CCNA

CCNA Semester 1
Module 1: Introduction to Networking
Sadraj poglavlja
z z
1.1 Povezivanje na Internet 1.2 Mrena matematika
Raunarski centar Univerziteta u Beogradu
CCNA Semester 1
1.1 Internet
z z
Najvea mrea za prenos podataka na svetu Povezivanje na Internet se sastoji iz tri dela:

fiziko povezivanje (npr. NIC, modem) logiko povezivanje (npr. TCP/IP skup protokola) aplikacije (npr. Web browser)
CCNA Semester 1
1.1 Diskretne komponente

z z z z z z
Otpornik Kondenzator Tranzistor Integrisano kolo (integrated circuit IC) LED dioda Konektor
CCNA Semester 1
1.1 Podsistemi PC raunara

z z
Kuite (asija, chassis)
napajanje (power supply) mikroprocesor RAM i ROM memorija magistrala (bus) hard disk, flopi disk, CD ROM ISA, PCI, PCMCIA
Matina ploa (motherboard)

z z
Ureaji za skladitenje
Slot za proirenja (expansion slot)
CCNA Semester 1
1.1 Ostale PC komponente

z
Kartice za proirenje (expansion cards)

grafika kartica mrena kartica (network interface card NIC, LAN adapter) modemska kartica (tzv. interni modem) serijski paralelni
Portovi

CCNA Semester 1
1.1 Mrena (LAN) kartica (adapter)

z
tampana ploa koje se prikljuuje na slot za proirenja i omoguava pristup LAN mrei
CCNA Semester 1
1.1 Faktori kod nabavke mrene kartice

z
Tip LAN mree:

Ethernet, Token Ring FDDI koaksijalni kabl UTP kabl optiki kabl beina konekcija (wireless) PCI ISA PCMCIA
Tip prenosnog medijuma:

Tip interfejsa prema magistrali raunara:

CCNA Semester 1
1.1 Komunikacija mrene kartice i raunara

z
Mrena kartica komunicira sa PC sistemom na dva naina:

memorijski I/O prostor (I/O address) prekid (IRQ)
Drajver program koji omoguava vezu izmeu operativnog sistema i mrenog hardvera
CCNA Semester 1
1.1 Modem
z
Ureaj koji omoguava prenos podataka preko standardne telefonske linije
konverzija digitalnog signala u analogni oblik (MOdulacija), i obrnuto (DEModulacija)
Prema prikljuivanju na raunar, modem moe biti:

interni (PCI, ISA) eksterni (PCMCIA, USB)

CCNA Semester 1
1.1 Evolucija modemskog pristupa

z z z z z
1960
povezivanje terminala na udaljeni raunar (300 bps) razmena poruka preko BBS sistema razmena fajlova (9600 bps) povezivanje na Internet brzinama do 56 kbps DSL servisi
1970
1980
1990
2000
CCNA Semester 1
1.1 TCP/IP konfiguracija

z z
Skup protokola za komunikaciju izmeu raunara Na svakom raunaru koji komunicira TCP/IP protokolom se konfigurie:

adresa (IP address) mrena maska (Subnet mask) Default gateway
CCNA Semester 1
1.1 Provera TCP/IP protokola

z z
Provera TCP/IP veze sa obavlja preko ping servisa Funkcionisanje ping servisa:

raunar alje request pakete prema odreditu prema, koje se kada dobije request paket odredite vraa reply paket
Ping servis verifikuje vezu izmeu dva hosta u oba smera

CCNA Semester 1
1.1 Primeri ping servisa

z
ping 127.0.0.1
adresa 127.0.0.1 predstavlja virtuelni interfejs na raunaru; ova komanda ispituje funkcionisanje TCP/IP protokola ispituje funkcionisanje NIC adaptera ispituje vezu do rutera koji povezuje lokalnu mreu sa ostatkom Interneta ispituje vezu do udaljenog raunara
z z
ping <sopstvena IP adresa>
ping <IP adresa default gateway-a>
ping <IP adresa udaljenog raunara>
CCNA Semester 1
1.1 Web browser

z z
Aplikacija koja prikazuje stranicu opisanu HTML dokumentom Tipino funkcionisanje:

Web browser kontaktira Web server i alje zahtev Web server alje odgovor u vidu HTML stranice (putem HTTP protokola) Web browser prikazuje dobijenu stranicu
CCNA Semester 1
1.1 Popularni Web browser-i

z
Netscape Navigator

jedan od prvih Web browser-a zauzima malo mesta na disku integrisan sa ostalim Microsoft-ovim prozivodima zauzima dosta mesta na disku
Internet Explorer

Web browser-i najee omoguuju i druge Internet servise (e-mail, FTP, news...)
CCNA Semester 1
1.1 Kancelarijske aplikacije

z
PC raunari su prvenstveno za namenjeni za kancelarijske aplikacije:

tekst procesor (word processor) unakrsna izraunavanja (spreadsheet) baze podataka (database management) kreiranje prezentacija
CCNA Semester 1
1.1 Koraci pri traenju greaka (troubleshooting)

z z z z z z z
Definisati problem (Define the problem) Prikupiti injenice (Gather the facts) Razmotriti mogunosti (Consider the possibility) Napraviti plan (Create an action plan) Implementirati plan (Implement the plan) Posmatrati rezultate (Observe the results) Dokumentovati rezultate (Document the results)
CCNA Semester 1
1.2 Dekadni brojni sistem

z z z z
Brojni sistem sa osnovom 10 10 cifara 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 Svaka pozicija cifre u broju ima teinu 10n Prilagoen ljudskom poimanju raunanja ali ne i za mainu
CCNA Semester 1
1.2 Binarni brojni sistem

z z z z z
Brojni sistem sa osnovom 2 2 cifre 0,1 Svaka pozicija cifre u broju ima teinu 2n, raunato u dekadnom brojnom sistemu Binarna cifra se naziva bit Binarni broj sa osam cifara se naziva bajt (oktet)
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje iz binarnog u dekadni brojni sistem

z
Direktni metod
saberemo teine (u dekadnom obliku) onih pozicija na kojima stoji cifra 1 krenemo od 1. cifre, mnoimo sa 2, dodajemo sledeu, i tako do poslednje cifre
Iterativni metod
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje iz binarnog u dekadni brojni sistem - primer

Prevesti broj 100100012 u decimalni oblik: 27 1 128 26 0 0 25 32 0 0 24 16 1 16 23 8 0 0 22 4 0 0 21 2 0 0 20 1 1 1 145
128 64
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje iz dekadnog u binarni brojni sistem

z
Podelimo broj u dekadnom obliku sa 2; zapiemo ostatak; rezultat ponovo podelimo i tako radimo sve dok rezultat ne bude 0 Ostaci pri deljenju napisani u obrnutom redosledu predstavljaju broj u binarnom obliku
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje iz dekadnog u binarni brojni sistem primer

Prevesti broj 14510 u binarni oblik: 145 72 72 1 1 36 0 0 36 18 0 0 18 9 0 1 9 4 1 0 4 2 0 0 2 1 0 0 1 0 1 1
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje u 8-bitni binarni broj

z z z
X := <zadati broj izmeu 0 i 255> Y := 128 Ponavljamo 8 puta:

ako je X vei ili jednak od Y, upisujemo cifru 1; X := X-Y; ako je X manji od Y, upisujemo cifru 0 Y := Y/2
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje u 8-bitni binarni broj primer

Prevesti broj 14510 u binarni oblik: X Y 145 17 128 64 1 0 17 32 0 17 16 1 1 8 0 1 4 0 1 2 0 1 1 1
CCNA Semester 1
1.2 Heksadekadni brojni sistem

z z z
Broni sistem sa osnovom 16 16 cifara 0,1,2,3,4,5,6,8,7,9,A,B,C,D,E,F Svaka pozicija cifre u broju ima teinu 16n, raunato u dekadnom brojnom sistemu
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje iz heksadekadnog u dekadni brojni sistem - primer

Prevesti broj 1A6C16 u decimalni oblik: 163 1 162 10 161 160 16 6 1 12 12 6764
4096 256
4096 2560 96
CCNA Semester 1
1.2 Prevoenje iz dekadnog u heksadekadni brojni sistem- primer

Prevesti broj 710310 u heksadekadni oblik: 7103 443 443 15 1 27 11 B 27 1 11 B 1 0 1 F
CCNA Semester 1
1.2 Logike operacije (1)

z z
Operacije koje se obavljaju nad varijablama u binarnom obliku (0 ili 1, true ili false) Mogu biti unarne (sa jednim operandom), i binarne (sa dva operanda)
CCNA Semester 1
1.2 Logike operacije (2)

z
Operacija NOT

unarna operacija vraa negaciju operanda npr. NOT(true)=false, NOT(false)=true binarna operacija vraa true samo ako su oba operanda true, u suprotnom vraa false npr. true AND false = false, true AND true = true binarna operacija vraa true ako je bar jedan operanada true, u suprotnom vraa false npr. true OR false = true, false OR false = false
Operacija AND

Operacija OR

CCNA Semester 1
1.2 IP adresa
z z
Veliine 32 bita Sastoji se iz dva polja

identifikator mree (netid) identifikator hosta na mrei (hostid)
CCNA Semester 1
1.2 Zapis IP adresa

z
Dotted-decimal format:

32 bita se razdvajaju u etiri grupe po osam bita i svaka grupa se predstavlja decimalnim brojem 10010011 01011011 00000100 00110110 = 147.91.4.54
CCNA Semester 1
1.2 Mrena adresa

z z z
Mrena adresa je specijalna IP adresa u kojoj su svi bitovi u hostid polju 0 Predstavlja identifikator mree Primer:
ako je IP adresa 147.91.4.54 i hostid polje je veliine 8 bita, onda je mrena IP adresa 147.91.4.0
CCNA Semester 1
1.2 Mrena maska (subnet mask)

z
Posebna 32-bitna vrednost koja definie koji bitovi IP adrese pripadaju netid polju a koji hostid polju:
sadri 1-ice u bitovima koji sadre netid, a 0-e u bitovima koji sadre hostid
<IP adresa> AND <mrena maska> = <mrena IP adresa>
CCNA Semester 1
Module 10: Routing Fundamentals and Subnets
Sadraj poglavlja
z z z
10.1 Rutabilni protokoli 10.2 IP protokoli za rutiranje 10.3 Mehanizam podmreavanja
CCNA Semester 1
10.1 Rutabilni protokoli (routable protocols)

z z
Protokoli pomou kojih mogu komunicirati raunari na razliitim fizikim mreama Primeri:

TCP/IP IPX/SPX AppleTalk
CCNA Semester 1
10.1 Nerutabilni protokoli (nonroutable protocols)

z z
Protokoli pomou kojih mogu komunicirati samo raunari na istoj fizikoj mrei Primeri:
NetBEUI
CCNA Semester 1
10.1 Connectionless sistem prenosa paketa

z
Svaki paket se nezavisno alje prema odreditu:

paketi ne moraju ii istoj putanji paketi ne moraju stii po redosledu slanja
Odredite se prethodno ne obavetava o slanju paketa

Packet-switched
CCNA Semester 1
10.1 Connection-oriented sistem prenosa paketa

z
Svi paketi se alju prema odreditu kroz unapred definisanu putanju:

svi paketi idu istom putanjom paketi stiu po redosledu slanja
Pre poetka slanja paketa uspostavlja se konekcija izmeu odredita i izvorita

Circuit-switched
CCNA Semester 1
10.1 Format IP paketa

VERS HLEN SERVICE TYPE FLAGS PROTOCOL TOTAL LENGTH FRAGMENT OFFSET HEADER CHECKSUM
IDENTIFICATION TIME TO LIVE
SOURCE IP ADDRESS DESTINATION IP ADDRESS IP OPTIONS DATA ... PADDING
CCNA Semester 1
10.1 Polja IP paketa (1)

z z z
Polje VERS specificira verziju IP protokola (4) HLEN specificira veliinu zaglavlja u 32-bitnim reima TOTAL LENGTH dalje ukupnu veliinu paketa u oktetima
CCNA Semester 1

z
Polje SERVICE TYPE

Bitovi 0-2 odreuju prioritet paketa Bitovi 3-6 odreuju eljeni tip servisa:
z z z z
Minimize delay Maximize throughput Maximize reliability Minimize monetary cost
CCNA Semester 1
10.1 Polja IP paketa(3)

z
Polje FLAGS govori da li je dozvoljeno fragmentovati paket (DF bit), odnosno da li je ovo poslednji fragment (MF bit)
CCNA Semester 1

z z
Polje IDENTIFICATION slui za identifikaciju paketa i njegovih fragmenata Polje FRAGMENT OFFSET sadri poziciju tekueg fragmenta u originalnom paketu, raunatu u 64-bitnim segmentima
CCNA Semester 1

z z z
Polje TIME TO LIVE specificira koliko rutera paketa moe da proe (hop count) U prosleeni paket svaki ruter upisuje vrednost manju za 1 od vrednosti u primljenom paketu Svaki primljeni paket sa vrednou 0 u ovom polju se odbacuje
CCNA Semester 1

z
Polje PROTOCOL specificira protokol iji se PDU nalazi kao podatak paketa
Identifikator 1 4 6 17 41 89 Protokol Internet Control Message Protocol (ICMP) IP encapsulation Transmission control protocol (TCP) User datagram protocol (UDP) IP version 6 (IPv6) Open Shortest Path First (OSPF)
CCNA Semester 1

z z
Polje HEADER CHECKSUM sadri vrednost pomou koje se proverava validnost zaglavlja Raunanje vrednosti polja: zaglavlje se podeli u 16-bitne rei, one se saberu i uzme komplement rezultata Ako se rezultat razlikuje od vrednosti polja primljenog paketa, paket se odbacuje
CCNA Semester 1

z z z
Polje SOURCE IP ADDRESS sadri IP adresu interfejsa preko koga je paket poslat Vrednost polja SOURCE IP ADDRESS ne mora biti tana ! Polje DESTINATION IP ADDRESS je IP adresa jednog od interfejsa odredita
CCNA Semester 1

z z
Zaglavlje IP paketa moe imati dodatne informacije u obliku niza opcija Forme opcija:

<type> <type><length><data>
CCNA Semester 1
10.2 Ruter
z z
Ureaj koji prima pakete i prosleuje ih odreditu ili drugim ruterima Povezan na vie fizikih mrea; prikljuak na takvu mreu se naziva interfejs (interface) ili port
CCNA Semester 1
10.2 Algoritam rada rutera

Prijem okvira Da CRC validan? Uporedi Destination IP adresu sa odreditima u tabeli rutiranja Ne Da Enkapsuliraj paket sa trailer-om Da Prosledi paket na interfejs za odredite
Odredina MAC adresa = MAC adresa rutera? Ne
Ukloni zaglavlje i trailer okvira
Pronaeno odredite?
Ne Ne Da li je paket namenjen ruteru? Postoji default ruta?
Enkapsuliraj paket sa zaglavljem
Odbaci okvir
Prosledi okvir Da Kraj Procesiraj paket Odbaci paket Poalji destination unreachable poruku Kraj Ne
CCNA Semester 1
10.2 Ruteri i svievi - poreenje
CCNA Semester 1
10.2 Tabela rutiranja

z z
Struktura koja sadri kompletne podatke potrebne za rutiranje Svaki red tabele sadri podatke za jednu rutu:

Protokol rutiranja pomou koga je ruta dobijena (Protocol Type) Odredina mrea ili odredini host (Destination) i sledei hop (Next hop), ako je ruta indirektna Mreni interfejs (Outbound interface) Metrika rute (Routing metrics)
CCNA Semester 1
10.2 Tipovi ruta

z z z
Statike rute (predefinisane rute u tabeli rutiranja) Connected rute (rute prema direktno povezanim mreama) Dinamike rute (rute dobijene putem protokola za razmenu informacija za rutiranje)
CCNA Semester 1
10.2 Tabela rutiranja: primer
Routing table for router G IP destination 20.0.0.0 30.0.0.0 10.0.0.0 IP next hop DIRECT DIRECT 20.0.0.5 Network interface B C B
CCNA Semester 1
10.2 Protokoli rutiranja (routing protocols

z
Protokoli kojima ruteri meusobno razmenjuju informacije potrebne da bi odredili najbolju putanju do svakog odredita Primeri:

Routing Information Protocol (RIP) Interior Gateway Routing Protocol (IGRP) Enhanced Interior Gateway Routing Protocol (EIGRP) Open Shortest Path First (OSPF)
CCNA Semester 1
10.2 Osobine protokola rutiranja

z z z z z
Optimizovanost Jednostavnost i manji overhead Robusnost i stabilnost Skalabilnost Brza konvergencija
CCNA Semester 1
10.2 Tipovi protokola za rutiranje

z z z
Distance-vector Link-state Hybrid
CCNA Semester 1
10.2 Pojam metrike

z z z
Algoritam iza protokola rutiranja mora odrediti najbolju putanju prema odreditu Svaka putanja prema nekoj mrei se kvantifikuje podatkom zvani metrika U tabelu rutiranja se postavlja ruta sa najmanjom metrikom
CCNA Semester 1
10.2 Mogui tipovi metrike

z z z z z z z
Propusni opseg (bandwidth) Kanjenje (delay) Optereenje (load) Pozudanost (reliability) Broj rutera na putanji (hop count) Kanjenje na linku po IBM PC kloku (ticks) Administrativna vrednost (cost)
CCNA Semester 1
10.2 Autonomni sistem

z
Skup IP mrea pod jedinstvenom administrativnom organizacijom
CCNA Semester 1
10.2 Podela protokola rutiranja prema mestu korienja

z
U okviru autonomnog sistema

RIP OSPF IGRP EIGRP BGP
Izmeu autonomnih sistema
CCNA Semester 1
10.2 EGP i IGP protokoli

ES ES
AS 1
IS
IGP
IS
EGP
AS 3
IS
AS 2
IS
CCNA Semester 1
10.2 RIP Protokol

z z z z
Distance vector protokol Najbolja putanja se odreuje prema broju rutera do odredita (hop count) Maksimalni hop count je 15 Na svakih 30 sekundi ruter alje svoju tabelu rutiranja kao broadcast
CCNA Semester 1
10.2 IGRP protokol

z z z
Kreiran od strane Cisco Systems- proprietary protokol Distance vector protokol Najbolja putanja se odreuje prema nekoliko parametara:

propusni opseg (bandwidth) kanjenje (delay) optereenje (load) pouzdanost (reliability)
CCNA Semester 1
10.2 OSPF protokol

z
Link state protokol

svaki ruter poznaje kompletnu topologiju oblasti ne mogu se pojaviti petlje u rutiranju poruke se ne emituju periodino ve samo u sluaju promene na mrei
Najbolja putanja se odreuje prema propusnom opsegu linkova do odredita
CCNA Semester 1
10.3 Podmreavanje (subnetting)

z z
Podela A/B/C klase i podeliti na manje blokove podmree zbog efiksnijeg podele adresa Uvodi se dodatni identifikator (subnetid) podmree, tako to se pozajmljuje odreen broj bitova od hostid polja
CCNA Semester 1
10.3 Ogranienja kod pozajmljivanja bitova

z z
Subnetid polje mora biti najmanje 2 bita Preostalo hostid polje mora biti najmanje 2 bita
CCNA Semester 1
10.3 Mrena maska (subnet mask)

z
32-bitna vrednost koja sadri 1-ice u bitovima koji sadre netid i subnetid, a 0-e u bitovima koji sadre hostid Notacija mrene maske

Dotted-decimal format /<veliina netid i subnetid polja>
CCNA Semester 1
10.3 Mrene maske klasa A, B i C

z z z
IP blok klase A ima podrazumevanu mrenu masku 255.0.0.0 IP blok klase B ima podrazumevanu mrenu masku 255.255.0.0 IP blok klase C ima podrazumevanu mrenu masku 255.255.255.0
CCNA Semester 1
10.3 Korienje mrene maske

z
Problem: u procesu rutiranja, ruter mora da utvrdi da li IP adresa pripada odreenoj IP mrei Reenja:

bez podmrea: ruter implicitno rauna mrenu IP adresu i poredi sa zadatom IP mreom sa podmreama: ruter vri bitsku AND f-ju izmeu IP adrese i maske zadate IP mree i rezultat poredi sa zadatom IP mreom
CCNA Semester 1
10.3 Kreiranje podmrea (subnetting)

z
Zadatak: imamo zadatu mrenu IP adresu klase A, B ili C, i delimo je na podmree (subnets) Sve podmree imaju isti broj adresa
CCNA Semester 1
10.3 Veliina podmrea (1)

z
Veliina podmrea se rauna prema:

eljenom broju podmrea (definie minimalni broj bita subnetid polja) minimalnom broju raunara u podmrei (definie minimalni broj bita hostid polja)
CCNA Semester 1
10.3 Veliina podmrea (2)

z
Obratiti panju:

podmree imaju 2n IP adresa broj bita netid + broj bita subnetid + broj bita hostid = 32 prva (subnetid=00..0) i poslednja (subnetid=11..1) podmrea sa ne mogu koristiti prva (hostid=00..0) i poslednja (hostid =11..1) adresa iz IP mree se ne moe koristiti za dodeljivanje raunarima
CCNA Semester 1
10.3 Podmreavanje: primer (1)

z
Zadatak: zadata je IP mrea klase B 156.78.0.0. Napraviti podmreavanje tako da postoji najmanje 20 podmrea, a da svaka moe da ima najmanje 1000 raunara
CCNA Semester 1

z z
Klasa B netid ima 16 bita Najmanje 20 podmrea subnetid ima najmanje 5 bita

4 bita 14 podmrea 5 bita 30 podmrea 9 bita 510 raunara 10 bita 1022 raunara
Najmanje 1000 raunara hostid ima najmanje 10 bita

CCNA Semester 1

z z
Ukupno: broj bita subnetid + broj bita hostid = 16 Dozvoljene kombinacije

#1: broj bita subnetid = 5, broj bita hostid = 11 #2: broj bita subnetid = 6, broj bita hostid = 10 mrena maska 255.255.248.0 (/21) ukupno 30 podmrea koje moemo koristiti ukupno 2046 korisnih IP adresa u svakoj IP mrei
Uzimamo varijantu #1

CCNA Semester 1

z z z z
Prva IP podmrea po redosledu se ne moe koristiti
156.78.0.0 (subnetid=00000) 156.78.8.0 (subnetid=00001) 156.78.240.0 (subnetid=11110)
Prva IP podmrea koja se moe koristiti
Zadnja IP podmrea koja se moe koristiti
Poslednja IP podmrea po redosledu se ne moe koristiti
156.78.248.0 (subnetid=11111)
CCNA Semester 1

z
U prvoj IP korienoj IP podmrei (156.78.8.0)
Prva IP adresa po redosledu je adresa IP podmree i ne moe se dodeliti raunaru

z
156.78.8.0 (hostid=00000000000)
Prva IP adresa koja se moe dodeliti raunaru je druga adresa po redosledu

z
156.78.8.1(hostid=00000000001)
CCNA Semester 1

z
U poslednjoj korienoj IP podmrei (156.78.240.0)
Poslednja IP adresa koja se moe dodeliti raunaru je pretposlednja adresa po redosledu

z
156.78.247.254 (hostid=11111111110)
Poslednja IP adresa po redosledu je broadcast adresa i ne moe se dodeliti raunaru

z
156.78.247.255 (hostid= 11111111111)
CCNA Semester 1
Module 11: TCP/IP Transport and Application Layer
Sadraj poglavlja
z z
11.1 TCP/IP transportni sloj 11.2 TCP/IP aplikacioni sloj
CCNA Semester 1
11.1 OSI Transportni sloj (1)

z z
Omoguava pozudan prenos informacija izmeu procesa na dva raunara Layer 4 PDU segment, user datagram
CCNA Semester 1
11.1 OSI Transportni sloj (2)

z
Servisi transportnog sloja:

segmentacija podataka aplikacionog nivoa uspostavljanje end-to-end operacija transport segmenata od izvorinog do odredinog hosta kontrola toka pomou mehanizma klizajuih prozora (sliding windows) pouzdanost prenosa
CCNA Semester 1
11.1 TCP protokol

z z
Protokol transportnog nivoa TCP/IP modela koji omoguuje pouzdan prenos podataka Osobine

Prenosi se nestruktuiran kontinualan tok okteta (Unstructured stream transfer) Pouzdan prenos toka podataka (Reliability) Uspostavljanje konekcije pre transfera toka podataka (Connection-oriented) Kontrola toka podataka (Flow control) Prenos podataka u oba smera preko jedne konekcije (Full duplex connection)
CCNA Semester 1
11.1 Port
z z z
Port je apstrakcija koja predstavlja taku izvorita ili odredita podataka na raunaru Sa gledita protokola transportnog nivoa, komunikacija se izvodi izmeu portova Identifikator porta je broj (svaki protokol transportnog sloja ima svoju numeraciju)
CCNA Semester 1
11.1 Procesi i portovi

z z z z
Proces koristi jedan ili vie portova za prijem i/ili za slanje podataka Jedan port koristi jedan proces Jedan port moe komunicirati sa vie razliitih portova na razliitim mainama Serverske aplikacije koriste portove sa poznatim (well-known) brojem
CCNA Semester 1
11.1 Podele brojeva portova

z z
Brojevi portova od 1 do 1023 su rezervisani za javne aplikacije (well-known ports) Brojevi portova od 1024 navie se dodeljuju dinamiki klijentskim procesima
pojedini portovi su odvojeni za aplikacije pojedinih proizvoaa
CCNA Semester 1
11.1 Prenos TCP segmenata

TCP Header
TCP Data Area
IP Header
IP Data Area
Frame Header
Frame Data Area
CCNA Semester 1
11.1 TCP konekcija

z z
TCP konekcija je veza izmeu dva porta na istim/razliitim hostovima Identifikator TCP konekcije je etvorka (izvorina IP adresa, izvorini TCP port, odredina IP adresa, odredini TCP port)
CCNA Semester 1
11.1 Uspostavljanje TCP konekcije

Site 1 Active OPEN Send SYN seq=x Receive SYN segment Send SYN seq=y, ACK x+1 Receive SYN + ACK Send ACK y+1 Site 2 Passive OPEN
CCNA Semester 1
11.1 Zatvaranje TCP konekcije

Site 1 Send FIN seq=x Receive FIN Send ACK x+1 Receive ACK (inform application) Send FIN seq=y Receive FIN + ACK Send ACK y+1 Receive ACK
Site 2
CCNA Semester 1
11.1 Metod Sliding windows (1)

z z
Obezbeuje pouzdan prenos i kontrolu toka Prozor je deo podataka koje poiljalac moe da poalje bez dobijanja potvrde o njihovom prijemu Promenom veliine prozora ostvaruje se kontrola toka
CCNA Semester 1

z
Poiljalac (Sender):

deli tok u segmente alje odreen broj segmenata (tekui prozor), i startuje tajmer kada dobije ACK alje segmente iz sledeeg prozora ako istekne tajmer alju se segmenti ponovo alje ACK kada primi sve segmente iz prozora
Primalac (Receiver):
CCNA Semester 1

z z
Svaki bajt u toku ima svoj broj sekvence (sequence number) Segmenti koji se alju i ACK-ovi koji se primaju nose broj sekvence koji se alje odnosno potvruje Veliina prozora se menja u toku transfera svaki ACK nosi novu veliinu prozora
CCNA Semester 1
11.1 Format TCP segmenta

SOURCE PORT DESTINATION PORT
SEQUENCE NUMBER ACKNOWLEDGEMENT NUMBER HLEN CODE BITS CHECKSUM OPTIONS (IF ANY) DATA ... WINDOW URGENT POINTER PADDING
CCNA Semester 1
11.1 Polja TCP segmenta (1)

z z
Polje DESTINATION PORT specificira broj odredinog porta Polje SOURCE PORT specificira broj izvorinog porta
CCNA Semester 1

z
Polje SEQUENCE NUMBER identifikuje poziciju segmenta u toku podataka koji alje izvor ovog segmenta Polje ACKNOWLEDGEMENT NUMBER identifikuje poziciju u toku podataka od koje izvor ovog segmenta oekuje da primi podatke, tj. govori do koje pozicije su primljeni podaci
CCNA Semester 1

Bitovi u polju CODE BITS Bit URG ACK PSH RST SYN FIN Znaenje Polje URGENT POINTER je validno Polje ACKNOWLEDGMENT NUMBER je validno Segment zahteva push Resetuj konekciju Sinhronizuj brojeve sekvence Poslednji segment u sekvenci za slanje
CCNA Semester 1

z
Polje WINDOW specificira broj bajtova poev od vrednosti polja ACKNOWLEDGMENT NUMBER koje poiljalac ovog segmenta prihvata da primi Polje HEADER CHECKSUM je isto kao kao istoimeno polje u zaglavlju UDP datagrama
CCNA Semester 1

z
z z
Vrednost polja URGENT POINTER oznaava poziciju kraja urgentih podataka, tj. podataka koji se trebaju predati aplikaciji odmah, bez obzira na njihovu poziciju u toku Poetak urgentnih podataka je polje SEQUENCE NUMBER tog segmenta Validno samo ako je setovan bit URG
CCNA Semester 1
11.1 Well-known TCP portovi

Port 20 21 23 25 53 80 110 Servis File Transfer Protocol (FTP) File Transfer Protocol (FTP) Telnet Simple Mail Transport Protocol (SMTP) Domain Name Server (DNS) Hypertext Transfer Protocol (HTTP) Post Office Protocol v3 (POP3)
CCNA Semester 1
11.1 UDP protokol

z z
Protokol transportnog nivoa koji omoguuje jednostavnu komunikaciju izmeu procesa Osobine iste kao kod IP sloja (Unreliability, Connectionless)
CCNA Semester 1
11.1 Prenos UDP datagrama

UDP Header UDP Data Area
IP Header
IP Data Area
Frame Header
Frame Data Area
CCNA Semester 1
11.1 Format UDP datagrama
UDP SOURCE PORT UDP MESSAGE LENGTH DATA ...
UDP DESTINATION PORT UDP CHECKSUM
CCNA Semester 1
11.1 Polja UDP datagrama (1)

z z z
Polje DESTINATION PORT specificira broj odredinog porta Polje SOURCE PORT specificira izvorini port; potreban je samo ako se alje odgovor Polje MESSAGE LENGTH specificira ukupnu duinu UDP datagrama
CCNA Semester 1
11.1 Polja UDP datagrama (2)

z
Polje HEADER CHECKSUM sadri vrednost pomou koje se proverava validnost UDP datagrama Raunanje vrednosti polja: datagram+pseudo zaglavlje se podeli u 16-bitne rei, one se saberu i uzme se komplement rezultata; ako je rezultat 0x0000 upise se 0xFFFF Ako je vrednost polja HEADER CHECKSUM dobijenog datagrama 0, ne uzima se u obzir
CCNA Semester 1
11.1 Well-known UDP portovi
Port 53 69 111 123 161 162
Servis Domain Name Server (DNS) Trivial File Transfer Protocol (TFTP) Remote Procedure Call (RPC) Network Time Protocol (NTP) Simple Network Management Protocol (SNMP) monitor Simple Network Management Protocol traps
CCNA Semester 1
11.2 Domain Name System DNS (1)

z z
Sistem za distribuirano prevoenje imena u IP adrese i obratno Imena su podeljena u domene:
<DNS ime>=<lokalno ime u domenu>.<domen imena> <DNS domen>=<DNS domen>... <DNS domen>.<Toplevel DNS domen>...
Domeni su hijerarhijski organizovani:
CCNA Semester 1
11.2 Domain Name System DNS (2)

z z
DNS klijent alje serveru zahteve (npr. za razreenje imena) DNS server:

kontaktira sve druge potrebne servere da bi razreio zahtev uva imena iz odreene zone
CCNA Semester 1
11.2 Top-level domeni

z z z z z z z
.COM .ORG .EDU .NET .GOV .INT ISO 3166 kodovi zemalja
CCNA Semester 1
11.2 Funkcionisanje DNS sistema

Resolve www.nba.com Ask for nameserver for Resolve nba.com domain www.nba.com Ask for nameserver for com domain
Server for com domain
Internet Internet
Root Server
Server for nba.com domain
CCNA Semester 1
11.2 File Transfer Protocol - FTP (1)

z
Protokol koji omoguava razmenu fajlova izmeu dva raunara

slanje fajlova na udaljeni raunar (upload) prenos fajlova sa udaljenog raunara (download) raunar kome se pristupa sadri FTP server raunar sa koga se pristupa sadri klijentsku FTP aplikaciju
Klijent-server aplikacija

CCNA Semester 1
11.2 File Transfer Protocol - FTP (2)

z
Pre razmene fajlova potrebna je autentifikacija korisnikim imenom i lozinkom
Anonymous FTP: username=anonymous, password=<e-mail address>
Fajlovi se mogu prebacivati u tekstualnom ili binarnom obliku
otvara se posebna TCP konekcija sa prenos fajla
CCNA Semester 1
11.2 Trivial File Transfer Protocol TFTP

z
Jednostavan protokol za prenos fajlova:

nema autentifikacije nema direktorijuma koristi UDP
CCNA Semester 1
11.2 Hypertext Transfer Protocol HTTP (1)

z z
Protokol koji implementira WWW servis prenosa hiperteksta Klijent-server aplikacija

klijentski raunar koristi Web browser server sadri Web stranice u HTML formatu koje prenosi klijentu HTTP protokolom
CCNA Semester 1
11.2 Hypertext Transfer Protocol HTTP (2)

z z
HTML je tekstualni format koji opisuje sadraj stranica hiperteksta Hiperlink je deo hiperteksta koji referencira drugu stranicu ili neki drugi objekat (npr. binarni fajl) Svaka stranica se identifikuje putem URL-a

<protokol>://<ime servera>/<folder>/ http://www.rcub.bg.ac.yu/cnap/

CCNA Semester 1
11.2 Simple Mail Transfer Protocol SMTP

z
SMTP protokol slui za slanje e-mail poruka:

od klijenta do mail servera izmeu mail servera
Za transfer e-mail prouka sa mail servera na klijent koriste se drugi protokoli (POP3, IMAP)
CCNA Semester 1
11.2 Simple Network Management Protocol SNMP (1)

z
Protokol za nadgledanje i upravljanje ureaja:

ruteri serveri svievi
Definie se standardni skup podataka za nadgledanje odreenog tipa ureaja (Management Information Base MIB)
CCNA Semester 1

z
Komponente SNMP arhitekture:

Stanica za upravljanje (Network Management Station) Ureaj kojim se upravlja (Management Device) Agent za upravljanje (Agent)
CCNA Semester 1
CCNA Semester 1
11.2 Telnet
z z
Protokol koji omoguava da se raunaru pristupi sa udaljenog mesta Klijent-server aplikacija

raunar kome se pristupa sadri Telnet server raunar sa koga se pristupa sadri klijentsku Telnet aplikaciju klijentska aplikacija alje komande serverskom procesu u ASCII formatu serverski proces izvrava komande i vraa njihov rezultat
Funkcionisanje

CCNA Semester 1
Module 2: Networking Fundamentals
Sadraj poglavlja
z z z
2.1 Mrena terminologija 2.2 Propusni opseg 2.3 Mreni modeli
CCNA Semester 1
2.1 Raunarske mree (data networks)

z
Mree koje meusobno povezuje raunare i omoguavaju prenos podataka

lokalna mrea (Local Area Network LAN) pokriva podruje jedne zgrade ili kampusa WAN (Wide Area Network) povezuje lokalne mree
CCNA Semester 1
2.1 Podela mrea za prenos podataka prema fizikoj veliini
CCNA Semester 1
2.1 Ureaji u raunarskoj mrei

z z
Mreni ureaji (network devices) Terminalni (krajnji) ureaji (end-user devices)

raunari printeri itd.
CCNA Semester 1
2.1 Mreni ureaji (1)

z z z z z
Ripiter (repeater) Hab (hub) Brid (bridge) Svi (switch) Ruter (router)
CCNA Semester 1
2.1 Mreni ureaji (2)
CCNA Semester 1
2.1 Mrene topologije

z
Fizika topologija (topologija povezivanja mrenih komponenti)
magistrala, zvezda, proirena zvezda, prsten, hijerarhijska, me
Logika topologija (topologija meusobnog komuniciranja ureaja)

broadcast token passing

CCNA Semester 1
2.1 Fizike mrene topologije
CCNA Semester 1
2.1 LAN mree

z z z z
Pokrivaju ogranien prostor (tipino do 10km) Omoguavaju ureajima neprekidnu vezu na mreu Omoguavaju vezu relativno velikih protoka Tipino u vlasnitvu jedne institucije, koja je i administrira
CCNA Semester 1
2.1 WAN mree

z z z z
Pokrivaju praktino neogranien prostor (minimum na nivou regije ili drave) WAN mrea moe omoguiti ureajima neprekidnu vezu, tako i vezu koja se uspostavlja po potrebi Tipini protoci kroz WAN mreu su mnogo manji nego kod lokalnih mrea Tipino u vlasnitvu kompanije (service provider) koja se bavi iznajmljivanjem razliitih servisa korisnicima
CCNA Semester 1
2.1 MAN (Metropolitan Area Network) mree

z z
Pokrivaju prostor na nivou grada ili gradskog podruja Slui za povezivanje lokalnih mrea sa veim propusnim opsegom nego u WAN mreama

optiki kablovi beina veza
CCNA Semester 1
2.1 SAN (Storage Area Network) mree

z z
Posebna mrea koja povezuje servere i diskove za smetanje podataka Osobine:

visoke performanse (npr. za istovremeni pristup dva i vie servera disku) dostupnost proirivost
CCNA Semester 1
2.1 Virtuelne privatne mree (Virtual Private Networks VPN)

z z
Implementacija privatne mree preko javne mree (npr. Internet) Tipovi VPN:

Pristupni VPN (Access VPN) Intranet VPN (Intranet VPN) Extranet VPN (Extranet VPN)
CCNA Semester 1
2.1 Intranet i Ekstranet (1)

z z
Interna mrea organizacije, na kojoj se nalaze serveri koji ne treba da budu dostupni spolja Ekstranet predstavlja mreu partnerske organizacije koja treba da ima pristup internim resursima
CCNA Semester 1
2.1 Intranet i Ekstranet (2)
CCNA Semester 1
2.2 Pojam propusnog opsega (bandwidth)

z
z z
Digitalni propusni opseg je maksimalna koliina informacija koja u jedinici vremena moe da proe kroz komunikacioni kanal Ne meati sa analognim propusnim opsegom! Analogije

broj kola koja prou putem u jedinici vremena (~broj kolovoznih traka) koliina vode koja kroz vodovodnu cev proe u jedicini vremena (~prenik cevi)
CCNA Semester 1
2.2 Jedinice za merenje propusnog opsega

Jedinica Bita u sekundi Kilobita u sekundi Megabita u sekundi Gigabita u sekundi Skraenica bps kbps Mbps Gbps Mera 1 bit u sekundi 1 kbps = 1000 bps 1 Mbps = 1000 kbps 1 Gbps = 1000 Mbps
CCNA Semester 1
2.2 Osobine propusnog opsega

z
Propusni opseg..

