Philippine Government and Constitution Article XIV Panel Discussion PSY speaks!

Instruction: yung discuss and shit- own words yan. Do not read off the book habang presentation! Host: Good afternoon mga kabarkada and welcome to PsY Speak! The show that brings to you the most controversial issues affecting todays youth. Topics for today include education, science and technology, arts and culture, and of course, sports! Ako po si kuya John at makakasama po natin ngayon para tulungan tayo sa ating mga usapin at mga tanong ay sina Ms. Edjell Sacapano at Mr. Nathan Quiambao ng Dep Ed, Ms. Kay Patricio ng Philippine Sports Commision, Mr. Angelo Panelo ng DOST at siyempre ang representative ng kabataan para sa araw na ito si Isz Sampang. Good afternoon po mga maam and mga sir. At good afternoon din Isz. Thank you for being here. Experts and Isz: Good afternoon din kuya John. Host: Mga kabarkada sinasabi po natin na education is a right and not a privilege kaya nga po ang edukasyon ay isa sa mga bagay na tinutuunan ng pansin ng ating konstitusyon. Maam Edjell pwede niyo po ba italakay sa atin kung ano sinasabi ng konstitusyon tungkol sa edukasyon?

Edjell: (discuss education very briefly) Host: Buti nalang po ay nabanggit niyo na hindi pwedeng pigilan ng mga magulang ang kanilang mga anak sa pag pasok sa eskwela. Meron po kasi tayong makakasama dito- isa pong high school student ng isang pampublikong paaralan na hindi na raw pinapa pasok ng kanyang mga magulang dahil sa kailangan niya raw magtrabaho para makatulong sa mga gastusin ng pamilya. Panoorin po natin eto. (play video ni poor person) Host: Kasama po natin ngayon sa audience ay si (poor person name). Magandang araw sayo! Poor person: Magandang araw din po. John: Pwede mo bang ibahagi sa amin ang iyong sitwasyon Kay: Isa po kasi akong 1st year high school student pero kasulukuyan po ay hindi po ako nakakapasok sa eskwela dahil sa hindi na po kaya ng aking mga magulang ang mga gastusin ko sa paaralan at kelangan ko rin po tumulong sa pagtataguyod ng pamilya. Subalit, binalaan na rin po ang aking mga magulang na pwede daw ho ako iturn-over sa dswd dahil sa hindi sakin pagpapa aral ng aking mga magulang. Host: Ano po ba masasabi niyo Maam Edjell?

Edjell: Maari nga pong mangyari yan dahil nasa konstitusyon po natin yan (Discuss that part). Pero may mga solusyon din po na pwede nating gawin, ano. Meron po tayong mga programa katulad ng 4P program kung saan tinutulungan natin ang mga mahihirap sa larangan ng kalusugan at edukasyon. Sa mga magkokolehiyo naman ay meron tayong mga scholarship. (Discuss briefly grants and include TESDA). Angelo: Let me just add sa sinabi ni Ms. Sacapano tungkol sa mga scholarship at tulong galing sa gobyerno. Sa pagkaka alam ko ay meron po kasing ilan sa kabataan na magaling sa sports. Pwede po nila itong gamitin para magakapag aral ng kolehiyo. Meron po tayong mga kolehiyo na nagbibigay ng athletic scholarship sa mga estudyante at prayoridad po dito ang mahihirap. Dito po pwede sila maka kuha ng allowance- hindi lamang yung pera pero meron din po nagbibigay na rin ng mga bagay katulad ng tirahan malapit sa eskwelahan, meron din pong kasama na pagkain, at iba pa. Host: Salamat po Sir at Maam. Isz: Eh maam at sir, may gusto po akong itanong na alam kong gusto rin malaman ng ibang mga estudyanteng katulad ko. Bakit po ba kasama ang PGC at Rizal sa mga subject naming sa school kahit di naman related sa course namin? Nathan: (discuss briefly) Isz: Thank you sir sa pagpapaliwanag. Im sure marami na pong naliwanagan na mga estudyante ngayon. Host: Mga kabarkada oras na po para sa ating Tweetanong. Tweetanong #1: @PSYspeak Can foreign corporations establish a school here in the Philippines solely for foreigners ? Aliza, Q.C. Nathan: (Discuss) Tweetanong #2: @PSYspeak Ano po ba dapat ginagamit? National language po ba dapat ang gamitin sa pagtuturo sa ating mga paaralan?- Diana, Palawan Edjell: Bago po natin sagutin yan, ano muna po ang pinagkakaiba ng national language sa official language. (discuss). Karamihan sa ating mga private school ay English po ang official language na ginagamit. Sa pampubliko naman po ay meron po gumagamit ng Filipino, meron din pong English. Sa kasulukuyan atin pong hinihikayat ang pag gamit ng Mother tongue based multi- lingual education kung saan ginagamit ang sariling dialect sa pagtuturo sa eskwelahan maliban sa subjects na English at Filipino. Isz: Lahat po ba sakop niyan? Nathan: Gagamitin lang ito simula kinder hanggang grade 3. After this they will have to use English and Filipino as the medium of instruction. (Discuss section 9)

