Ekoloki aspekt nastanka i razvoja oveka

Evolucija i klasifikacija oveka

MG* Klasifikaciona kategorija 600 Carstvo ivotinja 540 Kolo hordata 120 Klasa sisara 60 Red primata 20 Podred antropomorfa 6 Familija Hominida 3 Rod Homo 0.1 Vrsta Homo Sapiens Karakteristike
Obino pokretni, vieelijski organizmi, bez elijskog zida ili hlorofila; obino imaju unutranju duplju za varenje hranljivih materija Organizmi koji su u jednom trenutku svog ivota imali notohordu Toplokrvne verterbrate koji poseduju mlene lezde; telo vie ili manje pokriveno dlakom; dobro razvijen mozak Dobro razvijen mozak; suprotno postavljen i prilino veliki palac; otsustvo kandi, krljuti (oklopa), rogova i kopita Bezrepost, scapularni greben na ledjima a ne sa strane, glavna brazda na povrini kutnjaka u obliku slovaY Anatomija udova prilagoena uspravnom hodu (stavu) i bipedalnoj lokomociji Maksimalno razvijen mozak, posebno pojedini delovi anatomija ruke prilagoene za izradu i korienje orua Telesne proporcije savremenih ljudi; dobro razvijeni centri za govor u mozgu

Ljudi su primati

atavizmi

Karakteristike primata

sisari adaptirani na ivot na drveu predpostavlja se primati i glodari bili u otrim kompetitivnim odnosima, posle izezavanja gmizavaca iz veih ekoloskih nia pokretni udovi, kao i aka palac suprotno postavljen (moe da dotakne svaki prst) nokti zamenili kande znatno smanjena njuka stereoskopsko vienje veina su dnevne ivotinje i razlikuju boje razvijen mozak (posebno vizuelni i centri za sluh i govor) raaju jedno mladune razvijeno uenje i kompleksne socijalne veze

Posebne karakteristike koje odvajaju primate od drugih sisara

obrnuto postavljeno stopalo (u nekim sluajevima veliki palac) dobro razvijen mozak nokti (ne kande) raaju jedno mladune produen period roditeljske brige za potomstvo naglaeno naueno ponaanje

Veze (odnosi) izmeu primata

najstarijim precima primata smatraju se cercopitecinaepsetoliki majmuni starog sveta drugi tipovi primata su divergirali iz hominidne linije afriki majmuni - poslednja grupa koja je divergirala iz linije predaka oveka ljudi su najvie povezani sa afrikim majmunima

Mesto postanka oveka

Tople oblasti, jer su bili bez guste dlake Verovatno istona i juna Afrika koje su od tercijera imali mala temperaturna kolebanja Pojava prvih primata je u kredi Paleocenu i eocenu je intezivna adaptacija polu majmuna U oligocenu pre 40 mil. godina pojavili su se ovekoliki majmuni starog sveta pripadali su grupi propliopithecusa U daljem razvoju odvajaju se giboni Druga grana divergencije iri se i u miocenu se pojavljuje umski pramajmun driopitchetus

Razvoj bipedalizma
smatra se da su prvi hominidi poeli da razvijaju bipedalizam dok su iveli na drveu ZATO? nije naen dokaz dramatine promene u vegetaciji pre oko 6 miliona godina prva spoljanja sredina hominida ukljuivala je umu, neto umovite i travnate zemlje dok su iveli na drveu, prvi hominidi su verovatno mogli da hodaju uspravno na velikim granama dok su sakupljali plodove kada su poeli da se kreu po zemlji izmeu bunja, bilo je lake kretati se zadnjim ekstremitetima bipedalizam je titio od toplotnog udara - uspravan stav izlae telo veem uticaju vetra i njegovom hlaenju

Morfoloko anatomske promene tokom antropogeneze

poveanje zapremine lobanje smanjenje lobanjskog grebena glava postaje okrugla smanjenja nadonih lukova skraivanje lica visine lica formiranje kotane brade i vilice u obliku latininog slova U smanjenje onjaka i sekutia

