Örnek Hayat

Yusuf HALICI

EBU’L VEFA
HAZRETLERİ
“Ebu’l Vefa hazretlerinin manevî önderliğini yaptığı külliye; bir ilim merkezi, bir
yardımlaşma müessesesi, yolcular için bir misafirhane, yoksulların karnını doyurduğu
bir yer olduğu gibi aynı zamanda insanların huzur bulduğu, edebiyat, musikî, hüsn-ü
hat gibi güzel sanatların icra edildiği bir yer oldu. Günümüzde Vefa adı ile anılan bu
semt, Şeyh Ebu’l Vefa Hazretlerinin bir hatırasıdır.“

O smanlı’nın 1 5.
yüzyılda yetiştir-
diği önemli ilim
adamlarından…

İstanbul’un en büyük manevî

mimarlarından… Büyük sufi…
Asıl adı Muslihuddin Mus-
tafa ama o daha çok Şeyh Ebu’l
Vefa Konevî veya kısaca Ebu’l
Vefa olarak tanındı. Konya’da
dünyaya geldi. 1490´da
İstanbul´da vefat etti. Kendi-
si Mevlâna Celaleddin-i Rumî
Hazretlerinin soyundandır.
Sultan Fatih ve Sultan II. Baye-
zıd Hân zamanında yaşadı.
Ebu’l Vefa Konya ve
Edirne’de hem batınî hem de
zahirî ilim tahsilinde bulunup
astronomi ve musikîden, dinî
ilimlerin bütün sahalarına ka-
dar eğitim gördü. Üst düzeyde
Arapça, Farsça ve Türkçe bil-
gisine sahip olup üç dilde de
tasavvufî şiirler kaleme alarak
bir divan tertip etti.
Abdullatif Kutsî’nin manevî
terbiyesinde yetişti. Öncele-
ri memleketi Konya’da faali-
yet gösterdi. Daha sonra fethe
müteakip Konya’ya vazifesinin
başına dönmeye hazırlanırken
Fatih Sultan Mehmet’in, şeh-
rin imarı ve halkın irşat edil-
mesinde kendisine yardımcı
olmaları için İstanbul’da ika-
met etmelerini istediği yüzler-
ce ilim ve maneviyat büyüğü
arasında yer alarak çoğunluğu-
nu Rumların oluşturduğu ha-
rabe halde olan bir semte yer-
leştirildi. Ama o burayı kısa
sürede mamur hâle getirerek
kurulan külliyede bir taraftan
insanları irşat etti, bir taraftan
da ihtiyaç sahiplerine yardım
elini uzatıp onların gönülleri-
ni fethederek bölge insanının
Müslüman olmasında büyük
rol oynadı.
Ebu’l Vefa hazretlerinin
manevî önderliğini yaptığı
külliye; bir ilim merkezi, bir
yardımlaşma müessesesi, yol-
cular için bir misafirhane, yok-
sulların karnını doyurduğu bir
yer olduğu gibi aynı zaman-
da insanların huzur bulduğu,
edebiyat, musikî, hüsn-ü hat
gibi güzel sanatların icra edil-
diği bir yer oldu. Günümüz-
de Vefa adı ile anılan bu semt,
Şeyh Ebu’l Vefa Hazretlerinin
bir hatırasıdır.

