1

Hz. Ali Efendimizden Veczeler Prof. Dr. M. Esad Coan

indekiler

nsz Buyurun, Allah Yolunda Beraber Olalm! Hazret-i Ali Allah'a Kul Olmak erefi Herkese yilik Yapmak lm Unutmamak Fazletli Bir nsan Olmak

nsz
lkemiz, tarih ve jeopolitik konumundan dolay devaml kartrlmak istenmekte, olaylar i ve d er odaklar tarafndan meselesi sk provakasyonlar sk gndeme dzenlenmektedir. Bir ksm faili mehul cinyetler ve provakatif kitle bahane edilerek, Alev-Snn getirilmektedir. Basn ve yayn organlarnda, televizyonlarda, radyolarda, akoturum programlarnda ileri- geri eitli eyler sylenmekte; her iki taraf birbiri hakknda nyarglarla, varsaymlarla hareket etmektedir. Bu arada, Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in sevgili damad, halifesi Hazret-i Ali Efendimiz'in ismi ok zikredilmektedir. Snn kesimde, Hazret-i Ali Efendimiz ba tac edilmekte, hayat, menkbeleri halk arasnda okunmakta, ismi ocuklara konulmaktadr. Kendilerine Alev ismini alm mslman gruplar ise, Hazret-i Ali Efendimiz'i ok sevmekte ve onu kendilerine rehber edindiklerini iddia etmektedirler. O bakmdan, toplumu bilgilendirmek, eitli mslman gruplar arasnda diyalou salamak, hak ve hakikati ortaya karp herkesi ona davet etmek amacyla, Prof. Dr. Mahmud Es'ad COAN Hocamz tarafndan Hazret-i Ali Efendimiz'le ilgili dersler balatlmtr. Bu derslerde Hazret-i Ali Efendimiz'in szleri okunup, izah edilmektedir. lki Avustralya'da yaplan bu derslerin yazya geirilmesiyle hazrladmz bu almada, Hazret-i Ali Efendimiz'in tavsiyelerinden bir demet, okuyucuya sunulmutur. Hocamz'n daha nceden yaynlanan, Hac Bekt- Vel Hazretleri'nin

Maklt adl eserini ortaya koyan almas, kamuoyunda gzel tesirler

uyandrmt. Burada arz ettiimiz konumalarnn da her kesim iin faydal olacan mit ediyoruz. Bata Mehmed Ali Torlak Bey olmak zere, Avustralya'daki konumalar zp bize gnderen kardelerimize de teekkr ediyoruz. Dr. Metin ERKAYA Sincan, ubat 1995

Buyurun, Allah Yolunda Beraber Olalm!

Kaderin sevkiyle buralara [Avustralyaya] kadar gelmi ve burada alan deerli kardelerim! Hepinize en iyi dileklerimi sunarm. Derneinize beni ardnz iin, davetiniz iin teekkr ederim. nce tanma olacak dediler. Onun iin kendimden - sizi ilgilendiren baz ynleri dolaysyla- bahsetmeyi dnyorum. Bendeniz anakkaleliyim. Belki aranzda hemehrilerim vardr. anakkale'de uzun zamanlar yaayan kkl bir ailedeniz. Dedelerimiz, bugnk zbekistan'da bulunan Buhara'dan, yanlarnda Arap halayklarla, hizmetilerle, klelerle beraber g etmi, gelmiler. Elhamdlillh Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in soyundan geliyoruz. Dolaysyla Hazret-i Ali Efendimiz'in ve Cfer-i Sdk Efendimiz'in ailesine bal bir torun olmu oluyorum. Yni, onlar benim dedelerim; ben de onlarn, uzun yllar sonra dnyaya gelmi bir torunu durumundaym. O bakmdan "Alev" ismi beni ilgilendiriyor. Ayrca tasavvuf bir topluluk iindeyiz. Sadece benim tercihim deil, ben domadan ncelerden dedelerimin de bal olduu bir Nak tarikatmz var... Bu tarikatn silsilesi, Hac Bekt- Vel Efendimizin yetitii bir silsiledir. Hac Bekt- Vel Efendimiz oradan yetimitir. O bakmdan da bir ilgimiz var... Her tarikatn bir silsilesi vardr. Yni an'ane olarak geriye doru; o kimden alm, o kimden alm bu ne'eyi, bu zevki, bu hlet-i rhiyeyi, bu ahlk; bu kaydedilmi. Nak tarikatnn da bir silsilesi vardr. Bizim an'anemizde btn silsilelerimizin balant noktas mam Cfer-i Sdk Efendimiz'dir.

Tasavvuf bakmndan da, rk ve soy bakmndan da Cfer-i Sdk Efendimiz'e balyz elhamdlillh... Allah'n ltfu... Kimseyi rk ykseltmez, kimseyi de alaltmaz. nk Allah yle yaratmtr. nsann kendisinin semesiyle olan bir ey deildir. nsan diyelim ki; ngiliz olabilir, Alman olabilir, Amerikal olabilir... Ben bunlar ok tabii gryorum. ok sevdiim Krt kardelerim vardr... Mslman olmu Yunanl kardelerim var; ok seviyorum. Yunanly bu kadar sevebilir miyim? Hani stikll Harbi olmu, aramzda mcadeleler olmu... Ama mslman olmu, namaza balam, sakal brakm; Allah kalbimizi biliyor, seviyorum. Melbourn'da gittiim zaman greceim kardelerim var... Hayatn incelediim ve Mavera dergisinde rportajn okuduum bir Amerikal profesr var; onu ok seviyorum. Trk deil Amerikal, ama ok seviyorum. Yine Yunanl Cat Stevens vard; mslman oldu, Yusuf slm adn ald. Ben kardeiniz bir ameliyat geirmitim; stanbul'da hastanedeyken beni ziyarete geldi. O beni seviyor, ben onu seviyorum. Almanya'da bir araba alacaktk. Gittik ite, bir satcdan araba alacaz. Ne diyeyim... "Merhaba! Hepimiz Hazret-i Adem'den kardeiz!" dedim. "Evet!" dedi, houna gitti. Hepimiz Adem Babamz'n evlatlaryz. O halde ayn cins insanlar olarak birbirimizi sevmemiz gerekiyor. eyh Sd vardr, ranllarn ok byk airidir. byk airleri olduunu sylerler; onlardan biridir. ran Edebiyat batan aa iirdir. ok gzel bir edebiyattr, ho bir edebiyattr. Bize de ok etki etmitir. O eyh Sd diyor ki:

Ben dem a'zyi yekdgerend.

"Hazret-i Adem'in evltlar birbirlerinin uzvudur, parasdr." Bir vcut gibidir, hepsi birbirlerinin parasdr. nk yaratlta ayn cevherdendir.
7

u masa demirden yaplyor, u tencere bakrdan yaplyor... Biz insanlar da ayn cevherden yaplmz. Binenaleyh, birbirimizle yakn olmamz doal... Fakat "Ben demiz, ama birbirimizi yemekte kurtlardan daha ileriyiz!" diyor iirin br tarafnda... Bizim kymzden birisi, askerlik yaparken Mamak'ta nbet tutuyormu k gn... O zaman Mamak Muhabere Okulu'nun bulunduu yerler pek byle meskn deilmi. Kurtlar inmi. Can havliyle tfeine sarlm, srye bir kurun atm. Kurtlardan bir tanesine isabet etmi, devrilmi kurt... Kurtlarn hepsi stne ullanvermiler. imdi dnyorum ki: "Beraberce insanolunu yemee gidiyordunuz, kardetiniz; imdi ne oldu?" Birisi yaralannca, kan yere dklnce, hepsi stne ullanp paralayvermiler. "Onlar birbirlerini yemekle megulken, ben de o arada kulbeye katm, kurtuldum." diyor bizim akraba anlatrken... nsan doal olarak sosyal bir varlk olduundan, birbirini sevmek iin yaratlm. Birbirini seviyor, grup tekil ediyor. Evld annesini seviyor, alyor annesini gremedii zaman... Anne baba, evldn seviyor. Ondan daha uzak sevgiler olarak yaknlarn seviyor, akrabasn seviyor, kabilesini seviyor... Yni, bir sevgi ba var insanlar arasnda ve insan bu sevgiye muhta... u mehur YK bakan hsan Doramac'nn Annenin El Kitab diye kitabn, biz ilk evlendiimiz zaman hanmla beraber birka defa okumutuk. nk o anne oluyor, ben baba olacam; "Dur bakalm u kitab okuyalm, ocuklarmz nasl yetitireceksek bilelim!" filn diye dnp okumutuk. Orda diyor ki: Byk bir Amerikan hastanesinde, doum evinde, ayn gnde doan yirmi tane ocuu ayrmlar; on tanesini bir tarafa, on tanesini dier tarafa
8

koymular. Bu yirmi ocuun hepsine eit gda veriyorlar; iki yz gram mama, u kadar st, bu kadar A vitamini, bu kadar D vitamini... Doktorlar varsa iinizde, onlar bilirler. Birinci gruptakilere mamay verirken yanan seviyorlar, pyorlar, "Seni yaramaz seni!" diyorlar. Kucaklarna alp seviyorlar, altn alrken akalayorlar... vs. Dier gruptakilere makina gibi muamele ediyorlar. Mamasn veriyorlar, altn alyorlar. Sert bir muamele de yapmyorlar, ama sevgi gstermiyorlar. Birka ay iinde, ayn gdalar aldklar halde, sevgi ile beslenen ocuklar, sevgisiz baklan ocuklardan daha ok gelimiler. Demek ki sevginin byk gcn bylece ispat etmiler. Sevgiye hepimiz muhtacz. Teselli edecek bir arkadaa, koca adamken bile muhtacz. Bamza bir hal gelse, isteriz ki; bir arkadamz gelsin, omuzumuza elini koysun, "Y zlme, bu da geer! Korkma, kuvvetli ol!" filn desin, moralimizi dzeltsin. Buna bile muhtacz. Bazan koca adamken bile alarz, o zaman bile ihtiyacmz var... Tabii genel yapmz buyken, galiba biraz da dmanlk hissi var insanlarn iinde... O da nereden geliyor, hangi damardan geliyor, bilmiyorum. Dmanlklar da eksik olmuyor. nsanlarn arasnda eitli ekillerde dmanlklar oluyor. imdi biz radyoevinden geliyoruz. Taptaze, buram buram bir olay... Benim yanmda Cevdet kardeim var, ba takkeli... Biz darda oturuyoruz. Baka bir sebepten gitmedik, arldmz iin gittik oraya... Konuma yapacaz. Radyoevi, ben bir misafir profesrm diye beni ard. Ben de bir konuma yapacam. Ak olan kapdan bir ngiliz geldi, yle bir bakt. Tabii biz ngiliz deiliz; tipimizden belli, sakalmzdan belli, takkemizden belli... "Gmmm!" diye kapy bir kapatt.

imdi kapy ap bununla kavga m edeyim? Allah slah etsin mi diyeyim? Yoksa cahildir; Allah Tel Hazretleri Kuran- Kerim'de:

(Ve a'rd anil chiln.) 1

"Cahillere uyma, geiver yanndan!" buyurmu diye aldrmayaym m? Aldrmayaym, ama bir "sfr" verdim. Bu mu ngiliz centilmenlii? imdi ben, drt tane be tane dergisi olan, drt tane be tane ehirde radyo yayn olan bir kimseyim... Yazarm, profesrm... Sosyal bir mevkiim var Trkiye'de... Yni ben bir aybn yazsam Avustralya'nn, epeyce zararn eker Avustralya... Ama tabii, bunu Avustralya yapmyor; bilgisi grgs eksik, Avustralyal bir vatanda yapyor. Benim kim olduumu bilmeden, kyafetimdeki farkllktan dolay, bana "Gmmm!" diye kapy kapatyor. Hlbuki ben oraya gelmi bir misafirim. Demek ki, insanlarn iinde birtakm eyleri oluyor. Tabii ben ahsen rahatsz oluyorum, karncay bile ezmek istemiyorum ahsen... Mesel bir ocuk karncay ezse, zlyorum. Geenlerde grdm bir yerde... ocuk gidiyor, glerek ayayla basyor, yerdeki bcekleri ldryor. Annesi de ses kartmyor. Olmaz! Bu bir eitim eksiklii, yanl bir ey... Bu ocuk bu yata karncay ldrrse; byd zaman anarist olur, insan ldrr, insan ldrmekten zevk alr. Filmlerde gryoruz: Su deposunun stne kyor. Mermileri yanna koyuyor. Otobandan geen arabalar deviriyor. Hepsi uup yandka, glyor... Sadist yle olur. Kkten eitiminin yaplmas lzm! Benim Ankara'da bir elektronik mhendisi dostum vard, ayn mahallede oturuyorduk. Amerika'da bir mddet kaldlar. Elektronik mhendislii zerine drt sene de iletme tahsili yapt. Sper bir zek... ocuklar da sper... lkokula giden ocuunu snfnn president'i yapmlar. Biz
10

mmessil diyoruz, ama bizde mmessil en alkan deildir. Mmessili gl kuvvetliden seeriz biz... Onlarda herhalde en alkan seiyorlar. Bunlar alp, haftada bir kiliseye gtryorlarm. Bizim mhendis kardeimiz de dindar... ok okuyan, Kur'an' bilen, ncil'i okumu bir insan... Belki ilhiyatlarn oundan daha fazla din konular okuyan, dinini yaayan bir insan... Oru tutar, geceleyin kalkar, ibadet eder... "- Gitme!" demi ocuuna... "Hemen bir iki gn iinde beni okuldan ardlar." diyor. "- Beyefendi, ocuunuzu niye gndermiyorsunuz kiliseye?" demiler. Demi: "- Gndermem, nk ben mslmanm!" "- Ooo... zr dileriz, biz bunu dnemedik. Biz sandk ki, sen dine karsn... Tabii imdi, bizim grevimizi iyi yapmadmz anlalyor. Bizim grevimiz, senin ocuuna bir cami bulmak, oraya gtrmek... Tabii, senin kiliseye gndermemen normal... Biz seni dine kar sandmz iin, seninle konumak iin ardk. nk biz bu ada, ilkokulda (primary school) ocua bilgi vermeyi dnmyoruz, sevgi vermeyi dnyoruz. ocuk hayvan sevsin, sincab sevsin, kediyi sevsin, kpei sevsin... Kardeini sevsin, arkadan sevsin, ona bir eyler versin... Yni, sevgi eitimi yapmaya alyoruz. nk kk yata bu eitimi almad m bir ocuk veya alamad m, - mesel annesi babas olmuyor, ksz kalyor, bakmsz kalyor- o zaman toplumda problemli bir insan oluyor. Biz bunun iin seni ardk. Tabii, imdi grevimizi anladk: Senin ocuuna bir cami bulacaz, bir imamn yanna gtreceiz ayn saatte..." demiler. imdi tarihte olmu bir hadise var, tarihten gelen bir gruplama var: Alevler, Snnler... Siz Alev Dernei'ni kurmusunuz, ben de Snn
11

gelenekten gelen bir insanm. Yni, iki ayr gruptanz. Fakat ben ilhiyat fakltesi profesrym, bu ayrmn ok doru olmadn biliyorum. Edebiyat fakltesinde Arapa rendik, Farsa rendik. ran'a gittim. Humeyn merhum, vefat etmemiti. Humeyn ile grtk, Rafsancn ile grtk, Hamaney ile grtk. Dileri bakanlaryla, meclis bakanlaryla cuma namazna gittik. Orada Mevlid Kandilini, mevlid haftas olarak yapyorlar ve "kardelik haftas" diyorlar. Ben Trkiye'den gelirken, Mildura'da bir Alev derneine geleceimi bilmiyordum. Ama Trkiye'den gelirken antama, okuyacam kitaplarn arasna bir kitap almtm: (Elf kelimetin liemril- m'minne ve seyyidil-

bleyi vel- mtekellimn, el imm Ali ibn-i Eb Tlib aleyhis- selm)

"Emrl m'minn ve edebiyatlarn, gzel konuanlarn efendisi mam Ali ibn-i Eb Tlib Aleyhisselm'n bin gzel sz, veczesi" Ben bunu seyahatte okumak iin yanma aldm. Size irin grnmek filn gibi bir eyden deil... Trkiye'de benim kurdurduum birok kadn dernekleri var... Ben kadnlarn eitimine nem veriyorum. Kadnlarn eitiminde de, - zellikle din eitiminde- erkeklere gre dengesizlik olduu kanaatindeyim. Erkeklerin dini renme ans daha yksek, kadnlarn bu ans daha az... nk kadn bir taraftan evinde ev hanm ve ocuklarnn annesi... Evdeki birok ileri yapmak zorunda... Yemek piirecek, ocuklara bakacak, evi idare edecek... vs. Bizim Trkiye'nin kltr, rf, deti byle... Hanmlar renim yapamyor. O bakmdan, ben hanm dernekleri kurdurdum. Trkiye'de ellinin stnde hanm derneimiz var... Hanmlar kendi meselelerini kendileri konusunlar, kendi aralarnda eitimlerini yapsnlar istiyoruz. nk ben hanmlarn yanna ulaamyorum, evlerine gidemiyorum.
12

zten

gelemiyor

toplantlara... Gelmek istese bile ocuklarn kime brakacak? tane afacan ocuk buraya gelse, altn stne getirir. Ne bu videoyu ektirtir, ne bu konumay yaptrtr... Onun iin gelemiyor. imdi bizim kurdurduumuz kadn derneklerinden, Ankara'da Hanmlarn Sesi Dernei'miz var... Onun adna Ankara'da aktivite olarak, koca salonlar tuttuk, "Kardelik Gnleri" tertip ettik. "Alev, Snn, Cfer, Bekr kardetir. Bunlarn arasndaki farklar, insanlarn birbirleriyle dman olmasna yol aacak tarzda deildir!" dedik. Msrl bir air var; "Fikir ayrl sevgiyi bozmamal!" diyor. nk herkes ayn ekilde dnemez. Herkesi ayn uvala koymamal! Bir ailede be kardein bile farkl fikirleri olabilir. nsan ok sevdii annesiyle, babasyla bile fikir bakmndan bir konuda farkl dnebilir: - Sevgili babacm, ben bu tarzda dnyorum. Msaade et, byle yapaym! - Evldm, hayr yle yapma; o yanl! - Ne olur baba, byle yapaym! Byle ihtilflar olabilir. Fikir ihtilf kavgaya gitmemeli! Eer madd menfaat ihtilf varsa, onun da bir zm bulunmal; o da kavgasz halledilmeli! lle baka trl yaplmamal! Tabii biz, bu yaklatrma almalarn yapan ve aralarnda yle korkulacak ok byk uurumlar olmadn anlatmaya alan bir ekibiz. Bunu yalnz burada yapan bir kimse deiliz. Burada byle bir dernein davetini kabul etmemiz de bu sebepten... Yni, ayrm tanmadmz iin, karde olduumuzu dndmz iin... Trkiye'deki faaliyetimiz de bu... Yalnz tabii, u noktay da belirtmek istiyorum, yle dnyorum ben: Allah'n varlna ve birliine inanyoruz; bu konuda ihtilf yok aramzda...
13

Yni, Allah Tel Hazretleri vardr, birdir; eriki, nazri yoktur. Her yerde hzr ve nzrdr. nanyoruz Allah'n varlna... Bilim de, bilim adamlar da byle sylyor. Alalm Einstein', alalm mehur filozof Descartesi, alalm Pascal'... Pascal baya dindar bir adam, kiliseye balanm bir insan... Felsefe tarihindeki nemli ahsiyetleri alalm; Allah'n varlna, birliine iman ediyorlar. Tamam, ben btn kalbimle iman ediyorum. Hayatmdaki btn faaliyetlerin ana amac; Allah Tel Hazretleri'nin sevdii bir kul olmak, rzasn kazanmak... Amacm bu! imdi, Allah Tel Hazretleri'nin rzasn kazanlmasnn pratik yolu nedir? Herkes, "Ben Allah' seviyorum, ben Allah'a inanyorum!" diyor. nanyorsun, ama bunun pratik sonucu ne olacak? nannca ne olacak, sevince ne olacak? Seven sevdiinin emrini tutar. Gel dedii yere gelir, git dedii yere gider. Sevdiine kar bir itaat ve uyum iinde olur. Bizim Hocamz vard (rahmetullhi aleyh), cennetmekn... O biraz halk konumasyla konumay da severdi. Derdi ki: "Arkadalk pekeyi demekle kimdir!" Yni biz "iyi" diyoruz ehir telaffuzunda; onlar "eyi" diyorlar. Anadolu'da birok yerde de "eyi" telaffuz edilir. Konyallar da "Gonya" derler, "guzu" derler. Bu telaffuz farklar fkralarda sevdiimiz eyler... "Arkadalk pekeyi demekle kimdir!" Yni, "Tamam, pekl, olur, pekiyi..." demekle kimdir. Madem arkadasn, arkadana muhalefet etmeyeceksin. Hatta Hocamz derdi ki, -birka szn nakledeyim; Allah cmle gemilerimize rahmet eylesin- "Bir arkada bir arkadaa, 'Kalk gidelim!' dese, arkada da 'Nereye gidiyoruz?' dese, arkadala uymaz!" derdi. Pazarlk m yapacaksn arkadanla? Pazarlk yapacaksn; beenirsen gideceksin, beenmezsen gitmeyeceksin... O zaman sen arkadana uymuyorsun ki, sen kendi keyfini yapyorsun. nk beendin gittin;
14

beenmeseydin, gitmeyecektin... Beenmesen bile gideceksin, arkadan hatr iin... Bizim arkadalk anlaymz byle... imdi ben bir arkadamn evinde kalyorum. Param var cebimde, Avustralya dolarm da var... Burada ok gzel bir yerde, gzel bir odada kalabilirim, daha da rahat edebilirim. stediim lokantada yemek yerim... Ama benim Hocam derdi ki: "Bir yerde birisinin arkada varsa; otele giderse, lokantaya giderse, arkadala smaz!" derdi. Arkadana gidecek, muhabbet olacak! Byk eyh idi Hocamz... Bykl nerden leceiz? Mezuray alp boyunu mu leceiz? Boyuyla deil bykl; o yaratltr. nsann boyu kk de olabilir. Fuad Kprl'nn evine gitmitik. ardm Fuat Kprl'y grnce... Ufack tefecik bir adam... Boy nemli deil... Ama Hocamz'n kerametleri zhirdi. Kermet sahibiydi, olaanst halleri olan bir kimseydi. Biz onun tavsiyelerine gre hareket etmeyi uygun gryoruz. Muhterem kardelerim! Kuran- Kerim Allah'n kelm ve bozulmadan gnmze kadar gelmitir. spat edebilirim. Nasl ispat edebilirim? Ceddimiz Hazret-i Ali'nin (radyallhu anh ve kerramallhu vecheh) imzasn tayan, eliyle yazd Kuran- Kerim var mzede... (Topkap Saray Mzesi'nde...) Ben niversite hocasym, benim bildiim bir ey bu... Kuran- Kerim'e inanyoruz. Allah Tel Hazretleri Kuran- Kerim'inde buyuruyor ki: "Ben her eyi affederim, ama beni tanmayan affetmem!" 2 Ateist, veya mrik diyoruz. Gidiyor bir heykele tapyor, baka bir eye tapyor; "Bunu affetmem!" diyor. imdi bizim Vahab kardeimizle ok tatl seyahatimiz oldu. Singapur'dan buraya onunla geldik. Tatl bir yolculuk oldu, hi zahmet ekmedim.
15

Taksiye bindik, havaalanna gideceiz, akr akr yamur yayor... Amerikan filmlerindeki gibi heyecanl bir ey... Trafik skk, yetiemeyeceiz belki... ofr inli... Vahab ok tatl konuuyor, ngilizcesi de gzel... Dedi ki: "- Nerelisin?" "- inliyim!" "- nancnz Budist deil mi?" "- Budistim! Siz nesiniz?" dedi. "- Biz elhamdlillh mslmanz!" dedik. Sonra dedi ki: "- Bak aziz kardeim! Siz ok gzel heykel yapyorsunuz, Buda'nn heykelini yapyorsunuz. Altndan yapyorsunuz, belki kymetli talarla sslyorsunuz; ama siz yapyorsunuz! Daha nce bir metal idi, kymetli maden idi; siz yaptnz elinizle... Sonra karsna geiyorsunuz, 'unu ver, bunu ver!" diye istiyorsunuz. Byle ey olur mu?" dedi. Neden sylyor bunu? Maksadmz ya ekmek deil, Allah'n rzasna uygun konumak... inli de olsa, hak bildiimiz eyi syleyeceiz: - Sen yapmadn bunu? Kendi elinle yapmadn m, eklini kendin vermedin mi? Altnda imzan yok mu? - Var... - E, ne diye geip karsndan bir ey istiyorsun? Akla manta sar m bu? Japonlar gnee tapyorlar. mparatorlar gnein oluymu. Yakar o zaman olunu... Cayr cayr yakar. yle ey olur mu? Biz biliyoruz ki, gkyznde milyonlarca gne var... Gne gibi milyonlarca gk cismi var... Gnein olu olmadn biliyoruz.
16

Hintliler buzaya, inee tapyorlar. Nedense bu da ok yaygn... Eski Msrllar da tapmlar. Yni, nesi varsa bu zavall hayvancazn? Biz kebap yapyoruz, kyma yapyoruz, dner yapyoruz... Derisinden pabu yapyoruz, mont yapyoruz, giyiyoruz. Onlar tapnyorlar. - Peki, deve daha boylu poslu; niye ona tapmyorsun? Zrafann boynu daha uzun, niye ona tapmyorsun da, ille gelip bu kze tapyorsun? - te ziraat, bereket... vs. - Traktre tap o zaman... Kilometrelerce yer kazyor, altn stne getiriyor... Yni, akl-mantk d... Biz herkesin fikrine sayglyz, ama bilim dla saygl deiliz... Allah'n sevmedii bir eye saygl deiliz. Sorumluluk hissediyoruz. O zaman sylemek zorunda kalyoruz. azmz balasalar, elimizi balasalar yine syleriz. Seni ldreceiz deseler, yine syleriz. Neden? Allah yle deil! Allah onun o yapt heykel deil! ok net olarak biliyoruz. imdi biz onlar syledik. Budist dedi ki: "- Haklsn, ama ite byle tre olmu, det olmu. Atadan, dededen byle grmz..." "- Olmaz! Ne atan kurtarr, ne seni kurtarr bu yanl inan! Sonra kinatn sahibi olan, byk kudret sahibi olan byk yce varlk rz gelmez bu ie... Kahreder, ceza verir, azap verir... Dnyada yapmasa, ahirette verir!" dedik. Baz eylerin sylenmesi lzm! imdi, Alevilik bir kltr; tamam... Bende Alevilikle ilgili ok kitaplar var; gzel... Ben de Hazret-i Ali Efendimiz'in soyundanm elhamdlillh, ok kr, iftihar ediyorum; gzel... Soyla iftihar edilmez, ama yine de insann biraz houna gidiyor byle bir ey olmas... Ama ortada bir ahiret var, br
17

lem var... Bu dnya hayat seksen sene, yz sene, yz on sene... Sonra, ahiret var; ahirete gideceiz hepimiz... ldkten sonra br hayata inanmyor muyuz, ahirete inanmyor muyuz? nanyoruz. (Ament billhi

ve bil-yevmil-hir) Ahiret olacak, cennet var, cehennem var... O

sevdiklerimize, byklerimize kavuacaz. Binenaleyh, orada bir hesap var... Mslman baka kltrlerdeki insanlardan ayran en nemli inan, "L ilhe illlallh" inancdr. Yni Allah'n birliini, yce bir varlk olduunu, btn kinat yaratan ve yneten varlk olduunu, dualar kabul eden varlk olduunu kabul etmektir. Bunu niye sylyorum? Dua ediyorum, duam kabul oluyor. Oradan anlyorum, varln ok net olarak hissediyorum. En byk inan bu... kinci nemli inan: Ahiret inanc... Ahiret inanc olmasa, beni kimse tutamaz. Ben kaplandan daha yrtc olurum. Maddi menfaat salamak iin mafyalar kurarm. imdi benim yz binlerce, milyonlarca kardeim var... Ben sylemiyorum, dergiler sylyor, Hrriyet gazetesi sylyor, Tempo sylyor, Nokta sylyor.- Yni ben bir mafya kurarm, yerinden zorla oynatrm her taraf... Yapmyorum, yapmam! Neden? Ahirete inanyorum, ahirette hesaba inanyorum, szmn sorumluluunu tayorum, Allah'tan korkuyorum; onun iin... Ondan yapmyorum; yoksa, ok frsatlar geer insann eline... Herkesin eline ok frsat geer, geiyor, geebilir. En nemli nokta, iman meselesidir, ahiretteki sorumluluk meselesidir. Biz sularn ahslii prensibine inanyoruz. - Ne demektir bu? - Suu kim ilemise, sulu odur. Babas sulu deildir, olu sulu deildir. Suu ileyenin yerine bir bakas ceza ekmemelidir. Su ahsdir, o kiinin kendisine baldr, onun elinden kmtr.
18

- Olur mu byle prensip? - Olur! Btn dnya hukuk sistemleri bunun zerine oturmutur. Bizim Gneydou Anadolu hari... - Niye? - Gneydou Anadolu'da kabileden birisi, airetten birisi tekisini ldrr. O da bu airetten berikisini ldrr. Byle ey olmaz! Hazret-i Ali Efendimiz'in dn bizim camide szn okuduk. Hkmnde adletli olmasn istiyor bir insann... dil olmak lzm! Bu msum, kardeinin yaptna rz deil... Hazret-i demin iki tane olu vard: Hbil ve Kbil... Hbil Kbil'i seviyor, bir ey yok aralarnda... Ama Kbil, Hbili kskanyor; kendisine bir ey yapmad halde onu ldryor. Sularn ahslii prensibine aykr olan her ey yanltr. Bir insann iledii suu tekisi ekmez. Her koyun kendi bacandan aslr. Herkes kendi iledii suun cezasn eker. Bir bakasn sulunun yerine yakalayp idam etmemeliyiz. Adl hata yapmamaya almalyz. Tarihte madur edilen benim dedelerim! Hazret-i Hseyin Efendimiz'i ailesiyle, torunlaryla Kerbel'da ehid etmiler. Halife olmasn diye siyas otorite madur etmi, Kerbel'da byk bir katliam olmu. Madur edilen benim sllem! Ben de o slleden olduuma gre, madurlardan biriyim, madur edilen benim! Abbasler gemi baa... Bu maduriyeti nleyelim diye mcadeleler yaplm. Abbasler de yine bize bask yapm; hadi, oradan da bir madur durumdayz. eitli lkelerde eitli ekillerde, eitli maduriyetler... Bu gibi eylerin olmamas lzm! Tarihteki dmanlklarn bitmesini istiyoruz.
19

Madur edilen ben olduum iin sylyorum. Tarihteki dmanlklarn gnmze tanmasn istemiyoruz. imdi ben Snnyim ve niversite hocasym. Bizim Snnliimiz, geleneksel Snnlik deildir. nk biz her eyi okuduk. Descartes'i okuduk, filozoflar okuduk, ateistleri okuduk... Allah'n varlnn delillerini okuduk, din kitaplar okuduk. Tahkk iman diyoruz biz buna... Yni, incelenmi, irdelenmi, doruluu tespit edilmi bir ekilde biz bu inanca varmz. imdi eer ben Snniyim dediim zaman, bir Alev kyde, kentte veya bir yerde bana dmanlk gsterilirse, olur mu? Olmaz! nk ben sulu deilim ki, ben bir ey yapmadm ki... Zten bana yaplm, ne yaplmsa... Emevlerin, Abbaslerin zulmn benim dedelerim ekmi de, mm- Azam ekmemi mi?! Snnlerin imam; o da ekmi. Hapiste dvlerek lm; normal bir lmle deil... Hapsedilmi, dvlm; hem de ehl-i beyte muhabbetinden dolay! Buyur, Snn imam... Cfer-i Sdk Efendimiz'in talebesi... Ona sevgisi var, saygs var, ball var... Politik gler, siyas otorite bask yapyor, onu kullanmak istiyor. Onun lim nfuzunu, yetkisini, hretini ehl-i beytin aleyhine kullanmak istiyor. O da oyuna gelmiyor. Halife, "Kadlk mesleini kabul et!" diye emrediyor; o kabul etmiyor. Hapse tklyor, dvlyor; o muhabbetinden dolay aslnda... Biz biliyoruz. te mm- Azam, ite Snn drt mezhep: Hanef, afi, Malik, Hanbel... Bunlarn iinde bizim bu Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in soyuna, sllesine, ehl-i beyte, on iki imama ve dier byklerimize yaplan bu hakszl mer gren, kabul eden, Emevlerin yannda yer alan bir insan var m? Abbaslerin yannda yer alan bir insan var m? Yok!

