3

3
LEHEN HEZKUNTZA

~,

m0,, o
-~

A
-y
)

~~9)
a

41
a a
LO

Y
VI

Se

4~

o
4 I ~
a

4~_tJ

iR
4

.
,I. ,P

1.
*1.

PROlE KTUA

JI-GIROAN
1.1 Uda luzea izan da, eta euskal hiriburuak bisitatzeko aukera izan duzu. Baita jai-g roan murgiltzeko aukera ere. Badakigu musika asko entzuteko aukera izan duzula, hainbat motatakoak, eta horietako batzuk hona ekarri ditugu gogora ditzazun. BAIONA
DONOSTIA

.
BILBO GASTEIZ

DON GA AZI L

LE-

1~1

IRUNEA

7
e
,

~-

o
~-1

.
~: ~kfr
).~
,J~

\~~4
~-
-~

jj4~f

~:,

~~~S

~ ___

a e

aa

ti; IJI

Entzun arretaz, eta, zenbakiak jarriz, entzun duzun musika zati bakoitza dagokion tokian kokatu.

-(r
d~( )

~ 4 ~44 a&~,,, ~ TXI L OTZEN1KAST!N

1.

a /

o
II
II

I~j-~j-~j-~
1- tsa- so-a ze-bilen kabitu ez ni.

II II

.~J-~J-~;

II II II
II

u
O

~
O- latu- ak zu- ti

De- na

bi- tsa ta,p-rro-

a,

ez

da-

zer-

ga
II II
II II

tuz,

a- bi-

a da

har- tu-

rik,

1&LrrrrrrH
ti

sal-to

e- gi-

ten zu

ten

hon-

dar

tza

er-

tze

o. t.

4
Itsasoa zebilen kab~tu ezinik. Dena hita (e)ta orroa, ez dakit zergatik. Olatuak zutituz, abiada harturik, salto egiten zuten hondartza ertzetik. Safto egiten zuten hondartza ertzetilc lkastolako hormak hasi da laztantzen. Neska-mutilak, berriz, pixka bat larritzen. Ura palastan, gero, leihotikan sartzen, liburu eta arkatzak uretan dantzatzen. Liburu eta arkatzak uretan dantzatzen. Ixalupa bat kulunkan zetorren leihora. Pozez zoratzen denok go ginen hara. Arraunei eraginda Joan ginen mendira, hutsik aurkitutako baserri hatera. Hutsik aurkitutako baserri hatera.

NERRIAIK NEURRI
Idatzi pentagrama bakoitzari dagok~on neurria. Hiru aukera hauek d[tuzu:
VI

~
i

1.3

h&)J
ti

I~)J
&

FU
*y~~ ~

vr
e
.

hJ~jJJI
ti
flPTW~5~. ~1flI

~r~JI
1~

e
-

n
2)
~C4

1~

Li,

i4~ ~

U
/,,

/1

)\N~

TXIRUL JOTZEN IKASTEN

1.

..2L.IftL)

flC\~fC% 11k Ifl

1

VU

A
. . . .

Hartu txirula eta eraman ahora. Gogoan zango duzu nola jotzen den beheko MI: ezkerreko eskuaz Iau zulo itxi, eta eskuinaz beste bi. Go ko MI notaren hotsa sortzeko egin behar duzun bakarra, txirularen atzeko zuloa irekitzea da.

GOIKO MI

Non kokatzen da goiko MI pentagraman? Goiko MI goiko DO eta REren ondorengoa da pentagraman, eta laugarren tartean du bere Iekua. GO OMI Gogoratu txik[tan ikasitakoa:

Marretan MI, SOL SI, RE, FA. Tarteetan FA, LA, DO, MI

Kanta batekin hasi aurretik, egin itzazu honako ariketa hauek behin eta berriro.

1 Ir~e4~
1

r a~z

~1

i4v~
6
V~ Wt~_..

k
~wfl~1.

r~ar.n1~

~n ~

-nt

fl,urz~ ~J~:1

rL... .~--

TXIRUL JQTZEN KASTEN 1.5 AXURI BELZA

A Lb
1

I~vrrf ~
A- xu- ri bel- tza o na duk, baina
II II II
II

zu- ri

rrr ~
a,

be-

rriz,

ho-

be-

j
a.

&rrf ~
& Dan-tzan ka- si nahi du en ho rrek ni- reai-ne tara begi ra.

Axuri beltza ana duk, baina zuna, berniz, hobea. Dantzan ikasi Rahi duen horrek nire oinetara begira.

jaso eskuak, mugi zangoak, astindu gerria ere. Animo! Baina kontuz ibili, Iagunik zapaldu gabe!

Aupa, mutilak! Aupa, neskatxak! Baztertu barruko Iotsa. Alaitasunez poztu ditzagun gorputza eta bihotza.

1 rn

fXALAPARTAN

y
~-1
-a ~I

1.6

Kolpatu belaungainak bi eskuek~n beheko err[tmogramek ad~erazten duten erritmoan. Oraingoz, soinua baino garrantzitsuagoa da erritmoaren sentiera.

-ji
akcrr&

Fr
a a

Fr
-ji

i
a

EzkErl
ESkt,ik1~ zkrra.

r
i i

ESktAikl&

i i E

-ji
w

EzkErr ESkL4i lb1

Fr

r E

JI E
_j) _j)

i
E
~~j)

I EF

Ezkerr&

~1

\Ip

zkrra

jORTXEAERDIA 1.7
Laugarren mailan ikasi zenuen kortxearen balioaren erdia duen notak kortxeaerdia izena duela. Aldi berean, kortxearen eta kortxeaerdiaren grafia oso antzekoak direla ere ikusi zenuen. Kortxeaerdiak, goialdean, bi marratxo edo PLIKA ditu. Kortxeaerdia bakarka binaka Kortxeak, bakarra:

