Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 13

Chng 3.

KEO - NEN UNG TAM


3.1 KHAI NIEM nh ngha: Thanh c goi la chu keo hay nen ung tam khi tren moi mat cat ngang cua thanh ch co mot thanh phan noi lc la lc doc Nz. Nz > 0 khi hng ra ngoai mat cat- Keo Nz < 0 khi hng vao trong mat cat- Nen
Nz Y y H. 3.1

ay la trng hp chu lc n gian nhat. Ta gap trng hp nay khi thanh chu 2 lc bang nhau va trai chieu hai au doc truc thanh . Thanh chu keo ung tam (H.3.2a) hay chu nen ung tam (H.3.2b).

P a)

P b)

H. 3.2 nh ngha thanh chu keo nen ung t

Thc te : co the gap cac cau kien chu keo hay nen ung tam nh: day cap trong can cau (H.3.3a), ong khoi (H.3.3b), cac thanh trong dan (H.3.3c).

b
Q a) b) c)

H. 3.3 Mot so cau kien chu keo nen ung tam

http://www.ebook.edu.vn

3.2. NG SUAT TREN MAT CAT NGANG

Xet thanh thang chu keo (nen) ung tam (H.3.3a) cac mat cat ngang CC va DD trc khi thanh chu lc cach nhau oan dz va vuong goc truc thanh. Cac th doc trong oan CD (nh la GH) bang nhau (H.3.3b). Khi thanh chu keo (nen), noi lc tren mat cat ngang DD hay bat ky mat b cat ngang khac la Nz = P (H.3.3c) thanh se dan ra, mat cat DD di chuyen doc truc thanh z so vi mat cat CC mot oan be dz (H.3.3b).
P
C C D D Nz

Nz

a)
C D D G H H

c)

x
D C D

dF

Nz

z
dz b)

dz
d)

Ta thay bien dang cac th doc nh GH eu bang HH va khong oi, mat cat ngang trong suot qua trnh bien dang van phang va vuong goc vi truc thanh, ieu nay cho thay cac iem tren mat cat ngang ch co ng suat phap z khong oi (H.3.3d). dz Ta co: z dF = N z v ( z = z = z ) dz E F Nen z = const ta c: z F = N z N z = z (3.1) hay: F vi: F- dien tch mat cat ngang cua thanh.

3.3. BIEN DANG CUA THANH CHU KEO (NEN) UNG TAM 1- Bien dang doc
http://www.ebook.edu.vn
2

Bien dang doc truc z cua oan dai dz chnh la dz (H.3.3b). dz Nh vay bien dang dai tng oi cua oan dz la: z = dz Theo nh luat Hooke ta co:

(a)

(b) E trong o: E - la hang so ty le, c goi la mo un an hoi khi keo (nen), no lc , n v N/m2 , xac phu thuoc vao vat lieu va co th nguyen 2 (chieu dai) nh t th nghiem . Bang 3.1 cho tr so E cua mot so vat lieu.

z =

Vat lieu Thep (0,15 0,20)%C Thep lo xo Thep niken Gang xam ong ong thau Nhom Go doc th Cao su

E (kN/cm2) 2 x 104 2,2 x 104 1,9 x 104 1,15 x 104 1,2 x 104 (1,0 1,2)104 (0,7 0,8)104 (0,08 0,12)104 0,8

0,25 0,33 0,25 0,33 0,25 0,33 0,23 0,27 0,31 0,34 0,31 0,34 0,32 0,36 0,47

T T (a) tnh dz, the (b) vao, ta c bien dang dai doc truc cua oan dz la:

dz = z dz =

z
E

dz =

Nz dz EF

(c)

Suy ra bien dang dai (dan khi thanh keo, co khi thanh nen) cua oan thanh dai L:
L = dz =
L L

Nz dz EF

(3.2)

Neu E, Fla hang so va Nz cung khong oi tren chieu dai L cua thanh, ta se c:
L = Nz NzL dz = EF EF L

(3.3)

http://www.ebook.edu.vn

Neu thanh gom nhieu oan chieu dai Li va tren moi oan Nz, E, A khong oi th:
L = L i = N zi L i E i Fi

(3.3)