20

Ben anlamyorum yni, neden biz ayn madurlar iken, imdi birbirimizle dman, birbirimizle kar karyayz? Bu Snn mi; vayy! Bu Alev mi; vayy! Niye byle diyoruz? Byle bir eyin mantksal bir izah yok! Tarihteki bir yanlln devamna lzum yok! Sularn ahsliine uyan bir ey deil... Suu ben ilemisem; tamam, cezam ekeyim. O ilemise, o eksin. Ama ben ilememisem, ben niye ceza ekeyim? Biz kardelik istiyoruz, biz sevgi istiyoruz, biz beraberlik istiyoruz, ama bunlar da herkes iin sylemiyoruz; Allah'a inanan insanlarla beraberlik istiyoruz! Ben ateistle beraberlikten korkarm, Allah'a snrm. Neden? Allah beni cezalandrr. Ben Allah'n kuluyum, ben her gn Allah'n nimetini yiyorum. Allah beni yaratm; benim en byk kran borcum Allah'a... Ben onun dmann nasl dost edinirim? Onu tanmayan bir insan nasl dost edinebilirim? Birisi Allah'a inanmyorsa, ben onunla dost olamam. Ben ona dostluk da teklif etmiyorum, edemem de; korkarm. Ben Allah'la dostluk istiyorum, Allah'n beni sevmesini istiyorum. Allah'n benim gnlme sevgisini vermesini istiyorum, muhabbetullh, akullh vermesini istiyorum. Ama suu istemiyorum, gnah istemiyorum, gnahkrla dostluu istemiyorum. - Peki ya yle deilse bir adam? Ald kltr dolaysyla tamamen ayr bir eitimde ve durumda ise, yanl bir yolda ise, o zaman ne olur? - O zaman, benim fikir hrriyetim var, kltr ahsiyetim var, bilgim var, grgm var... niversite hocalm var, bilimsel aratrmam var... O zaman ben de, "Sen yle dnyorsun, ama bu byledir!" diyorum. Budistle konutuumuz zaman konutuumuz gibi, falancayla konutuumuz zaman konutuumuz gibi...
21

Sevgi istiyoruz, kardelik istiyoruz. htilflarda ilm aratrmay, sakin dnmeyi, ilmi hakem semeyi istiyoruz. lim ne diyorsa, hepimiz uyalm! Hay hay... Ben hakszsam, ben dzeleyim; tekisi hakszsa, tekisi dzelsin! Allah'n sevdii kul olalm! Gayemiz; bizi yaratan, kinat yaratan, u gzellikleriyle kinat her an nimetlerine mazhar edip sevk eden, yneten Allah'a gzel kulluk etmek olsun! Allah'n ltfu, ynetimi bir ara iptal olsa, yok olsa; kinat yok olur, mahvolur. Her an tecellde... Ve her an onun ltfuyla yayoruz, nimetleriyle yayoruz. Ona kar borcumuz var, sevgimiz var, saygmz var, ballmz var... O ballk istikametinde, her zaman her yerde emrinizdeyiz; buyurun beraber olalm, karde olalm, dost olalm! Ama gnah yolunda deil; sevap yolunda, Allah yolunda... Hepinize ok teekkr ederim. 22.12. Mildura

22

Hazret-i Ali
Muhterem kardelerim, deerli misafirlerimiz! Hepinize en iyi dileklerimi, kalb dualarm arz ederim. Bu toplanty hazrlam olan Rasim ekerden Hocaefendi'ye, bu nazik ve tatl davetinden dolay teekkr ederim. Burada Allah nasb ederse, hi olmazsa ayda bir olmak zere periyodik olarak Hazret-i Ali Efendimiz'le ilgili sohbetler yapmay istiyorum. Bunun iin, byle bir konuda burada konuma yapmaya karar veriimiz iin sebepler var... Sebeplerin birisi, Rasim Hocaefendi'nin gerekten nezket ve tatlldr. Bakrky'n siz deerli sakinlerinin bizim yanmzdaki kymetidir, izzet ve itibardr. Ve Alevlik konusunun -Alevilii ben aktelite ifadesi olarak almyorum, Hazret-i Ali Efendimiz'e mensbiyet olarak deerlendiriyorum- bizim iin byk sosyal nemi olmasdr. Yni nemli bir konudur. Bu konuda ilme dayal, aratrmaya dayal, salhiyetli, salam bilgiler konuulmaya balanmaldr diye dnyoruz. Ve bunun memleketimize, halkmza fayda salayacan, mutluluk getireceini dndmz iin yapyoruz. Bendeniz kardeiniz, Hazret-i Ali Efendimiz'le rken ilgisi olan bir kimseyim. Ecdadmzn onun soyundan geldii ifade edilir. Binenaleyh onun evldndan oluyoruz. O bakmdan Hazret-i Ali ile ilgili, ona muhabbet duyan insanlar bizim hrmetimizi ekiyor, dikkatimizi ekiyor. Onlarla ilgilenmemiz tabii oluyor. Ayrca tasavvuf ynnden de bizim Nak tarikatnn ilk ismi bir rivayete gre -zikr-i hafiyi tercih etmi bir yol olarak- Ebbekir Sddk Efendimiz'dir;

23

ama silsilemizin bir ucu da, bir kolu da Hazret-i Ali Efendimiz'e, oradan Peygamber Efendimiz'e balanr. Binenaleyh, Peygamber Efendimiz'in evld olan, Hazret-i Ali Efendimiz'in, Ftma Validemiz'in -rdvnullhi aleyhim ecman- evld olan btn imamlar, tasavvuf ynnden de bizim samm olarak balandmz kimselerdir. lkemizde bu ismi alan hatrl nemli bir zmre var, kalabalk bir grup var... Alev demek, aslnda Hazret-i Ali Efendimiz'e mensb olan demektir. Yni, bir kelimenin sonuna byle "-" getirilince Arapada, mensbiyet ifade eder. stanbul'a mensb, stanbul dediimiz gibi... Buna ism-i nisbe derler, ama anlam ok ak: Hazret-i Ali Efendimiz'e mensb olan... Bu mensbiyet, yni gnl ba, sevgi ba, inan ba olarak mensb olan demek... Bu gzel bir ey; nk Hazret-i Ali Efendimiz ok mbarek, ok muhterem bir kimse... Bu sz baz kimseler iin bir iftihar vesilesidir, baz kimseler iin de bir kuku vesilesidir. "Ha, bu Alev mi?" filn diye, bir tereddt vesilesidir. Hatta bazen, bir soukluk vesilesidir. Bunlarn zlmesi lzm, konuulmas lzm, birilerinin konumas lzm!, ama zten konuuluyor, gazetelerde de tefrikalar, resimler nerediliyor. Basnda bu konuyla ilgili ok eserler var..., ama meseleyi iki bakmdan ele almak mmkn: 1. Sosyolojik bir hadise olarak, Alev diye anlan bir zmre var... ster Alev diyelim, ister baka bir isimle adlandralm bir zmre var... Bunun rfn, detini, halini inceleyelim; tasvir edelim, trif edelim, beyan edelim diye dnlebilir. Bu herhangi bir sosyal vakann gz nne alnmas, incelenmesi demektir. 2. Bir de, meseleyi ideal ynnden, hakikat ynnden, doruluk ynnden ele almak gerekebilir. Yni tenkiti bir bakla meseleye
24

eilmek, kaynaklar aratrmak, kaynaklarn shhatini aratrmak, yol hakknda bir puan vermek, doruluu hakknda sz sylemek... Ben ahsen, "Trkiye'de bir vaka olarak Alevlik var, Bektler var... Onlarn ayinleri udur vs." diye bir ey anlatmayacam. Madem ki baz insanlar Hazret-i Ali Efendimiz'e muhabbet duyuyorlar ve ona bal bulunuyorlar, seviyorlar; ben de seviyorum, onlar da seviyorlar. Binenaleyh, ben onlara yardmc olmak istiyorum: Alevlik nedir? Hazret-i Ali'ye ballk nasl olmaldr? Hazret-i Ali Efendimiz nasl bir insandr? Yni ben biraz Alevlik konusunda kktenciyim galiba, yeni tabirle... Kknden, temelinden ii yeniden tanzim etmek istiyor ve bunun da faydal olduuna inanyorum. nk canl bir konudur. Bazen ihtilf ve ekime konusudur. Bir sosyal problem halindedir. "Trkiye de bizim vatanmz olduu iin, bu topraklarn problemleri zerinde dnmek, konumak ve zm aramak, doru zmleri bulmaya almak, gzel sonulara ulamaya almak bizim ayn zamanda bir vatan borcumuz olduundan da bu meselelerle ilgilenmemiz gerekiyor." diye eiliyorum. Kendim ahsen ilhiyatym. Benim doktoram ilhiyat doktorudur. Doentliim yaptm. Bu arada, biliyorsunuz asistan olarak giriyor niversiteye bir mezun kimse... Sonra doktora yapyor, sonra doent oluyor, sonra profesr oluyor. Tabii arada imdi yardmc doentlik kademesi var ve bu kademeden almasndaki usller, bizim zamanmzdan biraz farkl... Benim zamanmdaki ilerlemeye gre, ben doentlik tezimi yaparken konu olarak Hac Bekt- Vel'yi almtm. Kendim din edebiyat sahasnda
25

ilhiyat sahasndadr.

Profesrlk

unvanm

da ilhiyat

profesrldr. Yirmi yedi sene Ankara lhiyat Fakltesi'nde hocalk

alan bir kimse idim. Yni, Trk edebiyatnn din mahsulleri, bu din mahsulleri ortaya koyan yazarlar, airler ve bu ortaya konulmu olan din eserlerin kendileri, metinleri, bunlarn aklanmas... Benim tatl bir konumdu, gzel bir konuydu, severek altm bir konuydu. Mevld-i erifler, kasdeler, nt- erifler, din eserler... Ben Hac Bekt- Vel (kuddise srruh) Hazretleri'nin hayat ve eserleri zerinde alma yapmtm. nk o da ok sevilen bir insan... Taraftarlar var, Bekt deniliyor kendilerine... Ve bizimle de ilgisi var; Nak Tarikat'ndan feyz alm, o da Nak hulefsndan... Hcegniyye'ye bal, Abdlhlik-i Gcdevn Efendimiz'in yetitirdii bir dervi... Hac Bekt- Vel zerinde altm. Hac Bekt- Vel zerinde herkes alm. Avrupallar da alm, Trkiye'den de alanlar olmu. Ama ben meseleyi bir edebiyat tarihisi olarak aldm. Hac Bekt- Vel'nin eserlerini ktphanelerde aradm. Elyazmas eserler zerinde altm. Hac Bekt- Vel Hazretleri'nin trbesine, derghna gittim, kitbeler zerinde altm, aratrmalar yaptm. Anadolu'nun ktphanelerini taradm. Yni ne Avrupallarn, ne yerli aratrclarn bilmedii, bulmad malzemeleri buldum elhamdlillh... Bu konuda Ord. Prof. Fuad Kprl yazlar yazm, Ord. Prof. smil Hikmet Ertaylan yazlar yazm, Abdlbki Glpnarl yazlar yazm... Onlarn hepsini deitirecek, atr atr deitirecek, vesika gstere gstere deitirecek malzemeler buldum. Hac Bekt- Vel'nin Makalt'nn salam bir metnini ortaya koydum. Ve Hac Bekt- Vel Hazretleri'nin anma toplantlarnda bizden bahsetmek, bizim eserimizden faydalanmak, bizim doentlik tezimizden faydalanmak vazgeilmez bir ey oldu. nk biz o konuda aratrma yapmtk. O aratrmalarn sonular herkesi ister istemez ilgilendiriyordu ve balyordu.
26

Bu Alev-Snn meselesi bu aylarda, bu yllarda ayrca bizim Trkiye iin bir nem arz etti. Memleketimizi gzmz gibi korumaya, kollamaya alyoruz. Ecdadmzn bize brakt bir emanet diye, camdan bir fanusun iindeki kymetli, krlp dklecek bir malzeme gibi el stnde tutmaya alyoruz. Birliini ve btnln bozdurmamaya alyoruz. Bu arzular iindeyken, bir de ayrca halkmzn arasna byle bir takm yaralar ald. Avustralya'ya gitmitim getiimiz 1993 senesinin sonlarnda... Orada, o kadar uzak bir ktada baktm ki, bu mesele -tabii kardelerimiz var, Trkiye'den gitmi insanlar var- ok byk bir ihtilf meselesi olmu, ok byk kavgalara yol am, zntlere sebep olmu. Bana anlattlar, ben de ok zldm. Dedim ki: "Burada bize vazife dyor. Bir taraftan soyca ilikimiz varm, ecdadmzdan aldmz bilgilere gre... Bir taraftan tasavvuf ynden ilikimiz var... Bir taraftan ilm ynden ilikimiz var... Bir taraftan mill ynden ilikimiz var..." E biz kalktk, bu kardelerimizin derneklerine gittik, Viccura ehrinde... Ktasnn ortasnda byk bir tarm ehri var. Orada ok fazla miktarda bulunuyorlar. Onlarla oturduk byle... Dedik ki: "Sizi ziyarete geldik. Sizin birtakm ar davranlarda bulunduunuzu duyduk. Radyoda slm'a atmsnz, slm'a kar szler sylemisiniz. , Snn ve Alevlerin rekabeti veya kartlndan, sanki Alevler dindar deilmi de, gayrimslimlermi de, slm'a atyorlarm. slm'a hcum etmek tarzna dklm. Bunun yanlln size anlatmaya geldim!" dedim. Yni, "Siz Alev misiniz? Hazret-i Ali Efendimiz'e bal msnz? Gerekten balysanz, byle bir ey olmamas lzm geldii iin, sizinle konumaya, dertlemeye geldim." dedim. saat kadar konutum.

27

Onlar her meselelerini sylediler, biz de her meseleyi cevaplandrdk. Tatmin oldular. Ama bizim de bir arzu belirdi iimizde; dedik ki, "Biz Hazret-i Ali Efendimiz'i tantmaya devam edelim! Alev kardelerimize hizmet edelim! nk bu meseleyi, bilen insanlarn konumas ve kaynaklara dayal konumalar yaplmas gzel... Bunun bir politikaya alet edilmesi veyahut bir eit dmanlk istihsaline, retimine alet edilmesi doru deil... Hazret-i Ali Efendimiz buna rz gelmez... Allah rz gelmez... Bizim vicdanmz szlyor. Bu problemin zlmesi lzm! zm yolu da, Alev kardelerimizin byk grdkleri, hrmet ettikleri btn ahslar onlara gzelce tantalm! Kaynaklaryla tantalm, vesikalaryla tantalm! Sz ilmin olsun... Herkes hakikate rm olsun, hakikate teslim olsun... nk Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz bir hadis-i erifinde buyuruyor ki: (Zl meal-hakk hays zle) "Hak nereye giderse, hakla beraber ol! Belli bir cephede, belli bir yerde durup da inat etme; hak nereye giderse, onunla beraber ol! Hakkn yannda ol! Hakikatin, gerein, doru olan eyin yannda ol!" buyuruyor. Onun iin, bu konunun Trkiye'de de devam etmesini arzu ediyordum. Fatih'te bizim skenderpaa Camii'mizde pazar gnleri hadis dersimiz vardr. Hadis-i erifleri okuyoruz. Yllar nceden balam an'anev bir olay bu... Bir hadis kitabn bandan balyoruz, bitirdiimiz zaman yine bana dnp tekrar okuyoruz. Yni, dinleyicilerimiz Peygamber Efendimiz'i szlerinden tansnlar, kendi hadis-i eriflerinden tansnlar, slm'n ana kaynaklarndan birisi olan snnet-i seniyye kaynandan rensinler diye pazar gnleri ders yapyoruz. Dedik ki, "Bir de Hazret-i Ali Efendimiz'i anlatan bir alma yapalm!"

28

Zten bir edebiyat tarihisi olarak beni edebiyat tarihi almalarndan ilgilendiriyor idi. Trk edebiyatndan eitli rnekleri, nmzdeki haftalarda inallh eni olsun diye, skc olmasn, kltrmzn eitli sahneleri, konular anlalsn diye buraya getirip sizlere anlatmay dnyorum. Trk Edebiyatnda Hazret-i Ali Efendimiz'in szleriyle ilgili baz eserler vardr; onlarn nerini dnyordum ben... Mesel, Sad Kelime-i Hazret-i

Ali isimli bir eser... Sad, yz demek... Sad Kelime-i Hazret-i Ali, yni
Hazret-i Ali Efendimiz'in yz szn alm bir mellif... Bunu yazm, Trkeye tercme etmi, aklam. Gzel bir konu... Yni Hazret-i Ali Efendimiz'in szlerini aklam oluyor ve sevenlere bu bir malzeme tekil eder. Ben bunu dnp dururken, Ankara'da ok sevdiimiz bir asker emeklisi talebemiz vard. Askerde de baarlyd, ama emekli olduktan sonra bizim faklteye geldi, stn baaryla mezun oldu. Kitaplar edindi, ktphanesini zenginletirdi. Kaynak eserleri ald. Onun ktphanesinde bir eser grdm, Necef'te baslm... Irak'ta ia'nn nemli merkezlerinden biri olan EnNecefl Eref'te baslm, Hazret-i Ali Efendimiz'in bin tane veczesini, szn ihtiva eden bir eser elime gemiti. Onun fotokopisini alp byle gzel bir cilt haline getirmitim. te, "Pazar gn hadis-i eriflerle ilgili ders yaptmz gibi, stanbul'un bir yerinde de Hazret-i Ali Efendimiz'in szleriyle ilgili ders yapalm! Hazret-i Ali Efendimiz'in szleri ve fikirleri anlalsn, bilinsin ve yaylsn... Onunla ilgili bir salam malzeme terkm etsin, biriksin." diye dndk. Bu esnada Rasim Bey hoca kardeimiz bizi Bakrky'e davet edince, burada balatm olduk. nallh burada devam etmek istiyoruz. Hi olmazsa ayda bir byle bir sohbet yaparak... nk seyahatlerim oluyor. Seyahatlerim
29

olmasa, haftada bir periyodik olarak yapmak isterim, ama seyahatim olursa aksar diye korktuumdan, ayda bir yapmay dnyorum. imdi Hazret-i Ali Efendimiz hakknda ksa bir zetleme yapmamz gerekirse: Hazret-i Ali Efendimiz mild 598 ylnda domu. Babas Eb Tlib, Peygamber Efendimiz'in amcas ve Peygamber Efendimiz'e ok yardm etmi olan bir kimse... Onu himayesine alm bir kimse... Bakalar ona dmanlk yapt zaman, onu korumu ve kollam olan bir kimse... Eb Tlib Hazretleri'nin pek ok ocuu varm; Hazret-i Ali Efendimiz de onlardan birisi... Peygamber Efendimiz de ok vefal olduu iin, ok ince dnen bir insan olduu iin, ok merhametli bir insan olduundan, ok sdk bir insan olduundan... Tabii her eyi gzel de, her eyi rnek de akrabalaryla ilikisi, kendisine yardm olan insanlarla ilikisi mrnn sonuna kadar ok muntazam bir ekilde devam etmi olan bir insan... Mesel, Medine'ye geldii zaman, dorudan doruya Medine'ye girmemi, Kub Mescidi'nin olduu mntkada, Kub kynde konaklam. Sonra, hayatnn sonuna kadar her cumartesi gn Kuba'y ziyaret etmek detiydi Peygamber Efendimiz'in... Yni o kadar vefas var ki, insanlara da vefas var, mekna da vefas var... Kub kyn ziyaret itiyadnda imi Peygamber Efendimiz... Neden? Medineliler kendisini davet ettiler, kucak atlar, yardmc oldular, ensr oldular. lk nce Kub'ya geldi, ilk karlanmas orada oldu. Hatta biraz ilerisinde cuma namaz farz oldu, cuma namaz kldlar, orada Cuma Mescidi var... Oraya her cumartesi gittiinden, hadis-i erif var:

30

"Kim cumartesi gn evinde sk bir ekilde temizlenir, gusl abdesti alrsa ve gider Kub Mescidi'nde iki rekt namaz klarsa, umre sevab alr." diye ashabn da tevik ediyor. Eb Tlib Hazretleri'nin yanna gitmiler. Demiler ki: "Evld iyliniz ok, ev kalabalk... Yardmc olalm; bir tanesini ben alaym, bir tanesini de Cfer-i Tayyr Hazretleri alsn!" Neticede, Hazret-i Ali Efendimiz kk bir ocukken, Peygamber Efendimiz alyor. Yni, bir taraftan vefa borcunu dyor amcasna... Amcas ona bakmt, o da amcasnn ocuuna bakyor. Ama bir taraftan da bu Hazret-i Ali Efendimiz iin ok byk bir eref... Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in erkek evld yok, ama deta evlt gibi Peygamber Efendimiz'in yannda bym bir insan Hazret-i Ali Efendimiz (radyallhu anh ve kerremallhu vecheh)... Tabii Peygamber Efendimiz'in aslnda yeeni, ama evlt gibi yannda bym ve sonradan da Medine-i Mnevvere'ye hicret ettikten bir sene sonra, kz Ftmatz-Zehr ile evlenmek erefine ererek Peygamberimiz'in damad olmu. Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in sllesinin bu gnlere kadar dallanp, ecere-i nesl-i pk-i Muhammednin buraya kadar ve il hiril-eyym 3 devam etmesine vesile olmu bir memba oluyor Hazret-i Ali Efendimiz... Kendisi esmerce, salam vcutlu bir zt- muhterem olup, son derece cesur olduu, kahraman olduu ve Bedir, Uhud, Hendek harpleri dhil hemen hemen -eer Peygamber Efendimiz baka grevle grevlendirmemi ise- btn savalarda bulunmu ve ok stn baarlar salam bir insan olduu ortada olan bir kimsedir. Hayber Gazs srasnda, Hayber kalesi kuatld zaman, Peygamber Efendimiz (sallallhu aleyhi ve sellem) buyurmular ki: "Ben bu sancak-
31

erifi yarn yle bir kiiye teslim edeceim ki, Hayber kalesine hcum etsin ve onu fethetsin diye yle bir ahsn eline vereceim ki, o Allah' sever, Allah onu sever." buyuruyor. Gece vakti bu sz sylyor. Herkeste bir merak: "Acaba yarn Peygamber Efendimiz bu mbarek sancan kime verecek?" Allah' seven -tabii hepsi seviyor, sahabe-i kiram- , ama Allah tarafndan da sevildii Peygamber Efendimiz tarafndan tasdik edilen kimse... Kim acaba bu? Hazret-i mer diyor ki: "mrmde hibir eyi bu kadar arzu etmemitim. Yarn bu sanca Peygamber Efendimiz bana verse diye o kadar arzu ettim ki..." diyor. Sonra ertesi gn olunca, Peygamber Efendimiz ashabna yle nazar eylemi. Herkes, "Ben daha iyi grneyim de beni sesin!" diye biraz dorulmu. Baknm, baknm Peygamber Efendimiz, ilerinden birisini sememi. Diyor ki: "- Ali nerde?" Diyorlar ki: "- Y Raslallh! Gznde muazzam bir ar kt. Gz aryor, adrda yatyor, hasta..." "- arn onu bana!" diyor. aryorlar. Mbarek gzlerini meshediyor. Ars geiyor. Sanca ona teslim ediyor. Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz'in tasdiki ile Allah tarafndan sevilmi bir insan olduu bylece grlm oluyor. Yni, Allah' seven ve Allah tarafndan sevilen bir mbrek zt Hazret-i Ali Efendimiz...
32

Tabii, Aere-i Mbeere'den... Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz, bir keresinde hurmalk bir bahede otururken, yanndakilere baz isimleri sayarak, "u cennettedir... u cennettedir... u cennettedir..." diye on kiinin ismini sayd. Bunlara (El-aeretl-mbeereti bil-cenneti f hayatih) "Salklarnda cennetle mjdelenmi on kii" denilir. Aere-i

Mbeere diyoruz biz ksaca... Bu Aere-i Mbeere'den birisi de Hazret-i

Ali Efendimiz'dir. Oradan da Peygamber Efendimiz'in tasdikine mazhar olmu bir kimsedir. Hani nasl Peygamber Efendimiz, "stanbul'u fetheden komutan ne iyi komutandr, stanbul'u fetheden ordu ne iyi bir ordudur." buyurdu diye Emevler ka sefer yapmlar buraya! slm ordular ka defa stanbul'u fethetmeye almlar, almlar, almlar da, sonunda Fatih Sultan Muhammed Han Cennetmekn'a nasb olmu buray fethetmek... Onun gibi bir ey... Aere-i Mbeere'den, hayatnda cennetle mjdelenmi bir kimse... slm' ilk kabul eden ahslarn drdncs... ocuk olduu halde slm' kabul eden, namaz klmaya balayan... O hususta da ok hadis-i erifler var... ocukluundan beri slm'a bal olarak yetimi insan (bbn neee f ibadetillhi tel), ok byk bir sevaba nil oluyor ve Ar- l'nn glgesinde glgelenip cennete giriyor. ocukluundan beri slm iinde yetiip, ne'et edip, geliip hayatn byle tamamlayan bir insan olduu iin, Hazret-i Ali Efendimiz bu bakmdan da byle bir zt- muhterem... Halifelerin de drdncs... lk mslman olanlarn drdncs, rid olan halifelerin de drdncs... 654 Hicr tarihinde halife oldu ve 661 ylnda bn-i Mlcem adnda bir Haric tarafndan ehid edildi. ehid edilmek de sradan bir lm deil, o da cennetlik olma almeti... Onun iin, ehdet erbetini de imi bir mbrek zt Hazret-i Ali Efendimiz...
33

