REPUBLIKA E SHQIPERISE UNIVERSITETI I TIRANES FAKULTETI I EKONOMISE DEGA:ADMINISTRIM BIZNESI LENDA:BIZNES NDERKOMBETAR

Prmbajtja
1

1. Hyrjefq 3 2. Ekoturizmifq3 3. Avantazhet& Disavantazhet.fq4 4. Ekoturizmi n Australi..fq5 5. Plazhi I Gjeneralit & Breshkat e Detit..fq9 6. Si mund t implementohet ekoturizmi..fq12 7. Impaktet & Prfitimet ekonomike.fq13 8. Konkluzione ..fq17 9. Referenca fq18

EKOTURIZMI
Me an t ktij projekti ne do t japim nj prshkrim t ekoturizmit dhe t perfitimeve q rrjedhin prej zhvillimit t tij, kryesisht me fokus breshkat e detit n Plazhin e Gjeneralit. Kujdesi sht i nevojshm pr t shmangur pasojat negative dhe pr t siguruar q komunitetet lokale do t marrin prfitimet e duhura ekonomike nga zhvillimi i ekoturizmit.

'sht ekoturizmi?
Ekoturizmi, zakonisht nj form e turizmit me baz natyrn, pretendohet te jet nj nga segmentet e turizmit me rritjen m t shpejt n nivel global. S fundi ai shikohet si celsi ekonomik i mbshtetjes s mbrojtes s natyrs. Q turizmi me baz natyrn t klasifikohet si ekoturizm duhet q t jet i kujdesshm ndaj vet natyrs, t ndihmoj n ruajtjen e saj dhe n kt mnyr t kontribuoj n qndrueshmrin e turizmit. Shum prkrahs t ekoturizmit argumentojn se nje prbrs i rndsishm i tij sht edhe sigurimi i edukimit mjedisor per turistt pjesmarres (Wight, 1993). T tilla njohuri mund t'i bjn turistt m t vetdijshm pr natyrn dhe m prkrahs prsa i prket ruajtjes s saj nprmjet ndryshimit t sjelljes s tyre, mbshtetjes m t madhe politike dhe kontributeve financiare (Tisdell & Wilson, 2002). Besohet gjithashtu se ekoturizmi siguron t ardhura si pr ruajtjen e natyrs ashtu edhe pr komunitetin lokal. N t vrtet, nga prkufizimi i Shoqats Ndrkombtare t Ekoturizmit, prfitimet lokale jan t domosdoshme pr ta klasifikuar turizmin si ekoturizm. Honey. M. (1999) e prkufizon ekoturizmin si "udhtim t prgjegjshm n
3

zonat natyrore q ruan mjedisin dhe prmirson mirqenien e banorve lokal". ekerciolu (2002) pohon se "n mnyr ideale, ekoturizmi krijon nj stimul pr ruajtjen e natyrs duke gjeneruar t ardhura prmes operacioneve t qndrueshme, me ndikim t ult (mjedisor dhe social) dhe me investime t pakta". Ndrsa ne njohim shum prfitime prej ekoturizmit, duhet gjithashtu t prmendet se jo te gjith projektet e propozuara jan t dobishme, n disa raste ai sjell pak apo aspak prfitime pr komunitetin lokal, mund te bhet barr pr financat q do t prdoreshin pr ruajtjen e mjedisit (Tisdell, 1995) dhe mund t ndikoje n gamn e specieve q ruhen. Ekoturizmi, turizmi i bazuar n jetn e egr, mund t klasifikohet n disa mnyra. Ai mund t jet pa harxhim (pa konsumim) n rastet e shikimit dhe fotografimit t jets s egr, si dhe me harxhim n rastet e gjuetis apo t pershkimit. Zakonisht ekoturizmi ka qen i lidhur me formn e par te turizmit (pa konsumim), por edhe forma tjetr mund t jet e pranueshme dhe e qndrueshme nse "preja" kontrollohet n mnyrn e duhur.

Avantazhet dhe Disavantazhet e Ekoturizmit

Sigurisht q edhe ekoturizmi, ashtu si do gj tjetr shoqrohet nga disa avantazhe dhe disavantazhe. Avantazhet jan t lidhura kryesisht me mirorganizimin e ekoturizmit ndrsa disavantazhet lidhen me keq menazhimin e tij. Avantazhet Ekoturizmi i mirorganizuar:

ka ndikim te vogl n mjedis ndihmon n ndrgjegjsimin dhe respektimin e kulturs dhe mjedisit

vendas
4

ofron prvoja pozitive pr t gjith punson dhe rrit prfitimet pr komunitetin lokal informon vizitort pr cshtjet politike, sociale dhe ekonomike t vendit parat nga turistt shkojn pr ruajtjen e zons ndihmon n ruajtjen si t habitatit ashtu edhe t specieve n t vizitort krijojn ide se si mund t influencojn mjedisin e tyre

