Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 88

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

GSM TELEFONLARDA ARIZA TESPT


523EO0452

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2 1. ARIZANIN TESPT ........................................................................................................... 2 1.1. Kullancdan Cihaz Arzas Hakknda Bilgi Alnmas .................................................. 2 1.2. Sistemin Elle ve Gzle Muayene Edilmesi ................................................................... 3 1.3. Statik Elektriin Etkileri ve ESD Ekipman.................................................................. 5 1.4. Ekran Salamlnn Kontrol Edilmesi ......................................................................... 8 1.5. Kasa Salamlnn Kontrol Edilmesi........................................................................... 9 1.6. Anten Salamlnn Kontrol Edilmesi ....................................................................... 10 1.7. Cihaz Kasasnn Almas ........................................................................................... 11 1.8. Anakartn Kontrol Edilmesi ........................................................................................ 17 1.9. Bask Devre Yollarnn Kontrol ................................................................................ 19 1.10. Devre Elemanlarnn Giri k Frekanslar ............................................................ 23 1.11. Devre Elemanlarnn Salamlk Kontrol ................................................................. 24 1.11.1. Transistrn Multimetreyle Salamlk Kontrol ............................................... 25 1.11.2. Diyodun Salamlk Kontrol ............................................................................. 25 1.11.3. Direncin Salamlk Kontrol ............................................................................. 25 1.11.4. Kondansatrn Salamlk Kontrol .................................................................. 27 1.11.5. LDRn Salamlk Kontrol .............................................................................. 27 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 31 2. EBEKE KONTROL ...................................................................................................... 31 2.1. ebeke Frekans ve Ayarlar ....................................................................................... 31 2.2. ebeke Ayarlarnn Kontrol Edilmesi ......................................................................... 32 2.3. Anten Balants Kontrolnn Yaplmas ................................................................... 35 2.4. Spektrum Analizr Kullanm ..................................................................................... 36 2.5. ebeke k Kat Frekansnn llmesi................................................................... 38 2.6. Kartn Devre emasnn Okunmas............................................................................. 41 2.7 Saysal Radyo Haberleme Test Cihaz (Digital Radio Communication Tester) Kullanm ........................................................................................................................... 45 2.7.1. Saysal Radyo Haberleme Test Cihaz ile Yaplan lemlerin Kaydedilmesi .... 46 2.7.2. Saysal Radyo Haberleme Test Cihaznn Dijital Verici Olarak Kullanlmas .. 47 2.7.3.Saysal Radyo Haberleme Test Cihaznn Dijital Alc Olarak Kullanlmas ..... 47 2.8 Sim Kart Kontrol........................................................................................................ 47 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 53 3. MOBL TELEFON EKPMANLARI ................................................................................ 53 3.1. Bluetooth Fonksiyonu ve Kontrol Edilmesi ................................................................ 53 3.1.1. Bluetoothla letiim ............................................................................................. 53 3.1.2. Bluetoothun Cep Telefonlarndaki Kullanm Alanlar ..................................... 54 3.1.3. Bluetooth Fonksiyonunun Kontrol .................................................................... 54 3.2. Bluetooth Kulakl ve Salamlk Testi ...................................................................... 55 3.2.1 Bluetooth Kulakl .............................................................................................. 55 3.2.2. Bluetooth Kulaklnn Salamlk Testi .............................................................. 56

3.3. Kamera alma Prensipleri........................................................................................ 57 3.3.1 Optik Blm ......................................................................................................... 58 3.3.2. Elektronik Blm ................................................................................................ 59 3.3.3. Mekanik Blm ................................................................................................... 60 3.4. Kamerann Salamlk Kontrolnn Yaplmas ........................................................... 60 3.5. Kamerann Yazlm Programlar ................................................................................. 60 3.5.1. Statik Grnt Program ( Fotoraf ) .................................................................. 60 3.5.2. Dinamik Grnt Program ( Video ) .................................................................. 62 3.6. Kamera Yazlm Programlarnn Kontrol Edilmesi .................................................... 64 3.6.1. Statik Grnt Programnn Test Edilmesi .......................................................... 64 3.6.2. Dinamik Grnt Programnn Test Edilmesi ..................................................... 64 3.7. Fla Donanm ve Salamlk Testi .............................................................................. 64 3.8. Ara i Konuma Kiti ve Salamlk Kontrol ........................................................... 65 3.8.1. Ara i Konuma Kitinin Kontrol .................................................................... 67 3.9. GPRS Balants ve Balant Kablosu Salamlk Kontrol ....................................... 68 3.9.1.GPRS Kullanlarak nternet Balantsnn Yaplmas .......................................... 68 Kzl tesi Fonksiyonu ve Salamlk Testi ....................................................................... 71 3.10.1. Kzl tesi Fonksiyonu Salamlk Testi ............................................................ 72 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 73 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 75 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 76 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 80 KAYNAKA ......................................................................................................................... 82

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 523EO0452 Elektrik-Elektronik Teknolojisi Haberleme Sistemleri GSM Telefonlarda Arza Tespiti
Bu modl her marka ve model mobil telefonun arza kontrolnn yaplmas, ebeke ve sim kart kontrolnn yaplmas, dhil ve harici ekipmanlarn fonksiyonlarnn bilinmesi ve bu ekipmanlarn salamlk kontrollerinin yaplmas ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandrld bir renme materyalidir.

MODLN TANIMI

SRE N KOUL YETERLK

40/32
Bu modln n koulu yoktur. GSM telefonlarda arza tespit etmek

Genel Ama
Bu modl ile gerekli laboratuvar ortam salandnda, her marka ve model mobil telefonun arzasn tespit edebileceksiniz.

Amalar MODLN AMACI


1. Her model mobil telefonda cihazn arza kontroln marka ve modelin standardna uygun olarak yapabileceksiniz. 2. Her model GSM telefonda marka ve modelin standartlarna uygun olarak ebeke ve sim kart kontroln yapabileceksiniz. 3. Her model GSM telefon iin marka ve modelin standardna uygun dhil ve harici ekipmanlarn fonksiyonlarn bilerek salamlk kontrollerini yapabileceksiniz.

Ortam ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI


Elektrik-elektronik laboratuvar, iletme, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam vb.

Donanm
Bilgisayar, projeksiyon cihaz, izim ve simlasyon programlar, kataloglar, deney setleri, alma masas, avometre, bread board, eitmen bilgi sayfas, havya, lehim, elektrikli almalar, anahtarlama elemanlar, yardmc

elektronik devre elemanlar, elektrik elektronik el takmlar

LME VE DEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

GR GR
Sevgili renci, Dnya bilgi ve bilgi paylam an yaamaktadr. Bu an gereklerinin en banda da mobil eriilebilirlik gelmektedir. Bu gereksinimden dolay cep telefonlar amzn vazgeilmezlerindendir Cep telefonu sistemi zerinden insanlar sesli, grntl diyalog kurabilmekte ve veri alverii yapabilmektedir. GSM sisteminin tahminlerin bile ok stnde bir hzla yaygnlamasnn en nemli sebeplerinden biridir. GSM sistemlerinin bir dier avantaj ise tanabilir ve ergonomik olmasdr. Gn getike hizmet veren kurulular arasnda rekabet artmakta bunun sonucu olarak da hizmet kalitesi artarken kullancya olan maliyeti dmektedir. Her geen gn kullanc says artmaktadr. Sistemin ilk ortaya kndan sonra sadece sesli konuma ve yazl mesaj gnderme yeteneklerine sahip olan sistem, gelimesine devam ederek gnmzde iletiimin her alannda yer almaktadr. Bunun paralelinde mobil cihazlarda gelimeye ayak uydurmu ve fonksiyonlarn artrmtr. Gnmzde bir mobil telefon multimedya cihaz olmutur. Bu ekli ile srekli gelien ve popler bir yap kazanan sistem milyonlarca insann cazibesi hline gelmi ve artk olmazsa olmaz ihtiya kaleminde yerini almtr. Mobil cihazlarn kullanmnn ve fonksiyonlarnn artmas ile arza eitlilii ve younluu artmtr. Telefonda meydana gelebilecek arzay gidermek iin ncelikle arzann tehis edilmesi gerekmektedir. Arzann tehis edildii yerde de gerekli standartlar oluturularak hizmet verilmelidir. Tehis iin de bilgi donanmna ihtiya vardr. Bu modl sonunda kazanacanz yeterliklerle her model mobil telefonda marka ve modelin standartlarna uygun olarak arza kontrol ilemini yapabileceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1


AMA
Her model mobil telefonda cihazn arza kontroln marka ve modelin standardna uygun olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde daha nce cep telefonu servisine gitmi olanlar var ise nasl bir sreten getiklerini anlattrnz. nternet ortamnda cep telefonlarnda oluan arzalar aratrnz.

1. ARIZANIN TESPT
1.1. Kullancdan Cihaz Arzas Hakknda Bilgi Alnmas
Teknik servislerde cihaz teslim alan ile onarm yapan kiiler farkldr. Arzal cihaz, mteri temsilcisi tarafndan mteriden alnr ve onarmn yaplmas iin teknik servis elemanna verilir. Onarm yapan teknisyen ile mteri gerekmedike diyalog kurmazlar. Bu sebepten dolay cihaz teslim alan mteri temsilcisi tarafndan onarm yapacak olan teknisyene yardmc olacak btn bilgilerin mteriden alnmas gerekir(arzann nasl olutuu, arza olumadan nce ne gibi deiikliklerin olduu vb.). Mteri temsilcisinin bir dier grevi de cihaza ve mteriye ait bilgilerin daha sonradan oluabilecek karklklar nlemek ve gerekli durumlarda mteri ile iletiim kurabilmek iin kaydedilmesidir. Bu ilemler iin teknik servis arza takip formlar dzenlenir. Teknik servis arza takip formlar nsha olarak dzenlenir. Bu formdan bir nsha mteriye bir nsha cihaz ile birlikte teknik servis elemanna bir dieri de sisteme girilmek zere mteri temsilcisinde kalr. Teknik servis arza takip formu zerindeki servis numaras cihazn aksesuarlar zerine ilenerek karmas nlenir. Teknik servis takip formu doldurulurken cihaza ait aksesuarlar ve cihazn fiziksel durumu forma ilenir(batarya, hafza kart, klf, kasa krk, ekran izik, vb.). ekil 1.1de teknik servis arza takip form rnei grlmektedir.

ekil 1.1: Teknik servis arza takip formu

1.2. Sistemin Elle ve Gzle Muayene Edilmesi


Teknik servis eleman onarm iin bir cihaz aldnda ilk yapmas gereken cihaz gzle ve elle kontrol etmektir. Arza olumu bir cihazda arzaya sebep olabilecek doal d durumlar gz ile kontrol edilir. Sv temas, darbe, krk, atlak, ksa devre veya yanm bir devre eleman arzaya

sebep olabilir. Gzle kontrol edildikten sonra cihaza alma gerilimi uygulanarak ar snan bir elemann olup olmad el ile kontrol edilir. Resim 1.1de sv temas, Resim 1.2de yanm bir elemandan dolay, Resim 1.3te ise ksa devre sonucu olumu bir arza grlmektedir.

Resim 1.1: Sv temas olumu cep telefonu

Resim 1.2: Yanm bir eleman

Resim 1.3: Ksa devre olumu arj soketi

1.3. Statik Elektriin Etkileri ve ESD Ekipman


Malzeme ve objelerin zerlerinde tuttuklar pozitif veya negatif elektrik arj, statik arj veya statik elektrik olarak adlandrlr. Statik terimi nispi bir kavram olup zamana bal olarak statik elektrik (arj) yava bir ekilde azalr. Zamann uzunluu malzemenin direncine baldr. Bu malzemelere rnek plastik ve demirdir. Plastiin elektrik direnci ok yksek olduu iin uzun sre statik elektrii tutabilir. Demir ise dk elektrik direnci sebebiyle fark edilmeyecek kadar ksa bir sre zerinde arj tutar. Statik elektrik birimi volttur. Statik elektrik 100 KV mertebesindedir. Malzeme zerinde biriken statik elektrik iki faktre baldr. Malzeme zerindeki arj miktar ve malzemenin kapasitif deeri. Bu faktrleri ilikilendirirsek ortaya basit olarak Q=CV forml kmaktadr. Burada Q: arj C: Kapasiteyi V: Voltaj temsil eder. Bylece dk kapasitif zellikli bir malzemeye uygulanacak arj, yksek voltajlar olumasna neden olacaktr. Plastik dk kapasitif zellikli bir malzeme olduu iin az bir arj ile yksek voltajlar retebilmektedir. Statik elektriin ana sebebi vardr. Srtnme, ayrma ve indklemedir.