)
ager da[teke.

edo launaka ere

~ el .1 .1

Beste batzuetan, ordea, puntutxoa duen kortxearekin ikus daiteke: Hurrengo orrialdeko Gau argitan kantuan ikus daiteke kortxeaerdia azken modu horretan. Hemen behean duzun kodeari erreparatuz, hau da, zelula erritmiko bakoitzarekin adierazitako soinua eginez, interpreta itzazu honako erritmograma hauek.

Il1j,~/

Ji

ILE
1

EJ

IEEIEE

-ji

EJ

,,2N

y
KO~EA

J~ ~

J~J~J
4
IYALOAK ~GiN. IELAUNGAINAK KOLPAIU.

BULARRA KOLPAIU.

TXIRULA JOTZEN IKSTEN

18
GA ARGITA
A

I4~~
Gau
II
II

ar-

II II

-~z

-~

r r r r
giIaitita kan-

()
%.-

1
tran- ka tranka-

c)
tran,

tan
~
,

~_

ze-

kan

nen- bi

en

tros

tan.

H~JJJJ
Kanta, ze- ru goitikan,
~

1
C

e
o bat nun- en agur ka.

zar-

lo

Gau argftan tranka~tranJ<~..tran zelajtjbn nenbilen trostan Kanta-kanta zeru goitkan, izar-o bat nuen agurka.

/~/-

E3KALA
Falta cUren hutsuneak beteaz eskalak osatuko dituzu. Eskala horiek horizontalki eta bertikalki irakurri ahal izan go ditugu laukia erabat osatuta dagoenean.
------[-

1.9

rT

___

ldatzi erantzuna Iaukitxoen barnean. Ondoren, erantzun horiek hainbat aldiz kokatu beharko dituzu laukietan hemen alboko koadroa oso-osorik betetzeko.

NOTA BAT:
DO eta Mi noten artean dago: Ml eta SOL noten artean dago:~. SI eta RE noten artean dago: LA etatA noten artean dago:

E) El

BI NOTA:
MI~eta LA noien artean daude: R~ eta SQL noten artean daude:
FA

eta eta eta eta

ji

eta SI noten artean daude:

MI eta S noten artean daude:

L.

MUSIK-TRESNEN FAMILIK

laz musika-tresnen familien azterketa xume bat egin genuen. Musika-tresnak hiru famihatan sailkatu genituen: perk s ozkoak, harizkoak eta hazezkoak. jakin, badakigu, orkestra handietan hirurek izaten dutela tokia. Oraingoan, famflia horien arteko harremanak estutzeko, honako ariketa hau egingo dugu: Adieraz ezazu, entzunaldiaren arabera, musika zati bakoitzean zein famflietako musika-tresnek hartzen duten parte. Hauek dira entzunaldian ager da[tezken konbinazioak:

Perkusioa + haria Perkusioa + haizea Hara + haizea

D
0

1
12

+
4%

.0

do co

.~

+ +

ce

~JJQpj ~D Z

(flD

4
o-.

X
Pi

~-

p~i.

1 a

3>
-4

-3

3>
7,

~1s) 1
D

ci I
Nl rn

5.
pl,

D pl.). pl) pl)

Fil ; o Ib
~

LII
~11

1 cnj

ri~

III II
!
7

Iii
11~
nI

a ~ ~III liii
~D

9) 9)

III

liii

re

e 2.3

PENTAGRAMAK 05AZEN
Osa itzazu honako pentagrama hauek nahi dituzun notak erabfliz, baina neurria kontuan hartuz.

u
1 1 ti

E.. !

r
ir.

I~61~

I3~i)

TXIRULA JOTZEN IKASTEN

2.4
LOVE MEEDER (ELVI5 PRE5LEY)
FASOL

II
II

ij

J J ~

J J ~ J

Hj~JJ ~J
ci

1
JJ~J
4%

I&~~ ~ r
E)

J J J J

~ J J
w

j
.fl

1
.ft Y,,

GOGOAN IZAN . SOSIgNIIUAREN IKURRA BOSGARREN MARRAN KOKATU DUGU RERAZ, ABESI NONETAKO A GDZI1AK SOSIENIIUAK ZANGO DiRA

~5

MUSIKARIEN TXOKOA

2.5

BANBUA
[MATERIALA:

NOLA EGIN?

Luzeran 25-30 cm eta zabaleran 2 cm dituen makila edo baketa. Lodiera eta luzera desberdineko kanabera zatiak. Alanbrea, musika-tresnaren euskarrL Nylonezko baria.

Kanabera zati bako[tzari hara korapilatu. Hori bi modutara egin daiteke: jiran-jiran, kanaberari buelta batzuk emane daratuluarekin edo birabarkiarekin kanabera zulatu eta hara bertatik pasaz Zati horietako bakoitza makilatik (baketatik) zintzilikatu, altura desberdinak emanez.

NOLA SORTU SOINUA?

SS
(

2))
(5
00

Soinua sortzeko, pixka bat astindu besterik ez da egin behar Kanabera zatiek elkar joko dute eta soinu atsegina bezain berezia sortuko da. Bestalde, eskolako nahiz etxeko txokoren batean zintzilika daiteke, haizeak mugi dezan.