Son derece edb bir insan... nmzdeki toplantlarda onun, Msr'daki komutan Mlik ibn-i Eter'e gnderdii bir muhteem mektubu var, onu da bahis konusu ederiz. Onun da edeb deerinin, fikr deerinin ne kadar yksek olduunu o zaman grecektir daha nce okumam olan kardelerim... Son derece fash ve bel bir insan... Onun iin bu kitabn bandaki kitap balnda yle zikredilmi: "Emrl-m'minn ve seyyidl-blea..." Yni, beli insanlarn da nderi, efendisi... Gerekten de nktesi var, zerafeti var, belati var, feshati var; yle bir insan... Allah efaatine erdirsin... Kendisinin en ok sevdii knyesi Eb Trb... Yni, toprak babas demek... nk bir keresinde evde biraz toz pembe, eker renkli bir eyler olmu. Evden kalkm, mescide gelmi. Yatm, uzanm orada... Peygamber Efendimiz (sallallhu aleyhi ve sellem) de eve gittii zaman kz Ftmatz-Zehr'ya... Onun da cennetlik olduu Peygamber Efendimiz tarafndan mjdelenmitir; bellidir, cennet hatunlarndandr Ftmatz Zehr... "- Kzm, Ali nerde?" deyince; "- Baba, biraz aramzda konumalar oldu, kalkt gitti." demi. Mescide yatm. Yni uzanm, uyumu orada... Peygamber Efendimiz yanna gittii zaman: "- Kalk y Eb Turb!" demi. Biraz byle yatp toprakland iin, "Ey toprak babas, kalk!" demi. Artk o ltife yollu bir iltifat olduu iin, Hazret-i Ali Efendimiz'in en ok sevdii lakaplardan biridir. Bir lakab da Esedullh'tr. -Bendenizin ad Es'ad, yni ayn ile, es'ten sonra bir kesme iareti ile yazlr. Es'ad, en mutlu demek Arapa olarak...- Esed, arslan demek Arapada... Esedullh, yni Allah'n arslan...
34

Yine Araplarn aslana verdikleri bir baka isim var: Haydar... Onun iin Hazret-i Ali Efendimiz'in bir sfat da Haydar'dr. Hatta bazen Haydar-

Kerrr derler ki; kerrr, dmana tekrar tekrar hamle yapan demek...
Yni, yle bir aslan ki, tekrar tekrar, s ste ileriye doru hcum ediyor. Yni, savata kerrrlk nemli... Bir firar var... Kerre ve ferre var... Ker, ne doru hcum etmek; fer, geriye doru kamak demek... Fer iyi deil... (El-firr yevmez-zahf, minel-kebir) Firar, savatan kamak byk gnahtr. Savata dmandan geri kamas, ancak bir asker hile iin olabilir. Yoksa, leceim diye dmandan kalmaz. Onun iin, sava kazanmtr bizimkiler... Dmandan kamak byk gnah olduu iin direnmitir, savamtr. O bizim ordunun, yenierilerin, Osmanl ordusunun mensuplarnn hepsi Hazret-i Ali Efendimiz'in derviandr, onun hayrandr. Onlar, savatan kamak byk gnah olduundan, bir taraftan da Hazret-i Ali Efendimiz Haydar- Kerrr olduundan, firar edici deil de ne doru saldran, kkreyen bir aslan gibi olduundan direnmiler ve savamlardr. Tabii, h- Merdn'dr. Bu Farsa bir tabirdir. Merd, Farsa adam demek;

merdn da, adamlar demek... -Farsa'da oul taks -n oluyor.- h- Merdn, mert insanlarn h, mertlerin h, mertlerin en nde geleni,
mertlerin en stn mnsna geliyor. Bir de bununla msecc' 4 r-i Yezdn tabiri vardr. r, aslan demek Farsada... Yezdn da, Allah yerine kullanlan bir kelime... r-i Yezdn, Esedullh'n Farsasdr; yni, Allah'n aslan demektir.

35

r-i Yezdn, h- Merdn, Haydar- Kerrr, Eb Turb Aliyyl Mrtez... te byle sfatlar... h- Velyet'tir; nk evliyalk mertebelerinin yksek noktalarndadr Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz... Peygamber Efendimiz (sallallhu aleyhi ve sellem) buyuruyor ki:

"Slih insanlarn anld yere Allah'n rahmeti iner."

Onun iin sanyorum, byle bir cennetlik, mbrek, slih bymzn byle hayatnn; mbrek fash, bel szlerinin anlatld yere de Allah'n rahmeti inecektir. stmze, gnlmze, kalbimize, iimize, dmza... Allah Tel Hazretleri efaatine nil eylesin... te byle bir niyetle, byle bir ereve iinde, Alev kardelerimizi sevdiimizden, Hazret-i Ali'yi sevdiimizden; "Herkes de Hazret-i Ali ne buyurmu onu bilsin, szlerine baksn, ayan onun ayana, izine uydursun!" diye Hazret-i Ali Efendimiz'in szlerine besmeleyle balyoruz. Buyurmu ki, Hazret-i Ali Efendimiz: Arapasn da syleyeceim. Hatta istiyordum ki ben... - Affedersiniz kuzeyden geliyorum, karlarn yad yerlerden geliyorum; sve'ten, Danimarka'dan... u gne yetieyim diye zorladm kendimi... yle karlar yaan yerlerden kalktm geldim, "Bakrky'deki Rasim Hocaefendiye vaad ettiim toplant kamasn; o iln etmitir, mahcup olmasn!" diye geldim.Ben istiyordum ki, szlerini de yazaym, size teksir olarak vereyim, elinizde bulunsun. Szlerinin Arapa asl elinizde bulunursa, kaynan da gsterilirse, daha rahat konuursunuz, anlatrsnz diye, size vesika olsun diye istiyordum. Allah nasb ederse bundan sonra inallh yaparz. Diyor ki, Hazret-i Ali Efendimiz:
36

1. (lh kefn fahren en tekne l rabben ve kefn izzen en ekne leke abd. Ente kem rid fec'aln kem trd.) (lh) "Ey benim tanrm, ey benim Rabbim!" Tanr kelimesini kullanmak yasak deildir muhterem kardelerim! Baz kimseler var, "Allah de, tanr deme!" diyorlar. Tanr kelimesinin Arapas ilhtr. lh, tanrm demek... lh kelimesi de var Kuran- Kerim'de, Allah kelimesi de var... Tabii ilh tanr demek olduundan, baka eylere de ynelmise insanlar, onlara da ilh deniliyor. Mesel: (Eferaeyte menittehaze ilheh hevh?) "Tanr olarak kendisine, nefsinin arzularn tanr edinmi insan grmedin mi?" Demek ki, hev-y nefsini tanr edinmek, putlatrmak diye byle geebiliyor. Yni, taplan her eye ilh denilebilir. Binenaleyh, bunun Trkesi olan tanr kelimesini kullanrsak, "Hocam, sen de mi tanr kelimesini kullanyorsun?" filn diye bana sitem etmeyin! Normaldir, bir mahzuru yoktur. Zten bizim ecddmz da Osmanl Edebiyat'nda on drdnc, on beinci yzylda ve daha sonralarda Tanr Tel filn diye baya kullanmlardr. Daha eski devirlerde "Tengri" diye de kf-i nnu bastra bastra kullanmlardr. Mahzuru yoktur. lh, tanrm demek; Rabbim diyelim biz... Rab, sahip demek... Bir de insan sfrdan alp, bytp besledii iin rabdr. Bir tohumu alyorsunuz, toplu ine ba kadar ince bir tohumdan kocaman incir aac kyor. Bunu yapan kimdir? Allah'tr. Rab, yni mrebb, yni terbiye ediyor, arttryor -rib-; kck ekirdei koca bir varlk yapyor. Onun mns baka olduundan "Rabbim" denmemesi

37

lzm, "Tanrm" denmesi lzm! Ama siz darlmayn diye ben "Rabbim" de diyebilirim; yeter ki, sizin gnlnz ho olsun. Diyor ki: (lh) "Rabbim, (kefn fahren en tekne l rabben) senin bana rab olman, bana vn olarak yeter y Rabb! Sen benim Rabbimsin ya, vn olarak bana yeter y Rabb! (ve kefni izzen en ekne leke abden) Ve sana kul olmak, bana eref olarak yeter y Rabb! Senin benim Rabbim olman, benim iin vn olarak, medr- iftihar olarak yeter; benim sana kul olmam da, benim iin eref ve itibar olarak yeter." Ne gzel sylemi. Nasl gzel duygularla sylemi. Sonra buyuruyor ki: (lh ente kem rd) "Y Rabb, sen tam benim istediim gibisin! Cmertsin,
7

erhamr-rahimnsin, 5
8

ekreml-ekremnsin, 6

ahsenl-

haliknsin, kadir-i mutlaksn! Sen benim tam idealimdeki gibisin. (fec'aln kem trd) Beni de senin istediin gibi yap y Rabb! Sen tam benim istediim gibi bir Rabsin; tam benim hayalimdeki, idealimdeki ekildesin... Beni de senin istediin gibi bir kul eyle y Rabb!" Ne gzel du... Ne edbne sz, ne kadar yksek sz... Ne kadar ho... Belgati, feshati bir cmlesinden kyor ortaya... O efendimizin, bymzn, ecddmzn... Dier bir sz: 2. (M hbemrn adele f hkmih ve et'ame min ktih ve zahare min dnyhu li hiretih) Bu szlerin Arapalarn da okuyorum ki, belgati anlalsn diye... nk bir dilin baka bir dile evrilmesinde belgati gider, feshati gider. Edeb sanatlarn ou sner, lr. Onun iin bir dil baka bir dile kolay tercme
38

edilemez. Ancak tanzir 9 edilebilir, benzeri bir ifade kullanlabilir. Edeb eserler de kolay kolay tanzir edilemez, naziresi ortaya konulamaz. (M hbemrn) "u kii hi hib ve hsir olmaz, hi piman olmaz, hi ziyana dmez. ok iyi bir durumda olur u kii..." Kim? vasfn sayyor: (adele f hkmih ve et'ame min ktih ve zahare min dnyhu li hiretih) Emin olun, u cmlesi Hazret-i Ali Efendimiz'i sevenleri kurtarmaya yeter. (adele f hkmih) "Hkmnde adlet eden..." Yni hi ziyana uramayp, daima iyi bir hal zere olup bahtiyar olacak kimse kimdir? Hkmnde adlet eden, (ve et'ame min ktih) azndan bakasna ikramda bulunan, (ve zahare min dnyhu li hiretih) dnyasndan ahiretine hayr ve sevap depo eden... Bu adam piman olmaz. vasfa iaret ediyor. Bu szler niin syleniyor? Bir insan bir sz niin syler? Karsndakine nasihat olsun diye... Karsndaki bir gerei grsn diye, szne uysun diye syler. Hele emrl-m'minn ise, m'minlerin komutanysa, bakanysa, nderiyse, lideriyse, elbette sz tutulsun diye sylyor. Ne yapmamz lzm? Hkmmzde dil olmamz lzm! Muhterem kardelerim! Adlet bir mslmann vaz geilmez, mecbr vasfdr. Hepimiz mslman olduumuz iin dil almaya mecburuz. (Velev al enfsikm evil-vlideyni vel-akrabn) Kendimizin aleyhine bile olsa, anne ve babamz tehlikeye girecek bile olsa, akrabalarmz zarara urayacak bile olsa, adlet etmek zorundayz. Allah bize bunu emrediyor. Adlet mslmann vazgeilmez vasfdr. Kendisi hapse girecek olsa, doru syleyecek. Hkmnde dil olacak insan; bir... kincisi, (ve et'ame min ktih) kendi azndan it'm edecek, verecek. Biliyorsunuz bugn, bidonlar dolusu artklarmz var... imdi biraz tasarruf
39

devresine giriyoruz, belki o kadar olmaz, ama ok israf ediyoruz. Ama o devirde, yle bir ktlk vard ki... Biliyorsunuz retim, sanayi devrimiyle artt. Eskiden insanlar byle her eyi ok retemiyorlard. Tarlalar makinelerle srlemiyordu, insan gcne balyd. Deirmende tlyordu unlar... nsanlar elleriyle alarak, topra kazarak bir eyler elde ediyorlard. Yazn biriktirip, kn yiyorlard. Yazn biriktirmeyen, kn a kalyordu. Yahut lkenin artlar dolaysyla ktlk oluyordu. Sahabe-i Kirm'dan anlatlan rivayetler var... Bazen yle ktlklar oluyordu ki, sahabe-i Kiram alktan karnlarna ta balyorlard. ... Bakasnn azndan kan eyden insan irenir, ama a kald m insan neler yapyor. Hani uak dm de, l kardelerinin bile etini yemiler; gazeteler yazd, televizyonlar syledi. O devirde yeme problemi ok mhim, gda yok... Kendi azndan biraz ayrp vermesi lzm insann... Onun iin diyor ki Hazret-i Ali Efendimiz, "Azndan bakasna ikrm eden..." Kt, azk demek... Bu da cmertlik almetidir, merhamet almetidir. Senin var, yiyorsun, karnn tok; tekisi a, alktan lyor. Byle deil... slm toplumu byle deil, herkes paylayor. Ya yarsn blyor, "Al yars senin, yars benim! Elmann yars senin, yars benim!" diyor. Buna msvt 10 ve mvst 11 deniliyor. te malyla yardmc oluyor, yar yarya... Bir de sr denilen bir ekil var - elif, peltek se, elif, re- kardeini kendisine tercih ediyor. Kendisi yemiyor, karsndakine yediriyor. Giymiyor, giydiriyor. mam Gazl anlatr: ok fakir bir aile, gnlerce a kalmlar. ocuk inliyor, oluk ocuk alayorlar: "Anne, baba, yiyecek isteriz!" Yok bir ey... -te
40

gryorsunuz Somali'nin halini, Afrika'nn halini! Zamanmzda da var byle eyler...- Bir hayvan kesilmi; onun kellesini bir hayr sahibi getiriyor, buna veriyor. Adam kelleyi alyor. Tamam; tleyecek atete, oluk ocuk yiyecekler. "Yiyecektik, ama benim falanca yerde bir arkadam var; o daha muhta... Ben biraz daha sabredeyim. Allah baka yerden bana verir, baka bir ey bulurum belki... O daha a kardeime gndereyim!" diye kelleyi ikinciye gnderiyor. kinci ahs, daha baka birisini hatrlyor, ona gnderiyor. O ona, o ona... Altnc ahs ald zaman kelleyi diyor ki: "Benden daha muhta falanca aile var!" diyor, ona gnderiyor. O da ilk ahsm meerse... Yni yedi kiiyi dnyor kelle... Bu nedir? sr... Yni, kendisi muhta olduu halde (Ve y'sirne al enfsihim velev kne bi him hassah) 12 "Kendileri zarret iinde bulunsalar bile, onlar kendilerinden nde tutarlar." Byle idiler. Hazret-i Ali Efendimiz'in ayet-i kerime ile sbit byle bir menkabesi vardr, kahramanl vardr: Akam yemek yiyecekler... (Ve yut'imnet-tame al hubbih misknen ve yetmen ve esr) 13 "Onlar kendi canlar ekmesine ramen yemei yoksula, ksze ve esire yedirirler." Bir akam bir miskin geliyor, kapy alyor. "Am, bir eyler verin Allah iin!" diyor. Allah iin deyince durulur mu, sofray alyorlar veriyorlar. Gndz oru tutmulard. Yiyeceklerini miskine veriyorlar, a kalyorlar. Ertesi gne a kalyorlar, yine oru tutuyorlar. Ertesi akam bir eyler hazrlyorlar. Bir esir geliyor. Kle... Kendisinin mlkiyeti yok, birisinin
41

mlk altnda... Paras, pulu yok... O kapy alyor. "Allah rzas iin, am bir ey verin!" diyor. Sofray bu sefer ona veriyorlar. nc gn... kinci gn yetim geliyor, nc gn esir geliyor. Hazret-i Ali Efendimiz, syledii eyi hayatnda kendisi zten yapm; ayeti kerime ile sbit... Hkmnde adlet eden, azndan bakasna yediren ve ncs: (ve zahara min dnyhu li hiretih) "Dnyasndan ahiretine zahre gnderen, hazrlk yapan, birikim yapan..." Bu neyle olur? yilik yaparak, amel-i slih ileyerek, hayr hasent yaparak... "te byle bir insan ebediyyen dnyada, ahirette mahrum, piman ve perian olmaz." diyor Hazret-i Ali Efendimiz... Demek ki, nasl bir insan olmamz istiyor? Adletli, cmert, ahireti dnp ibadet ve tat eden bir insan olmamz istiyor. Bu sznden onu anlyoruz. Bir tane daha okumaya herhalde vaktimiz olur. nc szn okuyalm bu gnlk: 3. (fdul al men i'te tekn emruh, vestani ammen i'te tekn nazreh, vahtec il men i'te tekn esreh) Bu msecca' bir nesirdir. Sanatkrne bir slupla sylenmi bir cmledir. (fdul) "Fazilet eyle, fazleyle, iyilik yap, ikramda bulun! (al men i'te) Dilediin kimseye... Herhangi bir kimseye bir iyilik yap; (tekn emruh) onun emiri olursun, komutan olursun. Birisine iyilik yaparsan, onun emiri olursun, efendisi olursun." (vestani ammen i'te) "Bir kimseye hi ihtiya arz etme, mstani ol, aldrma; (tekn nazruh) dengi olursun. (vahtec il men i'te) "Bir kimseye de muhta isen, (tekn esruh) esiri olursun."
42

Yni, "stediine iyilik yap; komutan olursun. stediine hi aldrma; nazri, dengi olursun. stediine muhta ol; onun esiri olursun." . Bu bir sosyal durumu anlatyor. nsanolunun yapsn anlatyor. nsanolu birisinden bir iyilik kabul etti mi, yk altna giriyor onun; minneti altna giriyor. Artk o iyilik yapan emr oluyor. Peygamber Efendimiz'in bir szn hatrlatyor Hazret-i Ali Efendimiz'in bu ifadesi... Bugn okumutum. Radyoda konuma olacak, onu seeyim diye dnmtm. Diyor ki Peygamber efendimiz: "u insanlara ayorum. Giderler, paralaryla kle alrlar, azad ederler sevap kazanmak iin... Paralaryla gidip kle alp azad ederler de, iyilik yapmak sretiyle hrleri kendilerine kle etmezler." Niye byle yapmyorlar? Para da yok ortada... Para vermek de yok... Kleyi hr etmek iin para veriyorsun, satn alyorsun, azad ediyorsun. Burada para da yok... Bir iyilik yaptn m, o senin kulun klen oluyor. te bu mn... Bir kimseye iyilik yap; sen onun emiri olursun, komutan olursun. Bir kimseden mstan ol; onun nazri olursun. Bir kimseye hele bir muhta ol; o zaman onun esiri olursun. Yni bu ne demek? Mmkn olduu kadar kimseye muhta olma ki, yk altna girmeyesin demek... tane szyle bugn byle tamamlayalm veya isterseniz, azmsadysanz bir tane daha okuyalm. Veya iki tane daha ekleyelim de, byle azmsama olmasn. 4. (hmed men yalzu aleyke ve yaizk, l men yzekkke ve yetemellakuk) v, methet o kimseyi ki, sana sert konuup hakk tavsiye ediyor. Sana sert konuup da hakk tavsiye eden kimseyi methet, v, been! (l men yzekkke ve yetemellakkk) Seni temize karp, sana dalkavukluk
43

yapan deil..." Yni seni temiz gsterip, iyisin, hosun deyip de sana dalkavukluk yapan deil; sana sert tavr koyup da hakk syleyeni v! Houna gitmese bile onu v! tekisi, dalkavuun sz houna gider, ama o doru deil... 5. (hter en tekne malben ve ente munsf, vel tahter en tekne gliben ve ente zlimen) "Sen adletli iken malup olmay, zlim iken glip olmana tercih et! Zlim durumda, zlim sfatnda iken glip olmay isteme; hakl ol da, istersen malup ol! Hakl olduktan sonra malup olmay, zlim olup glip olmaya tercih et!" Bu da tabii, bir fazlet duygusudur ki, ancak Allah'a ok inanan insanlar byle hareket edebilirler. Yni, insan ummiyetle nefsinin arzusu olarak glibiyet ister, stnlk ister. in br tarafna bakmaz., ama glibiyeti salarken de ok kere zlimlik olur, bask olur, hakszlk olur. "Hayr! Sen zlim olup da galip geleceine, hakl ol da malup ol!" buyurmu. te Hazret-i Ali Efendimiz byle fazlet prensiplerini dnebilen, dile getirebilen, feshat ve belat sahibi, byle mbrek, muhterem bir zt... Allah nasihatlerinden istifde edip, bunlar hayatmzda prensipler olarak deerlendirip, sevap kazanmay nasb eylesin... Ahirette de onun yannda, ona komu olmay nasb eylesin... Allah hepinizden rz olsun... Soru: Kurban bayramnda Alev ile Snnlerin ortak kurban kesmeleri olabilir mi? Ortak kurban kesme -biliyorsunuz- srda ve devede olabilir. Sr yedi haktr, deve de yedi haktr. Ya herkes tek tek koyun veya kei kesecek; ya
44

da koyun ve kei yok, yedi kii bir araya gelip de sr kesebilirler. Yedi kurban kuvvetindedir sr veya deve... Demek ki, "Byk ba bir hayvan kesilecei zaman, ahslardan birisi Alev olsa kesilebilir mi?" diyor. Kesinlikle, rahatlkla kesilebilir. nk m'min kii, kurbann vacip olduuna inanm ve o ie davranm ve kurban kesme aresine bakyor. O zaman, niyet mttehid 14 oluyor. Niyetler ayn olduu zaman kiiler beraber kurban kesebilirler. Kesebilir. Allah hepinizden rz olsun... Es-selm aleykm ve rahmetullhi ve berekth.. 14.04.1994 - Bakrky

45

Allah'a Kul Olmak erefi

Ez billhi mine-eytnir-racm... Bismillhir rahmnir rahm... Elhamdlillhi rabbil-alemn... Al klli hlin ve f klli hn... Ves-salt ves-selm al seyyidil-evvelne vel-hirn, Muhammedin ve lih ve sahbih ve men tebiah bi ihsnin il yevmid-dn... Emm ba'd: Aziz ve muhterem kardelerim! Allah'n selm, rahmeti, bereketi zerinize olsun... Burada ikametimiz, bu kampta kalmz esnasnda, akam namazlarndan sonra yarm saat kadar Hazret-i Ali radyallhu anh ve kerremallhu vecheh- Efendimiz Hazretleri'nin szlerini okuyup izah edeceim. Elimde Hazret-i Ali Efendimiz'in szlerini toplayan bir kitap var; o kitaptan onun mbarek hikmetli szlerini size nakledeceim. Sahabe-i Kirm'n iinde Hazret-i Ali Efendimiz'in szlerini sememin sebebi: en bata gelen sebep, Trkiye'mizde ve slm leminin birok lkesinde Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz'i zellikle ok seven ve ona candan bal olan insanlar var... Tabii byle mbarek, Aere-i Mbeere'den cennetlik bir bymz sevmek gzel bir vasf, iyi bir sfat... Fakat "Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz'i seviyorum, ona balym... Onun yolundaym, onun frkasndaym, onun zmresindeyim." diyen kardelerimizin bir ksm Hazret-i Ali Efendimiz'i tanmyor. Hazret-i Ali Efendimiz'i kendisine nmne-i imtisl edinmiyor; model insan olarak onu alp, onun izinden gitmiyor. Onun yapt ibadetleri yapmyor. Onun yapmad, yapmayaca, memnun ve rz olmayaca ileri yapyor.
46

Yni, Hazret-i Ali Efendimiz ksa gelse, onlarn bu halini grse, asla memnun olmaz. Mesel, namaz klmamalar gibi... Mesel, iki imeleri gibi... Hatta ben getiimiz gnlerde burada bir ehirde, Hazret-i Ali Efendimiz'i seven zmreye mensup bir dernei ziyarete gittim, davetlerine icbet ettim. ki saat kadar konutuk. yle szler sylediler ki, yle ifadeler kullandlar ki; deil Hazret-i Ali Efendimiz'i seven bir insan sylesin, herhangi bir m'min asla sylemez o sz! O sz imana smaz, slm'a smaz ve o sz syleyen slm'dan dar kar... mann kaybeder, kfre der. Ben onlara dedim ki: "Bakn, sizin bu sznz slm'a smyor, imandan bile kyorsunuz." Mesel, Allah Tel Hazretleri hakknda ok yanl szler sylediler. Dedim ki: "Bu sizi dorudan doruya kfre drr. Hazret-i Allah (celle cellh) aleyhinde sz sylemek sizi cehennemlik eder; bunu yapamazsnz! Hazret-i Ali'ye dayanarak hi yapamazsnz, Hazret-i Ali'yi seviyorum diyerek hi yapamazsnz. Herhangi bir ekilde de yapmanz mmkn olmaz." Kuran- Kerim'in ayetlerini tenkit ediyor. "Ayetleri tenkit edemezsiniz. Buna sizin iinde bulunduunuz pozisyon ve intisb ettiinizi sylediiniz ahs msit deil..." dedim. Peygamber Efendimiz'in hadis-i eriflerini kabul etmiyor. Mesel, (Kll mevldin yled alel-ftrati) "Her doan ftrat-i slmiye zere doar." hadis-i erifini de itirazla karlyor, hadis-i eriftir dediimiz halde...

47

"Benim imdi namaz klmam lzm!" diyorum; "Klma, ne olacak? Bize faydal konumalar yapyorsun, konumaya devam et, sonra klarsn!" diyor. Ben de diyorum ki: (nnes-salte knet alel-m'minne kitben mevkt) 15 "Namaz insanlarn boynuna belirli zaman dilimleri iinde f etmeleri gereken bir farzdr. Bunu tehir etmek, kazaya brakmak olur mu? Mmkn deil!" diyorum. Yni Hazret-i Ali Efendimiz'i seven insanlarn grubu yle bir hale gelmi ki; iinde kfiri barndryor, ateisti barndryor, inansz barndryor, kucaklyor... Onunla yan yana olmular, onunla hemfikir olmular... Tabii, byle bir ey onlarn Aleviliklerine uymuyor, Hazret-i Ali Efendimiz'e mensup olularna uymuyor. O halde, Hazret-i Ali Efendimiz'den bahsetmemiz lzm, Hazret-i Ali Efendimiz'in szlerini anlatmamz lzm, hayatn anlatmamz lzm ki, onu gerekten sevenler onun yolunda yrsnler. Bu bakmdan Sahbe-i Kirm'n iinden Hazret-i Ali Efendimiz (radyallh anh)'n szlerinden, burada kaldmz her akam inallh birka tanesini zaman ne kadarna msaade ederse, o kadarn- aklayacam. nk buradaki bizim konumalarmz sadece size mnhasr kalmyor, sadece siz dinlemiyorsunuz. Bunlar ses bantlarna geiyor, video bantlarna geiyor; Trkiye'ye gidiyor, dnyann her yerine dalyor. Birok yerde dinleniyor, okunuyor. Binenaleyh, biz imanla ilgili bir ders yaptk sabahleyin... Bunu srf sizin iin yapmadk. Buradaki bu dekor iinde, bu zaman iinde, bu program iinde bu konumay yapyoruz ama bu birok zamanlar iin, birok blgeler iin, birok insanlar iin nemli bir konudur. man konusudur, Allah'a iman konusudur, herkes iin ok nemlidir. Onun iin Amerika'ya
48

da gidecek, Pakistan'a da gidecek, Malezya'ya da gidecek, Trkiye'ye de gidecek, Almanya'ya da gidecektir. Biz o uurla bu konumalarmz yapyoruz. Akamlar yapacamz bu konumalar da birok yere dalaca iin, datlaca iin, tevz edilecei iin, burada bu gnleri ganimet bilerek bu konuyu setik. Tabii, bu konuda konumak bizim boynumuzun borcudur. nsanlar doru yola ekmek, bizim vazifemizin gereidir. Bizim hasbelkader, -Allah'a hamd senlar olsun kader bizi byle eylemi- Hazret-i Ali Efendimiz'in evld, torunu olma durumumuz da vardr. Yni, Hazret-i Ali Efendimiz'i uzaktan bir kimse olarak anlatmyoruz, dedemizden bahsediyor olarak anlatm oluyoruz. Ayrca Hazret-i Ali Efendimiz'in "Eimme-i sn Aer: Oniki mam" denilen evltlar ve onlarn iinden mam Cfer-i Sdk Hazretleri de bizim tasavvuf yolumuz olan Nak tarikatnn ve dier tarikatlarn silsilesinde olan pirlerimizdendir, mridlerimizdendir. mam Cfer-i Sdk Hazretleri, mam- zam'n da hocasdr. O bakmdan, eitli ynlerden yaknlmz olduu iin byle bir konuyu ayoruz. nk mslmanlar paralamak, birbirlerine dman etmek, birbirlerine drmek, birbirleriyle dvtrmek isteyen bir plan var! Bunu gryoruz. Irak' ran'a saldrttlar, Irak' Kuveyt'e saldrttlar... Irak' Trkiye ile kt duruma drttler, Suriye'yi Trkiye ile kt duruma drttler... Libya'yla Msr' kt duruma drttler, Cezayir'le Tunus'u kt duruma drttler... Yni tek bir yerde olsa, tesadf diye dnlebilir, ama planl bir ekilde dnyann her yerinde mslmanlar birbirine drme almas var! Bizim de bunun aksini yapmamz lzmdr. Ayrca temelsiz olan fikirleri, kfr, inkr, irki kkleyip atmak vazifemizdir. Yetimemizin gereidir, aldmz mnev grevin gereidir. O
49

bakmdan bu konuyu ayoruz. Besmeleyle bu akam, burada, bu kampn ilk konumasna; Hazret-i Ali Efendimiz'in szleriyle ilgili ilk konumaya u anda bylece balam oluyoruz. Okuduumuz eser, Hazret-i Ali Efendimiz'in szlerini toplayan bir eserdir. Necef'te baslmtr. Elf kelimetin li emril-m'minne ve seyyidil-blea

vel-mtekellimn el-imm ali ibn-i eb tlib aleyhis-selm baln tayor.

