A.

TRABLUSGARP SAVAI (1911 - 1912) Sebepleri;

1. 1870 ylnda siyasi birliini tamamlayan talyann gelien sanayisine hammadde bulmak istemesi, Osmanl Devletinin zayf olmas, Trablusgarpn hammadde asndan zengin olmas Trablusgarpn talyaya yakn olmas, Trablusgarpn Akdenizde nemli ticaret yollar zerinde olmas talyann Habeistan yenilgisini telafi etmek istemesi, talyann Trablusgarp hususunda ngiltere ve Fransa ile anlamas,

B. BALKAN SAVALARI (1912-1913)

l. Balkan Savann Nedenleri;
Fransz htilali ile ortaya kan milliyetilik akmnn etkisi, Rusyann Balkanlarda panislavist politika izlemesi, Osmanl - Almanya yaknlamas zerine 1908 Reval Grmesi ile ngilizlerin, Ruslar, Boazlar ve Balkanlar politikasnda (Panslavizm) serbest brakmas Osmanlnn zayf olmas, Balkan uluslarnn Osmanl Devletinin Balkan topraklarn ele geirmek istemesi ,

2. 3. 4. 5. 6. 7.

l. Balkan Sava:
Trablusgarp Sava devam ederken Rusya, Osmanl Devletinin Balkan topraklarn Srbistan ve Bulgaristan arasnda paylatrd. ki devlet arasnda yaplan antlamaya Karada ve Yunanistan da katlarak Balkan Birliini oluturdular. Balkan Birliini oluturan bu devletler Osmanl Devletinden Makedonyada slahat yapmasn istediler. Osmanl Devleti bu istei kabul etmeyince 8 Ekim 1912de Balkan devletleri Osmanl Devletine sava ilan ettiler. Karada, Yunanistan, Bulgaristan ve Srbistanla yaplan savalarda Osmanl Devleti her cephede yenilgiye urad. Srplar kodra ve Manastra Yunanllar, Yanya ve Selanike saldrdlar. Yunanistan Bozcaada ve Gkeada dndaki tm Ege adalarn igal etti. Bulgarlar, Edirne, Krklareli ve Lleburgaz alarak atalcaya kadar ilerlediler. Osmanl Devletinin I. Balkan Savanda yenilmesinin sebepleri; 1. 2. 3. Komutanlarn siyasetle ilgilenmesi, Komutanlar arasnda alayl mektepli tartmalarnn yaamas, Almanlarn sz verdikleri gibi gerekli yardm yapmamalar, Osmanl Devletinin I. Balkan Sava ncesinde ordusunun byk bir blmn terhis etmesi, Cephane ve erzak skntsnn yaamas,

talya, bu sebeplere bal olarak 28 Eyll 1911de Osmanl Devletine sava ilan etti. Gl donanmaya sahip olan talya Trablusgarp, Bingazi ve Derneye asker kard. Osmanl Devleti Trablusgarpa karadan ve denizden asker gnderemedi. Osmanl Devleti Trablusgarp savunmak amacyla blgeye gizlice gnll subaylar sevk etmitir. Subaylardan Enver Bey Bingazide, Mustafa Kemal Derne ve Tobrukta yerli halk talyanlara kar rgtlediler. Derne ve Tobrukta elde edilen baarlarla talyanlar i blgelere giremeyince talya Osmanl Devletini zor duruma drp anlama masasna ekmek iin 12 Ada ve Rodosu igal ettiler. anakkale istihkmlarn bombaladlar. Balkan Savalarnn balamasyla Osmanl Devleti, talyanlarla bar yaplmak zorunda kalnd. Lozan ehrinde imzalanan Ouchi (Ui) Bar Antlamas imzaland. Bu anlamaya gre; 1. 2. 3. Trablusgarp ve Bingazi talyanlara brakld. Trablusgarp halk dini adan Osmanl halifesine bal kalacakt. Oniki Ada Balkan Savalar sonuna kadar geici olarak talyanlara brakld.

Trablusgarp Savann Sonular; 1. 2. 3. 4. Trablusgarp ve Bingazi kaybedildi, Osmanl Devleti Kuzey Afrikadaki son toprak parasn kaybetti, Halifelik kanalyla bu blge ile olan kltrel balant korunmaya alld, Osmanl Devletinin Trablusgarpta yenilmesi Balkan Devletlerinin, Osmanl Devletine sava ilan etmesini cesaretlendirmitir. 4.

5.

Osmanl Devleti bu dnemde bir taraftan savala urarken bir taraftan da kendi iinde yaanan siyasi olaylarla uramak zorunda kalmtr. Sava srasnda yaanan siyasi olaylar ise unlardr; ttihat ve Terakki Cemiyeti bu savatan frsat bularak Bab- Ali Basknn yaparak hkmete gelmitir. Arnavutlar bu sava srasnda bamszlklarn ilan ederek Osmanl Devletinden ayrlmlardr.

NOT: Osmanl Devletinin Trablusgarpta yenilmi olmas Balkan Devletlerinin, Osmanl Devletine sava ilan etmesini cesaretlendirmitir. Bu yn ile dnldnde Trablusgarp Savann sonucu I. Balkan Savann sebebini tekil etmektedir.

(Balkanlarda en son bamsz olan Arnavutlardr .) 28 Kasm 1912 Osmanl Devleti bu yaananlar karsnda bar istemek zorunda kald. Avrupa devletlerinin de araclyla, 30 Mays 1913te Londra Bar Antlamas imzaland. (ngiltere ve Almanyann abalaryla) Londra Antlamasna gre; 1. 2. 3. 4. 5. Osmanl Devletinin batda ki snr Midye Enez hatt olacak, Edirne de dahil olmak zere Trakyann tamam Bulgaristana, Selanik, Yanya, Serez ve Gney Makedonya Yunanistana, Kuzey ve Orta Makedonya Srbistana braklacak, Ege Adalarnn siyasi durumu byk devletlerin kararna braklacaktr.