1\

Sortu ostinato erritmiko bat zeuk egindako musika-tresnarentzat.

~zzz~
TXI RU LA JOTZEN IKASTEN GABON GAUEMI
.

2.6

Ic~t2)J ~ ~ ~
II

JJJ,_~
an zarrak piz- tu dira, piz- tu di- ra. Kan-ta de

Ga-

bon

gau

e-

&
E)

i
gun

1
a leuja, eta au a.
-

za-

de-

nok

es

@~bog~~n pztudi~a piztci d~ra Kanta dezagun denok aIeluia~eta aIeiui~.

~&L

e. u
a o
.44

rL
cc o
1

a,
CF
0

e?

17
-~

1\

M~.

4
J

LETRA 0PIA

MUSIKA-TRESNEN LETRA-ZOPA
Aurkitu bederatzi musika-tresnen zenak letra-zopa honetan: perkusiozko h~ru tresna, hiru haizezkoak eta beste hiru harizkoak. Aurkitu ahala, idatzi izenak laukiaren aldameneko lerroetan. PERKUSIOZKOAK: ~

HARIZKOAK:

11

HAIZEZKOK:

l
.1
E

TXIRULA JOTZEN IKSTEN AMCDI CA

y

~N
2.8
:~ ~
y

:Ss#q,
4
~ 4 J
1 y

I~V.w~JJ
A mo- di- oa zein den zo roa mun- du guz ti
y

ak
~.

ba~

da~ y,~,

rrrr~~
E)

JJJJ~jj
-

e
rau
a
~i

e
man
y

1
dit.
U
1, y

Nik mai- te- o-

bat

za-

e-

ta
U

bes- te ba
y y

tek
y

e-

,/ ~
e a

Amodioa zein den zoroa mundu guztiak badaki. Nik maiteo bat izaki eta beste batek eraman dit.

0
~

~.7
-.

y y

1,

y y

y y

3.

ci

ERANfZNAI AUI~ERATU 2.9

e e e

r Nola jarH behar d~ra eskuak txirula jotzeko? E Eskuina goian eta ezkerra azpian. E Zotz egin eta kitto. E Ezkerra goian eta eskuina behean. Zein da taupada gehien balio duen zelula erritmikoa? Beltza. Zuna. Binibila. Zenbat zulo txi behar dina txirulaz RE agudoa (goiko RE) jotzeko? E Bost E Bat. E Zazpi Zer adierazi nahi dugu nota bat sostenitua 4 dela esaten dugunean? u Zintzilik dagoela. u Hurrenez hurreneko bi noten tarteko hots berezia dela. u Soinunik ez duen nota dela. Zen egin behar da txirulaz DO grabea jotzeko? Azkazalak moztu. Zulo denak ongi itxi eta haizea goxo-goxo bota. Ezinezkoa da. Zer da beharrezkoa txirula ongi jotzeko? Zenbatu 1 etik 3ra garrantziaren arabera. E Txirula garbi edukitzea. E Pentagrama irakuntzen jakitea. E Zeruan lainonik ez egotea.
y

e e

ERRITMO DIKTAKETA HIRUKO NEURRIN

o
Se~ sekuentz~a erritm~ko entzungo dituzu. Idatz itzazu. Zelula err[tmiko bakoitzak hots bat zango du: ci
=~;IIl;~

=4
I~~

ci.

3N

,) A

I~
3N~

~)
e. -p
eI~

es

1)

TXIRUL JOTZEN IKSTEN

3.2
A

XANXAGQRRIA
1

I4~U~JJ~fl J~
Txo- ri- e- tan po- Ii- te- na txan-txan- go- rria,

J~JXr~ J~
txo- ri- e-tan ar- g
-

e- na txan-txan- go-rri-

~
Kan-ta kan-ta so- ro- an ha-rro-tu- rik le- po- a, ha-ren txi o- go-zo- ak a- lai- tzendu ba-so- a.

~~rr~
&

~
go rri
a,

.~
a.

Tx

e tan po 1

te na txan txan

txo ri e tan ar gi e- na txan txan- go- rri

e
Txorietan pohtena txarrtxangorria, Txorietan argiena txantxangorria. Kanta-kar,ta soroan, harroturik Iepoa, haren txio gozoak alaten du basoa Txorietan politena txantxangorria. Txorietan argiena txantxangorria.

22c~So,

.,r,.~

It

BIRIBILA o

KONPA3AIK 05AZE
BELTZAK

ZURIAK ci

~~cj

/\

.l
).PSP)

.1

.1

3.3

KORTXEAK))))))))

Osatu ondorengo konpas hauek nahi dituzun zelula erritmikoak erabiliz.

SP)
zelula erabfliz.

.P) .P)
zelula erabiliz. II II zelula erabiliz.

Osatu konpasa

zelula erabiliz.

Osatu konpasa

Osatu konpasa

i2N

1)

3N
zelula erabUiz. Osatu konpasa

-JI
zelula erabfliz.

i4N

1)
Osatu konpasa

Osatu konpasa

2~
j)

3N ])
zelula erabiliz. Osatu konpasa zelula erabiliz.

u u

~4N
j)

y
zelula erabiliz.

Osatu konpasa

Osatu konpasa

,2N

1)

i3N

1)

14N ]/

TXIRULA JOTZEN IKSTEN

\ [(
A

3.4
A

3QLFERIQI~Q 1T50A

tJ4
Ar men har tze ra, deitu
-

du-

en

~
gaz te rik zorte etsaiak. U- rru nin

A~
tzen, her alde

HJ~r

tzu

hz

iS n U ~
be

U