... je konaan! ... kota! ... najvie utie na performanse mree! ... nikada nije dovoljno velik!
CCNA Semester 1
2.2 Propusni opseg medijuma u LAN mreama (1)

Medijum (Tehnologija) 50 Ohm koaksijalni kabl (Eternet 10BASE5) 50 Ohm koaksijalni kabl (Eternet 10BASE2) UTP kabl kategorije 5 (Eternet 10BASE-T) UTP kabl kategorije 5 (Eternet 100BASE-TX) Propusni opseg 10 Mbps 10 Mbps 10 Mbps 10 Mbps Maks. duina medijuma 500 m 185 m 100 m 100 m
CCNA Semester 1
2.2 Propusni opseg medijuma u LAN mreama (2)

Medijum (Tehnologija) 62.5/125 multimodni optiki kabl (Eternet 100BASE-FX) 62.5/125 multimodni optiki kabl (Eternet 1000BASE-SX) 50/125 multimodni optiki kabl (Eternet 1000BASE-SX) 9/125 monomodni optiki kabl (Eternet 100BASE-FX) Propusni opseg 100 Mbps 1 Gbps 1 Gbps 1 Gbps Maks. duina medijuma 2000 m 220 m 250 m 5000 m
CCNA Semester 1
2.2 Propusni opseg WAN servisa

WAN servis Modem DSL ISDN Frame Relay T1/E1 T3/E3 STM-1/OC-3 SMT-4/OC-12 SMT-16/OC-48 Propusni opseg 56 kbps (0.056 Mbps) 128 kbps (0.128 Mbps) 6.1 Mbps 128 kbps (0.128 Mbps) 56 kbps (0.056 Mbps) - 34.368 Mbps 1.544 Mbps/2.048 Mbps 44.736 Mbps/34.368 Mbps 155.52 Mbps 622.08 Mbps 2.488 Gbps
CCNA Semester 1
2.2 Pojam protoka (throughput)

z
Protok predstavlja koliinu informacija koja proe kroz mreu u jedinici vremena u realnim uslovima Protok je uvek manji od propusnog opsega
CCNA Semester 1
2.2 Raunanje vremena za prenos informacija

T teorijsko = S / BW T praktino = S / P S duina informacija u bitovima BW propusni opseg P - protok
CCNA Semester 1
2.3 OSI referentni model

z z z
OSI = Open System Interconnection Kreiran od strane ISO (International Standard Organization) Objavljen 1982. godine
CCNA Semester 1
2.3 Osnove OSI modela

z z
OSI model se sastoji od slojeva (layer) Svaki sloj vri odreenu funkciju za sloj vieg nivoa, koristei usluge sloja nieg nivoa
CCNA Semester 1
2.3 Prednosti slojevitog modela

z z z z z
Pristupanije uenje procesa komunikacije Standardizacija mrenih protokola Interoperabilnost razliitog hardvera i softvera Promena u jednom sloju ne utie obavezno na druge slojeve Jednostavnija implementacija
CCNA Semester 1
2.3 Slojevi OSI modela
CCNA Semester 1
2.3 Fiziki sloj

z
Zadatak: obezbediti mogunost prenosa bit po bit do drugog sistema na istom medijumu
Layer 1: signals, media
CCNA Semester 1
2.3 Sloj veze podataka

z
Zadatak: obezbediti mogunost prenosa grupe podataka do drugog sistema na istom fizikom medijumu (ili istoj fizikoj mrei) PDU sloja veza podataka: okvir (frame)
Layer 2: media access control
CCNA Semester 1
2.3 Mreni sloj

z
Zadatak: obezbediti mogunost prenosa grupe podataka do drugog sistema na drugom medijumu (ili drugoj fizikoj mrei) PDU mrenog sloja: paket
Layer 3: routing, path selection
CCNA Semester 1
2.3 Transportni sloj

z z
Zadatak: obezbediti da se podaci pouzdano (uz kontrolu toka) prenesu do drugog sistema PDU transportnog sloja: segment
Layer 4: reliability, flow control
CCNA Semester 1
2.3 Sloj sesije

z
Zadatak: uspostavlja i raskida sesije za prenos podataka izmeu aplikacija
Layer 5: dialogs, conversations
CCNA Semester 1
2.3 Prezentacioni sloj

z
Zadatak: obezbediti da podaci koji se prenose budu u formatu koja e druga aplikacija prepoznati
Layer 6: data format, data syntax
CCNA Semester 1
2.3 Aplikativni sloj

z
Zadatak: preneti grupu podataka od jedne aplikacije na jednom sistemu, do druge aplikacije na drugom sistemu Najblii korisniku ne obezbeuje usluge drugom sloju, ve aplikacijama
Layer 7: browsers
CCNA Semester 1
2.3 Pojam PDU

z z
PDU (Protocol Data Unit) je grupa informacija koju prenose protokoli n-tog sloja PDU se sastoji iz:

zaglavlja (header) kontrolne informacije podataka (data, payload) tipino PDU vieg sloja trejlera (trailer) kontrolne informacije
CCNA Semester 1
2.3 PDU na OSI slojevima
CCNA Semester 1
2.3 Slojevi TCP/IP modela
CCNA Semester 1
2.3 TCP/IP skup protokola
CCNA Semester 1
2.3 Odnos OSI slojeva i TCP/IP slojeva
CCNA Semester 1
2.3 Pojam enkapsulacije
CCNA Semester 1
Module 3: Networking Media
Sadraj poglavlja
z z z
3.1 Bakarni medijumi 3.2 Optiki medijumi 3.3 Beini medijumi
CCNA Semester 1
3.1 Borov model atoma

z
Atom se sastoji od jezgra (protoni + neutroni) i elektrona koji krue oko njega
CCNA Semester 1
3.1 Statiki elektricitet

z z
Elektroni koji ne krue oko jezgra (slobodni elektroni) ine tzv. statiki elektricitet Poto ne postoji sila koja bi ih pomerala, slobodni elektroni se ne kreu
CCNA Semester 1
3.1 Vrste materijala u odnosu na provoenje elektrona

z z z
Provodnici
bakar (Cu), zlato (Au), srebro (Ag) silicijum (Si), galijum (Ga) plastika, guma, vazduh, papir, staklo
Poluprovodnici
Izolatori
CCNA Semester 1
3.1 Pojam elektrinog napona

z z z
Razlika elektrinog potencijala izmeu dve take Oznaka: U Jedinica: Volt [V]
CCNA Semester 1
3.1 Pojam elektrinog otpora

z z z
Mera spreavanja prolaska slobodnih elektrona kroz supstancu Oznaka: R Jedinica: Om []

l R = ----S
CCNA Semester 1
3.1 Pojam elektrine struje

z z z
Koliina naelektrisanja koja proe kroz provodnik u jedinici vremena Oznaka: I Jedinica: Amper [A]
Q I = ----t
CCNA Semester 1
3.1 Napon i struja u vremenu

z z
Jednosmerna struja (Direct Current, DC) Naizmenina struja (Alternating Current, AC)
CCNA Semester 1
3.1 Omov zakon

z
Jednosmerna struja

napon izmeu dve take je jednak proizvodu struje i otpora izmeu tih taaka U=R*I
CCNA Semester 1
3.1 Elektrino kolo (1)

z
Elektrino kolo se sastoji od:

izvora napajanja (source, battery) zatvorenog provodnog puta (path) optereenja (load)
CCNA Semester 1
3.1 Elektrino kolo (2)
CCNA Semester 1
3.1 Koaksijalni kabl (1)
CCNA Semester 1

Spoljni provodnik Izolator Unutranji provodnik Omota
CCNA Semester 1

z
Prednosti
vea maksimalna duina medijuma (185m odnosno 500m za 10BASE5 odnosno 10BASE2) tei i skuplji za instalaciju loe terminiranje kablova moe imati velikog uticaja na smetnje
Mane

CCNA Semester 1
3.1 FTP (ScTP) kabl

Upredena parica Omota Aluminijumska folija + upletena provodna mrea (S-FTP kabl)
CCNA Semester 1
3.1 STP kabl

Upredena parica Aluminijumska folija Omota Aluminijumska folija + upletena provodna mrea
CCNA Semester 1
3.1 STP i ScTP prednosti i mane

z z
Prednosti
manja osetljivost, na EMI, RFI i presluavanje (STP) vea teina i prenik kabla osetljiv na nekvalitetno terminiranje
Mane

CCNA Semester 1
3.1 UTP kabl (1)

Upredena parica Omota
CCNA Semester 1
3.1 UTP kabl (2)

z
Prednosti

cena lakoa instalacije nain terminacije najpodloniji smetnjama od svih LAN medijuma najmanja maksimalna duina (100m)
Mane

CCNA Semester 1
3.1 Terminiranje UTP kablova

z
Kabl se terminira:

RJ-45 konektorom RJ-45 utinicom
CCNA Semester 1
3.1 Rasporedi pinova na RJ-45 konektoru (1)

z
Straight-through

1-1, 2-2 .... 7-7, 8-8 slui za povezivanje raunara sa habom/sviem 1-3, 2-6, 3-1, 6-2 slui za povezivanje dva svia 1-8, 2-7 .... 7-2, 8-1 slui za povezivanje raunara na konzolni port ureaja
Cross-over

Rollover

CCNA Semester 1
3.1 Rasporedi pinova na RJ-45 konektoru (2)
Straight-through
Crossover
Rollover
CCNA Semester 1
3.2 Elektromagnetski talas

z z
Kretanjem naelektrisanja emituju se elektromagnetski (EM) talasi Najvanija osobina EM talasa je talasna duina (wavelength)
sporije kretanje naelektrisanja vea talasna duina
EM talasi u vakuumu putuju brzinom svetlosti ( 300.000 km/s)

CCNA Semester 1
3.2 Elektromagnetski spektar

z
EM talasi sa talasnom duinom od 400 nm (ljubiasta) do 700 nm (crvena) predstavljaju vidljivu svetlost
CCNA Semester 1
3.2 Model svetlosnih zraka

z
EM talasi se prostiru pravolinijski, od izvora u svim pravcima, ali razliitom brzinom u razliitim sredinama Kada incidentni zrak naie na drugu sredinu, formirae se dva zraka:

reflektovani zrak, koji se odbija od druge sredine refraktovani zrak, koji ulazi u drugu sredinu ali sa promenjenim pravcem
CCNA Semester 1
3.2 Indeks refrakcije

z
Ugao savijanja refraktovanog zraka zavisi od odnosa brzina prostiranja dve sredine
CCNA Semester 1
3.2 Refleksija
z
Ugao reflektovanog zraka prema normali na povrinu je isti kao ugao incidentnog zraka
CCNA Semester 1
3.2 Refrakcija
z
Ako refraktovani zrak ulazi u sredinu sa manjim indeksom refrakcije (npr. staklo vazduh), ugao refraktovanog zraka prema normali na povrinu je vei od ugla incidentnog zraka
CCNA Semester 1
3.2 Optiko vlakno (1)

z z
Vlakno napravljeno od materijala koje provodi svetlost Svi zraci svetlosti generisani na jednom kraju treba da stignu na drugi kraj ne treba da ima refrakcije Reenje: vlakno se sastoji iz dva dela:

unutranji deo (core) koji provodi svetlost spoljanji deo (cladding) od koga se svetlost odbija
CCNA Semester 1

z
Reenje:

core ima vei indeks refrakcije od cladding-a ugao pod kojim padaju incidentni zraci je vei od kritinog ugla opseg uglova incidentnih zraka za koje se postie totalna refleksija (numerical aperture) modovi tj. putanje kojima putuju zraci
Totalna refleksija zavisi od dva faktora:

Efekat koji se postie je totalna interna refleksija
CCNA Semester 1
CCNA Semester 1
3.2 Multimodno optiko vlakno

z
Veliina core-a (50 ili 62.5 m) omoguava da svetlost putuje po vie putanja (modova)
CCNA Semester 1
3.2 Monomodno optiko vlakno

z
Veliina core-a (8-10 m) omoguava da svetlost putuje samo jednoj putanji (modu)
CCNA Semester 1
3.2 Optiki kabl

z
Kabl koji sadri jedno ili vie optikih vlakana
CCNA Semester 1
3.2 Delovi optikog kabla (1)

z
Core

vlakno od silicijuma koje provodi EM talas konstruisano je tako da se indeks refrakcije postepeno poveava prema cladding-u tako da ima to manje odbijanja (graded-index fiber) omota od silicijuma sa manjim indeksom refrakcije nego core tipini prenik je 125 m
Cladding

CCNA Semester 1
3.2 Delovi optikog kabla (2)

z
Buffer

omota koji uva core i cladding dva naina konstrukcije:

z z
tight-buffered loose-tube
z z
Strength Material
omota od Kevlara koji uva kabl od istezanja spoljni omota

Jacket
CCNA Semester 1
3.2 Optiki predajnici

z
Multimodna vlakna (850 nm i 1310 nm):

Infrared Light Emitting Diodes (LEDs) Vertical Cavity Surface Emitting Lasers (VCSELs) infracrveni laser
Monomodna vlakna (1310 nm i 1550 nm):
CCNA Semester 1
3.2 Optiki prijemnici

z z
Element koji proizvodi elektrini impuls kada detektuje svetlost PIN fotodioda
po detekciji svetlosti generie struju za predefinisani napon
CCNA Semester 1
3.2 Optiki konektori

z z
SC (Subscriber Connector) ST (Straight Tip)
CCNA Semester 1
3.2 Prenos signala kroz optika vlakana

z
Optiki kabl nije podloan nekim smetnjama koje se javljaju kod bakarnih kablova:

nema uticaja EMI nema presluavanja
z z
Jacket i buffer spreavaju spoljanju svetlost da ue u core Ipak, postoje odreeni problemi pri prenosu signala:

slabljenje disperzija
CCNA Semester 1
3.2 Slabljenje
z
Uzroci:

rasejanje zbog mikroskopskih neuniformnosti vlakna (scattering) apsorbcija signala na neistoama u vlaknima neravna core-cladding granica
Dodatno slabljenje moe biti izazvano loom instalacijom:
prekomernim vuenjem ili savijanjem kabla

CCNA Semester 1
3.2 Disperzija
z
Hromatska disperzija utie da talasi razliitih talasnih duina kroz isti materijal putuju sa razliitim brzinama:

poto svaki izvor svetlosti generie vie talasnih duina onda se puls svetlosti rairi u vremenu problem i kod multimodnih i kod monodnih vlakana
CCNA Semester 1
3.2 Instalacija optikih kablova

z z z z
Provlaenje kablova Seenje (cut) i poliranje (polish) krajeva kabla Postavljanje konektora Zatita konektora od prljavtine
CCNA Semester 1
3.2 Problemi u instalaciji optikih konektora
CCNA Semester 1
3.3 Standardi beinih LAN-ova (1)

z
IEEE 802.11

Direct Sequence Spread Spectrum (DSSS) tehnologija 1 i 2 Mbps 2.4 GHz DSSS i Frequency Hopping Spread Spectrum (FHSS) tehnologija 1, 2, 5.5 i 11 Mbps kompatibilan sa 802.11 2.4 GHz
IEEE 802.11b (Wi-Fi)

CCNA Semester 1
3.3 Standardi beinih LAN-ova (2)

z
IEEE 802.11a

do 54 Mbps 5 GHz Othogonal Frequency Division Multiplexing (OFDM) tehnologija do 54 Mbps kompatibilan sa 802.11b
IEEE 802.11g

CCNA Semester 1
3.3 Tipovi beinih LAN mrea (Wireless LAN -WLAN)

z
Ad-hoc
mrea koju formiraju sami terminalni ureaji sa beinim NIC karticama mrea gde postoji centralni ureaj (access point-AP) koji komunicira sa svakim terminalnim ureajem
Infrastructure
CCNA Semester 1
3.3 Access point (AP)

z z z
Prostor pokrivanja jednog AP se naziva elija (poluprenik od 91.44 to 152.4 metara) elije AP-ova se mogu preklapati Kada se klijent startuje on pokuava da se pridrui (associate) AP-u na dva naina:

alju se probni paketi sa eljenim SSID-om sve dok neki AP ne odgovori pozitivno (aktivno skaniranje) eka se beacon paket (koji alje AP) sa eljenim SSID-om (pasivno skaniranje)
CCNA Semester 1
3.3 Tipovi WLAN frejmova
CCNA Semester 1
3.3 Pristup medijumu

z
z z
Poto je u pitanju deljeni medijum, postoji problem kolizija koristi se Carrier Sense Multiple Access/Collision Avoidance (CSMA/CA) Svaki poslati frejm se potvruje, to moe odneti i do 50% propusnog opsega! Adaptive Rate Selection (ARS) omoguuje automatsko smanjivanje brzine u sluaju degradacije signala zbog daljine ili interferencije
CCNA Semester 1
3.3 WLAN autentifikacija

z
Metodi autentifikacije:

open
z
zahteva poklapanje SSID AP-a i klijenta koristi Wireless Equivalency Protocol (WEP) zahteva poklapanje WEP kljueva na AP-u i klijentu
shared
z z
CCNA Semester 1
3.3 Tipovi autentifikacije i pridruivanja (asocijacije)

z z z
Neautentifikovan i nepridruen Autentifikovan i nepridruen Autentifikovan i pridruen
CCNA Semester 1
3.3 Modulacija
z z
Modulacija je proces promene noseeg (carrier) signala pomou signala koji se prenosi Tipovi modulacije:

amplitudska modulacija (AM) frekventna modulacija (FM) fazna modulacija (PM)
CCNA Semester 1
Module 4: Cable Testing
Sadraj poglavlja
z z
4.1 Frekvencijski-bazirano testiranje kablova 4.2 Signal i um
CCNA Semester 1
4.1 Talas
z
Osobine:

amplituda perioda frekvencija
CCNA Semester 1
4.1 Sinusoidni talas
CCNA Semester 1
4.1 etvrtasti talas
CCNA Semester 1
4.1 Logaritamska funkcija

z
ax = b x = loga = b

102 = 100 log10 100 = 2 25 = 32 log2 32 = 5 log log10 ln loge
Skraenice:

CCNA Semester 1
4.1 Decibel
z z z
Mera slabljenja elektrinih veliina Formula za napon (EM talasi kroz bakarni medijum):
aV = 20 log10 (Vfinal / Vref) [dB]
Formula za snagu (svetlosni talasi kroz optiki medijum, radio talasi kroz beini medijum):
aP = 10 log10 (Pfinal / Pref) [dB]
Ako je Vfinal < Vref slabljenje u decibelima ima negativnu vrednost
CCNA Semester 1
4.1 Vremenski i frekventni domen

z
Signal se moe posmatrati na dva naina:
ako X-osa predstavlja vreme, a Y-osa vrednost signala u tom vremenskom trenutku posmatramo signal u vremenskom domenu (osciloskop) ako X-osa predstavlja frekvenciju, a Y-osa vrednost komponentu signala za datu frekvenciju posmatramo signal u frekventnom domenu (analizator spektra)
CCNA Semester 1
4.1 Sintetizacija etvrtastog signala
CCNA Semester 1
4.1 Izvori uma

z z z z
Oblinji kablovi koji prenose signale Radio-frekventna interferencija (RFI) Elektro-magnetska interferencija (EMI) Laserski um kod optikih kablova
CCNA Semester 1
4.1 Propusni opseg

z
Analogni propusni opseg je raspon frekvencija koje zauzima analogni signal
meri se u hercima (Hz)
Digitalni propusni opseg je koliina podataka koja moe da proe u datom vremenskom periodu
meri se u bitima/kilobitima/megabitima/gigabitima u sekundi (bps/kbps/Mbps/Gbps)

CCNA Semester 1
4.2 Prenos digitalnog signala preko bakarnih kablova

z
Signali se predstavljaju naponskim nivoima prema referentnom nivou
prijemnik i predajnik moraju da imaju isti referentni nivo koaksijalni kabl (shielded) UTP kabl (unshielded) STP kabl (shielded)
Tipovi bakarnih medijuma:

CCNA Semester 1
4.2 Prenos digitalnog signala preko optikih kablova

z z
Signali se predstavljaju razliitim intenzitetima svetlosti Na prenos signala u optikim kablovima ne utiu spoljne smetnje
CCNA Semester 1
4.2 Slabljenje na bakarnim medijumima (1)

z z
Slabljenje signala je pojava da signal na prijemu ima manju amplitudu nego na predaji Slabljenje izazivaju:

gubitak elektrine energije na kablu zbog pretvaranja u toplotnu energiju curenje energije van kabla neispravni konektori
CCNA Semester 1
4.2 Slabljenje na bakarnim medijumima (2)

z z
Slabljenje signala je pojava da signal na prijemu ima manju amplitudu nego na predaji Na slabljenje utiu:

duina kabla visoke frekvencije u spektru (slabljenje je vee na viim frekvencijama) vrednosti su uvek negativne
Meri se u decibelima:
CCNA Semester 1
4.2 Impedansa na bakarnim medijumima

z
Bakarni kabl se zavrava karakteristinom impedansom ako bi ne dolo do pojave reflektovanog signala
100 za Cat5 UTP kabl
U sluaju da da kabl nema celom svojom duinom karakteristinu impedansu javlja se refleksija i u samom kablu, to dovodi da se na prijemu isti signal viestruko pojavljuje (jitter)
CCNA Semester 1
4.2 Presluavanje (crosstalk)

z
Pojava da signal iz oblinjeg provodnika generie EM talas koji dodaje um na postojei signal

signal iz druge parice u istom kablu signal iz drugog kabla (alien crossstalk)
z z
Vei uticaj na viim frekvencijama Zbog presluavanja se koristi upredanje parica u xTP kablovima:

svaka ica u parica dobije identinu smetnju, tako da se na prijemu oduzimanjem primljenih signala potire uticaj smetnje magnetska polja koju generiu ice u parici se meusobno ponitavaju
CCNA Semester 1
4.2 Tipovi presluavanja

z z z
Presluavanje na bliem kraju (Near-end Crosstalk - NEXT) Presluavanje na daljem kraju (Far-end Crosstalk - FEXT) Power Sum Near-end Crosstalk (PSNEXT)
CCNA Semester 1
4.2 Presluavanje na bliem kraju (Near-end Crosstalk - NEXT)

z
Odnos izmeu test napona na jednoj parici i izmerenog napona (dobijenog presluavanjem) na drugoj parici na istom kraju Meri se u decibelima:
vee apsolutne vrednosti su bolje
CCNA Semester 1
4.2 Presluavanje na daljem kraju (Far-end Crosstalk - FEXT)

z
Odnos izmeu test napona na jednoj parici i izmerenog napona (dobijenog presluavanjem) na drugoj parici na drugom kraju Zbog slabljenja, predstavlja manji problem od presluavanja na bliem kraju
CCNA Semester 1
4.2 Power Sum Near-end Crosstalk (PSNEXT)

z
Kumulativni efekat NEXT od svih parica u kablu
CCNA Semester 1
4.2 Test parametri za UTP kablove prema TIA/EIA568B

z z z z z z z z z z
Wire map Insertion loss Near-end crosstalk (NEXT) Power sum near-end crosstalk (PSNEXT) Equal-level far-end crosstalk (ELFEXT) Power sum equal-level far-end crosstalk (PSELFEXT) Return loss Propagation delay Cable length Delay skew
CCNA Semester 1
4.2 Wiremap
z z z
Raspored ica na konektorima
standardi 568A i 568B
Kod ispravnog wiremap-a svaka ica se zavrava na istom pinu konektora na oba kraja (1-1, 2-2 itd) Neispravni wiremap:

open pair short pair reversed-pair (1-2, 2-1) split-pair transposed-pair
CCNA Semester 1
4.2 Insertion loss i Return loss

z
Insertion loss je zbirni uticaj slabljenja i diskontinuiteta u impedansi
meri se u decibelima na daljem kraju
Return loss je mera reflektovanog signala
CCNA Semester 1
4.2 Crosstalk
z z z
NEXT PSNEXT ELFEXT
razlika (u decibelima) izmeu izmerenog FEXT-a i Insertion Loss-a (~ slabljenje) suma ELFEXT-ova sa svih parica u kablu
PSELFEXT
CCNA Semester 1
4.2 Propagation delay

z
Propagation delay je vreme putovanja signala kroz kabl
poto su parice razliito upredene, vrednost je razliita za svaku od njih
Pomou tog parametra se rauna i duina kabla (elektrina duina)
rauna se prema parici sa najkraom el. duinom
Test koji meri el. duinu se naziva Time Domain Reflectometer (TDR)
CCNA Semester 1
4.2 Delay skew

z z
Razlika u vremenu putovanja signala kroz razliite parice Kritian parametar za tehnologije koje koriste vie parica za slanje signala (npr. 1000BASE-T)
CCNA Semester 1
4.2 Testiranje optikih kablova

z z
Eksterne smetnje (EMI, presluavanje) nemaju uticaja na prenos svetlosti u optikih kablovima Slabljenje i interna refleksija na dikontinuitetima u kablu doprinosi smanjenju jaine signala na prijemu Maksimalno slabljenje signala pri kome prijemnik moe da radi se naziva optical link loss budget
CCNA Semester 1
Module 5: Cabling LANs and WANs
Sadraj poglavlja
z z
5.1 Kabliranje u LAN mreama 5.2 Kabliranje u WAN mreama
CCNA Semester 1
5.1 Prenosni medijumi u LAN mreama (1)

z
Kablovi sa upredenim paricama (twisted pair)

UTP ScTP (FTP) STP multimodna vlakna (multi-mode) monomodna vlakna (single-mode)
Kablovi sa optickim vlaknima (fibre optics)

Koaksijalni kablovi (coaxial cable)

CCNA Semester 1
5.1 Prenosni medijumi u LAN mreama (2)
CCNA Semester 1
5.1 Kriterijumi za izbor prenosnog medijuma

z z z z
Maksimalna duina kabla Cena Lakoa instalacije Osetljivost na smetnje
CCNA Semester 1
5.1 Eternet tehnologije

z
Legacy Ethernet (10 Mbps)

10BASE2 (Thick coax) 10BASE5 (Thin coax) 10BASE-T (UTP Cat3) 100BASE-TX (UTP Cat5) 100BASE-FX (MM FO 62.5/125) 1000BASE-T (UTP Cat5) 1000BASE-SX (MM FO 62.5/125; MM FO 50/125)
Fast Ethernet (100 Mbps)

Gigabit Ethernet (1 Gbps)

CCNA Semester 1
5.1 Pozicija Eternet tehnologija u LAN mrei
Ethernet End-user nivo Workgroup nivo Backbone nivo X
Fast Ethernet X X X
Gigabit Ethernet X X
CCNA Semester 1
5.1 Fizi ke konekcije kod Eternet fizi kih specifikacija

z z z
AUI (Attachment User Interface)

10BASE5 10BASE2 10BASE-T 100BASE-TX 1000BASE-T 100BASE-FX 1000BASE-SX
BNC RJ-45 (Registered Jack 45)
SC (ST)

CCNA Semester 1
5.1 RJ-45 konektor
CCNA Semester 1
5.1 Terminiranje UTP kabla RJ-45 konektorom - rasporedi
CCNA Semester 1
5.1 RJ-45 uti nica (1)

z z
Terminacija UTP kabla horizontalne instalacije Nalazi se u:

razvodnom (patch) panelu na strani vorita (wiring closet) nazidnoj/uzidnoj kutiji (surface/flash mount box) na strani mrenog prikljuka(work area)
CCNA Semester 1

z z z
Moe biti fiksirana za razvodni panel/kutiju, ili u obliku modula koji se posebno montira Sa prednje strane strane (gde ulazi RJ-45 konektor) je standardni ulaz sa osam pinova Sa zadnje strane je punchdown blok u koji se postavlja osam ica iz UTP kabla
CCNA Semester 1
CCNA Semester 1
5.1 Deljeni medijum i kolizija

z z z
Deljeni medijum je medijum na koji je prikljueno istovremeno vie ureaja Kolizija je pojava da dva sistema pokuaju da istovremeno alju okvir Kolizija se deava

u fizikoj topologiji magistrale u logikoj topologiji magistrale
CCNA Semester 1
5.1 Kolizioni domen

z
Kolizioni domen je deo LAN mree u kome u jednom trenutku samo jedan ureaj sme da alje okvir Kolizioni domen se sastoji od ureaja fizikog OSI nivoa, tj. ti ureaji proiruju kolizioni domen
CCNA Semester 1
5.1 Ripiter (1)

z z z z
Povezan na dva razliita medijuma Preuzima signal sa jednog medijuma, pojaava ga i prenosi na drugi Pripada fizikom OSI sloju Slui za prevazilaenje ogranienja duine medijuma i broja ureaja na medijumu
CCNA Semester 1
5.1 Ripiter (1)
CCNA Semester 1
5.1 Hab (1)

z z z
Koncentrator u topologiji zvezde/stabla Sadri vie mrenih interfejsa praktino, po ripiter na svakom interfejsu Pripada fizikom OSI sloju
CCNA Semester 1
5.1 Hab (2)
CCNA Semester 1
5.1 Tipovi habova

z
Pasivni hab
hab koji predstavlja samo fiziku konekciju i ne regenerie signale hab koji regenerie signale na svakom portu hab koji sadri procesor i ima mogunost nadzora
z z
Aktivni hab
Inteligentni hab
CCNA Semester 1
5.1 Funkcionisanje haba

z z
Bit podataka sa bilo kog porta se prenosi na sve druge portove Ako se u jednom trenutku pojavi signal na dva porta (kolizija), na sve portove se alje signal collision enforcement Ako se na bilo kom portu pojavi collision enforcement signal, prenosi se na sve druge portove
CCNA Semester 1
5.1 Brid
z z z
Povezan na dva razliita medijuma Preuzima okvir sa jedne mree i preusmerava na drugu Pripada OSI sloju veze podataka
CCNA Semester 1
5.1 Funkcionisanje brida

z
Po dobijanju okvira, postavi u tabelu par (izvorina MAC adresa, dolazni port) Ako u tabeli ne postoji odredina MAC adresa, poalji okvir na drugi port Ako je odlazni port isti kao i dolazni, odbaci okvir
z z z

CCNA Semester 1
5.1 Svi
z z z
Koncentrator u topologiji zvezde/stabla Sadri vie mrenih interfejsa praktino, brid izmeu svaka dva interfejsa Pripada OSI sloju veze podataka
CCNA Semester 1
5.1 Funkcionisanje svi a

z
Po dobijanju okvira, postavi u tabelu par (izvorina MAC adresa, dolazni port) Ako u tabeli ne postoji odredina MAC adresa, poalji okvir na sve portove Ako je odlazni port isti kao i dolazni, odbaci okvir
z z z

CCNA Semester 1
5.1 Mrena kartica (NIC)

z z
Periferijski ureaj koji omoguava raunaru da se povee na lokalnu mreu Pripada OSI sloju veze podataka
CCNA Semester 1
5.1 Transiver (1)

z z z z
Povezan na dva razliita tipa medijuma Preuzima signal sa jednog medijuma, prenosi na drugi Pripada fizikom OSI sloju Slui za konvertovanje signala sa jednog medijuma na drugi (npr. UTP kabl o optiki kabl)
CCNA Semester 1
5.1 Transiver (2)
CCNA Semester 1
5.1 Podela ure aja prema OSI sloju

z
Fizikom (1) OSI sloju pripadaju pasivne komponente, odnosno ureaji koji razumeju samo bitove

Pasivne komponente: kablovi, konektori, pe paneli Ureaji: ripiter, hab, transiver
OSI sloju veze (2) pripadaju ureaji koji razumeju okvire (frames)
brid, svi, NIC
Mrenom (3) OSI sloju pripadaju ureaji koji razumeju pakete
ruter
CCNA Semester 1
5.1 Peer-to-peer mrea (1)

z
Mrea ekvivalentnih raunara od kojih svaki moe imati resurse (npr. fajlove) koji drugi raunari mogu da koriste
CCNA Semester 1
5.1 Peer-to-peer mrea (2)

z
Prednosti:

jeftinija za implementaciju ne zahteva posebnog mrenog administratora teko odriva u veoj mrei svaki korisnik mora da zna deo administracije manje sigurna slabije performanse
Mane:

CCNA Semester 1
5.1 Client-server mrea (1)

z
Mrea u kojoj postoji centralni raunar (server) koji sadri deljene resurse
CCNA Semester 1
Module 6: Ethernet Fundamentals
Sadraj poglavlja
z z
6.1 Osnove Eterneta 6.2 Funkcionisanje Eterneta
CCNA Semester 1
6.1 Uvod u Eternet

z
Uspeh Eterneta se zasniva na:

jednostavnosti i lakoi odravanja mogunosti inkorporiranja novih tehnologija pouzdanosti niskoj ceni
CCNA Semester 1
6.1 Istorija Eterneta (1)

z
Eternet je nastao od ideje da dva ili vie ureaja komuniciraju preko zajednikog medijuma
Univerzitet na havajima je 1970. godine razvio radio-mreu Alohanet
z z
Idejni tvorac Etherneta je Robert Metcalfe iz Xerox korporacije, gde je i razvijan 1970-ih godina 1980. godine konzorcijum DIX (Digital Equipment Company, Intel, i Xerox) objavljuje prvi Eternet standard DIX 1.0
CCNA Semester 1
6.1 Istorija Eterneta (2)

z
z z
1985. godine IEEE objavljuje 802.3 standard zasnovan na DIX specifikaciji ali sa malim razlikama 1995. godine IEEE objavljuje Fast Ethernet standard (100 Mbps) 1998. i 1999. godine IEEE objavljuje Gigabit Ethernet standard (1 Gbps)
CCNA Semester 1
6.1 Oznaavanje Eternet specifikacija

z z
Eternet tehnologije (Legacy Ethernet, Fast Ethernet, Gigabit Ethernet) mogu koristiti razne fizike medijume Specifikacija koja definie prenos preko jednog medijuma se imenuje na sledei nain:
{10|100|1000} {BASE|BROAD} {2|5|-T|-TX|-SX|-LX} 10BASE2 100BASE-TX 1000BASE-LX
Primeri:

CCNA Semester 1
6.1 Eternet i OSI model

z
Eternet se pozicionira u fizikom sloju i MAC podsloju sloja veze OSI modela
CCNA Semester 1
6.1 IEEE 802 standardi
CCNA Semester 1
6.1 Adresiranje u Eternetu

z
Svaki ureaj na Eternet mrei ima jedinstveni identifikator MAC adresa

Veliine 48 bita Zapisuje se u heksadecimalnom obliku

z
XX:XX:XX:XX:XX:XX
MAC adresa sa svim jedinicama (FF:FF:FF:FF:FF:FF) predstavlja broadcast adresu
CCNA Semester 1
6.1 Format MAC adresa
CCNA Semester 1
6.1 MAC adrese kod mrenih ureaja

z z
Mreni ureaji na fizikom OSI sloju (hab) ne raspoznaju ni okvire ni MAC adrese Mreni ureaji na OSI sloju veze (brid, svi) koriste odredinu mrenu adresu iz zaglavlja primljenog okvira da usmere okvir prema odreditu
CCNA Semester 1
6.1 MAC adrese kod mrenih klijenata

z z
Svaki NIC adapter poseduje svoju MAC adresu Kada sistem alje okvir, u zaglavlje okvira upisuje:

adresu svog NIC adaptera preko koga alje okvir (izvorina adresa) adresu odredinog sistema ili broadcast adresu
Kdaa primi okvir, sistem ga uzima u proceduru de-enkapsulacije ako:

odredina adresa okvira je jednaka adresi NIC adaptera preko koga je primljen okvir odredina adresa okvira je broadcast adresa
CCNA Semester 1
6.1 Format Eternet okvira
CCNA Semester 1
6.1 Polja Preamble i SFD

z
z z
Polje Preamble se sastoji od naizmeninih bitova 0 i 1 i slui da se primaoci sinhronizuju sa okvirom Polje SFD oznaava poetak okvira (10101011 ) Preamble (Ethernet II) = Preamble+SFD (802.3)
CCNA Semester 1
6.1 Polja Type i Length

z z z
Polje Type (Ethernet II) specificira protokol mrenog nivoa iji se datagram sadri u korisnom delu okvira Polje Length (802.3) predstavlja broj okteta posle tog polja do kraja okvira U kasnijoj verziji 802.3 standarda polje se naziva LengthIType (802.3) i ima dvojako znaenje:

ukoliko je vrednost polja manja od 0x600 (1536) tada ima znaenje kao polje Length u suprotnom, ima znaenje kao polje Type
CCNA Semester 1
6.1 Polje Data

z
z z
Polje Data sadri podatke u vidu LLC paketa (802.3) ili u vidu datagrama mrenog sloja (Ethernet II) Minimalna duina podataka je 46 okteta (okvir duine 64 okteta) Maksimalna duina podataka je 1500 okteta (okvir duine 1518 okteta)
CCNA Semester 1
6.2 Kontrola pristupa medijumu

z z
Protokol koji odreuje koji ureaj ima pravo da poalje okvir na mreu Dve vrste protokola

deterministiki nedeterministiki
CCNA Semester 1
6.2 Deterministika kontrola pristupa medijumu

z
z z
Svaki sistem na LAN mrei e, posle odreenog vremena, dobiti priliku za slanje okvira Tehnike
token passing Token Ring, FDDI
Primene
CCNA Semester 1
6.2 Nedeterministika kontrola pristupa medijumu

z
z z z
Svi sistemi koji ele da poalju okvir se bore za medijum nema garancije kada e sistem dobiti priliku za slanje Pojava kolizije Tehnike
CSMA/CD Eternet (half-duplex)
Primene
CCNA Semester 1
6.2 Najpoznatije LAN tehnologije

z
Eternet

fizika topologija magistrala/zvezda logika topologija magistrala/zvezda fizika topologija zvezda logika topologija prsten fizika topologija dualni prsten logika topologija prsten
Token Ring

Fiber Distributed Data Interface (FDDI)

CCNA Semester 1
6.2 CSMA/CD algoritam
CCNA Semester 1
6.2 Full-duplex prenos

z
z z
Full-duplex prenos u Ethernet mreama omoguava da stanica prima i alje okvir istovrememeno U full-duplex prenosu ne vai CSMA/CD prenos i nema kolizija! Podran na sledeim medijumima:

UTP kabl (10BASE-T, 100BASE-TX) optiki kabl (100BASE-FX)

CCNA Semester 1
6.2 Vremenski problemi u Eternetu

z
U delu Eternet mree gde vai CSMA/CD algoritam (half-duplex) postoji maksimalno dozvoljeno kanjenje jednog do drugog kraja mree
kolizija se mora desiti u prvih 64 okteta (512 bitskih perioda)
CCNA Semester 1
6.2 Slot time

z
Za sve verzije Eterneta se definie slot time tj. minimalno vreme u kome se vri transmisija:

10 i 100 Mbps: 512 bitskih perioda (51.2 s odnosno 5.12 s) 1000 Mbps: 4096 bitskih perioda (4.096 s)
z z
Slot time je malo dui od maksimalnog roundtrip vremena Vai samo za half-duplex
CCNA Semester 1
6.2 Propagacija
z
Priblino, za 1 ns signal pree oko 20 cm UTP kabla (oko 0.5 s za 100 m):

dovoljno za 10/100/1000 (51.2/5.12/4.096 s) za Gigabit Ethernet morala je biti poveana minimalna transmisija u half-duplex modu na 4096 bita za 10-Gigabit Ethernet half-duplex nije dozvoljen
CCNA Semester 1
6.2 Interframe spacing

z z
Minimalno rastojanje izmeu dva susedna frejma se naziva interframe spacing Duine 96 bitskih perioda
CCNA Semester 1
6.2 Backoff
z
Kada ureaj koji alje frejm detektuje koliziju:

prekida sa daljim slanjem i alje jam signal eka interframe spacing period eka backoff period ponovo kree sa slanjem frejma
z z z
Backoff period je multipl slot time perioda Na svakoj retransmisiji backoff period je vei Posle 16 neuspelih pokuaja retransmisije ureaj odustaje od daljeg slanja frejma
CCNA Semester 1
6.2 Kolizija
z z
Najvei broj kolizija se desi za vreme Preamble polja i o njima se ne izvetava vii sloj Po detekciji kolizije alje se 32-bitni jam signal:
nije strogo definisano kako izgledaju tih 32 bita; najee alju se naizmenino 0-e i 1-ice duina manja od 64 okteta neispravan FCS
Frejm koji je prekinut kolizijom se naziva runt

CCNA Semester 1
6.2 Tipovi kolizije

z
Local
kolizija koja se desila na samom medijumu na koji je NIC prikljuen kolizija koja se desila na nekom drugom medijumu i prosleena je NICu od haba/svia kolizija koja se desila posle prvih 64 okteta ne pokuava se ponovno slanje frejma
Remote
Late