II. Balkan Savann balamas zerine Osmanl Devleti daha nceden kaybettii topraklar geri almak iin Bulgaristana sava ilan etmitir. Kurmay Yarbay Enver Bey komutasndaki Trk ordusu Midye - Enez snrn geerek Krklareli ve Edirneyi geri almtr. Mustafa Kemal l. Balkan Sava srasnda anakkale ve Gelibolunun savunulmas iin kurulan Akdeniz Boaz Birleik Kuvvetler Hareketi ubesi Mdrlne atanmtr. ll. Balkan Savanda Bolayrda hazrlad birliklerle Edirnenin geri alnmasnda grev yapmtr. Bulgaristan bu savata yenik dm ksa bir sre sonra bar istemek zorunda kalmtr. Savan sonunda Balkan devletleri arasnda Bkre Antlamas, Osmanl-Yunanistan arasnda Atina Antlamas, Osmanl-Bulgaristan arasnda stanbul Antlamas ve Osmanl Srbistan arasnda stanbul Anlamas imzalanmtr.

I. Balkan Savann Sonular; 1. Osmanl Devleti Trakya, Makedonya, Girit ve Arnavutluu kaybetti. 2. Ege Adalar sorunu ilk defa ortaya kt. 3. Bulgaristan Trakya topraklarn ele geirerek Ege Denizine ky oldu. 4. stanbulun gvenlii tehlikeye girdi. 5. Ordunun siyasetle uramasnn sakncalar anlald 6. Arnavutluk bamszln ilan ederek Osmanl Devletinde ayrld. 7. ttihat ve Terakki Cemiyeti Bab- Ali Basknn yaparak hkmete geldi. 8. Balkanlardan Anadoluya Trk gleri yaand 9. Balkanlarda yaayan Trkler aznlk durumuna dm Trk aznlk sorunu balamtr. 10. Bulgaristann dier devletlere nazaran daha fazla toprak almas balkan devletlerini rahatsz etmitir. Sava bittikten sonra balkan devletleri Bulgaristandan toprak almak iin, Bulgaristana sava ilan etmiler bylelikle II. Balkan Savann yaanmasna sebep olmulardr.

Bkre Antlamas (10 Austos 1913)

Bulgaristan: Silistre, Turakan ve Gney Dobrucay alacak. Yunanistan: Epirin tamamn, Selanik, Yanya ve Gney Makedonyay ald. Srbistan: Manastr, skp ve Piritineyi ald. Karada: Plevne ve akovay ald. Romanya: Dobrucann bir blmn almtr. (29 Eyll

stanbul Antlamas (Osmanl Bulgaristan) 1913) a. b.

c.

ki devlet arasnda Meri nehri snr olacak. Edirne, Krklareli ve Dimetoka Osmanllarda, Dedeaa Bulgaristan kalacak. Bulgaristanda yaayan Trklerin her trl haklar devlet garantisinde olacak.

ll. Balkan Sava (1913) Sebepleri;

Bulgaristan I. Balkan Savanda dier balkan devletlerine nazaran daha fazla toprak alnca Yunanistan ve Srbistan, Bulgaristana kar ittifak oluturdular. Bu olay zerine Bulgaristan her iki devlete de sava ilan etmitir. Balayan bu savaa Bulgaristandan toprak almak isteyen Romanya da katlmtr. NOT

Aznlk Trkler

durumunda

den

Trkler kendileri

Bulgarlarla eit haklara sahip olacak, mftlerini seebilecek, Bulgaristandaki Trkler ilkokul ve ortaokulda Trke eitim alabilecek, yer almtr. mlk edinebilecekler kararlar da stanbul Antlamasnda

Atina Antlamas (Osmanl Yunanistan)(14 Kasm 1913) Osmanl ile Yunanistan arasnda imzaland. Giritin durumu belirlenemedii iin imzalanmas gecikmitir. Girit Adas, Yanya, Selanik, Serez ve Gney Makedonya Yunanistanda kalacak, Yunanistanda kalan Trklerin her trl haklar devlet garantisinde olacak.

takip etmitir. Bu iki devlet Hammadde ve Pazar ihtiyalarn karlamak iin Smrgecilik hareketlerini balatm, ngiltere bu ama erevesinde; Msr ve uzak douda smrgeler edinirken, Fransa; Osmanl Devletinin Kuzey Afrika topraklarndan Cezayir ve Tunusu smrge haline getirmitir. Siyasi birliini ge kuran talya sanayi inklbn gerekletirdikten sonra smrgecilik yarna katlarak Trablusgarp igal etmitir. Almanya ise bu yara ok daha ge baladndan ve dnya smrgeleri ngiltere ve Fransa tarafndan paylaldndan, bu devletlerin elindeki smrgeleri kapabilmek amacyla harekete gemitir. Bu yar Avrupal Devletlerarasnda byk bir rekabetin balamasna neden olmutur. te taraftan Fransz htilalinin dnyaya yayd Milliyetilik hareketleri byk snrlara sahip ok uluslu devletleri zor duruma drmtr. zellikle AvusturyaMacaristan ve Osmanl Devletleri hzla paralanma srecine girmitir. zel Sebepler 12Byk devletlerarasndaki silahlanma yar Almanya ile Fransa arasnda 1871 de yaplan Sedan Savanda Fransann yenilerek, son derece zengin kmr yatana sahip olan AlsesLoren blgesini Almanyaya kaptrmas ve Fransann bu yenilginin intikamn ve bu blgeyi geri almak istemesi. 3ngilterenin Boazlar ve Balkanlarda Rusyay serbest brakmas ve Rusyann Panslavist politikay uygulamas. 456Avusturya Almanyann ngiltere ve Macaristan ngiltere Fransann mparatorluunun ve Fransann ve Rusyaya kar cephe almas smrgelerini ele geirmek istemesi smrgelerini korumak ve geniletmek istemeleri