Disavantazhet Keqmenaxhimi i ekoturizmit mund t sjell:

mbipopullim ndrtimesh ndotje t mjedisit numr t pakufizuar vizitorsh (tejkalim i numrit t vizitorve) trafik t rnduar keqinformim t turistve pr at cfar sht ekoturizmi

Ekoturizmi n Australi Ekoturizmi mund t prkufizohet si : Turizmi q prfshin lvizje n zona relativisht t qeta natyrore pr qellim admirimi duke studiuar dhe duke shijuar pamje dhe bimt e saj t egra dhe kafsht, si dhe ndonj veori kulturore q mund t gjendet atje. Ekoturizmi sht nj form e turizmit q viziton zonat e brishta, t pacnuar, dhe q mbrohen . N Australi ai sht prdorur si form pr t edukuar njerzit, pr t siguruar fonde pr ruajtjen e ekologjike, prfitimi drejtprsdrejti n zhvillimin ekonomik dhe fuqizimit politik t komuniteteve lokale, apo pr t nxitur respektimin e kulturave t ndryshme dhe t drejtave t njeriut. Shoqata Ekoturizmi i Australis e prkufizon ekoturizmin si: "Turizm ekologjik t qndrueshm q nxit mardheniet mjedisore dhe kulturore, vlersimin, mirkuptimin dhe konservimin". Turizmi sht nj nga industrite me rritje m t shpejta t Australis dhe ekonomikisht t rndsishme. Ai sht nj burim kryesor i kmbimit t huaj, produktit t brendshm bruto, t t ardhurave dhe punsimit. Industria e ekoturizmit t Australis sht e varur n mjedisin natyror dhe n shndetin e biodiversitetit t Australis, i cili do t jet nj faktor i madh n prcaktimin dhe
5

zgjerimin e industris s turizmit. Madje disa theksojne se ekoturizmi mund t jet nj forc efektive pr ruajtjen e biodiversitetit. Turizmi n trsi, duhet t jet ekologjikisht i qndrueshm, dhe pr t qn i suksesshem, duhet t kontribuojm n mirmbajtjen afatgjat t ekosistemeve . Turizmi ka nj prgjegjsi t rndsishme pr t kontribuar n menaxhimin e burimeve natyrore n t cilat ajo sht e varur. Departamentet qeveritare australian e kan pranuar kt prgjegjsi dhe kan formuar strategji pr t planifikuar, zhvilluar dhe menaxhuar kt form t turizmit. Australia e ka mundsine pr tu br nj shembull ndrkombtar pr cilsin e mjedisit dhe autenticitetit kulturor. Ekoturizmi Australia sht organi kombtar pr industrin e ekoturizmit. Ajo u formua n vitin 1991 si nj organizat jo-fitimprurse dhe ka kontribuar ndjeshm n qndrueshmrin afatgjat t mjedisit n nivel kombtar dhe global. Kjo shoqat ka rreth 1000 antar n t gjith Australin dhe sht fokusuar n lehtsimin e praktikave m t mira mjedisore si dhe n nj turizm t qndrueshm i cili sht arritur m s miri deri tani. Kjo arritje sht br me mbshtetjen e fort t antarve dhe partnerve t qndrueshm t specializuar t turizmit n t gjith Australin dhe bashkpunimit ndrkombtar. Vizioni sht q t jet udhheqs pr ti dhn ndihm ekoturizmit nprmjet operacioneve t kryera. Ekoturizmi i Australis prfshin udhtimin n destinacionet ku flora, fauna dhe trashgimia kulturore jan trheqjet kryesore. I cili ka pr qllim tju ofroj turistve nj pasqyr pr ndikimin e qenieve njerzore mbi mjedisin, dhe pr t nxitur nj vlersim m t madh t vendbanimeve tona natyrore .Qeveria e Australise luan nje rol t rndsishm jo vetem n vlersimin e faktorve mjedisor dhe kulturor por edhe n promovimin e riciklimit, efikasitetin e energjis, ruajtjen e ujit dhe krijimin e mundsive ekonomike pr komunitetet lokale. Ajo me an t ekoturizmit luan nj rol t rendsishem sepse krijon vende pune n rajone t largta q historikisht kan prfituar m pak nga programet e zhvillimit ekonomik se zonat m t zhvilluar. Qllimet e tjera t ekoturizmit prfshijn mundesine pr t ofruar prvoja pozitive pr vizitort, pr t prdorur mjedisin dhe ekosistemin si nj atraksion turistik, por n nj mnyr q do t ket ndikim minimal n mjedis n mnyr q t jet n gjendje t ket nj kapital t qndrueshm natyror . Zhvillimi i ekoturizmit ne Australi:

ju ofron vizitorve prvoja turistike unike dhe emocionuese q nxisin nj vlersim pr trashgimin natyrore dhe kulturore. sigurimin e vizitorve me mundsi, q t prjetojn bukurit kombtare , rajonale q ndodhin n nj gam t larmishme t mjediseve toksore dhe detare. mundson dhnin e kontributeve pozitive pr komunitetet vendore. ka qen nj model pr forma t tjera t turizmit, duke inkurajuar prdorimin m t gjer, e t qndrueshm t teknologjive dhe promovimin e praktikave m t mira. ndihmon n realizimin e potencialit turistik t zonave rajonale t Australis nprmjet zhvillimit t qndrueshm ekonomik. Breshkat e detit. Breshka e detit kan jetuar n oqeane pr m shum se 100 milion vjet. Ashtu si t gjitha speciet detare edhe breshkat jan duke prjetuar krcnime serioze pr ekzistencn e tyre. Krcnimet kryesore jan:

ndotja shkmbinjt nnujor sidomos koral pyjet rizofor plazhet fole mbytjet aksidentale n peshkimim. grabitja e vezve.

Australia ka nj numr t madh t breshkave q ndodhen pothuajse n t gjith ujrat. Nga shtat lloje breshkash detare n bot, gjasht ndodhen n ujrat e Australis ato jane: Natator depressus Chelonia mydas Eretmochelys imbricata Dermochelys coriacea Caretta caretta Lepidochelys olivacea. N Australi, t gjasht llojet e breshkave detare q ndodhen n keto ujra jan t mbrojtura nga Qeveria Australiane pr Ruajtjen e mjedisit dhe biodiversitetit . Breshkat detare jan t njohura ndrkombtarisht si specie me interes dhe sht mjaft e rndesishme q ato t mbrohen. T gjasht llojet e breshkave, t gjetura n Australi jan t shnuara n Listn 2000 IUCN (Unioni Botror pr ruajtjen e kafshve te rrezikuara).
7

Australia i kushton nj interes t madh mbarshtimit t t gjasht llojeve t breshkave dhe ruajtjes s tyre, sepse jan nj faktor i rndsishem n zhvillimin e turizmit dhe njkohsisht n ekonomin e vendit. Por sht i nevojshm dhe bashkpunimi ndrkombetar pr t rritur efektin e ktyre prpjekjeve. Plani Kombtar i Rimkmbjes pr breshkat detare n Australi u miratua n korrik 2003. Ky plan parashikon krkimin dhe menaxhimin e veprimeve t nevojshme pr t ndaluar zhdukjen e breshkave. T gjitha breshkat detare q ndodhen n ujrat e Australis jan t listuara n Konventn pr Tregtin Ndrkombtare t Specieve t rrezikuara t fauns s egr dhe flors (CITES). Breshkat e detit kan ndryshuar shum pak n 100 vjet. Por duhet theksuar se ruajtja e breshkave t detit sht pak e vshtire sepse ato jan migratore. Migrimi i breshkave t detit pr n fole.

do vit, breshkat e detit femra udhtojn mijra kilometra dhe e ojn ushqimin n fole. Gjithashtu Australia ka dhe breshka t ujrave t mbla t cilat jan m t vogla se breshkat e detit. Ka t paktn 20 lloje breshkash t ujrave t mbla n Australi q ndikojn n zhvillimin e ekturizmit dhe sigurojn nj numr t lart t vizitorve. Koha m e mir pr turistet, pr t par breshkat e ujrave t mbla sht n mes t dits kur ato ecin pran siprfaqes s ujit, ose ngjiten mbi shkmbinjt. Vnde t mira pr t par breshkat e ujrave t mbla jan Kakadu Park Kombtar n teritorin e Veriut, dhe n liqenet n Fraser Island n Queensland.

Breshkat e ujrave te embla.

Breshkat e detit.