Morfoloko anatomske promene tokom antropogeneze

Dvononi hod uslovio je morfoloko anatomske promene skeleta i muskulature:

kimeni stub dobija oblik latininog slova S karlica postaje ira i gubi raniju dubinu

promene u miiima za sedenje list noge - kod oveka razvijeniji i jai nego kod bilo kog savremenog primata stopalo dobija ljudski oblik izduuje se femur ruka postaje organ za rad i proizvodnju

Geoloke etape u procesu razvoja

Savremena antropologija jasno razgraniava tzv. prethumanu i humanu fazu hominizacije Prethumana faza: razdoblje porodice hominida od njihove pojave do pojave roda Homo Humana faza: razvoj roda Homo sa tipinim predstavnicima: - Homo habilis - Homo erectus - Homo neanderthalensis

Geoloke etape u procesu razvoja

U ovekovoj evoluciji izdvajaju se tri etape:
PRVA FAZA arhantropi (australopiteci i pitekantropi) koji se odlikuju uspravnim hodom DRUGA FAZA - paleontropi tj., praovek (neandertalskog oblika) anatomski razvoj, drutveni, mentalni i humani razvoj TREA FAZA neantropi razumni ljudi savremenog tipa grupiu se u zajednicu Homo sapiens tj. razumni ovek

Rodoslov oveka
Mogua razvojna linija sa anatomskog stanovita:
driopitek ili sivapitek ramapitek prokonzul oreopitek australopitek pretovek praovek savremeni ovek

Rodoslov oveka
Po uporednoj anatomiji i fiziologiji ovek potie od nekog ranog antropoidnog oblika: Oblik iz koga se razvio ovek odvojio se od opteg stabla primata u miocenu, kada se javljaju i oveku slini majmuni Njima pripadaju, kao ovekovi prethodnici: - driopitek iz Evrope - sivapitek iz Indije - australopitek iz Afrike

Rodoslov oveka
Po jednoj shemi tok razvoja ovekovog rodoslova je sledei: Australophitecus afarensis Australophitecus africanus Australophitecus robustus Australophitecus boisei Australophitecus aethiopicus Homo habilis Homo erectus Homo neandertalensis Homo sapiens

Uspostavljanje ovog redosleda trajalo je vie od 20 miliona godina

Driopiteci ili majmuni na drveu

javljaju se pre 20-25 miliona godina u miocenu iveli na drveu, ali su se kretali i po proplancima ume sezoski donose plodove irili su se po Aziji, Africi i Evropi posebno je poznat istonoafriki rod prokonzul ime dobio po cirkuskom impanzi velik otprilike kao impanza lice veoma strmo, nadoni luci jedva naznaeni kretali su se sa sva etiri ekstremiteta

Rodoslov hominida

Iz driopiteka su se samostalno poele razvijati dve grane: - jedna ka ovekolikim majmunima (prokonzul) - druga ka oveku (ramapitek)

 iveo pre 8-14 miliona godina (najstariji lanovi u zajednici hominida) lutao je po ivicama uma i savanama koristio zrnastu hranu imao uspravan stav donje i gornje eljusti i zubi, veoma slini ovekovim zubima i vilicama Oni su lovci a ne samo sakupljai, promena tipa ishrane dovodi do Ramapitek Rama - indijsko boanstvo anatomsko morfolokih promena ali i do promena CNS

Ramapitek

Evolucija australopitecina
Humana linija predaka poinje sa australopitecinima, grupom individua koja je nastala i rairila se u Africi
DVA TIPA: gracilne grae - glatka lobanja bez temenog grebena; visoki oko 120 cm; hranio se voem i liem (Australophitecus Africanus) robusne grae - jai, snaan gornji deo tela, masivne vilice, sa miiima za vakanje; hranio se preteno vlaknastom hranom i tvrdim kotuniavim plodovima (Australophitecus robustus Australophitecus boisei)

veliina mozga 500 cm3; hodali uspravno; ruke slobodne

Evolucija australopitecina
Istona Afrika
Donald Johanson pronaao skoro 250 fosilnih ostataka hominida - Australopithecus afarensis
uveni

enski skelet (Lusi) datira iz perioda od pre 3,18 miliona godina mozak 400 cm3 uspravan poloaj tela bipedalna lokomocija kameno orue socijalna organizacija poveava se brojnost polako se sele prema severu