I~ H~-HJ~E
ak.
-.

Armen hartzera deitu ninduen gazterik zorte etsaiak. Urrundu nintzen herri alderat ftzuliz usu begiak. Itzuiiz usu begiak.

XALAPARTA
Aukera itzazu soinu desberdina aterako duten bi arkatz, bolaluma edo errotulagailu, eta esku bakoitzean bat hartu. Mahaia kolpatuz, interpreta itzazu ondorengo erritmo-eskema hauek.

-j

ji

}--

~1

EzkErr&

fr
ti
-j

-rl

-j

Ezkrrh~ ESkL.liP)&

ji
-j

J E

:~ -t

J E
-j

-p

-j

-j
ESkt4i

fr
ap

EzIcErr&

(j~

Fr
(
4
~tbtb

ji
I

-j

ji

akErr&f
(r4,

fE
_

fr
r

skL1ih,a~

-fl

J EJ

\
\%

akrr~
(e,-.

rfr

IP,

ERRUMOAREN 5EIQJENZIAI~

3.6

Ondo beha iezaiezu ondorengo sekuentzia hauei eta erantzun galderei.

__

___

__

ii4~.cc:::::~Iiii
O U

1. Zein da biko neurriari dagokiona? 2. Zein da hiruko neurriari dagokiona? 3. Zein da Iauko neurriari dagokiona?

JI

4. Zenbat alditan banatzen da 1. sekuentzia? 5. Zenbat alditan banatzen da 2. sekuentzia? 6. Zenbat alditan banatzen da 3. sekuentzia?

Asmatu, marraztu eta margotu atseginak zaizkizun bi sekuentziaren irudi berriak. 1. 1

21

24

lII u
liii I
III

~ III
~ fi ~II 1..
(Ti

1
t
1

;I11 III
~r

os.

~Ii~ ~Dliii III II ~ b II TI,

P,

III

liii liii
I
~-

Nl ni

a
1

DIii liii

III
?
;;o N c
~0)
.

Ho
liii

U)

~
~-

FI II Iii.
II

liii II~

III PI 1 a I,II III

II

a o

.P~,
00

1111
Ifl~
00

cc

II III ~ II
a a

j
-vr a

Ip.lii

III
.

li i
e

II III ~~I1ii

liii:
..


3 .8

NQAi
Pistak jarraituz, erantzuna aurkitu. e

Li

It

* * * *

Beheko MI ba~no agudoagoa da. LA baino grabeagoa da. Pentagrama barruan dago. Pentagramako tarte batean kokatzen da. ZER NOTA DA?

* *

Nota hau tx~ruIaz jotzeko ask~ dugu esku bat erabiltzea. Txirulaz jotzeko bi zulo tx~ behar ditugu. Pentagramako tarte batean kokatzen da. ZER NOTA DA?

3
* * * *

Pentagrama barruko nota bat da. SI ba~no agudoagoa da. Nota horrek ez du Ietrarik. Pentagramako marra batean kokatzen da. [ZER NOTA DA?

* *

Pentagramatik kanpo kokatzen da. Nota hau txirulaz jotzeko bi eskuak erabili behar dira. Bi eskuetako hatz txikiek ez dute zulorik itxi behar

ZER NOTA DA?

Orain, kokatu pentagraman Iau erantzunak:

28

II

ZINEMETMUSIKA

3~9
Gaur egungo zinemagintzan, zuzendariek eskaini nahi diguten mezua bidaltzeko garaian, irudiek adinako garrantzia hartzen ari da musika. Musikak, sentimenduak adierazteko gaitasuna du. H4 nola: poza, mina, tristura, kezka, beldurra... jakina da musikak zinemagintzarekin duen lotura ez dela ato gizekoa. Filmak mutuak zirenean ere, zinema aretoetan piano-jotzaile bat egoten zen pantailn ageri ziren irudiei musika jartzeko. Konpositore handien lanak ere filmetako soinu-bandetan agertu izan dira. Adibidez, Apocaiypse now filmean Richard Wagner handiaren Walkirien kabalgcta obra hartu zuten Vietnamgo gerrako suntsiketa, bortizkeria eta indarkeria giroa nabarmentzeko.

LP
Lau musika-pasarte entzungo dituzu orain. idat ezazu zein egoera adierazteko erabliko zenukeen pasarte bakoitza.
~.

Super heroiari ongietorria emateko. Marrazki bizidunen film baterako. Lo zegoen herensugea esnatu da eta guri segika dator. Malko bat erori da lore-hosto baten gainera. Hegazkinak matxura izan du eta bidaiariak urduri jarri dira. Gerra bateko irudi gordinak, tiroak, bonbak.

a
n

2. 1

C D E. E

//
1~~~~

29

ENTZUN ARRETZ

4.1
Honako sei sekuentzia err[tm~ko hauek entzungo dituzu. Ondoren, bakoitzari dagokion zenbakia jarri.

V~
4~

~ ~

JJIJi-~IJ-~J-~I ini J Ji 1 1

IVJ J1JJJ1J JiJ

i~JJ~v~
.IvJ

o
e

st

II. II
o o
pi

iii,

e.
Di

II
II II III
di
Di

o
c

o
Di

III

III
III
Iii
1K

III
pi

PI

III III

o o

oDi o
~1

