UNIVERSITETI I PRISHTINS FAKULTETI FILOZOFIK DEPERTAMENTI I SHKENCS POLITIKE

PUNIM SEMINARIK
LNDA: SITEMI POLITIK I KOSOVS TEMA:DECENTRALIZIMI N KOSOV

MENTORI:
Prof.Dr.ARSIM BAJRAMI

KANDIDATI
BUJAR MEHMETI

Prishtin 2011

PRMBAJTJA Prmbajtja........................................................................................... 2 Hyrja................................................................................................... 3 Zanafilla e decentralizimit n kosov................................................. 4 Decntralizimi i instaluar n kosov nga pakoja e Ahtisarit................. 5 Efektete e decentralizimit.................................................................... 6 Prfundimi........................................................................................... 7 Biblografia........................................................................................... 8

Hyrje
Synimi themelor i ktij punimi sht prezantimi i decentralizimit si proces n prgjithsi, dhe n Kosov n vanti, poashtu do mundohem t paraqes ant pozitive dhe negative t procesit t decentalizimit. Ta trajtosh nje teme te gjere dhe interesante e cila fillet e saja i ka n Demokraci ku si synim kryesor ka qene ndarja e pergjesive dhe delegimi i kompetencave nga nivelet me t larta n nivele m t ulta t shtetit duke iu ofruar sa me shume qytetarit n at mnyr qe qytetari t jet m afer vendim marrjes, dhe duke br ne nj far forme shprndarjn e monopolit t pushtetit. Me nocioni e decentralizimit n kuptimin e ngushte t fjals nnkuptojm transferimin e funksioneve-kompetencave apo prgjegjsive adminisrative, politike dhe fiskale nga niveli qndror n ate regjional dhe lokal. Decentralizimi filloi t implementohet pr her t par n vitet e 50-ta dhe 60-ta t shekullit XX, kur administratat koloniale t Britanis s Madhe dhe Francs i prgatitnin kolonit e tyre pr pavarsi. Sot n bot ka disa forma dhe shkall t decentralizimit. N vitin 2000 rreth 120 shtete nga gjithsej 192 shtete t bots ndrtonin forma dhe lloje t ndryshme t sistemit demokratike me shkall t ndryshme t decentralizimit. Decentralizimi n kosov derivon nga Propozimi Gjithprfshirs pr Marrveshjn pr Statusin e Kosovs. Autoritetet e vetqeverisjes s perkohshme t kosovs e kishin decentralizimin nj nga kushtet standardet q duhej t plotsonte kosova para statusit. Decentralizimi mund t definohet si transferim i prgjegjsive pr planifikim, udhheqje, ngritje t fondeve dhe alokimin e tyre nga qeverit kombtare dhe agjensit e tyre n nivele m t ulta t pushtetit. Decentralizimi ka lindur si nevoj e delegimit t prgjegjsive nga niveli qendror n at lokal. Bartja e ktyre prgjegjsive dhe kompetencave n t shumtn e rasteve ka ndikuar n: rritjen e efikasitetit t pushtetit, rritjen e shkalls s demokracis, shprndarjen e prgjegjsive, sjelljen e vendimmarrjes m afr qytetarve.

ZANAFILLA E DECENTRALIZIMIT N KOSOV

Ideja e decentralizimit t administrats n Kosov erdhi si rezultat i premtimit t Prfaqsuesit Special t Sekretarit t Prgjitshm t OKB-s pr Kosovn, z.Mihajl Shtajner dhn komunitetit serb, si pjes e planit t tij shtat-piksh q kishte pr qllim t'i nxiste serbt t marrin pjes n zgjedhjet lokale t vitit 2002. Zoti Shtajner n at rast pati ftuar Kshillin e Evrops pr ta udhhequr procesin e decentralizimit n Kosov. Ftess s zotit Shtajner, Kshilli i Evrops iu prgjigj n shkurt t vitit 2003 duke e drguar n Kosov misionin e ashtuquajtur Kshilli i Evrops Misioni pr Decentralizim n Kosov ." M 30 prill 2004, sht themeluar grupi i Puns pr Qeverisjen Lokale i bashkkryesuar nga UNMIK dhe Institucionet e Prkohshme t Vet Qeverisjes dhe i prbr nga Ministria e Shrbimeve Publike, UNMIK-u, Zyra e Kryeministrit, Ministria e Ekonomis dhe Financave, prfaqsues t Komuniteteve, Asociacionit t Komunave t Kosovs, dhe ekspert ndrkombtar nga Kshilli i Europs, OSCE dhe USAID sht krijuar me qllim t prgatitjes s nj kornize pr reformimin e vet-qeverisjes lokale.

ka synononte dokumenti korniz i grupit t lartpermendur t puns?