Srbistanla stanbul anlamas; I. Balkan Sava sonrasnda Osmanl Devletinin batda Srbistan ile snr kalmamtr. Ancak Londra Anlamasyla kaybettii topraklarda yaayan Trk ve Mslmanlar aznlk durumuna dmtr. Osmanl Devleti bu sorunu zmek iin anlamay imzalamtr. lI. Balkan Savalarnn Sonular; 1. 2. 3. 4. Osmanl Devleti Edirne dahil Dou Trakyay geri ald. stanbulun gvenlii saland. Bulgaristan dier Balkan devletlerine toprak vermek zorunda kald. Bulgaristan Bat Trakya topraklarn Yunanistana brakmak zorunda kald. Bylelikle Ege denizine olan kysn kaybetti. Osmanl Devleti I. Balkan Savayla balayan Trk aznlk problemlerini yapt anlamalarla zmeye alt. Bulgaristan II. Balkan Savanda yenilip byk toprak kaybna uram olmas, Balkan devletlerine kar bir dmanlk beslemesi ne neden olmutur. Bulgaristan I. Dnya Savanda Balkan devletlerine kar ttifak devletlerinin yannda savaa girmitir. Osmanl Devletinin Bulgaristanla imzalad stanbul Anlamas, gnmz Trk Bulgar snrn izmitir.

5.

6.

7.

BRNC DNYA SAVAI ( 19141918 ) Genel Sebepleri: 1Sanayi inklbyla birlikte Avrupal Devletlerin artan hammadde ve pazar ihtiyacn karlamak istemeleri, 23Avrupal yar 1789 Fransz htilali ile birlikte dnyaya yaylan Milliyetilik hareketleri, Dnya zerinde ilk sanayi inklbn gerekletiren devlet ngiltere olmutur. Ksa bir sre sonra ngiltereyi , Fransa devletleraralarndaki smrgecilik

Bu sebepler Avrupa lkelerin kendi aralarnda l tilaf ve l ttifak adyla bloklamasna neden olmutur. l tilaf grubunda ngiltere, Fransa ve Rusya yer alrken bu gruba kar olarak l ttifak grubunda; Almanya, talya ve Avusturya-Macaristan yer almtr. UYARI: talya sava balamadan nce l ttifak grubundayken, sava baladktan sonra bu gruptan ayrlarak, sebebi; l tilaf grubuna gemitir. dman Bunun olan AvusturyaMacaristann,

Rusyaya kar, rkta Almanya ile ittifak kurmasdr. talya snr problemi yaad Avusturya-Macaristan

ile ayn safta yer almak istememi, sava balaynca tarafszln ilan etmi, 1915 te ise ti laf grubunda savaa katlmtr.

Almanyann Osmanl Devletini kendi yannda savaa sokmak istemesinin nedenleri: 1234Almanyann sava geni alanlara yayarak batda rahatlamak istemesi, Osmanl Osmanl Boazlar gidecek istemesi 56Petrol blgelerini kontrol altna almak istemesi Kanal blgesinde bir cephe almasn olan salayarak ngilizlerin smrgeleriyle Devletinin devletinin kontrol olan Halifelik Jeopolitik altna makamndan konumundan Rusyaya kesmek

Savan Grnr Nedeni Avusturya-Macaristan mparatorluu veliahd Ferdinant 1914te Saray Bosnay ziyarete gittiinde Rusyann Panslavist politikasndan cesaret alan Srp milliyetileri Ferdinanta suikast dzenleyerek ldrmlerdir. Bu olayn yaanmas zerine AvusturyaMacaristan Srbistana sava ilan etmitir. Rusya ise Srbistan korumak amacyla Avusturya-Macaristana sava ilan edince l ittifak ve l tilaf bloklar birbirine sava amtr. I.Dnya Sava bylelikle Avrupa da balamtr. Ancak ksa zaman iinde tm dnyaya yaylmtr. OSMANLI DEVLETNN l. DNYA SAVAINA

yararlanmak istemesi, yararlanmak istemesi, alarak, nn yardmlarn

ban koparmak istemesi Osmanl Devletinin Almanya yannda savaa girmek istemesinin nedenleri: 123456Almanyann sava kazanacana olan inanc ttihat ve Terakki cemiyeti liderlerinin Al man hayran olmas Almanya ile oluan yakn dostluk ve ticari ilikilerin gelimi olmas Alman ekonomisinden istifade etme arzusu Daha nceden kaybedilen topraklar geri alma arzusu Kapitlasyonlar kaldrma istei

GRMESNN NEDENLER I.Dnya Sava Avrupada baladnda Osmanl Devleti ilk bata tarafszln ilan etmitir. Ancak her halkarda bu savan kendi topraklarna srayacana inandndan, gl olann yannda yer almak iin taraf edinmeye almtr. Bu sebepten lk olarak ngiltere ile ittifak kurma yoluna gitmise de ngiltere, Osmanl Devletiyle ittifaka yanamamtr. Hatta Osmanl Devletinin tarafsz kalmas kouluyla Osmanl Devletine ekonomik yardmda bulunacan duyurmutur. Osmanl Devleti ngilterenin bu taahhtlerine inanmadndan, Almanyaya yanamak zorunda kalmtr. NOT: ngilterenin Osmanl Devletiyle ittifak kurmak istememesinin nedeni: 1-ngilterenin Osmanl topraklarn smrge edinmek istemesi 2-ngilterenin istememesidir. UYARI: Rusyann I.Dnya savana katlmasndaki temel sebep Yani Panslavizmi scak denizlere gerekletirmek almak iin istemesidir. mttefiki olan Rusyay kzdrmak