I!I

~iI iii
III

PI III
e

o -f
Nl

Pi

e
Di

Iii III

III

o o oCF

Ii II

III

Di

II

III lu

Ei1~ -:1

o.
-~

Di

oo
Di

~ Di(D

Di

o o
Di Di

o.Q ~ a_. E o o
ci D Di~ oo---. o- ~ a r r* PL)

e-

pi

Di

:4))

pi

aD Di

Di D

ca)

-e

j
e

o-,:

a
~

ARA5IKEfA ETA MIJSIIKA

Bizitzeko ezinbestekoa dugu arnasa hartzea. Bestalde, kantatzeko eta txirula edo haizezko beste edozen musika-tresna jotzeko ere, behar-beharrezkoa dugu arnasa. Hitz egterakoan eta rakurtzerakoan bezala, musikan ere, une jakinetan hartu behar da arnasa, ito ez gaitezen eta esaldi edo hitz luze samar bat arnas faltagatik moztu ez dezagun. Musika-hizkuntzan badago arnasa hartzeko unea adierazten digun ikur bat. Ikur hori kakotx bat da eta pentagramaren gainaldean jartzen da. ~ Ikur horrekin topo egitean, badakigu hori dela unerik egokiena arnasa hartzeko eta birikak haizez betetzeko musikarekin jarraitu ahal izateko. Horrela, arnasa hartzeko beste kur batera edo isilune batera iritsi arte jarraitzeko modua izango dugu. Ea zer moduz moldatzen zaren ikur berezi hau idazten.

ARNASA NOLA HARTU TXIRULA JOTZEN

1. Txirularen muturra beheko ezpainaren gainean jarri. 2. Ahalik eta azkarren, sakonen eta zaratarik gabe airea hartu. 3. Gero, haizea kanporatzean, ondo kontrolatu. Solfeatu eta txirulaz jo ezazu ondorengo melodia hau, arnasketa-ikurra kontuan hartuz.
,

~J

~ J~J J~

TXIRU

JOTZEN IKSTEN

___________________________________________________

lun dago basoa. uka~gau.osoan ar zaigu otsoa. ~ zoruna (zoriona) lo ~

y 2

3EHA5t~A fr~ATA (5

~$M

~ jJ~ Q a.
Loa, lo, haur-txo-a, -lun da- go ba so

J~Jj~ J

~
Kun-ku

a. U-lu-kagauo-so- an a- ri zaigu o-tso- a.

~ J-~J-~J-J

__________ rrun, ku-ttu- na, e-txe- ko zo- runa,

~
lo da- go haur-txo a a- ma- ren al- tzoan.

LA
J

9~r

J~JU~ ~
Hci

MUSIKARIEN TXOKO SISTROA NOLA EGIN?

MaiPua. Freskagarnien txapa mcrdoa. Aterki zaharren hagaxkak. 1 Itzeak. Egurrezko o[iol meheak, dendetan baztertutako kaxak baliatuz. 1. Ereduari jarraituz, iltzez josi hiru ohol Iaburrak ohol luzeenari. 2. Zulatu ohol luzea eta sartu hagaxkak. 3. Iltzearekin eta mailuarekin txapak zulatu, eta behar hainbat sartu hagaxketan. 4. Ohol Iaburrak eta hagaxkak tinkotzeko, eta txapak irten ez da[tezen, iltzez sendo josi ertzetako bi oholak

( NOLA SORTU SOINUA?

Eskutan hartu, eta astindu.

1-fr

Sortu erritmo-eskema bizi bat zure sistroarekin jotzeko.

2~ 1)

II

j
((o
3

34*

Lt,.

e.

TXIRULA JOTZEN IKASTEN

.6 EGIZU LQTXO 3
~0

I&)
A

i
Hau-

L)JJ JJj ~
rra, e- gi- zu lo- bco bat, to ri go- xoki

i& i
ti bat; ai

j.n~InJr fllr
e tak bes- te bat, a- mak bi, a mo-nak ha- ma ~i~

II
II

II II

Haurra, egizu Iotxo bat, tri gpxoki bat; aitak beste~bat, arnak bi, ~mnak~hamabj. e

MUSIKA FOLKLORIKOA ETA MUSIKA MODERNOA

o
1

o
44
~

.0~ c.

4
Gaur egun hain gertutik ezagutzen dtugun rock, hip-hop, rop eta beste hainbat musikaz ari garenean. berriz, musika modemoa delakoari buruz

Kantu herrikoiak eta ohiko dantzak aipatzen ditu

gunean. musika folklorikoaz hitz egiten ari gara.

mintzatzen gara.

Bost musika pasarte entzungo dftuzu. Adierazi, E (folklorikoa) erroa zein den.

M (modernoa) jarriz, entzunaldi bakoitzaren

1
36

TXIRULA JOTZEN 1 AXEN DRAGQIA

STEN

4.8

I~) trrtf
A xendra go bat zen,
-

r~*~ )IJ~Jjrr~r~ ~ I
zi zen, baka-rrik e- go- nez, ha

tsasbar- ne- an bi-

en zen as-per

tzen.

A-

J~J~rs~J ~
xe- nek mu- tu bat be re la- gun e- gin zuen, han- dar-tzan jo- las-ten bi- ak las- ter ha- si ziren.
4

74

n
4
-

~fl,

mutil bat bere agun egin Zuen,

o (O

~-

hondat~f~an jolasten biafr

aster hasj Ziren