Dokumenti korniz synon qeverisje lokale m t mir pr t gjith qytetart e Kosovs prmes: Transferimit t pushtetit nga qendra n komuna; Prcaktimit t rregullave t qarta mbi ndarjen e kompetencave, n mes t pushtetit qendror dhe atij lokal; Krijimit t nj sistemi efikas t mbikqyrjes;. Shqyrtimit t mundsis s krijimit t komunave m t vogla; Kushteve m t mira pr pjesmarrjen e qytetarve n proceset demokratike; Prmirsimit t strukturs s organeve komunale; Forcimit t bashkpunimit ndrkomunal me nj kuadr t qart ligjor.

Decentralizimi i instaluar n kosov nga pakoja e Ahtisarit

N pakon e ahtisarit i tr aneksi i III-t i kushtohet decentralizimit, nga ky aneks i pakos s Ahtisarit doln komuna me shumic serb si: Graanica, Ranillugu, Kllokoti, Parteshi Mitrovica e veriut.Neni 1 i aneksit t III-t i pakos s Ahtisarit prmban Dispozitat Themelore, n kt dispozit thuhet se: vetqeverisja lokale n Kosov do t bazohet n parimet e karts euvropian mbi vetqeverisjen lokale dhe veqanarisht n subsidiarittit. Vetqeverisja lokale n Kosov do t mbroj dhe promovoj standarete e pranuara ndrkombtarisht pr t drejtat e njeriut, me konsiderat t veant komuniteti joshumic dhe antarve t tyre n kosov. Ndrsa parimet themelore t decentralizimit do t prcaktohen n kushtetut si parashifet n nenin 8- t aneksit t I-r t ksaj marrveshje. Neni 2 i aneksit t III-t e obligon kosovn qe brenda 120 ditve pas hyrjes n fuqi t kushtetutes t nxjerr ligjin e ri mbi qeverisjen lokale, i cili do t prforcoj kompetencat e organizimit t komunave. Neni i 4 i aneksit t III-t, Kompetencat e Zgjeruara Vetanake Komunale, sipas ktij neni komuna e Mitrovics s veriut, Graanics, Shtrpcs do t ken kompetenca t zgjeruara. Komuna e mitrovics s veriut do t ket kompetenca pr arsimin e lart prfshir regjistrimin dhe licencimin e instutucionev t arsimit. Tegjitha komunat n t cilat komuniteti serb sht shumic do t ken kompetenca pr t ushtruar prgjegjsin pr qshtjet kulturore , mbrojtjen e dhe promovimin e trashgimis fetare kulturore t serbve dhe pjestarve t tjer brenda territorit komunal si dhe prkrahjen pr komunitete tjera fetare. Po ashtu udhheqsit e komunave me shumic serbe kan t drejt tn zgjedhjen dhe shkarkimin e komandatve n stacionet policore. Aneksi i III-t prmban edhe nj shtojc qe permban prkufizimin e kufijve t komunave t reja, kto komuna njan ndar n zona katastrale: Komuna e Graanics ka 15 ZK* Komuna e Novobrdes ka 24 ZK Komuna e Ranillugut ka 13 ZK Komuna e Parteshit 3 ZK Komuna e Kllokot/Vrbocit 8 ZK Komuna e Mitrovics veriore 3 ZK Inicimi i decentralizimit n Kosov ishte dhe do mbetet i motivuar politikisht dhe i br n baza etnike. ________________________________________________________________________
ZK* Shkurtes pr Zonat Kadastrale p.sh Komuna e Parteshit ka 3 zona kadastrale zonn kadastrale t Parteshit, Pasjanit,Budrik e poshtm.

