri

Softuer - Softueri sistemor - Softueri aplikativ - Softueri edukativ

Rrjetat kompjuterike dhe interneti

Hyrje Windows Pjest prbrse ka sht kompjuteri?

Word Excel Rrjetat kompjuterik dhe interneti

PowerPoint Zbatimi Kompjutert dhe interneti n edukim o

fare sht kompjuteri?

PowerPoint Zbatimi Kompjutert dhe interneti n edukim o

Pjest prbrse t nj kompjuteri

Hardueri: Komponentt qensor

Pajisjet pr vendosjen e t dhnave.

Hardueri: Pajisjet e jashtme

Tastiera fotoaparati digjital mikrofoni video kamera

Rrjetat e kompjuterit dhe interneti

Modemi intern (i brendshm)

Modemi ekstern (i jashtm)

Provajdert e internetit dhe lidhja n internet

Pjest prbrse t nj e-letre

Kompjutert dhe interneti n edukim

Nj shembull i zbatimit t internetit n praktik

Kjo faqe me qllim sht ln e zbrazt

Njohja me siprfaqen e puns

Organizimi i datotekave dhe folderve

Prshtatja e siprfaqes punuese

Njohja me siprfaqen punuese

Organizimi i skedareve dhe dosjeve

Prshtatja e siprfaqes punuese

Hyrje Windows Njohja me siprfaqen e puns

Word Excel Organizimi i datotekave dhe folderve

PowerPoint Zbatimi Prshtatja e siprfaqes punuese

Zhvendosja dhe ndrrimi i madhsis s dritares

Kalimi nga njri program te tjetri me ndihmn e palets s detyrave

Klikim i majt Klikim i majt

Zhvendosja dhe ndrrimi i madhsis s palets s detyrave

Minimize Maximize Restore Close

Minimiz imi i dritare s. Dritarja aktive

Word Excel Organizimi i datotekave dhe folderve

PowerPoint Zbatimi Prshtatja e siprfaqes punuese

Lshoje Kliko dhe trhiqe

Njohja me siprfaqen e puns

Organizimi i datotekave dhe folderve

Prshtatja e siprfaqes punuese

Fshirja e datotekave dhe fashikujve

Klikim i majt Klikim i djatht Klikim i majt Klikim i majt

Kthimi i datoteks s fshir nga Recicle Bin

Klikim i majt i dyfisht

Klikim i majt Klikim i djatht

Zbrazja e Recycle Bin

N dritaren Search Results klikoni n Mspaint me ka do t startoni me programin pr vizatim.

Klikim i djatht Klikim i majt

Hyrje Windows Njohja me siprfaqen e puns

Word Excel Organizimi i datotekave dhe folderve

P Prshtatja e siprfaqes punuese

Puna me dritaren Display Properties

Ndrrimi i prapavijs s siprfaqes punuese

Ndrrimi i ngjyrave n siprfaqen punuese

Windows Rregullimi i tekstit