Breshkat Australiane t detit jan gjetur n ujrat tropikale t prmbajtur n t gjith botn. Kto breshka jetojn n ujrat e ngrohta t Australis. Breshka e quajtur Caretta caretta sht gjetur prgjat brigjeve veriore dhe jug-lindor t Australis. Kto breshka deti jan kryesisht mishngrnse. Kjo sht nj specie e rrezikuar sepse dhe nj qese plastike lundrues n uj do ta vriste at, sepse do ta hante pr kandil deti. Mon Rapo, nj park pr ruajtjen e breshkave t detit sht afr qytetit t Bundaberg, t Queensland.Viztort mund ti shikojn ato n fole ose n det. Si rezultat i ktij aktiviteti ka prfitime t konsiderueshme ekonomike n kt rajon. Madje n kt rajon, breshkat e detit jan br nj ikon e rajonit. Numri i vizitorve pr t par specie t veanta, kafsh t egra ka erdhur duke u rritur koht e fundit. Prfitimet shkojn deri n mijra dollar. Breshkat e detit kan vler pr zhvilimin e turizmit, duke par numrin e madh t vizitorve n Mon Repo Park. Edhe pse nj plazh relativisht i vogl ka terhequr m shum se 35.000 vizitor do vit gjat veres. Ka disa arsye pse Australia sht e vendosur t prfitoje nga ky burim detar i qndrueshm. Sezoni i breshkave prputhet me sezonin e pushimeve t vers n Australi dhe muajt e dimrit n Evrop dhe n Amerikn e Veriut. Studimet tregojn se prqindja m e madhe e turisteve ndrkombtar vijn nga Evropa dhe Amerika e Veriut, dhe numrat e tyre jan rritur vitet e fund. Prandaj, mundsia pr t trhequr kto dy
9

kontinente tepr,

dhe

vizitor t tjer ndrkombtar pr shikimin e breshkave t detit sht e madhe .Pr m infrastruktura e Australis sht e favorshme pr zhvillimin e turizmit dhe shfrytzimin e ktij burimi, pasi ajo ka nj prvoj t konsiderueshme n ekoturizem.

Plazhi i Gjeneralit dhe Breshkat e Detit Shqipria sht nj muze i madh natyror.Vndi jon karakterizohet nga nje larmishmri e bots s gjall dhe peisazheve. N vndin ton gjendet nj numr i madh zonash natyrore me vlera t veanta ekologjike . Nj prej monumenteve natyror sht dhe Plazhi i Gjeneralit . Plazhi i Gjeneralit sht i rrethuar me bimsi dhe i prngjet nj amfiteatri natyror . Ky plazh ndodhet midis dy kepave shkmbor n Riviern e kodrave t Kryevidhit t Kavajs . Plazhi i Gjeneralit ndodhet 20 km larg qytetit , ka nj gjatsi 400 metra dhe gjersi 50 metra . Ky plazh quhet kshtu pasi para Lufts s Dyt Botrore vinte pr pushime familjarisht me nj jaht personal nj general italian . Plazhi sht formuar nga veprimtaria akumuluese e valve t detit dhe sht m i pastrti n riviern e Kavajs . Plazhi prbhet nga rr e imt kurative , me ngjyr t verdh n t hirt dhe ka formn e patkoit , q rrethohet nga shpate t buta kodrash me lartsi 100 m , e veshur me shkurre mesdhetare gjithmon t blerta . Por pasuria m e muar e ktij plazhi jan breshkat e ujit . N kt plazh depozitohen vezt e breshkave t detit . Breshka e detit sht nj specie e rrezikuar n shkall mesdhetare dhe mbrohet nga konventa ndrkombtare . Pr arsye t shfrytzimit barbar po zhduken vlerat natyrore duke shkaktuar mosdaljen e breshkave t detit pr t lshuar vezt , ka mund t zhduki mundsin pr aplikimin e nj lloji t ri t turizmit at t turizmit biologjik . Tre nga shtat llojet e breshkave t detit gjenden n t gjith Mesdheun. Breshka e detit Caretta caretta dhe breshka e gjelbrt e detit (Chelonia mydas) folenizojn n Mesdhe dhe breshka e detit lkurore (Dermochelys coriacea) sht nj visitor i rastsishm. Breshkat e detit jan lloje emblematike q inspirojn ruajtjen

