KAYNAKLI MALATTA NSAN SALII

Fatih KAHRAMAN, Kutlay SEVER * Sleyman KARADENZ **

* Ar.Gr., Dokuz Eyll niv. Mh.Mim.Fak.Makina Mhendislii Blm

** Prof.Dr., Dokuz Eyll niv. Mh.Mim.Fak.Makina Mhendislii Blm

Kaynakl imalat yntemi, dier imalat yntemlerine gre sahip olduu avantajlar nedeni ile yaygn olarak kullanlmaktadr. Kullanm alannn yaygnlamasnda, yntemin pratiklii, ucuzluu ve teknolojinin gelimesiyle birlikte yeni kaynak yntemlerinin gelitirilmesi etkili olmutur. Bu nedenle her geen gn daha fazla personel bu alanda istihdam edilmeye balanmtr. Gnmzde artk herhangi bir kaynak ynteminin kullanlmad bir iletme kalmamtr.

malat sanayiinin temel retim yntemlerinden biri olan kaynakl imalatta gvenli alma ortamnn salanmas hem istihdam edilen personel salnn korunmas iin hem de iletmenin ekonomik anlamda zarar grmemesi iin ok nemlidir. letmede meydana gelebilecek herhangi bir kaza hem iletmede alan personelin saln tehlikeye atacak ve hem de iletmedeki retimi sekteye uratacaktr. Bu arada kaza olmasa bile salksz bir ortamda almann, alann shhatini gn getike yok ettiini ve ayn zamanda salksz ortamda alan bir kiinin performansnn her ynyle dikkate deer derecede dtn de gzden uzak tutmamak gerekir. Bu nedenle alnacak her gvenlik nlemi ayn zamanda iletmede retimin devamn salayacak bir nlemdir. Kaynak iinde

alacak personelin ie balamadan nce kullanaca yntemi ve ekipmanlarn ok iyi tanmas gerekir. Bu sayede alan hangi tehlikelerin ne ekilde oluabileceini bilerek ve bunlara kar nlemlerini alarak alabilir.

Bu bildiride kaynak ileminde karmza kan insan saln tehlikeye atan durumlar ve bunlarn nlenmesi zerinde durulacaktr. nsan sal ile ilgili faktrler; akm kayna, s kayna, hava kirletme kayna, k kayna, yanc ve patlayc gazlarn etkileri ve mekanik etkenler olarak alt grupta toplanarak ele alnacaktr.

Anahtar szckler : Kaynak, igvenlii, insan sal

Manufacturing by welding is used widely because of its advantages. The reason of the using widespreadly is easiness of usage, cheapness and development of new qelding processes. Nowadays, almost all manfuacturing companies are using welding processes.

To provide safe working are at qelding is important that not only qorkers but also emloyers. An accident that will be occur in company will be damage workers health and same the time interrupt the production.

In this study, welding hazards that are risk the health of person and precaution of this hazards are inventigated. The factors of person health qill deal with seven groups as current, heat, fume, noise, radiation, burn and explosion and mechanical hazards.

Keywords: Welding, work safety, human health

02-03 Mays 2003 tarihlerinde Adanada gerekletirilen II. Sal ve Gvenlii Konrgresinde bildiri olarak sunulmutur.

GR

lkemiz gibi isizlik yzdesi yksek, i hayat ile ilgili bilin seviyesi dk lkelerde alana ve dolaysyla alann salna verilen deer azdr. sizlik yzdesinin yksek olmas bu alandaki serbest piyasa ekonomisi koulu olan, i ve alan arasndaki arz-talep dengesinin olumamasna neden olur. Arz-talep dengesinin yokluunda sistem, artlara gre arz ve talep edenden birinin aleyhine altndan buradaki koullarda sistem alann aleyhine ilemektedir. Bu durum kanun ve kurallara dayal cezai zorlamalarla dzeltilmeye allrsa da bunda baarl olunamamaktadr. Dolaysyla bu durumda zm isizliin yok edilmesine dayanr ki, bu da bugnden yarna gerekletirilebilecek bir i deildir, ynetimlerce uzun sreli ve zorlu bir aba gerektirir.

 hayat ile ilgili bilin dzeyinin dk olmas, alann salna verilen nemin getiri ve gtrsnn hem iveren ve hem de alan tarafndan bilinmemesine neden olur. Zira alann sal hem alann kendisi ve hem de iverenle ilgili bir konudur. alann salk sorunlar hem kendisinden ve hem de iverenden kaynaklanabilir. Dolaysyla her iki tarafnda bu konuda bilmesi ve yapmas gerekenler vardr. Salksz bir ortamda almann, alana getiri ve gtrleri alan tarafndan bilinmesi gerekecei gibi, iveren tarafndan da ii ve iverene getiri ve gtrlerinin kapsaml bir ekilde bilinmesi gerekecektir. rnein iveren salksz bir ortamda alan bir iinin salnn kaybolmas yannda i performansnn deceini, dolaysyla daha kalitesiz ve adet olarak daha az mal reteceini ve bunun da kendisine yansyacan bilmesi gerekir. Sonuta ii ve iverenin alann salna etkiyen etkenleri bilmesi ve yok etmesi gerekir. Bunun iin de ilgili konuda bilinlendirilmeleri gerekir.

Kaynakta nsan Sal

Kaynakta insan sal ile ilgili konular genel olarak alt grupta toplamak mmkndr.

1. Kaynak akm retelerinin insan salna etkileri

2. Kaynan gereklemesinde kullanlan s kaynaklarnn insan salna etkileri

3. Kaynakta oluan hava kirliliinin insan salna etkileri

4. Kaynakta oluan nlarn insan salna etkileri

5. Kaynakta kullanlan yanc, patlayc gazlarn insan salna etkileri

6. Kaynakta insan saln etkileyen mekanik etkenler

Kaynak Akm retelerinin nsan Salna Etkileri Elektrik arpma Tehlikesi

Bir kaynak makinasnda kaza tehlikesi kaynak makinasnn bir elektrik akm reteci olmasndan kaynaklanabilir ve bu kaynaky elektrik arpmas olarak grlr. Kaynak ileminde elektrik arpmas, bir kaynak makinasnn verebilecei en byk gerilim deeri olan bota alma gerilimi nedeniyle olur. Bir kaynak makinasnn bota alma gerilimi UO kaynak akmnn sfr olduu gerilimdir ekil 1.

ekil 1. Dey Karakteristikli Bir Makinann Statik Karakteristikleri.