CCNA Semester 1
6.2 Greke pri prenosu Eternet frejma (1)

z
Collision (runt)
istovremeno slanje frejma od dve stanice u istom slot time periodu istovremeno slanje frejma od dve stanice posle slot time perioda prijem frejma veeg od 1518 okteta prijem frejma manjeg od 64 okteta
Late collision
z z
Jabber (long frame, range error)
Short frame (collision fragment, runt)
CCNA Semester 1
6.2 Greke pri prenosu Eternet frejma (2)

z z z z
FCS error
prijem frejma sa barem jednim pogrenim bitom prijem frejma koji nije zavren na granici okteta prijem frejma u kome navedena duina nije jednaka stvarnoj prijem preduge Preamble ili Jam sekvence
Alignment error
Range error
Ghost (jabber)
CCNA Semester 1
6.2 Auto-negotiation
z
Proces pomou koga se dve stanice dogovoraju o parametrima linka:

brzina (10, 100, 1000) duplex (half, full)
Svaki ureaj oglaava partneru svoje mogunosti; po dobijanju oglaavanja bira se najvea brzina koju oba ureaja podravaju
CCNA Semester 1
6.2 Link Pulse (LP)

z
10BASE-T NIC na svakih 16 ms emituje Link Pulse, bez obzira da li prima/alje frejmove ili ne Auto-negotiation proces njega smatra za NLP (Normal Link Pulse), dok se informacije izmeu ureaja razmenjuju putem serija NLP koje se zovu FLP (Fast Link Pulse)
CCNA Semester 1
6.2 Uspostavljanje Auto-negotiation linka

z
Odreivanje brzine:

ureaj pretpostavi 100BASE-TX na linku ako se link uspostavi, ili se dobije FLP zadrava se 100 Mbps ako se dobije samo NLP, smanji se brzina na 10 Mbps ako se dobije FLP, odredi se zajedniki maks. duplex ako se FLP ne dobije (drugi ureaj ne podrava Autonegotiation, ili ima konfigurisan fiksan duplex), pretpostavlja se half-duplex
Odreivanje duplex-a:

CCNA Semester 1
Module 7: Ethernet Technologies
Sadraj poglavlja
z z
7.1 10-Mbps i 100-Mbps Ethernet 7.2 Gigabit and 10-Gigabit Ethernet
CCNA Semester 1
7.1 Legacy Ethernet (1)

z z z
10 Mbps Eternet tehnologija Definisan u standardu 802.3 Tri specifikacije na fizikom nivou:

10BASE5 10BASE2 10BASE-T
Manchester kodovanje
CCNA Semester 1
7.1 Legacy Ethernet (2)
CCNA Semester 1
7.1 Manester kodovanje
0 se predstavlja tranzicijom V1 V2 1 se predstavlja tranzicijom V2 V1

CCNA Semester 1
7.1 SQE signal

z
Signal koji se alje na medijum:

4 do 8 ms posle uspenog slanja frejma kada se detektuje kolizija, jabber ili refleksija kada se slanje prekine
SQE signal se obavezno koristi u half-duplex Eternetu, moe i u full-duplex
CCNA Semester 1
5.5 Pravilo pravilo 5-4-3-2-1

z
U svakoj putanji jednog kolizionog domena na Eternetu je dozvoljeno

etiri ripitera (koji dele putanju na pet segmenata) tri segmenta sa ureajima dva segmenta bez ureaja
CCNA Semester 1
7.1 10BASE5
z z z z
Prva fizika specifikacija (1980) Koristi koaksijalne kablove
maksimalna duina segmenta je 500 m
Iskljuivo half-duplex Nekadanje prednosti 10BASE5 tehnologije:

cena ne zahteva konfiguraciju
CCNA Semester 1
7.1 10BASE2
z z
Nastala 1985. godine Koristi koaksijalne kablove

maksimalna duina segmenta je 185 m maksimalno 30 stanica na segmentu minimalno rastojanje izmeu dva prikljuka na kabl je 50 cm
z z
Iskljuivo half-duplex Prednosti u odnosu na 10BASE5 tehnologiju:

laka instalacija nia cena kabl manje teine i vee fleksibilnosti

CCNA Semester 1
7.1 10BASE-T
z z z
Nastala 1990. godine half-duplex (10 Mbps) i full-duplex (20 Mbps) Koristi UTP kablove (kategorija 3 i vea)

maksimalna duina segmenta je 100 m maksimalno dve stanice na segmentu koriste se samo dve parice iz UTP kabla (1-2 za predaju, 3-6 za prijem)
Fizika topologija (proirene) zvezde

CCNA Semester 1
7.1 Fast Ethernet (1)

z z z
100 Mbps Eternet tehnologija Definisan u standardu 802.3u Najpoznatije specifikacije na fizikom nivou:

100BASE-TX 100BASE-FX prvo kodovanje je 4B/5B drugo kodovanje (linijsko kodovanje) zavisi od tipa medijuma
Dvostruko kodovanje:

CCNA Semester 1
7.1 Fast Ethernet (2)
CCNA Semester 1
7.1 100BASE-TX
z z z z
Nastala 1995. godine half-duplex (100 Mbps) i full-duplex (od 1997. godine, 200 Mbps) Koristi UTP kablove (kategorija 5e i vea)
parametri isti kao kod 10BASE-T
Linijsko kodovanje je MLT-3
CCNA Semester 1
7.1 MLT-3 kodovanje
0 se predstavlja bez tranzicije 1 se predstavlja sa tranzicijom

CCNA Semester 1
7.1 100BASE-FX
z z z
Koristi multimodne optike kablove half-duplex i full-duplex Linijsko kodovanje je NRZI
CCNA Semester 1
7.1 NRZI kodovanje
0 se predstavlja bez tranzicije 1 se predstavlja sa tranzicijom

CCNA Semester 1
4.1 Fast Ethernet half-duplex ogranienja
CCNA Semester 1
7.2 Gigabit Ethernet (1)

z z
1 Gbps (1000 Mbps) Eternet tehnologija Specifikacije na fizikom nivou:

1000BASE-CX 1000BASE-T 1000BASE-SX 1000BASE-LX 1000BASE-ZX
Kodovanje se razliku je optike i UTP specifikacije
CCNA Semester 1
7.2 Gigabit Ethernet (2)
CCNA Semester 1
7.2 Kodovanja u Gigabit Ethernet tehnologiji
CCNA Semester 1
7.2 1000BASE-T
z z z
Definisan u standardu 802.3ab half-duplex (1 Gbps) i full-duplex (2 Gbps) Koristi UTP kablove (kategorija 5e i vea)

maksimalna duina segmenta je 100 m koriste se sve etiri parice iz UTP kabla koriste se echo cancellation i Layer 1 Forward Error Correction (FEC) tehnike 9 naponskih nivoa kada linija miruje; 17 naponskih nivoa pri slanju frejma
4D-PAM5 kodovanje:

CCNA Semester 1
7.2 1000BASE-X
z z z
Definisani u standardu 802.3z half-duplex i full-duplex Dvostruko kodovanje:

8B/10B NRZ
CCNA Semester 1
7.2 1000BASE-LX
z z
Koristi multimodne i monomodne kablove Talasna duina 1310 nm
CCNA Semester 1
7.2 1000BASE-SX
z z
Koristi multimodne kablove Talasna duina 850 nm
CCNA Semester 1
7.2 10-Gigabit Ethernet (1)

z z z
10 Gbps (10.000 Mbps) Eternet tehnologija Definisan u standardu 802.3ae (jun 2002) Specifikacije na fizikom nivou:

10GBASE-SR 10GBASE-LX4 10GBASE-LR i 10GBASE-ER 10GBASE-SW, 10GBASE-LW i 10GBASE-EW
z z
Sve specifikacije koriste iskljuivo optike kablove Samo full-duplex

CCNA Semester 1
7.2 10-Gigabit Ethernet (2)
CCNA Semester 1
7.2 10-Gigabit Ethernet fizike specifikacije (1)

z z
10GBASE-SR
multimodna vlakna (do 82 m) koristi Wavelength Division Multiplexing (WDM) multimodna vlakna (do 300 m) monomodna vlakna (do 10 km)
10GBASE-LX4

CCNA Semester 1

z z
10GBASE-LR i 10GBASE-ER
monomodna vlakna (do 10 odnosno 40 km) namenjene za prenos preko OC-192 SONET/SDH tehnologije
10GBASE-SW, 10GBASE-LW i 10GBASE-EW
CCNA Semester 1
CCNA Semester 1
7.2 Perspektive Eterneta

z z
Sledei standard 40, 100, 160 Gbps? Budunost medijuma:

UTP sada 1 Gbps, moda i vie wireless pribliava se 100 Mbps, mozda i vie optika sada 10 Gbps, sigurno i vie
z
jedine limitacije su tehnologija konstrukcije predajnika, prijemnika i kablova
CCNA Semester 1
Module 8: Ethernet Switching
Sadraj poglavlja
z z
8.1 Eternet sviing 8.2 Kolizioni i broadcast domeni
CCNA Semester 1
8.1 Shared Ethernet

z
z z
Shared Ethernet oznaava LAN mreu implementiranu pomou ureaja i/ili deljenog medijuma koji zahtevaju CSMA/CD prenos Vei broj ureaja vei broj kolizija manje performanse Reenja:

Layer 2 briding Layer 2 sviing

CCNA Semester 1
8.1 Layer 2 briding

z
Layer 2 ureaj sa dva porta:

deli kolizioni domen na dva dela oba dela pripadaju istom broadcast domenu
Realizovan u softveru
CCNA Semester 1
8.1 Layer 2 sviing

z z
Layer 2 ureaj sa desetinama portova U osnovi funkcionie kao multiportni brid:

deli kolizioni domen na vie delova, tj. iza svakog porta je poseban kolizioni domen (mikrosegment) svi delovi pripadaju istom broadcast domenu
Realizovan u hardveru (ASIC)
CCNA Semester 1
8.1 Kanjenje u Ethernet mrei

z
Vreme od poetka slanja okvira izvorine stanice od poetka prijema na odredinoj stanici Razlozi kanjenja:

propagacija signala kroz medijum kaenjenje u hardveru kanjenje u softveru kanjenje u metodima sviinga
CCNA Semester 1
8.1 Metodi sviinga

z z
Metodi sviinga definiu kako svi prenosi okvire sa izvorinog na odredini port Tri metoda:

store-and-forward cut-through fragment-free
CCNA Semester 1
8.1 Store-and-forward sviing

z z
Svi primi ceo okvir, smesti ga u bafer i onda ga prosledi na izlazni port Karakteristike

vee kanjenje od ostalih metoda CRC okvira se proverava u sviu i ne prosleuje se ako nije ispravan
CCNA Semester 1
8.1 Cut-through sviing

z
Svi primi okvir do polja destination address, odredi izlazni port i prosleuje ga na izlazni port uporedo sa prijemom okvira Karakteristike

najmanje kanjenje od ostalih metoda CRC okvira se ne proverava u sviu, tako da se prosleuju i okviri sa neispravnim CRC-om
CCNA Semester 1
8.1 Fragment-free sviing

z
Svi primi prvih 64 bajta okvira, odredi izlazni port i prosleuje ga na izlazni port uporedo sa prijemom okvira Karakteristike

neto vee kanjenje od cut-through ali znaajno manje od store-and-forward ostalih metoda CRC okvira se se proverava u sviu, ali se izbegavaju greke koje se deavaju u prvih 64 bajtova (npr. kolizija)
CCNA Semester 1
8.1 Simetrini i asimetrini sviing (1)

z z
Karakterizacija ureaja prema propusnim opsezima na portovima Svi portovi svia sa simetrinim sviingom imaju isti propusni opseg (10 Mbps ili 100 Mbps) Svi sa asimetrinim sviingom sadri portove sa razliitim propusnom opsezima
CCNA Semester 1
Simetrini sviing
Asimetrini sviing
CCNA Semester 1
8.1 Spanning-tree (1)

z
Da bi mrea Etnernet brideva i svieva funkcionisala, topologija prosleivanja okvira mora biti aciklina (bez petlji), tj. u obliku stabla spanning tree Spanning-tree se dobija od postojee mree brideva/svieva, tako to se deaktiviraju linkovi koji prave petlje
CCNA Semester 1
8.1 Spanning-tree (2)

z z z
vorovi su bridevi i svievi Grane su linkovi koji ih povezuju Ureaj na vrhu stabla se naziva root brid
CCNA Semester 1
8.1 Spanning-tree protokol

z z z z
Spanning-tree se odreuje putem spanning-tree protokola (STP) Standard IEEE 802.1D Svievi i bridevi meusobno komuniciraju putem BPDU (Bridge PDU) okvira Tri koraka u spanning-tree algoritmu (STA):

odreivanje root brida odreivanje root portova odreivanje designated porotva
CCNA Semester 1
8.1 Izbor root brida

z
Root brid se bira na osnovu

prioriteta MAC adrese
z z
Root brid je brid/svi sa najmanjim konfigurisanim prioritetom Ako vie brideva/svieva ima isti konfigurisani prioritet root bride postaje onaj sa najmanjom MAC adresom
CCNA Semester 1
8.1 STP stanja portova (1)

z z z z z
Blocking
ne prosleuju se okviri, primaju se BPDU-ovi ne prosleuju se okviri, primaju se BPDU-ovi ne prosleuju se okviri, ue se MAC adrese prosleuju se okviri, ue se MAC adrese spanning-tree administrativno iskljuen
Listening
Learning
Forwarding
Disabled
CCNA Semester 1

z
Odreivanje spanning-tree traje oko 30 sekundi
od blocking stanja do forwarding stanja porta (kada je port upotrebljiv) prolazi oko 30 sekundi
Portovi koji nisu povezani na druge brideve/svieve ne moraju da prolaze kroz sva ova stanja, ve mogu odmah da preu u forwading stanje Port Fast mod
CCNA Semester 1
8.2 Kolizioni domen

z
Kolizioni domen je deo LAN mree na kome se moe desiti kolizija istovremenim slanjem okvira dve stanice Mreni ureaji proiruju ili dele kolizioni domen:

Layer 1 ureaji proiruju Layer 2 i Layer 3 ureaji dele
CCNA Semester 1
8.2 Topologije kolizionih domena

z z z
Deljeni medijum Proireni deljeni medijum Point-to-point veza
CCNA Semester 1
8.2 Primeri kolizionih domena
CCNA Semester 1
8.2 Broadcast domen

z
Broadcast domen je deo LAN mree na kome se svim stanicama prosleuje okvira sa odredinom broadcast adresom Mreni ureaji proiruju ili dele broadcast domen:

Layer 1 i Layer 2 ureaji proiruju Layer 3 ureaji dele
CCNA Semester 1
8.2 Broadcast okvir

z
Broadcast okvir se alje u sledeim tipinim sluajevima:
kada stanica ima potrebu da poalje okvir svim drugim stanicama (npr. oglaavanje protokola rutiranja, oglaavanje servisa) kada stanica trai neku informaciju ali ne zna stanicu koja nju poseduje (npr. ARP, DHCP)
U velikoj veini sluajeva, broadcast okviri koje stanica primi nisu njoj namenjeni, i prkatino samo troe njene resurse!
CCNA Semester 1
8.2 Uticaj broadcast okvira na performanse radne stanice

z
ARP
tipino 0.007 ARP zahteva u sekundi po stanici (za 2000 stanica 14 ARP zahteva u sekundi) npr. 10 rutera koji alju RIP oglaavanja od 50 paketa na svakih 30 sekundi 16 paketa u sekundi
RIP
CCNA Semester 1
8.2 Segment
1. 2.
3.
Deo mree ogranien bridevima, svievima i ruterima U LAN mrei sa topologijom magistrale segment je deljeni medijum koji se moe spajati sa drugim segmentima pomou ripitera PDU transportnog sloja OSI modela
CCNA Semester 2
Module 1: WANS and Routers
Sadraj poglavlja
z z
1.1 WAN mree 1.2 Ruteri
CCNA Semester 2
1.1 WAN mrea

z
Glavne karakteristike:

povezuje geografski udaljene LAN mree koriste se usluge servis provajdera koriste se serijski linkovi razliitih propusnih opsega
Obuhvata OSI slojeve 1 i 2
CCNA Semester 2
1.1 WAN ureaji (1)
CCNA Semester 2
1.1 WAN ureaji (2)

z z z
Ruter WAN svi Modem

modem za vezu preko telefonske linije CSU/DSU za terminaciju digitalne veze NT1 za terminaciju ISDN linije koncentrie ulazne modemske linije
Komunikacioni server
CCNA Semester 2
1.1 WAN standardi

z z
WAN standardi uobiajeno definiu protokole i fizikog i sloja veze Organizacije vezane za WAN standarde:
International Telecommunication Union-Telecommunication Standardization Sector (ITU-T), bivi Consultative Committee for International Telegraph and Telephone (CCITT) International Organization for Standardization (ISO) Internet Engineering Task Force (IETF) Electronic Industries Association (EIA)
CCNA Semester 2
1.1 Ruter u WAN mrei
CCNA Semester 2
1.1 WAN standardi OSI fiziki sloj (1)

z
Protokoli fizikog nivoa definiu elektrine, mehanike, operacione i funkcionalne konekcije za WAN servise Opisuju interfejs izmeu

ureaja na strani korisnika (Data Terminating Equipment DTE) ureaja na strani servis provajdera (Data Circuitterminating Equipment DCE)
CCNA Semester 2
CCNA Semester 2

z z z z z z z
EIA/TIA-232 EIA/TIA-449 V.24 V.35 X.21 G.703 EIA-530

CCNA Semester 2
1.1 WAN standardi OSI sloj veze (1)

z z
Protokoli sloja veze opisuju prenos okvira preko jednog linka WAN mree WAN servisi prema mogunosti prenosa okvira:

point-to-point multipoint
CCNA Semester 2

z z z z z
High-Level Data Link Control (HDLC) Frame Relay Point-to-Point Protocol (PPP) Simple Data Link Control Protocol (SDLC) Serial Line Interface Protocol (SLIP)
CCNA Semester 2

z z z z z
X.25 Asynchronous Transfer Mode (ATM) Link Access Procedure Balanced (LAPB) Link Access Procedure D-channel (LAPD) Link Access Procedure Frame (LAPF)
CCNA Semester 2
1.1 Tipovi WAN servisa
CCNA Semester 2
1.1 Simulacija WAN linka serijskim kablom
CCNA Semester 2
1.2 Arhitektura rutera

z
Ruter je specijalno dizajnirani raunar sa specijalno dizajniranim operativnim sistemom
IOS kod Cisco rutera
CCNA Semester 2
1.2 Komponente rutera (1)

z
Procesor (Central Processing Unit CPU)

izvrava instrukcije koda operativnog sistema vei ruteri mogu imati vie procesora deli se na procesorski deo (tabela rutiranja, ARP tabela itd.) i deljeni I/O deo (primljeni paketi) gubi svoj sadraj pri nestanku napajanja
RAM memorija

CCNA Semester 2

z
Fle memorija

uva mikrokod operativnog sistema (image) ne gubi sadraj bez napajanja dolazi u vidu SIMM ili PCMCIA modula uva inicijalnu (startup) konfiguraciju ne gubi sadraj bez napajanja
NVRAM memorija

CCNA Semester 2

z
Magistrale

CPU magistrala prenosi podatke izmeu procesora i memorija sistemska magistrala prenosi pakete izmeu interfejsa i procesora uva program koji obavlja inicijalnu dijagnostiku i uitava operativni sistem (bootstrap) u nekim ruterima postoji i mini operativni sistem
ROM memorija

CCNA Semester 2

z
Interfejsi

LAN, WAN i Konzola/AUX LAN i WAN interfejsi slue za prenos paketa i mogu biti fiksni ili modularni Konzolni/AUX interfejsi su fiksni i slue za konfiguraciju rutera moe biti AC ili DC vei ruteri mogu imati viestruko napajanje
Napajanje

CCNA Semester 2
1.2 Arhitektura Cisco 2600 rutera
CCNA Semester 2
1.2 Interne komponente Cisco 2600 rutera
CCNA Semester 2
1.2 Eksterni interfejsi Cisco 2600 rutera
CCNA Semester 2
1.2 Konzolni port (1)

z
z z
Asinhroni port koji slui za konfiguraciju rutera putem ASCII terminala i PC raunara sa softverom za emulaciju terminala (npr. HyperTerminal) Na Cisco ruterima dolazi u obliku RJ-45 utinice ili 25-pinskog RS-232 porta PC raunar se povezuje na konzolni port pomou UTP rollover kabla i odgovarajueg nastavka
CCNA Semester 2
1.2 Konzolni port (2)
CCNA Semester 2
1.2 AUX port (1)

z
z z
Asinhroni port koji slui za udaljenu konfiguraciju rutera premo modema i telefonske mree Modem se povezuje na konzolni port pomou UTP rollover kabla i odgovarajueg nastavka Nema sve mogunosti konzolnog porta (podrazumevano prikazivanje dijagnostikih poruka, password recovery itd.)
CCNA Semester 2
1.2 AUX port (2)
CCNA Semester 2
1.2 LAN interfejsi

z
LAN interfejsi dolaze u obliku RJ-45 utinica i povezuju se straight-through UTP kablom na svi/hab PANJA: puno tipova interfejsa na ruteru ima ulaz kao RJ-45 utinica ne meati!
CCNA Semester 2
1.2 Interfejsi rutera u obliku RJ-45 utinice
CCNA Semester 2
1.2 WAN interfejsi

z z
Najei oblik WAN interfejsa je u obliku serijskog porta na koga se povezuje DCE Serijski port na ruteru je DB-60 ili Smart Serial tipa
za povezivanje na DCE se uzima kabl sa odgovarajuim konekotrom na drugom kraju (X.21, V.35 itd.)
CCNA Semester 2
1.2 Kablovi za povezivanje serijskih interfejsa
CCNA Semester 2
Module 10: Intermediate TCP/IP
Sadraj poglavlja
z z
10.1 TCP operacija 10.2 Pregled portova transportnog sloja
CCNA Semester 2
10.1 Transportni sloj

z z
Omoguava pozudan prenos informacija sa kontrolom toka izmeu procesa TCP/IP protokoli transportnog nivoa:

Tranmission Control Protocol (TCP) User Datagram Protocol (UDP)
CCNA Semester 2
10.1 TCP i UDP (1)

z
TCP je connection-oriented protokol koji omoguava pouzdani prenos nestruktuiranog toka podataka izmeu dva procesa sa kontrolom toka UDP je connectionless protokol koji omoguava prenos podataka izmeu dva procesa bez obezbeivanja pouzdanosti i kontrole toka
CCNA Semester 2
10.1 TCP i UDP (2)
CCNA Semester 2
10.1 Format TCP segmenta

SOURCE PORT DESTINATION PORT
SEQUENCE NUMBER ACKNOWLEDGEMENT NUMBER HLEN CODE BITS CHECKSUM OPTIONS (IF ANY) DATA ... WINDOW URGENT POINTER PADDING
CCNA Semester 2
10.1 TCP konekcija

z
TCP je connection-oriented protokol:

pre samog prenosa podataka ureaji prvo uspotstavljaju konekciju posle zavretka prenosa konekcija se raskida konekcija je bidirekciona
CCNA Semester 2
10.1 Uspostavljanje TCP konekcije (1)

z z
TCP konekcija se uspostavlja three-way handshaking metodom Pri uspostavljanju konekcije se razmenjuju poetni brojevi sekvence toka:

svaka strana poalje svoj poetni broj sekvence u SEQUENCE NUMBER polju druga strana u ACKNOWLEDGEMENT NUMBER polju poalje primljeni broj sekvence + 1
CCNA Semester 2
10.1 Uspostavljanje TCP konekcije (2)
CCNA Semester 2
10.1 Denial of Service (DoS) napadi

z z
Napadi koji za cilj imaju onemoguavanje korienja nekog resursa (npr. server) SYN Flood DoS napad:

napada alje veliki broj SYN packeta prema serveru sa lanom izvorinom IP adresom server na svaki primljeni SYN packet odgovara sa SYN+ACK paketom na koji ne dobija odgovor u jednom trenutku server e dostii limit moguih konekcija i sve nove e odbijati
CCNA Semester 2
10.1 SYN Flood DoS napad
CCNA Semester 2
10.1 TCP Sliding windows (1)

z z
Metod za obezbeivanje kontrole toka Prozor (window) predstavlja deo toka podataka koji se mogu poslati bez dobijanja potvrde o prijemu
veliina bafera na strani primaoca
Promenom veliine prozora (koju vri primalac) ostvaruje se kontrola toka
CCNA Semester 2
10.1 TCP Sliding windows (2)

z z
Poiljalac (Sender) moe poslati podatke do veliine prozora Pri potvrivanju segmenta, primalac (Receiver) alje novu veliinu prozora:

vei prozor vie podataka koje e poslati odjednom vei protok (thoughput) prozor od 0 okteta oznaava da primalac u tom trenutku ne eli da primi vie podataka
CCNA Semester 2
10.1 TCP brojevi sekvence

z z z z
TCP posmatra podatke koje se alju kao tok okteta Okteti u toku se numeriu brojem sekvence Segment se numerie brojem sekvence prvog okteta Poetni brojevi sekvence se razmenjuju pri uspostavljanju konekcije
CCNA Semester 2
10.1 TCP potvrde (acknowlegdements)

z
TCP koristi PAR (positive acknowledgements and retransmission) tehniku za obezbeivanje pouzdanosti prenosa:

poiljalac alje deo toka podataka podeljenog u segmente (maksimalno do veliine prozora) primalac alje potvrdu (acknowledgement) u kojoj navodi do koje pozicije u toku je primio podatke u sluaju da se ne dobije potvrda za odreeno vreme, poiljac ponovo alje deo toka
CCNA Semester 2
10.1 Format UDP datagrama
UDP SOURCE PORT UDP MESSAGE LENGTH DATA ...
UDP DESTINATION PORT UDP CHECKSUM
CCNA Semester 2
10.2 Port
z
16-bitna vrednost koju koriste protokoli transportnog nivoa kako bi identifikovali proces koji prima odnosno alje podatke
CCNA Semester 2
10.2 Portovi kod klijent-server aplikacija

SRC port: 1029 DST port: 80
IE IE
WWW FTP
SRC port: 1030 DST port: 80 SRC port: 1030 DST port: 21
SRC port: 1031 DST port: 20
IE
CCNA Semester 2
10.2 Podele brojeva portova

z
Podela #1:

portovi koji se dodeljuju javnim aplikacijama (well-known ports) - 1 do 255 portovi koji se se dodeljuju kompanijama - 256 do 1023 portovi koji se dodeljuju dinamiki klijentskim procesima (dynamic ports) 1024 do 65535 well-known ports - 1 do 1023 registered ports - 1024 do 49151 dynamic (private) ports 49152 do 65535
Podela #2:

CCNA Semester 2
10.2 Well-known TCP portovi

Port 20 21 23 25 53 80 110 Servis File Transfer Protocol (FTP) File Transfer Protocol (FTP) Telnet Simple Mail Transport Protocol (SMTP) Domain Name Server (DNS) Hypertext Transfer Protocol (HTTP) Post Office Protocol v3 (POP3)
CCNA Semester 2
10.2 Well-known UDP portovi
Port 53 69 111 123 161 162
Servis Domain Name Server (DNS) Trivial File Transfer Protocol (TFTP) Remote Procedure Call (RPC) Network Time Protocol (NTP) Simple Network Management Protocol (SNMP) monitor Simple Network Management Protocol traps
CCNA Semester 2
Module 11: Access Control Lists (ACLs)
Sadraj poglavlja
z z
11.1 ACL Osnove 11.2 Tipovi ACL
CCNA Semester 2
11.1 Access Control List (ACL)

z
ACL je lista instrukcija koja definie koji paketi kogu biti primljeni odnosno poslati na interfejs rutera Svaka instrukcija (red) u ACL definie jedan uslov, koji moe dozvoliti (permit) ili zabraniti (deny) prolazak paketa Svaka ACL se definie za jedan rutabilni protokol (IP, IPX, AppleTalk)
CCNA Semester 2
11.1 Primena ACL

z
Osnovna primena je filtriranje paketa:

blokiranje/dozvoljavanje saobraaja od/ka odreenim hostovima/mreama blokiranje/dozvoljavanje odreenih servisa restrikcija telnet pristupa itd.
Ostale primene:

CCNA Semester 2
11.1 Kako ACL proverava paket? (1)

1. 2.
Uzima se prvi red ACL Podaci iz paketa (npr. izvorina i odredina adresa, protokol) se proveravaju sa uslovom reda ACL
1. 2.
ako paket zadovoljava uslov i red je permit paketu se dozvoljava prolaz ako paket zadovoljava uslov i red je deny paketu se ne dozvoljava prolaz
3. 4.
Ako paket ne zadovoljava uslov prelazi se na novi red Ako paket ne zadovoljava uslov nijednog reda, paket se odbacuje
CCNA Semester 2
11.1 Kako ACL proverava paket? (2)
CCNA Semester 2
11.1 Primena ACL kod filtriranja saobraaja
CCNA Semester 2
11.1 Kreiranje ACL

z z z
ACL se kreira red-po-red Raspored redova je bitan! Red ACL se definie komandom access-list <broj ACL> {permit|deny} <uslov>
CCNA Semester 2
11.1 Editovanje ACL

z
ACL koje se identifikuju brojevima (numbered ACL) nemaju mogunost editovanja
obriemo ACL (no access-list) i onda napravimo novu
z z
Kod ACL koje se identifikuju stringovima (named ACL) moe se brisati pojedinani red Tipino: snimimo konfiguraciju u fajl, editujemo fajl i vratimo ga na ruter
CCNA Semester 2
11.1 Postavljanje ACL na interfejs

z
ACL se postavlja na interfejs komandom {protocol} access-group <broj ACL|nativ ACL > {in|out} u interface configuration modu
CCNA Semester 2
11.1 Brojevi ACL lista

Tip ACL IP standard IP extended AppleTalk IPX IPX extended IPX SAP IP standard (noviji IOS) IP extended (noviji IOS) Opseg ACL brojeva 1-99 100-199 600-699 800-899 900-999 1000-1099 1300-1399 2600-2699
CCNA Semester 2
11.1 Wildcard maska (1)

z
Wildcard maska je 32-bitna vrednost koja slui za uparivanje IP adrese iz paketa sa skupom IP adresa koji se definie u uslovu

na svim mestima gde wildcard maska ima bit 0, bit IP adrese iz paketa i iz uslova se moraju poklopiti na svim mestima gde wildcard maska ima bit 1, vrednosti bita IP adrese iz paketa nije bitna
Wildcard maska se pie u dotted-decimal notaciji

CCNA Semester 2
11.1 Wildcard maska (2)

z
Primer:

IP adresa iz paketa je 147.91.3.5 red ACL definie uslov za 147.91.3.0 sa wildcard maskom 0.0.0.255 wildcard maska definie da se prva tri okteta moraju poklopiti ispunjeno
CCNA Semester 2
11.1 Wildcard maska 255.255.255.255

z z
Ako je wildcard maska 255.255.255.255 tada svaka IP adresa zadovoljava uslov Pri definiciji ACL reda, umesto <IP adresa> 255.255.255.255 moe se napisati samo any
CCNA Semester 2
11.1 Wildcard maska 0.0.0.0

z z
Ako je wildcard maska 0.0.0.0 tada samo jedna IP adresa zadovoljava uslov Pri definiciji ACL reda, umesto <IP adresa> 0.0.0.0 moe se napisati host <IP adresa>
CCNA Semester 2
11.1 Pregled ACL

z
ACL se mogu pregledati:

komandom show access-list [<broj ACL>] iz privileged EXEC moda ispisom konfiguracije
ACL koje su postavljene na interfejs se mogu videti komadom show <protocol> interface
CCNA Semester 2
11.2 Standardne i proirene ACL

z z
Standardna ACL proverava samo izvorinu (source) adresu paketa Proirena ACL proverava:

izvorinu (source) i odredinu (destination) adresu paketa izvorini i odredini port protokola transportnog nivoa (TCP, UDP) tip poruke protokola mrenog nivoa (ICMP)
CCNA Semester 2
11.2 Kreiranje standardne ACL

z
Sintaksa:
access-list <broj ACL> {permit|deny} <source> [<source wildcard>] [log] <broj ACL> - identifikator standardne ACL (od 1 do 99) <source> - IP mrea/host koja se poredi <source wildcard> - wildcard maska; ako se izostavi podrazumeva se 0.0.0.0 (host)
Parametri:

CCNA Semester 2
11.2 Log parametar

z
Ako je ukljueno logovanje:

prvi paket koji zadovolji uslov (bez obzira da li je dozvoljen ili zabranjen) se belei na konzoli na svakih pet minuta se na konzoli ispisuje statistika o broju dozvoljenih ili zabranjenih paketa za taj uslov
CCNA Semester 2
11.2 Primer standardne ACL (1)

z
Standardna ACL 10 proputa pakete ija izvorina adresa pripada jednom od sledeih IP blokova:

147.91.4.0 147.91.4.255 147.91.78.78
access-list 10 permit 147.91.4.0 0.0.0.255 access-list 10 permit 147.91.78.78
CCNA Semester 2

z
Standardna ACL 20 proputa pakete ija izvorina adresa pripada bloku 147.91.0.0/16 osim bloka 147.91.6.192/26
access-list 20 deny 147.91.6.192 0.0.0.63 access-list 20 permit 147.91.0.0 0.0.255.255
CCNA Semester 2

z
Standardna ACL 30 proputa sve IP pakete osim onih ija izvorina adresa pripada bloku 212.200.0.0/16
access-list 30 deny 212.200.0.0 0.0.255.255 access-list 30 permit any
CCNA Semester 2
11.2 Kreiranje proirene ACL (1)

z
Sintaksa:
access-list <broj ACL> {permit|deny} <protocol> <src> [<src wildcard>] [<src op> <src arg>] [established] <dst> [<dst wildcard>] [<dst op> <dst arg>] [established] <broj ACL> - identifikator standardne ACL (od 100 do 199) <protocol> - protokol mrenog/transportnog nivoa
Parametri:

CCNA Semester 2
11.2 Kreiranje proirene ACL (2)

z
Parametri:

<src> - IP mrea/host koja se poredi sa izvorinom adresom <src wildcard> - wildcard maska <dst> - IP mrea/host koja se poredi sa odredinom adresom <dst wildcard> - wildcard maska <op> - logiki operator koji poredi odredini/izvorini port iz segmenta sa operandom <arg> - broj porta koji se poredi sa odredinim/izvorinim portom established TCP segment ve uspostavljene konekcije
CCNA Semester 2
11.2 Protokoli mrenog/transportnog sloja za IP proirene ACL
ip udp igrp
tcp icmp gre
CCNA Semester 2
11.2 Operatori za brojeve portova za IP proirene ACL

Kljuna re eq neq lt le gt ge
Logika operacija = < >
CCNA Semester 2
11.2 Well-known brojevi portova za IP proirene ACL
Kljuna re ftp-data ftp smtp pop3 http
Broj porta 20 21 25 110 80
CCNA Semester 2
11.2 Primer proirene ACL (1)

z
Proirena ACL 100 proputa IP pakete ija izvorina adresa pripada bloku 192.5.5.0/24 a odredina adresa bloku 219.17.100.64/26
access-list 100 permit ip 192.5.5.0 0.0.0.255 219.17.100.64 0.0.0.63
CCNA Semester 2

z
Proirena ACL 110 proputa IP pakete koji idu prema mrei 150.55.0.0/16 ali tako da je prema hostu 150.55.1.1 dozvoljen samo HTTP
access-list 110 150.55.1.1 eq access-list 110 access-list 110 0.0.255.255 permit tcp any host 80 deny ip any host 150.55.1.1 permit ip any 150.55.0.0
CCNA Semester 2

z
Proirena ACL 120 dozvoljava sve IP pakete osim onih koji koriste TCP i UDP port 135 (bilo kao odredini ili kao izvorini)
access-list access-list access-list access-list access-list 120 120 120 120 120 deny tcp any any eq deny tcp any eq 135 deny udp any any eq deny udp any eq 135 permit ip any any 135 any 135 any
CCNA Semester 2
11.2 Imenovane ACL

z z
Podrane od verzije IOS-a 11.2 Razlike u odnosu na klasine ACL:

identifikator ACL je string ne postoji relacija izmeu identifikatora ACL i protokola nema ogranienja broja ACL po protokolu mogu se pojedinano brisati redovi ACL
CCNA Semester 2
11.2 Kreiranje imenovane ACL

z
Kreiranje imenovane ACL zapoinje komandom ip access-list {standard|extended} <naziv> Ova komanda prelazi u ACL configuration mod, u kome se definiu pojedinani redovi ACL komandama permit i deny Sintakse komandi permit i deny su iste kao kod klasinih standardnih/proirenih ACL
CCNA Semester 2
11.2 Primer imenovane ACL (1)

z
Imenovana proirena ACL deny_telnet proputa sve IP pakete prema mrei 192.5.5.0 osim telnet servisa prema hostu 192.5.5.1
ip access-list extended deny_telnet deny tcp any host 192.5.5.2 eq 23 permit ip any 192.5.5.0 0.0.0.255
CCNA Semester 2
11.2 Primer imenovane ACL (2)

z
Imenovana proirena ACL check_src proputa sve IP pakete sa izvorinim adresama iz bloka 201.100.11.0/24 osim ICMP paketa
ip access-list extended check_src deny icmp 201.100.11.0 0.0.0.255 any permit ip 201.100.11.0 0.0.0.255 any
CCNA Semester 2
11.2 Pravila za kreiranje i postavljanje ACL (1)

z z z z
Po jedna ACL po protokolu/po interfejsu/po smeru Standardne ACL se postavljaju na ruteru blizu izvorinoj mrei Proirene ACL se postavljaju na ruteru blizu odredinoj mrei Smer postavljanja liste (in ili out) se gleda sa pozicije rutera
CCNA Semester 2

z
z z
ACL se procesira uslov po uslov dok se ne pronae uslov koji zadovljava paket; ukoliko se ne pronae nijedan uslov paket se odbacuje Implicitni deny na kraju ACL se nee pojaviti u konfiguraciji Uslovi u ACL se trebaju postaviti tako da prvo dou specifiniji uslovi, a onda generalniji
CCNA Semester 2

z z z z
Da li je uslov permit ili deny tipa je vano samo ako paket zadovolji taj uslov Nikada ne raditi sa ACL koja je primenjena na interfejsu Stavljati komentare koje objanjavaju logiku pojedinih uslova ACL Novi uslov se dodaje uvek na kraju ACL; kod ACL numerisanih brojevima nije mogue editovanje odnosno brisanje pojedinih uslova ACL
CCNA Semester 2

z z
U sluaju da se paket odbaci bie poslata destination unreachable ICMP poruka Ukoliko se izbire ACL koja je primenjena na interfejsu, u nekim verzijama IOS-a e se odbacivati svi ulazni paketi na tom interfejsu Odlazna ACL na interfejsu ne utie na saobraaj koji generie ruter
CCNA Semester 2
11.2 Postavljanje ACL (1)

z
Dobro je da ACL bude postavljena to blie izvoru saobraaja
ako je ACL postavljena blie odreditu, onda saobraaj koji e se odbaciti uzalud troi mrene resurse
Standardna ACL ne moe biti postavljena blie izvoru (jer se proverava samo izvorina adresa) ve blie odreditu
CCNA Semester 2
11.2 Postavljanje ACL (2)

z
Zadatak: zabraniti saobraaj od hosta 192.5.5.2 prema mrei 219.17.100.0/24

access-list 1 deny host 192.5.5.2 access-list 1 permit any
access-list 100 deny ip host 192.5.5.2 219.17.100.2 0.0.0.255 access-list 100 permit ip any any
CCNA Semester 2
11.2 Firewall arhitektura (1)

z
Arhitektura povezivanja lokalne mree na WAN mreu (npr. Internet), sa posebnim naglaskom na bezbednost U okviru lokalne mree, kreira se jedna posebna mrea (demilitariovana zona, DMZ) koja je namenjena za pristup spolja Lokalna mrea pristupa serverima u DMZ, i tipino je zabranjena komunikacija sa WAN mreom
CCNA Semester 2
11.2 Firewall arhitektura (2)
CCNA Semester 2
11.2 Ureaji u firewall arhitekturi

z z z
Internet ruter Proxy server (apllication gateway) LAN ruter
CCNA Semester 2
11.2 Restrikcija telnet pristupa

z
Adrese sa kojih je mogue napraviti telnet sesiju na ruter se mogu definisati pomou ACL
dovoljna je standardna ACL; ukoliko se koristi proirena ACL proverava se samo polje izvorine IP adrese
ACL se postavlja na linije virtuelnog terminala komandom access-class <broj ACL> in u line configuration modu Napomene:

mogu se koristiti samo ACL koje se identifikuju brojem ACL treba postaviti na sve linije virtuelnog terminala
CCNA Semester 2
Module 2: Introduction to Routers
Sadraj poglavlja
z z
2.1 Cisco IOS softver 2.2 Startovanje rutera
CCNA Semester 2
2.1 Cisco Internetworking Opererating System (IOS)

z z
Operativni sistem na Cisco ruterima i Catalyst svievima IOS obezbeuje:

osnovne funkcije rutiranja i sviinga pouzdan i bezbedan pristup mrenim resursima skalabilnost
CCNA Semester 2
2.1 Korisniki interfejs

z z
Korisniki interfejs na Cisco ruteru je CLI tipa (Command Line Editing) Pristup CLI-u:

preko konzolnog porta i terminalskog programa (HyperTerminal) preko AUX porta preko telnet servisa (virtuelni terminal)
z
samo ako se ruteru moe pristupiti preko IP protokola
CCNA Semester 2
2.1 Struktura CLI pristupa

z
IOS ima hijerarhijsku strukturu tj. postoji vei broj razliitih modova u kojima se unose komande Osnovna podela modova:

EXEC modovi konfiguracioni modovi
CCNA Semester 2
2.1 EXEC modovi

z
EXEC modovi odmah izvravaju unetu komandu i prikazuju njen rezultat:

komande za pregled parametara rutera ping i traceroute komande
Zbog sigurnosnih razloga postoje dva EXEC moda:

user EXEC mod privileged EXEC mod

CCNA Semester 2
2.1 User mod

z z
User mod je poetni mod po CLI pristupu Komande user moda omoguavaju proveru statusa i predstavljaju podskup komandi raspoloivih u privileged modu Prompt user moda se zavrava karakterom >
CCNA Semester 2
2.1 Privileged mod

z
U privileged mod se prelazi iz user moda komandom enable
prelazak u privileged mod zahteva posebnu lozinku (enable lozinka)
z z z
Privileged mod omoguava ulazak u konfiguracioni mod Prompt privileged moda se zavrava karakterom # Komandom disable se moe vratiti u user mod
CCNA Semester 2
2.1 User i Privileged mod (primer)

cisco-bgp>enable Password: cisco-bgp#disable cisco-bgp>
CCNA Semester 2
2.1 Dostupne komande

z z
Komande koje su dostupne u nekom modu se dobijaju kucanjem karaktera ? U sluaju da ima vie od 22 komande, pojavljuje se linija More

taster SPACE prikazuje sledeu stranu (sledeih maks. 22 komandi) taster ENTER prikazuje sledei red
CCNA Semester 2
2.1 IOS fajl (image)

z z
IOS dolazi u obliku jednog fajla (image) Uobiajeno, IOS image se na ruteru uva u fle memoriji odakle se pri startovanju kopira u RAM memoriju i izvrava
za svaki IOS image je navedeno koliko je minimalno fle i RAM memorije potrebno za njegov rad
Jedan IOS fajl je namenjen za tano odreenu familiju rutera
vrlo bitno poto razliite familije rutera imaju razliite procesore
CCNA Semester 2
2.1 Imenovanje IOS fajlova

z
Ime IOS fajla se sastoji iz tri dela:

naziv familije rutera oznaka mogunosti (feature set) oznaka tipa c3600-is-mz
Primer:
CCNA Semester 2
2.1 Oznake tipova IOS fajla

Karakter f m r l z x Znaenje IOS se izvrava iz Flash memorije IOS se izvrava iz RAM memorije IOS se izvrava iz ROM memorije IOS je relokatibilan IOS je kompresovan (zip) IOS je kompresovan (mzip)
CCNA Semester 2
2.1 Komande za pregled osnovnih hardverskih podataka

z
Komanda show version ispisuje osnovne podatke o ruteru:

verziju IOS-a verziju Bootstrap ROM-a verziju Boot ROM-a vreme koje je ruter podignut metod poslednjeg restarta naziv i lokacija IOS fajla platformu rutera vrednost konfiguracionog registra
Komanda show flash daje sadraj fle memorije
CCNA Semester 2
2.1 Komanda show version (primer)

cisco-bgp>show version Cisco Internetwork Operating System Software IOS (tm) 3600 Software (C3660-IS-M), Version 12.3(1), RELEASE SOFTWARE (fc3) Copyright (c) 1986-2003 by cisco Systems, Inc. Compiled Thu 15-May-03 06:06 by dchih Image text-base: 0x60008954, data-base: 0x61C00000 ROM: System Bootstrap, Version 12.0(6r)T, RELEASE SOFTWARE (fc1) cisco-bgp uptime is 1 week, 2 days, 2 hours, 58 minutes System returned to ROM by reload System restarted at 09:35:05 CET Tue Apr 20 2004 System image file is "flash:c3660-is-mz.123-1.bin" cisco 3660 (R527x) processor (revision 1.0) with 124928K/6144K bytes of memory. Processor board ID JAB035180XU R527x CPU at 225Mhz, Implementation 40, Rev 10.0, 2048KB L2 Cache Bridging software. X.25 software, Version 3.0.0. SuperLAT software (copyright 1990 by Meridian Technology Corp).
3660 Chassis type: ENTERPRISE 2 FastEthernet/IEEE 802.3 interface(s) 24 Serial network interface(s) DRAM configuration is 64 bits wide with parity disabled. 125K bytes of non-volatile configuration memory. 32768K bytes of processor board System flash (Read/Write) Configuration register is 0x2102
CCNA Semester 2
2.1 Komanda show flash (primer)

cisco-bgp>show flash System flash directory: File Length Name/status 1 19048856 c3660-is-mz.123-1.bin [19048920 bytes used, 14505512 available, 33554432 total] 32768K bytes of processor board System flash (Read/Write)
CCNA Semester 2
2.1 Operativna okruenja Cisco rutera (1)

z
ROM monitor

vri low-level dijagnostiku i funkcije (npr. password recovery) u ROM monitor okruenje se moe doi samo preko konzolnog porta redukovani IOS koji se nalazi u ROM-u i koji slui da se zameni oteeni IOS u fleu
Boot ROM
Cisco IOS
CCNA Semester 2
2.1 Operativna okruenja Cisco rutera (2)
CCNA Semester 2
2.2 Inicijalizacija Cisco rutera (1)

A. B.
Hardverska inicijalizacija
1.
POST izvrava se bootstrap loader iz ROM-a odreuje se lokacija IOS fajla prema boot polju konfiguracionog registra uitava se IOS fajl u RAM memoriju i prikazuje se spisak hardverskih i softverskih komponenti
Softverska inicijalizacija
1. 2. 3.
CCNA Semester 2
2.2 Inicijalizacija Cisco rutera (2)

B.
Softverska inicijalizacija (nastavak)

4.
5.
konfiguracioni fajl iz NVRAM memorije (startup konfiguracija) se prebacuje u RAM memoriju (running konfiguracija) i izvrava liniju po liniju ako je NVRAM memorija prazna trai se konfiguracija od lokalnih TFTP servera; ako se ne nae pokree se setup dijalog
CCNA Semester 2
2.2 Setup dijalog (1)

z
z z
Setup dijalog je namenjen za jednostavno unoenje osnovnih parametara rutera kroz interaktivni dijalog Alternativa: unos IOS komandi u configuration modovima Iz setup dijaloga se u bilo kom trenutku izlazi sa CTRL+C
CCNA Semester 2
2.2 Setup dijalog (2)

z
Po zavretku unosa u setup dijalogu, na osnovu unesenih parametara se kreira i prikazuje konfiguracija sastavljena od IOS komandi Na pitanje use this configuration odgovor yes znai da se kreirana konfiguracija postavlja i kao running i kao starup konfiguracija (snima se u NVRAM); odgovor no odbacuje konfiguraciju
CCNA Semester 2
2.2 Podrazumevani odgovor

z
Pitanja setup dijaloga uglavnom nude podrazumevani odgovor, koji je naveden u uglastim zagradama [ ] Za izbor podrazumevanog odgovora treba odgovoriti samo sa ENTER
CCNA Semester 2
2.2 Parametri setup dijaloga

z
Globalni parametri:

Naziv rutera (hostname) Enable lozinka Lozinka za telnet pristup SNMP upravljanje Layer 3 protokoli Interfejs zatvoren? IP parametri (IP adresa, subnet maska)
Parametri interfejsa:

CCNA Semester 2
2.2 LED diode na ruteru

z
LED diode daju osnovne informacije o radu rutera i interfejsa:

svaki prolaz paketa na interfejsu pali LED diodu zelena dioda pored AUX porta je upaljena ako se ruter ispravno podigao
CCNA Semester 2
2.2 Podeavanje lozinke za privilegovani mod

z
Komande enable secret i enable password u konfiguracionom modu Ukoliko postoje obe komande, koristi se lozinka iz enable secret komande
CCNA Semester 2
2.2 Pomo u CLI reimu (1)

z
Pomo u CLI reimu se dobijaja kucanjem karaktera ?

<karakteri>? daje spisak svih komandi koji poinju datim karakterima <komanda> ? daje spisak svih parametara koje se mogu navesti na datom mestu
CCNA Semester 2
2.2 Pomo u CLI reimu (2)
CCNA Semester 2
2.2 Proireno editovanje (1)

z z
IOS nudi mogunost dodatnih komandi za editovanje linije (proireno editovanje) Proireno editovanje je implitno ukljueno; u sluaju potrebe iskljuuje se komadom terminal no editing (user mod)
CCNA Semester 2
CCNA Semester 2

z
U sluaju da linija pree maksimalnu duinu linije na ekranu, linija e se automatski horizontalno skorolovati za 10 karaktera Linija koja je horizontalno skrolovana sadri znak $ na poetku
CCNA Semester 2
2.2 Command History (1)

z
IOS nudi mogunost pamenja odreenog broja poslednjih komandi koje je korisnik uneo (Command History) Command History je implitno ukljuen; u sluaju potrebe iskljuuje se komadom terminal no history (user mod)
CCNA Semester 2

z
U Command History baferu podrazumevano se uva 10 poslednjih komandi; ovaj broj se moe promeniti komandom terminal history size (user mod) Sadraj Command History bafera se moe viseti komandom show history (user mod)
CCNA Semester 2

z
Prethodne komande iz Command History bafera se dobijaju sa:

Ctrl-P tasterom CURSOR_UP Ctrl-N tasterom CURSOR_DOWN
Povratak na novije komande se izvrava sa:

CCNA Semester 2
2.2 Indikacija greke u liniji

z
Karakter ^pokazuje mesto u prethodnoj komandi gde je napravljena greka

cisco-bgp>sowh version ^ % Invalid input detected at '^' marker. cisco-bgp>show vresion ^ % Invalid input detected at '^' marker. cisco-bgp>
CCNA Semester 2
Module 3: Configuring a Router
Sadraj poglavlja
z z
3.1 Konfigurisanje rutera 3.2 Zavravanje konfiguracije
CCNA Semester 2
3.1 Konfiguracioni modovi (1)

z
U konfiguracionim modovima su dostupne komande za promenu konfiguracije rutera

IP adrese interfejsa definisanje protokola za rutiranje definisanje lozinki itd.
Iz privileged moda se komandom configure terminal prelazi u global configuration mod

CCNA Semester 2

z
Iz global configuration moda se prelazi u ostale konfiguracione modove

interface line router itd.
z z
U global configuration mod se vraa komandom exit U privileged mod se vraa komandom end ili sa Ctrl+Z (iz bilo kog konfiguracionog moda) ili komandom exit (iz global configuration moda)
CCNA Semester 2
CCNA Semester 2
3.1 Konfiguracioni modovi (primer)

cisco-bgp#configure terminal Enter configuration commands, one per line. End with CNTL/Z. cisco-bgp(config)#interface fastethernet 0/0 cisco-bgp(config-if)#exit cisco-bgp(config)#router ospf 100 cisco-bgp(config-router)#end cisco-bgp#
CCNA Semester 2
3.1 Imenovanje rutera

z
Ime rutera se zadaje komadom hostname <ime> iz global configuration moda

End with CNTL/Z.
cisco-bgp#configure terminal Enter configuration commands, one per line. cisco-bgp(config)#hostname cisco-primer cisco-primer(config)#exit cisco-primer#
CCNA Semester 2
3.1 Konfiguracija lozinki

z
Vrste lozinki

lozinka za konzolni pristup lozinka za Telnet pristup lozinka za prelaz u Privileged mod (enable lozinka)
CCNA Semester 2
3.1 Konfiguracija lozinki konzolni pristup

z
Lozinka za konzolni pristup se postavlja u line configuration modu u koga se dolazi komandom line con 0

komada login oznaava autentifikaciju pri pristupu komada password <lozinka> specificira lozinku panja: ako postoji komada login ali ne i komanda password nee se moi pristupiti ruteru!
CCNA Semester 2
3.1 Konfiguracija lozinki Telnet pristup

z
Isto kao i postavljanje lozinke za konzolni pristup, osim to se u line configuration mod prelazi komandom line vty 0 4 Komanda service password-encryption iz global configuration moda oznaava da se pri pregledu konfiguracije lozinka ispisuje u zatienoj formi
CCNA Semester 2
3.1 Konfiguracija lozinki lozinka za Privileged mod

z
Komanda enable secret <lozinka> specificira lozinku za prelaz u Privileged mod
CCNA Semester 2
3.1 show komande (1)

z z z z z
Komanda show interfaces daje podatke i statistike za sve interfejse Komanda show controllers serial ispisuje podatke o hardveru serijskog interfejsa Komanda show clock ispisuje podeeno vreme Komanda show hosts ispisuje listu imena i povezanih IP adresa Komanda show history ispisuje prethodno unesene komande
CCNA Semester 2

z z z z
Komanda show flash ispisuje sadraj fle memorije Komanda show version ispisuje podatke o hardveru rutera, verziji IOS-a itd. Komanda show arp ispisuje ARP tabelu Komanda show protocol ispisuje konfigurisane Layer3 protokole
CCNA Semester 2

z z
Komanda show running-config prikazuje running konfiguraciju Komanda show startup-config prikazuje startup konfiguraciju
CCNA Semester 2
CCNA Semester 2
3.1 Interface configuration mod

z z
Mod u kome se definiu parametri odreenog interfejsa U interface configuration mod se prelazi iz global configuration moda komandom interface <tip> [<broj> | <modul/<broj>]

interface Serial 0 interface FastEthernet 0/0

CCNA Semester 2
3.1 Administrativno zatvaranje interfejsa

z
z z
Administrativno zatvaranje interfejsa se izvodi komandom shutdown u interface configuration modu Interfejs se administrativno otvara komandom no shutdown Ukoliko NVRAM nema startup konfiguraciju, svi interfejsi su administrativno zatvoreni
CCNA Semester 2
3.1 Komande za konfigurisanje serijskog interfejsa

z
Ako serijski port vri DCE funkciju, u konfiguraciju interfejsa se dodaje komanda clock rate <brzina u bitima> Ne moe se konfigurisati bila koja brzina, ve postoji skup moguih vrednosti
CCNA Semester 2
3.1 Postavljanje IP adrese

z
Postavljanje IP adrese ma interfejs se izvodi komandom ip address <address> <subnet mask> u interface configuration modu
CCNA Semester 2
3.1 Naini brisanja delova konfiguracije

z z z z
Unos komande za brisanje sa prefiksom no Restartovanje rutera i vraanje startup konfiguracije iz NVRAM-a Kopiranje konfiguracije sa TFTP servera Brisanje NVRAM-a, restartovanje rutera i unos parametara u setup dijalogu
CCNA Semester 2
3.2 Opis interfejsa

z
Opis interfejsa se postavlja komadom description <tekst> iz interface configuration moda Opis interfejsa se vidi u ispisu komade show interface
CCNA Semester 2
3.2 Poruka pri autentifikaciji

z
Poruka pre unoenja lozinke se postavlja komadom banner login <delimiter> <tekst> <delimiter> iz global configuration moda
cisco-bgp#config t Enter configuration commands, one per line. End with CNTL/Z. cisco-bgp(config)#banner login $ Unesite lozinku $ cisco-bgp(config)#exit cisco-bgp#
CCNA Semester 2
3.2 Poruka pri pristupu ruteru

z
Poruka pri pri pristupu ruteru se postavlja komadom banner motd <delimiter> <tekst> <delimiter> iz global configuration moda Ispisuje se pre poruke za unos lozinke
cisco-bgp#config t Enter configuration commands, one per line. End with CNTL/Z. cisco-bgp(config)#banner motd $ Dobrodosli na Cisco ruter $ cisco-bgp(config)#exit cisco-bgp#
CCNA Semester 2
3.2 Razreavanje imena u IP adrese

z z
Razreavanje se moe vriti dinamiki (DNS) i pomou statiki unesenih imena/IP adresa Komanda ip host global configuration moda definie statiko mapiranje izmeu imena i IP adrese
CCNA Semester 2
3.2 Statika host tabela (primer)

cisco-bgp#conf t
Enter configuration commands, one per line. End with CNTL/Z. cisco-bgp(config)#ip host LAB_A 192.5.5.1 cisco-bgp(config)#ip host LAB_B 219.17.100.1 cisco-bgp(config)#^Z cisco-bgp#show hosts Default domain is not set Domain list: rcub.bg.ac.yu. Name/address lookup uses domain service Name servers are 147.91.1.5 Codes: UN - unknown, EX - expired, OK - OK, ?? - revalidate temp - temporary, perm - permanent NA - Not Applicable None - Not defined Host LAB_B LAB_A cisco-bgp# Port None None Flags Age Type (perm, OK) 0 IP (perm, OK) 0 IP Address(es) 219.17.100.1 192.5.5.1
CCNA Semester 2
3.2 Kopiranje konfiguracije sa TFTP servera (1)
Komanda za kopiranje fajla sa TFTP servera u running konfiguraciju

CCNA Semester 2
network fajl sadri komande za sve rutere; host fajl sadri komande za jedan ruter
CCNA Semester 2
IP adresa TFTP servera
CCNA Semester 2
Naziv fajla
CCNA Semester 2
Potvrda prenosa
CCNA Semester 2
Poetak prenosa
Preneseni UDP datagram
Kraj prenosa
CCNA Semester 2
3.2 Kopiranje konfiguracije na TFTP server
CCNA Semester 2
Module 4: Learning about Other Devices
Sadraj poglavlja
z z
4.1 Otkrivanje suseda 4.2 Dobijanje informacija o udaljenim ureajima
CCNA Semester 2
4.1 Cisco Discovery Protocol (CDP)

z
Protokol koji koriste Cisco ureaji za meusobnu razmenu osnovnih informacija (npr. vrsta ureaja, model, verzija operativnog sistema itd.) OSI Layer 2 protokol

nezavisan od konkretnog medijuma i tehnologije koristi SNAP format
CCNA Semester 2
4.1 Verzije CDP protokola

z z
CDPv1 od verzije IOS-a 10.3 do 12.0(3)T CDPv2 od IOS-a 12.0(3)T nadalje
CCNA Semester 2
4.1 CDP operacija

z
Svaki Cisco mreni ureaj (ruter, svi) periodino alje poruke (advertisements)

barem jedna IP adresa ureaja holdtime period
z z
Slanje CDP poruka je podrazumevano ukljueno na Cisco ureaju CDP poruke primaju samo ureaji koji se nalaze na istom medijumu kao i ureaj koji ih alje
CCNA Semester 2
4.1 CDP sused

z
CDP sused je Cisco ureaj povezan na istu fiziku mreu sa kojima se razmenjuju CDP paketi Lista svih CDP suseda se dobija komandom show cdp neighbors
CCNA Semester 2
4.1 Informacije o CDP susedu

z z z z z z z z z z
Naziv ureaja Po jedna adresa svakog konfigurisanog Layer 3 protokola Nazivi interfejsa Tip ureaja Verzija operativnog sistema Model ureaja Holdtime VTP domen (CDPv2) Native VLAN (CDPv2) Full/half duplex (CDPv2)
CCNA Semester 2
4.1 Prikazivanje CDP suseda (primer)

cisco-bgp>show cdp neighbors Capability Codes: R - Router, T - Trans Bridge, B - Source Route Bridge S - Switch, H - Host, I - IGMP, r - Repeater Device ID Cisco-neuro Cisco-FMU Cisco-FLU Cisco-RUU Cisco-FPU cisco-bfspc cisco-tirsova cisco-sumarski Cisco cisco2950 cisco6509 cisco-bgp> Local Intrfce Ser 5/0 Ser 3/2 Ser 4/2 Ser 4/1 Ser 4/0 Ser 5/2 Ser 5/1 Ser 5/3 Ser 6/2 Fas 0/0 Fas 0/1 Holdtme 142 162 168 153 141 161 121 150 177 129 129 Capability R R R R R R R R R S I R S I Platform Port ID 1601 Ser 0 1720 Ser 0 1720 Ser 0 1720 Ser 0 1720 Ser 0 1601 Ser 0 1601 Ser 0 1601 Ser 0 4500 Ser 0 WS-C2950T-Fas 0/24 WS-C6509 Fas 3/38
CCNA Semester 2
4.1 Slanje i prijem CDP paketa

z
Podrazumevano:

CDP paketi se alju svakih 60 sekundi informacija o CDP susedu se uva 180 sekundi bez dobijanja novog CDP oglaavanja
Parametri mogu biti razliiti za razlilite interfejse, i mogu se videti komandom show cdp interfaces
CCNA Semester 2
4.1 Prikazivanje globalnih CDP parametara (primer)

cisco-bgp>show cdp Global CDP information: Sending CDP packets every 60 seconds Sending a holdtime value of 180 seconds Sending CDPv2 advertisements is enabled
CCNA Semester 2
4.1 Prikazivanje CDP parametara interfejsa (primer)

cisco-bgp>show cdp interface FastEthernet 0/1 FastEthernet0/1 is up, line protocol is up Encapsulation ARPA Sending CDP packets every 60 seconds Holdtime is 180 seconds cisco-bgp>
CCNA Semester 2
4.1 Prikaz informacija o CDP susedu

z
Komanda show cdp entry <deviceID> prikazuje sve informacije o CDP susedu sa datim imenom Komanda show cdp neighbors detail prikazuje informacije na takav nain o svim CDP susedima
CCNA Semester 2
4.1 Prikazivanje podataka o susedu (primer)

cisco-bgp>show cdp entry cisco6509 ------------------------Device ID: cisco6509 Entry address(es): IP address: 147.91.7.234 Platform: cisco WS-C6509, Capabilities: Router Switch IGMP Interface: FastEthernet0/1, Port ID (outgoing port): FastEthernet3/38 Holdtime : 154 sec Version : Cisco Internetwork Operating System Software IOS (tm) s72033_rp Software (s72033_rp-PSV-M), Version 12.2(17b)SXA, RELEASE SOFTWARE (fc1) TAC Support: http://www.cisco.com/tac Copyright (c) 1986-2003 by cisco Systems, Inc. Compiled Tue 30-Dec-03 23:26 by ccai advertisement version: 2 VTP Management Domain: 'RCUB' Native VLAN: 7 Duplex: full
CCNA Semester 2
4.1 CDP konfiguracija

z
CDP se globalno zabranjuje/dozvoljava komandom [no] cdp run u global configuration modu Slanje CDP poruka na pojedinom interfejsu se zabranjuje/dozvoljava komandom [no] cdp enable u interface configuration modu
CCNA Semester 2
4.1 CDP Troubleshooting
CCNA Semester 2
4.2 Testiranje mree po OSI nivoima
CCNA Semester 2
4.2 Telnet servis

z
Telnet omoguava CLI pristup udaljenom ureaju (ruter, raunar)
usput se testira rad svih OSI slojeva izmeu dva ureaja
z z
OSI Layer 7 protokol Koristi TCP protokol (port 23)
CCNA Semester 2
4.2 Telnet na Cisco ruterima (1)

z
Telnet sesija se uspostavlja iz user moda:

komandom telnet <IP adresa ili ime> komandom connect <IP adresa ili ime> sa IP adresom/imenom odredita
Telnet sesija se zavrava komandama exit ili logout Posle 10 minuta neaktivnosti, telnet sesija na ruter se automatski prekida
CCNA Semester 2

z
z z
Telnet sesija se moe suspendovati sa Ctrl+Shift+6 pa X, tako da se vrati kontrola na poetni ureaj Spisak aktivnih sesija se dobija komandom show sessions iz user moda Suspendovana sesija se prekida komandom disconnect <IP adresa ili ime>
CCNA Semester 2

z z
Povratak na poslednju suspendovanu sesiju se vri sa Enter Ukoliko je vie sesija suspendovano, eljena sesija se vraa komandom resume <IP adresa ili ime>
CCNA Semester 2
4.2 Telnet (primer 1)

cisco-bgp#telnet cisco3548-pmf-c2 Translating "cisco3548-pmf-c2"...domain server (147.91.1.5) [OK] Trying cisco3548-pmf-c2.rcub.bg.ac.yu (147.91.3.76)... Open
User Access Verification Username: djordjev Password: cisco3548-pmf-c2>exit [Connection to cisco3548-pmf-c2 closed by foreign host]Deleting login session cisco-bgp#
CCNA Semester 2

User Access Verification Username: djordjev Password: cisco3548-pmf-c2> ^x cisco-bgp# Enter [Resuming connection 1 to cisco3548-pmf-c2 ... ] cisco3548-pmf-c2>
CCNA Semester 2

^x
User Access Verification Username: djordjev Password: cisco3548-pmf-c2> ^x cisco-bgp#disconnect cisco3548-pmf-c2 Closing connection to cisco3548-pmf-c2 [confirm] Deleting login session cisco-bgp#
CCNA Semester 2

^x
User Access Verification Username: djordjev Password: cisco3548-pmf-c2> ^x cisco-bgp#show sessions Conn Host * 1 cisco3548-pmf-c2 cisco-bgp#
Address 147.91.3.76
Byte 0
Idle Conn Name 0 cisco3548-pmf-c2
CCNA Semester 2
4.2 Ping servis

z
Ping omoguava proveru putanje od izvorita do odredita:

izvorite alje ICMP Echo Request paket Po dobijanju Echo Request paketa, odredite alje Echo Reply paket
Osnovi mehanizam testiranja za IP mreu
CCNA Semester 2
4.2 Ping na Cisco ruterima

z z
Ping se startuje komandom ping <IP adresa ili ime> iz user moda Podrazumevano se alju pet Echo Request paketa, za svaki od njih ispisuje se karakter ! ako je dobijen Echo Reply paket, odnosno . ako odgovor nije dobijen za odreeno vreme
CCNA Semester 2
4.2 Ping (primer)

cisco-bgp>ping 147.91.1.5 Type escape sequence to abort. Sending 5, 100-byte ICMP Echos to 147.91.1.5, timeout is 2 seconds: !!!!! Success rate is 100 percent (5/5), round-trip min/avg/max = 1/1/4 ms cisco-bgp>ping 147.91.1.6 Type escape sequence to abort. Sending 5, 100-byte ICMP Echos to 147.91.1.6, timeout is 2 seconds: ....U Success rate is 0 percent (0/5) cisco-bgp>
CCNA Semester 2
4.2 Traceroute servis

z
Traceroute omoguava praenje odlazne putanje paketa, koristei TTL polje IP paketa:

izvorite alje paket sa TTL=1 prema odreditu prvi ruter na putanji dobija paket, odbacuje ga i vraa ICMP Time Exceeded poruku izvorite alje paket sa TTL=2 prema odreditu drugi ruter na putanji dobija paket, odbacuje ga i vraa ICMP Time Exceeded poruku itd. kada paketi stignu do odredita vratie se ICMP Port Unreachable poruka
CCNA Semester 2
4.2 Traceroute na Cisco ruterima

z z
Traceroute se startuje komandom traceroute <IP adresa ili ime> iz user moda Podrazumevano se alju po tri paketa za svaki TTL; u sluaju dobijanja ICMP Time Exceeded poruke ispisuje se ukupno vreme od slanja do prijema; u sluaju da se ne dobije odgovor za odreeno vreme ispisuje se * Komanda traceroute se prekida sa Ctrl+Shift+6
CCNA Semester 2
4.2 Traceroute (primer)

cisco-bgp>traceroute www.yahoo.com Translating "www.yahoo.com"...domain server (147.91.1.5) [OK] Type escape sequence to abort. Tracing the route to www.yahoo.akadns.net (216.109.118.65) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 cisco6509.rcub.bg.ac.yu (147.91.7.234) 0 msec 0 msec 0 msec 195.178.35.17 [AS 8400] 8 msec 4 msec 0 msec t2a4-p2-2.de-fra.eu.bt.net (166.49.147.141) 32 msec 28 msec 40 msec t2c2-ge7-0.de-fra.eu.bt.net (166.49.172.44) 44 msec 24 msec 28 msec t2c2-p1-0.nl-ams2.eu.bt.net (166.49.195.234) 36 msec 32 msec 36 msec t2c2-p3-0.uk-eal.eu.bt.net (166.49.195.37) 40 msec 40 msec 52 msec t2c2-p5-0.us-ash.eu.bt.net (166.49.164.22) 116 msec 116 msec 116 msec exchange-cust1.ash.equinix.net (206.223.115.16) 112 msec 116 msec 112 msec vlan220-msr2.dcn.yahoo.com (216.115.96.165) 116 msec 116 msec 116 msec vl33.bas2-m.dcn.yahoo.com (216.109.120.154) 112 msec 116 msec vl32.bas1-m.dcn.yahoo.com (216.109.120.150) 112 msec 11 www.yahoo.akadns.net (216.109.118.65) 112 msec 112 msec 120 msec
CCNA Semester 2
Module 5: Managing Cisco IOS Software
Sadraj poglavlja
z z
5.1 Sekvenca podizanja rutera 5.2 Upravljanje fajl sistemom
CCNA Semester 2
5.1 Sekvenca podizanja rutera

z z z z
POST Uitavanje i izvravanje bootstrap programa Uitavanje i izvravanje operativnog sistema Uitavanje startup konfiguracije
CCNA Semester 2
5.1 Proces podizanja: POST

z
POST (power-on self test) verfikuje stanje hardvera

CPU memorija interfejsi
CCNA Semester 2
5.1 Proces podizanja: bootstrap

z
Uitava IOS image

iz Flash memorije sa TFTP servera iz ROM-a
Predaje dalje izvravanje IOS-u
CCNA Semester 2
5.1 Proces podizanja: IOS

z z z
Locira sve hardverske i softverske resurse i ispisuje ih na konzoli Uzima startup konfiguraciju iz NVRAM memorije i poinje svoj rad U sluaju da je NVRAM prazan pokree se dijalog za inicijalno konfigurisanje rutera (setup dialog)
CCNA Semester 2
5.1 Konfiguracioni registar

z z z
16-bitni registar koji definie razne parametre koje koristi bootstrap program uva se u NVRAM memoriji Uvek se prikazuje u heksadecimalnom obliku
CCNA Semester 2
5.1 Pristup konfiguracionom registru

z
Vrednost konfiguracionog registra se moe videti na kraju ispisa show version komande user moda Vrednost konfiguracionog registra se postavlja komadom config-register iz global configuration moda
CCNA Semester 2
5.1 Bitovi konfiguracionog registra

Konfiguracioni registar
15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
Break Disabled bit
Ignore NVRAM bit
Boot polje
CCNA Semester 2
5.1 Proces pronalaenja IOS-a (1)

1.
Ispituje se boot polje konfiguracionog registra:

a) b) c)
vrednost 0x0 ruter se zaustavlja u rommon modu vrednost 0x1 uzima se IOS iz ROM-a (RXBOOT) vrednost 0x2 do 0xF nastavlja se booting proces
2.
Trae se boot system komande u startup konfiguraciji

CCNA Semester 2

3.
Ako boot system komande postoje:

a) b)
uzima se jedna po jedna komanda i pokuava se pronai IOS fajl na zadatom mestu ukoliko se IOS nigde ne pronae:
1. 2.
ako se IOS fajl traio samo na TFTP serverima, uitava se IOS fajl iz Flash-a, ili iz ROM-a ako se IOS traio i u Flash memoriji odmah se uitava IOS iz ROM-a
CCNA Semester 2

4.
Ako nema boot system komandi:

a) b) c)
uzima se prvi IOS fajl iz Flash memorije uzima se IOS fajl sa TFTP servera sa default imenom uzima se IOS fajl iz ROM-a
CCNA Semester 2
5.1 Boot system komande (1)

z
Komande boot system iz global configuration moda specificiraju jedno ili vie mesta odakle se trai IOS softver

Flash memorija TFTP server ROM
U konfiguraciji moe postojati vie boot system komandi

CCNA Semester 2
5.1 Boot system komande (2)

Komanda boot system flash <ime IOS fajla> boot system tftp <ime IOS fajla> <IP adresa TFTP servera> boot system rom Opis Trai se IOS softver sa zadatim imenom u Flash memoriji Trai se IOS softver sa zadatim imenom na TFTP serveru na zadatoj IP adresi Uitava se IOS softver iz ROM memorije
CCNA Semester 2
5.1 Komande vezane za proces podizanja rutera (1)

z z
Komanda reload privileged moda startuje ponovno podizanje rutera (reboot) Komanda setup privileged moda startuje ponovnu inicijalizaciju kroz setup dialog
CCNA Semester 2
5.1 Komande vezane za proces podizanja rutera (1)

z
Komanda erase startup-config (write erase na IOS 10.3) brie sadraj NVRAM memorije
pri sledeem podizanju rutera pokrenue se setup dialog
z z
show startup-config show running-config
CCNA Semester 2
5.1 Mogue situacije pri podizanju rutera (1)

z
Nema startup konfiguracije ili pogrene boot system komande
npr. boot system komande u startup konfiguraciji pokazuju na pogreno ime image fajla, koga ruter ne uspeva da pronae i zavrava u rommon modu treba ih ukloniti pomou prefiksa no u global configuration modu i uneti ispravne
CCNA Semester 2

z
Pogrena vrednost konfiguracionog registra

npr. boot polje konf. registra je 0x0 ili 0x1 i ruter ne podie IOS ve i zavrava u rommon modu upisati ispravnu vrednost konf. registra:
z z
u rommon modu komandom confreg <hex vrednost> u IOS global configuration modu komandom configregister <hex vrednost>
CCNA Semester 2

z
Neispravan image u fleu
pri podizanju se javlja neka od sledeih poruka:

z z z z
open: read error...requested 0x4 bytes, got 0x0 trouble reading device magic number boot: cannot open "flash:" boot: cannot determine first file name on device "flash:"
potrebno je prebaciti ispravan IOS image u fle sa TFTP servera
Hardverski problem
CCNA Semester 2
5.2 Fajlovi na Cisco ruteru

z z
IOS image (fle memorija) Startup konfiguracija (NVRAM memorija)
running konfiguracija se ne uva u obliku fajla!
CCNA Semester 2
5.2 Cisco IOS File System (IFS)

z
Jedinstveni interfejs za sve fajl sisteme na ruteru:

fle memorija NVRAM mreni fajl sistemi (TFTP, rcp, FTP) running konfiguracija ROM
z z
Od verzije IOS-a 12.x Ime fajla je u obliku <prefiks fajl sistema>:<ime fajla>
CCNA Semester 2
5.2 Prefiksi IFS fajl sistema
CCNA Semester 2
5.2 Imena fajlova u IFS (primer)

Ime fajla system:running-config nvram:startup-config rcp: ftp: Opis Running konfiguracija Startup konfiguracija Fajl kome e biti pristupano preko rcp protokola Fajl kome e biti pristupano preko FTP protokola
CCNA Semester 2
5.2 Imena fajlova pre IFS (primer)

Ime fajla running-config startup-config rcp tftp Opis Running konfiguracija Startup konfiguracija Fajl kome e biti pristupano preko rcp protokola Fajl kome e biti pristupano preko TFTP protokola
CCNA Semester 2
5.2 Delovi imena IOS image fajlova

z z z z
Naziv familije rutera
Cisco 2600 (c2600), Cisco 3600 (c3600) IP (i), Plus (s), Enterprise (j), Firewall (o) ... kompresovan fajl (z), izvravanje iz memorije (m) 12.1(3) (121-3)
Oznaka mogunosti (feature set)
Oznaka formata
Oznaka verzije
CCNA Semester 2
5.2 Upravljanje konfiguracionim fajlovima

z
Preko TFTP protokola

komanda copy tftp {runningconfig|startup-config} komanda copy {running-config|startupconfig} tftp
Preko copy/paste opcije terminalskog programa
CCNA Semester 2
5.2 Kopiranje running konfiguracije na TFTP server (primer)
CCNA Semester 2
5.2 Kopiranje running konfiguracije sa TFTP servera (primer)
CCNA Semester 2
5.2 Upravljanje IOS image fajlovima

z
Preko TFTP protokola (IOS)

komanda copy tftp flash komanda copy flash tftp
z z
Preko Xmodem protokola terminalskog protokola (rommon) Preko TFTP protokola (rommon)
CCNA Semester 2
5.2 Kopiranje IOS image fajla sa TFTP servera (primer)
CCNA Semester 2
5.2 Kopiranje IOS image fajla preko Xmodem protokola (1)

Start (rommon mod) Promeniti brzinu konzole na 115200 (confreg)
Resetovati ruter (reset)
CCNA Semester 2

Promeniti brzinu terminalskog programa na 115200 Pokrenuti Xmodem prijem na ruteru (xmodem c <fajl>) Pokrenuti Xmodem slanje na raunaru (Transfer->Send File)
CCNA Semester 2

Vratiti konfiguracioni registar (config-reg 0x2102) Promeniti brzinu konzole na 9600 (line con0 speed 9600) Promeniti brzinu terminalskog programa na 9600 Stop
CCNA Semester 2
5.2 Kopiranje IOS image fajla preko TFTP protokola iz rommon moda (1)
Start (rommon mod) Povezati prvi LAN port rutera na mreu Postaviti IP adresu (IP_ADDRESS=<IP adresa>) Postaviti mrenu masku (IP_SUBNET_MASK=<maska>)
CCNA Semester 2
Postaviti IP adresu default gateway-a (DEFAULT_GATEWAY=<IP adresa>) Postaviti IP adresu TFTP servera (TFTP_SERVER=<IP adresa>) Postaviti ime fajla (TFTP_FILE=<ime>)
CCNA Semester 2
Pokrenuti TFTP prijem na ruteru (tftpdnld) Resetovati ruter (reset) Stop
CCNA Semester 2
5.2 Password recovery (1)

Start Ukljuiti ruter Pritisnuti CTRL + Break u prvih 60 sekundi Promeniti konf. registar (confreg 0x2142)
CCNA Semester 2

Resetovati ruter (reset) Izbei setup dijalog (no) Ui u privileged mod (enable) Vratiti startup konfiguraciju (copy start run)
CCNA Semester 2

Ui u globalni konf. mod (config term) Uneti enable lozinku (enable secret class) Vratiti konf. registar (config-register 0x2102) CTRL + Z
CCNA Semester 2
Sauvati konfiguraciju (copy run star) Restartovati ruter (reload) Stop
CCNA Semester 2
Module 6: Routing and Routing Protocols
Sadraj poglavlja
z z z
6.1 Uvod u statiko rutiranje 6.2 Dinamiko rutiranje 6.3 Protokoli rutiranja
CCNA Semester 2
6.1 Statike i dinamike rute

z z
Statike rute unosi manuelno administrator rutera u njegovu konfiguraciju Dinamike rute se automatski unose u tabelu rutiranja, pomou nekog od protokola za rutiranje
CCNA Semester 2
6.1 Primena statikih ruta

z
U sluaju kada ne elimo da razmenjujemo informacije putem protokola za rutiranje (npr. sigurnosni razlozi) U stub network sluaju, tj. kada odredina mrea ima samo jedan link prema ostatku IP mree (smanjuje potrebni propusni opseg)
CCNA Semester 2
6.1 Administrativna distanca

z
Vrednost koja daje prioritet odreenim protokolima rutiranja u sluaju da vie njih eli da upie rutu u tabelu rutiranja za isto odredite
protokol koji ima manju administrativnu distancu e dobiti prednost
CCNA Semester 2
6.1 Podrazumevane administrativne distance