AH KRUSA

37

a e

HUZ GURfZAUAp
EZKERRETIK ESKUINER

-J

1. Zer musika-tresna jotzen dute Ian-koaderno honetako 1. fitxako donostiarrek? 2. Zenbat zulo txi behar d[tugu goiko MI txirulaz jotzeko? 3. Zenbat taupada ditugu borobil bat b~ zuri eta Iau kortxea izanz gero? 4. olakoa da ikur hau duen nota? 5. Zein da Love me tender kantua ezagutzera eman zuen artistaren izena? 6. Solfertnoko itsua kantuko 20. konpaseko bi noten izena.

ah
e

1
GOITIK BEHERA

1~
1/

Zein da Ian-koaderno honetan azaldu den Sehaska <cinto melod aren egilea? II Zer hartu b~har duzu ikur hau agertzean? ~ 1. Zenbat taupada ditugu borobil bat zuri bat eta beltz bat izanez gero? IV. Alderantzz, Da Capo egin ondoren, abestia non bukatu behar dugun adierazten duen hitza. V. Zer izen du nota bat gure gustura Iuzatzeko baimena ematen digun ikur honek? (7~ VI. Zer neurr[takoa da b beltz eta bi kortxea dituen konpasa?
-

1.

DR ELOsS
e-
e,

SIAl

Bost musika-eskema entzungo dituzu. Idatzi, Iehenik, bakoitzaren errftmoa, eta, jarraian, melodia. Erritmo-diktaketan ondoko zelula hauek ager daitezke: Melodia-diktaketan, berriz, SOL, LA eta SI notak. Laguntze aldera, melodia-diktaketako lehenengo nota, beti,

1,

Li
izango dela esango dizugu.
~~1

o o o

1. y
2N

~2N

It$

u
1
1
II

2.i) 3. 4.
2

4
i4 u8~
&

4
(

5.,

39

6 -~OfrONPA5A 5.2

1
Idatzi modulu bakoitzari dagokion konpasa.
1~

Gojaldean dagoen zenbakiak, beheko zelula edo figura zenbatetan errep&atuko den adierazten digu. Beraz, argi dago konpas mota honetan sei kortxea edo horien iraupena izango duten zelulak sartu r edo elkartuko direla. Konpas edo neurri bern hau konposatua da: bi denboratan zatitzen da, eta bere oinarrizko zelula beltza punttuarekin da:

6N

k)

2N3N
1. do~ bora.

a.chiibor&

1.!
__
II A

1
II

e. e e e e e.
40

SL
SLL

e e e

4
II

~J~J J ~eee

II II
II

.L

I& &

II II
II II

IcS~czrJ J JI

TXIRUL JOTZEN IKASTEN

MUSO BAT, LAZTAN ~i

A

Musu bat, Iaztan bi, irriba~-Q-e) bat eta malko bi. Kantuan hasj naiz, maftemjflak arindu nahjrjk Nlendik0 borda batean bizi naiz bakean Musu bat man bi; krabejjn bat bi elur-jjjj

5.

4~ji Nr )~i~H ~ ~U ) NrJ ~U~J~r n

Mu- su bat az- tan bi, i-rri-bar bat e-ta mal<o bi. Kan- tuan ha si naiz, rnai-te- mi-nak a-rin- du nahi- r-ik.

4 4

~j
~ ) rHrr~H ~
Men- di-ko bor-da ba- tean bizi naiz bakean.

U) Nr) ~ rr r
Mu- su bat, laz- tan bi; kra-be-Iin bat.bi e- lurIiII
o

~
~ttItJ.IttIJ.J.ItJ.IttIttItJ 1 1 1 1 1

151 LUNEAP ERE ER EG1EN DIRA

...

Orain arte bi motatako sfluneak kusi eta ikasi dituzu:

taupada bat ~i Taupada baten balioa duena: ~i Bi taupadatakd balioa duena: bitaupada

Hona hemen kortxea baten iraupena duen isilunearen ikurra:

7 A

Idatz itzazu hor beheko hirugarren zutabean, ezkerraldeko musika-ikurrari dagokion izena.
1. Lauko neurria 2. DC Sostenitua Kortxea
~

2.

3
4 5 6.

3.
4. 5 6 7. 8.

Bi taupadako isilunea DaCapo Kortxearen iraupena duen isilunea Kortxeaerdia

.3

8.

Kaderoia

42
N:~

TXI RU LA JOTZEN IKASTEN: BI AHQTSETN

Ama, begira zazu Ieihotik piazara, riiUezalakorikan piazan ba ote da? tai,1ai, Iai, plazan ba ote da? .llfi~Iai, iai, plazan ba ote da?

5.5

AMA

EGIRA ZAZO

~
A- ma, be- gi- ra

r
J~J

J~j~ j ~
ra, ni be za la ko

r ~H~j:~
ri kan pla- zan ba o-te da?

za- zu le- ho-tik pla-za-

t)

Y~J~J~

fr
Lai,
-

~H
Iai, lai,

~ 4
pla- zanba o-te
-

r
Lai, lai,

U ~
lai,
-

J
da?

da?

pla- zan ba o- te

OHARRA

ONDO B~WAtU ARTIIURARI KORIYEAR N SILUNEA KAIIAUKAZU BERIAN.

SIIAIDAZTEN ARI GARA

Pentagramaren azpian noten izenak idatzita dituzu. Idatz itzazu notak dagokien tokian.
o

