RAY RETM

GRUP 11

Ray retim Teknolojisi

Son yllarda ray retimi byk gelime gsterip, nemli lde modernize olmutur. zellikle srekli dkme geilmesi ray kalitesinin ykselmesinde nemli bir katkda bulunmutur. Ray retiminde Kullanlan Yntemler: Bazik oksijen oca(BOF) kincil metalurji yntemi

Havasz ortamda gaz alma

Srekli dkm yntemi

Ray retimi Aamalar

n ilemler Yksek Frn elik Yapm Srekli Dkm Haddeleme Dorultma ve lm
(Ultrasonik, geometri, kontrol)

N LEMLER
Cevher ocaktan alnp belli byklkte krlr. Burada kk paracklar kok ve kireta ile kartrlarak demirce zengin paralar elde edilir, bu paralara sinter denir. Oluan sinter paralar frna atlarak yaklr.

YKSEK FIRIN ALIMA PRENSB

Frnn iine scak hava flenir, yanma hzlandrlr ve byk bir s aa kar. Bu sayede demir cevher indirgenir. Frna atlan sinter paralar ve cevher yaklak 1500C derecede frnn dibinde toplanrlar. Frna atlan kire ta ile istenmeyen maddeler birleerek cruf oluturur. Cruf sv metalden hafiftir, zerinde yzer. Elde edilen sv metal, crufu alndktan sonra elik retimine gnderilir.

ELK YAPIMI

Yksek frnlardan gelen sv maden, mikserden potalarla konvertere arj edilir ve oksijen lans ile birlikte proses balatlr. Konverterde dkm annda gerekli olan deoksidasyon, alyaj ve curuf yapc malzemeler ilave edilir. Vakum altnda gaz giderme ilemiyle hidrojen ve oksijen deerleri daha alt seviyelere indirilecektir. Bylece elik kalitesinde iyilemeler salanacaktr.

Srekli Dkm
Sv elik 150-350 tonluk potalarda biriktirilir. lk pota tandie dklr dklmez ikinci pota hazrlanr. Bu yolla dkm srekli olarak devam eder.

u anda elikhanelerin ounda kullanlmakta olan yntem srekli dkm yntemidir.

BLUM RETM SREC

RAY RETM SREC

RAYDA STENLEN ZELLKLER

Anma Direnci Yorulma Direnci

Plastik Deformasyon Direnci

Kalnt Gerilmelerin Giderilmesi Kaynaklanabilirlik Kabiliyeti

RAYIN KMYASAL BLEMLER VE

RAY SERTLETRMELER
Ray eliinin bileiminde demirden baka karbon, silis, manganez, fosfor ve kkrt bulunur. Karbon; eliin sertliini artrr, ancak malzemenin daha gevrek olmasna neden olur. Ray elii iindeki karbon miktar % 0,4- 0,6 arasnda olmaldr.

Silis; eliin oksidasyonunu zorlatran bir element olup ayrca malzemenin daha akc, youn ve ince taneli, homojen olmasna neden olur. Ray elii iindeki silis miktar % 0,35-0,5 arasnda olmaldr.
Manganez; elii sert ve mukavemetli yapar. Ray elii iindeki manganez miktar karbonun 2-3 kat, % 0,8-2,1 arasnda olmaldr.

Fosfor; eliin daha sert olmasn salamasna ramen, elastikliin azalmasnda karbondan daha ok etkilidir. Bu nedenle ray elii iindeki fosfor miktar %0,3-0,8'den fazla olmamaldr.
Kkrt; ray eliinin iinde kkrt bulunmas istenmez. Ancak tamamen karlmasndaki zorluklar nedeniyle, %0,06'ya kadar kabul edilir.

RAYIN KMYASAL BLEMLER VE

RAY SERTLETRMELER
Gnmzde tama gcn artrarak daha fazla basn ile yksek hzlarda iletmecilik yapmak ihtiyac, ray kesitinin bytlmesi ile salanabilmektedir. UIC standartlarna gre ray eliinin ekme mukavemeti 70-85 kg/mm2 olarak tayin edilmitir. Ray eliklerinin sertlik deerleri 300-400 BHN(Brinell) arasnda deiir. Ray anmayacak kadar sert fakat krlmayacak kadar esnek yapda olmaldr. Rayn yksek mukavemetli olmas bandajn daha abuk anmasna neden olur. Karbon ve manganez miktarnn artrlmas ray daha gevrek hle getireceinden krlmalara neden olur.

Rayn mikro yaps perlitik dokudadr. Bu yapnn mekanik zellikleri; sementit (Fe3C) dediimiz lamellerin arasndaki uzakla, kalnlklarna, tane boyuna baldr.

GNMZ TPK RAY EL BLEMLER

KMYASAL VE MEKANK ZELLKLERN RAY KALTESNE OLAN ETKLER

TAVLAMA
Tavlama elik cinsine gre, frn ii scaklk kontrol ve tavlama sresi vb. kontroller bilgisayar kontrol ile tam otomasyonlu yaplmaktadr Blumlar zel dizayn edilmi frnlarda 1250 C ye kadar tavlanr, Frn knda bulunan ve 250 bar alma basnc ile bluma 4 yzeyden de basn uygulayarak tufal kaldrlr, Ray formu verilmeden nce ilk ekilleri verilmek zere n haddeden geerler (1.Kaba Hadde)

TAVLAMADA KARILAILAN PROBLEMLER

Oksidasyon Dekarbrzasyon Ar snma Yanma eliin Yanmas: Yzeyden ieri doru nfuz eden frn gazndaki oksijene maruz kalmas ve irilemi tane snrlar arasnda oluan sv faz nedeniyle tane snrlarnn oksitlenmesidir. Neticede tane snrlar tutucu zelliini kaybedip, malzeme krlgan ve mukavemetsiz olur.