Protokol Connected ruta Statika ruta EIGRP IGRP OSPF RIP Podrazumevana administrativna distanca 0 1 90 100 110 120
CCNA Semester 2
6.1 Kreiranje statikih ruta

z
Statike rute se kreiraju komandom ip route <odredina mrea> <maska> {<addresa sledeeg rutera> | <interfejs>} [<admin. distanca>] u global configuration modu U sluaju da je izlazni interfejs nije podignut, ili ako je adresa sledeeg rutera nedostupna, iako komanda stoji u konfiguraciji ruta se nee postaviti u tabelu rutiranja
CCNA Semester 2
6.1 Statike rute (primer)

ip route 150.5.5.0 255.255.255.0 200.2.2.11 ip route 200.2.2.0 255.255.255.0 Serial0
Serial1 150.5.5.1/24 200.2.2.1/24 200.2.2.11/24 Serial0 150.5.5.2/24
CCNA Semester 2
6.1 Default ruta

z z
Default ruta se koristi ako u tabeli rutiranja ne postoji eksplicitna ruta prema odreditu Odredina mrea za default rutu je 0.0.0.0/0

ruta se koristi ako je <odredina IP adresa> AND <maska rute> = <prefiks rute> ovde je maska rute 0.0.0.0, tako da svaka AND daje 0.0.0.0 to je i prefiks rute default ruta se moe koristiti za svako odredite
CCNA Semester 2
6.1 Pregled tabele rutiranja

z
Tabela rutiranje se ispisuje pomou komande show ip route iz user EXEC moda
CCNA Semester 2
6.1 Pregled tabele rutiranja (primer)
Odredina mrea
Administrativna distanca/metrika
R=RIP ruta C=connected S=statika ruta

CCNA Semester 2
6.2 Autonomni sistem

z z
Skup IP mrea pod jedinstvenom administrativnom organizacijom Svaki AS ima jedinstveni 16-bitni broj
CCNA Semester 2
6.2 Podela protokola rutiranja prema mestu korienja

z
U okviru autonomnog sistema (Interior Gateway Protocol - IGP)

RIP OSPF IGRP EIGRP
Izmeu autonomnih sistema (Exterior Gateway Protocol - EGP)
BGP
CCNA Semester 2
6.2 EGP i IGP protokoli
AS 1
IGP EGP
AS 3
AS 2
CCNA Semester 2
6.2 Karakteristike protokola rutiranja

z z z z
Kako se alju oglaavanja? Od ega se oglaavanja sastoje? Kada se alju oglaavanja? Kako se odreuju primaoci oglaavanja?
CCNA Semester 2
6.2 Pojam metrike

z z z
Algoritam iza protokola rutiranja mora odrditi najbolju putanju prema odreditu Svaka putanja prema nekoj mrei se kvantifikuje podatkom zvani metrika U tabelu rutiranja se postavlja ruta sa najmanjom metrikom
CCNA Semester 2
6.2 Mogui tipovi metrike

z z z z z z z
propusni opseg (bandwidth) kanjenje (delay) optereenje (load) pozudanost (reliability) broj rutera na putanji (hop count) kanjenje na linku po IBM PC kloku (ticks) administrativna vrednost (cost)
CCNA Semester 2
6.2 Tipovi protokola za rutiranje

z z
distance-vector link-state
CCNA Semester 2
6.2 Distance-vector koncept

z
Ruter sa distance-vector protokolom:

periodino oglaava svoju tabelu rutiranja susednim ruterima prima poruku (routing update) od susednih rutera i dodaje vrednost metrike (distance vector) za taj link ruta sa najmanjom metrikom se upisuje u tabelu rutiranja mrea koja je direktno prikljuena na ruter se oglaava sa metrikom 0 ili 1
CCNA Semester 2
6.2 Link-state koncept

z
Ruter sa link-state protokolom
oglaava status svojih interfejsa (linkova) svim susednim ruterima koji ih prosleuju svim ostalim ruterima u oblasti (area) u LSA paketima na osnovu svih dobijenih LSA paketa rekonstruie kompletnu topologiju oblasti (topological database) i na osnovu nje SPF algoritmom izraunava putanju do svake odredine mree kada se neki link uspostavi/prekine odmah oglaava promenu novim LSA
CCNA Semester 2
6.2 Oglaavanje mrea link-state protokolom

z z
Ruteri meusobno prenose informacije preko LSA (link state advertisement) poruka LSA poruke poplavljuju oblast (flooding)
CCNA Semester 2
6.2 Topologija oblasti

4
A
2
3 2
2 1 5
1 2
B C D E F G H
4 3 5 4 6 10 7
CCNA Semester 2
6.2 Resursi za link-state protokole

z
Link-state protokoli zauzimaju vie resursa nego distance-vector protokoli

procesorsko vreme (zbog SPF algoritma) memorija (zbog topologije)
Na poetku (plavljenje), link-state protokoli troe dosta propusnog opsega, ali se po uspostavljenom stanju potronja svodi na slanje LSA-ova samo po promeni topoolgije
CCNA Semester 2
6.2 Poreenje distance-vector i linkstate protokola

distance-vector Ruteri nemaju kompletnu topologiju oblasti, ve samo informacije od svojih suseda Ruter po ruter dodaje metriku Periodini routing update; spora konvergencija Oglaava tabelu rutiranja link-state Ruteri imaju kompletnu topologiju oblasti Svaki ruter zasebno rauna metriku Routing update na svaki dogaaj; brza konvergencija Oglaava link-state portova
CCNA Semester 2
6.3 IP protokoli za rutiranje (1)

z
RIP

IGP distance vector protokol metrika je broj hopova do odredita (>15 = ) oglaavanje na svakih 30 s definisan u RFC 1058 IGP distance vector protokol metrika je kombinacija propusnog opsega/kanjenja/optereenja/pouzdanosti oglaavanje na svakih 90 s Cisco proprietary protokol
IGRP

CCNA Semester 2

z
OSPF

IGP link-state protokol metrika je cena (dobija se prema propusnom opsegu) SPF algoritam definisan u RFC 2328 IGP napredni distance vector protokol metrika je kombinacija propusnog opsega/kanjenja/optereenja/pouzdanosti DUAL algoritam oglaavanje na svakih 90 s, odnosno po potrebi Cisco proprietary protokol
EIGRP

CCNA Semester 2

z
BGP

EGP distance vector protokol metrika je broj autonomnih sistema do odredita
CCNA Semester 2
6.3 Konfigurisanje protokola za rutiranje

z z
Specifikacija protokola Specifikacija mrea koje se oglaavaju/interfejsa preko kojih se alju oglaavanja Konfiguracija adresa na interfejsima
CCNA Semester 2
6.3 Specifikacija protokola za rutiranje

z
Specifikacija protokola se vri komandom router <protokol> <opcije> iz global configuration moda Ovom komandom se prelazi u router configuration mod
dostupne komande su zavisne od izabranog protokola
CCNA Semester 2
6.3 Specifikacija mrea koje se oglaavaju

z
Mree koje se oglaavaju se zadaju komandom network <major network> u router configuration modu Detalji komande network zavise od specifinog protokola
CCNA Semester 2
Module 7: Distance Vector Routing Protocols
Sadraj poglavlja
z z z
7.1 Distance vector rutiranje 7.2 RIP 7.3 IGRP
CCNA Semester 2
7.1 Oglaavanje kod distance vector protokola

z
z z
Oglaavanja (advertisements, routing updates) se sastoje od ruta iz tabele rutiranja i njihovim metrikama Oglaavanje se alju susednim ruterima Oglaavanja se alju:

periodino pri svakoj promeni topologije
CCNA Semester 2
7.1 Promena topologije kod distance-vector protokola

z
Kada se neki link ruterskog interfejsa prekine ili uspostavi, ruter e to oglasiti svojim susedima
...a oni svojim susedima itd.
Postoji odreeno vreme koje mora da proe da bi se u mrei uspostavilo stabilno stanje konvergencija U meuvremenu, mogua je pojava petlji
CCNA Semester 2
7.1 Counting to infinity pojava

z
Problem: iako je mrea nedostupna, ruteri meusobno razmenjuju informacije o njoj, nepretano poveavajui metriku counting to infinity Reenje: ograniavanje maksimalne metrike, tj. uvoenje metrike koja oznaava da je mrea nedostupna (unreachable) Kada mrea potane nedostupna ruter je oglaava sa beskonanom metrikom
CCNA Semester 2
7.1 Ostala reenja za petlje u rutiranju

z z
Uvoenje beskonane metrike reava problem petlji u rutiranju ali na vrlo spor nain Dodatne tehnike

split horizon route poisoning triggered updates holddown
CCNA Semester 2
7.1 Split horizon

z
U oglaavanju se ne alju mree koje su ve dobijene preko tog interfejsa
CCNA Semester 2
7.1 Route poisoning

z
U oglaavanju se mree koje su ve dobijene preko tog interfejsa alju sa beskonanom metrikom
CCNA Semester 2
7.2 Triggered update

z
Pored redovnih periodinih oglaavanja, ruter e slati routing update i u trenutku kada se desi neka promena (npr. promena metrike rute)
CCNA Semester 2
7.2 Holddown
z
Kada se od rutera, od koga neka ruta ve dobijena, sada ta ista ruta dobije sa beskonanom metrikom zapoine holddown period Za vreme holddown perioda:

prihvataju se samo oglaavanja iste rute sa manjom metrikom od originalne ruta se oglaava i dalje sa beskonanom metrikom
CCNA Semester 2
7.2 RIP protokol

z z z z z
Opisan u RFC 1058 dokumentu Distance-vector protokol Oglaavanja se alju na svakih 30 sekundi Metrika je hop-count Metrika 16 oznaava da je odredina mrea nedostupna
CCNA Semester 2
7.2 Verzije RIP protokola

z z
Osnovna verzija je RIPv1 RIPv2 donosi sledea poboljanja:

autentifikacija VLSM slanje oglaavanja putem multicast-a
CCNA Semester 2
7.2 Pokretanje RIP procesa

z z
RIP proces se pokree komandom router rip iz global configuration moda RIP proces se gasi komandom no router rip
CCNA Semester 2
7.2 Oglaavanje mrea (1)

z
Mree koje se oglaavaju se zadaju komandom network <major network> u router configuration modu
mora da postoji barem jedan interfejs koji pripada toj mrei
z z
Ne postoji mogunost oglaavanja pojedinih podmrea Ako se kao argument navede adresa podmree, efekat je isti kao da se upisala adresa klase
CCNA Semester 2
7.2 Oglaavanje mrea (2)

z z z
Oglaavanja se alju samo preko interfejsa koji pripadaju mreama koje se oglaavaju Oglaavanja se primaju sa svih interfejsa Po default-u se oglaavaju:

mree koje su specificirane network komandama mree koje su dobijene RIP protokolom od drugih rutera
CCNA Semester 2
7.2 Konfigurisanje RIP protokola

router(config)# router rip router(config-router)# network 200.2.2.0 router(config-router)# network 150.5.0.0
Serial1 150.5.5.1/24 200.2.2.1/24 200.2.2.11/24 Serial0 150.5.5.2/24
CCNA Semester 2
7.2 Opciona podeavanja RIP procesa (1)

z z z z z
Dodavanje ofseta metrici rute Podeavanje tajmera Specifikacije verzije protokola Ukljuivanje autentifikacije Konfiguracija sumarizacije rute na interfejsu
CCNA Semester 2
7.2 Opciona podeavanja RIP procesa (2)

z z z z z z
Verifikacije sumarizacije ruta Iskljuivanje automatske sumarizacije Istovremeni rad RIP i IGRP procesa Iskljuivanje validacije izvora oglaavanja Iskljuivanje split horizon-a Povezivanje RIP-a na WAN
CCNA Semester 2
7.2 Iskljuivanje split horizon tehnike

z
Split horizon na interfejsu se iskljuuje komandom no ip split horizon u interface configuration modu
CCNA Semester 2
7.2 ip classless komanda

z
z z
Komanda ip classless omoguava da se za rutiranje iskoristi ruta prema mrei ili default ruta u sluaju da ne postoji ruta prema podmrei Zadaje se u global configuration modu Od verzije 11.3 pa nadalje je ukljuena po default-u
CCNA Semester 2
7.2 Pregled parametara RIP protokola (1)

z
Pregled svih konfigurisanih protokola se dobija komandom show ip protocols iz user moda
CCNA Semester 2
7.2 Pregled parametara RIP protokola (2)

Preostalo vreme do sledeeg oglaavanja Vrednost RIP tajmera Mree zadate network komandom Susedni ruteri od kojih su dobijeni routing update-i
CCNA Semester 2
7.2 RIP tajmeri

Oznaka update invalid Opis Period u kome se alju oglaavanja Vreme u kome se oekuje ponovni update za rutu; ako istekne, ruta se i dalje koristi, i oglaava sa metrikom 16 Default vrednost (sec) 30 180
holddown Period koji poinje sa prijemom rute sa metrikom 16 i za vreme kojeg se ne prihvataju rute sa loijom metrikom flush Period posle koga se ruta izbacuje iz tabele
180
240
CCNA Semester 2
7.2 Debagovanje RIP protokola (1)

z z
Debagovanje RIP protokola se zapoinje komandom debug ip rip Debagovanje se prekida sa:

no debug ip rip (samo RIP protokol) no debug all ili undebug all (kompletno)
Pri debagovanju se ispisuju sva poslata i primljena oglaavanja
CCNA Semester 2
7.2 Debagovanje RIP protokola (2)
Primljeno oglaavanje
Poslato oglaavanje
CCNA Semester 2
7.2 Pasivni interfejs

z
Pasivni interfejs oznaava interfejs preko koga se ne alju oglaavanja, ali mogu da se primaju
vai samo kod distance vector protokola
Konfigurie se komandom passive interface <interfejs> u router configuration modu
CCNA Semester 2
7.2 Balansiranje saobraaja - load balancing (1)

z
Balansiranje saobraaja se deava ako u tabeli rutiranja imamo vie ruta sa istom metrikom
za IGRP/EIGRP metrika moe da se razlikuje za zadati koeficijent
Po default-u na Cisco ruteru svaki protokol moe da instalira do 4 rute po odreditu (6 za statike rute)
moe se promeniti komandom maximum-paths <broj> u global configuration modu do maks. 6

CCNA Semester 2
7.2 Balansiranje saobraaja - load balancing (2)

z
Ako Cisco ruter radi u process switching modu, za svaki paket prema odredinoj mrei prema kojoj se balansira saobaraj se koristi druga putanja Ako Cisco ruter radi u fast switching modu, za svaku IP adresu iz odredine mree prema kojoj se balansira saobraaj se koristi jedna od putanja po sluajnom izboru
CCNA Semester 2
7.2 Statike rute i RIP

z
Statike rute kojima je odredite dato kao interfejs se po default-u alju u RIP oglaavanjima Statike rute kojima je odredite dato kao IP adresa se po default-u ne alju u RIP oglaavanjima
potrebna je komanda redistribute static iz router configuration moda

CCNA Semester 2
7.3 IGRP protokol

z z z
Cisco proprietary protokol Distance-vector protokol Oglaavanja se alju na svakih 90 sekundi
CCNA Semester 2
7.3 IGRP metrika (1)

z
IGRP metrika se rauna na osnovu:

najmanjeg propusnog opsega na putanji kumulativnog kanjenja najmanje vrednosti optereenja, pouzdanosti, MTU
Svaki parametar moe imati razliit uticaj na ukupnu metriku preko njegovog teinskog faktora
CCNA Semester 2
7.3 IGRP metrika (2)

Metric = [ K1 * Bandwidth + (K2 * Bandwidth)/(256-load) + K3*Delay ]*[K5/(reliability + K4)]
z z
Metrika je 24-bitna vrednost Default teinski faktori su takvi da se samo propusni opseg i kanjenje uzimaju u obzir

K1 = K3 = 1 K2 = K4 = K5 = 0
CCNA Semester 2
7.3 Tipovi IGRP ruta

z z z
Interior ruta je ruta za podmreu u okviru matinog AS-a System ruta je ruta prema mrei (major network) u okviru matinog AS-a Exterior ruta je ruta prema mrei van matinog AS-a
CCNA Semester 2
7.3 IGRP tajmeri (1)

z
Update interval

period izmeu slanja oglaavanja podrazumevano 90 sekundi ako se ruta ne dobije ponovo za vreme invalid tajmera, proglaava se nedostupnom (inaccessible), stavlja se u hold-down stanje i oglaava se beskonanom metrikom podrazumevano 270 sekundi
Invalid tajmer
CCNA Semester 2
7.3 IGRP tajmeri (2)

z
Holddown tajmer

vreme u kome ruta stoji u hold-down stanju, od kada se dobije sa beskonanom metrikom podrazumevano 280 sekundi vreme (poev od poslednjeg oglaavanja) posle koga se ruta izbacuje iz tabele rutiranja podrazumevano 630 sekundi
Flush tajmer

CCNA Semester 2
7.3 Pokretanje IGRP procesa

z
IGRP proces se pokree komandom router igrp <AS number> iz global configuration moda IGRP proces se gasi komandom no router igrp <AS number> Da bi ruteri komunicirali preko IGRP protokola moraju imati konfigurisan isti broj autonomnog sistema
CCNA Semester 2
7.3 Oglaavanje mrea

z
Mree koje se oglaavaju se zadaju komandom network <major network> u router configuration modu
mora da postoji barem jedan interfejs koji pripada toj mrei
Oglaavanja se alju samo preko interfejsa koji pripadaju mreama koje se oglaavaju
CCNA Semester 2
7.3 Konfigurisanje IGRP protokola

router(config)# router igrp 12345 router(config-router)# network 200.2.2.0 router(config-router)# network 150.5.0.0
Serial1 150.5.5.1/24 200.2.2.1/24 200.2.2.11/24 Serial0 150.5.5.2/24
CCNA Semester 2
7.3 Tehnike IGRP protokola

z z z
Split horizon Hold-down Poison-reverse
CCNA Semester 2
7.3 IGRP hop count

z z z
Maksimalni hop count za IGRP je 255 Default hop count za IGRP je 100 Mree koje imaju hop count vei od zadatog se oglaavaju sa beskonanom metrikom
CCNA Semester 2
7.3 Pregled parametara i debagovanje IGRP protokola

z
Pregled svih konfigurisanih protokola se dobija komandom show ip protocols iz user moda Debagovanje IGRP protokola se zapoinje komandom debug ip igrp events ili debug ip igrp transactions
CCNA Semester 2
Module 8: TCP/IP Suite Error and Control Messages
Sadraj poglavlja
z z
8.1 TCP/IP poruke o grekama 8.2 TCP/IP upravljake poruke
CCNA Semester 2
8.1 Osobine IP protokola

z z
Connectionless
odredite se ne kontaktira pre slanja IP paketa IP paket se moe odbaciti na svom putu izvorini raunar nema informaciju da li je poslati paket stigao ili ne ukoliko se paket izgubio na putu izvorini raunar dobija obavetenje o tome ali ne alje paket ponovo
Unreliable

Best effort
CCNA Semester 2
8.1 Zato IP paket ne stigne na odredite?

z z z z z
Ruter nema rutu za odredinu adresu Sledei ruter na putanji je nedostupan Poslednji ruter na putanji ne moe da isporui paket odredinom raunaru Istekao TTL paketa Zaguen link
CCNA Semester 2
8.1 ICMP protokol

z
Protokol iz TCP/IP skupa protokola kojim se:

alju informacije o grekama alju upravljake informacije
CCNA Semester 2
8.1 Prenos ICMP poruka

z z
ICMP poruka se enkapsulira u IP paket U sluaju kada ruter odbacuje IP paket koji nosi ICMP poruku o greci, ne alje se nova poruka o greci
CCNA Semester 2
8.1 Generiki format ICMP poruke
TYPE
CODE DATA
CHECKSUM
CCNA Semester 2
8.1 Polja ICMP poruke

z z z
Polje TYPE sadri tip ICMP poruke Polje CODE sadri podtip ICMP poruke Polje CHECKSUM sadri vrednost pomou koje se proverava integritet poruke
CCNA Semester 2
8.1 Tipovi ICMP poruka
CCNA Semester 2
8.1 ICMP poruke o grekama

z z
Poruke koje se alju kada ruter odbaci paket
alju se ureaju koji je generisao paket Destination Unreachable Source Quench Redirect Time Exceeded Parameter Problem
Tipovi poruka:

CCNA Semester 2
8.1 Time Exceeded poruka

z
alje se kada ruter primi paket koji u TTL polju ima vrednost 1
oznaava da se paket odbacio zato to je suvie kruio mreom tj. najverovatnije uao u petlju (routing loop)
Koristi se za implementaciju traceroute servisa
CCNA Semester 2
8.1 Destination Unreachable poruka

z
alje se kada ruter odbaci paket jer ne moe da ga isporui sledeem ruteru ili odredinom raunaru
CCNA Semester 2
8.1 Format Destination Unreachable poruke
TYPE (3)
CODE
CHECKSUM NEXT-HOP MTU
UNUSED (0)
IP HEADER + FIRST 64 BITS OF DATAGRAM
CCNA Semester 2
8.1 Kodovi Destination Unreachable poruke (1)

z z
Network unreachable (0)
ruter nema rutu prema odreditu ruter je na istoj fizikoj mrei kao i odredite ali ne moe da prosledi paket
Host unreachable (1)
CCNA Semester 2
8.1 Kodovi Destination Unreachable poruke (1)

z
Port unreachable (3)
segment koji je odredini raunar primio je namenjen portu koji nije pridruen nijednom procesu ruter mora da fragmentira paket (MTU odredinog interfejsa je manji od veliine paketa) ali paket ima setovan bit Do Not Fragment
Fragmentation needed and DF set (4)
CCNA Semester 2
8.1 Parameter Problem poruka

z
alje se kada ruter odbaci paket zbog neke pogrene vrednosti IP zaglavlja i ne moe da poalje specifiniju poruku
CCNA Semester 2
8.1 Format Parameter Problem poruke
TYPE (12) POINTER
CODE (0 ili 1)
CHECKSUM UNUSED (0)
IP HEADER + FIRST 64 BITS OF DATAGRAM
CCNA Semester 2
8.1 Redirect/Change Request poruka (1)

z
alje se kada ruter zakljui da je prosledio paket neoptimalnom putanjom
ako je ruter poslao paket preko istog interfejsa preko koga ga je primio, onda taj ruter nije neophodan deo putanje
Raunar/ruter koji primi Redirect poruku menja svoj ulaz u tabeli rutiranja za dato odredite
CCNA Semester 2
8.1 Redirect/Change Request poruka (3)

z
Cisco ruter alje Redirect poruku kada su zadovoljeni svi sledei uslovi:

odlazni interfejs paketa je isti kao ulazni izvorina adresa u paketu se nalazi na istoj mrei/podmrei kao adresa sledeeg rutera ne koristi se source-routing za paket koriena ruta nije default ruta i nije dobija drugom Redirect porukom slanje Redirect poruka na interfejsu nije administativno zabranjeno komandom no ip redirects
CCNA Semester 2
8.1 Format Redirect/Change Request poruke
TYPE (5)
CODE (0-3)
CHECKSUM
ROUTER INTERNET ADDRESS IP HEADER + FIRST 64 BITS OF DATAGRAM
CCNA Semester 2
8.1 Source Quench poruka

z
Slui za notifikaciju odbacivanja paketa zbog zaguenja (congestion):

ruter na putanji je odbacio paket jer nema mesta u odlaznom baferu za interfejs odredini raunar je odbacio paket jer nema vie mesta u prijemnom baferu
Raunar koji primi Source Quench poruku treba da smanji brzinu slanja paketa prema tom odreditu
zadatak transportnog sloja
CCNA Semester 2
8.2 Upravljake ICMP poruke

z z
Poruke koje nisu rezultat greke (npr. odbaeni paket) ve informacija hostu Tipovi poruka:

Echo Reply Echo Request Time Stamp Request Time Stamp Reply Address Mask Request Address Mask Reply Router Advertisement Router Solicitation
CCNA Semester 2
8.2 Echo Request i Echo Reply poruke

z
Slue za testiranje veze izmeu dva ureaja (ping servis)

izvorini raunar alje Echo Request poruku kada dobije Echo Request poruku odredini raunar alje Echo Reply poruku
CCNA Semester 2
8.2 Format Echo Reply i Echo Request poruke
TYPE (0 ili 8)
CODE (0) DATA
CHECKSUM SEQUENCE NUMBER
IDENTIFIER
CCNA Semester 2
8.2 Timestamp Request i Timestamp Reply poruke

z
Slui za upit stanja asovnika na drugom raunaru:

izvorini raunar alje Timestamp Request poruku (upisuje vreme slanja zahteva) kada dobije Timestamp Request poruku, odredini raunar alje Timestamp Reply poruku (upisuje vreme kada je primio zahtev i poslao odgovor)
Sinhronizacija asovnika se danas radi NTP protokolom
ovaj tip poruka je prevazien (obsolete)
CCNA Semester 2
8.2 Format Timestamp Reply i Timestamp Request poruke
TYPE (13 ili 14)
CODE (0)
IDENTIFIER
ORIGINATE TIMESTAMP RECEIVE TIMESTAMP TRANSMIT TIMESTAMP
CCNA Semester 2
8.2 Information Request i Information Reply poruke

z z
Slui za dobijanje IP adrese hosta Inicijalizacija se danas vri pomou BOOTP/DHCP protkola
ovaj tip poruka je prevazien (obsolete)
CCNA Semester 2
8.2 Address Mask Request i Address Mask Reply poruke

z
Slue za dobijanje mrene maske:
izvorini raunar alje Address Mask Request poruku ruteru ili kao ogranieni broadcast
z
ako zna svoju IP adresu ruter upisuje default masku klase; ako ne zna, u polje SOURCE ADDRESS upisuje 0.0.0.0
kada dobije Address Mask poruku, ruter alje Address Mask Reply poruku u koju upisuje masku koja je konfigurisana na tom interfejsu
CCNA Semester 2
8.2 Format Address Mask Request i Address Mask Reply poruke
TYPE (17 ili 18)
CODE (0) ADDRESS MASK
IDENTIFIER
CCNA Semester 2
8.2 Router Advertisement poruka

z z
Slui za oglaavanje adrese default gateway-a na jednom segmentu Ruter alje Router Advertisement poruke
periodino
z
kao ogranieni broadcast (255.255.255.255) ili kao multicast na adresu 224.0.0.1 (AllHosts)
kao odgovor na zahtev hosta (Router Solicitation poruka)
CCNA Semester 2
8.2 Format Router Advertisement poruke
TYPE (9) NUMBER OF ADDRESSES
CODE (0) ADDRESS ENTRY SIZE ROUTER ADDRESS 1
CHECKSUM LIFETIME
PREFERENCE LEVEL 1 ROUTER ADDRESS 2 PREFERENCE LEVEL 2
CCNA Semester 2
8.2 Router Solicitation poruka

z
Slui za dobijanje adrese default gateway-a:
izvorini raunar alje Router Solicitation poruku

z
kao ogranieni broadcast (255.255.255.255) ili kao multicast na adresu 224.0.0.2 (AllRouters)
kada dobije Router Solicitation poruku, ruter alje Router Advertisement poruku u koju upisuje adresu koja je konfigurisana na tom interfejsu
CCNA Semester 2
8.2 Format Router Solicitation poruke
TYPE (10)
CODE (0) RESERVED
CHECKSUM
CCNA Semester 2
Module 9: Basic Router Troubleshooting
Sadraj poglavlja
z z z
9.1 Ispitivanje tabele rutiranja 9.2 Testiranje mree 9.3 Pregled metoda troubleshooting-a
CCNA Semester 2
9.1 Statike rute prednosti i mane

z
Prednosti:

manje zauzee procesora ne troe propusni opseg bezbedne od pogrenih informacija predvidljivost rada kompleksno odravanje neprilagodljivost
Mane:

CCNA Semester 2
9.1 Dinamike rute prednosti i mane

z
Prednosti:

prilagodljive svakoj topologiji u mrei jednostavno postavljanje i odravanje zauzimaju resurse rutera (procesor, memorija) troe propusni opseg
Mane:

CCNA Semester 2
9.1 Kreiranje default rute

z
Kreiranjem statike rute:
ip route 0.0.0.0 0.0.0.0 {<adresa>|<interfejs>} ip default-network <mrea>
Odreivanjem default mree:
CCNA Semester 2
9.1 Komanda ip defaultnetwork

z
Komanda ip default-network <mrea> global configuration moda postavlja default rutu prema istom ruteru/interfejsu kao i prema odreditu koje se daje kao argument Mora postojati ruta (statika ili dinamika) prema odreditu koje se zadaje
CCNA Semester 2
9.1 Administrativna distanca (1)

z
z z
Ukoliko vie protokola eli da stavi rutu za istu odredinu mreu, bira se protokol koji ima najmanju administrativnu distancu Rute za direktno povezane mree imaju najmanju moguu administrativnu distancu (0) Statike rute imaju administrativnu distancu 1
CCNA Semester 2
9.1 Administrativna distanca (2)
CCNA Semester 2
9.1 Metrika
z
Vrednost koja odreuje najbolju rutu prema odreditu u tabeli rutiranja se nalazi ruta sa najmanjom metrikom U tabeli rutiranja se moe nai vie ruta prema odreditu:

ako postoji vie ruta sa istom metrikom (RIP, OSPF) ako postoji vie ruta kojima se metrika razlikuje za dati faktor (varijansa)
CCNA Semester 2
9.1 Pregled tabele rutiranja (1)

z
Tabela rutiranja se ispisuje pomou komande show ip route [<mrea>|<protokol>] iz user EXEC moda
CCNA Semester 2

z
Ako je navedena <mrea> ispisuju se sve rute prema datoj adresi hosta/mree

show ip route 192.168.1.0 show ip route 10.2.3.4
Ako je naveden <protokol> ispisuju se sve rute koje je u tabelu ubacio dati protokol (tj. njegov proces)

show ip route rip show ip route connected show ip route static
CCNA Semester 2

z
Podaci za svaku rutu:

odredina mrea (prefiks/duina maske) odlazni interfejs/IP adresa sledeg hopa izvor (protokol rutiranja, statika ruta, direktno povezana ruta) administrativna distanca metrika rute protokoli rutiranja koji oglaavaju rutu vreme kada je dobijeno poslednje oglaavanje za rutu kod distance vector protokola
CCNA Semester 2
9.1 Pregled tabele rutiranja (primer)

Router#show ip route Codes: C - connected, S - static, I - IGRP, R - RIP, M - mobile, B - BGP D - EIGRP, EX - EIGRP external, O - OSPF, IA - OSPF inter area N1 - OSPF NSSA external type 1, N2 - OSPF NSSA external type 2 E1 - OSPF external type 1, E2 - OSPF external type 2, E - EGP i - IS-IS, L1 - IS-IS level-1, L2 - IS-IS level-2, ia - IS-IS inter area * - candidate default, U - per-user static route, o - ODR P - periodic downloaded static route Gateway of last resort is not set 10.0.0.0/24 is subnetted, 2 subnets 10.0.2.0 [1/0] via 192.168.3.2 10.0.1.0 is directly connected, Serial0/1 192.168.1.0/24 is directly connected, FastEthernet0/0 192.168.2.0/24 [120/1] via 192.168.3.2, 00:00:15,Serial0/1 192.168.3.0/24 is directly connected, Serial0/1
S S C R C
CCNA Semester 2
9.1 Pregled pojedinane rute (primer)

Router#show ip route 10.0.1.0 Routing entry for 10.0.1.0/24 Known via "static", distance 1, metric 0 (connected) Routing Descriptor Blocks: * directly connected, via Serial0/1 Route metric is 0, traffic share count is 1 Router#show ip route 10.0.2.0 Routing entry for 10.0.2.0/24 Known via "static", distance 1, metric 0 Routing Descriptor Blocks: * 192.168.3.2 Route metric is 0, traffic share count is 1
CCNA Semester 2
9.2 Proces otkrivanja greaka (troubleshooting)
CCNA Semester 2
9.2 Testiranje mree po OSI slojevima
CCNA Semester 2
9.2 Testiranje mree po OSI slojevima fiziki sloj (1)

z
Problemi na fizikom sloju:

prekinuti kablovi neprikljueni kablovi kablovi prikljueni na pogrean port loe prikljueni kablovi (povremena veza) pogrean tip kablova problemi sa transiverom DTE/DCE problemi ureaj iskljuen
CCNA Semester 2
9.2 Testiranje mree po OSI slojevima fiziki sloj (2)

z
Metodi troubleshooting-a na fizikom sloju:

LED diode na interfejsima provera tipa kablova i naina njihovog prikljuenja pregled interfejsa (show interface)
CCNA Semester 2
9.2 Testiranje mree po OSI slojevima sloj veze

z
Problemi na sloju veze:

pogreno konfigurisani interfejsi pogrena Layer 2 enkapsulacija pogreno postavljen takt na serijskim DCE interfejsima problemi sa NIC karticama pregled interfejsa (show interface)
Metodi troubleshooting-a na fizikom sloju:
CCNA Semester 2
9.2 Testiranje mree po OSI slojevima mreni sloj (1)

z
Problemi na mrenom sloju:

protokol za rutiranje nije konfigurisan konfigurisan pogrean protokol rutiranja pogrene IP adrese pogrene mrene maske
CCNA Semester 2
9.2 Testiranje mree po OSI slojevima mreni sloj (2)

z
Metodi troubleshooting-a na mrenom sloju:

ping pregled tabele rutiranja (show ip route) pregled rada protokola za rutiranje (show ip protocols) pregled konfiguracije (show running-config)
CCNA Semester 2
9.2 Alati za troubleshooting

z z z z z z z z z
ping telnet show interfaces show cdp neighbors traceroute show ip route show ip protocols show controllers serial debug
CCNA Semester 2
9.2 Ping
z
Startuje se komandom ping <IP adresa ili ime> iz user ili privileged moda Podrazumevano se alju pet Echo Request paketa
CCNA Semester 2
9.2 Proireni ping

z
Proireni ping omoguava dodatne opcije pri slanju paketa:

broj Echo Request paketa veliina Echo Request paketa eksplicitno postavljanje izvorine IP adrese
z z
Startuje se sa komadom ping bez argumenata Dostupan samo u privileged modu
CCNA Semester 2
9.2 Rezultati ping komande

Karakter ! . U C I ? & Znaenje Dobijen Echo Reply paket Odgovor nije primljen u predvienom vremenu Dobijena Destination Unreachable ICMP poruka Dobijena Source Quench ICMP poruka Prekid komande Dobijen nepoznat paket Dobijena Time To Live Exceeded ICMP poruka
CCNA Semester 2
9.2 Telnet
z z z
Testira raspoloivost svih OSI slojeva Test metode:
telnet sa hosta/rutera na host/ruter
U sluaju da telnet test ne prolazi, onda testiramo mreu na treem OSI nivou
CCNA Semester 2
9.3 Komanda show interface (1)

z
Ispisuje status interfejsa rutera:

Layer 1 status Layer 2 status status ulaznog/izlaznog reda za ekanje broj prenetih bajtova i paketa broj greaka na interfejsu, resetovanja interfejsa i promena statusa (carrier transition)
CCNA Semester 2
Status sloja veze Status fizikog sloja
CCNA Semester 2

Interfejs (Layer 1) up up down administratively down Line protocol (Layer 2) up down down administratively down Opis Interfejs operativan Problem na sloju 2 Problem na sloju 1 Interfejs zatvoren
CCNA Semester 2
9.3 Komanda show interface esti problemi (1)

z
Veliki broj promena statusa (carrier transition):

problemi u mrei servis provajdera neispravan CSU/DSU ili ruter neispravna oprema um u liniji neispravan ili predugaak kabl oteen kabl neispravan CSU/DSU ili ruter
Veliki broj ulaznih greaka (input errors):

CCNA Semester 2
9.3 Komanda show interface esti problemi (2)

z
Veliki broj resetovanja interfejsa:

loa linija neispravan CSU/DSU ili ruter DCE strana ne daje signal takta neslaganje u Layer 2 enkapsulaciji
Neispravan Layer 2 status:

CCNA Semester 2
9.3 Komanda show cdp neighbors

z
Prikazuje listu susednih Cisco ureaja
show cdp neighbors detail prikazuje detaljne informacije o svim CDP susedima
Ukoliko u listu suseda nema Cisco rutera za koji znamo da treba da je povezan, verovatno je u pitanju problem na fizikom sloju
CCNA Semester 2
9.3 Traceroute (1)

z
Omoguava praenje odlazne putanje paketa, koristei TTL polje IP paketa:

izvorite alje paket sa TTL=1 prema odreditu prvi ruter na putanji dobija paket, odbacuje ga i vraa ICMP Time Exceeded poruku izvorite alje paket sa TTL=2 prema odreditu drugi ruter na putanji dobija paket, odbacuje ga i vraa ICMP Time Exceeded poruku itd. kada paketi stignu do odredita vratie se ICMP Port Unreachable poruka
CCNA Semester 2
9.3 Traceroute (2)

z
z z
Traceroute se startuje komandom trace <IP adresa ili ime> iz user moda Podrazumevano se alju po tri paketa za svaki TTL Izvrenje komande se prekida sa Ctrl+Shift+6
CCNA Semester 2
9.3 Rezultati trace komande

Karakter <vreme> * !H !N !U !P Znaenje Dobijena Time To Live Exceeded ICMP poruka Odgovor nije primljen u predvienom vremenu Dobijena Destination Host Unreachable ICMP poruka Dobijena Destination Network Unreachable ICMP poruka Dobijena Destination Port Unreachable ICMP poruka Dobijena Destination Protocol Unreachable ICMP poruka
CCNA Semester 2
9.3 Komanda show ip protocols

z z
Ispisuje detalje za svaki konfigurisani protokol rutiranja Za RIP/IGRP prikazuje se:

perioda slanja oglaavanja vreme za koje e se poslati sledee oglaavanje povezane mree koje se oglaavaju ruteri od kojih su dobijena oglaavanja
CCNA Semester 2
9.3 Komanda show ip protocols (primer)

Router#show ip protocols Routing Protocol is "rip" Sending updates every 30 seconds, next due in 14 seconds Invalid after 180 seconds, hold down 180, flushed after 240 Outgoing update filter list for all interfaces is Incoming update filter list for all interfaces is Redistributing: rip Default version control: send version 1, receive any version Interface Send Recv Triggered RIP Key-chain FastEthernet0/0 1 1 2 Serial0/1 1 1 2 Automatic network summarization is in effect Routing for Networks: 192.168.1.0 192.168.3.0 Routing Information Sources: Gateway Distance Last Update 192.168.3.2 120 00:00:17 Distance: (default is 120)
CCNA Semester 2
9.3 Komanda show controllers serial (1)

z z
Ispisuje detalje serijskog kontrolera Najznaajnija informacija je tip prikljuenog serijskog kabla (DCE ili DTE)
CCNA Semester 2
9.3 Debagovanje (debugging)

z z z z
Omoguava run-time pregled rada rutera Pokree se komandom debug <parametri> Zaustavlja se komandama undebug all ili no debug all Panja: debagovanje znaajno optereuje ruter i mora se paljivo koristiti!
CCNA Semester 2
9.3 Debagovanje primljenih paketa (primer)

Router#debug ip packet IP packet debugging is on Router# 00:11:49: IP: s=192.168.1.1 (local), d=255.255.255.255 (FastEthernet0/0), len 72 , sending broad/multicast 00:11:49: IP: s=192.168.3.1 (local), d=255.255.255.255 (Serial0/1), len 52, send ing broad/multicast 00:11:50: IP: s=0.0.0.0 (FastEthernet0/0), d=255.255.255.255, len 328, rcvd 2 00:12:00: IP: s=192.168.3.2 (Serial0/1), d=192.168.1.1, len 100, rcvd 4 00:12:00: IP: s=192.168.1.1 (local), d=192.168.3.2 (Serial0/1), len 100, sending 00:12:00: IP: s=192.168.3.2 (Serial0/1), d=192.168.1.1, len 100, rcvd 4 00:12:00: IP: s=192.168.1.1 (local), d=192.168.3.2 (Serial0/1), len 100, sending Router#und all All possible debugging has been turned off
CCNA Semester 2
9.3 Debagovanje RIP oglaavanja (primer)

Router#debug ip rip RIP protocol debugging is on Router# 00:12:16: RIP: sending v1 update to 255.255.255.255 via FastEthernet0/0 (192.168 .1.1) 00:12:16: RIP: build update entries 00:12:16: network 192.168.2.0 metric 2 00:12:16: network 192.168.3.0 metric 1 00:12:16: RIP: sending v1 update to 255.255.255.255 via Serial0/1 (192.168.3.1) 00:12:16: RIP: build update entries 00:12:16: network 192.168.1.0 metric 1 00:12:37: RIP: ignored v1 update from bad source 192.168.2.1 on FastEthernet0/0 00:12:37: RIP: received v1 update from 192.168.3.2 on Serial0/1 00:12:37: 192.168.2.0 in 1 hops Router#und all All possible debugging has been turned off Router#
CCNA Semester 2
9.3 Ispis poruka debagovanja

z z
Podrazumevano, poruke debagovanja se prikazuju samo na konzoli Poruke debagovanja u telnet sesiji se prikazuju komadom terminal monitor i uklanjaju sa terminal no monitor Postoji i mogunost zadravanja poruka u internom baferu i slanja poruka na server
CCNA Semester 3
Module 1: Introduction to Classless Routing
Sadraj poglavlja
z z
1.1 VLSM 1.2 RIP verzija 2
CCNA Semester 3
1.1 IPv4 adresiranje (1)

z
Klasno (classful) adresiranje

definisano u RFC 791 (1981) podela adresnog prostora u klase (A, B, C) svaka Layer 2 mrea se adresira posebnom klasom definisano u RFC 950 (1985) podela dodeljene klase u podmree fiksne veliine svaka Layer 2 mrea se adresira posebnom podmreom
Podmreavanje (subnetting)

