GRUP: 3529 - BAKA YERDE SINIFLANDIRILMAMI KIMYASAL RNLER (*)

8. Atk Madeni Yalarn Yeniden Rafine Edilmesi Atk madeni yalarn yeniden rafine edilmesine ilikin retim yetkinlik kriterleri 1. Ama ve Kapsam Atk madeni yalarn yeniden rafine edildii Rejenerasyon tesisinin teorik kapasitesinin hesaplanmasnda, tesisin teknik zellikleri, laboratuvar imknlar, sertifikasyonlarnn yan sra retimin yetkinlik derecelendirilmesinin yaplabilmesi iin retilen rnn nitelii ve uygulanan rafinasyon srelerinin de dikkate alnmas gerekmektedir. Bu dokman atk madeni yalarn endstriyel rafinasyon srelerinden geirilerek tekrar baz ya retmek zere kurulu tesislerde srekli bir proses ile nitelikli baz ya retimi yapan tesislere ilikin asgari zelliklerin belirlenmesi ve baz ya retimine ilikin retim kapasite hesaplamasn kapsar. 2. Yeniden Rafinasyon Tesislerinin Snflandrlmas Yeniden rafinasyon tesisleri, atk madeni yalarn n ilemlerden geirildikten sonra tm kirletici parametrelerden arndrlarak tekrar baz ya retmek zere uygulanan teknoloji ve proseslere bal olarak aada belirtilen proseslere gre snflandrlr. A) B) C) D) E) Vakum Rafinasyon ve Kil lemli Tesisler, Vakum Rafinasyon ve Kimyasal lem Tesisleri Hidrojen lemli Vakum Rafinasyon Tesisleri, Thermal Cracking Tesisleri, Dier Endstriyel Rafinasyon Tesisleri

3. Yeniden Rafinasyon Tesisinde Kurulu Makina ve Tesisat Yeniden rafinasyon tesisleri n ileme tabi tutulmu atk madeni yalardan atmosferik ve/veya vakum distilasyonu yntemleri kullanlarak, srekli bazda, atk yalardaki kirletici parametrelerin arndrlmas ilemlerinden oluur. Yeniden Rafinasyon Tesisi atn kabul edilerek depoland, n ilemelerden geirildii, rafine edilmek zere hazrland, rafine edildii, proses atklarnn depoland, atk sularnn artld ve emisyon sevilerinin lld bir dizi entegre niteler btnne sahip olmaldr. 3.1 Atk Kabul ve Depolama nitesi Atk madeni yalarn topland ve ilemden geirilmek zere depoland, atk yan olutuu kaynana veya teknik zelliklerine gre snflandrld tanklar, atk karakterizasyon laboratuvar, tartm, lm ve kayt istasyonlar ve yangn mdahale ekipmanlarndan oluan birimdir. Atk kabul nitesindeki hammadde (atk ya) tanklarnn her biri en az 30 m3 kapasiteli olup, toplam hammadde kapasitesi en az 250 m3 olmaldr. Tank hacim hesaplamalarnda l birimi olarak metrekp (m3) kullanlr. Eksper tarafndan yaplan tetkikte, hammadde tanklarnn taban lleri (ap, en, boy) ve ykseklikleri fiilen tespit edilerek kapasite raporuna yazlr. 3.2 Atk n leme nitesi Atk madeni yalarn fiziksel ve/veya kimyasal yntemler kullanlarak su, kaba partikl ve baz ar molekllerden arndrlmak zere yeniden rafinasyon srecine hazrland nitedir. Bu nitede asgari olarak atk madeni yalardan su, tortu ve kaba partikllerin ayrld filtrasyon sistemleri ile fiziksel ve kimyasal artma birimleri bulunur. 3.3 Atk leme, Artma ve Yeniden Rafinasyon niteleri Bu blm n ileme srelerinden geirilerek baz ya retilmek zere yeniden rafinasyon ilemlerinin gerekletii teknolojiye bal olarak atmosferik ve vakum distilasyon, hidroilem veya kimyasal artma
(*) Birlik Ynetim Kurulunun 23.01.2011 tarih ve 171 sayl karar ile kabul edilmitir. 1

