Obiljeja idovske religije - Judaizam

monoteistika religija Judaizam je religija Jevreja najstarija religija iz koje su nastale kranstvo i islam njen dugi istorijski razvoj moe se pratiti od mojsijevskih vremena (javljanje Boga na Sinajskoj gori) do dananjih dana predstavlja dravnu religiju u Izraelu glavno obiljeje jeste snana vjera u samo Jednog i Jedinog, Vjenog, Pravedenog, Nevidljivog Boga, Stvoritelja, koji ima poseban, istorijski manifestovan odnos prema djeci Izraela Boga koji govori prorocima, i istovremeno, djeluje u povijesti Judaizam je prva religija koja se javlja sa Objavom, u vidu Svetog pisma sa njezinim donosiocima prorocima sveenicima pismoznancima - mudracima. sutina judaistikog uenja sdrana je u: o Tori - jednom dijelu Staroga zavjeta koga Jevreji smatraju svetim zapisana Boija rije o Talmudu (heb. Uputstvo) ili usmenoj Tori- komentar Tore sutina ove religije sadrana je u tri starozavjetne rijei; o narod misli se na Jevreje Bog ih je odabrao kao poseban narod o zakon ima ih 613 a najjezgrovitije ih saimaju Deset zapovijedi o savez savez izmeu Boga i naroda (najznaajniji savez u vrijeme Mojsija kada ih je izbavio iz egipatskog ropstva i koji je potvren na Sinaju) Jevreji vjeruju da je Bog objavio Svoj zakon njima i da ih je izabrao da budu svjetlo i uzor itavom ovjeanstvu Jevreji se mole tri puta dnevno: Ujutro, poslije podne i naveer, kod kue ili u sinagogi,k olektivno ili individualno nose posebnu kapu kipa Sinagoga (gr. zborite) vjerovatno potjee iz doba kad su Jevreji bili prognanici u Babilonu a ona je posebno dobila na vanosti zbog ouvanja i razvoja judaizma nakon unitenja hrama 70.godine n.e., u vrijeme pobune Jevreja protiv rimske vlasti. Jevreji je ne posjeuju svaki dan ve to ee. Svaki od njih pripada nekoj sinagogi. Njezino najistaknutije obiljeje je koveg okrenut prema Jerusalemu, koji sadri svitke Zakona na hebrejskom jeziku. u sredini se nalazi propovjedaonica s koje se provodi bogosluje i ita Zakon bogosluje vodi hazan (pjeva), a ne rabin Rabinove dunosti su da upuuje u vjeru i donosi odluke vezane za jevrejska pravna pitanja. obrezivanje i nadjevanje imena Bar micva- sin zapovijedi

Koer hrana - zabranjeno im je jesti svinjsko meso, rakove i koljke - kada kolju ivotinje ije im je meso dozvoljeno jesti, onda to ine u skladu sa koerom (propisanim nainom). - meso i mlijeni proizvodi ne smiju se posluivati u istom obroku - prije svakog objeda izgovaraju molitvu: Blagoslovljen budi, Gosopodine, Boe na, Kralju svevinji koji daje zemlji da rodi kruh. Praznici - abat (subota) - dan kada je Bog zavrio stvaranje svijeta. Nareeno im je da se odmaraju. Sedmini praznik - Pesah-Praznik kada jedu beskvasni hljeb i itaju prie iz Hagade. Sjeanje na izbavljenje iz Egipta - Hanuka- Praznik svjetlosti i slavi se osam dana - Jevrejska nova godina (Ro haana)- 5767. god. - Jom Kipur- najsvetiji dan, Dan pomirenja, mole se Bogu, trae oprost i taj dan poste (10 dana nakon nove godine) - Sukot etveni blagdan, dan zahvalnosti Akenazi i Sefardi - Jevreji se smatraju jednim od najnesretnijih naroda Svijeta - sva njihova povijest u znaku je progona, optubi, sumnjienja i geonocida nad njima - nakon pobune protiv rimske vlasti u 1. stoljeu n.e. rasprili su se diljem svijeta - oni koji su ivjeli u srednjoj Evropi nazvali su se Akenazi (akenazi znai Njemaka) - oni koji su, nakon osnivanja muslimanske drave u paniji, pronali utoite kod muslimana, nazvali su se Sefardi (sefarad znai panija) - razlikujemo tri vrste Judaizma o Ortodoksni judaizam Nastao je u Americi u XIX st. sljedbenci se strogo pridravaju Tore i podravaju osnivanje drave Izraela o Reformirani judaizam nastao je u Njemakoj u XVIII stoljeu, vjerovatno pod utjecajem prosvjetiteljskih ideja. Njegovi sljedbenici zagovaraju emancipaciju, odvajanje vjere od drave, graansku jednakopravnost, svjetovno drutvo, autoritet razuma, nauni progres... . ak se nisu pridravali ni propisa o izsrani, a molitve su prevodili na narodne jezike. o Konzervativni judaizam Nastao u drugoj polovici XIX st. Prikazuju pozitivne elemente jevrejske tradicije. Ovaj pokret stavlja naglasak na narod Izraela i na savremeni cionizam. Jedan dio konzervativaca pridrava se koer ishrane i drugih propisa, a drugi ne.