Gizli anlamadan sonra iki Alman zrhl gemisi Akdenizde ngiliz ve Fransz takibinden kaarak Osmanl Devletine snm, ngiltere bu gemilerin kendisine teslim edilmesini Osmanl Devletinden istemise de, Osmanl bu gemileri satn aldn ilan ederek gemilere Trk bayran asm ve gemilerin ismini Yavuz ve Midilli olarak deitirmitir. Ancak gemilerdeki Alman mrettebat deitirmeyerek gemilerin Karadenize almasn salamtr. Gemiler Rus limanlarn bombardmana tutunca Osmanl Devleti de resmen savaa girmitir. (14 Kasm 1914) Osmanl Devletinin savaa girmesiyle; Sava daha geni bir alana yayld, Almanya Avrupada rahatlad tilaf Devletleri Osmanl Devletinin topraklar zerinde birok cephe amak zorunda kald. l. DNYA SAVAINDA OSMANLI DEVLETNN

Boazlar hkimiyet altna almaktr. Osmanl Devleti, ngiltere ile ittifak kurmu olsayd, Rusya ile de mttefik durumuna gelecekti ki bu durum Rusyann bouna savaa girmesi anlamna gelirdi. Osmanl Devleti ile Almanya arasnda yaplan grmeler olumlu sonulanm ve ksa zamanda iki taraf arasnda 2 Austos 1914te gizli bir ittifak antlamas imzalanmtr. Ancak Osmanl Devleti antlamann yaplmasndan hemen sonra savaa girmeyerek drt ay beklemitir.

SAVATII CEPHELER Osmanl Devleti Birinci Dnya Savana girmekle birlikte birok cephede savamak zorunda kalmtr. Osmanl

Devletinin savat cepheleri kategoride incelemek mmkndr. Taarruz Cepheleri Kafkas Cephesi Kanal Cephesi anakkale Cephesi Hicaz Cephesi Savunma Cepheleri Yemen Cephesi Irak Cephesi Suriye Cephesi Filistin Cephesi Mttefiklerine Yardm amal Cepheler Galiya Makedonya Romanya

yan sra Berlin Antlamasyla Rusyaya braktmz Elviya-i Selase ( Kars, Ardahan ve Batum) u da geri aldk. 2- KANAL CEPHES Nedenleri: a. b. Osmanl Devletinin Msr geri ngilizlerden geri almak istemesi ngilizlerin, Hindistana giden smrge yollarn kesmek istemesi. Osmanl Devleti bu amalar erevesinde Almanyann istei zerine 14 Ocak 1915 tarihinde Svey kanalna taarruz dzenleyerek cepheyi at. Osmanl Devleti , bu cephede iki defa saldr hareketi dzenlemise de her iki saldr hareketi de baarszlkla sonulanmtr. ngilizler asndan ok nemli bir cephe olmas itibariyle cephenin almasndan kapanmasna kadar olan

A) TAARRUZ CEPHELER 1-KAFKAS CEPHES Sebepleri: a. Almanyann isteine bal olarak Osmanl Devletinin istemesi, b. Enver Paann Orta Asya Trkleriyle birlii salayarak Turan gerekletirmek istemesi. Enver Paa komutasndaki Trk ordusu ar k artlarna hazrlk yapmadan Kars ve Batumu geri almak oradan Orta Asyaya almak iin Sarkam - Kars harektn balatm.(22 Aralk 1914) Ancak yaplan bu taarruz harekt dondurucu souk ve orduda balay an tifo salgnndan dolay baarszlkla sonulanm, doksan bin dolayndaki askerimiz burada ehit dmtr. Sarkam Kars hareketinin baarszlkla sonulanmas zerine, ilkbahara kadar hazrlklarn tamamlayan Rus ordusu kar taarruza gemi; Erzurum, Erzincan, Mu, Van, Bitlis ve Trabzona kadar olan Dou Karadeniz blgesini igal etmitir. anakkale cephesinin kapanmasndan sonra M. Kemal Kafkas cephesine atanm, M. Kemalin yapm olduu askeri mcadeleler neticesinde Bitlis ve Van geri alnmtr. Kafkas cephesindeki mcadeleler 1917ye kadar devam etmitir.1917de Rusyada Bolevik ihtilalinin yaanmasyla arlk Rusyas yklm ve ynetimi ele geiren Bolevikler, Birinci Dnya Savandan ekilmi olduklarn aklamlardr. Rusyann savatan ekilmesiyle iki taraf arasnda Brestlitovsk Antlamas yaplm bu antlamaya gre; Rusya Kafkas cephesinde igal ettii yerleri gerivermenin Bak petrollerini ele geirmek

Osmanlnn Savat Cepheler

zamanda ngilizler, buray savunmak amacyla srekli smrgelerinden askeri takviye yapmlardr. Osmanl Devletinin bu cephede baarsz olmasnn birok sebebi bulunmaktadr bu sebepler: a. b. c. d. Almanyann, Osmanl Devletine gereken yardm yapmamas, Osmanl ordusunun su ve erzak sknts, Blgenin l olmas, Demiryollarnn kanala kadar uzanmamasndan tr gerekli yardmlarn zamannda ulatrlmamas etkili olmutur. 1916da Osmanl ordusu baarsz olup geri ekildikten sonra, ngilizler blgenin gvenliini salamak amacyla kar taarruza gemi, Sina yarmadasn ele geiren ngilizler kuzeye doru ilerlemeye balamlardr. B) SAVUNMA CEPHELER 1-ANAKKALE CEPHES Nedenleri: a. b. c. tilaf Devletlerinin Rusya ile gerekli balanty kurmak istemesi Osmanl Devleti ile Almanya arasndaki balanty koparmak istemeleri stanbulu alarak Osmanl Devletini saf d brakarak sava ksa zamanda kendi lehlerine bitirmek istemeleri, d. Bulgaristan kendi yanlarnda sava a sokmak istemeleri Bu cephe 19 ubat 1915 ylnda ngiliz ve Fransz donanmalarnn anakkale boazn gemek istemeleri