Dobar dokaz bipedalne lokomocije su ostaci otisaka stopala u Letoli, koji datiraju iz perioda od pre otprilike 3,7 miliona godina. Jasan je zaokrueni otisak pete, napred usmeren palac sa naglaenim jastuiem

Evolucija ljudi
Smatra se da fosili pripadaju rodu Homo ako je: (1) veliina mozga 600cm3 ili vie (2) vilica i zubi lie na one kod ljudi (3) ako je evidentna upotreba orua

Evolucija ljudi
Homo habilis
datira iz vremena od pre 2,0 i 1,9 miliona godina mogao bi biti predak dananjeg oveka otkrio ga je 1959. u Olduvajskom klancu Luis Liki veliina mozga od 775 cm3 koristili orua za seenje mesa

Homo erektus - Pithecantrophus

fosili Homo erektusa i slinih njemu, naeni su u Africi, Aziji i Evropi datiraju u periodu pre 1,9 i 0,3 miliona godina holandski anatom Eugen Duboa je prvi pronaao Homo erektusa na Javi 1891. god. zapremina mozga bila od 915 do 1225cm3. visina od 150 do160cm. nisko elo sa jakim nadonim lukovima i otro zavijenim zatiljnim delom lobanje Lice istureno napred sa jako snanim miiima i snanim eljustima Homo erektus je bio prvi hominid koji je koristio vatru i imao je znatno naprednije orue od prvih Homo

Migracije

Neandertalci

Neandertalci
Neandertalac spada u istu vrstu razumnog oveka u koju spada savremeni ovek (Homo sapiens sapiens), mada druge podvrste Razmak koji se javlja izmeu poslednjeg pitekantropa i prvog neandertalca je dosta veliki, gotovo 200.000 godina
Neandertalci su dobili ime po dolini Neandertal u Nemakoj, gde su prvi put otkriveni fosilni ostaci

Neandertalci
visok 155 - 165cm zdepast i snaan masivni nadoni luci i nos vilica i zubi jako istureni elo nisko i koso zatiljni deo glave nije bio zasvoen kao kod dananjeg oveka velike jagodine kosti isturene napred snani zubi pubina kost dua u poreenju sa ovekom
Iznenaujue je da je neandertalski mozak bio u proseku neto vei od onog kod Homo sapiensa (1400 cm3 u poreenju sa 1360 cm3 kakav je kod veine savremenih ljudi), ali je eoni deo mozga bio slabo razvijen

Kromanjonci
dobili ime po nalazitu fosilnih ostataka u Francuskoj

Izraivali sloenija kamena orua, dobri lovci lovili su zajedno prvi koji su imali jezik iveli u malim grupama mukarci lovili ene kod kue sa decom

Kromanjonci
Kromanjonska kultura ukljuuje i umetnost

Izraivali su male skulpture od kostiju i rogova jelena. Takoe su crtali veoma lepe crtee ivotinja na zidovima peina u paniji i Francuskoj

Kromanjonci
Kromanjonska kultura ukljuuje i umetnost

Izraivali su male skulpture od kostiju i rogova jelena. Takoe su crtali veoma lepe crtee ivotinja na zidovima peina u paniji i Francuskoj

Tokom filogenije hominida mogu se uoiti tri dogaaja koja su uslovila pojavu novog odnosa prema sredini to jest upotrebi i izradi orua 1. Prelazak iz uskih stanita na otvoren prostor

2. Migracija roda homo iz Afrike u Evropu i Aziju

3. Nestabilna klima tokom tzv. ledenih doba, koja je kako se predpostavlja definitivno dovela rod Homo u zavisan odnos od izrade i upotrebe orua

Homo sapiens
1. Visokog ela zaobljene lobanje i pljosnatog lica , a proporcije udova ukazuju na vitku tropsku grau tela 2. Evoluirao u Africi pre 150-200 000godina 3. 60 000 godina pre nove ere poetak migracije iz Afrike 4. irio se po itavoj planeti istuiskujui ostalo stanovnitvo i postao je jedina vrsta 5. Kulturna revolucija se dogodila pre 40 000 kromanjonci

Porodino stablo svetskih rasa

mitohondrijalna Eva koja se javila otprilike pre 150 000 godina to nije prvi Homo sapiens nego je to najblii zajedniki enski predak
genetski Adam iveo je 60 90 000 godina pre nove ere to je najblii zajedniki predak svih muskaraca, ali i ne najstariji