~~~0
GOIKOA RE LA GOIKOA Ml DO FA SOL SI FA SOSTENITUA RE

11+

Osatu ondorengo konpasak; horretarako, ezagutzen d[tuzun hiru sHuneak bakarrik erabil ditzakezu:

I2~

al
-

Ji
-

I~J~

IJ

JIJ

4NJJ

.1

J~) J J~J~J J)JJ

Beheko erritmograman notak eta haien izenak dituzu. ldatz itzazu pentagraman; ondoren, txirulaz jo eta, azkenik, abestu.

3~JJ
501. FA

I~ ~ JIJ
MI MI RESOLFA MI MI DO

iii J1JJJ4
RE MI MI REDORE DO
0/

y
&

44

No-

la

kan- ta

no- a txi-

ru- la,

no- la

kan- ta

xo- o- xu-

ak.

fXALAPAR1AN, 1-LE R~O ERRIAN

Aukera tzazu soinu desberdina aterako duten b~ arkatz, bolaluma edo errotulagailu. eta hartu esku bakoitzean bat. Mahaja kolpatuz, nterpreta tzazu ondorengo erritmo-eskema hauek.

5.7

1
J _t
ukrr&

-ji

r r
-

r
1 E ir e

r
-j

sktiii ib. sktiiii&

-JJ

c1~

-Ji ~1
zkrr&

r
ii-J
-

EF JE 4
-

akrr&

rr

ESktliklb.

46
45

akErr~

TXIRULA JOTZEN IKSTEN

5.8
DIU-DIUMA
A

1
o
1 zar

fi

U
bat diz diz un bat urrun

Wj~J
ari zaigu zeru gol- etan; entzu- ten da di un diunka.

~
txi-

h&
&

~c::~1
Doonl

e Doon!

a
Doon! Doon!

e
Doon!

a
Doon!

-3

Izar bat diz-diz ari zaigu zeru goietan; txilin bat urrun entzuten da dilin-dijjnka. Doon! Doon! Doon! Doon! Doon! Doon!

44

jar ezalozu erritmograma bakoitzari dagokion neurria, eta, ondoren, konpasak bereizten dituzten zat~-Ierroak.

5.9

~JJJLZJtliJtJt1LJ

1NJJJJJJ~JJJ0~~~ J
1)
tt

wJcJJII
L

A
( 1flj

2
f

2,3EDO~? 5 1
jar iezaiozu err[tmograma bakoitzari dagokion neurria, eta, ondoren, konpasak bereizten dituzten zati-Ierroak.

~
I)~ 1)

JJ~~IJJJJ JJ~J-~JJJLJ-;IJ-fl; JJJJJ)

(.

lflhi~1~

48

HARMONIA MUSIKAN

Mus&an, bi hots edo gehiago aldi berean elkartzea edo multzokatzea da harmonia, baina ez nolanahi elkartuta, baizik eta era egokian. Horrela eginez gero, sentiera atsegin bat nabari da: harmonia dastatzen ari gara. Kanona entzuten edo abesten dugunean, adibidez, harmoniaren sentiera hori suspertzen dugu. jarraian bi pentagrama dituzue. Lehenengoan, aldi berean nota bakarra abestu edo jotzeko adierazten da. Bigarrenean, berriz, aldi berean hiru nota abestu edo jotzeko aukera ematen da
EZ DAGO HARMON ARIK HARMONIA DAGO

i4~
1

~ i J

Nota multzoa aldi berean egiteko, kide bakoitzak nota bat abestu edo jo dezake; txirularen kasuan, adibidez. Baina badira hainbat musika-tresna aldi berean nota bat baino gehiago jotzeko aukera eskaintzen digutenak: pianoa, gitarra..

14
i

o.

HARMONIAN AL DAUDE?

6.2

Aurreko orrialdean azaldutakoa ulertu duzun ikusteko, orain sei muska pasarte entzungo d[tuzu. Adieraz ezazu horietako bakoitzean harmoniarik badagoen ala ez,.. edo 1.I
-

idatziz. 6.0

a
Ha r monja

4.1

5.0

Begiratu hiztegian harmona hitzaren esanahia. Harmona musikalaz gain, harmoniaren beste adiera batzuk ere badirela ikusiko duzu, hala nola, koloreen harmona, pertsonen arteko harmona...
sonen artean st 1 ri gabekc Harreman crekatua

Zer izan daiteke koloreen harmona? Hitz egin ezazu taldean. PISTA BAT: Era egokian, oreka ,elkar u
hitzak djra gakoa. edota adj berean bezalako

i~;~ c~

-f

jarraian hainbat multzo d[tuzu, bakoitzean hainbat e ementurekin. Ondo behatu bakoitzari, pen a u, eta adieraz ezazu, zure ustez, multzo bakoitzeko elementuak harmonian dauden ala ez .. edo idatziz.
-

4
a

1
it
~~

r,q.
e~ -~

Jo-

vi

EGIA ALA GEZURRA?

ldatzi letra egia dicten esaldien aurrean, eta letra gezurra dioten esa en aurrean.

6.3

LI LI LI LI LI LI ~J

Txirula perkusiozko musika-tresna da. Biribilak bi taupadatako iraupena du. DO es alan, 5. nota SOL da. Txirulaz jo daitekeen notarik altuena edo agudoena RE goikoa da. FA eta SOL noten tartean FA sostenitua koka ohi da. Biko neurriko konpas batean lO kortxeaerdi sar daitezke. Harmonia sortzeko, gutxienez, bi hots elkartu behar d[tugu aldi berean.

Ezagutzen al dituzu ondorengo elementu hauek? ldatz itzazu eskuinaldean euren izenak.

Oc O
DC

Ql

a a a

TXIRUL JQTZEN IKSTEN

6.

GQAZE, BAI, EfXERA! 1~

r1c4
IrLh~t

Goazen bal, etxera Ondo jan (e)ta lo egite~~ Goazen, bai, etxera Ondo jan eta lo egiter~

sr

~ pa r~.. ~ r
p

Bihar berriz etorriko gera gaurko jolasa jarraftzera

-

Goa Ikastola utzi eta banoa, agur terdi, andereoa.

Goa- zen, bai,

e- txe

ra Qn do jan ta

lo e

gi te

ra.

Fine

I~j~ J
zen, bai, e- txe-

)j;j~
ra Qn- do jan ta

J~ J
lo egi- tera. Bi dute giltzaz ikastc gau on bat garo dez~
ItXi

fi ~b
1 ~

I&r ~)
e) har
4
II

be-

rriz

to rri

koge

ra

IX.
eL

Goazeri goazen ea, goazen azkari zeruan largi eta izar.

e
52

HJ
E)

gaur

ko

jo-

la-

sa ja

rrai tze

ra.

Lagunekjn saltob bideE laster naiz negarrez Iurr

Am~J euri zaparra(da)I( utzi nau blal.