CCNA Semester 3
1.1 IPv4 adresiranje (2)

z
VLSM (Variable-Length Subnet Masking)

definisano u RFC 1009 (1987) podela dodeljene klase u podmree razliith veliina svaka Layer 2 mrea se adresira posebnom podmreom odgovarajue veliine definisano u RFC 1517-1520 (1993) podela adresnog prostora u blokove razliite veliine
CIDR (Classless Inter-Domain Routing)

CCNA Semester 3
1.1 VLSM (1)

z
Metod podele klase u podmree razliite veliine
svaka podmrea ima 2n adresa
U VLSM podmreavanju ne postoji jedna maska za sve podree, ve se za svaku podmreu definie posebna maska
maska mree < maska podmree 30
CCNA Semester 3
1.1 Primer VLSM podele adresa (1)

192.168.1.0/28 192.168.1.16/28 192.168.1.32/28 192.168.1.48/28 192.168.1.64/26
192.168.1.0/24
192.168.1.128/25
CCNA Semester 3
1.1 Primer VLSM podele adresa (2)

z
Podmrea 192.168.1.0/28

ukupno 16 adresa (14 se moe koristiti) maska 255.255.255.240 ukupno 64 adresa (62 se moe koristiti) maska 255.255.255.192 ukupno 128 adresa (126 se moe koristiti) maska 255.255.255.128
Podmrea 192.168.1.64/26

Podmrea 192.168.1.128/25

CCNA Semester 3
1.1 Prednosti VLSM podmreavanja
CCNA Semester 3
1.1 VLSM podela klase (1)

z z z z
Odredimo najveu potrebnu veliinu podmree (najkraa maska) Podelimo klasu na najvee podmree Uzmemo jednu slobodnu podmreu i podelimo je na manje delove ...
CCNA Semester 3

z
Primer: klasu 200.1.1.0/24 delimo na podmree od 16 (/28) i 64 (/26) adresa:

200.1.1.0/26 200.1.1.64/26
z z z z
200.1.1.64/28 200.1.1.80/28 200.1.1.96/28 200.1.1.112/28
200.1.1.128/26 200.1.1.192/26
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3

z
Podmrea se ne moe nalaziti bilo gde u klasi!
Primer: 192.168.1.32/26
z z
hostid(192.168.1.32/26) = 1000002 ! /26 blok ima 64 adresa i moe poeti na etvrtom oktetu 0, 64, 128 ili 192 hostid(172.16.22.0/20) = 10000000002 ! /20 blok ima 1024 adresa i moe poeti na treem oktetu 0, 16, 32, 48 224,240 (etvrti oktet je 0)
Primer: 172.16.22.0/20
z z
CCNA Semester 3
1.1 Ogranienja kod podmreavanja fiksnom maskom

z
RFC 950 je nametnuo odreena ogranienja pri podmreavanju, zbog kompatibilnosti sa clasful-only ruterima:

prva i poslednja podmrea se ne koriste (subnetid=00..00 i subnetid=11.11) subnetid mora imati minimalno dva bita
CCNA Semester 3
1.1 Ogranienja kod VLSM podmreavanja

z z
Kod VLSM-a ne postoje prethodna ogranienja
zvanino ukinuta u RFC 1812 (1995)
Kod Cisco rutera, korienje prve podmree (subnetid=00..00) se mora navesti komandom ip subnet-zero u global configuration modu
ukljueno po default-u od verzije 12.0 nadalje
CCNA Semester 3
1.1 Primer VLSM konfiguracije
CCNA Semester 3
1.1 VLSM i protokoli rutiranja

z
Protokoli rutiranja koji se mogu koristiti kod VLSM podmreavanja moraju uz svaki prefiks prenositi i mrenu masku

OSPF EIGRP RIPv2 BGP
CCNA Semester 3
1.1 CIDR (1)

z z
Metod agregacije susednih mrea/podmrea u jedinstven blok (supernet) Primene:

dodeljivanje adresa ne samo u vidu A, B ili C klasa oglaavanje agregirane rute umesto pojedinanih ruta
Praktino, CIDR brie granice klasa, i definie jedinstvenu emu oznaavanja IP blokova sa prefiksom i mrenom maskom
CCNA Semester 3
1.1 CIDR (2)
CCNA Semester 3
1.2 RIPv2 (1)

z
Zajedniko u odnosu na RIPv1:

distance vector protokol koji koristi hop count metriku (16 beskonana metrika) slanje oglaavanja na svakih 30 sekundi holddown i split horizon tehnike.
CCNA Semester 3
1.2 RIPv2 (2)

z
Poboljanja u odnosu na RIPv1:

podrka za VLSM autentifikacija (cleartext i MD5) eksplicitna next hop adresa rute eksterna oznaka rute multicast slanje oglaavanja (adresa 224.0.0.9)
CCNA Semester 3
1.2 RIPv2 konfiguracija (1)

z
Slino RIPv1 konfiguraciji

router rip network
RIPv2 oglaavanje se ukljuuje komandom version 2 u router configuration modu
CCNA Semester 3
1.2 RIPv2 konfiguracija (2)
version komanda Ne postoji version 1 version 2
Prijem v1 poruka X X
Slanje v1 poruka X X
Prijem v2 poruka X X
Slanje v2 poruka
CCNA Semester 3
1.2 RIPv2 pregled stanja i troubleshooting

z
Iste komande kao RIPv1:

show ip protocols show ip interface brief show ip route show running-config debug ip rip
CCNA Semester 3
Module 2: Single Area OSPF
Sadraj poglavlja
z z z
2.1 Link-state protokoli rutiranja 2.2 Single Area OSPF koncepti 2.3 Single Area OSPF konfiguracija
CCNA Semester 3
2.2 Open Shortest Path First OSPF

z z z
Open-standard link-state protokol Definisan u RFC 2328 (verzija 2) Robustan i skalabilan protokol
CCNA Semester 3
2.2 Oblasti (Areas)

z
OSPF mrea se deli na oblasti:
ruter poznaje kompletnu topologiju samo oblasti kojoj pripada
z z z
Svaka oblast ima 32-bitni identifikator (Area ID) Oblast 0 (Area 0) spaja sve ostale oblasti i omoguava razmenu ruta izmeu njih U sluaju manje mree, cela mrea je oblast 0
CCNA Semester 3
2.2 Single Area OSPF
CCNA Semester 3
2.2 Multiple Area OSPF
CCNA Semester 3
2.2 OSPF terminologija (1)

z z z z
Link
interfejs na ruteru stanje interfejsa skup svih link-state-ova rutera u oblasti metrika linka, koja se rauna prema njegovom propusnom opsegu
Link-state
Link-state database (topological database)
Cost
CCNA Semester 3
2.2 OSPF terminologija (2)

z
Routing table
tabela rutiranja koja se generie iz link-state baze podataka SPF algoritmom tabela susednih OSPF rutera
z z
Adjacencies table
Designated Router (DR) i Backup Designated Router (BDR)

izabrani ruteri na LAN segmentu koji komuniciraju sa ostalim ruterima OSPF ruter na LAN segmentu komunicira samo sa DR i BDR
CCNA Semester 3
2.2 Poreenje link state i distance vector protokola
CCNA Semester 3
2.2 SPF algoritam (1)

z z
Shortest path first (SPF) algoritam odreuje najkrai put prema odreditu kroz mreu Ulazni parametar je graf mree:

vorovi grane sa teinom
CCNA Semester 3
2.2 SPF algoritam (2)
CCNA Semester 3
2.2 Tipovi OSPF mree (1)

z z z z
Point-to-Point
leased line serijski linkovi (PPP, HDLC) LAN linkovi (Ethernet, Token Ring, FDDI) Frame Relay serijski linkovi
Broadcast Multiaccess
NBMA
Point-to-Multipoint
CCNA Semester 3
2.2 Tipovi OSPF mree (2)
Tip mree point-to-point broadcast NBMA point-to-multipoint broadcast point-to-multipoint non-broadcast
DR/BDR izbor Ne Da Da Ne Ne
Odreivanje/broj suseda Automatsko (1) Automatsko (vie) Manuelno (vie) Automatsko/ Manuelno (vie) Manuelno (vie)
Slanje poruka multicast multicast unicast multicast unicast
CCNA Semester 3
2.2 OSPF susedi

z z
OSPF sused (neighbor) je ruter na istoj fizikoj mrei sa kojim se razmenjuju link-state-ovi Izmeu OSPF suseda se uspostavlja relacija susednosti (adjacency)

susednost se uspostavlja samo ako se ruteri dogovore oko osnovnih parametara (npr. ID oblasti) ako se susednost ne uspostavi, ruteri ne razmenjuju link state-ove!
CCNA Semester 3
2.2 OSPF susedi na Broadcast Multiaccess mrei (1)

z
Ako bi svaka dva rutera na Broadcast Multiaccess mrei uspostavljala susednost, broj tih relacija moe biti jako veliki
n*(n-1)/2
Reenje: definie se jedan izabrani ruter (Designated Router DR) koji sa kojim svi ostali uspostavljaju susednost DR alje link-state-ove svim ostalim ruterima na multicast adresu 224.0.0.5 (AllSPFRouters)
CCNA Semester 3

z
z z
Zbog otpornosti na otkaze, osim DR bira se i njegov zamenik (Backup Designated Router BDR) koji preuzima ulogu DR kada se on otkae Ostali ruteri oglaavaju svoje link-state-ove na multicast adresu 224.0.0.6 (AllDRouters) DR/BDR se biraju i na NBMA mrei
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
2.2 OSPF paketi

z z
Enkapsuliraju se direktno u IP paket Tipovi:

Hello Database Description (DD) Link-State Request Link-State Update (LSU) Link-State Acknowledgement (LSAck)
CCNA Semester 3
2.2 Zaglavlje OSPF paketa
CCNA Semester 3
2.2 Hello paketi

z
Hello paketi slue za:

uspostavljanje susednosti izbor DR/BDR ispitivanje da li je sused aktivan

z z
na svakih 10 sekundi na Point-to-Point/Broadcast Multiaccess interfejsima na svakih 30 sekundi na NBMA interfejsima
alju se na adresu 224.0.0.5
CCNA Semester 3
2.2 Format Hello paketa
CCNA Semester 3
2.2 Stanja OSPF suseda (1)

z z z
Down
poetak uspostavljanja susednosti poslat inicijalni Hello paket dobijen inicijalni Hello paket; uspostavljena bidirekciona komunikacija ruteri se dogovaraju ko je od njih Master u komunikaciji
Init
Two-way
ExStart
CCNA Semester 3
2.2 Stanja OSPF suseda (2)

z
Exchange
ruteri alju LSA zaglavlja sa opisom svoje link-state baze podataka; ukoliko LSA ne postoji ili je zastareo alje se zahev za LSA ruter je zavrio slanje svoje link-state baze podataka i sada prima link-state-ove od suseda link-state baze podataka su sinhronizovane
Loading
Full
CCNA Semester 3
2.3 Osnovna OSPF konfiguracija (1)

z
OSPF proces se startuje komandom router ospf <process ID>

mogue je uspostaviti vie nezavisnih OSPF procesa na ruteru (retko potrebno) 1 process ID 65535
Interfejsi se postavljaju u oblast komandom network <address> <wildcard> area <area ID>
jednom network komandom moemo postaviti vie interfejsa u istu oblast <wildcard> ima isti oblik kao kod ACL
CCNA Semester 3
2.3 Osnovna OSPF konfiguracija (2)
CCNA Semester 3
2.3 Router ID (1)

z
z z
Svaki OSPF ruter mora imati jedinstveni Router ID u formi IP adrese jednog njegovog interfejsa Po default-u Cisco ruter uzima najveu aktivnu IP adresu interfejsa kao Router ID U sluaju da interejs sa tom adresom nije aktivan, OSPF proces ne funkcionie!
CCNA Semester 3
2.3 Router ID (2)

z
z z
Zbog stabilnosti OSPF procesa treba uzeti Router ID sa interfejsa koji je uvek aktivan loopback interfejs Ukoliko ruter ima jedan loopback interfejs, njegova adresa e biti uzeta kao Router ID Ukoliko ruter ima vie loopback interfejsa, najvea loopback adresa e biti uzeta kao Router ID
CCNA Semester 3
2.3 Izbor DR/BDR (1)

z
U izboru DR/BDR uzimaju se dva parametra:

prioritet (primarni) router ID (sekundarni)
Router sa najveim prioritetom na segmentu postaje DR:

prioriteti mogu biti od 0 do 255 default prioritet je 1 prioritet 0 spreava ruter da postane DR/BDR
CCNA Semester 3
2.3 Izbor DR/BDR (2)

z
Prioritet na interfejsu se postavlja komandom ip ospf priority <priority> u interface configuration modu Ukoliko svi ruter imaju isti prioritet, DR postaje ruter sa najveim Router ID
NE uzimaju se u obzir adrese na interfejsima!
Izabrani DR/BDR ostaju i ako se u meuvremenu nekom ruteru konfigurie najvei prioritet
CCNA Semester 3
2.3 Metrika (1)

z z
Metrika interfejsa se rauna prema formuli 108/<propusni opseg> Propusni opseg serijskog interfejsa se definie komandom bandwidth
ne mora da ima nikakve veze sa stvarnim propusnim opsegom
Metrika interfejsa se moe eksplicitno definisati komandom ip ospf cost <cost> u interface configuration modu
CCNA Semester 3
2.3 Metrika (2)
CCNA Semester 3
2.3 Autentifikacija (1)

z
Po default-u, ruteri ne proveravaju da li je poruka poslata od strane pravog rutera, ili da nije menjana u putu Mogue je konfigurisati autentifikaciju izmeu rutera u oblasti na dva naina:

cleartext MD5
CCNA Semester 3

z
Cleartext autentifikacija podrazumeva da su oba suseda konfigurisana sa istim lozinkom
lozinka se alje u zaglavlju svakog paketa u cleartext-u
Cleartext autentifikacija za oblast se ukljuuje komandom area <area ID> authentication u router configuration modu Lozinka se postavlja komandom ip ospf authentication-key <password> u interface configuration modu
CCNA Semester 3

z
MD5 autentifikacija podrazumeva kreiranje hea napravljenog MD5 algoritmom od poruke i tajnog kljua
u zaglavlju paketa se ne alje klju ve he (message digest)
MD5 autentifikacija za oblast se ukljuuje komandom area <area ID> authentication messagedigest u router configuration modu Lozinka se postavlja komandom ip ospf messagedigest-key <key-id> md5 <encryptiontype> <key> u interface configuration modu
CCNA Semester 3
2.3 Hello i Dead intervali

z
Hello interval definie periodu slanja Hello paketa

po default-u 10 sekundi na broadcast, 30 sekundi na NBMA moe se promeniti komandom ip ospf hello-interval <seconds>
Dead interval definie koliko je susednost validna bez dobijanja novog Hello paketa

po default-u 4 x Hello interval moe se promeniti komandom ip ospf dead-interval <seconds>
CCNA Semester 3
2.3 esti razlozi za neuspostavljanje susedstva

z z z z
Jedan ruter ne alje Hello pakete Hello i Dead intervali nisu isti na obe strane Tipovi mree nisu isti na obe strane Razliite lozinke za autentifikaciju
CCNA Semester 3
2.3 Pregled OSPF statusa

z z z z z
show show show show show
ip ip ip ip ip
protocol ospf interface ospf ospf neighbor detail ospf database
CCNA Semester 3
2.3 Propagacija default rute

z
Ako je default ruta definisana, ona se propagira OSPF susedima komandom default-information originate u router configuration modu
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
Sadraj poglavlja
z z z
3.1 EIGRP koncepti 3.2 EIGRP konfiguracija 3.3 Troubleshooting protokola rutiranja
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Enhanced Internal Gateway Routing Protocol - EIGRP

z z z
Kreiran 1994. godine kao unapreenje IGRP-a Cisco proprietary protokol Kompatibilan sa IGRP
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 IGRP EIGRP poreenje

z z z
Metrika
EIGRP metrika (32 bita) = IGRP metrika (24 bita) * 256 224 za EIGRP, 255 za IGRP EIGRP proces e automatski redistribuirati rute IGRP procesa sa istim brojem autonomnog sistema sve rute koje dobijene od drugih protokola e biti posebno oznaene (D EX tip u tabeli rutiranja)
Maksimalni broj hopova
Automatska redistribucija
Oznaavanje eksternih ruta
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 EIGRP strukture podataka

z z z
Tabela suseda (neighbor table) Tabela topologije (topology table) Tabela rutiranja
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Tabela suseda

z z z
Sadri listu svih susednih rutera
slino adjacency tabeli kod OSPF-a
Susedni ruteri periodino razmenjuju hello pakete U hello paketu svaki sused oglaava hold period vreme za koje je susedstvo aktivno bez dobijanja novog hello paketa
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Tabela topologije (1)

z z
Tabela koja sadri sva dobijena odredita Na osnovu tabele topologije DUAL algoritam odreuje najbolje rute i stavlja ih u tabelu rutiranja
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Tabela topologije (2)

z
Polja u tabeli topologije:

Feasible distance (FD) Reported distance (RD) Route Source Interface information Route status
z z
Passive (P) Active (A)
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Pojam successor-a (1)

z
Successor je najbolja ruta prema odrediu

Successor rute se stavljaju u tabelu rutiranja moe biti do etiri Succesor rute ako interfejs Succesor rute padne i ako postoji FS on se odmah instalira u tabelu rutiranja da bi ruta postala FS njen RD mora biti manji od FD Successor-a ako interfejs Succesor rute padne i ne postoji FS, ruter stavlja rutu u Active stanje i pita sve susedne rutere za to odredite
Feasible Successor (FS) je druga najbolja ruta

CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Prednosti EIGRP-a u odnosu na distance vector protokole

z z z z
Brza konvergencija (DUAL algoritam) Efikasno korienje propusnog opsega Podrka za VLSM Podrka za IP, IPX i AppleTalk protokole preko PDM modula
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 EIGRP tehnologije (1)

z
Uspostavljanje susedstva

RIP/IGRP alju i primaju oglaavanja bez uspostavljanja susedstva susedni ruteri meusobno razmenjuju hello poruke (default na svakih 5 sekundi) putem susedstva, ruteri
z z z
primaju nove rute identifikuju kada su drugi ruteri nedostupni otkrivaju kada ruter koji je bio nedostupan ponovo postane aktivan
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP

z
Reliable Transport Protocol (RTP)

protokol transportnog nivoa koji garantuje pouzdan prenos informacija izmeu suseda EIGRP ne koristi TCP zato to mora biti nezavisan od konkretnog Layer 3 protokola neki paketi se prenose nepouzdano (npr. hello) dok se same informacije o rutama prenose na pouzdan nain
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP

z
Diffusing Update Algorithm (DUAL)

pun naziv je DUAL finite-state machine (FSM) algoritam kalkulacije ruta ulaz u algoritam su tabela suseda i topologije izlaz su Successor i Feasible Successor rute obezbeuje da je svaka ruta loop-free
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP

z
Protocol-dependent Modules (PDM)

EIGRP je napravljan da podri rutiranje bilo kog Layer 3 protokola preko posebnih modula trenutno postoje moduli za IP, IPX i AppleTalk funkcije IP modula:
z z z z
slanje/prijem EIGRP paketa koji nose IP podatke notifikacija DUAL maine o novim IP informacijama ubacivanje ruta koje izraunao DUAL u IP tabelu rutiranja redistribucija ruta nauenih od drugih IP protokola za rutiranje
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Tipovi EIGRP paketa (1)

z
Hello

uspostavljanje, re-uspostavljanje i odravanje veze izmeu suseda alju se nepouzdano (bez potvrde prijema) na multicast adresu 224.0.0.10 (IP) u sluaju izostanka hello paketa, susedstvo se uva hold period (po default-u 3x hello period) ruteri mogu postati susedi iako nemaju isti hello i hold period (za razliku od OSPF-a)
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP

z
Acknowledgements

potvrda prijema paketa kod pouzdanog prenosa alju se nepouzdano (bez potvrde prijema) kao unicast paketi koji nose informacije o rutiranju alju se pri uspostavljanju susedstva (unicast) ili pri promeni topologije (multicast) alju se pouzdano (sa potvrdom prijema)
Update

CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP

z
Query

upit susedima za rutu ako ne postoji FS alju se pouzdano (sa potvrdom prijema) kao unicast ili multicast odgovor na Query paket alju se pouzdano (sa potvrdom prijema) kao unicast
Reply

CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Podrazumevani hello/hold periodi
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.1 Uspostavljanje susedstva
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Osnovna EIGRP konfiguracija (1)

z
EIGRP proces se startuje komandom router eigrp <AS-number>
svi ruteri u AS moraju biti konfigurisani sa istim brojem AS
Mree koje pripadaju autonomnom sistemu se konfiguriu komandom network <networknumber>
mree na koje je ruter direktno prikljuen

CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Osnovna EIGRP konfiguracija (2)

z
Propusni opseg na serijskim interfejsima se postavlja komandom bandwidth <kilobits>

vrlo bitno jer EIGRP odreuje metriku prema propusnom opsegu ukoliko se ne stavi eksplicitno koristi se default vrednost od 1.544 Mbps (T1)
Ispis poruka za svaku promenu statusa suseda se konfigurie komandom eigrp log-neighborchanges u interface configuration modu
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Automatska sumarizacija ruta (1)

z
EIGRP automatski oglaava sumarizovanu rutu cele klase na granici sa drugom klasom
podmree jedne klase razdvojene drugom klasom nepoeljna situacija
Iskljuuje se komandom no auto-summary u router configuration modu
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Automatska sumarizacija ruta (2)
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Manuelna sumarizacija ruta (1)

z z
Ukoliko se eli sumarna ruta koja nije na granici klase, ona se moe manualno podesiti Sumarna ruta se konfigurie komandom ip summary-address eigrp <AS-number> <ip-address> <mask> [<administrativedistance>] u interface configuration modu U tabeli e se pojaviti sumarna ruta koja pokazuje na Null0 interfejs i koja se efektivno nee koristiti
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Manuelna sumarizacija ruta (2)
RTC(config-if)#ip summary-address eigrp 100 2.1.0.0 255.255.0.0
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Pregled EIGRP statusa
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Komanda show ip eigrp neighbors (primer)

Cisco-RMF#show ip eigrp neighbors IP-EIGRP neighbors for process 176 H Address Interface Hold Uptime (sec) 0 194.106.179.130 Se1 11 00:08:47 Cisco-RMF#show ip eigrp neighbors detail IP-EIGRP neighbors for process 176 H Address Interface Hold Uptime (sec) 0 194.106.179.130 Se1 10 00:10:16 Version 11.2/1.0, Retrans: 1, Retries: 0 SRTT (ms) 96 Q Seq Cnt Num 1140 0 109 RTO
SRTT (ms) 96
Q Seq Cnt Num 1140 0 109
RTO
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Polja u tabeli suseda

z z
Neighbor address
adresa suseda proseno RTT vreme izmeu suseda; koristi se za odreivanje intervala za retransmisiju broj paketa koji ekaju u redu za slanje broj sekevence poslednjeg paketa koji je dobijen od suseda
Smooth Round-Trip Timer (SRTT)
z z
Queue count (Q Cnt)
Sequence Number (Seq No)
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Komanda show ip eigrp topology (primer)

Cisco-RMF#show ip eigrp topology IP-EIGRP Topology Table for process 176 Codes: P - Passive, A - Active, U - Update, Q - Query, R - Reply, r - Reply status P 0.0.0.0/0, 1 successors, FD is 2560256000 via Redistributed (2560256000/0) via 194.106.179.130 (21024000/20512000), Serial1 P 194.106.179.0/25, 1 successors, FD is 20553728 via 194.106.179.130 (20553728/297728), Serial1 P 194.106.181.32/27, 1 successors, FD is 20540160 via 194.106.179.130 (20540160/284160), Serial1 P 194.106.181.32/30, 1 successors, FD is 20537600 via 194.106.179.130 (20537600/281600), Serial1 P 147.91.5.128/29, 1 successors, FD is 281600 via Connected, Ethernet0
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.2 Komanda show ip eigrp interface (primer)

Cisco-RMF#show ip eigrp interfaces IP-EIGRP interfaces for process 176 Xmit Queue Un/Reliable 0/0 0/0 0/0 Mean SRTT 0 0 96 Pacing Time Un/Reliable 0/10 5/190 5/190 Multicast Flow Timer 0 250 190 Pending Routes 0 0 0
Interface Et0 Se0 Se1
Peers 0 0 1
CCNA Semester 3
Module 3: EIGRP
3.3 Neki razlozi za neispravno funkcionisanje EIGRP protokola

z z z z z z
Layer 1 ili Layer 2 problem Neusklaeni AS brojevi EIGRP procesa na ruterima Zaguen link ili link neaktivan Izlazni interfejs neaktivan Oglaeni interfejs nije aktivan Automatska sumarizacija kod razdvojenih podmrea (discontiguous subnets)
CCNA Semester 3
Module 4: Switching Concepts
Sadraj poglavlja
z z z
4.1 Uvod u Eternet/802.3 LAN 4.2 Uvod u LAN sviing 4.3 Funkcionisanje svia
CCNA Semester 3
4.1 Eternet
z z z
Najkorienija LAN tehnologija Zasnovana na deljenom medijumu i CSMA/CD emi Originalno napravljena za brzinu od 10 Mbps; kasnije doneti standardi za 100 Mbps (Fast Ethernet) i 1 Gbps (Gigabit Ethernet) Koristi vie medijuma, od kojih su najpopularniji UTP i optiki kablovi
CCNA Semester 3
4.1 Eternet ureaji
CCNA Semester 3
4.1 Eternet ureaji: brid (1)

z z z z
Spaja dva mrena segmenta Svaki segment je poseban kolizioni domen (ne prosleuje kolizije) Oba segmenta su isti broadcast domen (prosleuje broadcast okvire) Prima kompletan okvir i proverava CRC pre prosleivanja (store-and-forward),
CCNA Semester 3
4.1 Eternet ureaji: brid (2)

z
Kreira briding tabelu u kojoj pamti sve MAC adrese i segment na kome se nalaze:
okvir se prosleuje na drugi port ako adresa ne postoji u tabeli ili ako ukazuje na drugi segment
CCNA Semester 3
4.1 Eternet ureaji: svi (1)

z z z z
Spaja vie mrenih segmenata (mikrosegmenti) Svaki segment je poseban kolizioni domen (ne prosleuje kolizije) Svi segmenti su isti broadcast domen (prosleuje broadcast okvire) Kreira CAM (Content Addressable Memory) tabelu
CCNA Semester 3
4.1 Faktori koji utiu na smanjenje Ethernet/802.3 performansi (1)

z z
Broadcast nain prenosa okvira CSMA/CD ema pristupa medijuma koja dozvoljava samo jednoj stanici da alje okvir u jednom trenutku Multimedijalne aplikacije + broadcast priroda Etherneta = zaguenje (congestion)
CCNA Semester 3
4.1 Faktori koji utiu na smanjenje Ethernet/802.3 performansi (2)

z
Kanjenje u prenosu bitova okvira kroz mreu, kao i kanjenje pri prenosu bitova/okvira kroz LAN ureaje Proirenje LAN mree putem ripitera
CCNA Semester 3
4.1 Half-duplex prenos

z
Standardni Ethernet predstavlja half-duplex tehnologiju, tj. samo jedna stanica moe da alje okvir u jednom trenutku U sluaju da i druga stanica zapone prenos okvira, deava se kolizija

obe stanice zaustavljaju prenos okvira i alju jam signal svaka stanica eka odreeno vreme (backoff time) i pokuava da ponovo poalje okvir
CCNA Semester 3
4.1 Propusni opseg multimedijalnih aplikacija
CCNA Semester 3
4.1 Kanjenje u Ethernet mrei

z z
Vreme prenosa okvira od izvorita do odredita Tri izvora kanjenja:

kanjenje u NIC-evima (oko 1 s) propagacija signala kroz medijum (oko 0.5 s na 100 m Cat 5 UTP) kaenjenje u ureajima
z z
meri se od prijema prvog bita do slanja poslednjeg bita najvee u ruterima, najmanje u svievima
CCNA Semester 3
4.1 Vreme transmisije u 10BASE-T mrei

z z z z
10 Mb/s 1 bit se alje za 100 ns (10-7 s) 1 bajt se alje za 800 ns Najmanji okvir od 64 bajtova (sa zaglavljem) se alje za 51.2 s Najvei okvir od 1518 bajtova (sa zaglavljem) se alje za 1.214 ms
CCNA Semester 3
4.1 Full-duplex prenos (1)

z
Full-duplex prenos u Ethernet mreama omoguava da stanica prima i alje okvir istovrememeno U full-duplex prenosu ne vai CSMA/CD prenos i nema kolizija!

half-duplex koristi najvie oko 50-60% propusnog opsega full-duplex koristi 100% i to u oba smera
CCNA Semester 3
4.1 Full-duplex prenos (2)

z
Full-duplex prenos je podran na sledeim medijumima:

UTP kabl (10BASE-T, 100BASE-TX) optiki kabl (10BASE-FL, 100BASE-FX) raunar raunar svi raunar svi svi
Full-duplex prenos je mogu na relacijama:

CCNA Semester 3
4.2 LAN segmentacija

z z
LAN segmentacija predstavlja podelu mree na vie kolizionih domena tj. LAN segmenata LAN segmentacija se moe vriti pomou

brideva svieva rutera
CCNA Semester 3
4.2 Prednosti LAN segmentacije

z
Vie segmenata manji kolizioni domeni manje raunara koji se bore za deljeni medijum vei propusni opseg za svaki raunar (manje zaguenje)
CCNA Semester 3
4.2 LAN segmentacija sa bridevima/svievima

z
Iza svakog porta svia/brida nalazi se posebni kolizioni domen tj. segment
u sluaju full-duplex veza nema ni kolizija
Segmentacija sa Layer 2 mrenim ureajima je potpuno transparentna za sve stanice na mrei

Bridevi poveavaju kanjenje u mrei 10%-30%
CCNA Semester 3
4.2 LAN segmentacija sa ruterima

z
Segmentacija sa ruterima nije transparentna za stanice u LAN mrei jer mogu pripadati razliitim Layer 3 podmreama Slabije performanse od segmentacije sa svievima
Ruteri poveavaju kanjenje u mrei 20%-30%
CCNA Semester 3
4.2 Layer 2 i Layer 3 sviing (1)

z
Layer 2 sviing se odnosi na prosleivanje okvira, preko informacija iz Layer 2 zaglavlja (tj. MAC adresa) Layer 3 sviing se odnosi na prosleivanje paketa, preko informacija iz Layer 3 zaglavlja (tj. IP adresa)
CCNA Semester 3
4.2 Layer 2 i Layer 3 sviing (2)

z z
Prema tipu sviinga koji obavlja, ureaj moe biti Layer 2 svi ili Layer 3 svi Funkcionisanje rutera + arhitektura svia = Layer 3 svi
CCNA Semester 3

z z
Simetrini sviing je prenos okvira izmeu portova sa istim propusnim opsegom Asimetrini sviing je prenos okvira izmeu portova sa razliitim propusnim opsezima
zahteva bafere za privremeno smetanje okvira
CCNA Semester 3
Simetrini sviing
Asimetrini sviing
CCNA Semester 3
4.2 Baferi kod asimetrinog sviinga

z
U asimetrinom sviingu, zbog razliitih propusnih opsega portova, mora postojati bafer gde se smetaju okviri koji ekaju da budu preneseni na odredini port Dva tipa bafera:

port-based memory buffering shared memory buffering
CCNA Semester 3
4.2 Port-based memory buffering

z z z
Svaki port svia sadri bafer u vidu reda za ekanje Svaki primljeni okvir na tom portu se stavlja u bafer (na kraj reda) Svi uzima okvire iz redova i alje ih na odgovarajui izlazni port
jedan zaguen izlazni port poveava kanjenje i za okvire koji ne idu na taj port
CCNA Semester 3
4.2 Shared memory buffering

z
Postoji jedan bafer na nivou svia u koji se smetaju svi prispeli okviri
jedan deo bafera se dinamiki dodeljuje svakom portu
Svi okviri u baferu koji su predvieni za isti izlazni port se povezuju u listu
CCNA Semester 3
4.2 Metodi sviinga

z z
Metodi sviinga definiu kako svi prenosi okvire sa izvorinog na odredini port Tri metoda:

store-and-forward cut-through
z z
fast-forward fragment-free
CCNA Semester 3
4.2 Store-and-forward sviing

z z
Svi primi ceo okvir, smesti ga u bafer i onda ga prosledi na izlazni port Karakteristike

vee kanjenje od ostalih metoda CRC okvira se proverava u sviu i okvir se ne prosleuje ako nije ispravan
CCNA Semester 3
4.2 Cut-through/fast-forward sviing

z
Svi primi okvir do polja destination address, odredi izlazni port i prosleuje okvir na izlazni port uporedo sa prijemom Karakteristike:

najmanje kanjenje od ostalih metoda CRC okvira se ne proverava u sviu, tako da se prosleuju i okviri sa grekom
CCNA Semester 3
4.2 Cut-through/fragment-free sviing

z
Svi primi prvih 64 bajtova okvira, odredi izlazni port i prosleuje okvir na izlazni port uporedo sa prijemom Karakteristike:

neto vee kanjenje od cut-through ali znaajno manje od store-and-forward ostalih metoda CRC okvira se ne proverava u sviu, ali se izbegavaju greke koje se deavaju u prvih 64 bajtova (npr. kolizija)
CCNA Semester 3
4.2 Adaptive Cut-through sviing

z
Hibridni mod izmeu cut-through i store-andforward:

inicijalno se koristi cut-through metod ako broj greaka pree odreenu granicu (error sensing) menja se na store-and-forward metod
CCNA Semester 3
Module 5: LAN Design
Sadraj poglavlja
z z
5.1 LAN dizajn 5.2 LAN svievi
CCNA Semester 3
5.1 Ciljevi LAN dizajna (1)

z
Funkcionalnost
LAN mrea mora da obezbedi rad korisnikih aplikacija sa zadovoljavajuom brzinom i pouzdanou (mrea mora da radi) LAN mrea mora da omogui porast (saobraaja, korisnika, aplikacija) bez znaajnih promena u koncepciji (mrea mora da raste)
Skalabilnost
CCNA Semester 3
5.1 Ciljevi LAN dizajna (2)

z
Prilagodljivost
LAN mrea mora biti dizajnirana tako da se moe prilagoavati buduim aplikacijama i protokolima LAN mrea mora biti dizajnirana tako da omogui nadzor i upravljanje celom mreom (mrea mora da bude upravljiva)
Upravljivost
CCNA Semester 3
5.1 Kritine komponente LAN dizajna

z z z z
Smetanje servera Kolizioni domeni Segmentacija Broadcast domeni
CCNA Semester 3
5.1 Smetanje servera (1)

z z z
Serveri obezbeuju deljenje resursa (mrenih diskova, tampaa, aplikacija) Tipian server ne radi i kao obina radna stanica Prema funkciji, serveri se dele na:

korporacijske servere (enterprise servers) servere radnih grupa (workgroup servers)
CCNA Semester 3

z
Korporacijski server koriste svi korisnici na mrei

DNS e-mail
Korporacijski server se prikljuuje na svi u MDF-u (poeljno najmanje 100 Mbps)
CCNA Semester 3

z
Server radne grupe koristi odreena grupa korisnika

specijalizovane baze podataka specijalizovane aplikacije
Server radne grupe se prikljuuje na svi u IDF-u (poeljno najmanje 100 Mbps)
CCNA Semester 3
5.1 Metodologija dizajniranja LAN mrea

z z z z
Prikupljanje zahteva od korisnika Analiza zahteva Dizajniranje Layer 1,2 i 3 strukture Dokumentacija
CCNA Semester 3
5.1 Prikupljanje zahteva (1)

z
Potrebni podaci:

organizaciona struktura istorija (budunost) organizacije veliina projektovani rast
CCNA Semester 3
5.1 Prikupljanje zahteva (2)

z
Pitanja:

ko e koristiti mreu? kakav je nivo znanja korisnika? koje su aplikacije od posebne vanosti (missioncritical applications)? ko je odgovoran za budue odravanje mree?
CCNA Semester 3
5.1 LAN dizajn: Layer 1 (1)

z
Najvaniji zadaci:
izbor kablova
z z
optiki kablovi u backbone-u UTP kablovi u horizontalnoj instalaciji jedna koncentracija (zvezda) vie koncentracija (stablo)
izbor topologije
z z
CCNA Semester 3

z
Rezultat dizajna:

odreivanje i imenovanje kablovskih vorita tip i koliina kablova vertikalne instalacije odreivanje kablova za dodatni (spare) kapacitet lista svih kablovskih linija
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
5.1 LAN dizajn: Layer 2

z
Najvaniji zadaci:

odreivanje L2 tehnologije odreivanje broja potrebnih portova po koncentraciji izbor modela svieva odreivanje topologije povezivanja svieva
CCNA Semester 3
5.1 LAN dizajn: Layer 3

z
Najvaniji zadaci:

odreivanje L3 adresne eme povezivanje na WAN mreu sigurnosna politika
CCNA Semester 3
5.2 Hijerarhijski LAN model (1)

z
Troslojni model mree:

Access sloj Distribution sloj Core sloj
CCNA Semester 3
5.2 Hijerarhijski LAN model (2)
CCNA Semester 3
5.2 Access sloj (1)

z z
Pristupni deo mree na koji se povezuju radne stanice i serveri Funkcije:

mikrosegmentacija filtriranje na MAC nivou switched/shared bandwidth
CCNA Semester 3
5.2 Access sloj (2)

z z
Tipian ureaj u Access sloju je L2 svi sa velikom gustinom portova i niskom cenom Modeli Cisco svieva za Access sloj:

Catalyst 1900 Catalyst 2820 Catalyst 2950 Catalyst 4000 Catalyst 5000
CCNA Semester 3
5.2 Distribution sloj (1)

z
Srednji deo mree koji odreuje broadcast domene i omoguava napredne Layer 3 tehnike (npr. paketski filtri) Funkcije:

agregacija veza prema voritima Access sloja definicija broadcast domena inter-VLAN rutiranje
CCNA Semester 3
5.2 Distribution sloj (2)

z z
Tipian ureaj u Distribution sloju je L3 svi sa visokim performansama Modeli Cisco svieva za Distribution sloj:

Catalyst 2926G Catalyst 5000 Catalyst 6000
CCNA Semester 3
5.2 Core sloj (1)

z z z
Centralni deo mree Sve se podreuje to brem prenosu paketa:
nema ACL na interfejsima
Realizacija na L2 ii L3 nivou
CCNA Semester 3
5.2 Core sloj (2)

z z
Tipian ureaj u Core sloju je Eternet/ATM svi (L2) ili ruter sa visokim performansama Modeli Cisco svieva za Core sloj:

Catalyst 6500 Catalyst 8500 IGX 8400 Lightstream 1010
CCNA Semester 3
Module 6: Switch Configuration
Sadraj poglavlja
z z
6.1 Startovanje svia 6.2 Konfiguracija svia
CCNA Semester 3
6.1 Cisco Catalyst svi

z z
Specijalizovani ureaj koji spaja hostove na Eternet mreu Arhitektura specijalizovanog raunara

CPU memorija operativni sistem
z z
Upravljanje preko konzolnog porta Svievi tipino nemaju on/off prekida