Bunun ilk sayfasndan okuyorum: 1. (Kne aleyhis-selm kesren m yekul) "Ona selm olsun Hazret-i Ali yle sylerdi. Ne zaman? (iz feraa min saltil-leyl) Gece namazn kldktan sonra u szleri sylerdi. Saltl-leyl, teheccd namazdr. Geceleyin takv ehli insanlarn, slihlerin, bidlerin uykusunu fed edip kalkp kld bir namazdr. Peygamber (sallallh aleyhi ve sellem) Efendimiz'e Kuran- Kerim'de, bismillhirrahmnirrahm: (Ve minel-leyli fetehecced bih nfileten lek, as en yeb'aseke rabbke makamen-mahmd) 16 diye teheccd namaz klmas tavsiye buyurulmutur Allah tarafndan... Peygamber (sallallh aleyhi ve sellem) de bizlere tavsiye etmitir gece namaz klmay... nk gecenin ok byk feyzi vardr, ok byk bereketi vardr. "Gece vaktinde mnev bakmdan gn kaplar alr ve Allah Tel Hazretleri kullarna: 'Yok mu benden af isteyen? stesin affedeceim! Yok mu benden bir talebi olan? Dilesin, dilediini vereceim! Yok mu benden mafiret talep eden? Onu afv mafiret eyleyeceim!' diye kullarna seslenir." diyor Peygamber Efendimiz... Bu seslenme btn gece devam eder, imsak kesilinceye kadar... msak kesildikten sonra biter.
50

Demek ki, imsak kesilmezden nce geceleyin kalkp ibadet eden, Allah'a yalvaran; Allah'tan arzusunu, talebini, duasn, niyazn isteyen muradna erer. Allah'n affna mazhar olur; ltfuna, ihsnna nil olur. Onun iin biz de sizlere Peygamber Efendimiz'in snneti olan gece namazn, slihlerin deti olan gece kalkp teheccd namaz klmay tavsiye ederiz. Evet, u yaz gnlerinde gece ksa olduundan, gece namazna kalk biraz zordur, ama bunun k da vardr. imdi biraz zor yaplsa bile, imdi de sabah namazndan sonra dinlenme imknnz vardr. Yine de yapmanz tavsiye ederim. Peygamber Efendimiz yapard, Hazret-i Ali Efendimiz yapard... Slihler, evliyullh byklerimiz geceleri byle kalkar, yana yakla ibadet ederlerdi. Yunus Emre'nin ilhisini hemen hatrlyoruz; ne diyor:

Dalar ile, talar ile, araym Mevlm seni! Seherlerde kular ile, araym Mevlm seni!
Seher dedii, ite bu teheccd namaz klnan gecenin son vaktidir. Yni sahura kalktmz, oru iin yemek yediimiz zamanlardr.

Seherlerde kular ile, araym Mevlm seni!

Kular cvl cvl tmeye balar; ben de kalkaym, dua edeyim!" diyor. (Vel mstafirne bil-eshr) diye seher vakitlerinde kalkp tevbe eden Sahabe-i Kirm'n sevabnn ok olduu Kuran- Kerim'de bildiriliyor.

51

Mzzemmil Sresi'nde de Allah Tel Hazretleri bu mmete, selef-i slihnimize tavsiye eylemi ki: (Kumil-leyle ill kalil. Nsfeh evinkus minhu kall. Ev zid aleyhi ve rattilil-kur'ne tertl) 17 "Biraz hari, geceleri kalk namaz kl! Gecenin yarsn kl! Yahut bunu biraz azalt, ya da oalt ve Kur'an' tane tane oku!" Sonra: (nne rabbeke ya'lemu enneke tekmu edn min slseyil-leyli ve nsfehn ve sleh ve tifetn minellezne meake) 18 diye son ayet-i kerimesinde de Sahabe-i Kirm'n bu emri tutarak, geceleri kalkp ok ok ibadet ettikleri, uykularn ok fed ettikleri ifade ediliyor. Bu kadar da ar yapmalarna lzum olmayp daha hafif bir tarzda gece ibadetini yapmalar tavsiye ediliyor. Hazret-i Ali Efendimiz (radyallhu anh ve kerremallhu vecheh)... Hazret-i Ali Efendimiz'e biz "radyallhu anh" diyoruz. nk: (Radyallhu anhm ve rad anh) 19 diye ayet-i kerimede Allah'n onlardan -Sahabe-i Kiram'danrz olduu iaret edilmi. Ayrca "kerremallhu vecheh" diyoruz. nk Allah Tel Hazretleri ona bulua ermeden slm' nasb ettiinden, onun yz tertemiz kald; hi kfre ynelmedi. Yni, cahiliye an yaayp da, ondan sonra mslman olan insanlar gibi deil... Bulua ermeden, daha ocuk yatayken Peygamber Efendimiz (sallallhu aleyhi ve sellem)'e iman etti. ocuklardan ilk iman edendir. Bylece yz prl prl, tertemiz kald. Yznde hibir mahcbiyet durumu olmad. Allah onun yzn ak etti. Onun iin "kerremallhu vecheh: Allah onun yzn asilletirdi" diyoruz.

52

ia'da ona "aleyhisselm" derler. Biz "aleyhisselm" szn sadece enbiy ve mrseln 20 iin kullanrz. s (aleyhisselm), Ms (aleyhisselm)... gibi. Sahabe-i Kirm iin "radyallhu anh" deriz. Ama Hazret-i Ali Efendimiz iin huss olarak bir de "Kerremallhu vecheh" diyoruz. Hazret-i Ali Efendimiz geceleyin kalkard, teheccd namaz klard. Peygamber Efendimiz'in bir hadis-i erifini bu arada hemen hatrlataym size: (Rek'atni minel-leyl) "Geceleyin klnan iki rektcik bir namaz, uykuyu blp de klnan bu namaz; (hayrn mined-dny ve m fh) btn dnyadan ve dnyann iindeki her trl mal, mlk, zenginlik ve servetten daha hayrldr, daha kymetlidir. te Hazret-i Ali Efendimiz de gece kalkar ibadet ederdi; birok Sahabe-i Kiram gibi, birok slihler gibi, evliyullh gibi... Namazndan sonra da yle dua edermi: (Ben sabahleyin, "Allah'n varln ilmen (scientific) olarak insann anlamas lzm! Aklen ve mantken bulmak durumunda ve o kbiliyettedir insan... Mutlaka bulmas lzm! limler de tabii, ok daha iyi bir ekilde Allah'n varln kavrarlar. Kuran- Kerim bize etraf ibret gzyle seyretmeyi ve oradan Allah'n varlna deliller kartmay tavsiye ediyor." demitim. Bakn, Hazret-i Ali Efendimiz de tevfuken ayn konuyu iliyor.) (Ehed ennes-semvti vel-arda ve m beynehm ayatn tedillu aleyke) "Y Rabbbi! ehdet ederim ki, gkler ve yer, bunlarn arasndaki btn yaratklar, senin varln gsteren delillerdir. Btn gkler delildir, yeryz delildir... Bunlarn arasndaki btn varlklar, senin varlna ehdet eden, gsteren delillerdir." Yni, parmak izi gibi kk bir iz, emre aramaya lzum yok; ehdet ederim ki her ey, btn varlklar senin varln gsteren delillerdir.
53

(ve evhid tehed bim ileyhi deavte) "Bunlar ayn zamanda senin ardn, dvet ettiin konulara hitlik eden hitlerdir." Yni, sen doru imana dvet ediyorsun... Peygamber gnderip, Kur'an indirip, insanlara varln birliini, esm-i hsn'n anlatyorsun... Dnyay, ahireti bildiriyorsun... nsanlarn din konusunda bilmedii hususlar bildiriyorsun... te btn bu varlklar senin sylediini dorulayan hitlerdir. (kll men yeddi ankel-hccete ve yehed leke bi rubbiyyeti mevsmn bi sri ni'metike) "Senden bize delil mahiyetinde olan her ey ve senin rubbiyyetini, lemlerin Rabbi olduunu; yaratcs ve yneticisi, besleyicisi ve gelitiricisi, ihtiyalarn karlaycs olduunu gsteren eyler, hitler, senin nimetlerinin eserleri olarak iaretlidirler." Rubbiyyetin mns geni... Rab demek; alp gelitiren, yaratp ondan sonraki ihtiyalarn da grp byten, gelitiren demek... (ve melim tedvir lemike) "Senin kinat ynettiinin, kinatn sahibi, idarecisi ve mliki olduunun kesin gstergeleridir. Byk iaretlerdir bu varlklar... (bih an halkke) Bu yaratklarndan, mahlkatndan ne kadar yce olduun grlyor, anlalyor." (fe erselte il kulbihim min mrifetik) "Bu varlklara baknca, sen onlar mhede eden, onlar gzel gren insanlarn gnlne mrifetullh gnderiyorsun. (m aneseh min vahetil-fikir) Fikirdeki yalnzlktan o gnderdiin irfan bilgileri, irfan hazineleri onlar kurtaryor. (ve kefhalihticc) Ve delil gsterme konusunda yeterli oluyor bu gnderdiin eyler..." (fe inne hidetn) "Btn bu varlklar hittir ki; (bi enneke l te'huzkel-evhm) sen o kadar ycesin ki, insanlarn vehimleri seni tam anlayamaz." nsan cizdir, insan akl yeterli deildir. (ve l
54

tdrikkel-ukl) "Akllar seni tam mnsyla kavrayamaz, senin bykln idrak edemez. (ve l reel-ebsr) Gzler de seni gremez." Yni, "Bu yerleri, gkleri ve yerlerin gklerin iindeki varlklar incelediimiz zaman gryoruz ki; gzler seni gremez, akllar senin yceliini, bykln, knhn, mahiyetini tam mnsyla anlayamaz. nsann dnceleri ki, nihyet birer vehim saylr. ciz insann ciz dncesi; ne olacak? Doruluu da kesin deildir. nsanolunun dncelerinin hepsi doru diye bir ey yoktur. Nihyet kendi akl seviyesi, irfan seviyesindedir; vehimdir. Bu vehimler seni tam mnsyla kavramaya yeterli deildir." Bu anlalyor. "u gkyzne baktmz zaman, y Rabb gryoruz ki, sen ycelerin ycesisin! Bu kadar muazzam varlklar byle yarattna gre, senin bykln ne kadar, sen ne byksn y Rabb! Nasl emsalsiz bir hliksn! 21 Bunlara bakyoruz, aklmzn seni tam mnsyla idrak edemeyeceini anlyoruz; gzmzn seni gremeyeceini anlyoruz." demek istiyor. Hakikaten de Ms (aleyhisselm)'a Tur Da'nda vahiy geldii zaman; "Ben senin Rabbinim y Ms!" 22 diye Allah Tel Hazretleri ona vahyetti, emirlerini bildirdi. O, peygamber olarak o ilh tecellye mazhar olunca, tabii sevgisinden, saygsndan, merakndan, akndan, akullhtan, muhabbetullhtan- dedi ki: (Rabbi erin enzur ileyk) "Y Rabb! Vahyini duyuyorum, ama kendini de gster, seni de greyim! Sesini duyuyorum, vahyin bana geliyor, ama cemlini de greyim y Rabb! (erin) Gstert kendini bana! (enzur ileyk) Seni tem edeyim, nazar edeyim sana!" dedi. Onun zerine dedi ki Allah Tel Hazretleri:
55

(Kle lentern) "Gremeyeceksin; bu hal, bu sfat sende olduu mddete grmen mmkn olmayacak, olacak ey deil! (velkin nzur ilel-cebel) Kardaki u Tur Da'na bir bak! (fe inistakarra mekneh fe sevfe tern) Sen etten, kemikten yaplmsn, ezilirsin, bzlrsn, dayanamazsn. Eer o da, o azametiyle, o kuvvetiyle, o salamlyla, tatan yaplm o koca da tecelliye, Allah'n grnmesine tahamml ederse; o zaman sen de grebilirsin. Bak bakalm da tahamml edebilecek mi?" dedi. Tecell, grnmek demek... (Felemm tecell rabbh lil-cebeli cealeh dekken) Allah Tel Hazretleri bizim mahiyetini anlayamayacamz, aklmzn almayaca bir ekilde Tur Da'na tecell eyleyince; o tecellnin nurlarndan, azametinden, -yeni kelimeyle- enerjisinden da para para oldu. O tecell para para eyledi o da... (ve harra ms saika) Ms (aleyhisselm) bu mthi manzara karsnda bayld, yere serildi kald. (felemm efka) Kendine gelince, uyannca, ayknca; (kle sbhneke tbt ileyke ve ene evvellm'minn) "Y Rabb, tevbe... Anladm ki senin cemlini, tecellni alglayabilmek tahamml edilebilecek bir ey deilmi... O nrun, o enerjinin byklne tahamml etmek mmkn deilmi; anladm! Ben sana teslim olanlarn ilkiyim! Sana her halinle teslim oluyorum; ne eylersen gzel eylersin y Rabb!" diye teslim oldu. te gzler gremez dedii bu... Geceleyin tabii, bizim gibi byle beton atlar altnda deillerdi. Hava scak Suud Arabistan'da... Gidenler biliyor, Hicaz scak... Herhalde gece namazna kalkt zaman gkleri, yldzlar gryordu mbrekler... Hem de orada yldzlar, sanki elini uzatsan tutacakmsn gibi yakn... Ay sanki daha byk, gne daha byk gibi oluyor. Orda gece manzaras harika oluyor.

56

imdi o manzarann altnda: "Y Rabb! Gkler ve yer senin varlna dellet eden birer almettir. Hepsi sana ahdet ediyor, senin bykln gsteriyor. Anlyoruz ki, iimize douyor ki, senin irfan bilgilerin bizim iimize giriyor da anlyoruz ki y Rabb; hayaller, vehimler seni tahayyl edemez! Akllar senin bykln tam kavrayamaz, gzler seni gremez! u kudretin byklne bak y Rabb!" diyordu. Sonra da u cmlenin altn izdim muhterem kardelerim, bakn ne buyuruyor: (ve ez bike) "Y Rabb sana snrm... (en usire bi kalbin ev lisnin ev yedin il gayrike) Gnlmle, yahut dilimle, yahut elimle senden bir bakasna iret etmekten, meyletmekten sana snrm y Rabb! (l ilhe ill ente vhiden, ehaden ferden) ok iyi idrak ettim, anladm ki, senden baka ilh yok! Sen teksin, birsin! Fertsin, erkin nazrin yok, teksin! Btn mahlkatn muhta olduu Rab'sin! Herkes hcetini sana arz eder, herkes niyazn sana yapar... Herkes beklediini senden bekler; bekleyene sen verirsin... steyen senden ister; isteyene sen verirsin y Rabb! (ve nahn leke mslimn) Biz sana teslim olmu mslmanlarz y Rabb!" diye gece namazndan sonra byle dua ederdi Hazret-i Ali Efendimiz... Ne kyor bu szlerin arkasndan, onu aklayalm! nk Arapa bilmeyen kimseler de dinleyecek bu bantlar... Aklayalm: Hazret-i Ali Efendimiz be vakit farz namazlarn klar; onun yan sra, geceleyin de kalkp namaz klard. Eer sen, "Ben Hazret-i Ali'yi seviyorum!" diyorsan, onun yaptklarn yapacaksn! Eer seviyorsan, seven sevdiine tbi olur. Gklere bakacaksn, yldzlara bakacaksn, yere bakacaksn; bu yerdeki, gkteki yaratklar ibret gzyle tem

57

edeceksin... "Y Rabb! Bunlarn hepsi senin varlna hitlik ediyor; bunlarn yaratcs sensin y Rabb!" diye teslim olacaksn! Tabii, Hazret-i Ali Efendimiz ve btn Sahbe-i Kirm, btn mslmanlar ve btn bilen insanlar; Allah'n kelmn bilen insanlar, slm tarihini bilen insanlar, olaylar ve olaylarn iindeki kiileri bilen insanlar bilirler ki, namaz ok nemli bir ibadettir. Namaz m'minin mracdr. Kulun Allah'n dergh- ilhsine, brigh- samednsine dvet olunduu, davetli olarak gittii bir ibadettir. Allah dvet ediyor nk... "Hayyalessalh: Gelin namaza!" diyor. Allah dvet ediyor, kul da "Peki, geliyorum!" diyor. Geliyor ve Allah'n dvetine icbet edip huzuruna giriyor. ok zevkli bir eydir. Onun iin, Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz buyurdu ki: (Kurret ayn fis-salh) "Gzmn enlii, serinlii namazda..." Namazdan o kadar zevk alyordu. Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz bir savata iddetli bir ekilde yaraland. Yarasnn iinde etine saplanan ok veya zrh paras kald. iti, irin toplad. Zonkluyor, tahamml edilecek gibi deil... imi, kzarm, korkun bir durumda... Dediler ki: "- Y Emrel-M'minn! Bunu ameliyat etmek lzm; keseceiz, baka are yok!" "- Ben namazdayken yapn!" dedi. Tahamml edemiyor baka zaman... Namazdayken yaptlar, farkna varmad. Yaptlar, bitirdiler, dediler ki: "- Y Emrel-M'minn! Namazda ameliyat ettik, gk bile demediniz." "- Yaptnz m?" dedi. "- E, haberiniz yok mu?" dediler.

58

"- nsan olmad yerdeki olay nereden bilsin?" dedi. Yni, "Ben orada deildim ki..." dedi. Bu neyi gsteriyor? Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz'in namaznda rhen bedenden ayrlp ok yksek hallere eritiini, ok yksek mertebelere ktn gsteriyor. Bedenine ne yaplyorsa, onu duyacak halde deil ruhu... Hazret-i Ali Efendimiz namaz byle klyordu. Bazlar diyorlar ki, konutuumuz kimselerden... "- Camiye geliyor musunuz?" diye soruyorum ben... "- Gelmiyoruz." diyorlar. "- Niye gelmiyorsunuz?" "- Hazret-i Ali Efendimiz camide ldrld..." Hazret-i Ali Efendimiz mutfakta ldrlseydi, hi yemek yemeyecek miydik? Hazret-i Ali Efendimiz mektepte ldrlseydi, ocuklarmz hi okutmayacak mydk? Hazret-i Ali Efendimiz arda pazarda ldrlseydi, hi i g yapmayacak mydk? nsfa sar m byle bir mantkla Allah'n emri olan namaz klmamak; m'minin mrac olan erefli dvete icbet etmemek? Byle bir ey olur mu? Akla manta sacak bir ey deil... Tabii, bu ok yanl bir ey... yle tembellikten klmamak ayr... "te kusura bakma hocam, almadk da, ocukken retmediler de... te abdest almak zor geliyor da... vs." Tembellik ayr, ama hem klmayp, hem de klmamasna bir kulp takmak, bir mzeret uydurmak; buna Hazret-i Ali Efendimiz de rz gelmez, akl banda hi bir insan da rz gelmez! Allah da byle bir eyi affetmez! Hepimiz Allah'n kuluyuz, hepimiz Allah'a kar samm olmak zorundayz ve ibadetimizi sammiyetle yapmak zorundayz!
59

nsan ldkten sonra ahirette ilk sorgusu namazdan olacak, "Namazlarn kldn m?" diye olacak! Namazlarn klmsa, teki hesaplar kolay olacak. Klmamsa, orada azap balayacak. Bir hadis-i eriften anlataym size, namaz klmayann azabnn ne olduunu: Peygamber Efendimiz, Cebril (aleyhisselm) ile mnev bir mahedesinde, seyahatinde bir adam grd. Adam elindeki kocaman bir kayay teki adamn kafasna btn hzyla patlatyor... teki adamn kafas paralanyor, yerlere salyor... Bir ta vurup kafasn datyor, ldryor adam... Fakat Allah tarafndan kafas tekrar bir araya geliyor, tekrar eski halini alyor... Bu ta yine kaldryor, yine vuruyor, yine paralyor... Yine bir araya geliyor; yine paralyor... Peygamber Efendimiz dedi ki: "- Y Cebril kardeim, bu korkun manzara nedir, bu hal nedir? Bu adam bu ta teki adamn kafasna niin vuruyor? Her seferinde bu adamn kafas darmadan datlyor; kanlar, beyni yerlere salyor... Sonra tekrar bir araya geliyor. Bu nedir?" Cebril (aleyhisselm): "- Y Raslallh! Bu kafas paralanan adam, dnyadayken namazn Allah'n emri olduunu bildii halde klmayan insand. 'Bu kafayla namazn Allah'n emri olduunu bildin de yine namaz klmadn m?" diye, onun iin byle azap gryor. Onun cezas budur." dedi. Anlayn ki, namaz klmayann mnev bakmdan ahirette cezas ne kadar arm! O halde herkesin namaz klmas icb ediyor. Tabii, namazn fonksiyonu nedir, faydas nedir? Orucun fonksiyonu, faydas, grevi nedir? Haccn sonucu, neticesi, faydas nedir? Zektn sonucu, faydas nedir?
60

ok net olarak biliyoruz ki, oru insana shhat kazandryor. Ruhunu kuvvetlendiriyor, bedenini dinlendiriyor, shhat kazandryor. ok net olarak biliyoruz, orucun ok faydalar var... Hatta doktorlar, muayene ettikleri zaman dinsiz, imansz, alkasz insanlara bile perhiz yapmay tavsiye ediyorlar; unu yeme, bunu yeme tarznda... Haccn faydasn biliyoruz; btn mslmanlar dnyann her yerinden senede bir defa gelip oraya toplanyorlar. Zektn faydasn herkes biliyor; nk zengin parasna fakire veriyor. Fakirin ii grlyor. Zenginle fakir arasnda muhabbet meydana geliyor, toplum dzene giriyor. Namazn faydas nedir? Namaz insan gnde be defa pisliklerden ykyor, Rabbinin huzuruna kartyor. yi insan olmasn salyor, kontroln salyor. Gnde be defa... una benzetiyorum ben: Gece bekileri vardr fabrikalarda veya byk messeselerde... Elinde anahtar vardr. Anahtarla kurulacak belli saatler vardr o messesede... Belli zamanlarda oralara gider, o saatlere anahtar sokup evirir. Bylece ertesi gn patron bilir ki, bu beki vazifesini gzel yapt. Buralar dolam, saatleri de kurmu. Kurmasa; oralarda vazifeyi yapmad, oralara gelmedii, bekilik yapacam deyip de paray alp, yan gelip yatt anlalr. Mutlaka kuracak onlar... Oralar dolat zaman bekilii yapm oluyor. te onun gibi, namaz insan belli zamanlarda huzur-u Rabbil-zzet'e kartp, kendisinin kontroln salyor. Ktlklerden alkoyuyor ve temizliyor. Onun iin ayet-i kerimede buyruldu ki, bismillhirrahmnirrahm:

61

(nnes-salte tenh anil-fahi vel-mnker, ve lezikrullhi ekber, vallhu ya'lemu m tesnan.) 23 "Muhakkak ki namaz, fuhiyattan, mnkerattan korur." diye... Demek ki, Allah'n ktlkleri engelleyen bir tedbiri olduu iin, namazn gnde be vakit klnmas lzm! - vakit olsa olmaz m? - Olmaz, be vakit olacak! - Bir vakit olsa olmaz m? Haftada bir olsa olmaz m? Ylda bir olsa olmaz m? - Olmaz! nk ylda bir defa ykansa bir insan, yln teki zamanlarnda tekeden beter kokar, kimse yanna yanaamaz. Gnde be defa ykanacak! yle ylda bir defa ykanma olmaz. Gnde bir defa ibadet yetmez. Haftada bir defa ibadet yetmez! - Ne kadar yeter, dozaj ne kadar olacak? - Gnde be defa olacak! O kadar. - Kim sylemi? - lemlerin Rabbi, bizi yaratan hlikmz gnde be defa bunun olmas gerektiini sylyor. Muhterem kardelerim, bir tane daha okuyalm! nk ikinci sz de bu konuyla ilgili: 2. (lh kefn fahren en tekne l rabben ve kefn izzen en ekne leke abd. Ente kem rid fec'aln kem trd.) Arapa bilen bir insan unu hemen yazar. ok gzel bir sz! O kadar gzel sylemi, o kadar tatl ki, iir gibi... ok gzel bir vecze... Mnsn syleyelim:
62