Tch so EF goi la o cng khi chu keo hay nen ung tam cua thanh. 2- Bien dang ngang Theo phng ngang thanh cung co bien dang, ta a chon z la truc thanh, x, y la cac phng vuong goc vi z (H.3.3d). Neu ta goi x va y la bien dang dai tng oi theo hai phng x va y, th ta co quan he sau: x = y = z (3.4) trong o: - he so Poisson, la hang so vat lieu Dau () trong bieu thc ch rang bien dang theo phng doc va ngang ngc nhau. thanh tren H.3.4a cho biet E = 2.104 kN/cm2; F1 = 10 cm2; F2 = 20 cm2.
Th du 3.1. Ve bieu o doc Nz tnh ng suat va bien dang dai toan phan cua

10 kN
F2

30 cm

IV 10 kN III 20 kN

30 cm

50 cm

II P2=40k N

50 cm

F1

30 kN P1=30kN a) Nz b)

H.3.4

Giai. Dung phng phap mat cat ta de dang ve c bieu o Nz (H.3.4b) T o ta tm c ng suat tren mat cat ngang moi oan la:

http://www.ebook.edu.vn

I =

N zI 30 = = 3 kN/cm 2 , F1 10

II =

N zII 10 = = 1 kN/cm 2 F1 10

III

N zIII 10 = = = 0,5 kN/cm 2 , F2 20

IV

N zIV 10 = = = 0,5 kN/cm 2 F2 20

e xac nh bien dang doc toan phan chnh la bien dang dai tuyet oi cua thanh ta s dung cong thc (3.3) ap dung cho bon oan cua thanh. 10 30 30 50 10 50 10 30 L = + + = 0,005 cm + 4 4 4 2 10 10 2 10 10 2 10 20 2 10 4 20 Bien dang doc mang dau + ngha la thanh b dai ra. Ta co the tnh bien dang bang phng phap cong tac dung.

20x30 30 100 + 30x60 - 40x60 40x50 L= = 0,005cm + + + + 4 4 4 4 2 10 10 2 10 20 2 10 10 2 10 20 2x10 4 x20

3.4. AC TRNG C HOC CUA VAT LIEU 1. Khai niem Van e cua chung ta la can phai so sanh o ben, o cng cua vat lieu khi chu lc vi ng suat bien dang cua vat lieu cung loai a biet. Ta can th nghiem keo, nen e tm hieu tnh chat chu lc va qua trnh bien dang t luc bat au chu lc en luc pha hong cua cac loai vat lieu khac nhau. Ngi ta phan vat lieu thanh hai loai c ban: Vat lieu deo, vat lieu don. Nh vay co bon th nghiem c ban sau:

2. Th nghiem keo vat lieu deo (thep) 1- Mau th nghiem Theo tieu chuan TCVN 197 - 85 L (H.3.5) H.3.5 Chieu dai Lo th nghiem la oan thanh ng knh do, dien tch Fo 2- Th nghiem Tang lc keo t 0 en khi mau t, vi bo phan ve bieu o cua may keo, ta nhan c o th quan he gia lc keo P va bien dang dai L cua mau nh H.3.6. Ngoai ra sau khi mau b t ta chap mau lai, mau se co hnh dang nh H.3.7. 3- Phan tch ket qua Qua trnh chu lc cua vat lieu co the chia lam ba giai oan.
0

d0

OA: an hoi, P va L bac nhat, Lc ln nhat la lc t le Ptl. tl =

Ptl Fo

(3.5)

http://www.ebook.edu.vn

AD: giai oan chay, lc keo khong tang nhng bien dang tang lien tuc. Lc keo tng ng la lc chay Pch va ta co gii han chay. ch =
Pch Fo

(3.6)
Pb Fo

DBC: giai oan cung co (tai ben), tng quan gia lc P va bien dang L la ng cong. Lc ln nhat la lc ben PB va ta co gii han ben. b = (3.7)
P

PB Pch Ptl D A

B C d 1, A 1

L1

H.3.7
O

H.3.6

Neu chieu dai mau sau khi t (H.3.7) la L1 va dien tch mat cat ngang ni t la A1 th ta co cac nh ngha ac trng cho tnh deo cua vat lieu nh sau: L L1 100% (3.8) Bien dang dai tng oi (tnh bang phan tram): = 0 Lo o that ty oi (tnh bang phan tram): =
Fo F1 100 % Fo