ilemlerinden en az ikisinin gerekletirildii ve ilenen atk yan kirletici parametre dzeyine bal olarak ayrca tekrar rafinasyon ve/veya kimyasal sreler kullanlarak ikinci kademede ince ular, kkrt, azot, fosfor, toplam halojen ve aromatikler gibi bileenlerin arndrld ileri artma ilemlerinin gerekletirildii nitelerden oluur. Bu nitede artma ilemleri sonucunda oluan atklarn biriktirildii ve ilem grd atk artma tesisleri, laboratuvar birimleri, yangn ve acil durum mdahale ekipmanlar yer alr. 3.4 rn Hazrlama ve Depolama nitesi Bu nite maml (baz ya) depolama tanklar, pompa niteleri, kayt ve lm cihazlar ile yangn mdahale ekipmanlarndan oluur. Depolama tanklarnn hesaplamasnda l birimi olarak metrekp (m3) kullanlr. Eksper tarafndan yaplan tetkikte rn hazrlama ve depolama tanklarnn taban lleri (ap, en, boy) ve ykseklikleri fiilen tespit edilerek kapasite raporuna yazlacaktr. 3.5 Atk Su Artma Tesisleri Atk n ileme, artma ve rafinasyon sreleri srasnda ortaya kan atk sularn ve proses soutma sularnn artlmas iin tesiste, tesis tasarm kapasitelerine uygun olacak ekilde biyolojik ve kimyasal artma tesisi bulunmak zorundadr. 3.6 Proses Atklar Depolama nitesi retim srasnda ortaya kan kat ve tehlikeli atklarn depolanmas ve uygun bertaraf / geri kazanm tesislerine sevki iin atklarn cinslerine gre ayrld, depoland nite bulunmak zorundadr. 3.7 Emisyon lm ve Filtrasyon nitesi 3.8 Laboratuvar Birimleri ve Akreditasyon Tesis, Atk Yalarn Kontrol Ynetmeliine uygun olarak atk yalar iin kategori belirleme testlerinin yaplabilecei cihaz alt yapsna sahip olmaldr. Laboratuvarda kullanlan cihazlarn, yeminli mali mavirce onayl muhasebe kaytlarna gre irket demirbalarnda bulunmas ve alr durumda olmas zorunludur. Demirba kaytlarnda bulunmayan (leasing yntemi hari) kiralk laboratuvar test ve analiz cihazlar yeterli addedilmez. Laboratuvarda grev alacak personel yeniden rafinasyon tesisi ile tam zamanl i szlemesi bulunan mhendis, kimyager veya laborant olmaldr. 3.9 Arlk lm Aletleri eitli arlklar lebilen kantar ve terazilerdir. Bu lm aletleri firmann kalibrasyon program dahilinde kalibre edildiinin belgelendirilmesi gerekmektedir. 3.10 Istma Sistemi Kullanlan stma sisteminin cinsi ve kapasitesi belirtilecektir. Hesaplamada l birimi olarak kcal/saat kullanlr. 4. Yeniden Rafinasyon Tesisi Kapasite Hesaplamas Tesisin kapasitesi, atk madeni ya kapasitesi cinsinden hesaplanan stoklama, retim kapasiteleri ve retim esnasnda oluacak proses atklar ve atk su artma tesislerinin kapasiteleri mukayese edilerek tespit edilir ve yaplacak hesaplamalarda en dk bulunan miktar kapasite hesabnda darboaz olarak kabul edilir ve yllk kapasite olarak kabul edilir. Atk ya teminine, nakline ve yukarda sz geen ve mnhasran bu ie tahsis edilmi niteler (dinlendirme tank, vakum sistemli destilasyon tank, ejanjr sistemi ve dinlendirme tanklarnda toplanan suyun dekantasyonunda kullanlacak havuzlar, kaynatma kazan, filtre pres, depolama tank vb.) bu retim iin gerekli cihazlara dayanlarak yaplr. 4.1 Kapasite Hesab
2