zerine balamtr. Ancak Trk topu bataryalarnn stn atlar ve Nsrat mayn gemisinin boaza demi olduu maynlarn etkisiyle tilaf donanmas byk zayiat alarak geri ekilmek zorunda kalmlardr. tilaf Devletleri ksa bir sre sonra stanbula kara yoluyla ulamak iin Gelibolu Yarmadasna byk bir askeri karma yapmlardr. Yaplan mcadelede Trk ordusunun stnl ile sona ermi, tilaf Devletleri geri ekilmek zorunda kalmlardr. Sonular 12345678Sava Osmanl Devletinin kazanmas zerine l. Dnya sava iki yl daha uzad. nsan kaybnn en fazla olduu cephedir. Rusyaya yardm gtrlemediinden Bolevik htilalinin kmasn hzland. Almanyann Avrupadaki sava yk hafifledi Bulgaristann ttifak Devletlerinin yannda savaa girmesine neden oldu. M. Kemalin dnyaca tannmasn neden oldu. Kurtulu Savann ruhunun ortaya kmas salad. Osmanl Devletinin Birinci Dnya Savanda kazand tek cephedir. 2-SURYE FLSTN CEPHES Nedenleri Osmanl ordusunun kanal cephesinde yenilmesi zerine ngilizlerin Sina-Filistin-Suriye hattndan hcuma gemesi zerine bu cephe almtr. ngilizler, 15 Kasm 1917 ylnda Gazzeye girmi, 9 Aralk 1917de Kuds almtr. Bunun zerine Osmanl ordusu ama ekilmitir. ngilizler eria Nehrinin dousuna geerek saldrya balam, Osmanl ordusunu yenerek Halepe girmilerdir. Franszlar da skenderunu igal etmilerdir. UYARI: Halepin igalinin Anadolunun igaline neden olacan dnen 7. Ordu Komutan Mustafa Kemal; Halepin kuzeyinde savunma tertibat ald. Arap ve ngiliz saldrlarn durdurmutur. Ancak bu srada Mondros Atekes Antlamas imzalanmtr.

c.

Araplarn Osmanl Devletinden ayrlmalarn ve bamsz olmalarn salamak

Bu

blgedeki

cephe

Birinci

Dnya

Savann

balamasndan hemen sonra ngilizlerin taarruzuyla balamtr. Osmanl Devleti kutsal topraklar korumak amacyla drt yl boyunca mcadele etmise de, ngiliz kkrtmalar ngilizlerle etmilerdir. Mondros Atekes Antlamasnn imzalanmasyla Osmanl Devleti Birinci Dnya Savan kaybettiin kabul etmi ve blge ngiliz igalline girmitir. UYARI: dncesi Araplarn bu blgelerde slamclk yitirdi. Yerine ngilizleri (mmetilik) blgede desteklemesi zerine neticesinde birlikte olup Araplar, Trklere Trklere kar kar mcadele

geerliliini

Milliyetilik dncesi egemen oldu.

4- IRAK CEPHES abcngilizlerin, Petrol blgedeki Alman nfuz ve tehlikesini ortadan kaldrmak ynnden zengin olan Abadan rana Petrollerini ele geirmek istemeleri ngilizlerin istemesi ngilizler, 1914 ylnda Basraya asker kard. 2224 Kasm 1915 ylnda Kut-ul Amarada Osmanl ordusu ngilizleri yenilgiye uratmtr. Ancak Osmanl Devleti 13. Kolorduyu rana gndermesi zerine Irakda ki Trk askeri saysnda azalma olmutur. ngilizlerin takviye alarak yeniden saldrmas zerine 11 Mart 1917de Badat ngiliz igaline girmitir. ngilizler, Kerkk alarak Musul nlerine kadar ilerlemi, bu srada Mondros Atekes Antlamas yapldndan sava durmutur. C-MTTEFKLERE 1- Galiya Cephesi Avusturyann Galiyada Ruslara kar zor duruma dmesi zerine Osmanl Devleti, Almanya ve Avusturya ya yardm etmek amacyla bu cepheye asker gndermi, YARDIM AMACIYLA ASKER Osmanl ordusunun girmesini Hindistan tehdit etmesini nlemek

GNDERDMZ CEPHELER

3- HCAZ YEMEN CEPHELER Nedenleri a. ngilizlerin Kzldenize egemen olmak ve Hindistan smrge yollarnn denetimini ele geirmek istemeleri, b. Petrol blgesine egemen olmak istemeleri,

Ruslara kar savamtr. (1916) 1917 ylnda Rus ihtilalinin kmas zerine bu cephe kapanmtr. 2- Romanya Cephesi

Osmanl Devletinin; Romanyaya kar Bulgarlara yardm etmek amacyla ordu gnderdii bir cephedir. Rus ihtilalinin kmas ve Rusyann savatan ekilmesi zerine Romayada savatan ekilmitir. 3- Makedonya Cephesi Osmanl Devleti; Avusturya ve Almanya ile bir likte bu blgede Srp ve Ruslara kar savat. 3 Mart 1918 ylnda Rusya ile yaplan Brest-Litowsk Antlamas ile blgede bar saland. I.Dnya Savanda Osmanl Devletinin Topraklarn Paylamak in Yaplan Gizli Antlamalar: 1.stanbul Antlamas: 10 Nisan 1915 ngiltere ve Fransa; Rusyay kendi taraflarnda tuta bilmek amacyla Boazlar ve evresini ile Marmara kylarn Rusyaya vermilerdir. 2.Londra Antlamas: 26 Nisan 1915 ngiltere, Fransa, Rusya ve talya arasnda yapld. talyaya Osmanl topraklarndan pay verildi. Ege blgesinden Mersine kadar olan yerler Konyada dhil olmak zere talyanlara brakld. talyann 12 Ada zerindeki hkimiyeti tannd. Londra antlamas ile talya tilaf devletlerinin yannda savaa girmi oldu. 3.Sykes-Picot Antlamas: 3 Ocak 1916 ngiltere ile Fransa arasnda yapld. Bu Antlamaya gre; Adana-Antalya blgeleri, Suriye kylar ve Lbnan Fransaya, Musul hari Irak ngiltereye braklmtr. Suriyenin dier blgeleri ile Musul ve rdn kapsa-yan bir Arap Krall kurulacak, ancak bu Krallk ngiliz ve Franszlarn koruyuculuunda olmasna karar verilmitir. 4.Petrograt Szlemesi: 1916 Rusyaya Boazlar blgesine ek olarak Trabzona kadar olan Dou Karadeniz ve Dou Anadolu blgesinin verilmesine karar verilmitir. 5.Saint - Jean de Maurienne Antlamas: 19 Nisan 1917 ngiltere, Fransa ve talya arasnda yapld. talyaya; Antalya, Konya, Aydn ve zmir verildi. Ancak Rusya savatan ekildii iin uygulamaya konulamad,