(3.9)

4- Bieu o - (bieu o qui c) T bieu o P-L ta de dang suy ra bieu o tng quan gia ng suat z = P Fo va bien dang dai tng oi z = L Lo . Bieu o nay co hnh dang giong nh bieu o P - L (H.3.8). Tren bieu o ch ro tl , ch , b va ca mo un an hoi:

b ch tl
D A

E=

Neu ke en s bien oi dien tch mat cat ngang ta se co bieu o tng quan gia z va ng suat thc (ng net t). 3. Th nghiem keo vat lieu don Bieu o keo vat lieu don co dang ng cong (H.3.9). Vat lieu khong co gii han ty le va gii han chay ma ch co gii han ben.
P Pb Ptl

= tan

H.3.8

ng cong thc

ng qui c

http://www.ebook.edu.vn H.3.9

b =

Tuy vay ngi ta cung qui c mot gii han an hoi nao o va xem o th quan he lc keo va bien dang la ng thang (ng qui c). 4. Nen vat lieu deo Bieu o nen vat lieu deo nh H.3.10a. Ta ch xac nh c gii han ty P le va gii han chay, ma P khong xac nh c gii han ben do s phnh ngang cua mau lam cho dien tch O a) mat cat ngang mau lien tuc tang len. Sau th nghiem mau co dang hnh trong (H.3.10c).
ch tl

Pb Fo

(3-10)

b)

H.3.10

c)

d)

5. Nen vat lieu don. ng cong tng t bieu o keo vat lieu don. Pb. Nghien cu cac th nghiem keo va nen cac vat lieu deo va don, ngi ta thay rang: gii han chay cua vat lieu deo khi keo va nen nh nhau, con oi vi vat lieu don gii han ben khi keo be hn nhieu so vi gii han ben khi nen. 3.6. THE NANG BIEN DANG AN HOI (TNBDH) 1- Khai niem Xet thanh chu keo lam viec trong giai oan an hoi (H.3.13a). Lc tang dan t 0 en gia tr P, thanh dan ra t t en gia tr L. Bo lc, thanh ve v tr ban au. Ngi ta noi cong cua W cua ngoai lc phat sinh trong qua trnh di chuyen a chuyen hoa thanh the nang bien dang an hoi U tch luy trong thanh va chnh the nang nay lam cho thanh an hoi sau khi khong tac dung lc. P 2- Tnh the nang bien dang an hoi A P + dP P va L bieu dien P L nh H.3.13b. Cong cua lc P tren chuyen di L.
L

O P

L
dL

a)

H.3.13

b) http://www.ebook.edu.vn

dW = (P + dP)dL = PdL + dPdL= PdL Suy ra cong cua lc keo P tang t 0 en P c bieu th bang dien tch tam giac OAC. PL W= 2 PL P 2 L Cong nay bien thanh TNBD H U: U=W= = (3.11) 2 EF 2 Goi u la TNBDH rieng (the nang tch luy trong mot n v the tch), ta co: U z2 z z = u= = (3.12) V 2E 2 Xet oan thanh co chieu dai dz co noi lc Nz (H.3.14): dU = Suy ra the nang bien dang an hoi cua oan thanh dai L, co noi lc Nz la:
Nz

N z2 dz 2 EF

dz

N z2 dz U = L dU = L 2 EF N z2 L Nz Khi trong oan thanh khong oi ta co: U = (3.13) EF 2 EF 2 N zi L i Vi nhieu oan dai Li ta se co: U = Ui = (3.13) 2 E i Fi

The nang bien dang an hoi thng dung e tnh chuyen v cua he thanh.
Nz

V du 3.2. Xac nh chuyen v ng cua iem at lc. Cho E = 20000 kN/cm ; (H.3.15a). Cho L = 200 cm; P = 300 (KN); = 30o ; F= 10 L L cm2
H.3.14 2