U0=Bota alma gerilimi IK=Ksadevre akm

Kaza emniyeti asndan kaynak makinalarnn bota alma gerilimleri stten snrlandrlmtr. Kaynak ileminde arkn tutumas iin de kaynak makinasnn bota alma geriliminin belirli bir deerden kk olmamas gerekir. Bylece bota alma gerilimi alttan ve stten snrlandrlmtr. rnein kazan kaynanda, dar ve nemli yerlerde transformatrle kaynakta, transformatrn bota alma gerilimi 48 volttur. Bu tr iler iin retilen makinalarn zerinde normal plakann dnda zerinde 48 veya S harfi yazl bir plaka daha vardr. Bota alma gerilimi normal artlardaki kaynaklarda alternatif akm kaynak makinalar ile yaplan kaynakta 70 Volt efektif deer, doru akm kaynak makinalar ile yaplan kaynakta ise 100 Volttur. Verilen bota alma gerilimi deerleri btn kaynak metotlar iin geerlidir. Ancak kaynak ilemi artlarna bal olarak istisnalar vardr. rnein kazan kayna ve otomatik kaynak. Yalnz otomatik kaynak ve robotlarda kullanlan makinalarda baz artlar altnda bota alma gerilimi yukarda verilenlerden daha yksek tutulabilmektedir. Bu durumda makina zerinde otomatik kaynak iin olduu yazl olmaldr. Zira bu makina ile elle kaynak yaplrsa tehlike arzeder.

Kaynak ve kesme ilemlerinde ounlukla alanlarn dikkatsizlii sonucu oluan elektrik arpmas lmlere, eitli yanklara ve elektrik okundan dolay kiinin dmesi sonucu ciddi yaralanmalara neden olmaktadr. /1/

Elektrik arpmasna kar alnmas gereken nlemler;

Kaynak ve kesme artlarna bal olarak uygun bota alma gerilimine sahip kaynak ve kesme makinas kullanlmaldr.

Vcudun herhangi bir yeri gerek makinann kutuplar, gerekse makinann kutbu (elektrod) ile i paras arasna girmemelidir. Bunun iin kaynak pensesinin iyi izoleli olmas, kaynak kablolarnn makinadan kaynak yerine gidiinin kazaya meydan verecek ekilde olmamas gerekir.

 Kaynak ileminde kullanlacak ekipmanlarn kurulumu, altrlmas ve hatta bakm ileminden nce kullanm klavuzu dikkatlice okunmaldr. Tm kurulum, altrma, bakm ve tamir ilemleri yalnzca deneyimli ve nitelikli elemanlar tarafndan gerekletirilmelidir.

Kaynak makinasnn almas esnasnda elektrik ileten paralara dokunulmamaldr

Kuru ve izole edilmi eldivenler ve koruyucu elbiseler giyilmelidir.

parasndan ve yerden gelebilecek elektrikten korunmak iin kauuk (lastik) tabanl ayakkablar giyilmeli veya kuru, yaltkan bir altlk zerinde durulmaldr.

Tamamyla izole edilmi elektrod tutucular (pensler) kullanlmaldr. Su ile soutulan kaynak torlar kullanlyorsa torlardan su szmas olmamasna dikkat edilmelidir.

Ypranm, zarar grm, ok kk apl veya birbirine eklenmi kablolar ve kaynak tor veya pense kablolar kullanlmamaldr. Tm elektrik balantlarn salam, temiz ve kuru olduundan emin olunmaldr.

Kaynak akm tayan kablolar insan vcuduna dememeli veya sarlmamaldr.

artlar gerektiriyorsa i parasna toprak hatt balanmaldr.

elektrik devresiyle temasta iken elektrik ykl bir elektroda dokunulmamaldr.

Kapal alanlarda veya su veya terden dolay elektriksel tehlikelerin olduu blgelerde, rnein su alt kaynanda, uzaktan kontroll ve bir gerilim drcl ekipman olmakszn alternatif akm kaynak makinalaryla kaynak yaplmamaldr. DC kaynak makinalar kullanlmaldr.

Parmaklk, duvar, koruyucu it ve bunun gibi koruyucu nlemlerin bulunmad kat seviyesinden yksek yerlerde allmas halinde gvenlik halatlar kullanlmaldr.

 Kullanlmayan tm kaynak makinalar kapatlmaldr. Kullanlmayan veya arzal makinalarn g reteci kapatlmaldr.

Yalnzca bakmdan geirilmi makinalar kullanlmaldr. Makina kullanlmadan nce hasar grm paralar deitirilmeli veya tamir edilmelidir. /2/

Kaynak makinas kaportas, makina alr haldeyken veya ebekeye bal iken almamaldr.

Elektrik ve Magnetik Alann Etkisi

Pekok bilimsel aratrma sonucu elektromagnetik alann etkin salk problemlerine neden olmadn gstermektedir. Bununla birlikte bu zararl etkileri en aza indirmek iin;

alan kiinin vcudu tor ve kablolar arasnda bulunmamaldr. Kablolar alan kiinin ayn tarafnda yer almaldr.

Kaynak g kaynan ve kablolar alan kiinin vcudundan mmkn olduu kadar uzak bulundurulmal ve kablolar vcut etrafna dolandrlmamaldr. /3/

zellikle kalp cihaz kullanan kiilerin tadklar kalp ritim dzenleyici cihazlar (Pacemakers) yksek elektromagnetik alanlardan etkilenebilecei iin bu kiiler elektrik ark kayna veya kesme ilemlerinin yapld yerlerde bulunmamaldr. Ancak doktorlara danarak ve cihaz reticisinden gerekli bilgileri alarak almalar mmkndr. Yine de bu kiiler gereinden daha yksek akmlarda almamal, kaynak g kayna ve kablolar allabilecek yerden uzak bir mesafede tutulmal, yalnz almamal ve kendini rahatsz hissettiinde derhal kaynak ilemini brakmal ve tbbi yardm almaldr. /4/

Kaynan Gereklemesinde Kullanlan Is Kaynaklarnn nsan Salna Etkileri

Kaynak ark scakl kaynak yntemine gre deien yksek scaklklara sahiptir. rnein rtl elektrodlarla kaynakta kaynak ark 5500 oC' ye kadar yksek scakla sahiptir. Dolaysyla yanmann nlenmesi iin ark ile vcudun temas nlenmelidir. Kaynak ve kesme ilemlerinde kaynak arknn dnda, scak metal, kvlcmlar ve eitli scak paracklar sramaktadr ve bunlarn scaklklar yksek olduu iin giysilerin yanmasna ve vcuda temas ettiklerinde ise eitli yanklara neden olabilir. Ayrca i paras ve kaynak ekipmanlar da ok scaktr ve dolaysyla vcuda temas ettiinde yanklar oluabilir. Buna ek olarak arkta meydana gelen radyasyon nlar (ultraviyole n) da radyasyon yanklarna neden olmaktadr.