Srtnme(Friction): ki malzeme birbirine srtldnde, her bir malzemede yzey atomlaryla bal elektronlar birbirlerine ok yakn bir konuma gelir. Bu yzey elektronlar, bir malzemeden dierine hareket edebilir. Elektronlarn hareket yn triboelektrik seriye bal olarak ya A malzemeden B malzemeye doru veya tersidir. Triboelektrik serinin pozitif tarafnda yer alan malzemeler elektronlarn vererek pozitif arj (yk) olurken negatif tarafta yer alan malzemeler elektron alarak negatif arj (yk) kazanr. Ayrma(Seperation): Ayrma srtlme ilemine benzemektedir. Yzey elektronlar birbirine ok yakn olacak ekilde temas eden iki malzeme birbirinden ayrldnda triboelektrik seriye bal olarak arj olur. ndksiyon(Induction): Gl elektrik alanlar iinde bulunan malzemeler zerinde statik elektrik oluabilir. Elektrostatik hasar, retim ile cihazn alt yer arasndaki her noktada meydana gelebilir. Hasarlar, aygtlara kontrolsz bir evrede servis verme srasnda veya zayf ESD uygulamalarnn olduu yerlerde olmaktadr. Genellikle hasarlar vahim arzalar veya belirti gstermeyen arzalar olarak snflanmaktadr. Vahim arzalarda aygt almaz duruma gelmektedir ve problemi gidermek nispeten kolaydr. Fakat belirti gstermeyen arzalarda zme ulamak ok daha zor ve masrafl olmaktadr. Elektrostatik dearj, statik elektriin aniden topraa dearj olmasdr. Dearj oluurken akm yolunda olduklarnda transistrler, diyotlar, lazer diyotlar, elektro optik cihazlar, hassas film rezistrler, ince ve kaln film rezistrler, kapasitrler, farkl yar iletkenler, mikro devreler, hibrid cihazlar, piezoelektrik kristalleri ve hatta daha komplike entegrasyonlu devre cihazlar gibi hassas bileenler hasar grebilir. Statik elektriin zarar verebilecei herhangi bir cihaz kullanldnda zel nlemlerin alnmas gerekir. Elektronik malzemeler ve cep telefonu anakartlar ESD'yi nlemek zere tasarlanm zel bir poette gnderilir. Malzeme montaj aamasna gelinceye kadar malzeme poetinde tutulur sonra poet elle alr veya st makasla kesilir. Poet asla bir metal aletle veya bak sokulup yrtlmaz. Resim 1.4te ESD tama poeti ve malzeme grlmektedir.

Resim 1.4: ESD tama poeti ve malzeme

ESDden korunmak iin alma ortamna yzeyden yzeye test ve alan testi yaplarak olmas gereken deerler saptanmaldr. ESD Ortamlarn test etmek iin Bileklik ve topuk band test cihaz Megaohmmetre ( Meger ) Statik Fieldmeter Workstation monitr Dijital multimetre Yzey diren lm test kiti Data logger test station cihazlar kullanlr.

ESD nlemek iin Bileklik Topuk band / ESD ayakkab Eldiven / Parmaklk ESD nlk ESD masa / sandalye ESD kontroll toprak balant noktas(Fi) alma zemini veya masann ESD den etkilenmemesi iin kullanlan dissipative / iletken kimyasal svlar. ESD poetler yonizatrler kullanlmaktadr.

ESDden korunmu alanlarda uluslararas ESD sembol bulundurulmaldr. ekil 1.2de uluslararas ESD sembol grlmektedir.

ekil 1.2: Uluslararas ESD sembol

Resim 1.5: ESD gvenlikli alma ortam

1.4. Ekran Salamlnn Kontrol Edilmesi


Cep telefonunda ekran arzalar ekranda hi grnt olmamas, ekranda grntnn sonradan kaybolmas veya ekrann bir ksmnda (satr veya stun) grnt olmamas eklinde oluabilir. Ekran arzalar ekrana bakarak anlalr. Cep telefonuna besleme gerilimi verilip altrldnda ekranda bu sorunlar grlyorsa ekran deitirilir. Kayar kapakl baz model cep telefonlarnda ayn arzalar sistem modl ile ekran modln birbirine balayan flex (film) devreden kaynaklanabilir. Bu model cep telefonlarnda flex (film) devrenin de deimesi gerekir. Resim 1.6da kayar kapakl bir telefon ve flex balant devresi grlmektedir.

Resim 1.6: Flex balantl ekran ve soketi

Resim 1.7: Ekran ve telefon ekran balant soketi

Resim 1.7de soket balantl telefon modeli ekran ve ekran balant soketi grlmektedir. Ekran soketten ayrmak iin soket balant noktasndan sert bir cisimle dikkatli bir ekilde yukar doru ekmek gereklidir. Ekran takmak iin soket trnaklar karlkl getirilerek zerine bask uygulanr.

1.5. Kasa Salamlnn Kontrol Edilmesi


Tu takm, hoparlr, ama kapama tuu gibi baz elemanlar n kasa zerinde bulunur. ekil 1.3te bir cep telefonu arka kasas grlmektedir. 4 5 6 7 8 9 Buzzer (telefonda zil sesinin alnmas iin) Buzzer lastii(zil sesinin atlak kmamas iin) Ses ama kapama tular(ses ama ve kapatmak iin) Kamera tuu(kamera mensne girmek ve ilem yapmak iin) Mikrofon(kar tarafa ses iletmek iin) Titreim motoru(telefondan titreim almak iin)

Farkl model cep telefonlarnda arka kasa zerinde bunlarn dnda anten, batarya konnektrleri, sim kart yuvas kilit tuu, ama kapama tuu arj soketi gibi farkl elemanlar bulunabilir.

ekil 1.3: Cep telefonu arka kasas ve zerindeki elemanlar

Kasada fiziksel bir hata olumas durumunda kasa zerinde bulunan elemanlar temas yzeylerine dokunmad iin fonksiyonlarn gerekletiremez. Bu sebepten nce kasann fiziksel olarak herhangi bir deiiklie urayp uramad, atlak ya da krk olup olmad kontrol edilir. Kasa zerinde bulunan elemanlar ile ilgili bir arzada nce bu elemanlarn balant noktalarna temaslar kontrol edilip sonrasnda malzeme lm ve gerekiyorsa deiimi yaplmaldr. Zil sesi gelmiyorsa buzzer arzal olabilir. Kasa zerinde bulunan buzzer konnektrleri llr, burada kk bir diren deeri grlmelidir (24 ohm). Ses gitmiyorsa mikrofon arzal olabilir. Mikrofon direnci, buna ait konnektrden llr, yaklak 500-600 ohm deeri grlmelidir.

1.6. Anten Salamlnn Kontrol Edilmesi


Cep telefonlarnda ebeke anteni, bluetooth anteni, GPS anteni, Wi-Fi anteni gibi antenler bulunur. ebeke anteni tm telefonlar iin gereksinimdir. Bunun dnda kalan dier antenler cep telefonunun fonksiyonuna gre bulunabilir. Antenin grevi genel olarak ayndr. Elektriksel sinyalleri almak, gndermek ve iletmektir. Antenler arasndaki tek fark alma frekanslar ve buna bal olarak ebat ve ekilleridir. Avometre ohm kademesine alnr. Kasadaki anten konnektr ularnda kk bir diren deeri grlmelidir. Resim 1.8de llen deer 40 ohmdur. Eski model telefonlar tek

ulu olduu iin ksa devre gsterir. Bu tiplerde antenin krk olup olmadna baklr. Baz model cep telefonlarnda anten flex (film) devre eklindedir. Bu tip telefonlarda flex devrenin fiziksel durumu da kontrol edilmelidir. Antenin bal olduu konnektrler kirlenmi ya da oksitlenmi ise tinerle ya da sert bir silgi ile temizlenir.

Resim 1.8: Anten direncinin llmesi

1.7. Cihaz Kasasnn Almas


Cep telefonunda oluan herhangi bir arzada cep telefonu kasasnn almas gerekir. Tm marka ve model cep telefonlarnn almas farkllklar gsterir. Almak istenilen cep telefonunun servis kullanm klavuzuna baklarak cep telefonu kasasnn almas salanr. Tm marka ve modellerde farkllklar olmasna ramen temel de cep telefonunu amak iin arka kasa zerinde bulunan vidalardan balanr. Vidalar torks veya yldz tipi vidalardr. Vidalarn sklme ileminden sonra cep telefonun alt ksmndan balanarak dikkatli bir ekilde iten gemeli trnaklar birbirinden ayrlmaldr. n kapak ve arka kapak cep telefonu ana kartndan ayrlrken kapaklar zerine ve ana karta birletirilmi olan malzemelere dikkat edilmelidir. Bir cep telefonunun sklme ilemi aadaki resimlerde aamal olarak gsterilmitir.

Resim 1.9: Arka koruma kapann karlmas ve vidalarn sklmesi

Resim 1.10: ten gemeli trnaklarn ayrlmas

Resim 1.11: Arka kasann almas

Resim 1.12: Tu takm soketinin ana karttan karlmas

Resim 1.13: Titreim motorunun n kasadan ayrlmas

Resim 1.14: Ana kartn n kasadan ayrlmas

Resim 1.15: Srgl st bord flex devrenin ana karttan ayrlmas

Resim 1.16: st borddan kzan ayrlmas

Resim 1.17: st bord arka kapa gemeli trnaklarnn almas

Resim 1.18: Kamera ve ekran flexlerinin ayrlmas

Resim 1.19: Ekrann n kasadan ayrlmas

1.8. Anakartn Kontrol Edilmesi


Cep telefonu anakartnda kullanlan elemanlarn ou SMD veya BGA klf yapsnda elemanlardr. Cep telefonlarnda kullanlan elemanlar ok kk voltaj seviyelerinde sinyaller ile alr. ok kk boyutlu olmalarndan dolay detayl bir arza aramas yapabilmek iin mikroskop kullanlmaldr. Cep telefonu anakart ncelikle gzle ve elle kontrol edilmelidir. Sv temas yanm bir malzeme veya ksa devre arzaya sebep olabilir. Devre hatlarnda atlaklar kopmalar veya malzemelerde souk lehimler kontrol edilir. Cep telefonu anakartnda arza ararken nce arza ile ilgili blgeler kontrol edilmelidir. Anakart zerinde blgeler RF koruyucu kapaklar ile birbirinden ayrlmlardr. Resim 1.20de bir cep telefonuna ait anakart ve anakart blmleri grlmektedir. Yaplan kontrollerde arza sebebi tespit edilemez ise servis kullanm klavuzu ve emalardan yararlanlarak devre takibi yaplmaldr. ou servis klavuzunda hzl arza giderme admlar yer alr. Bu admlar srasyla uygulanarak arza sebebi bulunur ve arza giderilir.