10

detare dhe bregdetare dhe mrekulloj njerzit q i shohin ato si simbol pr t gjitha krijesat oqeanike enigmatike. Ato shihen gjithashtu si lloje kye ose indikatore dhe zhdukja e tyre do t shkaktoj shqetsim serioz n lidhje me shndetin e oqeaneve . Ato jan migratore gjat gjith jets s tyre, duke prdorur habiatate t ndryshm n faza t ndryshme t jets e kto habitate jan ndrkufitare, duke i br breshkat e detit nj burim t prbashkt. Aktivitetet njerzore jan krcnimi m i madh pr breshkat e detit dhe habitatet e tyre . Nga nj vzhgim i br pr ndotjen nga mbetjet urbane sht vn re nj prhapje e madhe urbane prgjat ktij plazhi .Gjithashtu sht monitoruar dhe prdorimi i paligjshm i dinamitit pr peshkim . Para disa vitesh Plazhi i Gjeneralit ishte nj ekosistem i paprekur nga njriu .Plazhi nuk ishte shumei njohur por nuk mund t themi t njjtn gje n vitt e fundit pasi komuna ka dhn me prdorim tokn , n t ciln sht ndrtuar nje kompleks turistik . N kt kompleks jan ndrtuar restorante , bare dhe dhoma pr pushuesit , edhe pse duhet specifikuar q kto ndrtime jan prej druri . Por kto ndrtime jan shum afr bregut t detit ka mund t ndikoj ne migrimin e breshkave t detit dhe mundsin e zhvillimit t turizmit biologjik . Pr ta mbrojtur kt plazh me nj rndsi t madhe sht e nevojshme shpallja e saj si zon e mbrojtur dhe duhet t kontrollohet veprimtaria njrzore pasi kjo veprimtari duhet t kontrollohet si nga njrzit ashtu edhe nga ligji . Ky plazh mund t shrbej si nj burim informacioni pr krkime t ndryshme shkencore . Nj arsye pse duhet te mirekujdesemi pr kt monument natyror sht dhe se ekziston nj numr i madh turistsh qe do ta vizitonin me knaqsi . Nj arsye tjetr e zvoglimit t numrit t breshkave n vndin ton sht dhe markimi i keq ka mund t shkaktoj plagosje te nje breshke dhe vdekje . Teknika t trajtimit t keq mund t shkaktoj dmtim serioz t breshkave dhe t dmtoj aftsin e tyre pr t notuar . Prve shmangjes s ndrtimeve dhe zhvillimit t nj turizmi blu afr bregdetit sht e nevojshme q edhe t gjith personat q merren me breshkat duhen q t kn nj trajnim korrekt pr trajtimin dhe teknikat e lshimit . Sipas Prof. Qiriazit, kjo specie tepr e rrall, prej kohsh sht futur n librin e kuq, duke u cilsuar si "e rrezikuar n shkall mesdhetare", ndaj plazhet ku ajo lshon vezt jan shpallur me koh objekte t mbrojtjes s veant dhe n to nuk lejohet t afrohet askush.
11

"N t njjtn koh ato trheqin shum turist, t cilt i vrojtojn breshkat dhe t vegjlit e tyre nga larg, me dylbi. sht nj pamje e mrekullueshme dhe bota tashm njeh turizmin "biologjik", pasi mjaft njerz t pasionuar duan t'i ndjekin nga afr kto fenomene", shton Prof. Qiriazi. Sipas tij, sht rasti q edhe ne, mbi bazn e prvojs s vendeve mesdhetare, duhet t prcaktojm nj strategji dhe plan t studiuar pr mbrojtjen e ksaj perle t natyrs son dhe pr shfrytzimin me shum kujdes t vlerave t saj turistike. Ndrtimet e reja, vetm prej druri Aktualisht komuna ka dhn me prdorim tokn, n t cilin sht ndrtuar kompleksi turistik "Plazhi i Gjeneralit". N kt kompleks jan ndrtuar restorante, bare dhe dhoma pr pushuesit, por q t gjitha jan ndrtime prej druri. Ky sht nj kusht i vn nga komuna pr biznesin e vetm q gjendet ktu pr momentin. Kreu i Komuns, Prparim aa, shprehet se ktu nuk lejohen ndrtime prej guri dhe betoni dhe aktualisht po bhet studimi urbanistik pr zonn bregdetare.

Implementimi i ekoturizmit n plazhin e Gjeneralit. S bashku me mijvjecarin e ri njerzimi sht duke treguar nje vetdije ne rritje ne lidhje me bukurite e natyres. N saj t prmirsimit t informatiks, telekomunikacionit dhe objekteve t transportit distancat gjeografike pr turistt jan zhdukur kshtu q ato kan mundsi t gzojn emocione dhe prvoja t reja. Pra kjo sht mnyra si funksionon ekoturizmi, udhetaret zgjedhin vende ku bukuria e natyrs sht qllimi kryesor dhe i gzohen n kt mnyr pamjeve t mrekullueshme. E njejta gj ndodh me zonen e plazhit t Gjeneralit nj ndr perlat e territorit shqiptar. Kjo zon sht e admiruar nga turistt prvec t tjerave edhe nga prania e breshkave te ujit caretta caretta (t shpallura specie n rrezik ne t gjith boten). T implementosh ekoturizmin dmth t jesh miqsor me mjedisin dhe njkohsisht t gjenerosh t ardhura. Kjo gj nnkupton mbrojtjen e burimeve natyrore nga ana e komunitetitit vendas i cili bashkjeton me to. Ky implementim sht n dobi t tyre duke i lejuar njerzit t ndajne burimet natyrore dhe kulturen me turistet pa i demtuar dhe shfrytzuar kto burime tradicionale dhe natyrore. Pr t mundsuar kt implementim i duhet dhn prioritet ndrgjegjesimit te komunitetit
12