Efektete e decentralizimit
Komuna e Graanics sht komuna m e madhe dhe m e suksesshme deri m tani gjer nga fillimi i procesit t decentralizimit. Komuna m e prparuar nga komunat reja, Graanica, ka lvizur drejt ndrtimit t kapaciteteve t veta administrative dhe financiare; mirpo, disa nga problemet e vjetra, si konkurrenca nga institucionet paralele t qeveris s Serbis ende ekzistojn. N ann tjetr, sfida t reja kan lindur me shtimin e kompetencave dhe prgjegjsive n kt komun. Sistemi i arsimit dhe sistemi shndetsor qndrojn jasht kontrollit t plot t komuns apo t institucioneve qendrore t Kosovs. Shkollat operojn nga puntor dhe msues t paguar nga qeveria e Serbis dhe refuzojn bashkpunimin me autoritetet legjitime duke prdorur planprograme q nuk jan aprovuar nga qeveria e Kosovs. Ranillugu, nj tjetr komun q paraqitet si nj sukses i decentralizimit, po prballet me sfida n rrugn e saj drejt konsolidimit. Prkundr faktit se Ranillugu ka filluar t ndjej relativisht shpejt prfitimet e decentralizimit territorial, si dhe investimet q vijn me t, ajo sht nj komun e vogl ende n proces t konsolidimit q prballet me shum vshtirsi n menaxhimin e t gjitha kompetencave t reja dhe vshtirsi n gjetjen e mbshtetjes s koordinuar nga qeveria qendrore dhe organizatat ndrkombtare. Rreth dy milion euro jan investuar gjat vitit 2010 n kt komun, t prqendruara kryesisht n infrastruktur shum t nevojshme, si jan rrugt, ujrat e zeza dhe furnizimin me uj. Komuna ka t angazhuar edhe sigurimin e transportit pa pages pr nxnsit shqiptar q jetojn n komun. Procesi i decentralizimit n Kllokot ka qen m sfiduesi n vend, kryesisht pr shkak t rezistencs s popullats s Vitis kundrejt krijimit t komuns s re. Sidoqoft, situata ka filluar t ndryshoj dhe Kuvendi Komunal i Vitis ka filluar t ndihmoj Kllokotin n ushtrimin e kompetencave t reja duke e ndar prvojn mbi funksionimin e komuns. Problemet kryesore m t cilat ballafaqohen komunitetet jan papunsia e lart, sidomos n mesin e t rinjve dhe mungesa e objekteve shndetsore n afrsi. Sidoqoft, komuna sht duke pranuar fonde t shumta si nga autoritetet qendrore t Kosovs po ashtu edhe nga komuniteti ndrkombtar. Kuvendi Komunal i Kllokotit ka miratuar nj iniciativ t Kryetarit Sasha Mirkoviq pr t vendosur nj taks turistike pr t gjith turistt q vijn dhe vizitojn banjat n komun. Koj taks 0.30 cent pr pacient do t shrbej pr t prmirsuar infrastrukturn turistike sikurse edhe pr investime tjera kapitale me prioritet pr komunn. Decentralizimi n kosov sht dshmuar shum i sukseshm duke br q mosmarrveshjet ndretnike t tejkalohen, ndrsa komunat sot kan m shum kompetenca por komunat e reja kan shum sfida para vets q duhet tejkaluar.

Prfundimi

Decentarlizimi sht nj proces i dobishm pr zhvillimin e demokracis dhe ngritjen e efikasitetit t qeverisjes lokale. Inicimi i decentralizimit n Kosov ishte i motivuar politikisht dhe i br n baza etnike. Kosova ka prfunduar nj nga fazat m sfiduese t Propozimit Gjithprfshirs pr Statusin (PGjS), t hartuar nga presidenti Ahtisari, gjegjsisht at t krijimit t komunave t reja dhe t procesit t decentralizimit, prmes organizimit t zgjedhjeve komunale m datn 15 nntor 2009. Kto zgjedhje kan qen thelbsore nga dy aspekte ato kan qen t parat q jan organizuar pas shpalljes s pavarsis, prderisa pjesmarrja e serbve ka qen tepr e rndsishme n mnyr q t legjitimizohej krijimi i komunave t reja. Kosova ka korrur sukses n t dy kto aspekte, pra, ka treguar aftsi pr organizimin e zgjedhjeve n mnyr vetanake, ndrsa pjesmarrja e serbve ishte nj goditje pr Beogradin dhe pr iden e ndarjes s Kosovs. Klima e prgjithshme e prmirsimit t marrdhnieve ndretnike gjithashtu ka ndikuar n qndrimet e serbve nga jugu i lumit Ibr kundruall Beogradit. T vendosur pr t qndruar n shtpit e tyre n jug t Mitrovics, serbt e Kosovs kan kundrshtuar Beogradin dhe doln n zgjedhje n numra domethns n vendbanimet m t mdha n jug t lumit Ibr, si jan Graanica dhe Shtrpca, vendbanimet qendrore dhe jugore m t mdha pas Mitrovics s Veriut q kontrollohet nga serbt. Dalja e serbve nga kto vendbanime n zgjedhje ka qen m e madhe se sa n zgjedhjet paralele komunale t organizuara nga Beogradi n maj 2008 dhe n gusht 2009. Dalja e knaqshme e serbve n zgjedhje, prmes t cilave u legjitimizuan komunat e reja, sht nj hap i madh, i cili ndrron nga themeli marrdhniet ndretnike n Kosov. Pjesmarrja e serbve ishte dhjet her m e lart sesa n zgjedhjet e nntorit 2007. Pr her t par pas dy dekadave, serbt e Kosovs jan kthyer drejt forcave t moderuara politike, duke drguar kshtu sinjal pr bashkpunim dhe prfshirje brenda kornizs institucionale t Kosovs.

Biblografia

http://.decentralizimi.info/repository/docs/Propozim-per-Statusin-e-Kosoves.pdf e shtun 19.11.2011 http://.fes-prishtina.org/b/media/Publications/2011/KLG%20%20Decentralisation%20Three%20Years%20On%20%28Shqip%29.pdf e premt 18.11.2011 Decentralizimi; Eksperimente dhe Reforma Tomas M Hovarth, Open society institute 2005 https://.rks-gov.net/sq-AL/Republika/Pages/QeverisjaLokaleDecentralizimi.aspx e Diel 20.11.2011 http://.kipred.net/eb/upload/Decentralizimi_ne_Kosove_I.pdf E diel 20.11.2011