(lh) "Ey benim ilhm, mbudum, Rabbim, Allah'm! (kefn fahren en tekne l rabben) Senin benim Rabbim olman, benim iin vn olarak yeter! vnyorum; elhamdlillh ki sen benim Rabbimsin... Sen benim Rabbim olman, vn olarak yeter y Rabb! Kimsin sen? Allah'n kuluyum elhamdlillh... Allah benim Rabbim... "Bu, eref olarak, vnme olarak yeter bana y Rabb!" diyor. Allah Tel Hazretlerine olan sevgisine bak! Ve devam ediyor: (ve kefni izzen en ekne leke abden) "Ve bana eref olarak, izzet ve itibar olarak sana kul olmak, yeter!" Hlbuki kul olmak iyi deildir. Kul olmak; kle olmak, birisinin esiri, klesi olmak demek... "Ama bana eref olarak, sana kle olmak, sana kul olmak yeter y Rabb!" Sanatl ifade kullanyor. Yni, dnyada bir insann baml olmas, esir olmas, kle olmas izzet deildir... zzetsizliktir, itibarszlktr, horluktur, hakirliktir. Zavalldr o insan... Ama diyor ki: "Senin benim Rabbim olman bana vn olarak yeter! Benim senin kulun olman bana izzet ve itibar olarak yeter! Ne mutlu ki, sen benim Rabbimsin! Ne mutlu ki, ben senin kulunum! Bana izzet ve itibar olarak, sana kul olmak yeter y Rabb!" Sonra duasnn gzelliine bakn: (ente kem rd) "Y Rabb, sen tam benim arzuladm, istediim gibisin! Cmertsin, merhametlisin, erhamrrahimnsin, ekreml ekremnsin! Esm-i hsnnn sahibisin! Her ynden tam istediim gibisin Rabbim olarak... (fec'aln kem trd) Beni de senin sevdiin gibi yap y Rabb! Sen tam benim sevdiim, istediim gibisin! Beni de y Rabb, senin istediin
63

gibi yap! Sen Rabbl-lemn olarak her bakmdan gzelsin, her eyin gzel... Beni de gzelletir y Rabb! Beni de senin istediin gibi bir hale getir!" Ne kadar gzel bir sz... Arapa bilenlerin mutlaka bunu byle ezberlemesi lzm! (lh kefn fahren en teknel rabben ve kefn izzen en ekne leke abd. Ente kem rid fec'aln kem trd.) Ne gzel bir dua... nc szn sylyorum; szyle bir ders tamam olsun: 3. (M hbemrun adele f hkmih ve et'ame min ktih ve zahare min dnyhu li hiretih) Uzun sylememi, ksa vecze... (M hbemrun) "u ileri yapan adam asla hib ve hsir olmaz; dnyada, ahirette piman ve perian olmaz:" Hangi ileri yapan? (adele f hkmih) "Hkmnde adlet eden... ki kii arasnda hkmettii zaman, dilne bir sz syleyip adletle hkmeden... (ve et'ame min ktih) Kazand rzkndan, kazancndan, yiyeceinden bakasna yediren... (ve zahare min dnyhu li hiretih) Dnyasndan ahireti iin malzeme biriktiren... ey: 1) Hkmnde adil olan, hkmettii zaman adletle hkmeden... 2) Kendi yiyeceinden bakasna yediren, ziyafet veren, ikramda bulunan... 3) Dnyasnda ahireti iin hazrlk yapp, malzeme hazrlayp, toplayp oraya gnderen... Tabii, bir insan bunlarn aksini yapsa hib ve hasr, piman ve perian olur... ki cihanda berbad olur. Hkmettii zaman adletle hkmetmese, Allah ondan intikam alr, ahirette byk cezalara uratr. Adletle
64

hkmetmeyen hkmdarlar, adletle hkmetmeyen kadlar, hkimler ok byk cezalara arptrlacak. Hatta bir hadis-i erifte geiyor ki, "On kii veya ondan fazla insana hkim olmu, lider olmu her insan, kyamet gn elleri boynuna balanm esir gibi gelecek." Vietnam esirleri gibi... - Neden? - On kii ve on kiiden fazla insann bana emr oldu, hkmrn oldu, bakan oldu diye... Eskiden esirleri kprdayamasn diye ellerini ensesine balarlarm. yle elleri ensesine bal gelecek... "Sorulacak, hesab yaplacak... O maiyetindeki insanlara adletle hkmetmi ise, zlecek elleri... 'Haydi, kurtardn paay!' denilecek. Adletle hkmetmediyse, balar stne balar balanp cehenneme sevk edilecek!" diyor Peygamber Efendimiz... kincisi; yediinden, kazandndan bakasna yedirmek... Bu da ok sevapl bir ey ve Hazret-i Ali Efendimiz cmertliiyle tannm. Biliyorsunuz, Dehr Sresi'nde anlatlyor: (Ve yut'imnet-tame al hubbih misknen ve yetmen ve esr) 24 "Onlar kendi canlar ekmesine ramen yemei yoksula, ksze ve esire yedirirler." ayet-i kerimesinde anlatlan durum... Bir akam yemei hazrlamlar, yiyecekler. Miskin bir dilenci gelmi kapya, yiyecek istemi. Yiyeceklerini tenceresiyle, kabyla vermiler. Kendileri yememiler, orulu olduklar halde... Ertesi gne kadar sabretmiler, tam iftar edecekler; yetimin birisi gelmi, "Az, yiyeceimiz yok; bir ey varsa verin!" demi. O yiyecei de ona vermiler. Yine oru tutmular. Ertesi gn bir esir gelmi, tam yemee oturduklar srada... O gn yiyeceklerini de ona vermiler. Bunun zerine bu ayet-i kerime inmi.
65

Yni, Hazret-i Ali Efendimiz'in, Fatma Vlidemiz'in, Annemiz'in cmertlii... Kendileri aken, oluk ocuk aken, sofradaki yiyecei ayrmadan isteyene veriyorlar. Demek ki, ok da deil... Kendileri sabrediyorlar. Yemekten bakalarna yedirme hususunda, ziyafet hususunda ayetle methedilmi kimseler zten bu sz syleyenler... ncs; (ve zahara min dnyhu li hiretih) "Dnyasndan ahireti iin malzeme depo eden..." Tabii, bu malzeme nedir? Dnyadayken ahirete depo edilecek malzeme nedir? Sevapl ilerdir, hayr hasenttr, sadakadr, ibadet ve taattir... Bunlar yapt m insan, ahirete malzeme gtrm oluyor. Ahirete gittii zaman yz glecek. Bunlar yapmadan ahirete gittiinde yoksul olacak, mahrum olacak... Elde avuta hibir ey yok... lzm! Ayet-i kerimede: (Y eyyhellezne men veltenzur nefsn m kaddemet liad) "Kii yle bir baksn bakalm, bu dnyadayken ahirete neler gnderiyor? Ne hazrlklar yapyor, ne sevaplar gnderiyor? (vettekullh, innallhe habrun bim ta'meln.) 25 Allah'tan korkun! Allah her yaptnz ok iyi biliyor, haberdar hepsinden... Kt bir ey yapmayn, onun cezas vardr." denmi oluyor. Evet, nc sz de bu... mri kelimesi, adam demek... (M hbemrun adele f hkmih) Yapt ite, verdii hkmde dil olan kimse, piman ve perian olmayacak! (ve et'ame min kutih) Kazand gdasndan, yiyeceinden bakasna veren; hib ve hasr olmayacak, piman ve perian olmayacak!
66

Hesab

kt

olacak,

cehenneme

gidecek.

Onun

iin,

bu

dnyadayken frsat ganimet bilip, ahirete malzeme hazrlayp gndermek

Yz glecek, sevab kazanacak, mkfat alacak. (ve zahare min dnyhu lihiretih) Dnyasndayken ahireti iin alan, oraya hayrlar gnderen; mahrum, piman ve perian olmayacak! Orada o yaptklarnn karln grecek, mkfatlarna erecek, cennete girecek ve memnn ve mesrr olacak. Allah Tel Hazretleri bizi sevdii rz olduu kullarndan eylesin... Sevdii rz olduu ileri yaparak mr geirmeyi nasb etsin... Huzuruna yz ak, aln ak varmay, cennetiyle cemliyle merref olmay cmlemize myesser eylesin... Bi hrmeti esrri sretil-fatiha! 27.12.1993 - Melbourne / AVUSTRALYA

67

Herkese yilik Yapmak

Ez billhi mine-eytnir-racm Bismillhirrahmnirrahm Elhamdlillhi rabbil-lemn... Al klli hlin ve f klli hn... Ves-salt ves-selm al seyyidil-evvelne vel-hirn, Muhammedin ve lih ve sahbih ve men tebiah biihsnin il yevmid-dn... Emm ba'd: Aziz ve muhterem kardelerim! Dnden beri baladmz bir kitap var; Hazret-i Ali Efendimiz'in veczelerini ihtiva ediyor. Her akam bu veczelerden bir miktar okuyacaz ve aklamasn yapacaz. nk Hazret-i Ali Efendimiz'in szleri ok gzel, veczeleri gerekten ok mkemmel szler... Hem Arapasn ezberlemek lzm, hem de Trke mnsn ezberlemek lzm! Bunlar hatrda tutmak lzm! nsann bu nasihatleri renip uygulamas lzm! Bir de, Hazret-i Ali Efendimiz'i seven insanlar var... Dnyann her yerinde, "Biz Hazret-i Ali Efendimiz'e balyz!" diyen insanlar var... Onlarn da bunlar iyice renmesi lzm! O bakmdan bu veczeleri bahis konusu ediyoruz, vaaz konusu yapyoruz. "Her akam yarm saat kadar, drt tanesini okuyup izahn yapacaz." diye karar verdik. Dn ilk dersimizi yaptk, bugn ikinci derse geldik. Buyuruyor ki Hazret-i Ali Efendimiz: 1. (fdul al men i'te tekn emruh, vestani ammen i'te tekn nazruh, vahtec il men i'te tekn esruh) Bu sz, bu vecze gzel bir sz... Vecze demek; vecz olarak, ksa olarak sylenmi, ama mns ok derin, geni olan sz demek... Burada
68

grlecei gibi, szn hem edeb deeri ok yksek, -sz sanatlar bakmndan, belgat, feshat ve edeb sanatlar bakmndan deeri yksekhem de mns ok gzel, mn itibariyle derin... imdi burada grlyor ki, msecca' bir nesirdir. "Emruh, nazruh, esruh" kelimelerinde, dz yaznn iire benzeyen eklini kullanm Hazreti Ali Efendimiz... hne bir ifade... (fdul al men i'te) "stediin kimseye, kimi istiyorsan ona fazilette bulun! Bir bata, bir ikramda bulun, iyilik yap! (tekn emruh) Onun komutan olursun, sahibi olursun, efendisi olursun!" Emr, emreden kii demek... Neden? yilik yaptn kimse seni sever, sana kalbi alr... Sana medyn-u krn olur, kran borcuyla dolar... "Bak, bu bana iyilikte bulundu!" der. Sen de artk, deta onun komutan gibi olursun. Seni krmaz, ne dersen yapar. "Gel uraya gidelim!" dersin; gider. "Gel unu yapalm!" dersin; yapar. Senin hatrn kollar. Demek ki, kime iyilik yaparsan yap; -istediine yap, istemediine yapmaiyilik yaptn kimseye sen hkim olursun, sahip olursun, efendisi gibi olursun, komutan gibi olursun... Szn ona geer. kincisi: (Vestani ammen i'te) "Kimin dengi olmak istiyorsan, ondan mstani ol! Onunla hi alveriin olmasn, ona bir ihtiyacn olmasn; (tekn nazruh) onun dengi olursun, ei olursun, mukbili olursun!" Yni, adam padiah bile olsa; sen eyvallah etmezsen dengi olursun... Zengin bile olsa, eyvallah etmezsen dengi olursun. Sen mstani olduun iin, senin onunla bir ilgin olmad iin, sen rahat olursun; onun karsnda kendini aa grmezsin, daha dk grmezsin. O da sana bir ey

69

yapamaz! nk sen ondan bir ey istemiyorsun, bir ey ummuyorsun... Bir ey ummadn iin, onun dengi olursun. (Vahtec il men i'te) "Kimi istiyorsan, ona da muhta ol; (tekn esruh) onun esiri olursun!" Birisine muhtasan, peinde dolar durursun. O da seni dolatrr durur, yalvarttrr durur. Sen onun bals, bamls, esiri, klesi gibi olursun; muhta olduun iin... Kzyorsun, ayrlacaksn; ayrlamazsn, rest ekemezsin. Neden? Muhtasn, ihtiyacn var ona... Esiri olursun. Bandan bir daha aklayalm: "Dilediine iyilik yap; onun sahibi, emiri olursun! Dilediinden mstani ol, hi ihtiya duyma, ona kar kendini ondan hibir ey istememe durumunda tut; onun dengi olursun! Dilediine muhta ol; onun esiri olursun." Buradan anlalyor ki: Hangisi daha iyi? En iyisi herkese hkim olmak, herkese sahip olmak, herkese komutan olmak, herkese szn geirmek? O zaman ne yapmak lzm? yilik yapmak lzm! Gayet kolaydr insanlarn ynetimi... (El-insn abdl-ihsn) "nsanolu iyiliin klesidir!" denilmitir. yilik yaptn m balanr sana, sever seni... Bylece dost olursun. Demek ki, insanlara kendini sevdirmenin, insanlara sahip ve hkim olmann yolu; iyi insan olmaktr, iyilik yapmaktr. nne gelene, bildiine bilmediine, tandna tanmadna, yapabildiin kadar iyilik yapmaktr. Yni, hi tanmadn birisine bile... Sabahleyin buraya geliyordum. Baktm elinde telsizi olan bir adam... lk nce kocaman sakaln grdm, "Galiba bizden bir mslman!" dedim. Sonradan telsizi grnce, "Galiba burann sorumlusu..." dedim. Sakal
70

bunlar da brakabiliyor. "Esselm aleykm diyecektim, demedim; "Good morning!" dedim. Ooo... Hemen ok memnun oldu, o da "Good morning!" dedi. "How are you?" dedi, bilmem ne dedi... Baktm, bir selmcktan sonra bile, bir merhaba demekten bile bir yaknlama oldu. Yanndaki bir eyden ona ikram ediversen veya bir iyilik yapversen; ykn tayversen, kapsn aversen veya bir ihtiyac olduu srada yardm ediversen, o zaman daha iyi olacak. Ben bunu hayatmda kendim ok denedim ve birok yerde insanlara iyilik yapmann ok faydasn grdm. Tabii, insann iyilii, karsndakini esir etmek iin yapmas da slm bakmdan doru deil! nsan iyilii Allah iin yapmal! Karsndaki iyilii kabul etse de, etmese de yapmal; anlasa da, anlamasa da yapmal; kendisine iyi davransa da, davranmasa da yapmal! Neden? "Ben Allah iin yapyorum, ondan bir karlk beklemiyorum!" diye dnmeli! Hazret-i Ali Efendimiz'in cmertliiyle ilgili bir ayet-i kerime olduunu bildirmitim dn akam... Onlarn her akam kaplarna gelen miskine, yetime, esire sofralarndaki yemeklerini verdiklerini anlatmtm. O ayet-i kerimelerin devamnda buyuruluyor ki, bismillhirrahmnirrahm: (nnem nut'imkm livechillh) "Biz bu soframzdaki yemekleri size Allah iin veriyoruz, Allah rzas iin veriyoruz. (l nrd minkm cezen vel kr) Sizden bir karlk da beklemiyoruz, teekkr de beklemiyoruz." 26 ster teekkr edin, ister etmeyin! ster bizi bilin, ister bilmeyin! Yni, ben kapnn arkasndan da verebilirim, beni bilmen de art deil... yle insanlar var ki, geceleyin karanlkta gidiyor, fakire veriyor vereceini, verecei sadakay... stiyor ki, kimse bilmesin...

71

yle bir menkabe okumutum: Evliyullhtan birisi bir ehre geliyor... Orda bir talebesi varm, bir zaman gelmi, yannda okumu, filn... Tand bir talebesi, bir kimse... Sormu: - Bu ehirde yle bir ahs var m? - Var... - Onunla grmek istesem, grebilir miyim? - Hapiste, hapse tktlar onu... - Niye hapse tktlar? Bir u mu iledi; bir hrszlk, bir kanunsuzluk mu yapt? - Hayr! Birisine borcu vard, deyemedi. Borcunu deyemedii iin, hapse tktlar. - Yaaa! Srf bu sebepten mi? - Evet, bu sebepten... - Kime borcu vard? - Falanca adama... Derhal gidiyor o adama: - Hapse tklan filnca kimsenin sana u kadar borcu varm; yle mi? - Evet var! Tkr tkr paray veriyor, "Git onu kart!" diyor. Adam da tabii, paray ald iin gidiyor, "Tamam, ben param aldm; kabilir!" diyor. Fakat paray deyen hocas, o evliyullhtan olan zat, hi kendisi hakknda bilgi vermeden, kendisinin oraya geldiini sylemeden, kendisinin ismini vermeden, o talebesiyle de grmeden, ehirden ayrlp gidiyor. Neden?
72

yilii kendisinin yaptn bilip de teekkr etmesin, mahcup olmasn, medyn-u krn olmasn diye yapyor. (nnem nut'imkm livechillh, l nrd minkm cezen vel kr) "Biz yaptmz ii Allah rzas iin yaparz; teekkr beklemeyiz, karlk beklemeyiz!" "Ben ona bir tepsi baklava gnderdim; o da bana herhalde bir buuk tepsi kadayf gnderir." gibi bir hesap yakk almaz. yle bir ey yok; Allah rzas iin veririz biz! Ama kaide olarak sen bir insana bir iyilik yaptn m, o da seni sever. Sen onun emri olursun, komutan olursun, sahibi olursun, efendisi olursun. Kaide budur. Tabii, onlarn sahibi, efendisi olaym diye de iyilik yapanlar, parayla insanlar satn alanlar kabilir. Bu tutmaz! Bu niyet bozukluu bir yerde anlalr. Bir yerde clk kar, patlak verir... Sonunda i tatszla gider. Neden? Allah rzas iin yaplmayan, ihlsla yaplmayan bir iin sonundan hayr gelmez de ondan... O halde ne yapmalyz? hlsmza sahip olmalyz, kalbimiz ihlsl olmal, iyi niyetli olmal, Allah rzas iin olmal! Onun iin, biz her eyde diyoruz ki: (lh ente maksd ve ridke matlb) "Y Rabb, benim maksdum sensin! Ben senin rzan istiyorum!" Yni, btn cihan halk bana kzsa, ama sen sevecek olsan; senin sevdiin eyi sylerim, yaparm! Btn cihan halk beni sevecek olsa, beni bakan seecek olsa, benim etrafmda toplanacak olsa; beni paraya gark edecek olsa, zengin edecek olsa, ihy edecek olsa, senin sevmediin bir sz sylemem! Halkn tevecchn kazanacam diye, seni kzdracak, senin gazabna uratacak ii yapmam! Halk bana kzacak, halkn karsnda pozisyonum bozulacak diye de, senin rzana uygun olan sz sylemekten geri durmam!
73

Asl mslman byle yapar, asl mslmann hli, n ve ii budur! hlsla yapar, iyi niyetle yapar, Allah iin yapar! Kimseden korkmaz, kimseye eyvallah yoktur. Padiah olsa, dobra dobra doruyu syler. "ok da marur olma hm, senden byk Allah var!" diye barrlarm padiaha... Cuma namazndan ktktan sonra, barrlarm byle... "ok marur olma padiahm, sen byksn, ama senden byk Allah var! Sen de onun kulusun nihayet..." derlermi. Padiahn karsnda dobra dobra konuabilirlermi. Byklerden bir tanesi eski zaman halifelerinden birisinin yanna girmi. Houma gidiyor muamelesi... smi var, mlm; kim olduu belli, hikyesi de uzun, ama ben ksaca syleyeyim: Hkmdar, Emev hkmdar... Suriye, Ortadou, Msr, Arabistan, ran, Anadolu... Her taraf emrine girmi olan byk bir devletin bakan...- "Selmn aleykm ey filnca!" diye ismiyle hitap etmi. Hooop... Mindere oturmu, kpkrmz olmu halife sinirinden... Nerdeyse cellad aracak... Mehur bir lim... Kolay kolay da bir limi ldrmezler. Yni, halk ayaklanr. Onu da dnrler, hesaplarn yaparlar. Kpkrmz olmu. Biraz kzgnln yutmu, demi ki: "- Sen bana niye 'emrel-m'minn' demedin de ismimle hitap ettin?" Onlarn vasf o... "Y emrel-m'minn, esselm aleyke! Ey m'minlerin komutan, bakan, emri! Sana selm olsun!" diyecek. Demi ki: "- Darda ben halkla konutum. M'minler senden memnun deil ki, ben sana "emrel-m'minn" diyeyim! stemiyorlar ki seni... Ondan 'emrelm'minn' demedim" demi. Sonra demi tekisi tekrar:

74

"- Niye ben emir vermeden, msaade etmeden karma getin, oturdun? Niye ayakta durmadn?" "- Sebebini syleyeyim: Peygamber Efendimiz'in hadis-i erifi var... 'Cehennemlik bir insan grmek isteyen, kendisi otururken karsndakini ayakta tutan, oturtmayan kimseye baksn!' buyurmutu Peygamber Efendimiz... Onun iin, seni cehennemlik duruma drmemek iin oturdum." demi. Tabii, bir ey diyemiyor bu szn karlnda... Daha baka bir sr sz sylemi emrl-m'minne... yle demi, byle demi, nasihat etmi. Adam alam. Eh, bakn limin tavrna... Neden? Ondan bir ey beklemiyor; mevki beklemiyor, makam beklemiyor, para beklemiyor, pul beklemiyor... Onunla bir ilgisi yok... nsan birisinden bir ey beklemedi mi; o zaman ok rahat olur, ok serbest olur. Evet: "Kimin kulu olmak istiyorsan, ona muhta ol!

Kiminle denk olmak istiyorsan, ona ihtiyacn olmasn! Kimi kendine kul etmek istiyorsan, ona iyilik yap!" demek... Yni, bu szn ksacas bu...
Hazret-i Ali Efendimiz'in bu nasihatinden nasl istifade etmemiz lzm? Bundan kacak olan ders: "Mmkn olduu kadar herkese iyilik yap, ama kimseye muhta olmamaya al! Sabret, derdini kimseye ama, kimseye el ama, kimseye muhta olmamaya al!" Muhta oldun mu, yandn... Allah kimseye muhta etmesin... Hani derler ki: "Nmerde deil, merde bile muhta etmesin!" Nmerde muhta oldun mu, yanarsn zten... Adam nmert, kalle, karaktersiz... Ona muhta oldun mu, perian olursun. Nmerde deil, merde bile muhta etmesin Allah... "Y Rabb, dert verip derman aratma! Fakirlie drp, kap kap dolatrma!" diye dua ederler. Dorudur o dua...
75

Hazret-i Ali Efendimiz'in bu sz de gzel, edeb deeri yksek bir veczedir. Arapasn yine kardelerimiz yazsnlar! Bundan sonraki sz: 2. (Levl da'ful-yakn, m kne len en nek ve mihnetin yesreh, mihneten yesreten nerc fil-cili sr'ate zevlih ve filcili azime sevbih beyne ed'afu niamin lev ictemea ehlssemvti vel-ard al ihsih m vef bih fadlen anil-kymi bikrih) Bu uzunca bir sz, ama -aklayacam imdi- mns gzel... (Levl da'ful-yakn) "mandaki zayflk olmasayd, (m kne len en nek ve mihnetin yesreh) kck bir dnya skntsndan ikyet etmezdik. manmzdaki zayflk olmasayd, kck bir dnya skntsndan ikyeti olma durumuna dmezdik biz insanlar... (mihneten yesreten nerc fil-cili sr'ate zevlih) yle bir kk dnya sknts ki, bu sknt bu dnyada uzun zaman devam etmez; bir zaman sonra sr'atle geip gider. Yok olacak... Bir imtihandr gelip geecek... (ve fil-cili azime sevbih) Ve ahirette de byk sevab olacak... Neden? Dnyada ekilen hastalklarn, skntlarn, zntlerin, Allah ahirette ok byk mkfatn verecek sabredenlere... Ne diyor Kuran- Kerim'de Allah Tel Hazretleri: (nnem yveffes-sbirne ecrahm bigayri hisb) 27 "Herkese hesapla, miktarla, lyle, katsayyla sevap verir de Allah; sabredenlere katsaysz, hadsiz hesapsz sevap verir!" Sabredenlerin sevab ok... Eyyb (aleyhisselm) mesel... Eyyb Peygamber, Allah'n ok sevdii ve ok methettii bir peygamber... yle hastalklara dm ki, oturduu ehirden, ehrin plne kartmlar. ehrin dnda, orada barnm.
76

Kimse gitmiyormu yanna, hastalk kendilerine de bulamasn diye... Bir kars gelip gidiyormu. Mallar telef olmu, evltlar lm, kendisi hastalanm, ehrin dna atlm, ama sapasalam kulluunda! Sabrnda hi azalma olmam, senelerce bunu ekmi. eitli rivayetler var, ka sene ektiine dair... Sonra dzelmi hepsi... Sabretmenin ok sevab var... Kck eylere sabredemiyoruz. ncir ekirdeini doldurmayan eyden, sevaplar karyoruz elden... te bundan dolay, burada diyor ki Hazret-i Ali Efendimiz: "Eer imanmzda zayflk olmasayd; u dnyadaki abucak geeceini bildiimiz, ama ahirette de Allah'n ok sevap vereceini bildiimiz ufak bir imtihandan dolay ikyeti olmazdk. Olmamamz lzm!" (beyne ed'afu niamin) O skntlarn ahiretteki sevab o kadar ok ki, kat kat... O skntlara karlk, kat kat nimetler verecek Allah... (lev ictemea ehls-semvti vel-ard) Yer ve gk ehli btn mahlkat bir araya gelip toplansalar; (al ihsih) bu belya urayp sabretmi m'min kula, Allah'n ahirette verecei sevaplar sayp dkmek iin, gkteki yerdeki mahlklar hepsi toplansalar; (m vef bih) bu sevaplar sayp bitiremezler. Bu, bu kadar kalabalk... (fadlen anil-kymi bikrih) krn ed etmek mmkn deil... Daha, Allah'n orada verecei nimetleri, gklerin yerlerin ehli toplansalar sayamazlar. Sayamayz. Yni, "Allah'n ahirette, gkteki ve yerdeki varlklarn saymaya kalkp da saymayaca, krn ed edemeyecei kadar ok byk, kat kat nimetlerle mkfatlandraca; dnyada da sr'atle gelip geecek ufack bir imtihandan dolay ikyeti olmazdk; eer imanmz zayf olmasayd..." Haa, iman kuvvetli olsayd ne olacakt? man kuvvetli olsayd; (Ve bil-kaderi hayrih ve errih minallhi tel) diye Ament'de sayd kaderin bir cilvesi olduunu, Allah tarafndan alnna yazldn, bu
77

hayatn bir imtihan olduunu bilecekti. "Allah'tan geldi." diyecekti, sabredecekti, ikyeti olmayacakt. man kuvvetli olsayd, sabredecekti. E acyor, aryor midesi; derdi byk... - Sen benim bama gelen belnn ne kadar ar olduunu biliyor musun? - Tamam, biliyorum, ne yapalm? Herkesin bana eit eit bellar geliyor. Kimisinin annesi vefat ediyor, kimisinin evld vefat ediyor... Biz dnyada en rahat insanlarz urada... te bak, Bosna-Hersek'teki insanlardan her gn gelen haber bltenlerinde; top at, sava, znt, l, yaral... Onlarn haberlerini duyuyoruz her gn... Yni, urada dnyann en rahat insanyz, ama yine sabredemiyoruz. Hac yapyoruz; hac seyahati ok byk imtihan... - Hacc niin yapyorsun, sen burada rahatna baksan ya? - E, Allah emretmi diye yapyorum, farz diye yapyorum. - Oras rahat deil, biraz skntlar var haccn... - Olsun, ben skntlara katlanrm. badettir. Allah'n emrini yerine getireyim... Raslllh'n gezdii diyarlar greyim... O Arafat'ta duraym, tavafm yapaym... O Kbe-i Merrefe'mi greyim, o Hacer-i Esved'imi peyim... - Tamam, gzel, aferin! yi, bak maallh! Adam buradan bu niyetle yola kyor hac yolculuuna... Sala kavga ederek, solla kavga ederek, uraarak didinerek, mcadeleyle, hak yiyerek, hakszlk yaparak, iterek kakarak yolculuk yapp geliyor. Dost gittii insanlarla dargn dnyor. Ne oldu? mtihan kaybetti. Allah imtihan ediyor, Allah'n imtihan bu...