Genel olarak kaynan s kayna olarak zarar vermesini engellemek iin u nlemler alnabilir

Delik olmayan, iyi bir izolasyona sahip eldivenler kullanlmal

Elektrod tutucu, torcun u ksm gibi kaynak veya kesme ilemine ok yaknda bulunan paralara herhangi bir nedenle dokunulmas gerektii durumlarda her zaman izolasyonlu eldivenler kullanlmal veya soumas iin bir sre beklendikten sonra dokunulmaldr.

zerinde ya, gres ya, solvent gibi yanc madde olmayan deri eldivenler, iine scak metal ve srantlarn girmemesi iin herhangi bir yerinde katlama olmayan, cepleri kapal pantolon ve gmlek, uzun izme veya deri tozluklara sahip atee direnli botlar ve yz, boynu ve kulaklar koruyan uygun bir balk giyilmelidir. /5/

Kapal alanlarda veya ba seviyesinin zerinde yaplan tavan kaynaklarnda ve kesme ilemlerinde kulak ierisine kvlcm ve srayan paracklarn girmesini engellemek iin atee direnli kulak tkalar veya kulaklklar kullanlmaldr.

alma alan, metal levhalar veya atee direnli perdeler ile evrilerek yangna gvenli blge oluturulmaldr. Ayrca alma alann taban da imento veya atee direnli bir malzemeyle izole edilmelidir. Tabandaki atlaklarn iine apak ve scak metalin girmesine kar nlem alnmaldr./6/

 Baz durumlarda (yanc ve patlayc alanlarn kaynanda) kaynak yapan kiiyi bir kiinin izlemesi gereklidir.

alma yerinde yangna kar yangn alarm ve sndrme cihazlar bulunmaldr. /7/

Kaynakta Oluan Hava Kirliliinin nsan Salna Etkileri

Kaynak ve kesme ilemi srasnda insan salna zarar verebilecek zehirli gazlar, duman, metal buhar ve partiklleri kmaktadr. Emisyon maddesi denilen bu maddelerin zellikle solunum yollarna zarar byktr. Kaynak dumannda bulunan eitli maddeler rnein krom, nikel, arsenik, asbest (amyant), manganez, silisyum, berilyum, kadmiyum, azot oksitleri, karbon oksit klorr (fosgen), akrolin, flor (fluorin) bileikleri, karbon monoksit, kobalt, bakr, kurun, ozon, selenyum, inko zehirli maddelerdir. Bu metallerin buhar, paracklarnn solunum yollarna ve cierlere yerleerek solunum sistemini zamanla fonksiyon d brakmas sz konusudur.

Genel olarak kaynak duman;

Kaynak edilen esas metalden veya kullanlan dolgu metalinden,

Kaynak edilen metalin stnde mevcut olan kaplamalar ve boyalardan, veya rtl elektrodlarda elektrod zerindeki rtden,

Tplerden tedarik edilen koruyucu gazlardan,

Arkta ultraviyole nlarn ve snn etkisi ile oluan kimyasal reaksiyonlardan,

 Kullanlan yntem ve dolgu maddelerinden,

alma ortamndaki hava kirlilii, rnein kaynak ncesi yaplan temizleme ve ya skme ilemleri sonucunda oluan buhardan kaynaklanr.

Kaynak ve kesme ilemi esnasnda oluan dumandan korunulmad taktirde, insan sal zerinde yaratm olduu kt etkileri listelemek kolay deildir. nk kaynak duman zararl olduu bilinen birok madde iermektedir. Kaynak duman akcier, kalp, bbrek gibi vcudun herhangi bir parasn ve merkezi sinir sistemini etkileyebilir. Salk asndan kaynak dumanndan korunmayan personel ok byk risk almaktadr. Ancak kaynak ve kesme ilemlerinde oluan en yaygn gazlar ve dumanlar ve bunlarn etkileri Tablo 1'de gsterilmitir.

Tablo 1. Kaynak ve Kesme lemlerinde Oluan En Yaygn a) Gazlar ve b)Dumanlar ve Bunlarn Etkileri

a) Gazlar

Gazlar Etkileri Maksimum deeri

Azot oksitleri

NO, NO2

Renksiz, kokusuz, tatsz duraan bir gazdr. Sv halde de renksizdir. Su ve alkolde znr.Gz ve solunum yollarnda tahri, akcier demi ve kusma grlr. ok uzun sre etkidiinde di ve ciltte sar renk, dilerde rme grlr.

MAK deer: 5ppm

TWA : 3ppm

Karbonmonoksit

CO Renksiz,kokusuz boucu bir gazdr. Uygun ve yeterli havalandrma sisteminin olmad kapal yerlerde yaplan kaynak ilemlerinde CO miktar yksek deerlere eriir.CO hemoglobin ile birleerek kann oksijen tamasn engeller. Yorgunluk, ba ars, arpnt ve baylma gibi belirtiler grlr

MAK deer:500 ppm TWA=25 ppm

Ozon

O3 Renksiz, sarmsak kokulu ve zehirli bir gazdr. Mukoza zellikle de solunum yollar zerinde etkilidir. Boazda kant ve yanma, ksrk, gs ars, akcier demi ve hr1t etkilenme belirtileridir.

MAK deer:0.1 ppm. TWA- 1 ppm.

Karbondioksit

CO2 Gaz kaynanda koruyucu gaz olarak kullanlr. Suda znen, kat, sv, ve gaz halinde bulunur. Gaz halinde iken renksiz, kokusuz ve boucudur. Solunum yoluyla etki eder. Havalandrma veya emici tesisat bulunmayan kapal ortamlarda yaplan kaynak ileminde bu gazn oran, % 10na kmas halinde kandaki hemoglobin ile birleerek kann oksijen tamasn nler. Bu taktirde solunum glne, baygnla ve daha yksek konsantrasyonunda lme neden olabilir.

MAKdeer=5000ppm TWA=25 ppm

Etil Bromr

C2H5 Br Renksiz bir gazdr. Hava ile belli bir oranda karm patlaycdr. Oksi-Asetilen kayna ve Oksi-Asetilen ile kesme ilerinde oluur. Basit bir boucu gazdr. Solunum yolu ile etki eder.

MAK deer: 200 ppm

Fosgen

COCl2 Elektrik ark kayna yaknnda bulunan klorlu solventlerin buharlar arkta fosgene dnr. Renksiz, ok uucu ve kolayca svlaabilen benzol veya toluende znen zehirli bir gazdr Az ve boazda tahri ile yanklar oluturur. Solunum yolu ile etki eder ve akcier demi yapar.