dolaysyla talya ile bu iki devlet arasnda antlamazlk kt. 6.Mac-Mahon Antlamas:1916 ngiltere ile Araplar arasnda yaplmtr. Bu antlama ile Araplara bamsz bir devlet sz verilmi, bunun zerine Araplar Osmanlya kar ngilizlerin yannda savamlardr. Not: Yukardaki gizli antlamalarla Osmanl devletinin topraklarnn tamamna yakn sava iinde tilaf devletleri arasnda paylalmt. Ancak Rusyann savatan ekilmesi ve gizli antlamalar aklamas antlamalar zerinde baz deiikliklerin yaplmasna neden oldu. I. DNYA SAVAINA KATILAN DER DEVLETLER 1.talyann Savaa Katlmas (20 Mays 1915) talya Birinci Dnya Sava ncesinde ttifak blounda yer almasna ramen, ayn blokta yer ald AvusturyaMacaristan baladnda 1915te mparatorluuyla bu sebepten ban Balkanlar dolay ektii ve talya tilaf Adriyatik savaa Devletleri kylaryla ilgili sorunlar yaamaya balamlardr. Sava girmeyerek tarafszln ilan etmitir. ngilterenin denizlerde gl olan talyay kendi yanlarnda savaa sokmak iin, talyaya toprak vaadinde bulunmu ve taraflar arasnda anlama yaplmtr. talya sava sonrasnda kendisine verile topraklar ele geirmek iin tilaf Devletlerinin yannda savaa girmitir. 2.Bulgaristann Savaa Katlmas (6 Ekim 1915) Bulgaristann konumu iki blok asndan da nemliydi. Almanya; Osmanl Devleti ile ngiltere ise Rusya ile kara yoluyla yardmlamak amacyla Bulgaristan kendi saflarnda istiyorlard. Bulgaristan ise; Srbistan ile aras ak olduundan tilaf blouna pek scak bakmyordu. Osmanl Devletinin anakkale Savan kazanmas zerine ttifak grubunda savaa dhil olmutur. 3.Romanyann Savaa Katlmas: (28 Austos 1916) Romanya; Avusturyadan Tarnsilvanyay ve Baserabyay istiyordu. Bu isteklerinin kabul edilmesi zerine tilaf Blounun yannda savaa girdi. Rusyada Bolevik htilalinin yaanmas ve savatan ekilmesi zerine Romanyada savatan ayrlmtr. 7 Mays 1918

Romanya, Rusyadan sonra savatan ayrlan ikinci devlet oldu. Not: 4.Japonyann Savaa Katlmas Birinci Dnya Sava Avrupada baladktan ksa bir sre sonra Japonya Almanyann Uzak Doudaki smrgelerini ele geirmek iin savaa katlmtr. Drt ay iinde amacna ulaan Japonya sava kendi asndan sona erdirerek, savatan ayrlmtr. NOT: Birinci Dnya Savandan ilk ekilen devlet Japonya olmutur. 5.Yunanistann Savaa Katlmas: (26 Haziran 1917) Yunanistan, Bulgaristan ile aras ak olduundan ve bu devletin ittifak blouna girmesi zerine ngiltere ile anlaarak tilaf Devletlerinin yannda savaa katlmtr. NOT: Yunanistan, I. Dnya savana en son katlan devlettir. 5.ABDnin Savaa Katlmas: (2 Nisan 1917) ABD Birinci Dnya Sava baladnda tarafszln ilan etmise de, retmi olduu silahlar ngiltere ve Fransaya satmaya balamtr. Bu durum Almanyann zararna olduundan ksa bir sre sonra Almanya ABDye ait ticaret ve yolcu gemilerine saldrmaya balamtr. Almanyann saldrlar ABDnin tilaf Devletlerine yanamasna neden olmu, 1917de ABD Bakan Wilson kendi adyla yaynlad bildirgenin tilaf Devletlerinin kabul etmesi kaydyla, tilaf Devletlerinin yannda savaa katlacaklarn ilan etmitir. tilaf Devletleri sava ksa zamanda kendi lehlerine sonulandrmak iin bu bildirgeyi kabul ederek ABD ile ittifak yapm ve ABD resmen savaa girmitir. UYARI: Amerikann l. Dnya savana tilaf blou saflarnda katlmas savan kaderini deitiren en nemli olaydr.

a.

Yenen Bu madde

devletler Mondros

yenilenlerden Atekes

toprak

almayacak. Antlamasyla tazminat inendi. b. Yenenler yenilenlerden sava istemeyecek. Not: Galip devletler onarm masraf ad altnda byk paralar istediler. c. Devletleraras gizli antlamalar yaplmayacaktr, ak diplomasi uygulanacaktr. Not: Bu madde ile Osmanl devleti aleyhine yaplan gizli antlamalar geersiz saylmtr. d. Devletleraras anlamazlklar savala deil bar yollarla zmlenecektir. Bu amala milletleraras bir tekilat kurulacaktr. Not: Milletler cemiyetinin temel fikridir. e. Trklerin ounlukta bulunduu yerlerde Osmanl devletinin egemenliine braklacaktr. Not: Bu madde Trk kurtulu hareketinin hukuksal kayna olmutur. f. Osmanl topraklarnda yaayan dier uluslara ounlukta olduklar yerlerde bamszlk hakk tannacaktr. Not: Bu maddeden hedeflenen Douda bir Ermeni ve Krt devletinin kurulmasdr. lk defa Krt devletinin kurulmas fikri Wilson Prensipleriyle ortaya kmtr. g. Boazlar btn ticaret gemilerine ak olacak ve Boazlarn denetimi uluslararas bir komisyona braklacaktr. h. Alsas-Loren Fransaya verilecek. UYARI: Wilson ilkeleri her ne kadar dnya barn salamak amacyla yaynlanm olsa da ngiltere, Fransa ve talya bu ilkeleri karlarna ters bulduklar iin inemiler dolaysyla da Wilson ilkeleri uygulanamamtr.