Rayn Haddeleme Sreci

(STANDART HADDELEME)
Uygun haddeleme scaklna gelen malzeme bir blok profil hadde tezgahndan oluan Trio sistem hadde grubunda, blok hadde tezgah hari toplam 10 pasoda nihai eklini alr. I. hadde tezghnda arlkl olarak rayn ayak ksm II. Hadde tezgahnda rayn mantar ksm

III. tezgahta ise ray nihai eklini almaktadr.

Genel olarak btn sistemlerde iki eit paso bulunur; a) n ekillendirme b) Bitirme pasolar

HADDELEME YOLLUKLARI
Ray haddelenmesi srasnda dikkat edilmesi gereken hususlardan biride yolluklardr. Yolluklar temel olarak ikiye ayrlr;

giri yolluklar,
k (syrma) yolluklar.

Syrma yolluu

MERDANE SEM
Rayda aranan hassas toleranslar nedeni ile kullanlan merdanelerin seimi de nemli bir problemdir. n ekillendirme iin seilenler genellikle % 0,5 - 1,5 C ihtiva eden Krom -Molibden, Krom - Nikel veya Krom - Nikel Molibden tipi merdanelerdir Ray Haddelenmesinde yksek karbonlu, alaml yar elik merdaneler (% 2,4 C, % 0,37 Mn, % 0,86 Si, % 0,06 S % 0,17 P, % 0,95 Cr, ve % 0,50 Ni) kullanlmaktadr. Bu merdanelerin gvde sertlii 330-350 BHN, gvde mukavemeti 7 - 8 kg/mm ve hadde bal mukavemeti ise 20 kg/mmdir.

1. KABA HADDE

Haddeleme ileminin balangc olan kaba hadde, retim eidine gre frndan dearj yaplan yar mamullerde n ezme verilerek 2. kaba haddeye hazrlama blumunu hazrlamaktadr. Full otomasyon sistemi ile kontrol edilmektedir.

2. KABA HADDE
2. Kaba hadde tezgahnda kalibre dizaynna gre hassas haddeleme iin gerekli olan mamul ezmeleri yaplarak tandem grubuna gnderilir. Hadde kontrol sistemleri tam otomasyondur.

TANDEM ( UR / EDGER / UF )
niversal haddeleme ile 3 tezgahta 4 ynden haddeleme yaplarak en st dzeyde hassasiyet salanmaktadr. Tandem Grubu kompakt sistem prensibine gre dizayn edilmi olup nemli avantaj ok sk toleranslar arasnda almasdr.

11525 tip raylarn her paso iin haddeleme hzlar ve ezme oranlar

STANDART HADDELEME LE NVERSAL HADDELEMENN KARILATIRILMASI

Tm eksenlerde dorudan ekillendirilebilmesi ve her bir kesit iin birbirinden bamsz hadde ayarlarnn yaplabilmesi salanmtr.
Haddeleme esnasnda kayma etkisinin azaltlmas ile yzey kalitesi gelitirilmi ve yzeyde grlen atlaklarda bir azalma salanmtr. Ayrca alma yzeyinin altndaki yapda hatalar ve boluklar azaltlmtr

RAY ELNN ISIL LEM

Haddeleme sonras sertletirme sl ilemi : a) off-line (hat d) sertletirme b) in-line (hat ii) sertletirme olarak gerekletirilir .

In-line Isl lem Metodu

Haddeleme sonras yaklak 900 C olan ray hibir ek stma olmakszn otomasyon kontroll su jetleri ile 3-5C/s hzla 550-650C'ye kadar soutulur.
Sertlik deerleri 300 BHN ve 400 BHN arasnda deiir.

OFF-LINE ISIL LEMNE GRE SERTLK

DAILIMI

Mantar serletirilmi rayn mantar ksm sertlik dalm (Brinell)

RAYIN UIC 900 A STANDARTLARINA GRE MARKALANMASI

Tandem grubundan

hemen sonra hat stnde alan ve kontrol sistemi full otomasyon olan markalama nitesi standarta uygun markalama yaplr.

RAYIN KONTROLL SOUTULMASI

Fan ile

devaml hava aksnn kontrol edildii soutma zgarasnda,rayn i yapsnn standartlara gre oluabilmesi iin soutma ilemi bilgisayarlar tarafndan kontrol edilir.

DKEY VE YATAY DORULTMA

Ray retiminin en son ve en nemli admlarndan olan rayn dorultma ilemi yatay dikey dorultma makinalar ile yaplmaktadr.

Soutma zgarasndan hemen sonra retim hattnda olan makinalarmz dikey ve yatay sralamas ile dorultma ilemini yapmaktadrlar.

TEST NTES
Dorultmadan kan raylar test nitesinde ultrasonografik muayene ile i yapsnda olmas muhtemel mikro atlaklar, yzey kusurlar iin yzey tarama sistemi ile kontrol edilir Oluabilecek ve karlalan kusurlar iin boyama ile markalama yaplarak kusurlu noktalar ray zerine markalanr.

GAG PRESS ve KESME - DELME LEM

Test merkezinden geen raylar, delme ve kesme nitesine girmeden nce rayn ularnda oluabilecek erilikler gag pres ile dzeltilir.

Kesme-delme nitesi kompakt bir makine olup kesme esnasnda delme ilemini de yapmasndan dolay rn boyunda ve delik eksenlerindeki sapmalarn olumas engellenmitir
Kesme ve delik yzeylerindeki hassasiyetler sebebiyle takmlarda tamamen zel ular kullanlmaktadr.

TEEKKRLER