Tercihlerimizin yzde 85ini bilinaltmz belirliyor. Markalar da rnlerini pazarlamak iin kokularla mterinin bilinaltna ulamay hedefliyor.

Turkcell, Avea, Eczacba, Mavi Jeans gibi markalarla balayan bu trend hzla yaylyor... LAS Vegastaki kumarhanelerin (casino) ieriini sr gibi saklad, mterileri uyank ve din tutmaya yarayan bir koku olduu sylenir. Amerikada 1995 ylnda yaplan bir aratrma, bu koku sayesinde mterilerin risk almaya daha meyilli olduunu ve kumarhanelerin karn yzde 48 artrdn ortaya koymu. Kokunun mteri davranlarna etkisine ilikin ilk aratrma 1989da yine Amerikada yaplm. The Journal of Marketingin bir kuyumcuda yapt aratrmada, ortama verilen gzel kokunun satlar artrd tespit edilmi. Bundan sonra irketler kokuyu satlar artran bir unsur olarak kullanmaya balam. rnein spermarkette, frndan yeni km ekmek kokusuyla ekmek blmndeki satlar 3 kat artrmak mmkn. Montreal Alveri Merkezinde yaplan bir aratrma da alveri merkezine verilen kokuyla satlarda yzde 14 art yakalandn ortaya karm. Nivea, Almanya'daki sinemalarda 60 saniye boyunca sahilde koan insanlar, martlar ve balinalar gsterdikten sonra ekrana beliren Nivea gne yayla birlikte sinema salonuna markann nl kokusunu salm. Bylece reklamn marka bilinirliine katks yzde 500 artm. Dnyaca nl pazarlama gurusu Martin Lindsrom, 3 yln ve 7 milyon dolarn harcayarak yrtt nrolojik aratrmalarn ardndan u sonuca ulam: Tercihlerimizin yzde 85i bilinaltmzda gerekleiyor. Bilinaltmz tetikleyen unsurlarn banda da koku geliyor... TURKCELL BALATTI te bu gerekten yola kan markalar, kokuyu bir pazarlama arac olarak yllardr kullanlyor. Trkiyede olduka yeni bir kavram olan kokulu pazarlamann ncln ise Turkcell yapt. 2008de sat maazalarn TMlere (Turkcell letiim Merkezi) eviren irket, maazalarn mterinin 5 duyusuna hitap etmeyi amalayarak dzenledi. Turkcell Genel Mdr Yardmcs Hulusi Acar, Koku, 5 duyuya hitap eden en nemli unsurlardan biri. Bu unsur maazaclkta tketicilerin zihninde algnz pekitirmek iin kullanlabiliyor. nsanlarn bir logoyu grdklerinde veya bir reklam jinglen duyduklarnda irketi hemen hatrladklar gibi, koku da insanlarda benzer bir etki yaratyor diyor. Turkcell, TMlere girenlere her seferinde ayn scakl, ilgiyi, hizmeti ve ortam hissettirmeyi, deneyimletmeyi amalyor. Acar, nerede olursa olsun her TMe giren mteriyi ayn zel kokuyla karlayarak, her defasnda ayn duygular hissettirmeye abaladklarn vurguluyor. Turkcellin kurumsal kokusunu, iki gen giriimci tarafndan kurulan CEKK Kimya ve Kozmetik salyor. Peki koku nasl belirlendi? Turkcell iin kokunun niseks olmas, mterinin rahat hissetmesi ve teknolojiyle zdeletirilmesi nemliydi. Bunun iin pazarlama uzmanlaryla birlikte uzun sren detayl bir almayla brief hazrland. CEKK de ald bu briefle dnyann byk reticisinden biri olan svireli Firmenich firmasna Turkcell iin zel koku rettirdi. Bylece Trkiyede bir marka iin tasarlanm ilk koku ortaya km oldu. Trkiyedeki bin 100 civar Turkcell maazas TMlere dnrken birer de koku yayc aygt (CEKK tarafndan tasarlanan