MAK deer= 0.l ppm TWA=0.1 ppm

Fosfin

PH3 Kendiliinden parlayabilen, souk suda, alkol ve eterde znen olduka zehirli bir gazdr. Burun, gzler ve deride tahrie neden olur. Solunduunda solunum gl, baygnlk, ishal, yorgunluk ve ba ars grlr. 100 ppm. zerindeki konsantrasyonlar kan basnc dkl, kusma, fel ve koma ile ksa bir srede ldrc etki yapabilir. Kronik zehirlenmede ise, kanszlk ve psikolojik belirtiler grlr. Bu nedenle, sinir sistemi ve bbrekler ze- rinde de etkilidir.

MAKdeeri=0.3 ppm TWA= 0.3 ppm

Hidrojen

H2 Atomik hidrojen kaynanda ve baz koruyucu gaz kayna yntemlerinde kullan1r. Su, alkol ve eterde znen, abuk yanan renksiz bir gazdr.Solunum yolu ile etki eder. Basit boucudur. Havadan hafif olduu iin boucu etkisi deme seviyesinde daha azdr. MAK deer: Trkiye dahil bir ok lkede bulunmamaktadr

Propan

CaH5 Btan ile kark ekilde gaz kaynanda yanc olarak kullanlr. Havadan ar, doal gaz kokusunda, renksiz ve parlayc bir gazdr. MAKdeer:PARPAT ta bulunmamaktadr.

TWA=1400 mg/m3

Argon Ar Gaza1t kaynanda koruyucu gaz olarak ku1lanlr. Sv metallerde znmeyen ve havadan ar bir soy (asal) gazdr MAK deer: PARPATta bulunmamaktadr

Helyum Gazalt kaynanda koruyucu gaz olarak kullanlr. MAK deer: PARPATta bulunmamaktadr

b) Dumanlar Dumanlar Etkileri Maksimum deeri

Baryum, Ba Baryum oksit ieren dumann solunmas sonucu solunum yollarnda tahriler ve zehirlenmeler grlr. Ayrca ba dnmesi, solunum zorluu, kusma, ishal, karn ars, kalp rahatszlklar ile yz ve boyun kaslarnda kaslma grlebilir. lm genellikle solunum ve dolam yetmezliinden meydana gelmektedir.

MAK deer: 0,5 mg/m3

Berilyum, Be Metalik veya bileik halindeki (rnein berilyum oksit) berilyum olduka zehirli bir maddedir. ounlukla bakr alam1ar iinde bulunan berilyum mesleksel akcier hastalklarna neden olabilir.

MAK deer: PARPATta bulunmamaktadr TWA= 0.002 mg /m3

Kadmiyum oksitler

Cd ok zehirli bir maddedir. Korozyon koruyucu olarak kadmiyum ile kapl bir malzemenin kaynak ilemi srasnda kadmiyum oksit oluur. Kadmiyum zehirlenmesinin belirtileri; solunum gl, azda kuruluk, ksrk, gs ars ve vcut scaklnn ykselmesidir. Bu belirtilerin bir ksm genellikle etkilenmeyi izleyen bir veya birka gn iinde grlmezler. Karacier ve bbreklerin de kadmiyumdan etkilendii bilinmektedir. MAK deer: 0.1 mg /m3 TWA= 0.05 mg /m3

Kalsiyum oksitler

Ca Kaynak ilemi srasnda oluan kalsiyum oksit yksek konsantrasyonlarda mukozada tahrilere neden olabilir. Ancak kaynak ilemine bal olarak dorudan bir sa1k etkisi yoktur. MAK deer: 5mg /m3

TWA = 2 mg/m3

Krom,

Cr Pas1anmaz elik gibi krom alaml ma1zemeden yaplan kaynak ilemi sonucunda +3 ve +6 deerlikli krom oluur ki her iki yap da mukoza, solunum yollar ve akcier zerinde tahrilere neden olurlar. Ayrca vcut scaklnda ykselmeler grlr. +6 deerlikli krom kanser yapma riski yksek olan bir maddedir. MAK deer: PARPAT ta bulunmamaktadr TWA= 0.5 (krom metal ve krom +3 bileikleri iin

Bakr

Cu Kaynak ilemi yaplan ana metal ve dolgu metalinde bulunan bakrn kaynak duman yoluyla solunmas vcut scaklnn ykselmesine neden olabilir. MAK deer: PARPAT ta bulunmamaktadr TWA= 0.2 mg / m3

Flor

F Temel olarak kaynak elektrotlarnda rt maddesi olarak bulunan flor bileiklerinin kaynak ilemi srasnda aa kmas ve ortam havasna yaylmas sonucu solunum yollarnda tahriler ile akut ve kronik etkilenmeler olabilir. Havalandrmann iyi yaplmad kapal alanlarda ortam havasnda bulunan flor konsantrasyonu izin verilen eik deerinin zerine kabilir.

MAK deer: 0.1 ppm TWA= 2.5 mg / m3

Demir oksitler

Fe Kaynak ilemi srasnda oluan demir oksite uzun sreli etkilenme sonucu kiilerde siderosis ad verilen akcier meslek hastal grlebilir.

MAK deer: 10mg/m3 TWA=3.5 mg /m3

Kurun

Pb Kurun genel olarak kaynak duman iinde bulunmaz. Ancak. yzeyi kurun ile kapl malzemenin kaynak ileminde ve/veya kurun ieren yaltm maddesi ile kapl elektrotlarn kullanld ilemlerde metal oksit dumanlar iinde kurun bulunabilir. Kurun oksit dumanlarnn solunmas sonucu ba ars, baylma, adale ars, kramp, kilo kayb, itahszlk ile yksek konsantrasyonlarda anemi ve hafza kayb grlebilir.

MAK deer: 0,2 mg/m3 TWA=0,15 mg/m3

Magnezyum oksitler

Mg elik alamlarnda ve elektrodda bulunur. Kaynak duman iinde bol miktarda bulunan magnezyum oksit zehirli etkilere sahiptir. Mukoza tahrileri, ba dnmesi, kas gerilmesi, baylma ve unutkanlk balca zehirlenme belirtileridir. Metal buhar ateine de neden olan magnezyum oksit sinir sistemi ve solunum yollar zerinde de etkilidir.