MUSIKRIEN TXOKQ GREZIKO POETEN ZITARA

Musikaren eta kantuaren histoHari so egingo diogu orain. Greziako poetek erabfltzen zuten musika-tresna bat egingo dugu: Z TAR Greziarrek zitara eskutan hartu, eta haren Iokarriak goxoro eta Ieunkiro ukituz, musika zoragarHaz edertzen zituzten bertsoak eta hitzaldi-saioak.

6.5

FMATERIALA:
Zurezko chota. Bi listoh Lixa 1 2 gabila t rafondo). Kola. Mailua.

$ 2cm

/.

j _r~~EE7

4
A,
rara
-.

MUSIKARIEN TXOKO

GREZIAKO POETEN ZITARA (~arropena)

NOLA EGIN?
1 Lixatu ohol eta Iistoi txikien gainazalak 2. Limaz edo aiztoz 6 erreten edo artesi egin listoien albo batean. 3. Kolaz nahiz iltzez bi listoiak erantsi oholaren albo motzenari eta, ondoren, ereduari jarraituz, 12 gabilak (tirafondoak) sartu. Lokarriak Iistoien artesietan zehar pasaz, albo bateko tirafondoetan katigatu eta beste ertzeko tirafondoetan tinkatu.

NOLA SORTU SOINUA?

Zitara eginda dago. Prest gaude musikaldi bat antolatzeko. Sokak ukitu eta igurtziz egin dezakezu soinua.

54

.~

*a~fl#fre,.,~

TXI RU LA JQTZEN IKASTEN .7

ML EL MA
AL~ 1

E
II

rro- ta

Za-ha- rre- Ro

Mi-

el

Ma-

ri

iifrrr n
e- txe- Ro

-i

ja-

rri

zait

an-

ta-

ri,

era

tJJJ
II

&

j j)~
-

iii

u-

rri

tu

na

(4
1

Errota Zabarreco Miel t4ari etxek0 Ieihot~fr jarri zait cantan musifra bernjak 5o~~tu nal-ilrjk

e
L4

55

JARDU Ef A JARDU

6.8

Taupada kopuru bereko h~tzak erabiliz, saiatu esaldiak osatzen.

MESEDEZ ZEZENKETAK

V1
IV

II

i~

JI

la-

ilI saL

ZAUDE
ANE 1 RU EKO ETXEAN

1 1 1 1 1 1 1 1 1
noiz di- ra

KAIXO
ETORRI SAN FERMINGO

~ ini 1nn ini 1in~

Osatu Iaukia. kortxeen balioa du. da. kortxea behar dira. taupadatako iraupena du.

Osatu ondorengo esaldi hauek: 1. Beltzbatek 2. Lau taupadatako iraupena duen zelularen zena 3. Hiruko neurriko konpas bat osatzeko 4. Zuri batek

4 2 1 Z

TXIRULA JOTZEN IKASTEN

_____

RI5TEBI
A

NAIZ

A(BI

~)S

~~ristebjzi~aiz~eta Hko banin~ hobe, badauzkat bihotzean hainbat atsekabe Dama bat maptatzen det, baina haren jabe ~ekIa i~ateko sperantz(ar~ikgabe:

SI

:ce

~4

6.9

I~J~J~J Ji~ ~ Inrr~ J JJJ 1 ~ct

Tris- te bizi naiz eta, hil ko banintz hobe,

I~jj~ ~JJ~J~J ~ J~
ba- dauz- kat b ho tze an hainbat atsekabe.

10 ~rrFtnI~
Da- ma bat
~i) 1,
1j Fi .)
1)

es
bai- na haren jabe

mai-

ta-

tzen det,

%)

5
~
9 3

~jjJ
~ se- ku- la i-

~ t~ ~ JH ~jIj
zateko esperantzik gabe.
t
1

1
9
3

ii~Ii Hi JH ~ J~J iI~

&

e
E.

LETRA_ZOPA
6.10
Idatz~ erantzunak eta, ondoren, aurkitu letra-zopan Lau taupadako iraupena duen zelula erritmikoa: Nota bat tonu erdiz igotzen duen aldakaria: Zenbat zulo txi behar dira txirulaz beheko RE jotzeko? DA CAPO egin ondoren, abestia non amaitu behar dugun adierazten duen hitza: Zenbat kortxea sar daitezke, gehienez ere, Iauko neurriko konpas batean? Nota berdinak elkartzen dituen marratxoaren izena: Zenbat zulo itxiko ditugu txirulaz FA notajotzeko? Marrak eta tarteak kontuan harturik, zenbat nota ezberdin sar daitezke pentagraman? K R A 5 Z O T 1 U E R Z T A N F E T 1 1 1 L A N L B R E 1 RE RO E P K U E R T E T U Z F D A 1 E A E 1 E Z L U Z L B O T 5 E B R E

TU

BE RO

SOS

ALO

MORA 5

RA

HA N

58~

ZOMA 1 NOS

PO

ME

LEHEN HEZKUNTZA

HIRUGARREN ZIKLOA

BOSGARREN MAILA

IKASLEAREN LIBIJRUA 5-1/5-2 (6 (3+3) unitate didaktiko) IRAKURGAIAK 5-1/5-2 EUSKARA 5 EUSKARA 5 MUSIKA 5 9. LAN-KOADERNQA 10. LAN-KOADERNQA

5. LAN-KOADERNOA

4 a 3
-e

MATEMATIKA 5 MATEMATIKA 5 MATEMATIKA 5

-

9. LAN-KOADERNOA 10. LAN-KQADEPNOA

CD RQM
SON 84-9783-364 3

DVDaS MUSIKA ABESTIAK CDa