lokal, drejtuesve dhe vullnetarve per rendesine qe ka ekoturizmi. Sektori i ekoturizmit ben pjese ne industrine e turizmit dhe perfshin fillimisht bizneset e vogla dhe te mesme te komunes perkatese, perfshin komunitetin dhe organizatat joqeveritare te cilet zhvillojne dhe implementojne programet e ekoturizmit per te dyja palet edhe per grupet turistike edhe per turistet e pavarur. Q ekoturizmi t implementohet sic duhet stakeholdersat e saj jane te varur nga qeveria dhe kryesisht nga ministria e Turizmit dhe e Mjedisit t cilat zhvillojne politikat, mbrojne dhe menaxhojne natyren. Gjithashtu keto stakeholders jane te varur nga format e transportit qe ekzistojne ne nje vend.Shume te rendesishem jane autoritetet lokale te cilet mbrojne, menaxhojne dhe jane pergjegjse pr infrastrukturen lokale. Implementimi i suksesshem i ekoturizmit varet nga infrastruktura stable e nje vendi, kjo prfshin kurset e kembimit, sistemin e transportit, paqen dhe sigurine dhe nje sistem te mire telekomunikacioni. Pr t implementuar ekoturizmin duhet bazuar te kto principe kryesore: 1- Minimizimi i ndikimit te njeriut n ambjent. 2- Krijimi i ndrgjegjsimit dhe respektit pr mjedisin dhe kulturn. 3- Sigurimi i eksperiencave pozitive pr t dyja palt dhe pr turistt dhe pr vendasit. 4- Sigurimi i prfitime ekonomike pr ruajtjen q i ben mjedisit komuna. 5- Rritja e ndjeshmerise se politikanve, ambjentalisteve dhe mjedisit social per kt ceshtje. Duhet t ekzistoj nj qndrueshmeri n mbrojtjen e burimeve lokale dhe shfrytzimin e burimeve natyrore deri n kufirin q mund t prodhoj natyra. Mbshtetja dhe drejtimi i ktij projekti pr t pasur impaktin e duhur duhet t kryhet nga qeveria, komuna Synej, ambjentalistet, organizatat joqeveritare dhe komuniteti. Rezultati do konsistoi n zhvillimin ekonomik duke zgjeruar mundsit e popullsis se komunitetit pr t gjeneruar t ardhura prmes sistemit t hoteleve familjare, t zejeve tradicionale, transportit lokal dhe burimeve lokale n dispozicion. Gjithashtu ky projekt mundeson zhvillim social dhe ruajtje t mjedisit.

13

Misioni pr t qn miqsor me mjedisin bn t mundur partnership t fuqishme me qeverin dhe OJQ-te e ndryshme. Cdo partner duhet t ndrgjegjsohet q prfitimet maksimale mund t rezultojn vetm nse arrihet knaqsia turistike dhe rritja e cilsis s shrbimit. Turistt influencojne pozitivisht pr t ndryshua sjelljen e njerzve n lidhje me natyrn, mjedisin dhe pr t rritur mirqnjen nga ana ekonomike, sociale dhe kulturore. Nje nder ndikimet kryesore pozitive te turizmit sht se siguron prfitime pr komunitetin lokal duke punsuar njerezit e zons. Impaktet e ekoturizmit Ka dy koncepte te lidhura ,por te ndryshme mbi ekoturizmin: impakti ekonomik dhe vlera ekonomike. Kjo I referohet ndryshimeve ne paga, te ardhura , vende pune, dhe ne parametra te tjera te gjeneruara nga ekoturizmi. Nje qellim I perbashket I ekoturizmit eshte gjenerimi I perfitimeve ekonomike, qofshin perfitime per kompanite, vende pune per komunitetin ,apo te ardhura per parqe. Ekoturizmi luan nje role vecanerisht te rendesishem, sepse mund te hape vende pune ne rajone te largeta qe historikisht kane perfituar me pak nga programet e zhvillimit ekonomik qe kan perfituar vendet me shume te populluara. Qofte dhe nje numer I vogel vende pune mund te jete me domethenie ne komunitete ku popullesia eshte e vogel dhe alternativat jane te pakta. Ky impakt ekonomik mund te rrise mbeshtetjen politike dhe financiare per konservim. Vendet e mbrojtura dhe konservimi I natyres ne pergjithesi,I sigurojne shume perfitime shoqerise,duke perfshire ruajten e biodiversitetit, mirembajtjen e ujembledhesve e keshtu me rradhe. Fatkeqesisht keto te mira jane te paprekshme,te pakuptueshme. Gjithesesi te mirat e ekoturizmit e lidhur kjo me pushimin dhe turizmin ne zona te mbrojtura tentojne te jene te qarta. Per shembull, te ndryshem ne nje park marine shpenzojne para ne ushqim, vendbanim dhe ne te mira e sherbime te tjera,duke siguruar keshtu punesim per rezidente lokal dhe jo-lokal. Keto impakte pozitive mund te te udheheqin ne rritjen e suportit per zonat e mbrojtura me te cilat ato jane te lidhura. Kjo eshte nje arsye pse ekoturizmi eshte perqafuar si nje mjet per te rritur konservimin e burimeve natyrale. Disa studime te ndryshme ne Australi dhe ne vende te tjera kane vleresuar impaktet ekonomike te ekoturizmit. Ne menyre te parashikuar, niveli i perfitimeve varion ne menyre te ndjehsme si rezultat i diferencave ne cilesine e terheqjes,aksesit e keshu me
14