MAK deer: 1 5 mg/m3 TWA= 10 mg/m3

Molibden

Mo Molibden ieren metal oksit dumanlarnn solunmas, solunum yollarnda tahrilere neden olur. Eik deerinin zerindeki konsantrasyonlarda uzun sreli etkilenmeler karacier rahatszlklarna neden olabilir. MAK deer: 15mg/m3 TWA= 0.5 mg/m3

Nikel

Ni Paslanmaz elik paralarn kaynak ileminde aa kar. Nikel oksit metal buhar ateine neden olur. Kanserojendir. MAK deer: PARPAT ta bulunmamaktadr TWA= 0.1 mg/m3

inko oksit

ZnO Ga1vanizli paralarn kaynak ileminde inko oksit oluur. inko oksit metal buhar ateine neden olur. MAK deer: 5 mg/m3 TWA=5 mg/m3

MAK deer: Gnde 8 saat ierisinde solunan havada izin verilen en yksek konsantrasyon. (ppm:parts per million veya mm/m3)

TWA (Time Weighted Awerage): Gnlk 8 saat, Haftalk 40 saatlik bir alma dnemi iin alanlar iin hibir etki yaratmayaca kabul edilen en yksek konsantrasyon (ppm:parts per million veya mg/m3)

PARPAT: Parlayc ve patlayc, tehlikeli ve zararl maddelerle allan yerlerde ve ilerde alnacak tedbirler hakknda tzk (Resmi Gazete: 24.12.1973-14752)

Kaynak dumanna kar korunmasz kalnmas sonucu alan personelin ksa ve uzun sreli salk etkileri grmesi kanlmazdr. Bu etkiler aada tanmlanmtr:

Ksa Sreli Salk Problemleri

Metal buharn (rnein inko, magnezyum, bakr ve bakr oksit) soluyan kaynak personeli metal buhar ateine(metal fume fever) yakalanabilir. Bu hastaln belirtileri (semptomlar) buhar solunduktan sonra 4 ile 12 saat ierisinde titreme, susama, ate, kas ars, gs ars, ksrk, hrltl soluma, yorgunluk, mide bulants ve azda metalik (madeni) bir tat eklinde kendini gsterir. Buharn solunmasndan birka saat sonra kiide ok yksek derecelerde ate (nadiren 39 oC'den yksek) grlr. Vcut scakl 1 ile 4 saat iinde normale dnmeden nce terleme ve titreme oluur.

Kaynak duman ayrca gzleri, koku alma gcn, gs ve solunumla ilgili organlar tahri ederek ksre, hrltl solumaya, nefes daralmasna, bronite, akcierde su toplanmasna ve zatrreye (akcierin iltihaplanmas) neden olmaktadr. Mide bulants, itahszlk, kusma, kramplar ve yava sindirim gibi sorunlar da kaynak ile beraber ortaya kar.

Kaynak buharndaki baz maddeler rnein kadmiyum veya kadmiyum oksit bileikleri ok ksa sre ierisinde ldrc olabilir. Ayrca kaynak ynteminde kullanlan koruyucu gazlar son derece tehlikelidir. Havadaki azot ve oksijen kaynak ilemi srasnda reaksiyona girerek azot oksit ve ozon (temizlikte kullanlan) oluturur. Bu gazlar yksek dozlarda ok lmcldr ve ayrca burun ve boazn tahri olmasna ve ciddi akcier hastalklarna da neden olmaktadr. Kaynak esnasnda oluan ultraviyole nlar klorlanm hidrokarbon zclerle (rnein trikloroetilen, 1,1,1 trikloroetan, metilenclorit ve percloroetilen) reaksiyona girerek fosgen (karbonoksit klorr) gaz oluturur. Fosgenin ok kk miktarlar bile ldrcdr, ancak hastaln ilk belirtileri genellikle 5-6 saat sonra ba dnmesi, titreme ve ksrk olarak gzkmektedir. /8/

Yksek konsantrasyondaki kadmiyum ve kadmiyum oksitleri buharnn solunum yoluyla ieri ekilmesi neticesinde mide bulants, ba ars, ba dnmesi, sinirlilik, akcier sorunlar gibi salk problemleri ortaya kmaktadr./9/

Uzun sreli kaynak problemleri:

Kaynak ve kesme (alevle kesme, yakarak kesme) ilemleri yapan kiilerin akcier kanserine yakalanma riski ok yksektir. alma artlarna bal olarak grtlak kanseri ve idrar yolu kanseri olma ihtimali vardr. Bu sonu arsenik, krom, berilyum, nikel ve kadmiyum gibi kanser riski ieren kaynak dumanndaki zehirli maddelerin byk miktarlarda solunduunda ortaya kmaktadr. Kaynaklar ayrca kronik solunum problemleri (bronit, astm, zatrree, akcier kapasitesinin azalmas v.b.) yaayabilirler.

Krom ve nikel gibi ar metallere maruz kalan kaynak alanlarnn bbreklerinin zarar grd grlmtr. Ayrca kaynaklar zerinde yaplan en son almalarda zellikle paslanmaz elikler ile alanlarda sperm miktarnn azald ve reme problemlerinin ortaya kt grlmtr. Buna bal olarak kaynaklarn elerinin ge gebelik veya ocuk drme olaylarnda da bir art grlmtr. Bu tarz problemler ayn zamanda alminyum, krom, nikel, kadmiyum, demir, mangan ve bakr gibi metallere, azotlu gazlar ve ozon gibi gazlara, sya ve iyonlatrc radyasyona (kaynak dikilerini kontrol etmekte kullanlan radyoaktif nlar) korunmasz kalnd durumlarda mmkn olmaktadr.

Asbest izolasyonu ile kaplanan yzeylerde kaynak veya kesme yapan kaynaklar akcier kanserine ve dier asbest ile ilikili hastalklara kar risk ierisindedirler /8/.

Kadmiyum oksit buharna ve tozuna uzun sre maruz kalan kiilerde kronik meslek hastalklarna, bbrek yetmezliine ve solunumla ilgili hastalklara da yakalandklar grlmtr. Uzun sre kadmiyuma maruz kalan kimse akcier kanserine yakalanabilir. /9/

Mangan gibi yksek derecede zehirli malzemeler de alan kiinin merkezi sinir sistemini (konuma ve hareket kabiliyetini zayflatma gibi) zamanla etkileyebilmektedir. /10/

Kaynakta duman ve gazlara kar alnmas gereken nlemler:

ncelikle kiinin ban dumandan korumas iin kaynak maskesi kullanmal ve duman solumamaldr. Kaynakta oluan duman kaynaknn solunum organna (burnuna) gelmeden kaynak yerinden uzaklamal veya uzaklatrlmaldr.

Kaynak blgesinde ve genel alma alannda yeterli havalandrma salanarak kaynak buhar ve gazlar solunmas nlenmelidir. Bu nedenle kapal alanlarda yaplan kaynak ve kesme ilemlerinde yeterli alma alan salanmal (ayn zamanda bu alann yeterli ykseklie sahip olmas gerekir) ve bu alanda yeterli havalandrma sistemleri kullanlmaldr.

