Historijski razvoj telefonskog saobraaja u svijetu

Pronalazak elektrinog telegrafa i njegov razvoj doprinio je razvoju elektrikog telefona. Prve teorijske postavke za izradu elektrinog telefona dao je Charles Burseul 1854.g. Nije uspio da napravi aparat koji bi pomodu elektriciteta prenosio zvukove. Nijemac Philip Reiss 1861. Godino konstruisao je prvi elektrini aparat koji je mogao da prenese zvukove elektrinim putem. Njegovim aparatom, muzika se mogla vrlo dobro prenijeti. Govor se se nije kvalitetno prjenosio jer su samoglasnici bili nerazumljivi. Ameriki fiziar i filozof Alexander Graham Bell konstruisao je prvi telefon koji je efikasno mogao da prijenosi zvuk na daljinu. Prvi razgovor ovim telefonom Bell je obavio 10.3 1876.g. sa svojim pomodnikom Watsonom. Bellov pronalazak osporavali su i Elisha Gray i Antonio Meucci, ali je Bellu priznat patent telefona. Podnio je zahtjev za patentiranje par sati prije Gray-a, koji je konstruisao telefon sa vodenim predajnikom. Prve rijei preneene telefonom su: "Mr Watson Come here I want to see you" (Gospodine Watson, doite, elim Vas vidjeti), koje je izgovorio Bell. Na izlobi odranoj u Filadelfiji 1876.g. Bellov aparat je oduevio publiku i pored toga to je govor mogao da prenese samo na maloj udaljenosti. Slualica je sluila i kao predajnik i prijemnik.

1878.g. Hjuz pronalazi mikrofon koji pojaava struju u predajnpm aparatu, to doprinosi daljem razvoju telefonije. Od tada se telefonski aparat sastoji od mikrofona i slualice. Iste godine Edison pronalazi indukovani kalem koji omogudava prijenos govora na jo vede udaljenosti. Mihailo Pipin 1899.g. je otkrio da koritenje indukcionih kalema na jednakim udaljenostima omogudava prijenos govora na jo vede udaljenosti. Pronalazak je registrovan 1900.g. Prvi telefoni bili su direktno spojeni. Prva manuelna telefonska centrala putena je u saobradaj 1878.g. u New Haven, Connecticut, USA. Omogudavala se uspostavu veze sa svim korisnicima koji su prikljueni na centralu. Prve centrale su imale lokalnu bateriju, a devedesetih godina prolog vijeka uveene su centrale sa centralnom baterijom koje su omogudavale 10000 pretplatnika u jednoj centrali.

Prvu automatsku telefonsku centralu konstruisao je 1889.g. Amerikanac Strowger. Automatske centrale su se poele koristiti ranih 1900-ih godina, kao dio javne komutirane telefonske centrale (PSTN - Public Switched Telephone Network). Broj se bira pomodu odreene tipke na teleofnu (DTMF - Dual-tone multi-frequency). U centrali se koriste elektromagnetne sklopke kao to su: Strowger sklopke, releji, paneli ili krosbar. Pronalazak automatske telefonske centrale i razvoj spojnih puteva omogudava dalji razvoj telefonskog saobradaja. Digitalne centrale rade tako to spajaju vie digitalnih krugova, u zavisnosti od biranog broja. Protokol signalizacije izmeu centrala je SS7 (SS7 Signaling System 7). Prve digitalne centrale sus e koristile u malim sistemima, a od 1980.g. proizvode se samo digitalne centrale.

Razvojem telekomunikacijskih mrea baziranih na IP protokolu, kreirana je softverska centrala (softswitch). To je softverska implementacija privatne telefonske centrale (PBX). Mogude je spajanje telefona kojima je omoguden razgovor sa korisnicima koji su direktno spojeni na centralu, sa korisnicima koji se pozivaju preko javne telefeonske centrale (PSTN) i sa korisnicima koji koriste internet VoIP (VoIP Voice over Internet Protocol). Softver je otvorenog koda (Open Source Aplication), to znai da je kompletan kod softvera besplatan i svima dostupan. Potrebno je instalirati poseban hardver da bi se omogudila komunikacija izmeu vie vrsta telefonskih mrea. Za kreiranje ovakve centrale, koja moe pruiti veliki broj usluga, potreban je raunar visokih performansi (server), besplatni softver kao to je Asterisk ili OpenSIP. Razvoj softverske centrale je mnogo efikasniji, mogude je postidi kvalitet prijenosa i dostupnost kao i kod PSTN-a, sa mogudnosti uvaenja velikog broja dodatnih usluga i mogudnosti stalnog razvoja.