B5001/UNIT 3/1

UNIT 3

FUNGSI TRIGONOMETRI SONGSANG

OBJEKTIF

Objektif am: Mengenal dan memahami fungsi trigonometri songsang Objektif Khusus: Di akhir unit ini pelajar seharusnya boleh: Mengetahui takrifan fungsi trigonometri songsang Mencari nilai utama bagi fungsi trigonometri songsang Menyelesaikan masalah persamaan yang melibatkan fungsi trigonometri songsang.

B5001/UNIT 3/2

INPUT
3.1 PENGENALAN Secara umumnya anda telah mengetahui fungsi trigonometri adalah sebutan nisbah untuk sesuatu bentuk segitiga bersudut tepat. Ianya juga berkaitan dengan funsi bulatan. Secara lazimnya fungsi trigonometri berbentuk sin x , tan x , sek x dan sebagainya. Sila rujuk rajah di bawah.

x c

b a c kos x = a b tan x = c sin x =

Rajah 3.1: Nisbah Trigonometri Sesuatu fungsi trigonometri yang berbentuk sin 1 x , dinyatakan fungsi trigonometri songsang. 3.2 FUNGSI TRIGONOMETRI SONGSANG Sesuatu fungsi trigonometri songsang pula berbentuk kos 1 x yang secara lazimnya dinyatakan sebagai songsangan kos x yang menunjukkan bahawa sudut kos adalah bernilai x . Misalannya kos-1 0.8192 bermakna sudut kos yang bernilai 0.8192 ialah 35. Selain daripada 35, nilai kos-1 0.8192 juga mempunyai sudut yang bersamaan dengan 215, 395 dan seterusnya. Tetapi, kita perlu memahami bahawa nilai songsangan sesuatu fungsi trigonometri, contohnya nilai sudut kos 1 x (songsangan kos x ) adalah sentiasa nilai terkecil di antara 0 dan 180. Nilai ini dikenali sebagai nilai prinsip.

Ingat: Di dalam konteks nilai songsangan, nilai sudut dinyatakan sebagai suatu nilai yang diukur dari 0 hingga 180 atau dari 0 hingga 180. (sila rujuk rajah 3b dibawah)

B5001/UNIT 3/3

0 hingga 180 180 0

0 hingga -180 Rajah 3.2

Contoh 3.2a: Tentukan nilai sin-1 0.5 Penyelesaian : Terdapat dua nilai sudut sin yang mempunyai nilai 0.5 iaitu 30 dan 150,

150 30

tetapi nilai yang terkecil ialah 30 maka sin-1 0.5 ialah 30.

Contoh 3.2b: Tentukan nilai tan Penyelesaian: Terdapat dua nilai sudut tan yang mempunyai nilai (-1) iaitu 135 dan 315.
1

( 1) .

B5001/UNIT 3/4

135

0 hingga 180 0 -45

180 315

0 hingga -180

Kita tahu bahawa nilai prinsip sepatutnya berada di antara 0 dan 180. Maka terdapat dua nilai sudut untuk tan 1( 1) iaitu 135 yang berada diantara 0 dan 180 dan 45 yang berada diantara 0 dan 180. Maka, penyelesaian bagi tan 1( 1) merupakan nilai prinsip yang terkecil. ialah 45 kerana ianya

KESIMPULAN Dapatlah kita simpulkan bahawa fungsi trigonometri songsang menunjukkan nilai prinsip iaitu nilai sudut yang terkecil diukur di antara 0 dan 180.

B5001/UNIT 3/5

AKTIVITI
AKTIVITI 3.2a Tentukan nilai yang sesuai bagi setiap yang berikut. a. b. c. d. e. sin-1 0.7071 tan-1 0.8391 kos-1 ( 0.866) tan-1 3 sin-1 ( 0.5)

MAKLUM BALAS
MAKLUM BALAS AKTIVITI 3.2a a. 45 b. 40 c. 60d. 150 e. 30

Ingat: Di dalam konteks nilai songsangan, nilai

sudut dinyatakan sebagai suatu nilai yang diukur dari 0 hingga 180 atau dari 0 hingga 180

B5001/UNIT 3/6

PENILAIAN KENDIRI
Pelajar diminta mencuba semua soalan dalam penilaian kendiri ini dan sila semak jawapan anda pada maklum balas yang disediakan. Anda dinasihatkan untuk berbincang dengan pensyarah anda jika anda menghadapi sebarang masalah. Soalan 1 Nyatakan takrifan nilai songsangan fungsi trigonometri. Soalan 2 Dengan bantuan lakaran, tentukan nilai-nilai berikut : i. ii. iii. iv. v. kos-1 (-0.6428) tan-1 (-0.7536) sin-1 (0.8660) tan-1 (0.5) kos-1 (0.0872)

Soalan 3 Tentukan nilai prinsip bagi setiap yang berikut: i. ii. iii. iv. sin-1 (-0.6428) tan-1 (-1.5) kos-1 0.9063 sin-1 0.9659

B5001/UNIT 3/7

MAKLUM BALAS PENILAIAN KENDIRI

Soalan 1 Nilai prinsip ialah nilai sudut yang terkecil bagi sesuatu fungsi trigonometri songsang yang berada diantara 0 dan 180. Soalan 2 i. 130ii. 60 Soalan 3 i. 40 ii. 56 18 iii. 25 iv. 80 iii. 37 iv. 85