Kaynak dikilerinin tahribatsz muayenesinde (rnein penetrent muayenede) kullanlan kimyasallarn zehirleyici ve dier uzuvlara zarar verici etkilerine kar koruma nlemleri alnmaldr.

Eer havalandrma yetersiz ise maruz kalnacak miktar llmeli ve izin verilen miktarlara gre karlatrma yaplarak karar verilmelidir. Bu gibi durumlarda pratik zmler retilmeli rnein uygun bir solunum cihaz kullanlmaldr.

Kaynakta Oluan Inlarn nsan Salna Etkileri

Birok ark kayna ve kesme ilemi insan vcuduna zararl olan radyasyon yayarlar. Radyasyonun etkileri ortaya kan nn dalga boyuna, younluuna ve nma maruz kalnan sreye gre deiir. Radyasyon zellikle gzlerde ve vcudun ak blgelerinde derinin tahriine neden olur.

Kaynak ilemlerinde iki temel tip radyasyon meydana gelir :

yonize olmu radyasyon (X-Inlar): Elektron n kaynanda oluur. Kaynan yapld alanda uygun koruyucu elemanlarn kullanlmasyla kabul edilebilir snrlarda tutulabilir. TIG kaynanda kullanlan toryumlu tungsten elektrodda kopma ve paralanma olmas ile oluur (bu paralar radyoaktiftir).

yonize olmam radyasyon (Ultraviyole nlar, grnr ve kzltesi nlar) : Radyasyon enerjisinin younluu ve dalga boyu kullanlan kaynak yntemine, kaynak parametrelerine, elektrod ve i parasnn bileimine, kaynak tozlar ve elektrod rt ve zlerine ve i paras zerindeki kaplama veya tabakalara gre deiir. Ultraviyole nn radyasyonu yaklak olarak kaynak akmnn karesine bal olarak artar. Arkn parlakl ok daha dk oranda artar. Koruyucu gaz olarak argon kullanldnda dier gazlara gre daha fazla ultraviyole n radyasyonu oluur.

Radyasyonun etkileri yle sralanabilir:

Ark kaynanda oluan iddetli k gzdeki retinaya zarar verirken, kzltesi radyasyon gzdeki korneaya zarar verir ve bunun sonucunda gzde katarakt oluur.

Arktan yaylan grnmeyen ultraviyole nlar (UV) bir dakikadan az bir sre bile etkidii takdirde gz kamamasna (welder's flash veya arc eye) neden olur. Hastaln belirtileri birka saat sonra meydana gelir. Bunlar; gz iinde kum veya akl tanesi varm gibi kant, net grememe, iddetli sz, gzde yaarma ve yanma ve ba arsdr. Ayrca ark n evredeki malzemelerden, parlak, beyaz

yzeylerden yansyabilir ve yakn alanda alan dier alanlar da etkileyebilir. Srekli kaynak ve kesme ilerinde korumasz olarak alanlarda ultraviyole nlar kalc krlk yapabilir ve deride gne yanna benzer yanklar oluturarak deri kanseri riskini arttrr.

Kaynakta radyasyondan korunmak iin;

Gzler tm kaynak ilemlerinde her trl radyasyona ve sya kar muhakkak korunmaldr. En iyi korunma iin yz koruyucu maskeler veya kasklar ve koruyucu gzlkler kullanlmaldr. Kaynak kasklar, gzlkleri ve dier gz koruyucu maskeleri kesme ve kaynak ilemlerinde gzlerin korunmas iin zel filtreli gzlk camlarna sahip olmaldr.

Uygun eldiven ve elbiseler giyilerek radyasyondan korunulmaldr.

Kaynak arkndan yansyarak yaynan nlara kar da dier kiiler uyarlmal ve buna uygun nlem alnmaldr. Bunun iin ekranlar, perdeler kullanlmal veya alma yeri dier alanlardan uygun bir mesafede olmaldr./11/

Tablo 2. Radyasyondan Korunma in Kullanlan Filtreli Kaynak Maskesi Cam Numaralar /8/ Kaynak ilemi Gzlk numaras

rtl Elektrod kayna (elektrod ap 4 mm (5/32) e kadar) 10

rtl Elektrod kayna (elektrod ap 4,8 ile 6,4 mm (3/16 ile 1/4 ) aras) 12

rtl Elektrod kayna (elektrod ap 6,4 mm (1/4)den byk) 14

MIG/MAG kayna (GMAW) (Demir d metallerin kaynanda) 11

MIG/MAG kayna (GMAW) (Demir esasl metallerin kaynanda) 12

TIG kayna 12

Atomik hidrojen kayna 14

Karbon elektrodlarla kaynak 10-14

Lehimleme 2

Sert lehimleme 3 veya 4

Kesme (Para kalnl 25 mmye (1) kadar) 3 veya 4

Kesme (Para kalnl 25 mm ile 150 mm (1ile 6) aras) 4 veya 5

Kesme (Para kalnl 150 mm (6)den byk) 5 veya 6

Oksi-Asetilen kayna (Para kalnl 3,2 mmye (1/8) kadar) 4 veya 5

Oksi-Asetilen kayna (Para kalnl 3,2 mm ile 12,7 mm (1/8ile 1/2) aras) 5 veya 6

Oksi-Asetilen kayna (Para kalnl 12,7 mm (1/2)den byk) 6 veya 8

Kaynakta Kullanlan Yanc, Patlayc Gazlarn nsan Salna Etkileri

Gaz kayna ve alev ile kesme ilemlerinde yakc gaz (oksijen) ve yanc gazlar (asetilen, hidrojen, propan vb.) kullanlr. Kullanlan gazlar yksek basn altndaki tp veya tank iinde muhafaza edilir. Bu gaz tplerinin dikkatsiz kullanm ile (basn, scaklk veya geri tepme gibi nedenlerle) alanlar tehlike altna girebilirler. Bu tehlike alma alanndaki alanlarn lmlerine, ciddi yaralanmalarna neden olabilecek sonular dourabilmektedir.

Kullanlan gazlardan biri olan asetilen ok patlayc bir gaz olduundan elverili bir havalandrma sistemi ve sznt bulma program ile kullanlmaldr.

Oksijen tek bana yanmaz veya patlamaz. Oksijen konsantrasyonu yksek ise ve ortamdaki gres ya veya ya ile temas haline kolayca geebiliyorsa patlayabilir. Basnl kaplar ierisindeki sktrlm gazlarn, kabn darbe ve arpmaya maruz kalmas sonucunda patlama tehlikesi ortaya kar.

Asetilen torcun ii haricinde alamsz bakr ile temas haline gelmemelidir. Asetilen ile yksek alaml bakr borunun temas ile ok reaktif olan bakr asetilit bileimi oluur. Bu iddetli bir patlama ile sonulanabilir.