78

Hac yolculuu, uradan admn atmaya baladn m; imtihan... Mutlaka senin zddna gidecek eyleri Allah karna kartacak, imtihan edecek seni; "Bakalm, benim kulum k- sdk m?" diye... Sabredemiyor ve byle arkadalarn arasna giriyor insan... eitli imtihanlar oluyor. Geenlerde bizim byle bir aile kampmz oldu. ocuun birisi duvardan dt. Hadiii... dmz patlad. Eyvah! Biz bir iyilik yapalm derken, bu ocuk lrse... Elimizi atk, dua ettik, "Aman y Rabb, bu ocuk lmesin!" diye... Birka bakmdan lmesin; hem yazktr lmesin, hem de zehir olacak btn kamp ahalisine..., ama annesi babas salam... Yni, maallh, ok salam insanlarm, mert insanlarm. "Gk" demediler, "Ne yapalm, kaderdir." dediler. ocuk da sapasalam, turp gibi maallh; bir ey olmad. Allah ocuklar byle lastik gibi dayankl malzemeden yapyor. Dyorlar, kalkyorlar, krlyorlar, sarlyorlar... Yine maallh, koruyor Allah Tel Hazretleri... Aziz ve muhterem kardelerim! Hazret-i Ali Efendimiz'in bu sz ok nemli... Ufak tefek mihnet ve meakkatlerden, ufak tefek skntlardan imtihan kaybetmeyin! abuk geecek bu, bir imtihan... abuk geecek, ahirette sevab ok... Bu kadar sevab ok olan eye bu dnyada sabrszlk edip, ikyet edip de sevab elden karlmaz! Onun iin ok dikkatli olun! eytan insann iinde demirci gibi, demircinin atei krkle krkledii gibi, "Huh vuu... Huh vuu... Huh vuuu... Huh vuuu..." iine insann byle krkle krkler; iindeki atei yakmak iin... eytan insann iindeki atei kzdrmak iin, insan fokur fokur kaynatmak iin, arkadana kar kzdrmak iin, kavga kartmak iin etrafnda dolar. eytan acemi aylak deil... eytan usta bir yaratk, aldatmada usta bir yaratk... Kimin yanna nasl yanaacan bilir. Herkesin damarna
79

girmesini bilir, damarnda dolamasn bilir. Aman, gnahlara kar uyank olun! Aman, eytana kar mteyakkz olun! Aman, ufak tefek skntlardan ikyet edip, kavga edip, itiip kakp, darlp ksp, sevaplarnz karmayn! mtihan, her ey imtihan... Evliyullhtan birisi seyahat ediyormu bir ehirden bir ehre... Haramiler yolunu kesmiler. - k paralar! - Param yok... - k paralar! Saklyorsun, sakladn paralar k; yoksa ocuklarn keseceiz! - Yhu, param yok diyorum size, yok ite... Balamlar ocuklar kesmeye... Byle duruyor adam... Haramilerin reisinin, ete reisinin dikkatini ekmi. "- Yhu, sen ne kadar gaddar adamsn, ne merhametsiz adamsn!? Senin ocuklarn kesiyoruz, kln kprdamyor..." demi. "- Allah'n kaderi... Alan Allah, veren Allah! Yaatan Allah, ldren Allah!" demi. Adamn eli, aya titremeye balam. "- Yhu, bu sz nceden syleseydin, ocuklar kestirtmezdim." demi. "- O da Allah'n kaderi..." demi. "Bu kadar kesilecekmi demek ki, geriye kalan kalacakm." Yni kaderin cilvesine ve banza gelen olaylara sabretmeyi renin! mtihanda olduunuzu unutmayn! mtihan sorusunun nasl gelecei belli olmaz. Bazan karnzdan imtihan gelir; karnzn kafasnda taba ana paralamayn! Bazan ocuunuzdan olur, bazan komunuzdan olur... Bazan karnzdaki insann bir lafndan olur; kt laf
80

iyiye evirin! Ktye iyilikle mukbele edin! Ters anlalacak laf, dz anlayn! Ters sylenen laf, dze yorumlayn; kavga kartmayn! Eskiden bir adam methetmiler, "Bu adam ok iyi huylu bir adamdr. Hi kzmaz, imdi!" Peine taklm adamn... Cuma gn adam hamama gitmi, cuma abdesti alacak, sevap kazanacak. -Cuma gn gusl abdesti almak, abdestli olarak camiye gelmek, on gnlk gnahn affolmasna sebep oluyor.- Hamama girmi, petamaln sarm; tasn, anan, sabununu, lifini alm, kurnaya oturmu. Herif pala bykl, gelmi, "Kalk buradan, burada ben ykanacam!" demi. tekisi "Peki..." demi, tas tara toplam, -"tas tara toplamak" deniliyor ya- kalkm, br kurnaya gitmi. Kabaday bu sefer, onun yanna gitmi, "Ben br kurnada ykanacaktm, ama onun suyu az akyormu. Ben burada ykanacam, kalk buradan!" demi. "Tabii..." demi, yine tas tara toplam, sonra kalkm daha teki kurnaya gitmi. Kabaday onun yanna gitmi tekrar; "Ben burasn daha ok sevdim, kalk baka yerde ykan; ben burada ykanacam!" demi. Yine tas tara toplam, br tarafa giderken, kabaday demi ki: "Dur gitme! Senin ok iyi huylu olduunu sylediler, melek gibi olduunu sylediler. Ben de, 'Melek gibi de olsa damarna bastn m kaplan gibi olur, srtlan gibi olur." diye seni kzdrmak iin peine dtm. Hakikaten iyi huyluymusun, teekkr ederim!" demi. Baka bir hikye: Evliyullhtan birisini, bir adam evine arm, "Hocam! Msaade ederseniz efendim, sizi davet etmek istiyoruz. Bu akam bizim hanemizde orbay beraber ielim, buyurun!" "Peki, evldm!" demi.
81

sinirlenmez.

yi

huyludur,

geimlidir."

demiler.

Efenin,

kabadaynn birisi demi ki: "Ben onun iyi huylu olduunu size gsteririm

Namaz klmlar, adamn hanesine gelmiler. "Efendim bir dakika! Ben ierisi hazr m diye bakaym!" demi. eri girmi. "Kusura bakmayn hocam! Ben sizi ardm, ama msait deilmi. zr dilerim!" demi. Hoca efendi, "Peki, evldm!" demi, camiye dnm geriye... Adam tekrar peinden gelmi, "Hocam, demin msait deildi demitim, ama imdi msait oldu. Buyurun, imdi gidelim!" demi. Adamn evine gitmiler. Adam bu sefer bir baka bahane ile hoca efendiyi yine geri evirmi. Peinden camiye gelmi, tekrar davet etmi. Tekrar geri evirmi... Ka sefer byle bahane uydurup evinden geri dndrm, camiden geri arm. Hoca efendi, "Peki, evldm! Olur, evldm!" diyor, baka bir ey demiyormu. Sonunda hoca efendinin eline ayana sarlm: "- Aman hocam beni affedin! Sizi ben imtihan etmek istedim. Hakikaten muazzam bir ahlknz varm. Hi sinirlenmediniz, ok byklk gsterdiniz." demi. Hoca efendi: "- A evldm ne olacak, bu ok gzel bir ahlk deil ki! Bu benim yaptm Horasan'n kpekleri bile yapar. Gel gel dersin gelir, hot dersin gider. Kpeklerin bile yapabildii eyin ne kymeti var!" demi. Tevzua bak! Bizi bir kere arsn da, hele bir kapdan dndrsn birisi; vallhi evini toz duman ederiz. Atom bombas patlar evinde... Tozlar havalara uar, Japonya'dan grlr alimallh! "Bizi ardn da... Oraya kadar geldik de... Sen benimle alay m ediyorsun, dalga m geiyorsun?" Hele bir yapsn birisi bakalm! Hadi ben de hocaym, o da hocaym; hele birisi bana yapsn da greyim! Huyumuz byle bizim... Ama o ne diyor bak! Ne diyor:
82

"- Benim yaptm bir ey mi a evldm! Ne olacak, bunun gzel huyluluk neresinde? Bunu kpekler bile yapabiliyor. aryorsun geliyor, kovuyorsun gidiyor." Bykle bak! Mutasavvf olmak byle sark sarmak deil muhterem kardelerim! Dervi olmak, ite bu gzel kendini ahlka sahip olmak... misin? Kzmayabiliyor musun, affedebiliyor musun, mtevz olabiliyor musun? Bbrlenmemeye, bu, gzel huy bu! Yoksa, ben sana iyilik yapyorum, elbette sen de bana iyilik yapacaksn. yilik yapana iyilik yapmak kolay... Ktlk yapana iyilik yapmak zor... Asl ahlk o ite... Ktlk yapana, iyilik yapmaktr. te biz bunu yapamadmz iin, sevaplar karyoruz. Onun iin, Hazret-i Ali Efendimiz (radyallhu anh) ne gzel buyuruyor, diyor ki: "manmz zayf olmasayd, ksa zamanda geilecek olan bir kibirlenmemeye, altrabilmi Sabredebiliyor musun, problem kartmyor musun? Dervilik bu, tasavvuf

imtihandan; ahirette yerin gn mahlklarnn toplanp da sevabn saymaya alaca, urap da saymay bitiremeyecei kadar ok sevap alacamz bir kck imtihana sabrszlk gsterir miydik?" Gstermezdik.
Sabrederdik, Eyyb Aleyhisselm gibi sevap kazanrdk. Eyyb Aleyhisselm' Allah methediyor Kuran- Kerim'de: (Ni'mel-abd) 28 "Ne iyi bir kuldur." diyor Eyyb Aleyhisselm'a... Ben demiyorum, Allah diyor. O kadar sene sknt ekmi. Karsndan baka kimse gelmez olmu yanna... Btn vcudu clk yara olmu, kurtlar dolayormu yaralarnn stnde... Kurt alm her tarafn... la yok, temizlik malzemesi yok, tedvi imknlar yok... Dnn bir insan... lmemi, Allah yaatm, ama sabretmi. Allah'a olan kulluunda sabretmi.
83

Vefal bir kars varm. Kadnlarn da mertleri oluyor. O kadar skntda, en son ana kadar hi yanndan ayrlmam. En son, diyorlar ki Eyyb aleyhisselm yemin etmi, "Ben sana gsteririm, dveceim seni!" demi karsna... Sebep? Salar ok gzelmi kadnn... En son, geimini temin etmek iin salarn kesip satm da, geimini yle salam. Onun iin, "Sa salim kalkarsam ayaa, sana yz sopa vuracam!" diye yemin etmi; "Niye kestin salarn?" gibilerden... Tabii o, iyilik iin, kocasna bakmak iin kesiyor. Peki, byle de yemin etti, ne olacak? Onun zerine, Allah o zaman demi ki: (Ve huz biyedike d'sen fadrib bih ve l tahnes) 29 "Yz tane buday sap al, demeti yle arkasna pat diye vur! Bylece yeminini yapmam duruma dme!" nk kadnn kabahati yok, vefas var... Kadn ok vefal... Allah efaatlerine erdirsin... O peygamber, o da peygambere lyk vefal bir hanmefendi... Sabredelim muhterem kardelerim! Bakn imdi, benim iki aabeyim karayoluyla kafile halinde hacca gidiyorlarm. Babam iki aabeyimi kenara ekmi, demi ki: "Evldm, benim bu hac yolunda tecrbem var; imtihandr hac yolu... eytan musallat olur insana, olmadk eylerden problem kartr. Aman, hac yolunun imtihan olduunu bilin, aabeylik kardeliinize dikkat edin! Birbirinizle kavga etmeyin, haccn sevabn karmayn!" demi. "Peki, babacm!" demiler, el pmler; tamam... ki aabeyim, problemsiz gidip gelmeye, herhangi bir mnakaa yapmamaya gayret etmiler. "Ama Adana'dan ktk, daha am'a gelmeden kafile birbirine girdi." diyor aabeyim... Kavgalar, grltler... Yni herkes sabredemiyor. Hac yolundasn mbrek, sabretsene! Tata yatyor insan... Arafat'tan kyorsun yorgun argn... Mzdelife'de ne var? Yatak, yorgan m var, be
84

yldzl otel mi var? Mzdelife'nin hududunu tutturabilip de girdin mi, ne mutlu sana! Tutturamazsan, gez babam gez... Orada byle, ta ocandaki gibi sivri talarn zerine ban koyuyor da insan, pamuk yatakta yatar gibi yatyor. Sknt, imtihan... Onun iin sabredin! Allah'n imtihan oktur kullar zerinde, sabredin! Hele hele birlik ve beraberlii bozmamak, Bu ihvnlk komuluk balarn mnsebetlerini zayflatmamak, zedelememek konusunda...

ksmemek, darlmamak konusunda... Hele hele yuva ykmamak, aile yuvasn bozmamak konusunda sabredin! Be tane ocuu oluyor kar kocann... Bu kadar muhabbet etmiler, bu kadar sene yaamlar, bu kadar ocuklar olmu; be ocuktan sonra ayrlyorlar. ayorum. Yhu, bari bandan ayrlsaydnz! Be aylk evliyken ayrlsaydnz da anlasaydk. Be ocuk... Bunlar yetitirmek kolay m? Birer sene, ikier sene arayla olsa, u kadar sene beraber yaamlar, ondan sonra ksp ayrlyorlar. Yhu ayp! Gencecik kz alyor; ondan sonra oluk ocuk da olunca, gidiyor bakasna... Olmaz! O da vefaya smaz! Genliini sen aldn onun... Yuva yklyor; onun iin ne yapmak lzm? Sabretmek lzm! Evet, bir tane daha okuyalm... Herhalde mddeti biraz getik, ama olmas gzel oluyor; bir tane daha okuyalm... nc veczesi Hazret-i Ali Efendimiz'in: 3. (z erdallhu bi abdin hayran hale beyneh ve beyne ehvetih ve hcebe beyneh ve beyne kalbih ve iz erde erren vekkeleh il nefsih) Hazret-i Ali Efendimiz'in tecrbesi bu... Byle bildiriyor.

85

(z erdallhu biabdin hayran) "Allah bir kulunun hayrn istedi mi, o kulun hayrn murad etti mi;" Ne yapar? (hale beyneh ve beyne ehvetih) "O kulun kendisiyle ehveti arasna, ehevt- nefsaniyyesi arasna girer." Yni, ehevt-i nefsaniyyesini yaptrtmaz, engeller. Allah bir kulun hayrn istedi mi, onu ehvetlerine esir etmez. Araya girer ehevt-i nefsaniyyesini, hevest- nefsniyyesini yaptrtmaz. (ve hcebe beyneh ve beyne kalbih) "Ve gnl ile kendisi arasn manialar, engeller." Yni, ktlk yapmaya msaade etmez, kt tarafa kaymasna msaade etmez. (ve iz erde erren) "Bir kulun ktln murad etti mi, (vekkeleh il nefsih) kendi haline brakverir, ipini salverir." O zaman insan, Allah'n yardm olmad da salverildi mi, artk nereye gidecei belli olmaz. Kafasnn uygun grd yere gider, nefsinin arzu ettii yere gider. Gnahlara girer, belasn bulur, cezasn eker. Demek ki iyilik yapmak, Allah Tel Hazretleri'nin zel bir yardmyla, gayretiyle oluyor. Yoksa normal olarak, insan kendi haline kald m, gnahlara dalar. Onun iin Allah'tan yardm isteyeceiz. Peygamber Efendimiz el am, ne dua etmi biliyor musunuz? "Y Rabb!

Beni, gz yumup ancaya kadar u nefsime brakma!" Bir gz yumup

ancaya kadar... "p!" diye bir objektifin alp kapan gibi... "Bir gz yumup ancaya kadar, beni u nefsime brakma y Rabb! Bana yardm et, bana tevfkiki refk eyle... Mnev bakmdan beni destekle y Rabb! Hayrlar yapmama yardmc ol, beni nefsime brakma y Rabb!" diyor. Nefis ne demek? Nefis, insann kendisi, iki omuzunun aras... nsan kendisine kald m, kendi bana kald m, mahvolur. Onun iin "Ben.. Ben... Ben..." diyenler mahvolurlar. e yaramaz, eilmez, dorulmaz, yontulmaz berbat bir eydir insann nefsi... Kendi nefsine kald m insan, mutlaka hata iler. Neden?
86

(nnen-nefse leemmreten bis-si ill m rahime rabb) 30 "nsann nefsi insana ehevt-i nefsniyyesini, ktl emreder." Kim sylyor bu sz? Yusuf Aleyhisselm sylyor. Yusuf (aleyhisselm) peygamber... Peygamberlik eitimi grm, Allah'n sekin kulu... Sradan bir kul deil, ardaki pazardaki adam deil, din bilgisi olmayan bir insan deil... (Vem berri nefs) "Ben kendimi methetmiyorum, temize karmyorum. (innen-nefse leemmreten bis-si) nsann nefsi insana ktlkleri ok emreder." diyor. Bir yalnz bana kal evde... Bir delikanl yalnz bana kalsn; ktl emreder nefsi... Camdan baktrr, unu yaptrr, bunu yaptrr... Kendi bana braktn zaman, kumara gnderir, gezmeye gnderir, harama gnderir. Bu nefsi azgndr insann... Allah insan u nefse esir etmesin... Kadnn birisi gelmi rahmetli bir hoca efendiye... "Hocam! Benim bir kpeim var, zapt edemiyorum; saa saldryor, sola saldryor." Hakikaten bir kpei olsa insann, gelip de hocaya m sorar bu sz? Anlam hoca, rif... Glm. "Kadn!" demi, "Benim de bir kpeim var, hem de kurt kpei gibi, kangal kpei gibi..." demi. Kastettii ne? Nefsi... Diyor ki ir:

Nefis kundaktaki bebek gibidir. Sen onu brakrsan, kazk kadar oluncaya kadar emer. Memeyi brakmaz. Memeye biber srersin, ac srersin; kestin mi, kesilir.
Geen gn biz yolda gidiyoruz. Yukarda etraf, evreyi grmeye gidiyoruz arabayla... kenarda iftlikler var, srlar var; iri, besili, kocaman inekler... Holitayn -Hollanda- inekleri, csseli inekler... Koca dana, anas kadar olmu; gelmi orda memeden st emiyor. Sahibi grse sopayla kovalar.
87

Koca dana olur, kz olur, boa olur; hl o arzusunun peinde gider. Terbiye edersen, dzelir. Terbiye etmezsen, zapt edemezsin artk... Kkken zapt edersin, byd zaman zapt edemezsin. Onun iin, nefsin terbiyesi arttr. Kuran- Kerim diyor ki: (Kad efleha men zekkh. Ve kad hbe men dessh) "Nefsini terbiye eden kurtulur. Nefsini terbiye edemeyen mahvolur." Nefsi canavarlat m, artk zapt edemez onu; hayat mahvolur. Nefis bir kere canavarlat m, onu terbiye etmek iin padiahn kk olu lzm! Elinde kl olacak, ejderhann yedi ban birden kesecek. Masallarda o yle... Kolay m, canavar gibi olmu olan nefsi yenmek? Ka kii yenmi? - Hocam, ite ben eskiden azgndm da, hayduttum da, uslandm... - Ka yanda uslandn? Zten i iten geti... Altma geldin, yetmie geldin, zten uslanacaksn! Akan sular durulacak tabii... Hadi greyim seni, yirmi yandayken uslan bakalm! Yirmi iki yandayken, yirmi be yandayken uslan bakalm! O zamanlar sz dinlemiyordun; ak sakall baban dinlemiyordun, bartl anneni dinlemiyordun. Elliye altma geldin, tevbekr oldun, hacca gidiyorsun. Tabii, zten yle olacak yan icab! Erkeksen delikanllk andayken, banda kavak yelleri estii zaman uslansaydn, dursaydn! Onun iin aziz ve muhterem kardelerim, hi kendimize gvenmeyelim! Allah bizi nefsimize brakmasn... imdiki halimize de hi marur olmayalm! Elhamdlillh imdi, Coburg Camii Cemiyeti'nin yaptrd aile kampndayz. Cemaatle namazlar klyoruz, akamlar tesbihleri ekiyoruz. Sen imdiyi brak, istikbalde ne olacak, son nefeste ne olacak? O nemli... nk iin nemi en son nefeste... Ahirete nasl geceksin, ondan sonra ne yapacaksn? manla gmek mhim... Onun iin en son nefese kadar
88

Allah'a snacaz, yalvaracaz, korkacaz, ekineceiz. "eytan bir oyun edebilir bize..." diyeceiz. "Nefis ayamza bir elme takabilir, bizi artabilir." diyeceiz. Buradaki bilgiler, burada size rettiimiz eyler, ilerideki hayatnzda tehlikelerden korunasnz diye... Yoksa, imdi korunmusunuz bir ey deil... Burada kim olsa korunur. Zten ktlk yapmak istesen, ne yapacaksn? Yok ki; buras niversite kamps... Asl bundan sonra, nemli olan... Ramazanda insann teravih namaz klmas, oru tutmas bir ey deil... Ramazandan sonraki on bir ayda ne yapacak bakalm darda; mhim olan o! Camide insann tesbih ekmesi mhim deil... Camiden kt zaman ne yapacak; nemli olan o! Yni, biz bu eitimleri neden yapyoruz? leriye doru kuvvetlenin diye, a olsun diye... leride armayn diye, evinizde armayn diye, mahallenizde armayn diye... Bundan sonraki hayatnzda armayn diye gsteriyoruz, retiyoruz, okuyoruz, dinliyoruz... Hepimiz Allah'n ciz kuluyuz. Hepimiz Allah'n rahmetine muhtacz. Hepimiz Allah'a snmak zorundayz. Hepimiz Allah'a kendimizi sevdirmek zorundayz. Allah severse, yardm ederse; ne mutlu bize! Allah'n sevmedii bir kul oluruz da, Allah bizi ipimizi salverip kendi halimize brakrsa; uuruma yuvarlanp gideriz. Onun iin, Allah'n sevdii eyleri yapmak zorundayz! Allah'n sevgisini kazanmak, hayatmzn gayesi! Allah Tel Hazretleri cmlemize tevfkini refk eylesin... Rabbimiz bizi, bir gz yumup ancaya kadar nefsimize brakmasn... Bizi eytann eline drmesin, eytann maskaras etmesin... eytan bize musallat edip de, -kedinin yumakla oynad gibi- bizi eytann elinde oyuncak durumuna drmesin... u fni dnyann fni lezzetlerine
89

kaptrmasn... Bu zevkli, elenceli, keyifli, ylbal, barl, pavyonlu, ikili, kumarl, plajl, ssl dnya hayat bizi aldatmasn... Bu esen kfr rzgrlar, ahiret yolundan bizi evirmesin, Allah'n rzasna aykr yollara srklemesin... Rabbimiz bizi sevdii kul olarak yaatsn... Bir sonraki gnmz, bir nceki gnmzden daima daha hayrl, daha ileri, daha gzel, daha sevapl olsun... Byle, gnden gne sevaplarmz arttra arttra, nihyet en son demimizde Allah'n sevdii bir kul olarak ruhumuzu teslim etmeyi nasb eylesin... ok houma gidiyor; bizim fakltenin bir sekreteri vard rahmetli, o anlatmt: Elaz'da bir adamcaz varm, hastalanm. Komaya girmi. banda bekliyorlar. Kendi uurunda deil... Gzleri kapal... "Ih... Ih..." lm bekliyor artk, komada... Byle komadayken, birden muazzam bir saygyla, son bir gayretle dorulmu yataktan, oturmu; "Zahmet buyurdunuz y Raslallh!" demi. Sonra, "Ehed en l ilhe illallh ve ehed enne Muhammeden abdh ve raslh" demi, ruhunu teslim etmi. Demek ki, en son anda Raslllh Efendimiz grnd kendisine, geldi yanna... O da, "Y Raslallh! Niye zahmet ettiniz, benim gibi fakirin yanna..." diye, "Zahmet buyurdunuz y Raslallh!" diyor. Ne gzel! Allah byle gzel hsn- htimeyle, sevdii bir kul olarak u emnetimizi noktalayp, huzuruna sevdii, rz olduu bir kul olarak varmay nasb etsin... Hi marur olmayn! Hi gevemeyin, hi dikkatinizi datmayn! Daima mteyakkz olun, daima sylediiniz sze dikkat edin! Yaptnz hareketin, Allah'n rzasna uygun olup olmadna dikkat edin, aziz ve muhterem kardelerim!
90

Esselm aleykm ve rahmetullhi ve berekth... El-Ftiha! 28.12.1993 - Melbourne

91

lm Unutmamak
Ez billhi mine eytnir racm... Bismillhirrahmnirrahm.. Elhamdlillhi rabbil-alemn... Hamden kesren tayyiben mbreken fh... Al klli hlin ve f klli hn... Hamden kem yenba licelli vechih ve liazmi sultnih... Nahmeduh bicemi mehamidih... Ves-salt vesselm al seyyidil-evvelne vel-hirn, tci ruusin ve tabbi kulbin ve svetnel-haseneti Muhammedinil-mustaf... Ve lih ve sahbih ve men tebiah bi ihsnin il yevmil-cez... Emm ba'd: Aziz ve muhterem kardelerim! Zeminin ve zamann gerei olarak, Hazret-i Ali Efendimiz'in mbrek veczelerini okumaya baladk. nk Sivas'ta birtakm olaylar olmutu. Bu olaylarn sonunda bir otelin yaklmas dolaysyla baz kimseler kazaya uramt. Kurtarmaya alanlar yine bizim Snn kardelerimiz olduu halde, olay Snn-Alev atmas haline getirilmiti. Onun akabinde hemen Babalar'da, "Siz bizim Sivas'taki kardelerimizi yaktnz!" diyerek, bizim camimizi yakmlar ve kardelerimizi ehid etmilerdi. Ondan sonra da; o olaylar, o kadar fitne fesat, zulm orada yetmiyormu gibi, bir de buraya tanm. Burada da, Avustralya'nn muhtelif ehirlerinde Alev-Snn ayrl krklenmi. Bu arada da radyolarda, yaynlarda Snnlie atacaz derken imana, eriata, slm'a saldrlar olmu. Tabii bu, gerek bir Alevnin, Hazret-i Ali Efendimiz'e hakikaten bal bir insann yapaca bir ey deil... Ayrca Snn ve Alev gruplarn birbirleriyle byle uramalar ve ii byle kin ve nefret ile keskin izgiler haline
92

getirmeleri doru deil... Uzlamann salanmas, aradaki ihtilflarn zlmesi lzm! Herkesin hak olan izgiye gelmesi gerekiyor. htilflarn zmnde ilim, irfan, aratrma, inceleme, akl- selim, mantk hakem olmal; ona gre mesele zmlenmeli! Meseleler krklenmemeli, yara daha fazla kanatlmamal, daha fazla bytlmemeli! Onun iin, biz Hazret-i Ali Efendimiz'in veczelerini bahis konusu alan konumalar yapmay balattk. Mildura'da balattk, burada devam ediyoruz. Hazret-i Ali Efendimiz, bizim bamzn tc... Snnlerin de, Alevlerin de hrmet ettii bir kimse... mam Cfer-i Sdk Efendimiz, bizim tarikatmzn silsilesinde yeri olan pirlerimizden, byklerimizden birisi... mam- Azam Efendimiz'in hocas... Oniki mam'a sevgimiz, saygmz var... nk tarikat silsilelerimizin bir kolu da, onlar zerinden bize kadar geliyor. Ayrca akrabalk balar var... Bu bakmdan bu meselenin, Hazret-i Ali Efendimiz'in rz olaca ekilde zmlenmesine hi kimsenin itiraz olamaz. Tarafeynden hibir kimse, buna bir ey diyemez. Biz, mam Cfer-i Sdk Efendimiz'in ve Hazret-i Ali Efendimiz'in rz olaca bir zm arzu ediyoruz. Onun iin, Hazret-i Ali Efendimiz'in veczelerini bahis konusu ediyoruz, okuyoruz, anlatyoruz ki, Hazret-i Ali Efendimiz bilinsin... Hazret-i Ali Efendimiz'in zihniyeti, iman, nasihatlar duyulsun ve her iki tarafa tutulsun istiyoruz. Birka tanesini okuduk veczelerin... Okuduumuz sayfadan geriye kalanlardan bugn yine, Allah ksmet ederse, birka tanesini daha okuyacaz. Hazret-i Ali Efendimiz (radyallhu anh ve kerremallhu vecheh), bir veczesinde buyurmular ki: 1. (Advetd-duafi lil-akviyi ves-sfehi lil-hukemi velerri lil-ahyri tab'un l ystetu tayruh.)
93

Arapasn okuyoruz. Gramer izahn da yeri geldike yaparak, mnsn sylyoruz, aklamasn yapyoruz. Hazret-i Ali Efendimiz, bu veczesinde buyuruyorlar ki: (Advetd-duafi lil-akviyi) "Zayflarn kuvvetlilere dmanl, husmeti; (ves-sfehi lil-hukemi) aklsz, beyinsiz insanlarn hakm, bilge, lim, fzl insanlara dmanl; (vel-erri lil-ahyri) erlilerin hayrllara dmanl, (tab'un) bir tabiattr, doal bir kanundur. (l ystetu tayruh) Deitirilmesi mmkn olmayan bir tabiattr." Bu yle olacak, re yok... Zayf kuvvetliye dman olacak... Aptal, beyinsiz; hakm, akll, lim, fzl kimseye hasm olacak... erli insan, hayrl insana hasm olacak, dman olacak... nk ayr kutuplarn insanlardr. Bunun deitirilmesi mmkn deil! O halde, bu veczeden ne yapmamz gerektii kyor? Bunlara kar tedbir almamz gerektii kyor ortaya... Yni sen, "Elhamdlillh ben hak yoldaym! Elhamdlillh ben doruyum! Elhamdlillh ben hayrlym, ben haklym!" diye gevek durmamalsn! Tabiaten (naturally), normal olarak, kt olduun iin deil de, iyi olduun iin sana dman olan gruplar olabilir. Uyank bulunmak lzm, dikkatli olmak lzm! Gcn kuvvetin varsa, zayf sana dmandr. Burada sralanmam, ama fakirlerin zenginlere dmanl gibi eyler de olabiliyor. Baz lkelerde snf kavgalar da olabiliyor. Aklsz insann, hakm insana dmanl... Hakm; her eyi yerli yerinde, hikmetle yapan kimse... Sefih de; aklszca, dnmeden yapan insan... erli insanlar da hayrllara dmandr. Binenaleyh, mdem onlarn tabiat normal olarak byledir, bu byle olacak! O halde hayrl insanlar, hakm insanlar; akl banda, maddeten ve mnen her ynden kuvvetli insanlar
94

bu kanunu bilmeli, buna kar tedbirini almal, aresini dnmeli, kendisini korumaya gayret etmelidir! Bir de zlmemek lzm! Sosyal birok olaylar oluyor... Cami olaylar oluyor, cemaat atmalar oluyor... Cemaatin iinde nefsn, eytn bir eyler olabiliyor... Olur byle eyler... Ne yapalm ite, insann tabiatnda var... Byle eyler olur, ylmamak lzm! Yneticilerin ylmamas lzm, bakasnn da bkmamas lzm! Her toplumda, her cemiyette, cemaatte buna benzer eyler olabilir. Bunlara basretle el koymak lzm! 2. (Rahimallhu abden itteka rabbeh ve nasaha nefseh ve kaddeme mestrun tevbeteh aleyhi ve ve galebe ehveteh hdiun feinne eceleh emeleh leh ve-eytn

mvekkeln bih.) Dua ile balyor Hazret-i Ali Efendimiz: (Rahimallhu abden) "Allah yle bir kula rahmeylesin, rahmeti ile muamele eylesin... Rahmetine daldrsn, rahmetine erdirsin u vasflara sahip olan kulu..." diye dua ediyor. - Hangi vasflara sahip kulu? (itteka rabbeh) "Rabbinden korkup saknan; (ve nasaha nefseh) ve nefsine mnsaha eden, nasihat eden; (ve kaddeme tevbeteh) ve tevbesini abuk yapan, acele eden, geriye brakmayan, tehir etmeyen; (ve galebe ehveteh) iddetli nefsn arzularna el koyup galip olan, onlarn peinde srklenmeyen, onlar zabt rabt altna alabilen kimseye Allah rahmeylesin, ltfeylesin, rahmetine daldrsn... Ne mutlu o insan, ne iyi byle yapan kimse... Byle yapmas ne kadar gzel!" diye dua ediyor Hazret-i Ali Efendimiz...