76 Ağustos 2008
 Fatih Sultan Mehmet’in yap-
tığı güzel çalışmalar sebebiyle
Ebu’l Vefa’ya karşı çok özel bir
muhabbeti vardır. Bir gün has
adamlarından birini göndere-
rek, sohbetlerinden ve nasihat-
lerinden istifade etmek için bu
büyük insanı saraya davet eder.
Ancak, Şeyh Ebu’l Vefa bu dave-
te icabet etmeyeceğini bildirir.
Daveti kabul edilmeyen Cihan
padişahı Fatih tebessüm eder
ve “O gelmezse, biz onun aya-
ğına gideriz” diyerek bu mane-
viyat sultanının dergâhına ka-
dar gider. Ama bir sarhoşa dahi
açık olan bu kapı Peygamber
müjdesine mahzar rikkat ehli
Sultan’a açılmaz. Fatih:
—Ey Ebu’l Vefa, sende hiç
vefa hissi yok mu? diyerek ora-
dan ayrılır.
Sultan Fatih bir müddet son-
ra aynı kapıya bir kere daha ge-
lir. Ama kapı kendisine yine
açılmaz. Kapının bir tarafında
koskoca Cihan Sultanı Fatih Sul-
tan Mehmet diğer tarafında da
gönüller sultanı Şeyh Ebu’l Vefa
hazretleri ağlamaktadır. Fatih
kemâl-i edeple huzura girip işin
aslını öğrenmek üzere yaverini
içeri gönderir. Yaverin getirdiği
cevap tarihî olmakla birlikte ma-
nidardır da;
“Benim ona meylim ve onun
bana ihtiyacı o derece fazladır
ki, bir an birbirimizi görecek ol-
sak, o benden ayrılmak isteme-
yecek, ben de onu bırakmayaca-
ğım. Hünkârımız Efendimizin
gönlü çok hassas ve coşkundur.
Korkarım ki padişahlık vazifele-
rini unutup tacı tahtı bırakacak
ve dervişliğe kalkışacak. Hâlbuki
o milletin işlerini üzerine almış-
tır. Biz de dünya düzenini koru-
maya memuruz.”
Ebûl Vefa hazretlerinin kü-
çük ve sevimli bir oğlu vardır.
Çocuk iyidir hoştur ama kötü
bir huyu vardır. Mahalle sucusu-
nun çuvaldız ile kırbalarını de-
ler. Delinen kırba dikilemez, an-
cak boğumlanarak bağlanır ki,
bu da koca kırbanın telef olması
demektir. Saka bir sabreder, iki
sabreder, bakar olmuyor, en son
hazretin huzuruna çıkarak duru-
mu bildirir. Ebûl Vefa hazretle-
ri çok şaşırır. Kırbaların parasını
fazlasıyla öder, ağlayarak helal-
lik diler. Hazretin bu durumu
karşısında bir hoş olur saka, keş-
ke eşiğine sultanların baş koy-
duğu veliyi üzmeseydim diyerek
büyük bir pişmanlık ve mahcu-
biyet içinde dergâhtan ayrılır.
Ebûl Vefa çocuğa hiçbir şey de-
mez. Hemen hanımına giderek;
“Aman hatun, iyi düşün, biz bir
hata yaptık ama nerede?” der.
Çok geçmeden hanımı yaptığı
hatayı bulur. Kadın çocuklarına
hamileyken kız kardeşinin sepe-
tindeki limona canı çekmiş, is-
temeye çekindiği için de iğneyle
deldiği limondan birkaç damla
emerek nefsini köreltmiştir. Ka-
dın Ebûl Vefa’nın isteği üzerine
kız kardeşine gider durumu an-
latarak helallik alır ve çocuk da
bu kötü huyu kendiliğinden bı-
rakır.
Zamanın padişahı II. Bayezıd,
Ebu’l Vefa Hazretlerini ziyaret
etmek ister. İsteği kabul görme-
yince, sultanlık damarı kabarmış
olmalı ki, bir gün aniden, ses-
siz ve sedasız bir şekilde erkânı
ile tekkenin yolunu tutar. Kala-
balık saray arabalarıyla tekke-
ye yaklaştıkları sırada, dervişler,
koşarak bu ziyaretten Ebu’l Vefa
Hazretleri’ni haberdar ederler.
O; “Olamaz böyle bir şey müm-
kün değildir.” der ve sedirde kıb-
leye yüzünü dönerek uzandır ve
kelime-i şahadet getirir. Sultan,
Şeyh Ebu’l Vefa Hazretleri’nin
bulunduğu mekâna girdi-
ğinde, O, ruhunu çoktan tes-
lim etmiştir. Çünkü daha önce
de o Fatih Sultan Mehmet’e;
“Bu dünyada görüşmemiz mu-
kadder değildir!” diyerek, gö-
rüşme taleplerini geri çevirmiş-
ti.
77