Kaynak dikilerinin tahribatsz muayenesinde (rnein penetrent muayenede) kullanlan kimyasallar scaklk etkisiyle tutuabilir.

Bu tr kazalarn olmasn engellemek iin;

Montaj ileminden sonra tm boru ierisine hava veya azot gaz (flenerek, verilerek) yabanc maddeler temizlenmelidir(uzaklatrlmaldr)./12/

Tm tank ve tpler uygun reglatrlere sahip olmaldr. Basn reglatrleri kullanlan gaz iin dizayn edilmi olmaldr. Arzal reglatrler (darya gaz szdryor, l aygt basnc gstermiyor veya hatal gsteriyor vb.), kullanmdan kaldrlmaldr. Ancak imalatnn belirttii onarm merkezlerinde uzman bir kii tarafndan tamir edildikten sonra tekrar kullanma alnmaldr.

Gaz sznts olduu tespit edilen kullanlabilir tpler kullanmdan alnmal, ak havaya gtrlmeli ve yaknna ikaz iaretleri konulmaldr.

 Hortumlarn kullanm yerine monte edilmesinde balantya uygun kelepeler kullanlmaldr. Sradan teller hibir zaman balantda kullanlmamaldr. Ayaklara dolamasn ve bir tehlike arz etmesini nlemek iin hortum bir yerde asl olarak tutulmaldr.

Tpler dik olarak muhafaza edilmeli ve yere dmesini engelleyecek tedbirler alnmaldr. Bunun iin tp zincirlerle bir duvara veya tpn tand arabaya sabitlenmelidir. Tpler yatay pozisyonda saklanldnda veya kullanldnda tplerin iindeki gaz sv halinde ise darya sznt yapabilirler.

Tpler veya tanklar darbeye, arpmaya maruz braklmamaldr.

Tpler veya tanklar zel tama aralaryla tanmaldr.

Gaz tank ve tpleriyle gaz nakleden hatlar, normlarn belirttii renklerle boyanmaldr (Asetilen= Sar, Oksijen= Mavi, Hidrojen= Krmz, Azot= Yeil vs.).

Oksijen ve yanc gaz tpleri s ve gn ndan uzak olacak ekilde ayr ayr olarak, havalandrmas iyi olan kuru bir yerde tutulmaldr. Yangn tehlikesine kar tpler ya, boya ve solvent gibi kolayca yanabilecek malzemelerden en az 20 feet uzakta olmaldr.

Gaz tplerinin basn emniyet valfleri, hortumlar ve hortum balant elemanlar dzenli olarak kaynak veya kesme ileminden nce ve ilem esnasnda kontrol edilmelidir.

Hamla dzenli aralklarla temizlenmelidir ve iyi artlarda tutulmaldr.

Kaynak hamlalar veya torlar ve dier kablolar tanklarn yaknna veya stne aslmamaldr. Hamla veya tor tp cidarn veya valfi delecek ekilde ark veya alev oluturabilir. Bu tpleri zayflatabilir veya yrtlma oluturabilir.

Gaz kaynanda oluabilecek gazn geri tepmesine kar asetilen hatt sulu gvenlik tertibatna sahip olmaldr. Gvenlik tertibatndaki su seviyesi srekli kontrol edilmelidir. Geri tepmeyi nlemek iin gaz hatlarnda check valfler de kullanlabilir. Ancak sulu gvenlik asetilen hattnda mutlaka olmal, check valfler buna ek olarak kullanlmaldr.

 Tpler alma ncesi yava yava almaldr. nce yanc gaz asetilen (C2H2) almaldr. zellikle asetilen tp valfleri bir veya bir buuk turdan fazla almamaldr. Bu asetilen iin uygun ak salayacak ve olaanst durumlarda hzl bir ekilde valfin kapatlmasna izin verecektir. bitiminde tm tp valfleri kapatlmaldr.

Tpler bir baka alana tanmadan nce tpn stnde bulunan valf koruma bal taklmaldr. Bu valf sistemini arpmalara ve ortamdaki damlalara kar tp koruyacaktr. Ayrca reglatrlerdeki ve hortumlardaki basn serbest braklmaldr. Tpler kesinlikle valf koruma balndan kaldrlarak bir yere tanmamaldr. /8/

Tpler kalorifer peteklerinden ve dier s kaynaklarndan uzak olacak ekilde kullanlmal ve muhafaza edilmelidir.

Bo tplerden meydana gelecek artk gaz szntlarn nlemek iin valfler kapatlmaldr.

Oksijen tplerine ve cihazlarna yal el veya eldivenlerle dokunulmamaldr.

Yanmakta olan bir tp veya tankn valfi hibir zaman kapatlmamaldr.

Tp veya gaz tank yangnnda sndrme ilemi uygun bir gaz sndrc ile yaplrken, tp veya tank ayn zamanda soutulmamaldr. Tp veya tank scakl belli bir deere dtkten sonra sndrme ilemine son verilmeli ve gaz valfi kaynatlmaldr.

Tplerin valfleri yalnzca el yardm ile almaldr, eki, ingiliz anahtar vb. aletler kullanlmamaldr.

Tpler kaynak ve kesme ilemlerinden gelebilecek kvlcm, scak cruf veya alevin etkisinin ulamayaca mesafede tutulmaldr. Eer bu yaplamaz ise tpleri korumak iin atee (aleve) direnli kalkanlar kullanlmaldr. /13/

Kaynak dikilerinin tahribatsz muayenesinde test malzemesi scakl kullanlan kimyasallarn tutuma scaklndan yeterli miktar dk olmaldr.

Kaynakta nsan Salna Etkiyen Mekanik Etkenler

Metallerle allan dier endstriler gibi kaynak ve kesme ilemlerinde de kullanlan veya yaknda bulunan mekanik ekipmanlar kaynaklar iin tehlike oluturabilirler. tc, kesici, delici gibi makinal aletler ve el aletlerini doru bir ekilde kullanmak kaynak gvenlii asndan nemlidir. rnein kaynak crufu temizlemede kaynak dikii talama ve fralamada srayan partikllerin gzler gibi uzuvlara zarar vermesi sz konusu olabilir. Salkl alma iin gvenlik snrlarn bilmeli ve anlamal ve vinler, kaldralar ve dier metal tayc ekipmanlar doru bir ekilde kullanlmaldr.

Mekanik tehlikeleri en aza indirmek iin

Kaliteli aletler seilmeli ve bu aletler retici firmann talimatlarna uygun ekilde (doru i iin uygun boyutta alet) kullanlmaldr. Aletler sk bir ekilde, kaymayacak ekilde tutulmaldr. Aletlere ar yk veya kuvvet uygulanmamaldr. Aletler yeniden kullanmadan nce eitli tkanmalar veya arzalar iin kontrol edilmelidir.