95

(feinne eceleh mestrun aleyhi) "nk mrnn mddeti ne kadardr, ne zaman sona erecek; kendisi bilmiyor. Allah biliyor, ama kendisinin mechldr, birden geliverir. (ve emeleh hdiun leh) Ve yaam midi, emeli, temennsi onu aldatmaktadr, aldatcdr. Tl-i emel onu aldatmaktadr. (ve-eytn mvekkeln bih) eytan da onun peindedir, ona musallat klnm bir yaratktr." Binenaleyh, tehlike var insann karsnda... Birincisi: mr ne zaman bitecek bilmiyor, hemen bitebilir. Bir an iinde, bir an sonra, bir adm tede bile bitebilir. Bizim fakltede sekreterimiz vard. alkand rahmetli... Dindard, namaznda, niyaznda bir insand. Altda, yedide, sekizde gelir alrd. Mesiyle, mesi saatleri ile mukayyet olmazd. alm, fakltenin bahesinden km; kaldrmdan br kaldrma geerken, arabann birisi arpm, devirmi. (nn lillh, ve inn ileyhi rcin...) ld gitti. yi bir insand Fevzi Efendi... Byle ld gitti. Yni, bir adm tesi ecel... ini yapt, evine gitmeyi dnyor, yemek yemeyi dnyor; kaldrmn burasnda sa, bir adm tesinde ecel... Ecelin ne zaman gelecei belli deil, mechl... Hemen gelebilir, bir an sonra gelebilir. Eceli mechl olduundan, yaama midi, temennisi insan aldatmaktadr. Bu temenn, emelin midin insan aldatmas, ok byk bir dman olarak grlmtr slm limleri tarafndan... Tl-i emel byk bir gaf, byk bir hata olarak tesbit edilmitir. Ne demek tl-i emel? nsann emelinin uzunluu; iyi tarif edilmiyor, bilinmiyor, anlalmam, doru anlatlmam.

96

Tl-i emel demek; "Ben nasl olsa daha yllarca yaarm!" diye mid etmek, temenn etmek ve yle olacan sanmak... "Nasl olsa daha ok yaarm ya... te, bir emekli olaym, emeklilik ikramiyemi alaym; o zaman hacca giderim, sakal brakrm, klmadm namazlar klarm, yapmadm ileri yaparm, yle ederim, byle ederim, bilmem ne..." Ka sene sonrasn dnyor. Halbu ki ne mlm? te bu dnce, bu temenn, bu mit, bu emel aldatc bir ey... Hlbuki asl bid, zhid, fzl, kmil insanlar hi tl-i emele sahip olmam, yle umutlara kaplmam. Rbia-i Adeviye, sabahleyin uyand zaman dermi ki: "Bak Rbia, kendine gel! Bugn son gnn, bugn leceksin haa! Ona

gre al!" dermi. Akama kadar Allah'n yolunda ibadet taat edermi. Akam olunca, "Hadi bugn gndz lmedin, ama bu gece leceksin! Akln bana topla, ona gre al!" dermi. Yni, eceli hemen gelir diye
mide kaplmamak, ii tehir etmemeyi sebep olduu iin, gzel bir duygu... (Helekel-mstesvifn) buyurmu Peygamber Efendimiz. Yni, "ini, vakit genitir, zaman vardr diye sonraya brakanlar helk olur." (Sevfe ef'al) "leride yapacam!" diyenler helk olur. Yapacaksan, hemen yap! nk bilmiyorsun ki, mid ediyorsun yaarm diye, ama belki yaamazsn! Tl-i emel, insan aldatc bir duygudur. Onun iin, dman olarak grlm, tehlikeli olarak grlm. Diyor ki: "Ecelin mechldr, ne zaman gelecei belli olmaz! mide dmek, 'ok yaarm, yle yaparm, byle yaparm...' diye mitlenmek seni aldatmaktadr. eytan da etrafnda dolamaktadr. eytan da seni aldatabilir haa, dikkat et!" diyor. Onun iin, dua ettii kimsenin ne yapmasn istiyor: 1. (itteka rabbeh) Rabbinden korkacak, saknacak. Neden? Rabbinin azab, ikab, cezas, hesab vardr... Cehennemi vardr. Korkacak,
97

saknacak; o durumlara, kt durumlara dmemek iin gayret edecek insan... Akll insann kr takvdr, ittikdr, saknmadr, ekinmedir. 2. (ve nasaha nefseh) Ve nefsine de iten, samm nasihat edecek. Onun ktln istemeyecek, iyiliini isteyecek; zabt rabt altna alacak. nsann nefsi, insan keyifli eylere, zevklere, sefalara, elencelere srkler. "Fni dnya hotur amma, kbet mevt olmasa!" demiler. Burada gle gle gnahlar ileyen, ahirette alaya alaya cezasn ekecek. Onun iin, bu nefse hkim olmak lzm! Ne mutlu o kimseye ki, Allah ona rahmeylesin ki, Rabbinden korkar; nefsine sammi davranp, iyiliini isteyip onu kt yollara brakmaz, tutar. 3. (ve kaddeme tevbeteh) Tevbesini hemen yapar, takdim eder, ne alr. Tevbe ne demek? "Estafirullh el-azm..." demek deil tevbe! Asl tevbe; bir dn yapp hayatn Cenb-i Hakkn rzasna uygun tarafa evirmek demek... Herkes tevbeyi, dille yaplan bir ey sanyor. Eline tesbihi alp "Estafirullh..." diyen, "Tevbe y Rabb!" diyen, "seyyidl-istifr" duasn okuyan, ii bitirdim sanyor. Hlbuki bu iin laf... Lafla peynir gemisi yrmyor; biliyorsunuz. Ne lzm? lzm... Yni, ne lzm tevbe eden insana? Kt yolu brakp, doru yola girmek lzm! Girmedikten sonra krk defa, elli defa, yz defa, bin defa "Tevbe y Rabb!" dese, kymeti yok... "- Tevbe ediyorsun ama gnaha devam ediyorsun ey kulum! Bu ne perhiz, bu ne lhana turusu? Hani dnmtn? Akamdan sz verip de, sabaha tekrar vaz m geeceksin? Byle ey mi olur?" demez mi Allah?... Tevbe demek, "Dndm y Rabb!" demek... Ne yapacak? Dn yapacak, yaam deiecek; gnahkr yaamdan
98

sevapl

yaama

gelecek...

badetsiz yaamdan, ibadetli yaama gelecek... Haraml yaamdan, hellli

yaama gelecek... Ak saklktan, kapalla gelecek... ki iiyorsa, ikiyi brakacak... vs. Yni, dnecek. te onu erken yapmak lzm! Kimisi tehir ediyor. "Yapacam, yapacam hocam!" diyor, "Tamam, tamam..." diyor. Sylyorsun, sktryorsun; skt zaman "Tamam..." diyor. "Tamam..." diyor, ama yapmyor. Ne dnyor? leride yaparm diye dnyor. Ama Hazret-i Ali Efendimiz ne diyor: "Tevbesini ne almas lzm, hemen yapmas lzm!" diyor. Dnyor musun? Hemen u anda dn! "- te Melbourn'e gideceim de, yle yapacam da, bundan sonra yle olacak da... Falancayla konuacam da, karlkl pazarla oturacaz da, yle yapacaz da, byle yapacaz da o zaman dneceim!" Oooo... O arada eytan senin bana ne oraplar rer, seni tevbenden nasl vazgeirir; sen bile arnsn. Sonradan, tevbe ettiine kendin bile piman olmaya balarsn. Tevbe edeceine, kendin kaarsn tevbenden... Dneceksen, hemen dn! airin birisinin hayatn okudum; diyor ki:

Tevbe ettim ki, etmeyem tevbe... Tevbeye tevbe-i nash olsun!

ki iiyormu herif... Sonra anas, babas, yaknlar, hocalar, etraf sktrmlar, tevbe dedirtmiler. Ama sonra piman olmu. Bahar gelmi, imenler balam yeermeye... Kular balam "Cik... Cik..." tmeye... Arkadalar gidiyor sef srmeye; krlara bayrlara, gl bahelerine elenmeye... alglar, sazlar, gazeller...

Gh ark okuyup gazelhn olalm, Gidelim serv-i revnm yr sa'dbde!

99

Onlar Sa'dbde giderken, bunun ii balam kprdanmaya... Ne yapm? Piman olmu. "Tevbe ettim ki, etmeyem tevbe..." diyor, "Bundan sonra tevbe etmeyeceim!" diye kararlln bildiriyor. "Tevbeye tevbe-i nash olsun!" diyor. Yni, "Bir daha asla tevbe etmeyeceim!" diye kat' sz veriyor. Haa, tamam; sen misin bu laf syleyen?! Meyhnede lm bu air, iki ierken... airler, laf olsun diye iir yazyorlar. Mizahlar laf olsun diye, insanlar gldrmek iin, mizah kaleme alyorlar, ama sonu kt oluyor. nsan kendi diliyle yakalanr. Sen misin tevbeye tevbe eden, sen misin "Bir daha tevbe etmeyeceim!" diye kendi kendine sz veren? Tamam, buyur; ben de seni meyhnede gnah zereyken cann alrm, cann cehenneme gidersin! Onun iin tevbeyi iyi yapmak lzm! Hemen yapmak lzm, sonraya brakmamak ve tam yapmak lzm! Tevbe ettikten sonra, bir daha kt yola dnmemek lzm! 4. (ve galebe ehveteh) Ve arzularna da galip olmak lzm, malup olmamak lzm! steklerine, arzularna galip olmas lzm bir insann... Neden? ehevtna malup olursa, ehevt onu gnahlara srkler. Gnahlara srkleyince de mahvolur. Onun iin; "Ne mutlu o kimseye, Allah ona rahmeylesin, Allah ondan rz olsun, onu rahmetinin deryasna daldrsn ki; Rabbinden korkar, nefsine samm davranp onu gnahlardan alkoyar, tevbesini hemen yapar, ehvetine hkim olur, galip olur. Ne gzel! Byle yapmas lzm! nk ecelinin ne zaman gelecei onun mechldr. Tl-i emel, yni "Yaarm nasl olsa..." diye dnmesi onu aldatp durmaktadr. eytan da etrafnda, ona gzn dikmi, aldatmak iin dolap durmaktadr; dikkatli olmas lzm!" diyor Hazret-i Ali Efendimiz (radyallhu anh ve kerremallhu vecheh)...
100

(Merre bi makberetin fekal:) Bir kabristann yanndan gemi de Hazret-i Ali Efendimiz, yle buyurmu: 3. (Esselm aleykm y ehled-diyrel-muhhie vel-mahllilmukfire minel-m'minne vel-m'minti vel-mslimne velmslimt, entm len faratn ve nahn lekm teb'un nezrkm amm kallin mlhaku bikm ba'de zamnin kasr. Allhmmafir len ve lehm ve tecvez ann ve anhm. Elhamdlillhillez cealel-arda kiften ahyen ve emvt. Elhamdlillhillez minh halakn ve aleyh men ve fh man ve ileyh yudn tb limen zekerel-mid, ve kanaa bil-kiffi ve eadde lil-hisb.) Kabrin yanndan siz nasl geersiniz bilmem. Siz kabristann yanndan geerken Trkiye'de, ne sylersiniz, ne dua edersiniz? Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz, kabristann yanndan geerken, o kabristandakilere selm verirdi. Bir hkim efendi vard, Allah selmet versin... Dervi bir kimse... Beraber seyahatimiz olmutu Kastamonu'ya, o anlatmt: Evliyllh'tan birisi, byle kabirlerin yanndan geerken, o kabirdeki insanlar grrm, Fatiha okurmu. Fatiha okumayanlara da onlarn, "Bizim yanmzdan geiyorsunuz, bizim kabir tamz gryorsunuz, mezarmz gryorsunuz da bize bir dua bile etmiyorsunuz; bizden beter olun!" diye beddua ettiklerini duyarm. imdi, Hazret-i Ali Efendimiz ne demi kabristann yanndan geerken: (Esselm aleykm y ehled-diyrel-muhhie) "Ey insan rperten, yapayalnz kiilerin yatt u kabir evlerinin ahalisi olan insanlar, size selm olsun!" Yni, insanlarn ei dostu, kavmi kabilesi oluyor da, gtrp bir kabre yalnzca gmveriyorlar; orada tek bana, kimsesiz kalveriyor.
101

Kimsesiz kalmyor aslnda; dnyada iledii amellerle babaa kalyor... Dnyada iledii ameller ona yolda olacak. Nasl yolda olacak? Onun anlayaca bir ekilde yolda olacak. nk Peygamber Efendimiz (sallallhu aleyhi ve sellem), buyuruyor ki hadis-i erifinde: Adamcazn birisi kabre konulmu. Kabirde yalnzlktan rperirken, korkarken, ok sevimli, sempatik, nurlu bir gzel insan grm. Demi ki: "Ey mbrek! Tam burda ben byle yalnzlktan rperirken, korkarken, seni grdm, sevindim. Canm sana snd, ok houma gittin. Sen kimsin byle nurlu, prl prl?" Diyecekmi ki: "Ben senin falanca zamanda okuduun Tebreke Sresi'yim. Allah sana yolda olmam iin, bana bu ekli verdi, sana gnderdi." Tebreke Sresi bir baka ekilde gelse, kabirdeki anlamayacak, ama Allah ona insan sreti verip gnderince anlyor. nsann amelleri kabirde yolda olacak. Hazret-i Ali Efendimiz, kabirlerdeki insanlarn o yalnzln bahis konusu ederek, "Ey byle yalnz insanlarn yatt evciklerin, kabirlerin, mezarlarn ahalisi; size selm olsun!" diyor. (vel-mahllil-mukfire) "Kazlm ukurlarn, ukur mahallerin ahalisi; size selm olsun!" Bu kafr, ukur amak demek... Hatta biliyorsunuz, Hazret-i Ali Efendimiz'in bir klc vard: Zlfakar... Fikar deil, fakar'dr aslnda... stndr harekesi... Z, sahip demek... Zlfakar; ukurlu, gedikli demek... Yaplndan dolay, sanatndan dolay stnn byle gedik gedik olmasndan, adlandrlm. Burada mahl kelimesi, mahal kelimesinin cem'idir. (vel mahllilmukfire) "Ey ukur yerlerin ahalisi, ey kabirlerin ahalisi!" diyor. (minel-m'minne vel-m'minti vel-mslimne vel-mslimt) "M'min erkeklerden, m'min kadnlardan,
102

girintili

kntl

olmasndan

dolay

"Zlfakar"

diye

mslman

erkeklerden,

mslman kadnlardan mteekkil olan ey kabristan ahalisi; size selm olsun!" diyor. (entm len faratn) "Siz bizden evvel bu yola girmisiniz, bizim nclerimizsiniz. (ve nahn lekm teb'un) Biz de sizin peinizdeyiz, sradayz, arkanzdayz. (nezrkm amma kallin) Az bir zaman sonra sizi ziyarete geleceiz, biz de leceiz. (ve mlhaku bikm ba'de zamanin kasrin) Ksa bir zaman sonra, biz de size iltihk edeceiz. Sizin yannza geleceiz, sizi ziyaret edeceiz; biz de sizin yannza iltihk edeceiz ey m'minler, ey kabristan ahalisi!" diyor.

Farat, bir eyin ncs demek... Peygamber Efendimiz diyor ki:

(Ene faratukm alel-havz) "Ben sizin havza ilk nce gideninizim, Havz Kevser'e nnzden ilk nce ben gideceim. Sonra siz benim peimden geleceksiniz, o Havz- Kevser'den doya doya n edeceksiniz, ieceksiniz." Yni, baldan tatl, kardan ak, lezzetinin tarifi mmkn olmayan, ienlerin son derece byk lezzetler duyduklar kevser arabnn ilk ziyaretisi, ilk gidecek olan Peygamber Efendimiz... Cennetin kapsna ilk gelecek olan da Peygamber Efendimiz... Hadisi-i erifte buyruluyor ki: (t bbel-cenneh...) Kymet gn cennetin kapsna ilk nce ben geleceim ve kapsn alacam. Cennetin bekisi Hzin seslenecek: (men ente) "Ey kapy alan, kimsin sen?" diye soracak. Ben de diyeceim ki: (Muhammedun) "Ben Raslllh, Allah'n elisi, habbi, Muhammed-i Mustaf'ym!" Onun zerine, cennetin bekisi olan byk melek, Hzin diyecek ki: (bike mirt en l efteha li ehadin kablek) "Buyur! Bu kapy senden nce birisine amamak ile emrolunmutum; onun iin sordum. Buyur y Raslallh!" diyecek ve cennetin kapsn Raslllh Efendimiz'e aacak.
103

(Allhmmafir len ve lehm) Ve dua ediyor: "Y Rabb! Bize de, bunlara da mafiret eyle y Rabb!" diyor. Mafiret demek; gnahlar rtp gstermemek, hesaba katmamak demek... nsann ban rten elik/demir bala da mifer denmesi ondan... Allah da mafiret edince; gnahlar rtyor, kapatyor, hesab kapatyor, gstermiyor, hesaba dhil etmiyor, affediyor. (ve tecvez ann ve anhm) "Bizim de, onlarn da gnahlarndan vazge y Rabb! Hesap sormaya, yakamzdan tutmaya, hesaba ekmeye ynelme; bizi hesaba ekmekten vazge y Rabb!" (Elhamdlillhillez cealel-arda kiften ahyen ve emvt.) Sonra, Allah Tel Hazretleri'ne hamd senlar ediyor: "Canllar ve ller olarak yeryzn onlara hazrlayan Allah'a hamd olsun..." (Elhamdlillhillez minh halakn ve aleyh men) "Bizi u topraktan yaratan Allah'a hamd olsun... Topraktan yaratldk ve yrymz bu topran zerinde... (ve fh man) Yaammz bu toprak zerinde... (ve ileyh yudn) Rabbimiz, bizi topraktan yaratt gibi, sonra yine kara topran altna bizi gmdrtecek, tekrar oraya dndrtecek." Yni, bizi kara topraktan yaratan; sonra bizi tekrar zerinde gezindiimiz, yaammzn zerinde cereyan ettii kara topraa sokacak olan Allah'a hamd olsun... Tabii, hamd her halde yaplr, yi kt, tatl ac, sevimli sevimsiz her halde: (Elhamdlillhi al klli hl) "Her halde hamd Allah'a aittir." Bu vasflarn hatrlayarak, Allah'a hamd ediyor. (nne efdal ibdallhi yevmel-kymeti el-hammdn.) "Kyamet gnnde kullarn en faziletlileri, ok hamd edenlerdir." Hazreti-i Ali Efendimiz de kabirleri grnce, kendisinin de leceini hatrlyor; kendisi
104

iin ve ller iin dua ediyor. Ondan sonra eitli cmlelerle Allah'a hamd senlar ediyor. Sonra da buyurmu ki: (tb limen zekerel-md) "Allah'n insan ldrecei ve kara topraa sokaca bir vaaddir; ite bu vaadi, bu dn hatrnda tutan insana ne mutlu! Bu dnn bilen, kara topraa gireceini hatrnda tutan, unutmayan insana ne mutlu!" (ve kanaa bil-kiff) "Kendisine yetecek geimle, rzkla, Allah'a kanatkr olan insana ne mutlu!" (ve eadde lil-hisb) "Ve kendisini ahiretin hesap gnne hazrlayan insana ne mutlu!" Yni, kimi beeniyor? lm unutmayan, kanaatkr olan, dnyaya hrsla sarlp da ahireti ihmal etmeyen ve ahirette mahkeme-i kbrda ekilecei hesaba verecei cevab imdiden dnp, dnyadayken hazrlanan insan beeniyor. yle olmay kendisine telkin ediyor. Yannda kimseler varsa, onlara da duyurmu oluyor bu sz... Kendisini de tazelemi oluyor. "Haa, kabristan grdm. Benim de leceim muhakkak... O halde bu dn unutmayaym, dnyaya ok hrsl olarak sarlmayaym! Bir gn ahirette, mahkeme-i kbrda hesaba ekileceime gre, hesabn verebileceim iler yapaym! Hesabn veremeyeceim iler yapmayaym, hesabnn altndan kalkamayacam iler yapmayaym! Haram yemeyeyim, haramdan mal devirmeyeyim! Vazifelerimi ihmal etmeyeyim, ibadetlerimde kusur yapmayaym, geri kalmayaym!" demi oluyor. Bylece Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz'in tane veczesini sylemi olduk. Birisi: nsanlarn eitli zihniyette olanlarnn tabiatnn deimeyeceini, ona kar tedbir almay tavsiye ediyor.
105

kinci veczesi: "nsann lmnn ne zaman gelecei belli olmaz! Yaama midi insan aldatr. eytan insann etrafnda dolamaktadr. Binenaleyh, takv ehli olmal, Rabbinden korkmal, nefsine hkim olup gnahlardan onu alkoymal, tevbesini hemen yapmal ve ehevt- nefsniyesine hkim olmal!" diye tavsiyede bulunuyor. ncde de: Bir kabristandan geerken, kabir ahalisine selm verip dua ediyor. Kendisi de ahiretle ilgili duygularn, dnyada neler yapmas gerektiini hatrlayp, kendisini takviye etmi oluyor. Bedir Harbi'nden sonra, Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) mriklerin cesetlerinin atld kuyunun bana geldi. Dedi ki: "- Ey mrikler! Kuyunun iindeki lm herifler... Biz Rabbimizin bize vaad ettiini grdk, bulduk; siz de Rabbimizin size vaad ettii azab, cezay buldunuz mu? Mstehak olduuz belya eritiniz mi, buldunuz mu?" dedi. Sahbe-i Kirm dediler ki: "- Y Raslallh! Bunlar lm, ukurun iinde hepsi... Kuyunun iinde st ste ylmlar. ldrlmler, l bunlar... Duyarlar m?" "- Sizden iyi duyarlar, ama siz anlamazsnz." dedi. Tabii, Allah Tel'nn kbiliyet verdii kullar anlyor, Allah'n sevgili kullar anlyor. Peygamber Efendimiz iki kabrin yanndan geiyordu, dedi ki: "- Bakn, bu iki kabrin iindeki iki ahs azap gryor, u anda azap grmekteler! Hem de mhim bir sebepten dolay deil. Sizce mhim gibi grnmeyen sebepten dolay, kabirde azap gryorlar. Birisi, kk abdestini yaparken saknmazd." Yni, stne bana sratrd, avret mahallini aard... gibi. "tekisi de, laf getirip gtrrd insanlar arasnda..." "O sana yle dedi, haberin var m?" filn... Byle laf getirip,
106

iki kimsenin dman olmasna sebep olan bir ey... Nemme, nemmmlk, kouculuk deniliyor bu ie; yni laf tamak... Birisinin lafn tekisine tamayacaksn, susacaksn. Adama sana srrn amsa, bakasna if etmeyeceksin. Birisi mam fi Hazretlerine: "- Aman, sylediim srr kimseye ama!" demi. "- Ne srr?" demi. "- Benim sylediim srr..." "- Oldu, gmdk onu... ly kabre gmer gibi, gmdk onu..." demi. Tamam, sr byle olur. nsan, kabre gmer gibi bakasnn srrn saklar, laf tamaz. Laf tamak ok gnah... "- Falanca sana yle syledi, byle syledi. Amaan, bir anlatsam... Uuuh, ne fena eyler syledi..." "- Tevbe, tevbe... Vah vah... O bana yle mi syledi? Tamam! Ben evden baltay alaym, yolunu keseyim; grr o!" filn... Dmanlklar byle yaylyor. Onun iin, laf tamak hi doru deil... Ondan azab gryormu. Dedi ki: "Bir dal getirin!" Taze dal getirdiler. kiye bld; birisini bir kabre koydu, birisini dier kabre koydu. "Bu dallar yeil durduu mddete, azab grmezler." dedi. Evliyullh diyor ki: "Evliyln ilk kademesi, kabirdeki insanlarn ahvlini bilmektir." Maallh, ilk basit seviyesi oymu. Daha yle bakt zaman; "indeki adamn hali nedir, vaziyeti nedir, durumu nedir? Azab m gryor? Kabri
107

cennet bahesi mi, cehennem ukuru mu?" anlarm yni... Ne gz, ne hal, ne durum maallh... Allah'n sevgili kullarnn hali... Biliyorsunuz, Peygamber Efendimiz buyuruyor ki: (El-kabr ravdatn min riydil-cenneh, ev hufretn min huferin nrn.) "Kabir ya cennet bahesidir m'min kul iin; ya da cehennem ukurudur kfir iin, gnahkr iin..." Kabirde balar azab... Gnahkrn azab kabirde balar. M'min olduu halde kabirde azab grenler vardr. Olacak... Hatta kabre girdii zaman, kafasna "Gmmm..." diye tokma yeyip, kabrinin ii ate dolanlarn olacan hadis-i erifler bildiriyor. Allah Tel Hazretleri bizi, kabri cennet bahesi olanlardan eylesin... Yanlarndan getiimiz kabristanlardan ibret almay nasb eylesin... O mezar talarnn dili olsa da, sylese... O mevtnn sesi duyulsa, ne nasihatlar eder yaayanlara... "Aman, bizim gibi olmayn! Aman gfil vakit geirmeyin! Aman, bu kabristan iin, kabir hayat iin tedbirinizi aln, almalarnz yapn; kabrinize a'ml-i slihnz gnderin!" diye kim bilir ne nasihatlar ederler, ama ite seslerini duyuramyorlar. Ancak evliy olanlar, Allah'n ruhlarna serbestlik verdii kimseler insann ryasna girerler, baz iaretler verirler, baz yardmlar yaparlar. O var, o oluyor. Yni, Allah'n sevgili kullarnn ruhlar mahpus deildir, hapsedilmi deildir; serbesttir. Onlar baz faaliyetler yaparlar. nsana gelirler, konuurlar. Ryalarna girebilirler. Allah Tel Hazretleri bizleri duyduumuz hikmetli szlerden, veczelerden ibretler almay, istifade etmeyi nasb eylesin... Evliyullh byklerimizin yolundan ayrmasn... Gaflete, cahillie, dallete, sapkla drmesin... badetinden, tatinden kesmesin... Ahirete hazrlanmadan mr gfil
108

geirenlerden etmesin... Huzuruna sevdii, rz olduu bir kul olarak varmay, cennetiyle cemliyle merref olmay cmlemize nasb eylesin... Bihrmeti habbih Muhammedenil-Mustaf aleyhi efdals-salavt ve ekmelt-tahiyyt, vet-teslmt ve bihrmeti esrr-i sretil-Ftiha! 29.12.1993 - Melbourne

109

Fazletli Bir nsan Olmak

Ez billhi mine-eytnir-racm... Bismillhirrahmnirrahm.. Elhamdlillhi rabbil-lemn... Al klli hlin ve f klli hn... Ves-salt ves-selm al seyyidil-evvelne vel-hirn, Muhammedin ve lih ve sahbih ve men tebiah bi ihsnin il yevmid-dn... Emm ba'd: Aziz ve muhterem kardelerim! Akam namazlarndan sonra, elimizdeki kitaptan Hazret-i Ali Efendimiz'in veczelerini okuyoruz. Hazret-i Ali (radyallhu anh ve kerremallhu vecheh) buyurmu ki: 1. (M as'abe al men ista'bedeth ehevth en yekne fdl.) "ehvetlerin kendisini esir ald kimsenin fazletli bir insan olmas, ne kadar zor bir eydir." nsann fazletli insan olmas, kendisini iyi kontrol etmesine baldr. Yni, iradesi ok kuvvetli olacak, neyi yapmas gerektiini iyi dnebilecek. Neyi yapmamas gerektiini iyi kararlatracak. Szne dikkat edecek; sylemesi gereken sz, sylememesi gereken sz lecek biecek. Hareketlerini ll yapacak. ehvetlerine esir olmu insann ise, kontrol ehvetindedir. Aklnda deildir, iradesinde deildir; arzularndadr. Binenaleyh, arzusunun esiri olan, "Ne istersem onu yaparm! imdeki arzumu yerine getireceim, canm ne isterse onu yapacam!" diyen bir insann, faziletli bir insan olmas ok zordur.