rradhe. Ne disa raste, numeri i vendeve te punes te hapura do jete i ulet,por ne zonat rurale edhe pak vende pune mund te bejne nje diference te madhe. Megjithate, perfitimet e ekoturizmit nuk duhet te ekzagjerohen, sepse mund te kete nje kunderpergjigje ne momentin qe realiteti deshton te permbushe pritjet. Impakti i ekoturizmit, apo i cdo aktiviteti ekonomik, mund te gropuhet ne tre grupe: direkt, indirekt dhe i induktuar. Impaktet direkte jane ata qe vijne nga shpenzimet fillestare turistike, si per shembull parate e harxhuara ne nje restorant. Restoranti blen te mira dhe sherbime (burimet) nga biznese te tjera,duke gjeneruar keshtu nje impakt indirekt. Duke vazhduar, punonjesit e restorantit shpenzojne pjese te rroges se tyre per te blere varietete ushqimesh e sherbimesh, duke krijuar keshtu impakte te induktuara. Sigurisht qe ne qofte se i siguron te mirat dhe sherbimet nga jashte rajonit te interesuar,atehere parate nuk sigurojne impakt indirekt per rajonin,ata ikin. Atehere, si vleresohen keto impakte direkte, indirekte apo te induktuara? Per zona te vogla me ekonomi jo te diversifikuara, ka relativisht pak impakte indirekte dhe te induktuara, dhe ka relativisht pak te dhena te disponueshme per te modeluar keto impakte. Keshtu qe, sondazhet e vizitoreve, rezidenteve, dhe/ose bizneseve shpesh jane mesuar te identifikojne impaktet direkte te turizmit. Per zona me te medha, si shtete apo rajone, ekonomistet kane zhvilluar teknika te ndryshme per te vleresuar impaktet indirekte dhe te induktuara. Nje prioritet i perbashket eshte te rrisim perfitimet ekonomike dhe rruga tradicionale eshte te terhqeim me shume vizitore. Duke marre parasysh impaktet negative ( mjedisore, eksperimentale, sociokolturale, dhe ekonomike) i korrespondojne gradave te ndryshme, numerit te vizitoreve, ne pergjithesi eshte e preferueshme qe te mirat lokale te rriten duke: Rritur shpenzimet per vizitor Zvogeluar rrjedhjet (parate qe bizneset shpenzojne ne zona te tjera) Rritur pjesmarrjen lokale ne industri

Shpenzimet per vizitor mund te rriten permes, per shembull, sigurimit te punimeve te zejtarise atje ku keto lloj punimesh per momentin mungojne. Ne disa raste, mund te jene
15

nje prospektive per te terhequr vizitor te shpenzimeve te larta. Zvogelimi I rrjedhjeve mund te sigurohet permes nje perdorimi me te madh te agrikultures lokale dhe produkteve te tjera. Ne menyre qe te zvogelohen rrjedhjet dhe te rritet pjesemarrja lokale ne industri, mund te jete e nevojshme implementimi ose zgjerimi i mundesive per kapital dhe programe trainimi. Analizat e impakteve ekonomike mund te sigurojne informacion te vleresuar kur vleresohen kostos dhe perfitimet e ketyre lloj programesh.