ve patenti alnan aygtn ad Vavana Bubble Scent Diffuser) yerletirildi. imdi Trkiye genelindeki tm TMlerde ayn kokuyu almak mmkn. Kokunun Turkcell markasna katklaryla ilgili yaplm bir aratrma henz yok. Ancak Hulusi Acar, hem Turkcell iletiim merkezlerinden hem de mterilerden olumlu geri dnler aldklarn sylyor. Hatta mterilerden bazlar bu kokuyu nereden bulabileceklerini soruyormu. AVEANIN TERCH PORTAKAL Teknoloji irketlerindeki rekabet kurumsal kokulara yaylmakta gecikmedi. Avea da Gliek Kimyaya koku tasarlatt. Koku nce mteri ve alanlarn beenisine sunuldu ve ubat 2012den beri tm Avea maazalarnda kullanlmaya balad. Avea Sattan sorumlu Genel Mdr Yardmcs Ali Ylmaz, Portakal iei younluunda herkesin hayran kald ve sadece bize zel ve bizim maazalarmzda kullanlan kokuyu zellikle iinde bulunduumuz teknoloji sektrn de dnerek tercih ettik. Bu zel

koku, Avea iletiim merkezlerini, Avea markasyla rtr bir biimde ferah ve dinamik hissettirip mteri deneyimine katk salad diyor. Tpk Turkcellde olduu gibi Avea mterileri de kokuyu satn alp alamayacaklarn soruyormu. MARKA KOKAN UBUKLAR Mterilerin markann kokusunu talep etmesi Turkcelle koku tasarlayan CEKK iin yeni bir frsata dnt. Turkcellin henz satlan bir kokusu yok ama CEKKin korumsal kokusunu tasarlad Eczacba Vitra, Gral Sapanca, Ajia Otel ve Amara Otellerinin sadece buralarda satlan kokulu ubuklar mevcut. CEKKin orta ve Ar-Ge ekibinin ba Cem Kaplan, Bu markalar iin tasarladmz kokular mterileri tarafndan o kadar beenildi ki talep eden mterilerine sat yapabilmeleri iin kokulu ubuklarn da rettik diyor. CEKK, ocukluk arkada iki gen giriimci (1979 doumlu Ertan Korkmaz ve 1977 doumlu Cem Kaplan) tarafndan henz 2008de kurulmasna ramen imdiden 20 lkeye ihracat yapyor. Vavana markasyla Tkiyede Mudolarda satlan kokulu ubuklarn da reticisi firma ihracata 2011 sonunda balam. imdiden cironun yzde 25ini ihracat oluturuyor. En byk avantajmz otellerle ve kurumsal mterilerle almak oldu diyor Cem Kaplan ve ekliyor: Bu sayede yurtdndan otellere gelen yabanc mteriler kokular merak etti ve kendi lkelerinde de satmak iin talep etti. 1.5 MLYON DOLARLIK BURUN! CEKK, Turkcellin yan sra TEB, Mudo, Ceyo, Hilton stanbul, Pera Palace, Radisson Blu, Rixos Otelleri, Cornelia Hotels, W Hotels, Torium AVM ve Sleymaniye Camii iin de zel koku tasarlam. Vitra ise CEKK tarafndan tasarlanan kurumsal kokusunu davetiyelerde ve kurumsal hediyelerde de kullanyor. irketin daha ok finans ilerini yneten Ertan Korkmaz, 2008den bu yana yzde 540 bydklerini sylyor. irketin cirosunu babalardan kalan alkanlk diyerek paylamak istemiyor ama 2012 hedeflerinin yzde 100 ciro art olduunu ve bu yln ilk 6 aynda geen yln toplam cirosuna ulatklar bilgisini paylayor. Kokular tasarlamak iin dnyaca nl 3-4 koku tasarm uzmanyla alan irketin en byk yatrm ArGeye olmu. Aileden aldklar maddi ve manevi destekle (Cem Kaplan Delta Zmbann sahibinin, Ertan Korkmaz ise Korkmaz plikin sahibinin olu) Ar-Ge iin bugne kadar 600 bin TLden fazla para