Resim 1.20: Anakart ve anakart blmleri

Blok diyagramda hi almayan bir telefona ait servis klavuzu hzl arza giderme kontrolleri verilmitir.

ekil 1.4: Hi almayan bir telefonun blok diyagram

1.9. Bask Devre Yollarnn Kontrol


Bask devreler, kablo kargaas olmadan ok sayda elektronik eleman tek bir yapda birletirmeyi salar. ok sayda ve snrl alanda oluturulduu iin iletken yollar ok

incedir. Cep telefonunda bask devreler grnen iki tarafnn dnda kartn arasnda da birok kattan oluur. Bask devre yollar gzle grlemeyecek kadar ince yapda olabilir. Cep telefonu bask devre yollarn kontrol edebilmek iin ou zaman mikroskop kullanmak gerekir. Resim 1.21de cep telefonuna ait arj soketi ve bask devre yollarnn mikroskop ile ekilmi yollar grlmektedir. Resim 1.22 ve Resim 1.232Te cep telefonuna ait anakart ve bu anakart zerinde kamera ve tu takm ve hafza kartna ait yollar servis kullanm klavuzu ile birlikte verilmitir.

Resim 1.21: arj soketi ve bask devre yollar

Resim 1.22: Bask devre kamera yollar ve devre emas

Resim 1.23: Bask devre tu takm, hafza kart ve devre emas

1.10. Devre Elemanlarnn Giri k Frekanslar


Cep telefonlarnda diren, kondansatr, diyot, transistor gibi devre elemanlarnn yan sra ok sayda tmleik devre(entegre)ler bulunur. Bu entegrelerin giri ve k frekanslarnda olmas gereken deerler servis kullanm klavuzundan alnarak olmas gereken deerler osilaskop yardm ile llr. Pasif devre elemanlar yaplar ne olursa olsun karakteristik zellik olarak farkllk gstermez. Cep telefonu anakart zerinde test noktalar bulunur ve bu test noktalarnn isimleri vardr. Her bir test noktas iin olmas gereken deerler llerek salamlklar kontrol edilir. Resim 1.24te bir cep telefonuna ait test noktalar ve bu test noktalarna ait osilaskop ekran grntleri verilmitir. Bu sinyaller llerek arza tespiti yaplr. Arza tespiti arza ile ilgili alanlardan balanarak ilem sresi ksaltlr.

Resim 1.24: Cep telefonu test noktalar ve osilaskop ekran grntleri

1.11. Devre Elemanlarnn Salamlk Kontrol


Cep telefonlarnda ok kk boyutlu SMD malzemeler kullanlr. Malzemelerin boyutlarndan dolay lm ilemi biraz zordur. SMD bir diren, kondansatr, diyot, bobin veya transistr 1mm boyutlarnda olabilir. Resim 1.25te bir kondansatrn bykl gsterilmektedir.

Resim 1.25: SMD bir kondansatr

SMD malzemelerin lmlenirinin yaplabilmesi iin ncelikle malzemeleri tanmak gerekir. Resim 1.26da baz SMD malzemelerin grnmleri vardr.

Bobin

Diren

Diyot

Kondansatr

Led diyot

Transistr

Resim 1.26: SMD malzemeler

SMD malzemelerin lmlerinin yaplabilmesi iin zel lm problar vardr. Resim 1.27de SMD devre zerinden lm yapmak iin kullanlan problar gsterilmitir. SMD problar ok ince ulu ve etraf yaltlmtr.

Resim 1.27: SMD lm problar

Pasif devre elemanlarnn lm iin multimetre yeterlidir. Aktif eleman veya tmleik devrelerin lm iin osilaskop ve spektrum analizr kullanlr.

1.11.1. Transistrn Multimetreyle Salamlk Kontrol


Ohm metrenin X1 konumunda yksek gl transistr test ediliyorsa X1K konumunda siyah u transistrn beyaz ucuna, krmz u ise ilk nce emiter ucuna daha sonrada kollektr ucuna balandnda dk diren gsteriyor. Krmz u beyaz ucuna, siyah u ise nce kollektre sonrada emitere balandnda yksek diren gsteriyorsa ve emiterkollektr aras l aletinin her iki ynnde de yksek diren gsteriyorsa transistr salamdr.

1.11.2. Diyodun Salamlk Kontrol


l aletinin ohmmetre konumunda krmz u diodun bir ucuna siyah u dier ucuna balanr. Bu durumda eer ohmmetre dk diren gsteriyorsa l aletinin ular ters evrilerek balandnda yksek diren gstermelidir. Eer bu ekilde bir lm yaptysanz diyod salamdr ve dk diren okunan durumda krmz ucun bal olduu yer diodun anot ucudur. Eer her iki durumda da dk diren veya yksek diren okunuyorsa diyod arzaldr.

1.11.3. Direncin Salamlk Kontrol


Direncin arts eksisi yoktur l aleti ularn ne tarafa tutarsak tutalm deer gsterir, gsterdii deer direncin kendi deeridir.

1.11.4. Kondansatrn Salamlk Kontrol


Kondansatrn salamlk kontrol analog kademesinde yaplr. lk nce kondansatrn iki ucu ksa devre edilir, daha sonra multimetre ohm kademesine alnr. Multimetrenin krmz ucu kondansatrn eksi ucuna, siyah ucu ise kondansatrn art ucuna balanmaldr. Salam kondansatrde ibre nce sapar sonra tekrar geri dner. Kk deerli kondansatrlerde sapma ve geri gelme hzl, byk deerli kondansatrlerde ise daha yavatr.

1.11.5. LDRn Salamlk Kontrol


Herhangi bir devreye ihtiya duymadan dorudan l aletinin ohmmetre ksm kullanlarak salamlk kontrol yaplabilir. ohmmetre foto direncin ularna yn fark etmeksizin balanp a tutulduunda n iddeti arttka deeri der. Ik alan pencere tam olarak kapatldnda hemen hemen ak devre gsterir yani i diren maksimum deere (10 Mohm ve zeri) ulamtr. lm esnasnda foto diren bunlarn haricinde bir davran gsteriyorsa arzaldr.

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


Arzal bir telefonun alp kapatlmasn yapnz.

lem Basamaklar
Arzal bir cep telefonu iin teknik servis arza takip formunu kullancdan ve cihaz zerinden alnacak bilgiler ile doldurunuz. Telefonu amaya balamadan nce telefonun d grnn ve durumunu gzlemleyerek servis takip formuna yaznz. Cep telefonunu kasasn amak iin ncelikle telefonun marka ve modeline uygun olan servis kullanm klavuzunu internet ortamndan bulup ilem basamaklarn inceleyiniz ve bu ilem basamaklarna uygun doru aletler ile ama ilemini gerekletiriniz.

neriler
Arkadanza ait olan veya elinizde bulunan bir cep telefonunu arzal olarak kabul ediniz. Kullancdan arzann nasl olutuu hakknda bilgi alnz. Telefonun kasasnda veya ekrannda krk ve iziklere dikkat ediniz. Eksik bir aksesuar olup olmadn gzlemleyiniz. Cep telefonunu aarken sabrl, dikkatli ve dzenli olunuz. Telefon zerinden sktnz malzemeleri dikkatli bir ekilde muhafaza ediniz. Anakart zerinde herhangi bir fiziksel hasar veya normal d bir durum olup olmadn gz ile kontrol ediniz.

Cep telefonu ama ilemi bittikten sonra telefona ait anakart gzlemleyerek Anakart zerinde bulunan diren, kontrol ediniz. kondansatr, diyot gibi elemanlar mikroskop altnda tanmaya alnz. Anakart zerinde bulunan SMD elemanlarn tanmlamalarn yapnz. Tanmladnz malzemelerin lmlerini yaparak doru olup olmadn kontrol Anakart zerinde bulunan malzemelerin ediniz. lmlerini avometre ile lnz. Cep telefonunu kasann almasnda izlediiniz yolu tersinden takip ederek dikkatli bir ekilde kapatnz. Cep telefonu kasas kapatlrken telefon zerinde herhangi bir kir veya leke kalmamasna dikkat ediniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri 1. 2.
3. 4. Kullancdan cihaz arzas hakknda bilgi alabildiniz mi?

Evet

Hayr

Kullancdan aldnz bilgiler size arzay tespit etmekte yeterince yardmc oldu mu?
Sistemi elle ve gzle muayene edebildiniz mi? Ekrann salamln kontrol edebildiniz mi? Cihazn kasasnn salamln kontrol edebildiniz mi?

5. 6. 7.
8.

Cep telefonu kasasn atnz m?


Mikroskobu veya byteci bask devre kopukluunun olduu noktaya ayarlayabildiniz mi? l aleti ile bask devre yollarnn salamln kontrol edebildiniz mi?

9. 10. 11. 12. 13.

Cep telefonu anakart zerinde bulunan malzemeleri tanmladnz m? Cep telefonu kasasn aarken ve ilem yaparken ESD nlemleri aldnz m? Bask devre yollarn mikroskop altnda incelediniz mi? Malzemeleri tanmlarna uygun olarak ltnz m? Cep telefonu kasasn kapattnz m?

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1.( ) Teknik Servis Arza Takip formlarna mteriye ait iletiim bilgileri, telefonun arza kayd srasnda mteri temsilcisi tarafndan kaydedilir. 2.( ) Teknik servis eleman onarm iin bir cihaz aldnda ilk yapmas gereken arzal telefona yazlm yklemeyi denemektir. 3.( ) Bask devreler kablo kargaas olmadan ok sayda elektronik eleman tek bir yapda birletirmemizi salar. 4.( ) Kasa zerinde bulunan elemanlar ile ilgili bir arzada ncelikle bu elemanlarn balant noktalarna temaslar kontrol edilmelidir. 5.( ) ESD hasarlar aygtlara kontrolsz bir evrede servis verme srasnda veya zayf ESD uygulamalarnn olduu yerlerde olmaktadr. 6.( ) Kayar kapakl cep telefonlarnda ekran arzalar her zaman Flex(Film) devreden dolay oluur. DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2


AMA
Her model GSM telefonda marka ve modelin standartlarna uygun olarak ebeke ve sim kart kontroln yapabileceksiniz.

ARATIRMA
eitli model ve marka mobil telefon devre emalar aratrnz. Kendinize veya yaknnza ait bir cep telefonun nasl alacan aratrnz. nternet ortamnda mobil telefon haberleme sistemleri hakknda aratrma yapnz.

2. EBEKE KONTROL
2.1. ebeke Frekans ve Ayarlar
Cep telefonlarnda yazlm yklenmesi, fabrika ayarlarna dnlmesi veya para deiiklii ile onarm yaplmas durumunda, daha nceden ayarlanm olan kalibrasyon deerleri farkllk gsterecek veya yeni paraya uygun olmayacaktr. Bu gibi onarmlardan sonra mutlaka cep telefonunun RX(Alma) ve TX(Gnderme) frekans deerlerinin kalibrasyonu ve lm iin RF sinyal jeneratr, servis kalibrasyon program ve spektrum analizr gereklidir. Bu deerler kalibre edilmez ise bu deerlerdeki ok az sapmalar bile ou zaman hi cep telefonunun hi ebekeyi almamasna veya almas durumunda kalitesiz bir iletiim salamasna sebep olur.

ekil 2.1: Cep telefonu kalibrasyonu iin gerekli ekipman

ekil 2.1de cep telefonu RF kalibrasyonu iin gerekli ekipmanlar ve balant ekli gsterilmitir.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Cep telefonu modeline uygun balant aparat DC g kablosu RF test kablosu Servis MBUS/FBUS balant kablosu Servis program gvenlik modl(HardKey) Servis program RF test cihaz

Bu balant ekli minimum balant gereksinimidir. Her marka kendisine ait servis program ve ekipmanlarn kullanr. Servis program ve RF test cihaz ile gerekli deerler cep telefonu hafzasna kaydedilir. Servis program ile cep telefonu istenilen kanaldan gnderme(TX) veya alma(RX) durumuna getirilir. RF test cihaz ekrannda grlmesi gereken deerler servis program tarafndan bildirilir, bu deerler grlnceye kadar servis program zerinden ayar yaplr ve istenilen deer grldnde kaydedilerek devam edilir. ekil 2.2de servis program tarafndan ayarlanmak istenilen deerlerin verildii ekran grnts grlmektedir.