Host: Ngayon dumako naman tayo sa susunod na bahagi ng ating usapan. Ms. Patricio, Ano po ba ang ginagawa ng gobyerno para maikahayat ang mga Pilipino sa larangan ng Science and Technology Angelo: (explain section 10 & 11) One example is Justin Yturzaeta who is the 15th Philippine Mathematical Olympiad winner. Pinangaralan ang batang ito dahil sa pinakita niyang galing sa larangan ng Math. We do this to encourage students and other researchers to bring out their capabilities in terms of Science and Technology. We also have grants and scholarships such as the RA 7687 Scholarships and the Merit Scholarships which both aim to produce and develop high quality human resources who will man the Science and Technology (S&T) and Research Development (R&D) efforts in the country. So kelangan lang nila is to apply and pass the exam. Siyempre ang course na dapat nila kunin if ever naka pasok should be related to Science and Technology. Isz: Eh sir ano po masasabi niyo tungkol sa isyu ng nakawan ng idea? Ano po ginagawa ng ating gobyerno para pangalagaan ang intellectual property ng ating mga scientist? Host: Magandang tanong yan. Ano po ba ang masasabi niyo Sir Angelo? Angelo: (mention section 13) An example is last January 11 ay naganap ang isang forum sa UP-Ayala Technohub about the campaign of DOST and the Intellectual Property Office (IPO) to promote Intellectual Property Awareness and discuss the strategies on its implementation. Host: Ngayon, tungkol naman po sa Arts and Culture pag uusapan natin. Isz, nabanggit mo sa akin sa backstage na interesado ka sa arts at sa kultura ng ibat ibang tao kaya naman ay nagbasa ka ng maigi tungkol dito. Pwede mo bang maibahagi sa amin ang iyong mga nalalaman? Isz: (discuss section 14-17) Edjell: Maidagdag ko lang kuya John. In the area of education din po, sabi ng constitution- equal access or opportunity ang makukuha kahit saang kultura pa galing. Host: Tingin niyo ba ho eh napapsatupad ang probisyon nay an n gating constitution? Nathan: Siyempre hindi mawawala ang mga ilang pagkakataon na hindi nasusunod pero isinusulong po natin yang probisyon na yan. Pag may diskriminasyon pong naganap ay pwede po nila ireklamo yan at hahanapan natin ng solusyon. Host: Salamat po! Ngayon naman po para sa huling bahagi ay tungkol sa sports ang pag uusapan natin. Isa pang napakagandang paksa dahil nakikita naman na mahilig sa sports ang mga Pilipino lalo na ang kabataan. Sir Angelo, according to the constitution, the state promotes physical education and encourages sports to foster self-discipline, teamwork, and excellence. Pano po ba ito sinosuporthana n gating pamahalaan?

Angelo: May mga various ways na inilaan ang pamahalaan para dito. An example is that, and as stated in the constitution, all educational instutions shall undertake regular sports activities throughout the country in cooperation with the athletic clubs and other sectors. So kasama diyan ang P.E. subject ng mga estudyante, andyan din and mga palaro na nangyayari sa loob ng mga eskwelahan tapos sa cuidad, sa rehiyon hanggang sa buong Pilipinas. The delegates from each region are also being supported by their local governments. Usually pag may national competition may allowance sila then libreng tirahan kasama ang ibang delegates. Nagbibigay din minsan ng libreng kagamitan depende sa kanilang sport. Sa education naman, kagaya ng sabi ko kanina ay may athletic scholarship grants din na binibigay. So kita naman nating naisasapatupad talaga ito sa ating bansa. Host: Salamat po Sir Angelo at salamat din sa ating mga eksperto na kasama ngayon. Salamat Isz sa iyong tulong. At salamat po sainyong lahat sa panonood ng PSY speak- the show that brings you the most controversial issues affecting todays youth. Lagi po nating tatandaan na lagi po tayong makialam. Again, thank you for watching mga kabarkada.

----------------------------------------end-------------------------------------------------------------------