Atk yan tedarik imkanlar, tedarik edilecek messeseler ile yaplan anlamalar, yalnzca bu ite kullanlacak tesisat ve ayrca evre ve Orman Bakanlnn ilgili mevzuatlar erevesinde atk ya toplama, tama ve stoklama izninin bulunup bulunmad hususlar, kapasite tespiti esnasnda gz nne alnr ve rapora ilenir. Kapasite hesaplamas, aadaki formle gre yaplr: K = V(M) x d (gr/cm) x 300 gn/(arj sresi) x R x 1000 x Ev= Kg/Yl baz ya(geri kazanlm) Bu Formldeki: K = kt rn olan baz ya (geri kazanlm) retim kapasitesini, V = Rafinasyon tesisindeki Rafinasyon Kolonun Hacmi, m d = Atk ya ve benzeri maddelerin younluunu : (0.80 - 0.90 gr/ cm) R = Randman faktrn, (% 50 - 70) ifade eder. Ev = Toplam kazan hacminin verimli reaktr hacmi olarak kullanlabilir blm= Maksimum % 20

Rejenerasyon tesisinde, atk yalarn ieriinde bulunan tm kirletici maddelerin vakum rafinasyonun yan sra ilave kimyasal veya hidro ilem gibi endstriyel sreler kullanlarak uzaklatrlmas ile elde edilen, madeni yan ana maddesini tekil eden baz yalardr. Baz yalar TS 13369 Baz Ya standardna uygun olarak imal edilmelidir. htiya maddeleri ve imalat srasnda oluan kayplar, Kapasite eksper heyeti tarafndan firma kaytlarndan (hammadde ve rnle ilgili analiz raporlarndan) tespit edilerek mamul miktar hesaplanr. Kapasite raporunda belirtilen miktar szleme miktarndan fazla olamaz. Fiili kapasite hesaplamasnda yeni kurulan tesisler iin randman faktr 50% alnr. Kapasite yenilemelerde fiili retimler esas alnmak suretiyle %80e kadar artrlabilir. Atk su artma tesisi ve n ilem sonras yeniden Rafinasyon tesisi olmayan iletmelere kapasite raporu verilmez. 4.2 Yeniden Rafinasyon leminde Hammadde htiyacnn Hesaplamas Tesisin hammadde ihtiyac, tesiste retilebilecei hesaplanan teorik kapasiteyi gememek zere hesaplanr, teorik kapasiteye ek olarak son ylda fiilen kullanlan ham madde miktarlar belirtilir. Tesiste hangi cins baz yan imal edildii, bu retimde kullanlan atk ya miktarlar, fiili retim ve sarfiyat gz nne alnarak firmalarn resmi kayt ve belgelerinden tespit edilir ve hammadde hesaplar firmaca bildirilen oranlar dahilinde yaplr. lk defa hazrlanan kapasite raporlarnda ana mamul gruplar iin firmaca beyan edilen ortalama hammadde oranlar zerinden hesaplama yaplr. 5.1 Ynetim, dari Binalar ve Personel Atk madeni ya yeniden rafinasyon tesislerinde en az bir adet evre Mhendisi, bir adet evre Grevlisi Mhendis, bir kimya/ proses mhendisi, kimyager veya laborant ile Mhendis Tesis Mdr bulunmak zorundadr. 5.2 n Artma Yapan Tesisler ve/veya Yeniden Rafnasyon Tesislerinde Bulunmas Gereken Belge ve zinler Atk madeni ya yeniden rafinasyon tesislerinde bulunmas zorunlu olan izin ve belgeler aadaki gibidir. 1- Emisyon zni 2- Dearj zni 3- evre ve Orman Bakanl Tarafndan Atk Yalarn Kontrol Ynetmelii Hkmlerince Verilmi Rafinasyon Tesisi Lisans Tesiste retimi yaplan rnler TS 13369 Nolu baz ya standardna uygun olarak imal edilmi olmaldr. Ayrca aada belirtilen i ve kalite standartlar salanmaldr.
3

12345-

Kalite Ynetim Sistemi (ISO 9001) evre Ynetim Sisteme (ISO 14001) Sal ve Gvenlii (OHSAS 18001, ISSSRS ) Laboratuvar Akreditasyon Sistemi (ISO 17025) TS 13369 Uygunluk Belgesi

5.3 kapasite raporunun sresi lk kapasite raporlarnda onayland tarihten itibaren bir yl geerlilik sresi verilir. evre ve Orman Bakanlndan lisans aldktan sonra lisans sresi dikkate alnarak kapasite raporu yenilenir. Yenilemelerde lisansn devam edip etmedii, ediyorsa sresi belgelendirilerek kapasite raporuna yazlr. Atk su artma tesisi ve n ilem sonras yeniden Rafinasyon tesisi olmayan iletmelere kapasite raporu verilmez.