Giai B - Xac nh noi lc Tach mat A (H.3.15b). Dung hai phng trnh hnh chieu: X = 0: NAB = NAC = N Y = 0: 2Ncos = P P suy ra: N= 2 cos

C NAB NAC

AC

AB

a)

K P

b) P

H. 3.15

http://www.ebook.edu.vn

- Chuyen v ng cua iem A a) Phng phap dung cach tnh theo bien dang hnh hoc. Goi AB, AC cac bien dang cua oan AB, AC (H.3.15a). T I, K ke hai ng vuong goc vi AB va AC, chung cat nhau A, AA chnh la o di chuyen cua iem A. Trng hp he thanh tren v NAB = NAC nen AB = AC va A nam tren ng thang ng ke t A, hay AA chnh la chuyen v can tm. Xet tam giac AIA ta co: AI AAcos = AI hay: AA = = AB cos cos AA =
N AB L AB PL = (EF )AB cos 2EF cos 2

Vi P = 300 kN, E = 20000 kN/cm2, A = 10 cm2, = 300 ta c: AA = 0,4 cm b) Phng phap dung the nang bien dang an hoi Ta co: W = U (*) Cong ngoai lc: W = 1 P.AA
2

The nang bien dang an hoi cua he:U = The vao (*) ta c: suy ra: AA =
2 P

2 N2 L N AB L AB N 2L + AC AC = 2 2( EF ) AB 2( EF ) AC 2 EF

1 2

P.AA = 2

N 2L 2 EF

PL N 2L = = 0,4 cm EF 2 EF cos 2

3.7. NG SUAT CHO PHEP - HE SO AN TOAN - BA BAI TOAN C BAN Ta goi ng suat nguy hiem, ky hieu o , la tr so ng suat ma ng vi no vat lieu c xem la b pha hoai. oi vi vat lieu deo o = ch , oi vi vat lieu don o = b . Nhng khi che tao, vat lieu thng khong ong chat hoan toan, va trong qua trnh s dung tai trong tac dung co the vt qua tai trong thiet ke, ieu kien lam viec cua ket cau hay chi tiet cha c xem xet ay u, cac gia thiet khi tnh toan cha ung vi s lam viec cua ket cau. V the ta khong tnh toan theo o . Chung ta phai chon mot he so an toan n ln hn 1 e xac nh ng suat cho phep. (3.15) n Va dung tr so [ ] e tnh toan. He so an toan do nha nc hay hoi ong ky thuat cua nha may qui nh.
http://www.ebook.edu.vn
9

[ ] =

e chon he so an toan c chnh xac, nhieu khi ngi ta phai chon nhieu he so theo rieng tng nguyen nhan dan en s khong an toan cua cong trnh hay chi tiet may, co the ke en: - He so ke en o ong chat cua vat lieu - He so ke en s vt qua tai trong thiet ke - He so ke en s lam viec tam thi hay lau dai Nh vay muon am bao s lam viec an toan ve o ben khi thanh chu keo (nen) ung tam, ng suat trong thanh phai thoa man ieu kien ben la:
z =

T ieu kien ben, ta co ba bai toan c ban: Kiem tra ben: z =


Nz [ ] 5% F

Nz [ ] F

(3.16)

Chon kch thc mat cat ngang: F

nh tai trong cho phep: N z [ ]F 5%

[ ]

Nz

5%

hay:

[N z ] = [ ]F

Th du 3.4. Cho he nh H.3.17a. nh tai trong cho phep [P] theo ieu kien ben cua cac thanh 1, 2, 3. Cho biet [ ] = 16 kN/cm2, F1= 2 cm2, F2= 1 cm2, F3= 2 cm2. Giai. Trc tien ta can tnh noi lc trong cac thanh. Co lap he nh H.3.17b. Xet can bang vi cac phng trnh: X = 0 => N2 cos45o + N3 = 0 Y = 0 => P + N1 + N2 sin45o = 0 M/A = 0 => P2a + N1a = 0 Ta c N1 = 2P, N2 = P 2 (nen), N3 = P Viet ieu kien ben cua cac thanh 1, 2, 3:
1 =
N1 2P = F1 F1