harcamlar. Hatta burnunu 1 buuk milyon dolara sigortalatan ve dnyann en nl koku uzmanlarndan biri olarak anlan Andor Hun da irketin alt danmanlardan biri. CEKK, kurumsal irketlerden koku tasarlamak iin para istemiyor. Paray, irket iin tasarlad kokuyu satarak kazanyor. Tek kullanmlk koku iesi, irketin ikinci nesil patentini de ald Bubble koku aygtna taklyor ve binann/maazann havalandrma sistemiyle bin metrekarelik bir alana ayn younlukta koku yaylyor. Ancak bireysel olarak gidip kendi kokunuzu tasarlatmak istediinizde bunun maliyeti 10 bin dolar buluyor. MARKALARIN GRNMEYEN MZASI Trkiyedeki kurumsal koku trendi Disney World, Universal Studios, Ritz Carlton, Burger King gibi uluslararas irketlere kokun tasarlayan Scentairin de dikkatini ekti ve irket Trkiye ofisini at. 4 yldr Scentair Havada Koku Sistemleri Ltd. unvanyla faaliyet gsteren irket, Trkiyede koku tasarlamyor. Zaten tasarlad 3 bin eit kokudan irketin kurumsal kimliine en uygun olan zel imza koku olarak veriyor. Scentair Trkiye Genel Mdr Rfat Kazado, Koku tasarm yksek maliyet ve uzun sre isteyen bir i. Ayrca baarsz olma ihtimali de var. Biz firmann dekorasyonunu, satt rn, varsa arka plandaki mzik ve hitap ettii mteri kitlesinin zelliklerini gz nne alarak ona zel bir imza koku veriyoruz. Bu koku baka bir firmaya vermeme garantisi altnda diyor. Koku portfyne srekli yenilerini ekleyen Scentair, bir kokuyu ieriine gre 3 ila 8 ay arasnda tasarlyor. Koku tasarlamann maliyeti ise 2 bin dolardan balayp 40 bin dolara kadar kyor. Hangi irket hangi kokuyu kullanyor?

TURKCELL: Kendine zel gelitirttii kokuyla arlkl olarak gen segmenti, teknoloji tutkunlarn ve i dnyasnn profesyonellerini hedefliyor. AVEA: Ferah ve dinamik bir his iin portakal iei younlukta bir koku kullanyor. ECZACIBAI VTRA: ncir stnn verdii saflk ve temizlik hissiyle insanlar banyolarnda rahat ve huzurlu hissettirmeyi amalyor. GRAL SAPANCA: Lavanta Patchouli karmyla misafirlerine lavantann sakinletirici zelliiyle huzuru; Patcholinin ifa veren antiseptik zelliiyle de spa keyfini doyumsuz klmay hedefliyor. CEYO: Maazalarnda devaml bir yaz havas hissettirmeyi; kokunun iinde marine notlaryla deniz esintisi ve sakinlii sunmay amalyor. TEB: zel kokusuyla ubelere gelenlere gven ve huzuru hissettirmeyi hedefliyor. ubelerde insanlarn uzun sre kaldklarnda kokunun hissiyle daha fazla vakit geirmelerini salamak istiyor. MAV JEANS: Maazalarda genlik, dinamizm ve nee hissi vermek iin bergamot, beyaz ay, mandarin, zencefil, bahe kekii, k yasemini, akayk, mimoza, lavanta, kamir, amber ve misk karm bir koku kullanlyor. MARRIOTT HOTEL: Fresh (taze) ortam hissi yaratmak iin yeil iek, zambak, karpuz ve am karm bir koku kullanlyor. HOLIDAY INN: Fresh ortam hissi iin narenciye, zencefil, nane karm baharatlar, beyaz ay ve aromatik iekler kullanlyor. LE MERIDIEN HOTEL: Kalite hissi iin canlandrc narenciye notlar, zencefilli baharatlar, beyaz ay ve aromatik ieksi karm kullanlyor. SHERATON: Fresh tatil ortam hissi iin yeil imen arlkl