ekil 2.2: El ile kalibrasyon deerleri

Bu ayarlar cep telefonunun alt btn alma bantlar iin servis program zerinden deitirilerek tekrarlanr. ekil 2.3te bant seimi grlmektedir.

ekil 2.3: Cep telefonu alma band seimi

2.2. ebeke Ayarlarnn Kontrol Edilmesi


Cep telefonu k gc veya al hassasiyeti ayarlanmam ise fazla enerji harcar ve istenildii gibi alamaz. Az gnderme(TX) yapmas gereken yerde fazla gnderme(TX) yapar veya ebeke almas gereken yerde ebeke almaz. Bu gibi sorunlarla karlaldnda

veya karlamadan nce ebeke ayarlarnn kontrol edilmesi gereklidir. ekil 2.1deki gibi balant kurularak cep telefonu servis ile ebeke ayarlar kontrol edilir.

ekil 2.4: Servis program gnderme(TX) ayar mnsnn almas

ekil 2.4te servis program ile cep telefonuna balanarak cep telefonu gnderme moduna alnmaktadr. Cep telefonu gnderme modunda uzun sre braklmamaldr. Gnderme modunda iken cep telefonu en yksek seviyeden gnderme ilemi yapacandan k devresi zarar grebilir.

ekil 2.5: TX g seviye ayar ekran

ekil 2.5te bir cep telefonuna ait k gleri gsterilmektedir. Bu ekranda en yksek k gc olan 5. seviye, orta deer olarak 15. seviye ve en dk k gc olarak 19 seviye ayarlanr. Bu seviyeler ayarlandktan sonra calculate coefficients butonu tklanarak dier seviyeler bu deerlere gre otomatik olarak hesaplanr. stenirse btn seviyeler el ile ayarlanabilir. Ayar yapmak iin nce start butonuna tklanr ve seviye seilir TxPA Mode High moduna alnr. stenilen deerler + ve tular kullanlarak ayarlanr. lem dier seviyeler iin tekrarlandktan sonra stop dmesi tklandnda ekil 2.5teki ekran grnts

zerinden ayarlar telefona veya bilgisayara kaydedilir. stenirse bu ekranda yaplan ilemlerden vazgeilebilir.

ekil 2.6: TX g seviye ayar ekran k ve ayarlarn kaydedilmesi

Gnderme k gc seviyeleri ayarlandktan sonra k sinyal kalitesi ayarlanmaldr. ekil 2.7de cep telefonuna ait k gc burst sinyali grlmektedir. Burada 1 numaral sinyal 60. kanal iin merkez frekans olan 897.400 Mhzdir ve ekranda tepe yapmas gereken tek sinyaldir. 2 ve 3 numaral sinyaller parazittir ve kalite ayar ile en az seviyeye ayarlanmaldr. Bu ekilde braklmas durumunda grme srasnda atrt sesleri duyulacaktr.

ekil 2.7: Spektrum analizr TX burst grnts

TX kalite ayar ekil 2.8 ekranndan seilerek balatlr ve ekil 2.9 ekrannda deerler deitirilerek istenilen TX burst grnts salanr. Deerler otomatik olarak cep telefonu hafzasna kaydedilir.

ekil 2.8: k gc sinyal kalite ayar seimi

ekil 2.9: k gc sinyal kalite ayar ekran

2.3. Anten Balants Kontrolnn Yaplmas


Yeni nesil cep telefonlarnn hemen hemen hepsinde anten kasa iindedir. Anten balants cep telefonu anakart zerindeki balant noktalar ve kasa zerindeki konnektrler ile yaplr. Resim 2.1de arka kasa zerinde bulunan bir anten ve balant noktalar grlmektedir. Cep telefonunu darbe almas gibi durumlarda anten ucu konnektrleri zarar grebilir. RF koruyucu kapak alarak anten yuvasndan kartlr.

Resim 2.1: Cep telefonu arka kasas ve anten balantlar

Resim 2.2de kartlm bir antenin her iki taraf grlmektedir. Anten gzle kontrol edilir. Anten ucu konnektrleri esneklii kontrol edilir. Anakart zerindeki balant noktalarnda oksitlenme veya kirlenmeye kar kontrol edilir. Saf alkol, tiner veya sert bir silgi ile bu yzeyler temizlenmelidir.

Resim 2.2: Cep telefonu anteni

2.4. Spektrum Analizr Kullanm


Spektrum analizr mobil telefon haberlemesinde yer alan yksek frekansl tm sinyalleri inceleyebilmek iin kullanmak zorunda olduumuz bir cihazdr. Spektrum analizrleri ok yksek alma frekans arlna (9 Khz 26.5 Ghz) sahiptir ve istenilen frekans aralndaki sinyalleri taramamza yardmc olur. Bir frekans blgesi iindeki, osilaskop gibi bir cihazn kolaylkla gsteremeyecei bilgi sinyallerini de gsterebilen son derece kullanl bir cihazdr.

rnein, bir sinyalin frekansnn ierii (temel sinsoid ve bir veya daha fazla harmonik bileenler) osilaskop ekranndan ok zor tespit edilebilirken spektrum analizr ile kolaylkla tespit edebilir. ekil 2.10da spektrum analizrn ekran ve n paneli grlmektedir.

ekil 2.10: Spektrum analizr

Spektrum analizrler naklen yayn arac, uydu yer istasyonlar, teleport, TV/radyo/saysal veri yayn merkezleri, stdyolar, GSM, hava trafik kontrol, rle istasyonlar gibi haberleme sistemlerinin her alannda kullanlmaktadr. Ortak tular: Otomatik ayar, sayc ve g lm ilemleri bu tular vastas ile yaplr. Veri giri tular: Frekans deerlerinin elle girilmesi gibi baz verilerin dardan girilmesini salayarak iletimsellii kolaylatrr. Floopy disk src: lm parametrelerinin, sonularnn ve ekran grntlerinin bir diskete kaydedilmesini salar. Kaydedilen bu bilgiler kolaylkla bir bilgisayara nakledilebilir. aret tular: Tepe noktasnn taranarak iaretlenmesi gibi eitli iaretleme fonksiyonlarn ierir. Kontrol tular: Bant genilii, tarama ve dier baz parametrelerin ayarlanmas iin kullanlan fonksiyonlar ierir.

Otomatik ayar seeneinde spektrum analizr alma band ierisindeki maksimum genlikli sinyalleri tarar ve merkez frekans tespit eder. ekil 2.11de belirli bir frekans

aralndaki yaynlarn spektrum analizr ekrannda grnts verilmitir. stenirse bu frekanslardan birine merkezlenerek daha ayrntl inceleme yaplabilir. Veri giri tular iinde bulunan dnerli tu ile istenilen deer zerine gelinerek bu deer frekansnn ekranda gsterilmesi salanabilir.

ekil 2.11: Spektrum analizr frekans aral ve ayrntl ekran grnts

G lm seenei kullanlarak belli bir frekans band ierisindeki dank sinyallerin gleri veya ok taycl sinyallerin toplam gc llebilir. ekil 2.12de g lm grlmektedir.

ekil 2.12: Spektrum analizr ile g lm

2.5. ebeke k Kat Frekansnn llmesi


Cep telefonlarnda bir local osilatr ve bir saat frekans osilatr bulunur. Cep telefonunda kullanlacak olan dier frekanslar local osilatrden katlanarak elde edilir. Cep telefonlarnda kullanlan local osilatr 13 Mhz veya 26 Mhzdir. Saat frekans osilatr 32.768 Khzdir. ebeke k kat frekanslar llmeden nce local osilatr frekansnn llmesi gereklidir. Modele gre 13 veya 26 Mhz olabilir. lm yaplrken frekansn genlii ve deeri nemlidir. Local osilatr frekansnda oluacak kk sapmalar k katnda ok

byk deerlere ular. Bu sebepten local osilatr frekansnda kayma olmamaldr. ekil 2.13te local osilatr lm ekran grnts grlmektedir.

ekil 2.13: Local OSC lm

Local osilatr frekans salam lldkten sonra k kat sinyalleri Resim 2.3te gsterilen devre zerinde 23 numara ile gsterilmi R7003 direnci zerinden ekil 2.14te grlen gnderme(TX) ve 14 numara ile gsterilen L7103-L7104 bobinleri arasndan ekil 2.15te grlen alma(RX) sinyalleri llr.

Resim 2.3: Cep telefonu RX ve TX blm

ekil 2.14: Cep telefonu TX sinyali

ekil 2.15: Cep telefonu RX sinyali

2.6. Kartn Devre emasnn Okunmas


Cep telefonlarnda temel ilev olan haberleme iin sistem alma prensibi ayndr. Daha sonradan cep telefonlarna kazandrlan ek zelliklerden dolay ksmlar arasnda farkllklar olabilir. ekil 2.16da bir cep telefonunu oluturabilmek iin gerekli olan en az donann ve bu donanmlar arasndaki balantlar gsterilmitir. Entegre teknolojisindeki gelimelerle birlikte bu ksmlarn bir veya birka ayn anda tek bir entegrede bulunabilmektedir.

ekil 2.16: Cep telefonu sisteminde kullanlan temel ksmlar arasndaki balant yaplar

Cep telefonu devre emalarnda ksmlar ayr ayr belirtilmektedir ve anakart zerinde de bu ksmlar ayr ayr yer almaktadr. Resim 2.4te bir cep telefonu anakart ve zerinde bulunan blmler yer almaktadr.

Resim 2.4: Cep telefonu anakart ve zerindeki blmler

Cep telefonlarnda olumu bir arzann kaynann bulunabilmesi iin servis klavuzlarna, bu klavuzlar zerinde devre emalarna ihtiya vardr. Devre emalarn

okuyup uygulayabilmek iin cep telefonu zerindeki katlarn bilinmesi gereklidir. ekil 2.17de bir cep telefonuna ait titreim motoru devre emas ve ema zerinde verilen elemanlarn anakart zerindeki yerleri gsterilmitir. ekil 2.18de ise cep telefonuna ait arj hatt devre emas ve ema zerindeki elemanlarn anakart zerindeki yerleri gsterilmitir. Devre emalarnda verilen elemanlar ait olduu cep telefonunun malzeme yerleim planna bakarak tespit edilir ve gerekli lmler elemanlar zerinden yaplarak durum deerlendirilir. rnein, arj olmayan bir cep telefonunda arj soketi gzle kontrol edilir fiziksel bir hata yoksa arj cihaz bal olarak kndaki voltaj llr. Bu noktada arj gerilimi varsa hat zerinde ikinci eleman olan F2000 2 amper sigortasnn k llr. arj geriliminin kaybolduu noktaya kadar srasyla elemanlar llerek arzal olan eleman bulunur.

ekil 2.17: Cep telefonu anakart ve titreim motoru devre emas

ekil 2.18: Cep telefonu anakart ve arj devre emas

2.7 Saysal Radyo Haberleme Test Cihaz (Digital Radio Communication Tester) Kullanm
Saysal radyo haberleme test cihaz spektrum analizr, sinyal jeneratr ve GoNoGo test cihaznn zelliklerini bnyesinde barndran bir test ve lm cihazdr. Bu cihaz ile hem GSM900 hem de GSM 1800 lmleri yaplabilir. Bununla birlikte daha gelimi modellerde PCS, GPRS, EDGE, bluetooth lmleri de yaplabilmektedir. Saysal radyo haberleme test cihaz ile test edilecek cihaz arasnda herhangi bir fiziksel balant olmadan test ilemi yaplabilmektedir. Resim 2.5te saysal radyo haberleme test cihaz grlmektedir. Test cihaz GSM baz istasyonu gibi cep telefonuna ebeke hizmeti vererek istenilen testlerin yaplmasn salar. Cep telefonu tu takm kontrol grme testi ses kontrol gibi testler yaplabilir.