Mi smo jedna vrsta

ljudska bia su raznolika, ali se ipak svi svrstavamo u Homo sapiens vrsta je grupa organizama koja je sposobna da se ukrta i ostavlja plodno potomstvo molekularni podaci ukazuju da DNK sekvence baza variraju izmeu individua iste etnike grupe, kao i izmedju individua razliitih etnikih grupa ljudski fenotip adaptiran i uslovljen klimatskim uslovima regiona Ranije se verovalo da su fizike razlike svrstavale ljude u razliite rase, meutim, ovakvo gledite nije potkrepljeno molekularnim podacima

VARIJABILNOST LJUDSKIH POPULACIJA

1 Homo sapiens ivi i iveo je na celoj zemaljskoj kugli, prilagodjavajui se razliitim ivotnim uslovima.Vremenom su se izdvojili u odredjenim oblastima karakteristini tipovi ljudi koji se razlikuju po boji kompleksija, obliku i tipu kosmatosti, obliku lica i glave, visini tela, duini ekstremiteta, frekvenciji gena itd.

Varijabilnost ljudskih populacija je oblikovana usled geografskih, istorijskih i drutvenih inilaca prilagodjavanjem i selekcijom. Prilagodjavanjem -geolokoj sredini -prirodi: klimi, insolaciji, vlanosti, temperaturi, vazdunim strujanjima itd. -uslovima ishrane -drutveno istorijsko: prirast stanovnitva, migracije, meanje itd. Selekcija favorizuje one koji su najbolje adaptirani, ili one jedinke koje u datom momentu imaju selekcionu prednost.

Na osnovu morfolokih karakteristika ljudi pripadaju osnovnim tipovima ili rasama: evropeidnoj ili kavkazoidnoj ili beloj ekvatorskoj ili crnoj ili negroidno-australoidnoj mongoloidna ili uta NEGROIDI: Paleonegridi, Sudanci, Bantu crnci, Nilotidi i Etiopidi MONGOLOIDI se dele: na ameriku i azijsku granu Azijska grana: Paleomongoloidi, Tungidi, Sinidi i Turanidi Amerika grana: Paleoindijanidi, Pampidi, Neoindijanidi i Planidi KAVKAZOIDI se rasprostiru u mnogim delovima sveta: Van Evrope: Indidi, Vedidi, Polinezidi, granine grupe su Armenidi i Orijentalidi U Evropi: Paleoevripidi, Mediteranidi, Atlantidi, Nordidi, Alpidi, Baltidi i Dinaridi Manje etnike grupe: Eskimi, Sibirci, Lapidi, Ainu, Fuegini (Ognjenozemci), Koisanidi (Bumani i Hotentoti), Australidi, Paleomelanezidi i Neomelazenidi.

Nastajanje ljudskih rasa

Pre oko sto hiljada godina, u zavrnoj neandertalskoj fazi obrazovala su se dva centra formiranja ljudskih rasa razdvojenih planinskim masivima Hindukua i Himalaja: - severoistoni - jugozapadni Jugozapadna grana - osnova iz koje su se razvile evropeidna i negroidno-australoidna grupa Severoistona grana - osnova za mongoloidnu grupu (koja u to vreme jo nije imala naglaene osobenosti)

Kavkazoidi
Ishodni areal u predelima koji obuhvataju oblasti jugozapadne Azije, june Evrope i severne Afrike

Odatle su se irili u raznim pravcima, zahvatajui postepeno celu Evropu i severnu Afriku
evropeidi i negroidi su ranije predstavljali jedinstvenu celinu ova celina se vremenom razdvojila u dve vee grupacije - negroidnu - evropeidnu prelazi izmeu ove dve grupe su danas najuoljiviji u oblasti Sredozemlja, u severoistonoj Africi i jugozapadnoj Aziji druga velika oblast u kojoj su uoljivi prelazni oblici negroidnoevropeidnog karaktera su prostori june Azije, sa aritima u ri Lanki i Indiji