CCNA Semester 3
6.1 LED diode na Catalyst sviu (1)

z
System LED
svetli ako sistem ima napajanje i ispravno funkcionie svetli ako se svi napaja iz udaljenog izvora napajanja pokazuje status porta
Remote Power Supply (RPS) LED
Port Status LEDs
CCNA Semester 3

z
Port Mode LED
definie karakteristiku porta koju prikazuju PortStatus LED diode

z z z z
STAT (status) UTL (iskorienost) FDUP (dupleks) 100 (10 ili 100 Mbps)
menja se sa Mode dugmetom na prednjoj strani svia

CCNA Semester 3

Port Mode Boja Port Status LED diode Dioda iskljuena Neprekidna zelena Trepue zelena STAT Naizmenino uta/zelena Neprekidna uta Znaenje Nema linka Link aktivan Prijem/slanje okvira Link u kvaru Port je neakktivan jer je softverski iskljuen ili blokiran od Spanning-tree protokola
CCNA Semester 3

Port Mode Boja Port Status LED diode Ukoliko su sve diode ukljuene koristi se vie od 50% ukupnog propusnog opsega Ukoliko je iskljuena dioda sasvim desno koristi se manje od 50% ukupnog propusnog opsega Ukoliko su iskljuene dve diode sasvim desno koristi se manje od 25 ukupnog propusnog opsega Itd.
UTL
CCNA Semester 3

Port Mode FDUP Boja Port Status LED diode Dioda iskljuena Neprekidna zelena Znaenje Half-duplex Full-duplex
Port Mode 100
Boja Port Status LED diode Dioda iskljuena Neprekidna zelena
Znaenje 10 Mbps 100 Mbps
CCNA Semester 3
6.1 LED diode tokom POST

z
System LED

dok POST traje System LED je iskljuena ako se POST zavri uspeno svetli zeleno ako se POST zavri neuspeno svetli uto u prvih 30 sekundi svetli uto ukoliko se uspostavi link svetli zeleno ukoliko se link ne uspostavi ne svetli
Port Status LED

CCNA Semester 3
6.1 Podizanje svia

z
Proces podizanja svia se moe pratiti preko raunara koji povezan na konzolni port i HyperTerminal programa Na kraju POST-a svi nudi mogunost konfiguracije preko System Configuration dijaloga
slian Setup dijalogu na ruteru ali jednostavniji
CCNA Semester 3
6.1 CLI kod Catalyst svieva

z
Veoma slian kao kod rutera:

User i Priviliged EXEC modovi konfiguracioni modovi dobijanje pomoi (?)

z z
word help (kompletiranje zapoete rei) command syntax help (lista moguih rei)
CCNA Semester 3
6.2 Default konfiguracija svia

z z z z z
Hostname je Switch Nema IP adresu
IP adresa svia se postavlja na interfejsu Vlan1
Nema lozinki na con i vty linijama Svi portovi su istom broadcast domenu (nema VLAN-ova) Spanning-tree je ukljuen
CCNA Semester 3
6.2 Sadraj fle memorije

z
Default

IOS fajl env_vars fajl poddirektorijum html
z z
config.text fajl sadri startup konfiguraciju vlan.dat fajl sadri konfiguraciju VLAN-ova
CCNA Semester 3
6.2 Komanda show version (primer)

cisco2950-ucionica#show version Cisco Internetwork Operating System Software IOS (tm) C2950 Software (C2950-I6Q4L2-M), Version 12.1(14)EA1a, RELEASE SOFTWARE (fc1) Copyright (c) 1986-2003 by cisco Systems, Inc. Compiled Tue 02-Sep-03 03:33 by antonino Image text-base: 0x80010000, data-base: 0x805C0000 ROM: Bootstrap program is CALHOUN boot loader cisco2950-ucionica uptime is 4 weeks, 4 days, 43 minutes System returned to ROM by power-on System image file is "flash:/c2950-i6q4l2-mz.121-14.EA1a.bin" cisco WS-C2950G-24-EI (RC32300) processor (revision H0) with 20710K bytes of memory. Processor board ID FOC0802X41R Last reset from system-reset Running Enhanced Image 24 FastEthernet/IEEE 802.3 interface(s) 2 Gigabit Ethernet/IEEE 802.3 interface(s) 32K bytes of flash-simulated non-volatile configuration memory. Base ethernet MAC Address: 00:0F:23:3E:E8:80 Motherboard assembly number: 73-7280-05 Power supply part number: 34-0965-01 Motherboard serial number: FOC08022627 Power supply serial number: PHI075103K4 Model revision number: H0 Motherboard revision number: A0 Model number: WS-C2950G-24-EI System serial number: FOC0802X41R Configuration register is 0xF
CCNA Semester 3
6.2 Komanda dir flash:(primer)

cisco2950-ucionica#dir flash: Directory of flash:/ 2 3 4 7 8 9 84 -rwx -rwx -rwx -rwx -rwx drwx -rwx 273 3196 3803 110 2958970 2304 110 Jan Mar Mar Mar Mar Mar Mar 01 22 01 01 01 01 01 1970 1993 1993 1993 1993 1993 1993 00:01:24 00:51:14 00:12:17 00:02:13 00:03:51 00:05:02 00:05:14 env_vars vlan.dat config.text info c2950-i6q4l2-mz.121-14.EA1a.bin html info.ver
7741440 bytes total (2475008 bytes free)
CCNA Semester 3
6.2 Komanda show interface (primer)

cisco2950-ucionica#show interfaces FastEthernet 0/1 FastEthernet0/1 is up, line protocol is up (connected) Hardware is Fast Ethernet, address is 000f.233e.e881 (bia 000f.233e.e881) MTU 1500 bytes, BW 10000 Kbit, DLY 1000 usec, reliability 255/255, txload 1/255, rxload 1/255 Encapsulation ARPA, loopback not set Keepalive set (10 sec) Half-duplex, 10Mb/s input flow-control is off, output flow-control is off ARP type: ARPA, ARP Timeout 04:00:00 Last input never, output 00:00:00, output hang never Last clearing of "show interface" counters never Input queue: 0/75/0/0 (size/max/drops/flushes); Total output drops: 0 Queueing strategy: fifo Output queue: 0/40 (size/max) 5 minute input rate 0 bits/sec, 0 packets/sec 5 minute output rate 0 bits/sec, 0 packets/sec 112580 packets input, 27550553 bytes, 0 no buffer Received 1248 broadcasts (0 multicast) 0 runts, 0 giants, 0 throttles 40 input errors, 40 CRC, 0 frame, 0 overrun, 0 ignored 0 watchdog, 63 multicast, 0 pause input 0 input packets with dribble condition detected 1163910 packets output, 198902898 bytes, 0 underruns 0 output errors, 4287 collisions, 2 interface resets 0 babbles, 0 late collision, 6248 deferred 0 lost carrier, 0 no carrier, 0 PAUSE output 0 output buffer failures, 0 output buffers swapped out
CCNA Semester 3
6.2 Brisanje konfiguracije

z z z
Brisanje VLAN konfiguracije
delete flash:vlan.dat erase startup-config reload
Brisanje startup konfiguracije
Restartovanje svia
CCNA Semester 3
6.2 Osnovna konfiguracija (1)

z
Lozinke

login (line configuration mod) password (line configuration mod) interface vlan 1 (global configuration mod) ip address (interface configuration mod) ip default-gateway (global configuration mod)
IP adresa

CCNA Semester 3
6.2 Osnovna konfiguracija (2)

z
Konfiguracija porta

speed (interface configuration mod) duplex (interface configuration mod) ip http server (global configuration mod) ip http port (global configuration mod)
HTTP server

CCNA Semester 3
6.2 Tabela MAC adresa

z z
Pregled tabele se izvodi komandom show mac-address-table Svi ulazi u tabeli se briu komandom clear mac-address-table Ulaz u tabeli zastareva i uklanja se posle 300 sekundi
CCNA Semester 3
6.2 Komanda show mac-addresstable
CCNA Semester 3
6.2 Statiki ulaz u tabeli MAC adresa

z
Statiki ulaz se moe postaviti iz sledeih razloga:

ne zastareva samo tano odreen raunar se moe prikljuiti na dati port mac-address-table static <mac-address> interface <interface-id> {vlan <vlan name>} mac-address-table static <mac-address> <in-port> <out-port-list> {vlan <vlan name>}
Cisco 2950 konfiguracija (global configuration mod):
Cisco 2900XL konfiguracija (global configuration mod):
CCNA Semester 3
6.2 Port Security

z
Mogunost limitiranja MAC adresa koje se mogu nauiti preko odreenog interfejsa
komanda port security max-mac-count <broj> u interface configuration modu
U sluaju prekraja mogue je zatvoriti port ili poslati SNMP trap poruku
komanda port security action [shutdown|trap] u interface configuration modu
CCNA Semester 3
6.2 Konfiguracija novog svia u mrei

z z z
Konfiguracija hostname-a Konfiguracija lozinki Konfiguracija IP parametara

IP adresa adresa default gateway-a
Konfiguracija lozinki
CCNA Semester 3
6.2 Upravljanje sviem

z z z
Odravanje konfiguracije Backup-ovanje running konfiguracije Backup-ovanje IOS fajla
CCNA Semester 3
Module 7: Spanning-Tree Protocol
Sadraj poglavlja
z z
7.1 Redudantne topologije 7.2 Spanning-Tree protokol
CCNA Semester 3
7.1 Redudantnost
z
Cilj: funkcionisanje mree uprkos otkazima linka i/ili ureaja (fault tolerance)
dostupnost mree 99.999 % vremena (five nines)
Reenje: u dizajn mree uraunati dodatne linkove i/ili ureaje (redudantnost)
CCNA Semester 3
7.1 Redudantna topologija L2 svieva
CCNA Semester 3
7.1 Problemi kod reudantnosti L2 svieva

z z z
Broadcast storm Viestruke kopije frejmova Nestabilnost MAC tabele
CCNA Semester 3
7.2 Spanning-Tree (1)

z
Da bi mrea Etnernet brideva i svieva funkcionisala, topologija prosleivanja okvira mora biti aciklina (bez petlji), tj. u obliku stabla spanning tree Spanning-Tree se dobija od postojee mree brideva/svieva, tako to se deaktiviraju linkovi koji prave petlje
CCNA Semester 3

z z z
vorovi su bridevi i svievi Grane su linkovi koji ih povezuju Ureaj na vrhu stabla se naziva root brid
CCNA Semester 3
Radna Stanica
Root brid
X
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
7.2 Spanning-Tree protokol

z z z
Spanning-Tree se odreuje putem spanning-tree protokola (STP) Standard IEEE 802.1D Svievi i bridevi meusobno komuniciraju putem BPDU (Bridge PDU) okvira

alju se svake dve sekunde u stabilnom stanju alje ih samo root brid, dok ih ostali bridevi/svievi samo prosleuju
CCNA Semester 3
7.2 Spanning-Tree algoritam (1)

z z z z z
Izbor root brida Raunanje najkrae putanje do root brida Izbor svia najblieg root bridu za svaki LAN segment (designated switch) Selekcija root porta na svakom sviu Selekcija designated portova; blokiranje ostalih portova svieva na segmentu
CCNA Semester 3

z
U Spanning-Tree mrei postoji:

jedna root brid po jedan root port za svaki ne-root brid po jedan designated port sa svaki segment
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
7.2 Izbor root brida

z
Root brid se bira na osnovu:

prioriteta (16 bita) MAC adrese (48 bita)
Kao root brid se bira brid/svi sa najmanjim konfigurisanim prioritetom
default prioritet kod Cisco svieva je 32768
Ako vie brideva/svieva ima isti konfigurisani prioritet root brid postaje onaj sa najmanjom MAC adresom
CCNA Semester 3
7.2 Raunanje putanje do root brida (1)

z z
Cena putanje se rauna kao zbir cena svih linkova do root brida Cena linka se rauna prema propusnom opsegu
CCNA Semester 3
7.2 Raunanje putanje do root brida (2)
CCNA Semester 3

z z
blocking

ne prosleuju se okviri, primaju se BPDU-ovi ne prosleuju se okviri, primaju se BPDU-ovi traje 15 sekundi ne prosleuju se okviri, ue se MAC adrese traje 15 sekundi prosleuju se okviri, ue se MAC adrese ne prosleuju se okviri, ne primaju se BPDU-ovi
listening learning

z z
forwarding

disabled
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
7.2 Spanning-Tree rekalkulacija

z
Traje 50 sekundi:

20s max age 15s listening forward delay 15s learning forward delay
CCNA Semester 3
7.2 Rapid SpanningTree (1)

z z
Standard IEEE 802.1w Osnovne razlike:

jasnija definicija tipova portova definicija tipova linkova koji odmah mogu otii u forwarding stanje svaki svi u konvergiranoj mrei alje BPDU
CCNA Semester 3

z
Tipovi linkova:
point-to-point
z z
full-duplex link prema drugom sviu moe odmah u forwarding stanje link prema radnoj stanici moe odmah u forwarding stanje half-duplex link prema drugom sviu
edge-type
z z
shared
z
Nove uloge portova:

alternate backup
CCNA Semester 3
CCNA Semester 3
Module 8: Virtual LANs
Sadraj poglavlja
z z z
8.1 VLAN koncepti 8.2 VLAN konfiguracija 8.3 VLAN troubleshooting
CCNA Semester 3
8.1 Tradicionalna LAN segmentacija
CCNA Semester 3
8.1 VLAN tehnologija (1)

z
VLAN je logika grupa ureaja ili njihovih korisnika kreirana prema zajednikoj funkciji, odeljenju ili aplikaciji, nezavisno od njihove fizike lokacije VLAN-ovi se softverski konfiguriu na sviu
CCNA Semester 3
8.1 VLAN tehnologija (2)

z
Svaki VLAN predstavlja poseban broadcast domen
okvir poslat na broadcast MAC adresu (FF:FF:FF:FF:FF:FF) primaju samo stanice u istom VLAN-u podrazumevani VLAN ID je 1
Svaki VLAN ima jedinstveni VLAN ID
CCNA Semester 3
8.1 VLAN segmentacija
CCNA Semester 3
8.1 Osobine VLAN-ova

z z z z
VLAN-ovi ograniavaju broadcast domene Komunikacija izmeu VLAN-ova se obavlja pomou rutera Administrator odreuje pripadnost VLAN-u VLAN se moe rasprostirati na vie fizikih ureaja
CCNA Semester 3
8.1 Funkcionisanje VLAN-ova

z z z
Svaki svi porta pripada odreenom VLAN-u Za svaki VLAN postoji posebna forwarding tabela Kada stigne okvir, trai se MAC adresa u forwarding tabeli za taj VLAN; ako se ne nae, okvir se prosleuje na sve portove koji pripadaju tom VLAN-u (osim dolaznog)
CCNA Semester 3
8.1 Statiki VLAN-ovi (1)

z
Port svia se statiki postavlja u VLAN od strane administratora
svi ureaji iza jednog porta pripadaju istom VLAN-u
z z
Port-centric (port-based) VLAN-ovi Prednosti:

sigurnost laka konfiguracija lako nadgledanje

CCNA Semester 3
8.1 Statiki VLAN-ovi (2)
CCNA Semester 3
8.1 Dinamiki VLAN-ovi (1)

z
Za svaki primljeni okvir se automatski odreuje VLAN u zavisnosti od izvorine MAC ili IP adrese
ureaji iza jednog porta mogu pripadati razliitim VLAN-ovima
z z z
MAC address-based (protocol-based) VLAN-ovi Potreban je server (Cisco Works 2000) koji e odreivati VLAN za svaku MAC (IP) adresu Prednosti:

automatska rekonfiguracija kada se stanica pomeri na drugi port svia notifikacija nepoznate adrese na mrei
CCNA Semester 3
8.1 Dinamiki VLAN-ovi (2)
CCNA Semester 3
8.1 Funkcionisanje VLAN-ova izmeu svieva (1)

z z z
Na linkovima izmeu svieva prolaze okviri koji pripadaju razliitim VLAN-ovima (trunk link) Okvir na trunk linku nosi oznaku VLAN--u kome pripada eme oznaavanja okvira:

IEEE 802.1Q ISL
CCNA Semester 3
8.1 Funkcionisanje VLAN-ova izmeu svieva (2)
CCNA Semester 3
8.1 Prednosti VLAN-ova

z
Pomeranje i dodavanje stanice u mrei

poveemo stanicu na svi konfiguriemo novi port tako da pripada istom VLAN-u kao port na kome je stanica prethodno radila za korisnika se nita nije promenilo! stanica dobija samo broadcast iz svog VLAN-a komunikacija izmeu VLAN-ova prolazi kroz ruter tako da se mogu postaviti paketski filtri
z z
Kontrola broadcast-a
Poveana sigurnost
CCNA Semester 3
8.2 End-to-End VLAN-ovi

z z
Korisnici se grupiu u VLAN-ove nezavisno od fizike lokacije ve zavisno od grupe ili funkcije 80/20 obrazac saobraaja (traffic flow pattern)

80% u okviru VLAN-a 20% izvan
Promena lokacije odnosno pristupnog porta ne menja pripadnost VLAN-u
CCNA Semester 3
8.2 Geographic VLAN-ovi

z z
VLAN-ovi se kreiraju prema geografskom poloaju 20/80 obrazac saobraaja

20% u okviru VLAN-a 80% izvan
Predvidljiviji i kontrolisaniji pristup resursima
CCNA Semester 3
8.2 Preporuke kod kreiranja VLANova na Catalyst svievima

z z z z z z
Maksimalni broj VALN-ova zavisi od modela svia VLAN 1 dolazi po default-u i ne mora da se konfigurie VLAN 1 je Ethernet VLAN Cisco Discovery Protocol (CDP) i VLAN Trunking Protocol (VTP) oglaavanja se alju na VLAN 1. Catalyst 29xx IP address je po default-u u broadcast domenu VLAN-a 1 Svi mora biti u VTP server modu da bi kreirao/brisao VLAN-ove
CCNA Semester 3
8.2 VLAN database mod

z
VLAN konfiguracija se izvodi u VLAN database modu

kreiranje/brisanje/modifikacija VLAN-ova VTP konfiguracija
z z
U VLAN database mod se ulazi komandom vlan database iz Privileged EXEC moda Iz VLAN database moda se komandom exit prihvataju unesene komande i vraa u Privileged EXEC mod
CCNA Semester 3
8.2 Konfiguracija VLAN-ova (1)

z
VLAN se kreira komandom vlan <number> u VLAN database modu VLAN se postavlja na interfejs komandom switchport access vlan <number> u interface configuration modu
CCNA Semester 3
8.2 Konfiguracija VLAN-ova (2)

z
VLAN se brie komandom no vlan <number> u VLAN database modu
portovi koji su pridrueni VLAN-u koji je obrisan postaju neaktivni
CCNA Semester 3
8.2 Pregled VLAN statusa

z z z
show vlan show vlan brief show vlan id <number>
CCNA Semester 3
8.2 Komanda show vlan (primer)

cisco2950-ucionica#show vlan id 11 VLAN Name Status Ports ---- -------------------------------- --------- ------------------------------11 RCUB_CLASSROOM_LAN active Fa0/1, Fa0/2, Fa0/3, Fa0/4, Fa0/5, Fa0/6, Fa0/7 Fa0/8, Fa0/9, Fa0/10, Fa0/11, Fa0/12, Fa0/13, Fa0/14 Fa0/15, Fa0/16, Fa0/17, Fa0/18, Fa0/19, Fa0/20 Fa0/21, Fa0/22, Fa0/23, Fa0/24 VLAN Type SAID MTU Parent RingNo BridgeNo Stp BrdgMode Trans1 Trans2 ---- ----- ---------- ----- ------ ------ -------- ---- -------- ------ -----11 enet 100011 1500 0 0 Remote SPAN VLAN ---------------Disabled Primary Secondary Type Ports ------- --------- ----------------- ------------------------------------------
CCNA Semester 3
8.2 Komanda show vlan brief (primer)

cisco2950-ucionica#show vlan brief VLAN ---1 10 11 Name -------------------------------default RCUB_WINDOWS_LAN RCUB_CLASSROOM_LAN Status --------active active active Ports ------------------------------Gi0/1, Gi0/2 Fa0/1, Fa0/2, Fa0/3, Fa0/4, Fa0/5, Fa0/6, Fa0/7 Fa0/8, Fa0/9, Fa0/10, Fa0/11, Fa0/12, Fa0/13, Fa0/14 Fa0/15, Fa0/16, Fa0/17, Fa0/18, Fa0/19, Fa0/20 Fa0/21, Fa0/22, Fa0/23
1002 1003 1004 1005
fddi-default token-ring-default fddinet-default trnet-default
act/unsup act/unsup act/unsup act/unsup
CCNA Semester 3
8.3 VLAN troubleshooting
CCNA Semester 3
8.3 Potencijalni VLAN problemi

z z z z
Razliit skup VLAN-ova je konfigurisan na svakom sviu tj. na svakom kraju trunk linka Razliite trunk enkapsulacije na krajevima trunk linka Razliiti VLAN-ovi na krajevima non-trunk linka izmeu svieva VLAN sa istim imenom je konfigurisan na vie svieva sa razliitim VLAN ID
CCNA Semester 3
8.3 VLAN troubleshooting: scenario 1

z z
Problem: trunk link izmeu svia i rutera se ne uspostavlja Metode provere:

proveriti da li su portovi povezani i da nemaju alignment ili FCS greke (show interface) proveriti brzinu i dupleks (show int status, show interface) proveriti IP adresu, masku i VLAN mapiranje za svaki interfejs rutera (show running-config) proveriti da li IOS na ruteru podrava VLAN trunking (show version)
CCNA Semester 3
8.3 VLAN troubleshooting: scenario 2

z z
Problem: VLAN status ne propagira preko VTP-a Metode provere:

proveriti da li su svievi povezani trunk linkovima (show int status) proveriti da li svi svievi imaju isti VTP domen (show vtp status) proveriti da li je svi u server ili klijent modu (show vtp status) proveriti da li svi svievi imaju istu VTP lozinku
CCNA Semester 4
Module 1: Scaling IP Addresses
Sadraj poglavlja
z z
1.1 NAT i PAT 1.2 DHCP
CCNA Semester 4
1.1 Privatne IP adrese (1)

z z z
Blokovi adresa koji su namenjeni za privatno korienje Definisani u RFC 1918 Ruta prema mrei sa privatnim adresama se ne moe nai u tabelama rutiranja Internet rutera
CCNA Semester 4
1.1 Privatne IP adrese (2)
CCNA Semester 4
1.1 Javne IP adrese

z z
Blokovi adresa koji su rutabilni na Internetu Veliki blokovi javnih adresa se dodeljuju Internet provajderima od strane regionalnih Internet registara (RIR)

RIPE (Evropa, Bliski Istok, Afrika) ARIN (Severna i Juna Amerika) APNIC (Azija i pacifiki region)
ISP dodeljuju adrese svojim korisnicima
CCNA Semester 4
1.1 Network Address Translation (NAT)

z z
Metod translacije izvorinih i/ili odredinih adresa u IP paketu pri njegovom prolasku kroz ruter Najee korienje NAT-a je povezivanje mree sa privatnim adresama na Internet

ruter prema ISP-u translira privatnu izvorinu adresu paketa u jednu od definisanih javnih adresa u paketu koji dolazi sa Interneta se vri obrnuta translacija translacije se uvaju u tabeli
CCNA Semester 4
1.1 NAT termini (Cisco)

z
Inside local address
Lokalna IP adresa hosta na unutranjoj (inside) mrei. Tipino adresa iz privatnog bloka. Globalna IP adresa u koju se translira lokalna adresa. Tipino adresa iz javnog bloka. Lokalna (najee privatna) IP adresa hosta na mrei van unutranje mree (npr. Internet) Globalna (najee javna) IP adresa hosta na mrei van unutranje mree (npr. Internet)
Inside global address
Outside local address
Outside global address
CCNA Semester 4
1.1 Statiki i dinamiki NAT

z
Statiki NAT predstavlja fiksno mapiranje izmeu lokalne i globalne adrese

definie se statiki omoguuje hostu sa privatne mree da bude vidljiv sa javne mree (Internet)
Dinamiki NAT predstavlja dinamiko dodeljivanje globalne adrese iz skupa (pula) javnih adresa
CCNA Semester 4
1.1 Port Address Translation (PAT)

z z
Metod translacije adresa gde se blok lokalnih adresa translira u jednu globalnu adresu Osim izvorine adrese PAT koristi i izvorini TCP/UDP port:
u tabeli se uva mapiranje (lokalna adresa port, lokalni port) (globalna adresa port, globalni port)
CCNA Semester 4
1.1 Prednosti NAT-a

z z
Nije potrebno ponovno adresiranje kada promeni ISP Racionalnije korienje javnih IP adresa
npr. PAT omoguava da cela mrea izlazi na Intenet sa samo jednom javnom adresom host sa Interneta ne moe poslati paket hostu na privatnoj mrei (osim ako se ne definie statiko mapiranje)
Vea bezbednost
CCNA Semester 4
1.1 NAT/PAT konfiguracija

z z z
Konfiguracija unutranjih/spoljanjih interfejsa Konfiguracija statikog mapiranja Konfiguracija dinamikog mapiranja

konfiguracije pula globalnih adresa konfiguracija ACL lokalnih adresa konfiguracija dinamikog NAT-a
Konfiguracija PAT-a
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija unutranjih/spoljanjih interfejsa (1)

z
Interfejs se oznaava kao unutranji komandom ip nat inside u interface configuration modu Interfejs se oznaava kao spoljanji komandom ip nat outside u interface configuration modu
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija unutranjih/spoljanjih interfejsa (2)
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija statikog mapiranja (1)

z
Statiko mapiranje se definie komandom ip nat inside source static <local address> <global address>
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija statikog mapiranja (2)
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija dinamikog mapiranja (1)

z
Pul javnih adresa se definie komandom ip nat pool <name> <start IP> <end IP> {netmask <mask> | prefix-length <length>} Lokalne adrese se definiu standardnom ACL Dinamiki NAT se definie komandom ip nat inside source list <std-ACL-number> pool <pool-name>
z z
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija dinamikog mapiranja (2)
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija PAT-a (1)

z
PAT sa vie javnih adresa se definie komandom ip nat inside source list <std-ACL-number> pool <pool-name> overload PAT sa javnom adresom izlaznog interfejsa se definie komandom ip nat inside source list <std-ACL-number> interface <interface-name> overload
CCNA Semester 4
1.1 Konfiguracija PAT-a (2)
CCNA Semester 4
1.1 Brisanje aktivnih translacija

z z
clear ip translation *
brisanje svih dinamikih ulaza u tabeli
clear ip translation inside <global-ip> <local-ip>
brisanje specifinog NAT ulaza
clear ip translation protocol inside <global-ip> <global-port> <local-ip> <local-port>
brisanje specifinog PAT ulaza
CCNA Semester 4
1.1 Pregled NAT/PAT statusa (1)

z z
show ip nat translation
prikaz aktivnih translacija prikaz broja aktivnih translacija, unutranjih i spoljanjih interfejsa
show ip nat statistics
CCNA Semester 4
1.1 Pregled NAT/PAT statusa (2)
CCNA Semester 4
1.1 NAT/PAT troubleshooting (1)

z
debug ip nat [detailed]

prikaz svih paketa nad kojima se radi NAT detalji ispisa za paket:
z z z z
izvorina adresa (s=a.b.c.d) translirana adresa ( x.y.z.w) odredina adresa (d=a.b.c.d) identifikacija paketa ([ID])
CCNA Semester 4
1.1 NAT/PAT troubleshooting (2)
CCNA Semester 4
1.1 Nedostaci NAT-a

z
Ukoliko protokol predvia da se adresa i(ili brojevi portova prenose u aplikacionom sloju NAT ne funkcionie
ureaj koji radi NAT mora prepoznati protokol u uraditi dodatnu promenu podataka u paketu
z z z z
Poveano kanjenje Slabije performanse Nemogunost praenja putanje sa hosta na host Nemogunost direktnog saobraaja prema hostu bez statikog mapiranja
CCNA Semester 4
1.2 Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)

z z z
Protokol za inicijalizaciju mrenih parametara radne stanice Opisan u RFC 2131 Klijent-server protokol
CCNA Semester 4
1.2 Funkcionisanje DHCP-a
CCNA Semester 4
1.2 Prenos DHCP poruka

z
DHCP poruke se enkapsuliraju u UDP datagrame:

zahtev (klijentserver) koristi port 67 odgovor (serverklijent) koristi port 68
Isti nain prenosa koristi i BOOTP protokol
CCNA Semester 4
1.2 BOOTP/DHCP razlike

z
BOOTP dodeljuje fiksnu adresu hostu prema njegovoj MAC adresi, to mora biti predefinisano; DHCP dodeljuje slobodnu adresu iz pula BOOTP dodeljuje adresu na neogranien period; DHCP iznajmljuje adresu na odreen period, posle koga klijent mora ponovo da je zatrai BOOTP inicijalizuje samo etiri osnovna parametra; DHCP moe inicijalizovati preko 30 razliitih parametara
CCNA Semester 4
1.2 Metodi dodeljivanja adresa

z z z
Automatska alokacija
permanentno dodeljivanje adrese klijentu dodeljivanje predefinisane adrese klijentu dodeljivanje adrese kljentu iz pula
Manuelna alokacija
Dinamika alokacija
CCNA Semester 4
1.2 DHCP operacija (1)

z z
Klijent alje DHCPDISCOVER poruku kao broadcast Serveri odgovaraju DHCPOFFER porukom (kao unicast) koja sadri predloenu konfiguraciju Klijent primi DHCPOFFER poruke, i izabranom serveru poalje DHCPREQUEST poruku
CCNA Semester 4
1.2 DHCP operacija (2)

z
z z
Ako server prihvata iznajmljivanje alje DHCPACK poruku; ako je adresu u meuvremenu iznajmio alje DHCPNACK poruku Ukoliko klijent zakljui da je dobijena adresa ve dodeljena, alje DHCPDECLINE poruku Kada klijentu vie ne treba IP adresa (npr. ureaj se gasi) alje se DHCPRELEASE poruka
CCNA Semester 4
1.2 DHCP konfiguracija (1)

z z
Po default-u, na Cisco ruteru je ukljuen DHCP server DHCP server se iskljuuje komandom no service dhcp iz global configuration moda
CCNA Semester 4

z z
DHCP pool se konfigurie komandom ip dhcp pool <name> iz global configuration moda Ova komanda prelazi u DHCP configuration mod gde se definiu ostali parametri:

pul adresa sa komandom network <prefix> [<mask>|<prefix-length>] default gateway sa komandom default-router <address> DNS server sa komandom dns-server <address> itd.
CCNA Semester 4

z
Adrese koje pripadaju pulu ali koje se ne dodeljuju dinamiki se definiu komandom ip dhcp excluded-address <low-address> <high-address> iz global configuration moda
CCNA Semester 4
1.2 Pregled DHCP statusa

z z
show ip dhcp binding
prikaz dodeljenih adresa prikaz broja primljenih/poslatih poruka itd.
show ip dhcp statistics
CCNA Semester 4
1.2 DHCP troubleshooting

z
debug ip dhcp server events
prikaz svih dogaaja na DHCP serveru:

z z z
iznajmljivanje adrese iz pula vraanje adrese u pul provera isteka vremena iznajmljivanja
CCNA Semester 4
Module 2: WAN Technologies
Sadraj poglavlja
z z z
2.1 Pregled WAN tehnologija 2.2 WAN tehnologije 2.3 WAN dizajn
CCNA Semester 4
2.2 Analogni modemi (1)

z
Prenos podataka preko telefonske mree (Public Switched Telephone Network PSTN)

mrea namenjena za prenos analognih signala (glas) digitalni podaci se MOduliu pi slanju i DEModuliu na prijemu
Tehnologija namenjena za povremenu vezu malog kapaciteta za male koliine podataka
CCNA Semester 4

z
Propusni opseg zavisi od kvaliteta bakarne parice do telefonske centrale (local loop) i digitalizacije prenosnog puta:

do 33 kbps (standardno) do 56 kbps (ako je jedan kraj veze digitalizovan) razdaljine krajnjih taaka vremena kada je izvren poziv trajanja poziva
Cena zavisi od:

CCNA Semester 4

z
Prednosti:

jednostavnost dostupnost (availability) niska cena implementacije mali propusni opseg dugo uspostavljanje veze
Mane:

CCNA Semester 4
2.2 ISDN (1)

z z
Tehnologija koja omoguava uspostavljanje kompletno digitalnih circuit-switched veza Lokalni deo (local loop) je digitalizovan i sadri kanale dva tipa:
B kanal namenjen za prenos podataka

z
64 kbps 16 kbps (BRI) ili 64 kbps (PRI) moe se koristiti za prenos podataka malog kapaciteta (npr. tipinih X.25 veza od 9.6 kbps)
D kanal namenjen za signalizaciju

z z
CCNA Semester 4
2.2 ISDN (2)

z
ISDN servisi

Basic Rate Interface (BRI)

z
2xB + 1xD u Evropi 30xB + 1xD (odgovara E1) u SAD 23xB + 1xD (odgovara T1)
Primary Rate Interface (PRI)

z z
CCNA Semester 4
2.2 ISDN (3)

z z z
Vreme uspostavljanja poziva je manje od 1s B kanali kod BRI servisa se mogu agregirati za ukupni opseg od 128 kbps este primene:

povezivanje malih mrea dodatni propusni opseg iznajmljenim linijama backup iznajmljenim linijama
CCNA Semester 4
2.2 Iznajmljena linija (1)

z z z
Prekonfigurisana linija kroz TDM mreu servis provajdera Dostupna 24h Cena zavisi od razdaljine krajnjih taaka i propusnog opsega
generalno skuplji od paketskih servisa kao Frame Relay
CCNA Semester 4
2.2 Iznajmljena linija (2)
CCNA Semester 4
2.2 X.25
z z z
z z
Prva paketska WAN tehnologija Layer 3 tehnologija Pristup mrei je mogu preko stalnih (PVC) ili povremenih (SVC) veza odnosno virtuelnih konekcija Najvei propusni opseg je 48 kbps Tipina aplikacija je POS ita kartica
CCNA Semester 4
2.2 Frame Relay (1)

z z
Paketska WAN tehnologija koja je nasledila X.25 Najvanije razlike:

Layer 2 tehnologija vei propusni opseg (do 4 Mbps) manje kanjenje prenos podataka i glasa
CCNA Semester 4
2.2 Frame Relay (2)

z
Cena se odreuje prema:

kapacitetu veze prema Frame Relay mrei garantovanom opsegu za svaku virtuelnu konekciju (Commited Information Rate CIR)
Idealan za povezivanje vie geografski udaljenih LAN-ova:

potreban je samo jedan serijski port na ruteru daljina lokacija ne utie na cenu
CCNA Semester 4
2.2 ATM
z z
Tehnologija namenjena za prenos podataka, glasa i pokretne slike u javnim i privatnim mreama Prenos podataka se odvija u elijama:

svaka elija je fiksne veliine od 53 bajtova (5 bajtova zaglavlja + 48 bajtova podataka) pogodno za prenos saobraaja koji zahteva malo kanjenje manje efikasno od paketskih tehnologija jer se skoro 10% opsega troi na zaglavlja virtuelne konekcije (PVC i SVC)
Slina paketskim tehnologijama
CCNA Semester 4
2.2 DSL (1)

z
z z z z
Tehnologija koja omoguava prenos podataka preko postojee lokalne linije sa velikim propusnim opsezima (reda Mbps) Servis dostupan 24h Broadband tehnologija
prenos na vie frekvencija
Simetrine (SDSL) i asimetrine (ADSL) varijante Propusni opseg zavisi od duine i kvaliteta lokalne linije:
duina mora biti manja od 5.5 km (3.5 milja)
CCNA Semester 4
2.2 DSL (2)
CCNA Semester 4
2.2 DSL (3)

z
Neke DSL tehnologije omoguavaju korienje opsega od 0-4 kHz koga koristi analogni prenos glasa DSL servis podrazumeva vezu prema Internet provajderu
ukoliko se eli veza prema korporacijskoj mrei mora se koristiti neka od VPN tehnologija
Glavni problem je raspoloivost servisa
CCNA Semester 4
2.2 Kablovski modem

z z z z
Prenos podataka preko kablovskog sistema za distribuciju TV signala Ureaj za povezivanje je kablovski modem:
30-40 Mbps podataka u jednoj 6 MHz kanalu
Servis dostupan 24h Svi kablovski pretplatnici dele raspoloivi opseg
CCNA Semester 4
Module 4: ISDN and DDR
Sadraj poglavlja
z z z
4.1 ISDN koncepti 4.2 ISDN konfiguracija 4.3 DDR konfiguracija
CCNA Semester 4
4.1 ISDN
z
Skup standarda koji definiu kompletnu circuitswitched digitalnu mreu (end-to-end digital network) preko postojee telefonskog kabliranja
praktino, digitalni dodatak klasinoj telefonskoj mrei
CCNA Semester 4
4.1 Prednosti ISDN-a u odnosu na POTS

z z z
Mogunost prenosa glasa, podataka i video signala Mnogo bre uspostavljanje veze (<1s) Bri prenos informacija odnosno vei propusni opseg (64 odnosno 128 kbps)
CCNA Semester 4
4.1 ISDN protokoli

z
Rad na ISDN standardima je zapoet u kasnim 60-im, a objavljeni su 1984. godine od strane CCITT (dananji ITU-T) ISDN standardi su objavljivani u tri ITU-T serije: E, I i Q
CCNA Semester 4
4.1 E standardi
z
E standardi definiu protokole i preporuke standardne telefonske mree za ISDN:
E.164 - format adresiranja (format tel. brojeva)
CCNA Semester 4
4.1 I standardi
z
I standardi definiu koncepte, terminologiju i generalne metode:

I.100 generalna koncepcija i struktura ostalih dokumenata iz I serije I.200 ISDN servisi I.300 mreni aspekti I.400 UNI (User-Network Interface)
CCNA Semester 4
4.1 Q standardi
z
Q standardi definiu protokole za signalizaciju i sviing:

Q.921 prenos podataka preko D kanala (LAPD) Q.931 signalizacija poziva
CCNA Semester 4
4.1 Tipovi ISDN kanala

z
B (bearer) kanal

kanal za prenos podataka 64 kbps kanal za prenos signalizacije 16 ili 64 kbps
D (delta) kanala

CCNA Semester 4
5.4 ISDN servisi

z
Basic Rate Interface (BRI)

2xB kanal za prenos podataka (2x64 kbps) 1xD kanal za prenos signalizacije (1x16 kbps) 30xB kanal za prenos podataka (30x64 kbps) 1xD kanal za prenos signalizacije (1x64 kbps)
Primary Rate Interface (PRI)

CCNA Semester 4
4.1 ISDN slojevi

z
ISDN standardi definiu tri sloja:

fiziki sloj (physical) sloj veze (data link) mreni sloj (network)
CCNA Semester 4
4.1 Odnos OSI i ISDN slojeva (1)

z
Za korisnika mree (B kanal):

IP e se koristiti na mrenom OSI nivou PPP e se koristiti na drugom ISDN e biti na prvom sloju ISDN protokoli na OSI slojevima 1-3
Za ISDN mreu (D kanal):
CCNA Semester 4
4.1 Odnos OSI i ISDN slojeva (2)
D channel Layer 3 Layer 2 Layer 1 DSS1 (Q.931) LAPD (Q.921) I.430/I.431
B channel IP/IPX HDLC/PPP/FR/LAPB
CCNA Semester 4
4.1 ISDN fiziki sloj

z
Fiziki sloj BRI servisa definisan je u dokumentu I.430, dok je fiziki sloj PRI servisa definisan u dokumentu I.431 Na fizikom nivou definie se raspored bitova za raliite kanale (B1, B2, D):

NT frejm (NT TE) TE frejm (TE NT)
CCNA Semester 4
4.1 Format NT frejma (1)
B1
2x8 bita za prvi B kanal 2x8 bita za drugi B kanal 2x2 bita za D kanal
B2
CCNA Semester 4
4.1 Format NT frejma (2)
z z z z z
F (Framing)
prvi je uvek 1, a ostali slue za multiframing
L (Load balancing) E (Echo) S (Spare) A (Activation)
za aktivaciju TE ureaja
CCNA Semester 4
4.1 Format TE frejma
Nema Echo (E), Spare (S) i Activation (A) bitova
CCNA Semester 4
4.1 TENT komunikacija

NT frejm TE frejm
z
TE frejm kasni dva bita u odnosu na NT frejm, zbog Echo mehanizma kojim se omoguava multipleksiranje po D kanalu (contention resolution)
CCNA Semester 4
4.1 Brzina na ISDN BRI linku

z
Frejm se ukupno sastoji od 48 bita:

4x8=32 bita za B1 i B2 kanale 2x2=4 bita za D kanal 12 ostalih bita bitska brzina je 4000 x 48 = 192 kbps korisna brzina (B1, B2, D) je 4000 x 36 = 144 kbps
Frejmovi se alju 4000 puta u sekundi:

CCNA Semester 4
4.1 ISDN sloj veze

z
ISDN sloj veze definie format frejmova koji se alju po D kanalu LAPD (Link Access Procedure on the D channel)
slian HDLC formatu
CCNA Semester 4
4.1 Format LAPD frejma (1)
z z z
Flag
ekvivalentan sa HDLC Flag poljem tip ISDN Layer 3 protokola da li je frejm komanda ili odgovor
SAPI (6 bitova)
C/R
CCNA Semester 4
4.1 Format LAPD frejma (2)
TEI (7 bitova)

adresa primaoca sve 1-ice (127) predstavljaju broadcast ekvivalentan sa HDLC Control poljem
Control
CCNA Semester 4
4.1 ISDN mreni sloj

z z
Mreni ISDN sloj je definisan u dokumentima I.450 (Q.930) i I.451 (Q.931) Definie sigalizaciju za uspostavljanje i raskidanje poziva, status veze itd.
CCNA Semester 4
4.1 Uspostavljanje ISDN veze
CCNA Semester 4
4.1 Raskidanje ISDN veze
CCNA Semester 4
4.1 ISDN ureaji (1)

z z
TE1
terminalni ureaj u ISDN mrei terminalni ureaj koji nije predvien za ISDN mreu i koji zahteva adapter adapter koji omoguava TE2 ureajima da se prikljue na ISDN mreu
TE2
TA
CCNA Semester 4
4.1 ISDN ureaji (2)

z
NT1

ureaj koji se prikljuuje na local loop i koji se spaja sa ISDN sviem u SAD NT1 je CPE, dok ga u drugim delovima sveta obezbeuje servis provajder ureaj na koji se prikljuuju TE1 i TA
z z
NT2
Najee su NT1 i NT2 jedan ureaj (NT1/2)
CCNA Semester 4
4.1 ISDN referentne take (1)

z
taka povezivanja NT2 i TE1/TA etvoroina veza (four-wire) taka povezivanja NT1 i NT2 elektrino ekvivalentna sa S referentnom takom
CCNA Semester 4

z z
taka povezivanja TA i TE2 taka povezivanja NT1 (NT1/2) i ISDN svia dvoina veza (two-wire)
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4
4.1 ISDN BRI CPE

z
Ruter sa ISDN BRI portom:

S/T (Evropa) U (SAD)
ISDN TA za PC raunar
CCNA Semester 4
4.1 Tipovi ISDN standarda

z
Iako je ISDN definisan od strane ITU-T, mnogi proizvoai su modifikovali odnosno dopunjavali zvanini standard

ATT 5ESS (SAD) Nortel DMS-100 (SAD) NTT (Japan) Net3 (Evropa)
CCNA Semester 4
4.1 Service Profile Identifier (SPID)

z z
Neki ISDN standardi zahtevaju da se ISDN konekciji dodeli poseban identifikator SPID SPID izgleda slino telefonskom broju, sa dodatim ciframa na poetku odnosno na kraju
CCNA Semester 4
4.2 Konfiguracija ISDN-a (1)

z z z
Tipa ISDN svia BRI konfiguracija
SPID vremenskih slotovi rejming linijski kod D kanal definisanje interesantnog saobraaja postavljanje statikih ruta prema ISDN odreditima
PRI

CCNA Semester 4
4.2 Konfiguracija tipa ISDN svia (1)

z
Tip ISDN svia se postavlja komandom isdn switch-type <tip> u global configuration modu Poseban tip svia je none, koji, praktino, onemoguava korienje ISDN interfejsa Posle promene tipa svia neophodno je restartovati ruter
CCNA Semester 4
4.2 BRI konfiguracija

z
z z
SPID za pojedine B kanale se definie komandom isdn spid u interface configuration modu Format:
isdn spid<B kanal> <SPID> [<ldn>] <B kanal> - broj B kanala (1 ili 2) <ldn> - lokalni ISDN broj
Argumenti:

CCNA Semester 4
4.2 PRI konfiguracija (1)

z z
Fizikih parametari PRI linka se definiu u modu odgovarajueg E1/T1 kontrolera U controller configuration mod se prealzi komandom controller {E1|T1} <number>
CCNA Semester 4

z
Slotovi koji sadre B i Da kanale se specificiraju komandom pri-group timeslots <first><last> Linijski kod se konfigurie komandom linecode {ami | b8zs | hdb3 }
HDB3 za E1, AMI ili B8ZS za T1 framing { crc4 | no-crc4 } (E1) framing { sf | esf } (T1)
Frejming se konfigurie komandama:

CCNA Semester 4

z
Interfejs za D kanal se definie komandama:

interface serial <slot/port>:15 (E1) interface serial <slot/port>:23 (T1)
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4
4.2 Pregled ISDN statusa (1)

z z
show isdn status
status svih slojeva ISDN interfejsa pozvani broj vreme do raskidanja veze Advice of Charge (AOC) jedinice za raunanje trokova da li se AOC informacija daje tokom poziva ii na njegovom kraju
show isdn active

CCNA Semester 4

z
show dialer

trenutni status poziva vrednosti tajmera razlog poziva ureaj sa kojim je ostvarena veza enkapsulacija na B kanalu i njen status
show interface bri
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4
4.2 ISDN troubleshooting (1)

z
debug isdn q921
prikazuje LAPD frejmove koji se razmenjuju izmeu ISDN ureaja i ISDN svia prikazuje poruke o uspostavljanje i raskidanju konekcije koje se razmenjuju izmeu ISDN ureaja
debug isdn q931
CCNA Semester 4
4.2 ISDN troubleshooting (2)
CCNA Semester 4
4.3 Dial-on Demand Routing (DDR)

z
Nain korieenja ISDN interfejsa:

definie se koji paketi mogu inicirati poziv (interesantni saobraaj) dok je poziv aktivan svi paketi mogu prolaziti kros ISDN interfejs posle odreenog vremena u kome nema interesanntog saobraaja poziv se raskida
CCNA Semester 4
4.3 DDR operacija

z z z
z z
Ruter prima paket i odreuje odlazni interfejs Ako je odlazni interfejs DDR odreuje se da li paket pripada interesantnom saobraaju Prema adresi sledeeg hopa odreuje se broj na koji se vri poziv; vri se poziv ako poziv na taj broj nije ve aktivan Kada je poziv aktivan kroz link se alje sav saobraaj prema tom hopu Svaki paket interesantnog saobraaja resetuje idle tajmer; kada tajmer doe do kraja poziv se raskida
CCNA Semester 4
4.3 Tipovi DDR-a

z z
Legacy DDR Dialer Profiles
CCNA Semester 4
4.3 Legacy DDR konfiguracija

z z z
Definisanje statikih ruta Definisanje interesantnog saobraaja Definisanje informacija za poziv
CCNA Semester 4
4.3 Postavljanje statikih ruta prema ISDN odreditima

z
Za specificikaciju saobraaja koji ide preko ISDN BRI linka, u DDR modelu se koriste statike rute:
protokoli rutiranja nisu pogodni za DDR zato to periodino alju pakete koji bi stalno uspostavljali ISDN konekciju
Koriste se statike rute sa IP adresom kao odreditem (IP adresa drugog kraja linka)
CCNA Semester 4
4.3 Definisanje interesantnog saobraaja (1)

z z
Interesantni saobraaj se postavlja komandom dialer-list u global configuration modu Interesantni saobraaj se moe definisati na dva naina:

svaki paket odreenog protokola svaki paket koji prolazi ACL
CCNA Semester 4
4.3 Definisanje interesantnog saobraaja (2)

z
Format:
dialer-list protocol ip dialer-list protocol ip
<broj dialer liste> permit <broj dialer liste> list <broj ACL>
CCNA Semester 4
4.3 Povezivanje sa listom interesantnog saobraaja

z
Povezivanje ISDN BRI interfejsa sa listom interesantnog saobraaja (dialer listom) se izvodi pomou komande dialer-group u interface configuration modu Format:
dialer-group <broj dialer liste>
CCNA Semester 4
4.3 Definicija ISDN odredita

z z
ISDN odredite se definie komandom dialer map u interface configuration modu Format:
dialer map ip <IP adresa odredita> <ISDN broj>
CCNA Semester 4
4.3 Konfiguracija tajmera za raskidanje veze

z
Vreme posle koga se, ako nije bilo saobraaja kroz ISDN konekciju, link raskida definie komanda dialer idle-timeout u interface configuration modu Format:
dialer idle-timeout <vreme u sekundama>
CCNA Semester 4
4.3 Dialer Profiles

z z
Razdvajanje logikog nivoa (L2/L3 parametri, parametir poziva) od fizikog interfejsa Elementi:

Dialer interfejs pul fizikih interfejsa (dialer pool) fiziki interfejs
CCNA Semester 4
4.3 Dialer Profiles konfiguracija

z z z
Konfiguracija Dialer interfejsa Povezivanje Dialer interfejsa sa fizikim interfejsima Konfiguracija fizikih interfejsa
CCNA Semester 4
4.3 Konfiguracija Dialer interfejsa

z z z z z z
ip address encapsulation idle-timeout dialer-group dialer string dialer remote-name
CCNA Semester 4
4.3 Konfiguracija fizikih interfejsa

z z
Fiziki interfejs se postavlja pul komandom dialer pool-member <pool-number> Na fizikom interfejsu se konfigurie L2 enkapsulacija (PPP) ali ne i L3 parametri
CCNA Semester 4
4.3 Povezivanje Dialer interfejsa sa fizikim interfejsima

z
Dialer interfejs se povezuje sa pulom fizikih interfejsa komandom dialer pool <poolnumber>
CCNA Semester 4
4.3 Pregled DDR statusa

z z z
show dialer show isdn active show isdn status
CCNA Semester 4
4.3 DDR troubleshooting (1)

z
debug dialer events
poruka kada se DDR link uspostavi i prikaz paketa koji je izazvao poziv prikaz svakog paketa koji prolazi kroz DDR interfejs
debug dialer packets
CCNA Semester 4
4.3 DDR troubleshooting (2)
CCNA Semester 4
Module 5: Frame Relay
Sadraj poglavlja
z z
5.1 Frame Relay koncepti 5.2 Konfiguracija Frame Relay-a
CCNA Semester 4
5.1 Osnove Frame Relay-a

z z z
Paketski connection-oriented WAN servis ITU-T i ANSI standard Layer 2 tehnologija
LAPF format okvira (izveden iz HDLC)
CCNA Semester 4
5.1 Ureaji u FR mrei

z
FR pristupni ureaj (Frame Relay Access Device FRAD)
DTE ureaj DCE ureaj
FR svi
CCNA Semester 4
5.1 FR topologija
CCNA Semester 4
5.1 Virtuelno kolo (Virtual Circuit VC)

z
Konekcija izmeu dva DTE ureaja
svaki ureaj moe imati vie virtuelnih kola prema vie DTE ureaja kroz jedan fiziki link do DCE svia PVC (permanentno virtuelno kolo) SVC (virtuelno kolo koje se uspostavlja po potrebi)
Tipovi:

CCNA Semester 4
5.1 Data Link Channel Identifier DLCI

z z
Oznaka virtuelnog kola
svaki okvir nosi identifikaciju virtuelnog kola kome pripada jedno virtuelno kolo nema jedisnstven identifikator ve svaki ureaj na njegovom putu ga nezavisno oznaava
Ima lokalnu vanost
FR svi prosleuje frejmove na osnovu DLCI polja okvira
sadri tabeli u kojoj se (ulazni port, ulazni DLCI) mapira u (odlazni port, odlazni DLCI)
CCNA Semester 4
5.1 VC u FR mrei
CCNA Semester 4
5.1 FR sviing tabela (1)

z z
FR svievi sadre sviing tabelu, na osnovu koje odreuju kako prosleuju FR okvir Svaka FR sviing tablea sadri sledee kolone:

dolazni port dolazni DLCI odlazni port odlazni DLCI
CCNA Semester 4
5.1 FR sviing tabela (2)
CCNA Semester 4
5.1 Propusni opseg virtuelnih kola (1)

z z
Za svako virtualno kolo se definie garantovani propusni opseg CIR (Commited Information Rate) Moe se dozvoliti da virtuelno kolo zauzme i vie opsega EIR (Extended Information Rate)
CIR+EIR <= fizika brzina DTE porta (port speed)
Okviri koji prelaze CIR se obeleavaju DE (Discard Eligibility) bitom u zaglavlju
u sluaju zaguenja i potrebe odbacivanja okvira iz reda za ekanje prvo e se prebaciti okviri sa DE bitom
CCNA Semester 4
5.1 Propusni opseg virtuelnih kola (2)

z
Implementacija kontrole propusnog opsega virtuelnog kola:

ulazni prametri: interval provere (Tc), broj bita u Tc za CIR (Bc), broj bita u Tc za EIR (Be) u svakom intervalu se broje bitovi okviri virtuelnih kola; ako broja pree Bc, okviru se setuje DE bit; ako broja pree Be, okvir se odbacuje na kraju intervala broja se umanjuje za Bc i prenosi u sledei interval
CCNA Semester 4
5.1 Notifikacija zaguenja u FR mrei

z
U sluaju da FR svi odbaci okvir:
u zaglavlju okvira istog virtuelnog kola koji idu u smeru odbaenog frejma se setuje FECN (Forward Explicit Congestion Notification) bit u zaglavlju okvira istog virtuelnog kola koji idu u smeru suprotnom od smera odbaenog frejma se setuje BECN (Backward Explicit Congestion Notification) bit
CCNA Semester 4
5.1 Format Frame Relay frejma (1)
CCNA Semester 4
5.1 Format Frame Relay frejma (2)

z z
Flag (0x7E)
oznaava poetak i kraj frejma bitovi 0-9: DLCI bitovi 13-15: FECN, BECN, DE
Addressing

CCNA Semester 4
5.1 Funkcionisanje FRAD-a

z
z z
Preuzme se paket (IP, IPX itd.) koji treba da se poalje preko interfejsa koji predstavlja FR virtuelno kola Formira se FR zaglavlje (koje sadri DLCI), eksum i flag (0x7E) Fiziki sloj poalje formirani okvir kroz serijski link
CCNA Semester 4
5.1 FR topologije
z z z z
point-to-point star full mesh partial mesh
CCNA Semester 4
5.1 FR topologije - star
CCNA Semester 4
5.1 FR topologije full mesh
CCNA Semester 4
5.1 LMI
z
z z
LMI je, kao dodatak dotadanjem standardu, usvojila grupa proizvoaa kako bi obezbedila prenos informacija o statusu mree LMI poruke se prenose u standardnim frejmovima sa posebnim DLCI vrednostima Tipovi:

Cisco Ansi T1.617 Annex D ITU-T Q.933A Annex A
CCNA Semester 4
5.1 Rezervisane DLCI vrednosti
CCNA Semester 4
5.1 Format LMI frejma (1)
CCNA Semester 4

z z
LMI DLCI (1023) Fiksna polja (zbog uklapanja sa formatom LAPD frejma)

Unnumbered information indicator (0x48) Protocol Discriminator (9) Call reference (0)
CCNA Semester 4

z
Tip poruke

status status-enquiry IE type IE length IE data
Podaci (Information elements)

CCNA Semester 4
5.1 LMI funkcije

z z z z z
Heartbeat mehanizam (verifikacija rada VC) Multicast mechanism Global addressing mehanizam (globalna vanost DLCI-va) Kontrola toka Statusne poruke za VC
CCNA Semester 4
5.1 LMI funkcije: status VC i heartbeat mehanizam

z z
Po startovanju ruter alje status inquiry poruku na FR interfejs FR svi odgovara status porukom koja sadri sva konfigurisana virtuelna kola na tom interfejsu Periodino, ruter alje status inquiry poruku, na koje FR svi alje samo promene statusa
CCNA Semester 4
5.1 LMI funkcije: multicasting

z
Multicasting omoguava da se FR frejm poalje na vie destinacija koje pripadaju jednoj multicast grupi Za multicasting su odvojeni DLCI od 1019 do 1022
CCNA Semester 4
5.1 LMI funkcije: global addressing

z
Globalno adresiranje omoguava da DLCI dobije vanost na nivou cele FR mree
jedna PVC ima samo jedan DLCI
Globalno adresiranje omoguava da DLCI postane analogan Layer 2 adresi
CCNA Semester 4
5.1 Mapiranje izmeu DLCI i Layer 3 adresa (1)

z
z z
Problem: ruter treba da prosledi paket drugom ruteru preko FR mree koji PVC/DLCI odgovara IP adresi sledeeg hopa? Reenje: kreiranje FR mape tabele koja spaja DLCI sa adresama susednih FR rutera FR mapa se popunjava statiki ili dinamiki
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4

z
Dinamiko popunjavanje FR mape se izvodi preko Inverznog ARP protokola:
prvi ruter alje Inverse ARP zahtev preko svih virtuelnih kola (u zahtevu navodi svoju mrenu adresu) po dobijanju zahteva svi drugi ruteri alje Inverse ARP odgovor u kome navode svoju mrenu adresu na virtuelnom kolu preko koga je primljen zahtev
CCNA Semester 4
5.2 Frame Relay konfiguracija

z z z
Konfiguracija FR na fizikom interfejsu Konfiguracija FR preko podinterfejsa Konfiguracija rutera kao FR svia
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija FR na fizikom interfejsu

z
Specifikacija Layer 3 adresiranja (ip adress) Specifikacija Frame Relay enkapsulacije Konfiguracija tipa LMI Konfiguracija inverznog ARP-a
z z z
CCNA Semester 4
5.2 Specifikacija Frame Relay enkapsulacije

z
Frame Relay enkapsulacija na interfejsu se postavlja komandom encapsulation frame-relay {[cisco|ietf]} u interface configuration modu Opcioni argument predstavlja format FR okvira:

ako se PVC pravi sa ne-Cisco ruterom onda je obavezno ietf default je cisco format okvira
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija tipa LMI

z
Tip LMI signalizacije se postavlja komandom frame-relay lmi-type [ansi|cisco|q933a]} u interface configuration modu Od verzije 11.2 IOS je u stanju da sam odredi tip LMI (LMI autosensing), tako da ova komanda nije neophodna
CCNA Semester 4
5.2 Frame Relay i IP adresiranje

z
Postoje nekoliko varijanti IP adresiranja na FR mrei:

svi ruteri dostupni preko serijskog FR interfejsa su na istoj IP podmrei svaki PVC je posebna IP podmrea grupa PVC-ova pripada jednoj IP podmrei
CCNA Semester 4
5.2 Koncept podinterfejsa

z
Podinterfejsi predstavljaju logike interfejse koji se kreiraju na jednom fizikom interfejsu

svi podinterfejsi imaju istu enkapsulaciju, koju nasleuju od fizikog interfejsa svaki podinterfejs ima svoju IP adresu, tj. pripada posebnoj IP mrei
CCNA Semester 4
5.2 Tipovi podinterfejsa

z
Point-to-point podinterfejs predstavlja vezu prema drugom ruteru

svaki point-to-point podinterfejs pripada posebnoj IP mrei point-to-point podinterfejs se mora posebnom komandom povezati sa PVC DLCI-em
Multipoint podinterfejs predstavlja vezu prema grupi rutera
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija FR preko podinterfejsa

z
Konfiguracija fizikog interfejsa (interface serial <broj>)
specifikacija Frame Relay enkapsulacije (encapsulation frame-relay)
Konfiguracija podinterfejsa (interface serial <broj>/<broj podinterfejsa> [point-to-point|multipoint])

specifikacija Layer 3 adresiranja (ip adress) povezivanje podinterfejsa sa DLCI
CCNA Semester 4
5.2 Povezivanje podinterfejsa sa DLCI

z
Podinterfejs se povezuje sa PVC-om pomou frame-relay interface-dlci <dlci> u subinterface configuration modu
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija inverznog ARP-a

z
Inverzni ARP je podrazumevano ukljuen na fizikom interfejsu i multipoint podinterfejsu
na point-to-point podinterfejsu inverzni ARP se ne koristi jer za tim nema potrebe
Inverzni ARP se iskljuuje komandom no frame-relay inverse-arp
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija statikog FR mapiranja

z
Statiki ulaz u tabeli FR mapiranja se definie komandom frame-relay map u interface configuration modu Format (za IP):
frame-relay map ip <IP adresa> <DLCI> [broadcast]
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija rutera kao FR svia

z z z z
Konfiguracija FR sviinga Specifikacija Frame Relay enkapsulacije (encpsulation frame-relay) Konfiguracija DCE FR interfejsa Konfiguracija statikog ulaza u FR sviing tabeli
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija FR sviinga

z
FR sviing se ukljuuje komandom frame-relay switching u global configuration modu
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija DCE FR interfejsa

z
Serijski FR interfejs se postavlja u DCE mod komandom frame-relay intf-type dce u interface configuration modu
CCNA Semester 4
5.2 Konfiguracija statikog ulaza u FR sviing tabeli

z
Statiki ulaz u FR sviing tabeli se postavlja u komandom frame-relay route u interface configuration modu Format:
frame-relay route <ulazni DLCI> interface <naziv interfejsa> <odlazni DLCI>
CCNA Semester 4
5.2 Pregled FR statusa

z z z z
show interfaces serial
prikazuje multicast DLCI, LMI DLCI prikazuje status svih PVC-ova prikaz FR mape LMI statistika (broj primljenih/poslatih LMI frejmova)
show frame-relay pvc
show frame-relay map
show frame-relay lmi
CCNA Semester 4
5.2 Prikazivanje statusa PVC-ova (primer)

cisco-bgp#show frame-relay pvc PVC Statistics for interface Serial1/0 (Frame Relay DTE) Active 1 0 0 Inactive 0 0 0 Deleted 0 0 0 Static 0 0 0
Local Switched Unused
DLCI = 101, DLCI USAGE = LOCAL, PVC STATUS = ACTIVE, INTERFACE = Serial1/0.2 input pkts 141974838 output pkts 74049172 in bytes 256327565 out bytes 2953633141 dropped pkts 0 in pkts dropped 0 out pkts dropped 0 out bytes dropped 0 in FECN pkts 4610 in BECN pkts 638 out FECN pkts 0 out BECN pkts 0 in DE pkts 14580830 out DE pkts 0 out bcast pkts 59171 out bcast bytes 18343010 5 minute input rate 43000 bits/sec, 24 packets/sec 5 minute output rate 49000 bits/sec, 8 packets/sec pvc create time 5w6d, last time pvc status changed 6d03h
CCNA Semester 4
5.2 Status PVC-ova

z z
ACTIVE
PVC je u ispravnom stanju i moe da prenosi frejmove PVC je konfigurisan na lokalnom sviu ali nije aktivan (problem u udaljenoj strani) PVC nije konfigurisan na lokalnom sviu LMI nije konfigurisan
INACTIVE
z z
DELETED
STATIC
CCNA Semester 4
5.2 Korienje PVC-ova

z z z
SWITCHED
ureaj se ponaa kao DCE (FR svi) za dati PVC ureaj se ponaa kao DTE (ruter) za dati PVC PVC nije definisan na ruteru
LOCAL
UNUSED
CCNA Semester 4
5.2 FR troubleshooting
z
debug frame-relay lmi

prikazuje primljene i poslate LMI poruke primljene poruke mogu biti tipa 0 (kompletna poruka) ili tipa 1 poruka tipa 0 sadri oglaavanje svih konfigurisanih PVC-ova sa njihovim statusom:
z z z
0x0 - INACTIVE 0x2 ACTIVE 0x4 DELETED
CCNA Semester 4
5.2 Prikazivanje LMI poruka (primer)

cisco-bgp#debug frame-relay lmi Frame Relay LMI debugging is on Displaying all Frame Relay LMI data Jun 21 13:04:06: Serial1/0(out): StEnq, myseq 4, yourseen 6, DTE up Jun 21 13:04:06: datagramstart = 0x7DFAB14, datagramsize = 14 Jun 21 13:04:06: FR encap = 0x00010308 Jun 21 13:04:06: 00 75 95 01 01 01 03 02 04 06 Jun 21 13:04:06: Jun 21 13:04:06: Serial1/0(in): Status, myseq 4, pak size 14 Jun 21 13:04:06: RT IE 1, length 1, type 1 Jun 21 13:04:06: KA IE 3, length 2, yourseq 7 , myseq 4 Jun 21 13:04:16: Serial1/0(out): StEnq, myseq 5, yourseen 7, DTE up Jun 21 13:04:16: datagramstart = 0x7A00FD4, datagramsize = 14 Jun 21 13:04:16: FR encap = 0x00010308 Jun 21 13:04:16: 00 75 95 01 01 00 03 02 05 07 Jun 21 13:04:16: Jun 21 13:04:16: Serial1/0(in): Status, myseq 5, pak size 34 Jun 21 13:04:16: RT IE 1, length 1, type 0 Jun 21 13:04:16: KA IE 3, length 2, yourseq 8 , myseq 5 Jun 21 13:04:16: PVC IE 0x7 , length 0x3 , dlci 101, status 0x2 Jun 21 13:04:16: PVC IE 0x7 , length 0x3 , dlci 102, status 0x2 Jun 21 13:04:16: PVC IE 0x7 , length 0x3 , dlci 103, status 0x2 Jun 21 13:04:16: PVC IE 0x7 , length 0x3 , dlci 104, status 0x0 Jun 21 13:04:26: Serial1/0(out): StEnq, myseq 6, yourseen 8, DTE up Jun 21 13:04:26: datagramstart = 0x7A01254, datagramsize = 14 Jun 21 13:04:26: FR encap = 0x00010308 Jun 21 13:04:26: 00 75 95 01 01 01 03 02 06 08 Jun 21 13:04:26:
CCNA Semester 4
Module 6: Introduction to Network Administration
Sadraj poglavlja
z z
6.1 Radne stanice i serveri 6.2 Upravljanje mreom
CCNA Semester 4
6.1 Radna stanica

z
Klijentski raunar koji izvrava aplikacije

procesiranje teksta tabelarna proraunavanja
Pristupa mrenim resursima na transparentni nain pomou network shell softvera:

presree zahtev sa resursom (fajl, tampa); odreuje da li je re o lokalnom resursu ili ne; ukoliko je re u resursu koji nije lokalni, pristupa mu preko odreenog protokola
Diskless radne stanice nemaju disk, ve dobijaju operativni sistem od mrenog servera
CCNA Semester 4
6.1 Operativni sistem na radnim stanicama

z
Microsoft Windows

XP, Windows 2000, Windows NT (i klijent i server) Windows 98, Windows ME (samo klijent) za specifine funkcije:
z z z z
Unix
CAD dizajn elektrinih kola kompjuterska animacija upravljanje mree
CCNA Semester 4
6.1 Server
z
Raunar kome pristupaju klijenti za pristup resursima

aplikacije fajlovi tampai i sl.
z z
Na serveru se instalira mreni operativni sistem (Network Operating System - NOS) Tipino sa monijim hardverom nego klijenti
CCNA Semester 4
6.1 Klijent-server model

z
Veina operativnih sistema i protokola (WWW, FTP i sl.) je napravljena u klijent-server modelu:

na serveru se nalazi daemon aplikacija kojoj pristupaju klijenti radnim stanicama se nalaze klijentske aplikacije koje kontaktiraju server i prikazuju traene podatke
CCNA Semester 4
6.1 Mreni operativni sistem (Network Operating System NOS)

z z z
Operativni sistem na serverima Predvien za pristup velikog broja korisnika i izvravanje vie procesa konkurentno (multitasking) Glavne karaktristike:

performanse nadgledanje i upravljanje bezbednost skalabilnost robusnost
CCNA Semester 4
6.1 Popularni mreni operativni sistemi
CCNA Semester 4
6.1 Microsoft Windows (1)

z
Windows NT 4.0

klijent i server verzije svaki proces se izvrava u zasebnom okruenju (virtuelna maina) pojam domena:
z z
svaki domen sadri jedinstvenu tabelu korisnika (SAM) i resursa SAM se uva na dva domenska servera (primarni i backup)
CCNA Semester 4
6.1 Microsoft Windows (2)

z
Windows 2000

verzije Professional (moe biti i mini server, do 10 konekcija), Server i Advanced Server plug-and-play tehnologija podrka za enkripciju fajlova pojam Aktivnog direktorijuma (server)
z
centralizovano mesto podataka o korisnicima, grupama, mrenim resursima, bezbednosnim servisima
Windows .NET server

Server verzija zasnovana na Windows 2000 Serveru Podrka za XML Web servise
CCNA Semester 4
6.1 Unix
z
Istorijat

1969. poet razvoj u Bell Laboratories u 70-im razvijan i na univerzitetima (University of California Berkeley) tokom 80-ih se pojavljuju i komercijalne varijante:
z z z z z
Hewlett Packard UNIX (HP-UX) Berkeley Software Design, Inc. (BSD UNIX Santa Cruz Operation (SCO) UNIX Sun Solaris IBM UNIX (AIX)
CCNA Semester 4
6.1 Solaris/SunOS
z
Proizvod firme Sun Microsystems

SunOS je osnovni operativni sistem je SunOS Solaris je celokupno okruenje
z z
64-bitni operativni sistem Najkorienija verzija Unix-a u velikim mreama i Internet sajtovima
CCNA Semester 4
6.1 Linux (1)

z z z
Kreiran 1991. godine od strane Linusa Torvaldsa kao Unix za Intel 80386 procesor Open-source Distribucije Linux-a:

Red Hat Linux OpenLinux Corel Linux Slackware Debian GNU/Linux SuSE Linux ...
CCNA Semester 4
6.1 Linux (2)

z
Prednosti:

pravi 32-bitni operativni sistem podrka za preemptive multitasking i virtuelnu memoriju otvoren kod za poboljanja
CCNA Semester 4
6.1 Apple Macintosh

z z z
Porizvod firme Apple (hardver i operativni sistem) Popularan u obrazovnom okruenju, u grafikom dizajnu Operativni sistem je Mac OS X 10 (Apple System 10)
Kernel deo (Darwin)

z
zasnovan na Unix-u kombinacija Microsoft Windows XP i Linux X Windows okruenja
GUI deo (Aqua)

z
CCNA Semester 4
6.1 Najei mreni servisi
CCNA Semester 4
6.2 Nadzor i upravljanje mreom

z
Kako mree postaju sve kompleksnije, njihovo odravanje postaje sve komplikovanije
ne samo odravanje mrene infrastrukture ve i mrenih servisa
U jednom trenutku, postaje nephodno uvoenje posebnih alata za upravljanje mreom
CCNA Semester 4
6.2 Zadaci u nadzoru i upravljanju mree

z z z z z z z
Nadzor dostupnosti mree (Monitoring network availability) Poboljana automatizacija (Improved automation) Nadzor vremena odgovora (Monitoring response time) Bezbednost (Security features) Prerutiranje saobraaja (Traffic rerouting) Mogunost oporavka (Restoration capability) Registracija korisnika (User registration)
CCNA Semester 4
6.2 OSI model upravljanja (1)

z z
Model upravljanja mreom donesen od strane ISO (OSI grupa) Sastoji se od etiri podmodela
CCNA Semester 4

z
Organizational model
komponente sistema (NMS, agent itd.) i njihovi odnosi struktura informacija (Structure of Management Information SMI) komunikacija izmeu menadera i agenta
Informational model
Communicational model
CCNA Semester 4

z
Functional model

NMS aplikacije pet funkcionalnosti NMS aplikacija (FCAPS):

z z z z z
Fault Configuration Accounting Performance Security
CCNA Semester 4
6.2 Standardi za upravljanje mreama

z
Simple Network Managemnt Protocol (SNMP)
skup standarda za upravljanje

z z z
protokol struktura podataka skup objekata
standard (v1) od 1989. godine verzija 2c od 1993. godine
Common Management Information Protocol (CMIP)
CCNA Semester 4
6.2 Komponente SNMP organizacionog modela (1)

z
Stanica za upravljanje (Management station NMS)

jedan ili vie raunara na kojima se nalazi aplikacija za upravljanje (network monitoring application NMA) NMA prima komande od korisnika i prosleuje ih agentima komponenta mrenog ureaja (ruter, svi i sl.) koja komunicira sa NMS odgovara na zahteve NMS, ili joj alje podatke o nekom dogaaju (trap)
Agent (Management agent)

CCNA Semester 4

z
MIB (Management information base)

standardizovna baza podataka na agentu izmeu ostalog, sadri:

z z z z z z
broj i stanje virtulenih kola broj poruka o greakama odreenog tipa broj primljenih/poslatih bajtova i paketa maksimalna veliina reda za ekanje broj primljenih/poslatih broadcast paketa status interfejsa (up, down)
CCNA Semester 4

z
Protokol za upravljanje (Network management protocol)

protokol aplikativnog nivoa za komunikaciju izmeu NMS i agenta koristi UDP (port 161 i 162) tipovi poruka:
z z z
Get Set Trap
CCNA Semester 4
CCNA Semester 4
6.2 SNMP Two-tier i three-tier modeli (1)

z z
Ukoliko ureaj u svom softveru sadri agenta, NMS ga kontaktira direktno (Two-tier model) Ukoliko ureaj ne sadri agenta, potreban je poseban ureaj (Proxy Agent) koga NMS kontaktira i koji posebnim komandama upravlja ureajem
CCNA Semester 4
6.2 SNMP three-tier model
CCNA Semester 4
6.2 Centralizovano i distribuirano upravljanje

z z
Ukoliko postoji samo jedna NMS, upravljanje je centralizovano Ukoliko postoji vie NMS, upravljanje je distribuirano:

glavna NMS i klijentske NMS

z
glavna NMS uva sve podatke svaka NMS uva deo podataka
NMS sa podjednakom odgovornou

z
CCNA Semester 4
6.2 SMI
z
Struktura MIB se definie u SMI standardu

tipovi podatka imenovanje objekata kodovanje objekata za prenos preko mree
z z
Objekti u MIB-u se imenuju prema hijerarhijskoj strukuri Naziv objekta se opisuju u ASN.1 notaciji
CCNA Semester 4
6.2 ASN.1 stablo objekata
CCNA Semester 4
6.2 MIB
z
MIB-ovi mogu biti standardizovani ili proprietary:

svaki ureaj treba da podrava standardizovane MIB-ove ukoliko ureaj nudi funkcionalnosti koje nisu pokrivene standardizovanim MIB-ovima, njima se moe upravljati preko proprietary MIB-ova MIB I
z z
Standardizovani MIBovi
najvaniji objekti za fault i configuration upravljanje 114 objekata 185 objekata
MIB II
z
CCNA Semester 4
6.2 SNMPv1 poruke

z
Zahtevi od NMS prema agentu se alju u tri tipa poruke:

GetRequest GetNextRequest SetRequest
z z
Na svaki zahtev agent odgovara sa GetResponse porukom Agent alje Trap poruke NMS-u
CCNA Semester 4
6.2 Autentifikacija SNMP poruka (1)

z
SNMP v1 i v2c sprovode autentifikaciju preko community stringa

NMS i agent moraju imati isti community string moe postojati vie community stringova, npr jedan za read-only i jedan za read-write pristup esto korienji community stringovi:
z z
public (read-only) private (read-write)
SNMPv3 nudi i druge autentifikacione metode
CCNA Semester 4
6.2 Autentifikacija SNMP poruka (2)
CCNA Semester 4
6.2 SNMPv2
z
Poboljanja u odnosu na SNMPv1:

64-bitni brojai GetBulkRequest za prenos vie objekata u poruci
CCNA Semester 4
6.2 Konfiguracija SNMP agenta

z
SNMP agent se ukljuuje komandom snmpserver community <string> [ro|rw] u global configuration modu Postavljanje SNMP varijable SysLocation se izvodi komandom snmp-server location <string> Postavljanje SNMP varijable SysContact se izvodi komandom snmp-server contact <string>
CCNA Semester 4
6.2 RMON
z
MIB koji definie podatke vezane ne samo za jedan ureaj, ve za segment LAN mree

RMON1 za sloj veze RMON2 za slojeve od mrenog do aplikacionog
RMON probe je ureaj koji skuplja sve okvire na segmentu i pravi bazu podataka koju dostavlja NMS stanici Deli sa na 10 grupa:

9 za Eternet 1 za Token Ring
CCNA Semester 4
6.2 RMON grupe (1)

z z
Statistics
broj paketa, bajtova, greaka itd. za celu mreu podaci iz Statistics grupe za jedan vremenski interval slanje upozorenja ako odreeni parametar premai zadati prag (threshold)
History
Alarm
CCNA Semester 4
6.2 RMON grupe (2)

z
Host
broj paketa, bajtova, greaka itd. za svaki ureaj na mrei tabela hostova koji imaju najveih N vrednosti nekog parametra na mrei (npr. poslatih frejmova) statistika saobraaja izmeu dva ureaja na mrei
Host TOPN
Matrix
CCNA Semester 4
6.2 RMON grupe (3)

z z z z
Filter
uslov koji treba da zadovolje frejmovi da bi uli u statistiku frejmovi na mrei u jednom vremenskom intervalu dogaaji koji su generisani od ostalih RMON grupa specifini brojai za Token Ring mreu
Packet Capture
Event
Token Ring
CCNA Semester 4
6.2 RMON u MIB hijerarhiji
CCNA Semester 4
6.2 Syslog (1)

z
Mehanizam za centralizovano uvanje poruka koje generie ruter:
poruke se po default-u ispisuju na konzoli i mogu se prikazivati u Telnet sesiji komandom terminal monitor pomou syslog-a ruter moe poslati poruku syslog serveru
Baziran na Unix protokolu
CCNA Semester 4
6.2 Syslog (2)

z
Svaka syslog poruka sadri:

vreme kada je kreirana (timestamp) mesto gde se smeta (facility) nivo poruke (severity) tekst poruke
CCNA Semester 4
6.2 Syslog nivoi
CCNA Semester 4
6.2 Syslog konfiguracija (1)

z z
Slanje poruka na sva odredita se ukljuuje komandom logging on Slanje poruka na syslog server se ukljuuje logging <hostname> | <ip address>
CCNA Semester 4
6.2 Syslog konfiguracija (2)

z
Najvei nivo poruka koji e se slati syslog serveru se postavlja komadom logging trap <level> Ispis vremena generisanja poruke se podeava komandom service timestamps log datetime

CCNA

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CCNA

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CCNA Semester 1

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Povezivanje na Internet 1.2 Mrena matematika

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Diskretne komponente

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Podsistemi PC raunara

Kuite (asija, chassis)

Matina ploa (motherboard)

Slot za proirenja (expansion slot)

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Ostale PC komponente

Kartice za proirenje (expansion cards)

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Mrena (LAN) kartica (adapter)

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Faktori kod nabavke mrene kartice

Tip LAN mree:

Tip prenosnog medijuma:

Tip interfejsa prema magistrali raunara:

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Komunikacija mrene kartice i raunara

Mrena kartica komunicira sa PC sistemom na dva naina:

memorijski I/O prostor (I/O address) prekid (IRQ)

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

Ureaj koji omoguava prenos podataka preko standardne telefonske linije

konverzija digitalnog signala u analogni oblik (MOdulacija), i obrnuto (DEModulacija)

Prema prikljuivanju na raunar, modem moe biti:

interni (PCI, ISA) eksterni (PCMCIA, USB)

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Evolucija modemskog pristupa

Module 1: Introduction to Networking

1.1 TCP/IP konfiguracija

adresa (IP address) mrena maska (Subnet mask) Default gateway

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Provera TCP/IP protokola

Ping servis verifikuje vezu izmeu dva hosta u oba smera

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Primeri ping servisa

ping <sopstvena IP adresa>

ping <IP adresa default gateway-a>

ping <IP adresa udaljenog raunara>

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Web browser

Aplikacija koja prikazuje stranicu opisanu HTML dokumentom Tipino funkcionisanje:

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Popularni Web browser-i

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Kancelarijske aplikacije

PC raunari su prvenstveno za namenjeni za kancelarijske aplikacije:

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking

1.1 Koraci pri traenju greaka (troubleshooting)

Raunarski centar Univerziteta u Beogradu

Module 1: Introduction to Networking