Resim 2.5: Saysal radyo haberleme test cihaz

Test ilemleri ekil 2.19da grld gibi balantlar kurularak servis program ile de yaplabilir.

ekil 2.19: Test balant konfigrasyonu

2.7.1. Saysal Radyo Haberleme Test Cihaz ile Yaplan lemlerin Kaydedilmesi
Mavi Test tuuna baslr. Konfigrasyonu farkl kaydet seilir.

Alfanmerik tu takm ve dndrme tuu kullanlarak isim verilir. Enter tuuna baslr.

Kaydedilen test konfigrasyonu daha sonra tekrar hafzaya alnabilir.

2.7.2. Saysal Radyo Haberleme Test Cihaznn Dijital Verici Olarak Kullanlmas
Mavi Test tuuna baslr. Test modu seilir Hafzadan kaytl konfigrasyon seilir. RF zone ksayol tuu kullanlarak iinde parametleri barndran test blgesi seilir. Test frekans saysal tu takm kullanlarak girilir. Modlasyon tipi seilir. Bant genilii ve zayflatma deerleri seilir. Dndrme dmesi kullanlarak RF In/Out seenei seilir. ksayol tuu 2 seilerek ses alan belirtilir. Radyo kanal 1 olarak seilir ve PTT tuuna baslr. BER Test ve ardndan Balat seilir.

2.7.3.Saysal Radyo Haberleme Test Cihaznn Dijital Alc Olarak Kullanlmas


Mavi Generate tuuna baslr. Audio Zone ekranda belirir. RF Zone iin 1 ksayolu seilir. Test edilmek istenilen frekans saysal tu takm kullanlarak girilir. Modlasyon tipi seilir. Tu takm veya dndrme dmesi kullanlarak istenen RF k gc girilir. Gen Port dndrme dmesi ile out olarak seilir. Bant genilii ve zayflatma deerleri seilir. Ksayol tuu 2 seilerek ses alan belirtilir. Ses Testi ve ardndan Balat seilir.

2.8 Sim Kart Kontrol


SIM kart abone bilgilerini tayan akll kart olup mobil cihaz iine taklmaktadr. Temel olarak u bilgileri ierir: IMSI (International Mobile Subscriber Identity) Bu numara ebekede aboneyi tanmlayan zel bir numaradr. Abone ebekede tek numarayla birden

fazla servisi kullanabilir. (Telefon numarasndan farkl bir numara) Bu numara yalnzca ebekeye ilk girite kullanlr. TMSI (Temporary Mobile Subscriber Identity) IMSI yerine kullanlan bir numara olup periyodik olarak deitirilmektedir. Bylece abone bilgileri ve konuma gvenlii iin dinlenmeye kar ilave bir korunma salamaktadr. LAI (location Area Identity) Abonenin ebekede (kendi ebekesi veya tanml herhangi bir GSM ebekesi) bulunduu yeri tanmlar. Bu kod sayesinde aboneye gelen arlar iin balant kurulmaktadr.

Ki abone bilgisi ve konuma gvenliini salamak amacyla kullanlan bir ifreleme ve sorgulama anahtardr. Bu kod her abone iin ayr olup SIM kart ve AUCta kaytldr. Ki kullanlarak MS ile BTS arasnda iletilen tm bilgiler (sinyalleme ve konuma) ifreli olarak gnderilir. ifreleme ve deifre ilemini salayan anahtar kod Kidir. MSISDN (Mobile Station International Services Digital Network) Bu abonenin kulland telefon numarasdr. lke kodu, ebeke kodu ve abone telefon numarasnn birlemi hlidir. rnein, 90 5XX XXX XX XX 90 lke kodu (Trkiye) 5XX ebeke kodu XXX XX XX Abone telefon nu. SIM kartta abonenin ebekeden servis almas iin gerekli bu bilgiler dnda ilave bilgileri de salayabilir. Telefon numaralarn kaydetme, hesap makinesi vb. kullanma bal zellikleri bulunmaktadr. SIM kartn bulunduu yer telefonun arka kapann altnda ya da burada bulunan bataryann altnda bulunur. ekil 2.20de rnek bir cep telefonuna ait SM kartn nasl takld ve karld grlmektedir. SIM kart ve temas yzeyleri izilme ve bklmelerle kolayca zarar grebileceinden kart tutarken yerine takarken ya da yerinden kartrken dikkatli olunmaldr.

ekil 2.20: SIM kartn taklmas ve kartlmas

Parmanz cihazn alt tarafndaki girintiye yerletirin ve dikkatlice kaldrarak arka kapa (1) karn. Batarya taklysa karn (2). SIM kart takn. Kartn temas yzeyinin aaya baktndan emin olun (3, 4).

Bataryann kontaklarn pil blmesindekilerle hizalayn ve bataryay takn (5). Arka kapa yeniden takmak iin st kilitleme mandallarn yuvalarna doru yerletirin (6) ve yerine oturmas iin bastrn (7). Gvenli kartn. Bataryay karmadan nce daima cihaz kapatn ve arj cihaznn balantsn kesin.

ekil 2.21: SIM kart

ekil 2.21de 6 pin ve 8 pin sim kartlar grlmektedir. Cep telefonlarnda her iki tip sim kart da kullanlabilmektedir. Bu pinlerin ilev ve zellikleri Tablo 2.1de verilmitir.

Pin 1 2 3 4 5 6 7 8

Ad VCC Reset Clock GND Vpp I/O I/O veya N/C As veya N/C

levi 3-5 Volt Besleme Gerilimi Sim kart reset pini Sim kart alma frekans 25 Mhz ase Programlama voltaj Veri hatt Veri hatt veya kullanlmyor. zel uygulama veya kullanlmyor.

Tablo 2.1: Sim kart pinleri

UYGULAMA FAALYET
Cep telefonunu servis klavuzuna gre ap lm noktalarnn tespitini yapnz. lem Basamaklar
Elinizde bulunan bir cep telefonuna ait servis klavuzunu internet ortamndan bilgisayarnza indiriniz. Servis klavuzuna uygun olarak cep telefonu kasasn anz. Servis klavuzunda gsterilen 13 Mhz veya 26 Mhz yerel osilatr ema zerinde ve telefon anakart zerinde gsteriniz. RF blmesinde RF sinyallere ait lm noktalarn tespit ediniz. Telefon kasasn tekrar toplayarak telefonu alr hle getiriniz. Telefon sim kart yuvasna sim kart yerletirerek telefonu altrnz. Telefon mensnden ebeke seimini manuel olarak deitirip dier ebekeleri de araynz. Dier ebekelerden birini semeye alnz. Dier ebekeleri neden seemediinizi atlye ortamnda tartnz.

neriler
Herhangi bir cep telefonuna ait servis klavuzunu en kolay ekilde GSM tamiri ile ilgili forum sitelerinde bulabilirsiniz. Servis kullanm klavuzlar genellikle ngilizce olmasna ramen grseller ile desteklenmitir. Telefonun almas ile ilgili blm Disassembly & Reassembly ieriindedir. Anakart zerinde bulunan malzemelerin listesinin olduu bir blm ve malzeme yerleim plannn olduu bir blm vardr. Aranlan bir malzemenin nerede olduu ncelikle servis kullanm klavuzu zerinden Block Diagram blmnden tespit edilir. Resim 2.3 zerinde gsterilen lm noktalarndan bazllar RF sinyallere aittir. Siz de elinizde bulunan telefona ait RF sinyal lm noktalarn tespit ediniz. Sim kart yuvas genellikle cep telefonu arka kapa iinde bulunan telefon bataryasnn altnda dr. Sim kartn yn sim kart yuvasnn zerinde veya yannda gsterilmitir. Sim kart zerinde ne tr bilgilerin olduunu tekrar gzden geirerek neden baka bir operatrden ebeke almadn tartnz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri 1.
2. 3. 4. 5. 6. Belirlediiniz bir telefona ait servis klavuzunu edindiniz mi? Telefonu uygun ekilde atnz m? Telefon anakart zerinde malzemelerin yerlerini belirlediniz mi? Anten salamln kontrol ettiniz mi? RF sinyallerine ait test noktalarn anakart zerinde gsterdiniz mi? Cep telefonuna sim kart takp ebeke almasn saladnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.( ) Cep telefonu onarmndan sonra kalibrasyon ayarlarnn yenilenmesi gerekir. 2.( ) Telefon anteni arka kasa zerinde sabitlenmi ve konnektrleri krk ise telefon ebeke almaz. 3.( ) Spektrum analizr mobil telefon haberlemesinde yer alan yksek frekansl tm sinyalleri inceleyebilmek iin kullanmak zorunda olduumuz bir cihazdr. 4.( ) Cep telefonunda RX ve TX sinyalleri ayn anda birlikte ayarlanr. 5.( ) Sim kart zerinde sadece kullancya ait telefon defteri bilgileri yer alr. 6.( ) Sim kart olmadan da cep telefonu acil aramalar yapabilir.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3


AMA
Her model GSM telefon iin marka ve modelin standardna uygun dhil ve harici ekipmanlarn fonksiyonlarn bilerek salamlk kontrollerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bluettooth ve kzl tesi hakknda aratrma yapnz. Cep telefonu kameralar ve znrlklerini aratrnz. znrln ne anlam ifade ettiini aratrnz.

3. MOBL TELEFON EKPMANLARI


3.1. Bluetooth Fonksiyonu ve Kontrol Edilmesi
Bluetooth kablo balantsn ortada kaldran ksa mesafe radyo frekans (RF) teknolojisinin addr. Cep telefonu, bilgisayar, PDA ve dijital kamera gibi birok elektronik cihaz ksa dalga radyo sinyalleri kullanarak birbirine balar. Bluetooth radyo sinyallerini kulland iin cep telefonlar ile bilgisayarlar, telefon aksesuarlar ve dier bluetooth teknolojisine sahip cihazlar kablo balants olmadan gr dorultusu dnda bile olsalar haberleebilir. Bluetooth teknolojisi 2.4 GHz ISM (ISM: Industrial, Scientific, Medical Endstriyel, Bilimsel ve Tbbi cihazlarn kulland) frekans bandnda alr ve bu teknoloji kullanlarak cep telefonu ile dier cihazlar arasnda hem ses hem de veri iletimi yaplabilir. 721 Kbps'a kadar veri aktarabilen bluetooth destekli cihazlarn etkin olduu mesafe yaklak 10 ile 100 metredir. Bluetooh teknolojisi cihazlar arasnda hzl, kolay, otomatik ve kablolardan arndrlm balantlar salar. Dk g tketimi, ucuz olmas ve tm cihazlara entegre edilebilir olmas da dier avantajlardr.

3.1.1. Bluetoothla letiim


Bluetooth ile birbirlerinin menzili ierisindeki iki cihaz arasnda noktadan noktaya iletiim veya bir master ve birden fazla slave (Bir cihaz bir bakasn kontrol ettiinde ona master, kontrol edilen cihazlara da slave ad verilir.) arasnda bir noktadan birok noktaya iletiim kurabilir. Bir kanal paylaan iki ya da daha fazla bluetooth birimi piconet ad verilen kk bir lokal ebeke oluturur. Radyo frekans ilemleri 2.40 - 2.48 GHz'lik ISM bandnda gerekleir. Bu bant aralnda 1 MHzlik aralklarda bulunan 79 tane radyo frekans kanal bulunur. Bluetooth cihaz bu 79 kanal arasnda saniyede 1600 srama yapar. ki veya daha fazla cihaz birbirine bal iken senkronize ekilde bu kanallar arasnda atlamalar yapar. Bylece iki farkl

konuma ayn RF kanalna ayn anda dse bile giriim sresi problem yaratmayacak kadar ksa olur. Bluetooh teknolojisinde RF verimi, 10 metre mesafeli versiyonda 0 dBm (1mW), daha uzun mesafeli versiyonda ise -30 ila +20 dBm (100 mW) olarak belirlenir. Bir piconette bir mastern yedi adede kadar slavei olabilir fakat toplam aktarm hz aralarnda bllr, nk tm trafik master cihaz araclyla aktarlr (Master trafik kontrol merkezi gibi dnnz.). rnein, kablosuz kulaklkla telefonda konuurken ayn zamanda yazcnza resim gnderiyor olabilirsiniz. Aktif olarak deil de istendii anda master ile haberleme hline geebilecek (beklemede olan) slavelerin says ise snrl deildir. Bir slave farkl piconetlerde yer alabilir ve bir piconette master olan baka bir piconette slave olabilir, buna scatternet denir. Menzil ierisinde bulunan maksimum 10 adet piconet minimum arpma durumu ile bir scatternet oluturabilir.