Kavkazoidi
dve osnovne antropoloke grane evropeidnog stanovnitva juna ranije se formirala (vea tamnoputost koe, kose i oiju) severna kasnije se formirala usled dueg trajanja lednikog pokrivaa
20-30.000 godina prodiranja evropeidnog stanovnitva prema severu Evrope bilo je dovoljno da se izvre neke bitne promene Depigmentacija koe, kose i duice oka, je posebno karakteristino za severnu granu evropeidnog stanovnitva

Ekvatorijalna tip
deli se

afrika (ili negroidna) okeanska (ili australoidna)

razlike izmeu negroida i australoida najuoljivije su u: dlakavosti tela, obliku ela, nadonim lucima i nosnom grebenu specifinost negroidno-australoidnih varijeteta predstavlja veliko prisustvo pigmenta, upadljiva pojava patuljastih tipova Negrili afrika grana Negritosi okeanska grana

Nilot

Negrili - pigmeji
ive u centralnim predelima ekvatorijalne Afrike u tropskim praumama dele se na vie zajednica: Bambuti u predelu Ituri, Batua u Kongu, i Babinga u ekvatorijalnoj Africi i Kamerunu srednja visina ne prelazi 150cm. (u nekim plemenima mukarci dostiu visinu do 140 cm, ene 125 - 135 cm) dlakavost po telu je razliito zastupljena glava je relativno krupna mezokefalna kratki udovi i dugaak trup lice nisko sa visokim okruglim onim otvorima oi kestenjaste usne srednje debljine ili ak tanke nos spljoten

Bumani

slini Pigmejima naseljavaju stepske predele pustinje Kalahari visina 152 155 cm relativno kratke noge u poreenju sa duinom trupa krupna glava spljoteno i nisko lice pravo i nisko elo slabo razvijeni nadoni luci naglaene jagodice iroke nozdrve uta boja koe, kod ena neto svetlija smeuranost koe na licu jaa nego kod negara spiralno zavijena i tamna kosa na glavi, uz potpuno odsustvo dlakavosti po licu i telu usne su razvijene i pune.

Hotentoti najblii susedi Bumana

jedan od varijeteta niskog rasta i slabo izraene pigmentacije imaju jako razvijeno masno tkivo na stranjici (steatopigija) slina odlika zapaa se i kod drugih, npr kod somalijskog stanovnitva

Bumanka sa jakom steatopigijom

Negritosi
naseljavaju ostrva Okeanije vii od afrikih Negrila negritosi Nove Gvineje veoma su slini sa stanovnitvom Nove Kaledonije visina izmeu 150 - 152cm mezokefalija je njihova opta osobina negritosi Nove Gvineje su slini i sa drugim etnikim zajednicama Okeanije

Domorodako australijsko stanovnitvo

Formiralo se u veoma dugoj geografskoj izolaciji na relativno malom kontinentu, siromanom prirodnim pogodnostima

sliniji negroidnom stanovnitvu vunasta kosa, jako razvijena dlakavost na licu i telu iroko lice istaknute jagodice irok nos

Domoroci Australije slini sa: grupama Melanezije, Novokaledoncima, sa vedidima i dravidima u Indiji i Sri Lanki Pradomovina Australoidnih varijeteta i Melaneana, verovatno, jug jugoistone Azije

Polineanin

Tasmanska grupa istrebljeni u 19. v., pretpostavlja se da su imali kovrdavu kosu, nisko lice, nosno-usna linija naglaena

Ainska grupa ivi u junom Sahalinu, severnojapanskim i Kurilskim ostrvima

Ainska grupa

mongoloidne odlike: ukasta boja koe epikantus iroko lice

izraena dlakavost po licu i telu

irok donji deo nosa debele usne

Mongoloidna (uta) rasa

Azijska grana - formirala se znatno kasnije u odnosu na negroide i evropeide Nastali su na veoma velikom prostoru, okruenom lednicima na severu, Bajkalskim planinama na zapadu, Himalajima i Tibetskom visoravni na jugu i lednicima sa Kamatke na istoku U dananjoj Mongoliji, zapadnom Sibiru i severnoj Kini ivele su male grupe lovaca na severne jelene, koji su se prilagodili na otri mraz koji je trajao skoro itave godine Prilagoavanja su bila biofizika i kulturna Dele se na: kontinentalnu (severnu) i tihookeansku (junu) granu