PSE EKOTURIZEM? RASTI I KOSTA RIKES Nderkohe qe shume kombe te Botes se Trete jane duke u fokusuar ne industrializimin dhe urbanizimin e shpejte,Kosta Rika e ka kthyer ekoturizmin si nje celes per zhvillimin ekonomik. Industria kombetare e turizmit sjell rreth 1 milion vizitore ne vit dhe gjeneron afersisht 1 bilion $ ne vit, duke e bere Kosta Riken burimin e dyte me te madh te te ardhurave. Disa nga perfitimet ekonomike ne Kosta Rika Perhapja e ekoturizmit ka rritur ne menyre te pamohueshme zhvillimin ekonomik te pergjithshem te Kosta Rikes me te ardhura totale prej 1.1 bilion $ vjet- nje arritje e pabesueshme per nje vend kaq te vogel. Ekoturizmi ka sjelle oportunitete per punesim per vende e popullesi rurale, me pare ne disavantazh, dhe nje pjese e konsiderueshme e industrise qendron ne formen e projekteve te vogla qe mund te behen nga vet vendasit. 75% e te gjithe licensave per ture zoterohen nga Kosta Rikanet dhe 85% e gjithe hoteleve te Kosta Rikes kane me pak se minimumi 50 dhoma. Pervec ketyre perfitimeve te pergjithshme ekomonike per komunitetet lokale dhe ekonomike e Kosta Rikes ne pergjithesi, ekoturizmi ka kontribuar ne mireqenien financiare te shtetit dhe ne menyra te tjera. Per shembull, edhe pse projekti Papagayo mund te jete kritikuar nga ambientalistet, duke vazhduar zhvillimin e zones rezort eshte duke sjelle shume investime te huaja dhe duke krijuar keshtu mijra pune per Costa Rikanet. Perfitimet per industrite e tjera. Rritja e lidhjeve te mundesive te zhvillimit te ekoturzmit mund te kete efekte te dukshme dhe ne sektore te tjere te ekonomise. Per shembull, nje vizite ne Rezervat Biologjike te
16

Carares perfshin jo vetem nje takse prej 15 $ per te hyre dhe dhurime te mundshme shtese, por dhe nje udhetim me avion ne Aereoportin Nacional te San Jose, nje udhetim me autobus, qendrimin ne nje hotel lokal, darkat ne restorantet e qytetit etj. Turet ne plantacionet e kafese, si Caf Britt Tour, kane gjithashtu pjesen e tyre ne boom-in turistik te Costa Rikes duke i dhene dhe me shume ndihme prodhuesve te kafese.

Transferimi i te ardhurave Ekoturizmi eshte vecanerisht efektiv ne kete transferim duke qene se shpesh udhetuesit kerkojne aventura ne vende te largeta, ne disavantazh ekonomik. Pjesa me e madhe te ekoturisteve kane te ardhura mbi mesataren dhe jane te gatshem te paguajne tarifa me te larta hyrjeje ne parqe dhe gjithashtu te bejne dhurime per perpjektej e ruajtjes.

Diversifikimi Ekoturizmi ne Costa Rika ka ndihmuar ne diversifikimin e ekonomise nacionale, e cila me perpare varej nga eksportet e disa produkteve agrikulturore, si kafeja, bananet, mishi, sheqeri, me 65% te eksporteve te tij.

Konkluzione Ekoturizmi kontribon n ruajtjen e natyrs Fondet e prfituara nga ekoturizmi n dispozicion pr ruajtjen e natyrs dhe komunitetit local Mbrojtja e breshkave dhe implementimi i ekoturizmit n plazhin e Gjeneralit do t sjell nj rritje t numrit t vizitorve Zhvillimi I ekoturizmit ka nevoj pr nj infrastruktur dhe objektet e transportit , energji dhe uj t pijshm , mjedis m t pastr etj.

17

18

Referenca

The components of successful ecotourism

http://www.pnuma.org/industria/documentos/ecotourism2.pdf data e aksesi 18.05. 2012

Shqiperia, destinacion i ekoturizmit - nje kendveshtrim i se ardhmes

http://www.kohajone.com/zarticle.php?id=56926 data e aksesit 18. 05. 2012 Economic Aspects of Ecotourism: Wildlife based Tourism and its contribution to nature

http://www.sljol.info/index.php/SJAE/article/view/3478 data e aksesi16.05.2012 Ecotourism and the empowerment of local communities

http://gambusia.zo.ncsu.edu/readings/Scheyvens%201999.pdf data e aksesit 15.05.2012 Economic.educational and conservation benefits of sea turtle based ecotourism http://www.crctourism.com.au/wms/upload/Resources/bookshop/WT20_TisdellTurtles.pdf data e aksesit 16.05.2012 Ana e panjohur e turizmit revista monitor http://www.monitor.al/ana-e-panjohur-e-turizmit-5887

19