3.1.2. Bluetoothun Cep Telefonlarndaki Kullanm Alanlar


Cep telefonu ile bilgisayar arasnda bluetooth kullanarak kablosuz bir balant oluturulup bilgisayar, telefonun GPRS balantsn kullanarak nternete balanabilir. Cep telefonu zerindeki oyunlar bluetooth sayesinde birden ok oyuncu ile kablosuz oynanabilir. Bluetooth zelliine sahip bir kulaklkla, kablosuz olarak telefondan MP3 veya FM radyo dinlenebilir. Arama geldiinde mzik otomatik olarak duracaktr. Yine byle bir kulaklkla istenilen ortamda (araba kullanrken bile) telefon grmeleri yaplabilir. Kulaklk aracl ile gelen arlar cevaplanabilir, reddedebilir, ses ayar yapabilir hatta son numara yeniden aranabilir. Cep telefonunu ile bilgisayarn takvimi ve telefon rehberi otomatik senkronize edilebilir. rnein, kullanc ofisine admn att anda cep telefonunun ya da PDA'inin takvimi ofisteki PC ile otomatik olarak ve annda senkronize olacaktr. Bluetooth ara kitleri arabalarda montaj sorunu karmaz. Kullanc arabasna bindii anda telefon ara kiti ile otomatik balant kuracaktr. Bluetooth zelliini kullanarak kullanc baka bir telefona rahatlkla resim gnderebilir veya dorudan resimlerini bastrabilir. Cep telefonu, medya oynatc gibi bilgisayar uygulamalarn veya powerpoint sunularn kontrol eden bir uzaktan kumanda cihaz olarak kullanlabilir.

3.1.3. Bluetooth Fonksiyonunun Kontrol

Bluetooth fonksiyonunu kontrol etmek iin baka bir bluetooth cihazna daha ihtiyacnz var. Referans olarak kullanacamz cihazn bluetooth zelliinin aktif olduundan emin olunuz. Cihazlar arasndaki mesafeyi 5 metreden fazla tutmaynz. Telefonunuzun rehberinde yeni kartvizit oluturunuz. Kartvizit zerine gelerek gnder seeneini kullannz. Bluetooth ile seeneini kullanarak kartviziti gnderiniz. Referans olarak kullandnz tm cihazlarn ekrannda kartvizit grntlendi ise test baarldr.

3.2. Bluetooth Kulakl ve Salamlk Testi


3.2.1. Bluetooth Kulakl
Bluetooth kulakl, uyumlu iletiim cihazlar ile kablo kullanmadan balant kurmay mmkn hle getirir.

Resim 3.1: Bluetooth kulakl

Bluetooth balants, telefon ile kulaklkl mikrofon setinin birbirlerinin gr alannda bulunmasn gerektirmez. Ancak birbirlerinden en ok 10 metre uzaklkta durmalarn gerektirir. Balant, duvarlar veya dier elektronik cihazlar gibi engellerden kaynaklanan kesilmelere maruz kalabilir.

ekil 3.1: Bluetooth kulakln oluturan ksmlar

Ama/kapatma tuu (1): Kulaklkl mikrofon setini aar/kapatr. Ama/kapatma tuuna ksaca basarak devam eden aramann sesini kapatp aabilirsiniz. Kulaklk (2): Arayan kiinin sesini iletir. Ikl gsterge (3): Kulaklkl mikrofon setinin geerli durumunu gsterir. Ses seviyesi tuu (4): Grme srasnda kulakln ses seviyesini ykseltir veya azaltr. Mikrofon (5): Sesinizi iletir. Cevapla/bitir tuu (6): Aramay cevaplar veya bitirir. Bu tu ayrca sesle arama ve tekrar arama iin kullanlabildii gibi etkin bir arama srasnda kulaklkl mikrofon seti ile uyumlu telefon arasnda gei yapmak iin de kullanlabilir. arj cihaz konektr (7): arj cihaznn takld yerdir. Bu cihazn dhil, karlamaz, yeniden arj edilebilir bir bataryas vardr. Cihaza zarar verebileceinizden bataryay cihazdan karmaya almaynz.

ekil 3.2: Bluetooth kulaklnn bataryasnn arj edilmesi

3.2.2. Bluetooth Kulaklnn Salamlk Testi


Telefonun ak olduundan emin olmak gerekir.

Kulaklkl mikrofon setiyle telefon arasndaki uzakl yaklak 5 metreye ayarlayp aralarnda duvar veya baka elektronik cihazlar gibi engellerin bulunmadndan emin olmak gerekir. Kulaklkl mikrofon seti almaldr. Kulaklk ilk kez kullanlyorsa kullanm klavuzundan yararlanmak gerekir. Telefonun bluetooth mensne girilmeli ve bluetooth zelliinin etkinletirildiinden emin olunmaldr. Telefonun bluetooth cihazlarn aramasn salayacak olan alt menye girilip arama balatlmaldr. Listeden kulaklkl mikrofon seti seilmelidir. Kulaklkl mikrofon setini telefonla eletirmek ve aralarnda balant kurulmasn salamak iin cihazn ifresi girilmelidir. Cihazn ifresi yok ise bir ifre oluturmal ve her iki cihaza da bu ifreyi girilmelidir. Bu ilemin nasl yapldn renmek iin kullanma klavuzundan yararlanlabilir. ifre girildikten sonra kulaklkl mikrofon seti daha nce baka bir telefonla eletirilmediyse telefon kulaklkl mikrofon setinin varsaylan telefonu olur. Kulaklkl mikrofon setinin eletirme bilgileri listesi dolmu olabilir. Kulaklkl mikrofon seti, ayn anda en fazla sekiz telefonun bilgisini saklayabilir. Liste dolarsa kulaklkl mikrofon seti orijinal ayarlarna dndrlebilir. Kulaklkl mikrofon setinin ak olduundan ve telefonla eletirildiinden emin olmak gerekir. Kulaklkl mikrofon seti kullanlarak bir deneme yaplmaldr. Kulaklkl mikrofon seti kapatlmal veya kulaklkl mikrofon seti telefondan uzaklatrlarak aralarndaki mesafenin 10 metreyi amas salanmaldr. Telefonun bluetooth mensnde, kulaklkl mikrofon setinin balants kesilmelidir. Tekrar kulaklkl mikrofon seti almaldr ve telefonun 5 metre yaknna getirilmelidir. Telefona balamak iin kulaklkl mikrofon seti almaldr, telefonun bluetooth mensnden balant kurulmal veya cevapla/bitir tuu basl tutulmaldr. Telefon, eletirilmi kulaklkl mikrofon setinden gelen bluetooth balants isteklerini kabul edecek ekilde ayarlanabilir. Bu durumda, kulaklkl mikrofon seti aldnda telefona otomatik olarak balanabilir. Kulaklkl mikrofon seti varsaylan veya son kullanlan telefona otomatik olarak yeniden balanmazsa kullanma klavuzunda yazan talimatlar uygulanmaldr. Tekrar balant salandnda bluetooth kulakln salaml test edilmi olacaktr.

3.3. Kamera alma Prensipleri

Basit olarak grntden yansyan kaydetmeye yarayan cihaza kamera denir. Kameralarn kullanm amac eitli nedenlerle grlmesi istenilen bir blgenin grntsn video sinyaline evirerek dorudan veya dolayl olarak ekrana aktarmaktr.

Resim 3.2: Cep telefonu kameras ile resim ekme n izlemesi

3.3.1. Optik Blm


Kameralar bir lens tarafndan yakalanan grnr alan elektronik sinyale dntrr ve bu sinyali bir ekrana aktararak grlmesini salar. Mobil telefonlarda kullanlan saysal kameralar analog kameralardan farkl olarak grnt ileme gcne sahiptir. Bu zellik sadece grnty elde edip dntrmek iin deil saysal olarak ynetip network ortamnda iletmek amac ile sktrmak iin de kullanlr. Grnt kalitesi deiebilir, optik ve grnt sensrnn seimine, mevcut ileme gcne, grnt ilemcisi iinde yer alan algoritmann karmakl ve seviyesine baldr.

Resim 3.3: Optik blm ( Grnt sensr )

Optik ksmda iki farkl grnt sensr kullanlmaktadr [CCD (Charged Coupled Device) ve CMOS (Complementory Metal Oxide Semiconductor)]. CCD sensrler zellikle kamera endstrisi iin gelitirilmi teknolojiyi kullanarak retilirken CMOS sensrler, bilgisayarlarda kullanlan devreler kullanlan teknolojiyle retilir. Gnmzn yksek kaliteli kameralar genellikle CCD sensrleri kullanmaktadr. CCD sensrler a duyarl yzey olarak i grr. Bir tabakann stne dizilmi, a duyarl foto diyotlardan oluur. Bunlar, den elektrik gerilimine evirir. Ne kadar aydnlk olursa k hcresinde (fotosel) biriken gerilim de o kadar yksek olur. CCD alglayclar a kar, CMOS alglayclardan daha duyarldr ve rettikleri grntler daha niteliklidir. Buna karlk daha pahaldr ve daha fazla g harcar. Gelimi CMOS sensrler aray kapamakla birlikte hl yksek grnt kalitesi gerektiren kameralar iin uygun deildir. CCD ve CMOS sensrler kamerann saysal filmi gibi davranan ve grnt kalitesini etkileyen kritik bileenlerdir. lk kan kameral telefonlarn fotoraf kalitesi gnmz telefonlarna gre olduka dk kalmtr. lk telefonlarda genellikle (640X480) VGA kameralar kullanlrken gnmz telefonlar 10 mega piksel grnt kalitesi ile dijital fotoraf makineleri ile boy lr konuma gelmitir.

3.3.2. Elektronik Blm


Grnt sensrnden elde edilen matris gerilim, bir analog-dijital (A/D) evirici ve ilemci vastas ile telefon ierisinde resme evrilir. ekil 3.3te kamera devresinin blok diyagram gsterilmitir.

ekil 3.3: Elektronik blm

3.3.3. Mekanik Blm


Grnt sensr ve mercei de ieren kamera modl hassas bir fiziki yapya sahiptir. Hassas yapy korumak ve mercekten elde edilen grntde grlty minimuma indirmek amac ile genelde kamera modlleri mekaniksel bir ereve ierisinde yer alr. Ayrca kamera modllerinin PCBye balants da ounlukla metal kontaklar ile salanmaktadr.

Resim 3.4: Mekanik blm

3.4. Kamerann Salamlk Kontrolnn Yaplmas


Kamerann salamlk kontroln yapmadan nce kamera cam temizlenmelidir. Telefon mensnden kameray seip fotoraf kalitesi olarak standart belirlenmelidir. Bir resim ekilmelidir. ekilen resim ekranda net olarak grld ise kamera testi baarldr. ekilen resim telefon hafzasndan silinmelidir. Kamera doru almaz ise kamera modlnn PCBye baland kontaklar kontrol edilmelidir.

Resim 3.5: Kamerann salamlk kontrol

3.5. Kamerann Yazlm Programlar


3.5.1. Statik Grnt Program ( Fotoraf )

Hareket hlindeyken kiilerin veya olaylarn fotoraflarn ekmek iin kamera program kullanlr. Resimler otomatik olarak telefon hafzasna kaydedilir. Burada resimler yeniden adlandrabilir ve klasrler hlinde dzenlenebilir. Ayrca resimler, destekleyen baka cep telefonlarna multimedya mesajlar iinde e-posta eki olarak veya bluetooth ya da kzl tesi balants ile gnderilebilir. Fotoraf ekme

Kamera uygulamas ayarlarnda grnt kalitesi ayarlarn yapabilir. Varsaylan grnt ad deitirebilir ve kaydedilen grntlerin hafza konumu deitirilebilir.