SAVAIN SONA ERMES: Ruslarn savatan ekilmesi savan gidiatn ttifak devletleri lehine evirmitir. Ancak Almanlarn, Amerikan gemilerini batrmasyla ABDnin, ngilterenin yannda savaa katlmas, savan kaderini tamamen deitirmi ve sava ttifak devletlerinin lehine dnmtr. Savaa ittifak devletlerinin yannda giren Bulgaristan 28 Eyll 1918 de yenilgiyi kabul ederek savatan ekilmitir. NOT: ttifak Devletleri iinde savatan ilk ekilen devlet Bulgaristan olmutur.

WILSON PRENSPLER I. Dnya Savann kaderi ABDnin savaa katlmasyla deiti. ABD Bakan Wilson sava bitirmek iin kendi adyla anlan Wilson lkelerini yaynlad. Maddeleri:

Almanya ile Osmanl arasndaki sava malzemeleri Bulgaristan aracl ile salanyordu. Bulgaristann savatan ekilmesi zerine Almanya ile Osmanl Devleti arasnda kara balants kopmu, Osmanl Devleti Almanyadan yardm alamaz duruma gelmitir. Bunun yan sra Wilson ilkelerinin her devlete yaam hakk tanmas, yenen devletlerin yenilen devletlerden toprak ve sava tazminat almayacak gibi hkmlerine Macaristan inandklarndan savaa son vererek Mondros Atekes Antlamasn imzalamlardr.(30 Ekim 1918) Avusturya Macaristan mparatorluu ise bnyesindeki i karklklardan dolay 3 Kasm 1918de imzalad Villa Gusti Atekesi ile savatan ekilmitir. Savata tek bana kalan Almanya ise 11 Kasm 1918de imzalad Rethondes Atekesi ile savatan ekilmitir. I. DNYA SAVAININ SONULARI: 123Milyonlarca insann lmne neden oldu. Dnyada Byk Rusya, byk ekonomik bunalmlar (arlk Osmanl devletler Polonya, c. d. e. f. Almanya Avusturya

Willaquiste Antlamas 11 Kasm1918 Sen Jermen Bar Antlamas (Saint Germain) 10 Eyll 1919 Bu antlama ile ekoslovakya ve Yugoslavya kuruldu. Willaquiste Antlamas 11 Kasm 1918 Triyanon Bar Antlamas 4 Haziran 1920 Rethondes Antlamas 1918 Wersailles Antlamas (Versay) Bar

28 Haziran 1919 Bamsz Polonya kuruldu.

1.Almanya ile Versay Antlamas: 28 Haziran 1919 a. Alsas-Loren Fransaya braklacak Almanyann smrgeleri ngiltere, Fransa, Belika ve Japonya arasnda paylalacak Zorunlu askerlik ve donanma kalkacak Almanya on yl boyunca tilaf devletlerinin kmr ihtiyacn karlayacak Almanya Polonyaya bamszln verecek Almanya sava tazminat deyecek b.

yaanmaya balad. mparatorluklar yerine yklarak milli Avusturya-Macaristan,

mparatorluu)

kurulmutur.(Trkiye, 45678910Dnya siyasi haritas deimitir.

ekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan) Smrgecilik ekil deitirerek Manda ve Himayeye dnmtr. Kominizim, Faizm, Nazizim gibi siyasi ynetim ekilleri ortaya kt. Almanyann Orta doudaki etkinlii sona erdi. ngiltere ve Fransann smrgeleri artt. Milletler cemiyeti ald. Bu savata ilk kez Zrhl silahlar,

UYARI: Bu antlama sonucunda Almanyada rejim deiiklii olmutur. Versay antlamas II. Dnya savann kmasna neden olacaktr. I.Dnya Savanda en ar artlar tayan anlama olmas itibariyle nemlidir.

2.Avusturya ile Saint-Germain antlamas I. Dnya savann sonlarna doru Avusturya-Macaristan imparatorluu dald iin tilaf devletleri ayr ayr antlamalar imzalamtr. Avusturya; Yugoslavya, Macaristan ve ekoslovakyann bamszln kabul etmek zorunda kalmtr. 3.Bulgaristan ile Nyyi antlamas 27 Kasm 1919 a. Bulgaristan; Yunanistana b. c. Gmlcine ve Dedeaa bir ksmn Makedonyann

Denizaltlar, uaklar ve kimyasal silahlar kullanld. TTFAK DEVLETLERYLE YAPILAN ANLAMALAR Selanik Atekes Antlamas Bulgaristan 29 Eyll 1918 Nyyi Bar Antlamas 27 Kasm 1919 Mondros Atekes Antlamas Osmanl Devleti 30 Ekim 1918 Sevr Bar Antlamas 10 Austos 1920

Yugoslavyaya braklacak. Zorunlu askerlik kaldrlacak. tilaf devletlerine sava tazminat denecek.

4.Macaristan ile Triyanon antlamas 4 Haziran 1920 Bu antlamann dierlerine gre fazla gecikmesinin sebebi a. Komnist Macaristan: Romanyaya b. c. yanllarnn Macaristanda isyan karmalardr. ekoslovakyaya Tarnsilvanyay, Slovakyay, Yugoslavyaya

kabinesinde Bahriye Nazr Rauf Bey imza atmtr.(30 Ekim 1918) UYARI: Mondros Atekes Antlamas son derece ar artlar tamasna ramen, Osmanl Devleti Wilson lkelerine inanarak bu antlamay kabul etmitir.