Cruf temizleme, kesme ve kaynaktan sonra yaplan talanma ileminde meydana gelebilecek eitli metal ve cruf sramalarna kar ellerin ve gzlerin korunmas iin eldiven ve maske kullanlmaldr.

Yzk, kolye, bileklik gibi taklarn herhangi bir eye taklmamas iin karlmal, salar uzun olmamal veya salar uzun ise sk bir ekilde balanp toplanmal, ok bol ve sarkan elbiseler giyilmemelidir.

Kaynak ve kesme ilemi yaplan yerde bulunan keskin nesnelere, pres ve sktrma ilemi yapan aletlere ve hareketli nesnelere dikkat edilmelidir. /14/

 Ayrca kaynak ve kesme ilemleri ok farkl koullar altnda kat seviyesinden yksek ok eitli yerlerde (fabrikalarda, uzay kafesi konstrksiyonlarnda, ukurlarda, teknelerde, madenlerde, tanklarda v.b.) yaplmaktadr. Bu tarz yerlerde kaynak ve kesme ilemleri yaplrken alann megul edilmemesi ve alan kiinin iine konsantre olarak deien artlara gre pozisyonunu iyi ayarlamas, zel iler iin uygun ve doru yerletirilmi ekipmanlar kullanmas, alan kiinin dengesini bozacak veya grn engelleyecek eyler tamamas, alanlarn birbirlerine el kol akalar yapmamas, alan kii iin tm gvenlik nlemlerinin alnmas, alma yerinin temiz ve dzenli olmas ve alann gereksiz riskler almamas gerekir. /15/

Kaynak ve kesme ilemleri yaplan alan ierisinde debilecek nesnelere dikkat edilmelidir. Bu gibi hallerde ba ve ayaklar korunmal, almaya balamadan nce ba seviyesi zerindeki her trl nesneler dmeyecek ekilde salamlatrlmal veya ba seviyesinin altna indirilmeli, deien artlara gre kaynak maskesi ve gzlk kullanlmal, kesilen veya kaynak edilen malzeme para dmeyecek ekilde doru yerletirilmelidir /16/. paras ezmelerine kar emniyet ayakkablar kullanlmaldr.

Kaynakta insan Salna Etkilerin Sonular

Kaynak ve kesme ilemlerinde gvenlik nlemleri ve koruyucu tedbirler alnmadan allmas sonucu ortaya kabilecek zararl etkilerin banda hi kukusuz insan sal gelmektedir. Kaynak ve kesme ilemlerinde alanlar ve hatta ayn ortamda alanlar bile gvenlik nlemleri alnmadan altklar takdirde yukarda saylan etkenler nedeniyle shhatlerini kaybedebilirler. Hatta baz durumlarda alanlar hayatlarn kaybedebilirler. alanlarn shhatlerini kaybetmesi durumunda tedavi iin hem zaman kayb hem de masraf kayb olmas nedeniyle iletmeye ek bir yk binecektir. Tedavi kayb iletmenin ilk karlaaca kayptr ve tedavi esnasnda alan kiinin yerinin bo kalmas da sz konusudur. Bu durumda iletmenin verimi de decektir ve iletme bir i kaybna urayacaktr. Bununla beraber alanlarn hastalanmalar iletme iinde kendilerini huzursuz hissetmesine bunun sonucunda da iletmeye ve iverene kar gvenlerini yitirmesine neden olacaktr. Gven eksiklii ve huzursuzluk ise alma performans kaybna neden olacak ve i verimi decektir. nk ancak huzurlu bir alma ortamnda verim ykselebilir.

SONU

Kaynak ve kesme ilemlerinin hem alan ve hem de iveren iin kt sonular vardr. Dnyadaki btn lkelerde i gvenlii eitli yasalarla garanti altna alnmaktadr. Bu konuda lkemizde de i Sal ve Gvenlii Tz (SGT) bulunmaktadr. Bu tasaryla i gvenlii yasayla da koruma altna alnmtr. Ancak ncelikle hem alann hem de iverenin bu konuda eitilmesi, i gvenliinin retilmesi ve iletmedeki i gvenliiyle ilgili bilinlendirilmesi gerekir. gvenlii ve ii salnn hem iveren hem de alan tarafndan ok iyi bilinmesi gerekir. Bu nedenle yaplmas gereken ilk ey, ekipmanlar ve bunlarn kullanlmas esnasnda oluabilecek tehlikelerin anlatlmas ve bu konuda iilerin ve iverenin uyarlmasn salayacak eitimlerdir. Verilecek olan eitimle bir iletmede iverenin iilerin saln ve gvenliini salamas iin almak zorunda olduu tedbirler iverene anlatlmal, iilere de kar karya kald tehlikeler ve bunlara kar yapmas gerekenler anlatlmaldr. Gvenli ve huzurlu bir alma ortam iin iverenin ald bu gvenlik tedbirlerine alanlarn uymas salanmaldr.

KAYNAKA

1. Kaynak Makinalar, S. Karadeniz, DEU Mh. Fak. Yaynlar, zmir 2003

2. Electrical hazards, American Welding Society, Safety and health, Fact sheet no:5, March 1997

3. Electric and magnetic fields, American Welding Society, Safety and health, Fact Sheet no:17, January 1996

4. Pacemakers and Welding, American Welding Society, Safety and health, Fact sheet no:16, March 1997

5. Welding Safety Makes Sense, Mike Pankratz

6. Arc Welding Safety, Lance Fluegel and Bradley Rein, May 1989

7. Safety and Health, Fact Sheet No.7 American Welding Society, September 1995

8. Welding Hazards AFSCME Fact Sheet Health and Safety, www.afscme.org

9. Cadmium Exposure From Welding and Allied Processes, American Welding Society, Safety and Health, Fact Sheet No:22, January 2002

10. Fumes and Gases, American Welding Society, Safety and Health, Fact Sheet No:1, October 1998

11. Radiation, American Welding Society, Safety and Health, Fact Sheet No:2, March 1997

12. Welding Safety on the Farm, Dawna L.Cyr, Steven B. Johnson, Universite of Main, Agust 1995

13. Osha Welding Safety, Ronald P. Nielsen, Newyork, 1994

14. Mechanical Hazards, American Welding Society, Safety and Health Fact Sheet No.8 september 1995

15. Tripping and Falling, American Welding Society, Safety and Health, Fact Sheet No:9, September 1995

16. Falling objects, American Welding Society, Safety and Health, Fact Sheet No:10, September 1995