koku tercih ediliyor. COLNS: Kalite, genlik ve dinamizm hissi iin Akdeniz lavantas, narenciye, sardunya, beyaz amber ve kristal misk karm kullanlyor. STARBUCKS: Taze kahve kokusu iin kahve ve ikolatann zengin karm tercih edilmi. PORLAND: Kadnlarn ban dndrrken kaliteli bir etki de yaratmak iin kremal iekli vanilya, sedir, yasemin ve misk karm bir koku kullanlyor. PZZA HUT: Frndan yeni km peynirli pizza kokusu iin pizza baharat kokusu ne kyor. GHETTO NIGT CLUB: ki ime isteini artran, portakal, muz, ananas, hindistancevizi, portakal, mango ve tatl baharatlar karm bir koku kullanlyor. McDONALDS: tah ac tatl bir lgnlk hissinden yola karak dilimlenmi elma, kahverengi eker, karanfil, ekerkam, vanilya karm kullanlyor. Trkiyenin koku haritasn karacak e kurumsal kokulandrmayla balayan CEKK Kimya, bireysel tketicilere hitap eden rn gamn geniletmeyi hedefliyor. Mudo maazalarnda Vavana markasyla satt kokulu ubuk ve mumlara kolonyay da ekledi. Tketiciyi Markalar deise bile ayn kokan limon kolonyalarndan kurtarmak iddiasyla 5 farkl eidi (ris Bourbon, White Fig, Casmerewood, Talco Musk, Tangerine Clementine) sata sunulan kolonyalar daha ok parfm andryor. irketin nmzdeki yl hedefi ise olduka iddial. lk etapta rn portfyne ampuan, sabun, sa kremi, du jeli, el kremi, vcut kremi ve peeling eklenecek. rettiimiz her ey doal olacak. rnein sabun hem el hem yz iin kullanlabilecek. ampuan hem kuru salara, hem kepekli salara, hem elektriklenen, hem kabaran salara ayn anda iyi gelecek. Baka markalarn farkl rnlerde toplad zellikleri bir araya getirdik diyor Cem Kaplan. CEKK, nmzdeki yl genilettii rn gamn dorudan mterilerine ulatraca Vavana isimli maazalar amay da hedefliyor. lk maaza iin A+ mteri kitlesine hitap eden stinye Park AVM ve

Nianta ya da yeni alacak Zorlu Center dnlyor. Buradan alnacak geri dnlerle Trkiyenin dier illeri ve yurtdna da yaylacak. Cem Kaplan, bur yandan da Trkiyenin hatta dnyann koku haritasn karmay planlyor. Turkcellin Trkiye genelindeki bin ksur sat noktasndan aldklar geri dnler bu almann ilk admn oluturmu bile... Kokularn dili * Gl: Sevgi, muhabbet duygusunu ykseltir. Kiiler arasnda duygusal atmalar ve alkantlar dinginletirir. * Sandal aac: zellikle Uzakdou'da bilinen ve kullanlan bu koku hayal gcn artrr. * Limon: Rahatlatc bir etkisi vardr. Sinirleri gevetir, ferahlk verir. * Vanilya: Strese kar ok etkili, panik ataa iyi geldii sylenir. * Yasemin: Duyularn artmasna ve kiilerin birbirlerini anlamasna yardmc olur. * Lavanta: ifa verici ve temizleyici olarak da kullanlr. paydoslarnda lavanta kokusunun verilerek yaplan bir aratrmada, alanlarn alma performanslarnda gerilemeyi nledii ispatlanm. * Papatya: nsann iini ho bir sevinle doldurur. Saf duygular harekete geirir. * Portakal: Parlak, neeli ve yceltici bir etkisi vardr. Scaklk ve mutluluk verir. * Limon otu: Ferahlk duymanz salar. Coku verici, iyimser, heyecan yaratan bir kokudur. * Kavun: Mekanda genilik algs verir. * Zencefil: tah acdr. Zeliha Alagz Temiz/Para dergisi