Resim 3.6: Statik grnt program ile fotoraf ekme

Resim 3.7: Statik grnt program ile fotoraf ekme

Resim 3.7: Statik grnt program ile fotoraf ekme

Resim 3.8: Statik grnt program ile fotoraf ekme

Resim 3.9: Statik grnt program ile fotoraf ekme

3.5.2. Dinamik Grnt Program ( Video )

Resim 3.10: Dinamik grnt program ile video kaydetme-1

Resim 3.11: Dinamik grnt program ile video kaydetme-2

Resim 3.12: Dinamik grnt program ile video kaydetme-3

Resim 3.13: Dinamik grnt program ile video kaydetme-4

Resim 3.14: Dinamik grnt program ile video kaydetme-5

3.6. Kamera Yazlm Programlarnn Kontrol Edilmesi


3.6.1. Statik Grnt Programnn Test Edilmesi
Telefonun mensnden kamera uygulamasna girilir. Grnt kontrol edilir, fotoraf ekim modlar kontrol edilir. Kamerann zoom zellikleri kontrol edilir. Grntnn kayt edilip edilmedii kontrol edilir. Telefonda grnt varsa ekim modlar oluyorsa zoom zellii kullanlabiliyorsa ve ektiimiz fotoraflar kaydedilebiliyorsa statik grnt program almaktadr.

3.6.2. Dinamik Grnt Programnn Test Edilmesi


Telefonun mensnden video uygulamasna girilir. Grnt kontrol edilir, video ekim modlar kontrol edilir. ekilen videonun kayt edilip edilmedii kontrol edilir.

3.7. Fla Donanm ve Salamlk Testi

Fla donanm yetersiz k koullarnda veya karanlkta, fotoraf veya video klip ekmeye imkn salar. Fla donanm sadece uyumlu telefonlar ile kullanlabilir. Bu flalar fotoraf makinelerindeki flalar ile ayn teknolojiye sahiptir. En karanlk ortamlarda bile ekim olana salayan bu flalar en fazla 3 metre uzaklktaki nesneler zerinde etkilidir. Kamera fla yetersiz k koullarnda kullanm iin tasarlandndan normal aydnlatma altnda veya gn nda kullanlmas ar pozlanma yapabilir. Kullanma klavuzu kullanlarak fla etkin hle getirilmelidir. Baz telefonlarda fla n yeterli olup olmadna kendisi karar verip otomatik aar. Fotoraf ekmek iin n yetersiz olduu bir ortam seilip fotoraf ekmek iin telefonun kullanma klavuzu kullanlmaldr. Fla donanm salamlk kontrolnn yaplmas

Fotoraf ekerken flan yanp yanmad kontrol edilmelidir.

Resim 3.7: Flash donanm salamlk testi

3.8. Ara i Konuma Kiti ve Salamlk Kontrol


Ara ii konuma kiti, cep telefonlarnn motorlu aralarda ahizesiz kullanmn ve telefonun dier zelliklerinden yararlanlmasn salar.

ekil 3.4: Ara ii konuma kiti

Hareket hlindeki bir arata cep telefonunun salkl ve verimli bir ekilde kullanlmas iin ara ii konuma kiti kullanlmaldr. lkemizde hareket hlindeki ara srcsnn ahize kullanarak cep telefonu ile grmesi kanunlarla yasaklanmtr. Ayrca baz mobil iletiim cihazlarnn elektronik fren sistemlerini etkiledii de bilinmektedir. Bu tr cihazlarn dhil antenlerini kullanmadan, ara dndaki bir anten vastas ile grme yapmas gvenlik andan zorunludur. Gelimi bir ara ii konuma kiti ile ahizesiz grme imkn haricinde,
Arama yaplabilir, arama bitirilebilir. Gelen arama kabul edilebilir veya reddedilebilir. Tekrar arama ve sesli arama yaplabilir. Ses dzeyi ayarlanabilir. Telefon arj edilir. arlarda otomatik olarak radyo susturulur. Telefonun sinyal al gcn artrmak ve ara ierisindeki elektronik donanmlarn etkilenmesini nlemek amac ile haric antene balant salanabilir.

ekil 3.5: Ara ii konuma kitini oluturan ksmlar

3.8.1. Ara i Konuma Kitinin Kontrol


Ara ii konuma kitini servis ortamnda denenecek ise kit arabadan sklmeli ve servis ortamnda tekrar kurulmaldr. Ara kiti bluetooth teknolojisini kullanyor ise aratan skm kolay olacaktr. Ancak kablolar ile balant salayan kitin skm o kadar kolay deildir. Kablolu bir ara kiti denenecek ise sadece arzal olduu dnlen para sklp serviste kullanlan kit ile bu parann kontrol yaplmaldr. DC g kayna ara akmaklndan alnan voltaj deerine ayarlanmaldr. DC g kaynann k ara ii konuma kitinin kablo takmnda uygun noktalara balanmaldr. Telefonu kite takarak ekranda ara kitine balanldna dair uyarnn grlmesi beklenmelidir. Ara kiti telefon tarafndan alglanmad ise telefonun soketinin temiz olup olmad kontrol edilmelidir.

Telefon ara kitinde takl iken kullanlabilen tm fonksiyonlar kontrol edilmeli ve bir test grmesi yaplmaldr. Gelen ses, giden ses, servis seviyesi gibi herhangi bir fonksiyonda sorun var ise bu fonksiyon ile ilgili para ( hoparlr, mikrofon, anten gibi) ve balant kablolar kontrol edilmelidir. Sorun her ikisinden de deilse ahizesiz kullanm birimi deitirilmelidir. Arzal para tespit edilip deitirdikten sonra ara kiti ile son bir test daha yaplmaldr. Serviste montaj yaplan ara ii konuma kiti dikkatli bir ekilde sklmelidir.

3.9. GPRS Balants ve Balant Kablosu Salamlk Kontrol


GPRS (General Packet Radio Service-Paket Anahtarlamal Radyo Hizmetleri), verilerin mevcut GSM ebekeleri zerinden saniyede 28.8 Kb'ten 115 Kb'te kadar varabilen hzlarda iletilebilmesine imkn veren bir mobil iletiim servisidir. GPRS, mobil iletiim teknolojisinde hlen kullanlmakta olan devre anahtarlama (sadece tek bir kullancya tahsis edilen bir hat zerinden srekli balant) metodu yerine paket anahtarlama (ayn hattn birden ok kullanc tarafndan paylald ve iletiim hznn 115 Kb'te kadar kt bir yap) yntemini kullanmaktadr. GSM alarnn normal artlar altnda sunduu 9.6Kb iletim hzyla karlatrldnda GPRSin ulat iletiim hz 3 ile 12 kat arasnda deien bir performans artn ifade eder. Ayn hattn birden ok kullanc tarafndan paylalmas, yksek hzl bir eriimin yan sra, ADSLde olduu gibi balant sresine gre deil gnderilen ve alnan veri miktarna gre cretlendirilen ucuz iletiim imkn da salar.

GPRS kullanlarak telefonun zelliine gre;


Cep telefonundan WAPa (Wireless Application Protocol-Kablosuz Uygulama Protokol) balanlabilir. Bilgisayar ve cep telefonu aracl ile nternete balanlabilir. yerlerindeki kurumsal bilgisayar alarna (intranet) balanlabilir.

3.9.1.GPRS Kullanlarak nternet Balantsnn Yaplmas


Mobil telefonlar GSM ebekesi zerinden GPRS protokol ile veri transferi yapabildii iin nternet zerinden e-posta transferi, web ve wap sitelerini gezmek mmkn olmaktadr. Elbette bunun mmkn olmas iin telefonun GPRS balant yeteneinin olmas gerekmektedir fakat GPRS balants kurabilmesine ramen, ou mobil telefon sadece wap sitelerini gezebilir ve web sayfalarn gezme yeteneine sahip deildir. Ancak mobil telefonlar web sitesi gezme imkn sunmasa da bilgisayara bir modem gibi balanarak veri transfer edebildiklerinden masast ya da dizst sisteminizle GPRSli telefon zerinden

web sitelerini gezmekten online oyun oynamaya, nterneti snrsz kullanma imkn sunar. Mobil telefonlar seri port veya USB port kullanan veri kablosuyla nternete kabildii gibi bazlar kzl tesi veya bluettoth kullanarak balanma zelliine de sahiptir.

Resim 3.8: eitli telefonlara ait RS-232 ve USB balant kablolar

Telefonun GPRS zellikli olduundan emin olmak gerekir. Operatrn hat iin GPRS veri transfer hizmetini atndan emin olmak gerekir. Kullanlan operatre ait GPRS ayarlar telefonun mens kullanlarak aada gsterildii ekilde yaplmaldr. Telefonun men seeneklerinden nternet blmne girilir. Ayarlar blm seilir. Etkin servis ayarlar blm seilir. Bo olan bir profil seilir. Aktif Servis Ayarlarn Dzenle seenei seilir. Ayarlar ad blmne kullanlacak herhangi bir ad yazlr. Ana sayfa blmne girip bu alana operatr tarafndan verilen ana sayfa adresi yazlr. Oturum modu, balant gvenlii, veri taycs, GPRS balants, eriim noktas blmlerine operatr tarafndan verilen ayarlar girilir. IP adresi blmne operatr tarafndan verilen IP adresi yazlr. Kimlik kontrol tipi blmne girip normal seenek iaretlenir. Oturum tr blmne girip otomatik seenek seilir. Kullanc ad blmne girip operatrden alnan kullanc ad girilir. ifre blmne girilip bu alana yine operatrden alnan ifre yazlr. Telefonun ayarlar blmne geri dnlr. GPRS modem ayarlar mens seilir. Etkin eriim noktas blm seilir. Alan menden bo olan bir profil seilir.

Etkin eriim noktasn dzelt seenei seilir. Eriim noktas takma ad blmne girilip ayar ad olarak belirlenen isim yazlr. GPRS eriim noktas blmne girilip ayarlar ierisinde yazlan eriim noktas buraya da yazlr. Ayarlar yapldktan sonra cep telefonunda wap siteleri gezilebilir. nternet balants iin cep telefonunu bilgisayara veri balant kablosu, bluetooh veya kzl tesi aracl ile balanr. Telefonu modem olarak tantmak iin kutudan kan bir CDde yer alan veya reticinin nternet sitesinden indirilebilecek inf uzantl bir src dosyasna ihtiya var. Bu dosyay bilgisayarda herhangi bir yere yerletirdikten sonra Balat/Ayarlar/Denetim masas komutunu altrarak burada bulunan modem simgesine iki kere tklanmaldr. Alan pencereden yeni bir modem yklemek iin Ekle dmesine baslmaldr. Ekrana gelen pencere zerindeki "Modemimi alglama, onu listeden seeceim" seenei iaretlenip ve leri dmesine tklanmaldr. Disketi var dmesine tkladktan sonra dosyann konumu belirtilmelidir ve tamam dmesine tklanmaldr. Ekrana gelen listeden cep telefonunun modeli ve bilgisayar ile cep telefonunun hangi yolla balant kuraca (veri kablosu, kzl tesi veya bluetooth ) belirlenmelidir. Son adma gemek iin ileri dmesine ve ilemi bitirmek iin de son dmesine tklanmaldr.