110

Tabii, herkes cannn istediini yapyor, ama bir de can onu olmayacak eyleri yapmaya srklyorsa; o zaman insan, selin stnde srklenen bir p gibi kendisine mlik olmayan, sahip olmayan bir insan durumunda olduu iin, daha zor oluyor. Bu bakmdan, insann nefsine hkim olmas lzm, arzularna set vurabilmesi lzm! Kendisini kontrol edebilmesi lzm! Bunun bir eitimi lzm! Sabahki konferansta sylemitim: "badetler ilatr, redir. nsann her ynden, rhen, bedenen salam olmas, ailece mutlu olmas; cemiyete shhatli, dzenli bir cemiyet olmas bakmndan, btn ibadetler birer tedbirdir, birer ilatr." demitim. Ramazan orucu da, insann tedavisi iin bir ilatr. radesini kuvvetlendirmesi iin bir kuvvet urubudur. Bir ay devam eden bir egzersizdir. Bu egzersizin iinde insan, cannn ektii, arzu ettii eyleri yapmamay uyguluyor bir ay boyunca... Su imiyor; hlbuki su haram deil... Yemek yemiyor, karn acksa bile... "Off, ok acktm! Aman, dayanamyorum!" dese bile; veya "Hava ok scak! ok terledim, ok susadm, dudaklarm kurudu. Harmanda harman savurdum. Ahh, birazck su olsa!" dese bile, su imiyor... Karn ok acksa bile, yemek yemiyor... Evli, normal bir yuva kurmu bir insan bile olsa, ailev hususlarda kendisini tutuyor. Ne oluyor? Bu akama kadar devam ediyor. ftar vaktinden, akam vaktine kadar yapmama tlimi gryor. Mslman bir ay bu tlimi gryor. nsann su istemesi ne kadar kuvvetli bir arzudur! Yemek yemesi ne kadar kuvvetli bir arzudur! nsan bunun iin dayanamyor, hrszlk bile yapyor. Dkknn cameknn kryor... Pazarda tezghtan bir eyler alyor; bir kede yiyor... Kedi hrszlk yapyor, tencereden bir ey kapp gidiyor... vs. Kuvvetli bir duygu yni; bu duyguyu engelliyor. Evlilik duygusu, nikh duygusu; o daha kuvvetli bir duygu... Onu bile engelliyor.
111

Binenaleyh, Ramazan bizim iin bir ilatr. Nefsi terbiye etme konusunda bir antremandr. Bir aylk seferberliktir, bir aylk asker tlimdir. Orda nefse hkim olmay; ehevtmza, itihlarmza, u kuvvetli arzularmza dur demeyi reniyoruz. Bu gzel... Bylece mslman, kendisini tutabilen bir insan oluyor. Kzd zaman hemen fevern etmiyor, ani hareket yapmyor. Bir eyi istedii zaman harama sapmyor, kendisini kontrol edebiliyor. Ama byle deilse; yni ehvetlerinin esiriyse, ehvetleri onu kendisine kle yapmsa, her istediini yaptrtyorsa; o zaman, onun faziletli bir insan olmas ne kadar zordur! nk nefsi onu daima alaltacak ilere sevk edecek, gnahlara sevk edecek. Yine buna benzer bir baka sz Hazret-i Ali Efendimiz'in: 2. (M ahsenel-ilm yzeyyinhl-amel ve m ahsenel-amel yzeyyinhr-rfk.) Cmleler birbirine benziyor, paralel cmle... Konular deiik... Bu ikinci veczesinde Hazret-i Ali Efendimiz diyor ki: (M ahsenel-ilm yzeyyinhl-amel) "Uygulamann, tatbik etmenin, ilmiyle mil olmann ssledii, gzelletirdii ilim, ne gzel bir ilimdir." Adam ilim sahibi; tamam, ama ilmini de uyguluyor; o zaman daha ileri bir merhale! Yni, hem biliyor, hem de bildiini uyguluyor. Binenaleyh, ilmini uygulamas, tatbikat, szn hareketlerinin desteklemesi, onu bir kat daha gzelletiriyor. Ne gzeldir o ilim ki, uygulama da arkasndan geliyor. Srf lafta kalmyor, tatbikat da var... Ne gzel! (ve m ahsenel-amel yzeyyinhr-rfk) "Ve o uygulama da, tatbikat da ne kadar gzel ki, rfk ile yaplyor, mlyemetle yaplyor." Yni
112

uygulama, yumuaklk,

amel,

icraat,

ilmi

zinetlendiriyor, mlyemet

sslyor.

craat

da

-sertlik

deil-

rfk,

zinetlendiriyor.

Rfk;

sinirlenmemek, yumuak olmak, tatl muamele ederek yapmak demek... Hazret-i Ali Efendimiz'in bu veczesinden anladmz: "lim ol; ilmini arttrmak iin al, abala, ren, ama bilgini uygula, icraata dk! Srf kafanda ve dilinde kalmasn, hareketlerine de intikal etsin!" demi oluyor. Yni, palavrac... Laf ok ama ii yok... Syler, vaad eder; yapmaz... Anlatr, kendisi tutmaz... Bunlar kt eyler!

Halka verir talkn, kendi yutar salkm...

Bakasna nasihat ediyor, yapma etme diyor, ama kendisi yutuyor salkm... Mesel, "Komunun asmasndan zm koparma!" diyor, kendisi gidip kopartp yutuyorsa; sz baka z baka oldu, z szne uymad; bu kt! Hazret-i Ali Efendimiz buyurmu oluyor ki: "Doru eyleri, gzel eyleri ren... Dinini, imann, dnyan ren... Ahlk fazletleri ren..., ama rendiini uygula! kincisi: Uygularken de hain, sert, krc, dkc olma; yumuak ol!" Baz insanlar var, "Ben Allah yolunda gidiyorum, ben ibadet ediyorum!" diye o kadar kalar atk, o kadar etrafa kar souk, o kadar sert ki; insan zlyor, onun o tavrndan alnyor, hatta darlyor. Efendim, sabah namazndan sonra dkknn ancaya kadar kimseyle konumamak detiymi... Hoppalaaa! Nerden kt bu det? Kim demi? Peygamber Efendimiz yapt m byle bir ey? "Esselm aleykm!" diyorsun, cevap vermiyor. Birisi "Esselm aleykm!" dedi mi, "Aleykm selm!" demek vcib, ok nemli... Selm vermiyor. Neymi? Dkkn ancaya kadar kimseyle konumazm...
113

ok seneler nce, Hocamz'n salnda, birisinden byle bir durum grmtm de, hi unutamyorum yni... Sen sustuun zaman kar taraf alnacaksa, konu mbrek! Kalbini krma, "Aleykm selm kardeim!" de! Ondan sonra yine yapacan yap! Ne oluyorsun yni? "Ben imdi tesbih ekiyorum!" bilmem ne, bilmem ne... Olmaz. Yapt ibadeti, yapt icraat nasl yapmal insan? Rfk ile yapmal! Rfk ne demek: Yumuaklk, mlyimlik, halim selimlik, tatllk demek... Krmadan yapmak; ezmeden, darltmadan, gcendirmeden yapmak demek... Bileceiz, bildiimizi uygulayacaz. Uygulamamz yumuak yumuak yapacaz. Krarak, dkerek, ezerek, geerek deil... Dier bir sz: 3. (hmed men yalzu aleyke ve yaizke ve l men yzekkke ve yetemellakuke) (hmed) "Hamd et! (men yalzu aleyke ve yaizke) Sana nasihat veren, icabnda ac sz syleyen kimseye hamd et; v, takdir et, teekkr et! (ve l men yzekkke ve yetemellakuke) Seni ven, seni temize kartan ve sana dalkavukluk yapan deil..." nk tekisi hakk sylyor. Dost ac syler, dman gldrr. Dman, birisinin aybn dzeltmesini istemez. Hakiki dost, aybnn gitmesini ister. "Aziz kardeim! Ben senin her eyini beeniyorum, seviyorum. Her eyin kusursuz olsun istiyorum. Onun iin, uras yanl, uray dzelt!" der. Ona hamd edeceksin, kredeceksin, teekkr edeceksin. "Vayyy! Benim aybm syledi." diye kzmayacaksn, "Teekkr ederim!" diyeceksin. Bazs da diyor ki: "Sen kendi iine bak, sen kendine bak!" Bu da ok ayp! Bunu da hadis-i erif'te Peygamber Efendimiz yasaklam. Birisi sana vaaz ettii zaman, "Sen kendi iine bak!" demek ok ayp, ok yanl. "Teekkr
114

ederim, Allah rz olsun... Sa ol, bana bir hatam gsterdin!" diyeceksin. Eer o syledii ey doru deilse, onu da izah edersin. "Yok, ben onu o maksatla yapmamtm. Bir yanl anlama olmu o arada... Byle yapmadm. Maksadm uydu, sebep buydu..." diye gzelce konuursun. "Nasihat edene, doruyu dobra dobra, ar, sert de olsa syleyene kzmamak, hamd etmek, teekkr etmek lzm! Dalkavukluk yapana; seni temize kartan, tezkiye eden, allayp pullayan, gklere kartana deil..." diyor Hazret-i Ali Eferdimiz. Hatta Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem)'den bir hadis-i erif vardr: (Uhst-trbe f vchil-meddhn) "Sizi yznze kar metheden kimsenin yzne toprak san!" diye. Yzne kar methetmek iyi deildir. marr insan. Doruyu da sylesen, ok fazla methettiin zaman marr. Onun iin ll olmak lzm! Birisi methederse, "Yhu, kestin bitin beni! Doradn, mahvettin; iyilik yapmadn bana!" demek lzm! nk nefsi dayanamaz insann... Houna gider, holanr; bu sefer, methetmeyene kzmaya balar. Bunu tavsiye ediyor. Zor bir ey tabii, ama faziletli insanlar byledir. Doruyu syleyeni, kendisine hakk syleyeni, nasihat edeni severler. Sert de olsa, ac da olsa, doru syleyene teekkr ederler. Yaltaklk, dalkavukluk edene yz vermezler. nk o dalkavuk sana hilf- hakikat 31 medihlerini bir maksat iin sylyordur. Arkasnda bir menfaati vardr, seni aldatacaktr... vs. 4. (hter en tekne malben ve ente munsf, vel tahter en tekne gliben ve ente zlimen) Buyurumu ki, Hazret-i Ali Efendimiz bu sznde:
115

(hter) "htiyar et, tercih et! (en tekne malben ve ente munsf) Haklyken malup olmay, (vel tahter en tekne gliben ve ente zlimen) zlimken galip olmaya tercih et!" Hakszken galip olmak yerine, "Hakl olaym da isterse malup olaym! Mhim olan hakl olmaktr." diye hakl olmay tercih et! Malup bile olsan, hakl olmay tercih et! Zlim olduun zaman, galip gelmeyi tercih etme! nk hem zlimsin, hem de galebe almsn; o zaman gnahn daha byk olacak. Ama mazlumsun, haklsn, hak yoldasn, malup olmusun, sana birisi zulmetmi; Allah mazlumlarn yanndadr, Allah sana mkfat verecek. Bu daha iyi... Bunda mkfat var, tekisinde ceza var, ikb var, azap var! Binenaleyh diyor ki: "Haklyken malup olmay, haksz ve zlimken malup olmaya tercih et; o daha iyi!" 5. (L tahdmenne mehsineke bil-fahri vet-tekebbr) "yilikleri vnmekle, kibirlenmekle mahvetme, sfra indirme!" nk insan vnd m, iyi olmaz. vnmek iyi deil... Tekebbr etti mi, mtekebbir oldu mu, hi iyi olmaz. O da hi iyi bir ey deil... Senin gerekten birtakm faziletlerin olabilir; bakas vsn. Sen kendin vnme, sen mtevz ol; bakas seni yceltsin. Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Efendimiz buyurdu ki: (Men tevdaa refaahullh, ve men tekebbere vadaahullh) "Mtevz olan Allah yceltir. Mtekebbir olan, kibirleneni de Allah bir yerde ayan kaydrtr, alaltr." Onun iin, "Mtevz olmak lzm, vnmemek lzm!" demek istiyor Hazret-i Ali Efendimiz... Eer byle yaparsan, kendi faziletlerini sfra indirmi olursun, iyiliklerini silmi olursun. vnmekle, bbrlenmekle,
116

kibirlenmekle iyiliklerini, faziletlerini sfra indirme! Kendini vme ve kibre dme! 6. (El'umru aksaru min en tealleme klle m yahsn bike ilmuh fetealleml-ehemme fel-mhim) Diyor ki Hazret-i Ali Efendimiz (radyallhu anh ve kerremallhu vecheh) bu veczesinde: (El'umru) "nsann mr, (aksaru) ksadr. (min en tealleme kllem yahsn bike ilmuh) renmenin iyi olaca her eyi renmeyi salayacak kadar uzun deildir, ksadr. renmesi iyi olan her eyi, insan mrnde renemez. mr biter, renilecek eyler bitmez. Senin mrn, renmesi iyi olacak eylerin hepsini renmeye yetmez. O halde, (feteallemil-ehem) daha nemli olan renmeye gayret et! (fel-mhim) Daha az nemli olan sonraya brak, en nemlileri renmeye gayret et! mr, btn renilmesi gereken eyleri elde etmek iin ok uzun deildir, yetmez. Genlik geiverir, hafzas zayflayverir insann... htiyarlk geliverir, tkat kalmayverir. imdi benim bir ev dolusu kitabm var... Glyorum kendime... Kim okuyacak onlar? Toplamm o kadar kitaplar; kim okuyacak? Okuyamam ki, mr ksa... te bak geldik, u yaa geliverdik. O kitaplarn her sayfasna be dakika harcasam, hi baka ile megul olmasam, sabahtan akama hzl bir okuma ile okuyacak olsam; o kitaplar bitmez! O halde, neyi renecek insan? Tabii, kendi ihtiss dairesinde olan eyi renecek! Kendi ihtiss dairesindeki eyin de, en nemlisini renecek. O halde bundan, laf tersine dndrerek kartlan mn ne: Bo eylerle vakit geirmemek lzm! Gazeteymi, vrm zvrm, magazinmi, Pekos Bill'mi Tommiks'mi, romanm, falancann mizah mecmuasym, bilmem
117

ne... Yazk deil mi sana yhu? Bir mr gidiyor. te bak, renmen gereken mhim eyleri hi renmeden, elli altm yl geip gidiyor. Ondan sonra, yetmi yanda bir chil olmak ne kadar ac bir ey! Din bakmdan baz eyleri bilmemek ne kadar ac bir ey! O bakmdan, ok mhim bir sz... Hazret-i Ali (radyallhu anh) Efendimiz'in ne kadar faziletli bir insan olduunu gsteriyor bu vecze... Syledii, yakalad mnlar ok derin... Yni byk bir hakm, byk bir dnce adam, byk bir mtefekkir olduu szlerinden kyor. Evet, Peygamber Efendimiz'in damaddr. Sahbe-i Kirm'dandr, halifelerden biridir, ama szleri de bileinin gcyle, fikrinin gcyle, kendisinin ne kadar mbrek, ne kadar mtefekkir, hakm bir insan olduunu gsteriyor. ok gzel bir sz... Buna hayatmzda ok dikkat edelim muhterem kardelerim! Ben imdi, bir grubun banda olduum iin, -dergilerimiz var, radyolarmz var, eit eit faaliyetlerimiz, konferanslarmz var- bana sabahleyin getiriyorlar gazeteleri... On tane, yirmi tane gazete getiriyorlar. Bir gryorum, yle bir eviriyorum. Hepsini incelemeye kalksa, insann gazeteleri incelemekle mr geer. Sabahtan akama baka yapacak bir ey kalmaz. Bir sr gazete var... En iyisi bu basn blteni... Tek sayfa ite... On tane, yirmi tane gazeteyi birisi okuyor, zetliyor. Her ey var; insan okuduu zaman her eyden de haberdar oluyor. Hatta atlm yaptk, "Herkes para koysun ortaya, haftalk bir dergi kartalm!" dedik. Eer para bulsaydk, haftalk bir dergi kartacaktk. Her konuda zetleri koyacaktk oraya... Sonra diyecektik ki arkadalarmza: "br gazeteleri almayn yhu, yazk mrnze! Aln burada ite, kendi konunuzla ilgili zetleri grn!"
118

Lzum yok baka eye... Faziletli olan, nemli olan eyle, daha nemli olan eyle megul ol! mrn zyi etme! Kur'an var renilecek, dinimiz var renilecek... Allah Tel Hazretleri'ni bilmek ve tanmak konusuna baladk; konferanslarda sabahtr konuuyoruz. Gryorsunuz; bilinmesi gereken, renilmesi gereken daha ok eyler var... En nemli ey, Allah bilgisi... Allah hakknda bilgisi yok mslmann... Allah'n sfatlar hakknda bilgisi yok... Allah'n neyi sevdiini, neye gazab ettiini bilmiyor. Hlbuki gayet kolay... Allah Tel unlar unlar sever; unlara unlara gazab eder diye sralamas lzm insanlarn... Bunlar ok nemli, bunlar renmek lzm! Bir insana Allah niye hidyet nasb ediyor, niye doru yola ekiyor? Trkiyede bu konuda bir alma yapalm! Siz de burada bir alma yapn! Misal: Hazret-i mer (radyallhu anh) klcn alm, Peygamber Efendimiz'i ldrmeye km. Peygamber Efendimiz'i nerde bulursa bulacak, ldrecek... Yolda hzl hzl giderken birisi sormu, demi ki: "- Y mer! Byle sinirli, telal, acele acele nereye gidiyorsun?" "- te, o Muhammed'in hesabn soracam, iini bitireceim!" "- Sen onun yanna bile yanaamazsn! Onun yannda, onun iin cann verecek yle kimseler var ki, ashab var ki; klna dokunamazsn, yanna yanaamazsn. Sen mslmanlara dmansan, senin kz kardeinle eniten mslman oldu; sen asl git, nce onlar hallet!" "- Vayy! Benim kzkardeimle enitem mslman m oldular?" demi. Onlarn evine dnm. Dardan dinlemi; ierden sesler geliyormu, Kur'an okuyorlarm. "Kt..." kapya yklenmi, ieri girmi. "Vay efendim,
119

siz mslman m oldunuz?" diye, enitesini ablasn dvmeye balam. Hazret-i mer babayiit, iri yar... Sonunda ablas demi ki: "- Eh, nedir bu yaptn? Mslman olduk, doru yol budur. Vuracaksan vur, dveceksen dv... Sen de anla dinle, sen de beenirsin." demi. Getirmiler Kuran- Kerim'i, okumular. Hazret-i mer yumuam. O akam Peygamber Efendimiz'in yanna gitmi ve mslman olmu. Hazret-i mer, kapdan ldrmek iin kt da, Hazret-i Peygamber'in yanna gidip niye mslman oldu? Bu deiiklik neden? Bu deiikliin sebebi, Peygamber Efendimiz'in duas... Peygamber Efendimiz, "Y Rabb! Bu dini iki mer'den birisiyle takviye et..." diye dua etmiti. Allah da duasn kabul etti. Demek ki, peygamber duas, onun hidayete ermesine sebep oldu. Falanca insan ekiyaym da; yol kesiyormu, kervan soyuyormu da; sonradan bir sebep olmu, hak yola girmi, evliy olmu... Hangi sebepten? te, Allah'n kelamna hrmetinden... Bir kediyi hapsetti diye, bir kadn cehennemlik oluyor. Bir kpee su verdi diye teki kadn cennetlik oluyor. Bunlar yazmak lzm, bunlar bellemek lzm ve bunlara dikkat etmek lzm! Neden insan Allah'n sevdii kulu durumuna geliyor, ikramna mazhar oluyor? Neden insan durduu yerden pattadak aya kayyor, cehennemlik oluyor? nemli eyler, nemli bilgiler bunlar... nk insan onunla cenneti kazanyor veya cehenneme dyor. Byle bir kitap olsa, ok iyi olur. "u ahs undan hidyete erdi; u ahs undan felkete urad, aya kayd." diye bir kitap yazlsa, byle bir kitap ok istifadeli olur. e yarayacak ey bunlar...

120

Demek ki, faydal eyleri renelim, en nemli eyleri renelim! Detay, teferruat ve lzumsuz eyleri sona brakalm! Dier bir veczesini de okuyup, bu akam burada keseceiz: 7. (Leyse fil-havsiz-zhireti ey'n erefe minel-ayni fel t'th s'leh fetsklekm an zikrillh) Bu veczesinde Hazret-i Ali Efendimiz buyuruyor ki: "nsann zhir be duyusunun en ereflisi, en kymetlisi gzdr." Hani tat alma, koku alma, dokunma, duyma ve grme duyular var; bunlara havs-

hamse-i zhire derler. Yni, d be duyu... Demek ki i duyular da var,

baka duyular da var insann. Mnev duyular var, mnev kabiliyetleri var. O mnev duyular ayr. "D duyular iinde en kuvvetlisi, en ereflisi, en deerlisi insann gzdr, grme duyusudur." diyor. Tamam, kabul; hakikaten grmek ok nemli! nsann etrafn grmesi, hareketleri kolay yapmasn salyor... Kendi iini kendisinin grmesini salyor. Okumasn renmesini salyor, el ii yapmasn salyor. tekilerinden daha iyi. Burnu koku almayabilir bir insann. Az yle olabilir, kula arzal olabilir, ama gz ok nemli! Bakn ne diyor arkasndan: (fel t'th s'leh) "Onun her istei yere bakmasna msaade etmeyin! O gzn her yere, her istedii zaman bakmasna msaade etmeyin! (fetsklekm an zikrillh) Sonra sizi Allah' zikretmekten alkoyar." Her tarafa baktrtmayn onu; nk sizi Allah'n zikrinden alkoyar. nsann gz bir yere bakt m, taklr. imdi biz konuma yaparken bile uradan bir ey gese, bir ey olsa; ona bakarz, aklmz taklr, konumay arrz. Grd ey insann zihnini megul eder. O halde re: Gz gzel kullanmak lzm!
121

Grme nemli bir duyudur, erefli bir duyudur. nsan megul eden bir duyudur. nsan gzyle ok gnaha girer. Peygamber (sallallhu aleyhi ve sellem) Hazretleri buyuruyor ki: "Bir nmahrem kadna ilk kez baksan, grsen yolda; tamam, mzursun. Mzerettir; takld gzn, grdn. kinci defa dnp baktn m, ikinci bak eytandandr." diyor. Gz ve bak, eytann zehirli oklarndandr. Bakan insan, bakt zaman mahvolur. Bakn Hazret-i Osman Efendimiz, yanna gelen bir sahabiye: "Ey filnca, senin gznde zin izi gryorum!" diyor. nk yolda gelirken nmahreme bakm. O da arm; "Peygamberlik kesilmedi mi y Osman, y emrel-m'minn?" demi. Kesildi peygamberlik... Peygamber Efendimiz Htemn-Nebiyyn, 32 ama Allah sevgili kullarna ite byle kabiliyet veriyor. O kimsenin gznn harama baktn anlayabiliyor. Onun iin bizim byklerimizin prensiplerinden birisi de nedir, dervi nasl olacak: (Nazar ber kadem) "Gz pabucunun ucunda olacak, ba yerde olacak!" Bu neyi sembolize ediyor? Saa sola geliigzel bakmamay, gnaha girmemeyi sembolize ediyor. Bir baka ikinci bir mns da var ki: "Dervi kendi seyr-i slkuna dikkat etsin, saa sola akln datmasn! Gidiine, bast yere, varnn muntazam olup olmadna baksn!" demek de olabilir. Fakat gzn haramdan saknmak fevkalde nemlidir. Ayet-i Kerme var Kuran- Kerim'de:
122

(Kul

lil-m'minne
33

yeudd

min

ebsrihim

ve

yahfez

furcehm)

Hem kadna emir var, hem erkee... "Ey Raslm, syle m'min erkeklere: Gzlerini

(Ve kul lil m'minti yadudne min ebsrihinne ve yahfazne frcehnne) 34 korusunlar, harama bakmasnlar! Namuslarn da muhafaza etsinler! Mslman kadnlara syle, ey Raslm: Gzlerine hkim olsunlar, harama bakmasnlar! Namuslarn korusunlar!" Erkek iin de, kadn iin de gzn haramdan saknma emri Kuran- Kerim'de var... Tabii, Peygamber Efendimiz'in hadis-i eriflerinde, bu detayl olarak anlatlm. Hazret-i Ali Efendimiz de, bu veczesinde bu konuda bizim dikkatimizi ekiyor, nasihat ediyor. Diyor ki: "nsann en erefli zs, en erefli duyusu gzdr. O halde, her bakmak istedii yere onu baktrma! nk lzumsuz eylere bakarsa, seni Allah'n zikrinden alkoyar." Tabii, lzumlu eye bakabilir, Kuran- Kerim'e bakabilir. nceleme iin bakabilir, ibret iin bakabilir. Hikmetlerini mahade etmek iin bakabilir, ama lzumsuz eye bakmamaya dikkat etmesi lzm! Bu akamki veczeleri Hazret-i Ali Efendimiz'in bunlar oldu. Perembe akam olduu iin, bunu burda brakp beraberce tevbe edelim! nk yatsdan sonra zikir yapacaz. Rabbimiz affeylesin diye, diyelim cmle gnahlarmza: - Estafirullaah... (5 defa) - El-azm, el-kerm, ellez l ilhe ill h el-hayyel-kayyme ve etb ileyh... - Allhmme ente rabb... L ilhe ill ente halakten... Ve ene abdk... ve ene al ahdik... ve va'dik... mesteta't ez bike min erri m sana't...
123

Eb leke bi nmetike aleyye ve eb bizenb... fafirl feinneh l yafirz-znbe ill ente... ...................... 30.12.1993 - Melbourne
1 2

Arf, 7/199. phesiz Allah, kendisine ortak koulmasn asla balamaz. Bunun dnda kalan (gnah)lar ise diledii kimseler iin balar. (Nis, 4/48, 116). l hiril-eyym: Kyamet gnne kadar Msecca: Cmlelerin veya bir cmle iinde birden ok kelimenin sonlarndaki ses benzerlii. Nesirde kullanlan bir eit kafiyedir. Secili nesre msecca ad verilir. erhamr-rahimn: en ok merhamet eden, merhamet edenlerin en merhametlisi. ekreml-ekremn: En cmert; cmertlerin en stn ahsenl-halikn: En gzel yaratan, yaratma iini yapanlarn en mhiri. kadir-i mutlak: Her eye gc yeten. 1. Benzetme. 2. ed. Divan edebiyatnda bir iiri rnek alarak ona benzer bir iir yazma. Msvt: Eitlik (Ancak bu eitlik fazilet ve erefte deil, hukuktadr. Mvst: Yardm, iyilik Onlardan (muhacirlerden) nce o yurda (Medineye) yerlemi ve iman da gnllerine yerletirmi olanlar, hicret edenleri severler. Onlara verilenlerden dolay ilerinde bir rahatszlk duymazlar. Kendileri son derece ihtiya iinde bulunsalar bile onlar kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliinden, hrsndan korunursa, ite onlar kurtulua erenlerin ta kendileridir. (Har, 59/9) nsan, 76/8. Mttehid: tek, ayn, bir
124

3 4

6 7 8 9

10 11 12

13 14

15

Namaz mminler zerine vakitleri belli bir farzdr. (Nis, 4/103). Gecenin bir ksmnda da uyanarak sana mahsus fazla bir ibadet olmak zere teheccd namaz kl ki, Rabbin seni Makam- Mahmuda ulatrsn. (sr, 17/79)

16

17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Mzzemmil, 73/2-4. Mzzemmil, 73/20. Mide, 5/119. enbiy ve mrseln: nebiler ve peygamberler Hlik: Yaratc Arf, 7/143. Ankebt, 29/45. nsan, 76/8. Har, 59/18. nsan, 76/9. Zmer, 39/10. Sd, 38/44. Sd, 38/44. Yusuf, 12/53. hilf- hakikat: Gerek d, geree aykr Htemn-Nebiyyn: Peygamberlerin Sonuncusu Nur, 24/30. Nur, 24/31.

125