Mongoloidna (uta) rasa

kontinentalna
Tungidi (Tunguzi, Mongoli)

okrugla glava sa glatkim elom nos nizak i uzak jagodice iroke, lice okruglije sa debelim slojem potkone masti uski oni razrez radi zatite od jake svetlosti i odbleska sa zaleenih i snenih povrina vrsta crna kosa, veoma retka brada i slaba dlakavost po telu

Mongoloidna (uta) rasa

mongolsko oko - oni razrez uzak a oko je u onoj duplji i dobro zatieno masnim tkivom (gornji kapak pokriva unutranji ugao oka i tako spreava oticanje suza u nos)

Mongoloidna (uta) rasa

juna - tihookeanska
Juna Kina, Koreja, Japan, Indokina, Indonezija pored tungidskih karakteristine i neke druge osobine: tamnija boja koe iroke nozdrve deblje usne crna prava, vrsta kosa slabo razvijena dlakavost po licu i telu utomaslinasta boja koe delimino spljoteno, esto veoma iroko lice

Turanidi - zapadna grupa mongoloidne rase

pripadaju kirgiske, turkmenske, tatarske, kazake grupe
podjednak broj osobina i evropeidne i

mongoloidne rase visoki su oko 167cm glava brahikefalna oni prorez vrlo uzak, sa naglaenom kosinom ali sa veoma slabom izraenom mongolskom borom boja oiju je tamna boja kose tamna, ali nije tako kruta kao kod ostalih mongola ve je meka i talasasta lice okruglo (mada ne tako specifino kao kod Tungida) nos im je vii i vei

Mongoloidna (uta) rasa

Amerika grana ameriko podruje naseljeno je stanovnitvom iz Azije Amerika je u praistoriji naseljena u nekoliko uzastopnih migracionih talasa najstariji naseljeniki talas je stanovnitvo koje je doprlo do Ognjene zemlje (Ognjenozemci) drugi mlai useljeniki talas je stanovnitvo iz praumskih oblasti Amazona i nepristupanih predela Gran ako i Mato Groso u junoj Americi trei najmlai talas useljavanja na tlo Amerike su Eskimi

Mongoloidna (uta) rasa

Amerika grana
najvie Indijanaca ima crnu, pravu i krutu kosu dlakavost na licu i telu je slabo izraena oi su kestenjaste koa uto-mrka lice je krupno sa isturenim jagodicama nos je velik i orlovski oni prorez je srednje veliine nabor na gornjem kapku je relativno dobro razvijen epikantus je veoma redak, posebno kod mukaraca telesna visina neujednaena kao i proporcije tela indeks glave kree se od brahikefalnog do dolihokefalnog

Mongoloidna (uta) rasa

Amerika grana

Indijanci koji ive u junoamerikim Kordiljerima , na tri-etiri pa i vie hiljada metara nadmorske visine pokazuju karakteristinu prilagodljivost: razvijen grudni ko i oko 8 miliona eritrocita u 1 mm3 krvi

Meu Indijancima izdvaja se vie varijeteta:

Paleoindijanidi starinako stanovnitvo tropskih oblasti Severne, Centralne i June Amerike visina 155 -167 cm dolihoidni oblik glave boja koe je otvoreno mrka mongolske bore nema kao ni kod drugih indijanida boja kose i oiju je veoma tamna

Meu Indijancima izdvaja se vie varijeteta:

Neoindijanidi Asteci, Inke i Maje visina oko 158cm glava okrugla i kratka nos visok demekast stas podsea na stanovnitvo Anda, Meksika i jugozapada SAD
Meksiko

Meu Indijancima izdvaja se vie varijeteta:

Neoindijanidi Asteci, Inke i Maje visina oko 158cm glava okrugla i kratka nos visok demekast stas podsea na stanovnitvo Anda, Meksika i jugozapada SAD
Novi Meksiko

Meu Indijancima izdvaja se vie varijeteta:

Planidi ive na teritoriji Kanade i SAD "tipini Indijanci" visina 161 172 cm glava okrugla nos orlovski kosa tamna oi bez mongolske bore svetlomrka boja koe

Meusobna bioloka povezanost Indijanaca ispoljava su u krvnim grupama preovladava grupa O manje je zastupljena grupa A grupe B skoro da nema