Telefon modem olarak bilgisayara tantlmtr. Bu ilem bittikten sonra modemimi algla seeneini kullanarak deneme yaplmamaldr nk modem telefonun bir zellii olduundan bilgisayar bunu alglayamayabilir. Telefonu bilgisayara modem olarak tanttktan sonra bilgisayarda cep telefonuna ait bir arayz var ise aadaki bilgiler gerekli alanlara girilir. APN ad: Operatrden alnr. Kullanc ad: Operatrden alnr. ifre: Operatrden alnr. Bilgisayarda cep telefonuna ait bir arayz yoksa evirmeli adan yeni bir balant oluturulup modem olarak daha nceden sisteme tantlan cep telefonu seilir. Cep telefonunda balant noktas ( APN ) aktif hle getirilir. evirmeli ada evrilecek numaraya mutlaka GPRS balants iin gerekli ve retici firma tarafndan tanmlanm numara ( rn; *99# gibi ) girilmelidir.

Bu numara iin mutlaka retici firma veya operatrn nternet sitesine girilerek yardm alnmaldr. Eer 0 212 *** ** ** gibi bir numara yazlarsa bu GPRS balants olmayacaktr. Yukardaki ilemlerden sonra balant salanlmazsa telefonun modeline uygun ayarlar yaplp GPRS servisi kullanabilmek iin hem telefonda hem de bilgisayarda yaplmas gereken ayarlar operatrn veya retici sitenin adresinden temin edilebilir.

Balant salandktan sonra bilgisayardan nternet balants gerekletirilir.

Kzl tesi Fonksiyonu ve Salamlk Testi


IrDA (Infra-red Data Association-Kzl tesi Veri Birlii) olarak da adlandrlan bu teknoloji kzl tesi klar kullanarak cihazlarn kablosuz olarak haberlemelerini salar.

Resim 3.9: Kzl tesi iletiimi

IrDA noktadan noktaya, 9600 bpsdan balayp 16 Mbpsa ulaan hzl balantlar salar. Ancak iletiim kuracak cihazlarn kzl tesi portlar en fazla 1 metre menzil ierisinde birbirlerini ak bir ekilde grmeli ve aralarnda 30 dereceden fazla a olmamaldr. Telefonun kzl tesi fonksiyonunu kullanarak Cihazlar arasnda resim ve kartvizit gnderimi gibi veri transferleri yaplabilir. ki cihaz arasnda ortak oyun oynanabilir. Telefon ile bilgisayar senkronize edilebilir. Telefonu modem olarak kullanmak iin bilgisayar veya baka infrared cihazlar ile balant salanabilir.

IrDA cihazlarn birbirlerini dorudan grmelerini gerektirdiinden bluetootha gre dezavantajl olarak grlebilir. Ancak karlkl iki cihaz arasndaki veri alveriinde bluetootha gre daha hzl ve daha gvenli bir iletiim salar. Ayrca alc dorudan karsnda olduundan bluetoothta birden ok alc olduu durumlarda yaanan verinin doru alcya ulamamas gibi sorunlarla karlalmaz. Dizst bilgisayarlar ounlukla dhil olarak kzl tesi porta sahiptir. Ancak kzl tesi portu bulunmayan dizst bilgisayarlarda ve masast bilgisayarlarda da USB portuna taklacak aksesuarlarla bu zellii kullanmak mmkndr.

Resim 3.10: Kzl tesi balant portlar

3.10.1. Kzl tesi Fonksiyonu Salamlk Testi


Kzl tesi fonksiyonunun kontrol edilebilmesi iin ncelikle kzl tesi zellie sahip ve salamlna emin olunan baka bir telefon seilir. Bu cihaz temin edildikten sonra kzl tesi fonksiyon aktif hle getirilir. Test edilecek cihaz, testin yksek dorulukla sonulanmas iin telefonun yaklak 20 cm uzana yerletirilmelidir. ki cihaz arasnda ykseklik fark olmamal ve cihazlarn kzl tesi portlar birbirlerini tam olarak karlkl grmelidir. nce test edilecek cihaz zerinde yeni bir kartvizit oluturulur. Menden Kzl tesi ile seenei kullanlarak bu kartviziti dier cihaza gnderilip kar taraftan alnp alnmad grlr. Birok cihaz kzl tesi fonksiyonu aktif hle getirildikten sonra belli bir mddet balant salayamazsa gc verimli kullanmak iin tekrar kzl tesi fonksiyonlarn kapatr. Testin banda her iki cihaznda kzl tesi fonksiyonunun aktifliinin devam ettiine emin olunmaldr. Eer kartvizit kar tarafa ular ise kartvizit zerinde deiiklik yaplarak dier cihazdan test edilen cihaza Kzl tesi ile seeneini kullanlarak geri gnderilir. Cihaz kartviziti alr ise kzl tesi fonksiyonunun alt anlalr. Baz retici firmalar yetkili servislerine bu fonksiyonu lmek amac ile zel aparatlar ve programlar da vermektedir. Bu tr programlar her markaya has olduklarndan servis klavuzlarndan renilebilir. Ancak yukardaki yntem her marka ve model cihaz iin kullanlabilir.

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


Her model mobil telefonun ekipmanlarnn kontrollerini yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Bluetooth ve kzl tesi haberlemesi iin her iki cihaznda bu fonksiyonlarnn ak Bluetooth ve kzl tesi zellii bulunan olmas gereklidir. Bluetooth iki adet cep telefonunu bir biri ile haberlemesinde telefonlarn birbirlerinin haberletirerek aralarnda dosya kapsama alannda olmas yeterli iken kzl transferi yapnz. tesi haberlemesinde telefonlarn birbirini grebilmesi gerekir. Kamera zellii olan bir telefon ile fotoraf ekiniz ve video kayd yapnz. Bluetooth ile haberleme yapabilmek iin haberleecek iki cihazn kullanc Kaydettiiniz bu dosyalar bluetooth tarafndan belirlenecek bir ifre ile zerinden dier telefona gnderiniz ve birbirine balanmas gereklidir. Bu ilem bu telefonda inceleyiniz. bluetooth mensnden etkin cihazlar alt mensnden grlebilir. Bluetooth zellikli bir telefon ile bluetooth kulakln eletiriniz ve Bir cep telefonu ile bilgisayar balant kulaklk zerinden grme yapnz. kablosu ile birbirine balandnda bilgisayar bu donanm bir modem olarak Elinizde bulunan cep telefonuna ait tanr ve bir balant portu tanmlar. Bu bilgisayar balant kablosu ile balant portu kullanlarak telefon bilgisayar internete balaynz. zerinden evirmeli balant ile bilgisayar nternete balanabilir.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri 1.
2. 3. 4. ki cihaz bluetooth ile birbirine baladnz m? Bluetooth kulaklk ile cep telefonunu arasnda balant kurup kulaklk zerinden grme yaptnz m? Cep telefonu kameras ile fotraf ve video ektiniz mi?

Evet Hayr

Telefon ile bilgisayar arasnda balant kurdunuz mu?


Bilgisayarnz cep telefonu zerinden internete baladnz m?

5.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1.( ) Bluetooth teknolojisi 1.8 GHz ISM frekans bandnda alr ve bu teknoloji

kullanlarak cep telefonu ile dier cihazlar arasnda hem ses hem de veri iletimi yaplabilir.
2.( ) Bluetooth cihazlarn veri aktarm hz 921600 Kbpsa kadardr ve kapsama

alan yaklak 10 ile 100 metredir.


3.( ) Basit olarak grntden yansyan kaydetmeye yarayan cihaza kamera

denir.
4.( ) Kamera optik ksmda iki farkl grnt sensr kullanlmaktadr. Bunlar,

CCD ve CMOS sensrlerdir.


5.( ) GPRS verilerin mevcut GSM ebekeleri zerinden saniyede 28.8 Kb'ten 115

Kb'te kadar varabilen hzlarda iletilebilmesine imkn veren bir mobil iletiim servisidir.
6.( ) Kzl tesi balant kuracak iki cihazn kapsama alannda olmas yeterlidir,

birbirlerini grmeleri gerekmez.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirme ye geiniz.

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME


Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.

Aadakilerden hangisinin teknik servis arza takip formunda olmas gerekli deildir? A) Mteri ad soyad B) Mteri iletiim bilgileri C) Arza tanm D) Mteri meslei Onarm iin yeni bir cep telefonu alan teknik servis elemannn ilk yapmas gereken ilem aadakilerden hangisidir? A) Cep telefonunu gzle ve el ile kontrol etmek B) Cep telefonuna yazlm yklemek C) Cep telefonunun ekrann deitirmek D) Cep telefonu arj soketini deitirmek Aadakilerden hangisi statik elektriin oluma yollarndan birisi deildir? A) Ayrma B) Dme C) ndkleme D) Srtnme Aadakilerden hangisi ESD nleme tedbirlerinden deildir? A) ESD bileklik B) ESD nlk C) Ortam havasnn kurutulmas D) ESD topuk band Bir cep telefonu ekrannda hi grnt olumuyor ise aadaki malzemelerden hangisi arzaldr? A) Ekran B) lemci C) arj entegresi D) Mikrofon Aadakilerden hangisi cep telefonu arka kasas zerinde bulunmaz? A) Anten B) Buzzer C) Mikrofon

2.

3.

4.

5.

6.

D) Ekran 7. Aadakilerden hangisi cep telefonlarnda kullanlan antenlerden birisi deildir? A) Dipol anten B) GPS anteni C) GSM anteni D) Bluetooth anteni Bir cep telefonunda bask devre yollarn grebilmek iin aadaki ekipmanlardan hangisi kullanlr? A) Osilaskop B) Saysal radyo haberleme test cihaz C) Mikroskop D) Bilgisayar Cep telefonu zerinde bir onarm yapldktan sonra yaplmas gereken ilem aadakilerden hangisidir? A) ebeke kalibrasyon ayarlar B) Ekran ayarlar C) Hafzann formatlanmas D) Yazlm yklenmesi Servise ebeke almyor arzas ile gelen bir cep telefonu iin yaplmas gereken kontrollerin banda aadakilerden hangisi gelir? A) lemci B) Anten ve anten balants C) Sim kart yuvas D) Batarya balants Cep telefonlarnda kullanlan yerel osilatr frekans aadakilerin hangisidir? A) 65 veya 90 Mhz B) 42 veya 61 Mhz C) 13 veya 26 Mhz D) Hibiri Aadakilerden hangisi saysal radyo haberleme test cihaz ile yaplamaz? A) Cep telefonundan televizyon izlemek B) Cep telefonu ile grme testi yapmak C) Cep telefonu tu takmn test etmek D) Cep telefonu ses kontrol yapmak

8.

9.

10.

11.

12.

13.

Aadakilerden hangisi SIM Kart iinde bulunan bilgilerden deildir? A) IMSI kodu B) KI kodu C) Acil ar numaralar D) Rehber hafzas Aadakilerden hangisi SIM kart pinlerinden birisi deildir? A) VCC B) Data C) GND D) MCLR Aadakilerden hangisi Bluetooth teknolojisine ait alma frekansdr? A) 1.9 Ghz B) 1.8 Ghz C) 2.1 Ghz D) 2.4 Ghz Aadakilerden hangisi Bluetooth cihazlarn bant geniliidir? A) 1 Mhz B) 2 Mhz C) 4 Mhz D) 13 Mhz Aadakilerden hangisi cep telefonlarnda kullanlan kamera blmlerinden birisi deildir? A) Elektronik blm B) Dijital blm C) Optik blm D) Mekanik blm Aadakilerden hangisi kzl tesi balant hzdr? A) 9600 Bps ile 16 Mbps aras B) 2400 Bps ile 115200 Bps aras C) 2400 Bps ile 9600 Bps aras D) Hibiri

14.

15.

16.

17.

18.

19.

Aadakilerden hangisi GPRS servisi kullanlarak ulalabilecek en fazla veri aktarm hzdr? A) 2400 Kbits B) 9600 Kbits C) 57600 Kbits D) 115200 Kbits

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI


RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6

Doru Yanl Doru Doru Doru Yanl

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4

5 6

Doru Doru Doru Yanl Yanl Doru

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5 6

Yanl Yanl Doru Doru Doru Yanl

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17 18 19

D A B C A D A C A B C A C D D A B A D

KAYNAKA KAYNAKA
Cep Telefonlar Servis Klavuzlar

You might also like