[ ] =>

[ ]F1 =
2

16.2 2

= 16 kN

2 =
3 =

| N2 | P 2 = [ ] => F2 F2
N3 P = F3 F3

[ ]F2 = 16.1 = 11,3 kN


2

[ ] =>

P [ ] F3 = 16.2 = 32 Kn

So sanh ta c [P] = 11,3 KN.


http://www.ebook.edu.vn
10

1 P 2

a)

45o 3 a a

P b)

N1

N2

N3

H. 3.17

3.8. BAI TOAN SIEU TNH nh ngha: Bai toan sieu tnh la bai toan ma ch vi cac phng trnh can bang tnh hoc se khong u e giai c tat ca cac phan lc hay noi lc trong he. Cach giai. Can tm them cac phng trnh dien ta ieu kien bien dang cua he sao cho cong so phng trnh nay vi cac phng trnh can bang tnh hoc va u bang so an so phan lc, noi lc can tm. Th du 3.5. Xet thanh chu lc nh H.3.18a. hai ngam co hai phan lc VA va (a) VB. Ta co phng trnh can bang: VA + VB P = 0 Phng trnh nay co hai an, muon giai c ta phai tm them phng trnh ieu kien bien dang cua thanh. Tng tng bo ngam B va thay bang phan lc VB (H.3.18b). ieu kien bien dang cua he la: L = BA = BC + CA = 0 (b) Goi NBC va NCA la noi lc tren cac mat cat cua cac oan BC va CA ta se c:

L =

N BC L BC N L + CA CA = 0 EF EF

(c)
VB b (VB + P )a =0 + EF EF

vi NBC = VB ; NCA = VB + P, (c) tr thanh: suy ra: VB =

Pa a+b Ta a tnh c phan lc VB, bai toan tr thanh bai toan tnh nh bnh thng
11

http://www.ebook.edu.vn

VA

A a C a

VB a)

VB

H.3.18

b)

Th du 3.6. Xet he gom ba thanh treo lc P (H.3.19a) hay tnh noi lc trong cac thanh treo. Giai. Ta co hai phng trnh can bang ( tach nut A): X = NAB sin + NAD sin = 0 (a) Y = P + NAB cos + NAC + NAD cos = 0 (b) e giai ba an so noi lc ta can them mot phng trnh ieu kien bien dang. Xet he thanh sau khi chu lc. V oi xng nen iem A di chuyen theo phng AC en A. T A ke ng AI va AK lan lt vuong goc vi AB va AD. Bien dang nho nen goc ABA va ADA vo cung be va goc BAC va DAC van . Suy ra IA la o dan dai cua AB va tng t KA la o dan dai cua AD. Ngoai ra AA cung chnh la o dan dai cua AC Xet tam giac AIA va AKA ta co lien he: IA = KA = AAcos ( c ) Thay IA =
N L N AB L N L ; KA = AD ; AA = AC vao (c) roi vao (a) va (b) ta EF cos EF cos EF

P P cos 2 ; NAC = se cNAB = NAD = 3 1 + 2 cos 1 + 2 cos 3


B C EA L EA EA D NAB NAC NAD

A x

A I A K P

a)

b)

H.3.19

http://www.ebook.edu.vn

12

Th du 3.7. Cho thanh ABC tuyet oi cng lien ket khp tai A c treo bi day CD co tiet dien F va co chieu dai L nh hnh ve. 1/ Tnh noi lc cua CD. 2/ Tnh [q] theo ieu kien ben cua thanh CD . Cho biet [ ] = 16 kN/cm2, L=2m F1= 2 cm2 . 3/ Tnh chuyen v ng cua iem C . Cho E = 20000 kN/cm2 4/ Bay gi them thanh chong BH hay thanh treo CH (net cham) . Tnh lai noi lc cua cac thanh chong CD vaBH . H D
D F L M = 2qL 2 EF P=2ql B 1.5EF L L H L/2 L/2 C A L L
A A 2qL

30

qL2

2L

q
A

C L

Cho q =10kN/m, L = 1m , F = 1.5cm 2 , E=20000kN/cm 2 , [ ] = 16 kN/cm2 -Kiem tra ben thanh CD. -Tnh chuyen v ng cua iem C

http://www.ebook.edu.vn

13

You might also like