Fonem Segmental dalam Bahasa Melayu

OLEH : SITI AISHAH BINTI MOHD OZIB NURUL HIDAYAH BINTI MOHD SAWAL

Konsonan Letupan
konsonan Bahasa Melayu meliputi bunyi letupan, letusan, sengauan, sisian, geseran, malaran dan getaran. Hentian sepenuhnya dapat menghasilkan bunyi letupan (plosif). Udara yang dilepaskan daripada paru-paru akan mengalami sekatan sepenuhnya sama ada di bahagian bibir, lelangit keras, lelangit lembut atau pita suara. Kemudian udara akan dilepaskan serta-merta dan akan terhasillah bunyi letupan.

Bunyi Letupan
[p] [b] [t] [d] [k] [g] [ ] [pulau] [atap] [bumi] [rbab] [talam] [liat] [datu ] [kad] [kata] * [garau] [be g] ** [ana ]

* bunyi [k] tidak dapat hadir pada akhir suku kata dalam bahasa Melayu. **bunyi [ ] adalah variasi kepada bunyi [k] dan hadir pada akhir suku kata dalam Bahasa Melayu.

Konsonan Geseran
Bunyi geseran dihasilkan dengan menyempitkan saluran udara supaya udara yang melaluinya bergeser dan kedengaran bunyi berdesis. Bunyi geseran dalam bahasa Melayu ialah [f], [v], [s], [z], [], dan [h].

 Untuk menghasilkan bunyi malaran, kedudukan artikulator adalah seperti menghasilkan bunyi geseran tetapi geseran yang dihasilkan adalah terlalu lemah. Bunyi malaran juga sama seperti untuk menghasilkan bunyi vokal, sesetengah ahli fonetik menamakannya bunyi separuh vokal. Bunyi malaran dalam bahasa Melayu ialah [w] dan [y].

 Penghasilan geseran gigi tak bersuara pula menunjukkan daun lidah berada di antara gigi atas dengan gigi bawah. Lelangit lembut dinaikkan rapat kepada belakang rongga tekak. Udara dikeluarkan dari paru-paru melalui rongga mulut dan dibiarkan bergeser keluar di daerah gigi itu tanpa menggetarkan pita suara. Contoh sebutan: [q alaq a] Selasa (thalatha), [iq nen] Isnin (Ithnin), dan [hadeq ] hadis (hadith).

 Cara mengeluarkan geseran gigi bersuara pula, sama dengan cara mengeluarkan geseran gigi tak bersuara. Perbezaannya ialah, ketika mengeluarkan bunyi [d] pita suara digetarkan. Contoh sebutan: [dalem] zalim (dzalim), dan [hader] hadir (hadzir).

 Ketika menghasilkan geseran lelangit lembut tak bersuara, belakang lidah dirapatkan ke lelangit lembut supaya membuat satu sempitan. Lelangit itu sendiri dinaikkan rapat kepada belakang rongga tekak. Udara dikeluarkan dari paru-paru dan dibiarkan bergeser pada sempitan di daerah lelangit itu tanpa menggetarkan pita suara. Contoh sebutan: [xabar] khabar, [axbar] akhbar, dan [axer] akhir.

Contoh Bunyi Geseran

[f] [v] [s] [z] [] [h] [faseh] [alaf] [ve n] * [sarat] [awas] [zat] [lafaz] [arat] [skua] [harta][sah]

Konsonan Getaran
Bentuk sekatan udara yang ketiga ialah hentian sekejap-sekejap. Bentuk ini menghasilkan bunyi getaran. Udara yang dilepaskan oleh paru-paru disekat dengan menggetarkan hujung lidah di lelangit keras. Dalam bahasa Melayu hanya terdapat satu bunyi getaran, iaitu [r]. [r] [rasa] [siar]