Hrvatistan verecektir. Zorunlu askerlik kalkacak tilaf devletlerine sava tazminat deyecek

MONDROS ATEKES ANTLAMASININ HKMLER 1tilaf Devletlerinin gvenliini tehdit eden bir durum ortaya karsa tilaflar istedikleri stratejik bir blgeyi igal edebilecektir.(7.madde) NOT: Bu madde Osmanl topraklarn aktan aa igallere hazr bir konuma getirmitir. Yoruma ak olan bu maddeye bal olarak Anadolu Yer yer igale uramaya balamtr. Ayrca itilaf devletleri sava srasnda kabul etmi olduklar Wilson ilkelerine ters dmeden igal hareketi yapmasna zemin hazrlamtr. UYARI: Bu antlamadan sonra, Osmanl Devleti balayan igallere ka mcadele etmekten ziyade igallere tepkisiz kalarak 7.maddenin olumsuzluklarn giderebileceklerine inanmlar, hatta Anadoluda balayan Kuvva-i milliye hareketlerini engellemeye herhangi 2bir almlardr. tepki Devlet adamlarnn galler

I. Dnya savan sona erdiren antlamalarn ortak zellikleri: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Polonya, ekoslovakya, Macaristan ve Yugoslavya gibi devletler kurulmutur. Savaa katlan devletlerin snrlar deimitir. Yenilen devletlere siyasi, askeri ve ekonomik snrlamalar getirilmitir. Devletleraras siyasi dengeler bozulmutur. ngiltere en karl kan devlet olmutur. Baz devletler tarih sahnesinden ekilmitir.

MONDROS ATEKES ANTLAMASI VE SONRAK GELMELER MONDROS ATEKES ANTLAMASI (30 EKM 1918) ABDnin savaa girii I Dnya Savann gidiatn deitirmi, sava tilaf Devletlerinin lehine dnmtr. ttifak Devletlerinden olan Bulgaristan yenilgiyi kabullenip, savatan ayrlmas Osmanl Devleti ile Almanya arasndaki kara balantsn koparm, Osmanl yardm alamaz durumuna gelmitir. ABD bakan Wilsonun yaynlad prensipler, insancl ve her millete yaam hakk tanm olmas gibi zelliklerden dolay sava daha fazla devam ettirmenin gerei kalmadna inanan Osmanl devlet adamlar, hkmete bask yapmaya balamtr. ttihat ve Terakki cemiyeti bu basklara dayanamayp hkmetten dmtr. Yeni hkmete ise Ahmet zzet paa gelmitir. ttihat ve Terakki cemiyetinin liderleri olan Cemal, Talat ve Enver paalar divan- harpte sava sulusu olarak yarglanmamak iin yurtdna kamlardr. Ahmet zzet Paa, hkmeti kurduktan hemen sonra Osmanl Devletini savatan karmak amacyla, ngiltere ile grmelere balamtr. Yaplan grmeler neticesinde, Osmanl Devleti ile tilaf Devletlerinin temsilcisi olan ngilizlerle Mondros Atekes Antlamas imzalanmtr. Bu antlamaya Ahmet zzet Paa

dncesi tilaf Devletlerine ve aznlklara kar gsterilecek olursa hzlanacaktr eklinde olmutur. Vilayet-i sittede (Erzurum, Bitlis, Diyarbakr, Sivas, Van ve Elaz)herhangi bir karklk karsa bu blge tilaf Devletleri tarafndan igal edilecektir. NOT: tilaf Devletleri 7.Madde erevesinde Dou Anadoluyu igal edebilecekleri halde, bu antlamaya zellikle 24.maddeyi de eklemilerdir. Bu maddenin konmasndaki temel sebep; ileride kurmay tasarladklar Ermeni Devletinin zeminini hazrlamaktr. 3Osmanl Devleti btn ulam ve haberleme istasyonlarn brakacak. NOT: Ulam ve haberleme bir devletin can damarlardr. tilaf Devletlerinin bu istasyonlarn kontroln ele geirmek istemesinin sebebi; Trk milletinin birbiri yle olan balantsn ve haber almalarnn nne gemek, igalleri bu noktadan kolaylatrmaktr. 4Btn liman ve tersaneler tilaf Devletlerinin denetimine braklacak NOT: tilaf Devletleri askeri sevkyat ve smrgecilik asndan liman ve tersaneleri kontrol altnda tutmay ama edinmilerdir. tilaf Devletlerinin kontrolne

5-

Boazlardaki

Trk

askeri

istihkmlar

tilaf

e. f.

Ermeni Mondros Anadoluda

devletinin Atekes

kurulmasna Antlamasyla Hukuk

zemin balayan

Devletlerine teslim edilecek, boazlar btn gemilere ak olacak. NOT: Boazlardaki Trk askeri istihkmlarnn boaltlarak tilaf Devletlerine braklmas Osmanlnn boazlar zerindeki hkimiyetini sona erdirdii gibi Osmanl Devletinin Anadolu ve Rumeli topraklar arasndaki ban koparmtr. Yani Osmanlnn toprak btnln bozmutur. 6Toros tnelleri tilaf devletlerinin denetimine braklacak NOT: Tneller stratejik blgeler arasnda yer almaktadr. Toros Tnelleri blgeleri birbirine balamas itibariye nemlidir. gal hareketleri srasnda asker ve malzeme sevkiyatn salamay ama edinmilerdir. 7Snrlarn denetlenmesi dnda ki tm Osmanl ordusu terhis edilecek, silah ve malzemeler toplanarak depolara yerletirilecektir. NOT: tilaf devletleri, Osmanl topraklarn herhangi bir direnile karlamadan igal etmeyi salamak amacyla bu hkm anlama metnine koymulardr. Bu hkme ramen 8douda Kazm Karabekir, emrindeki 15. Kolorduyu datmamtr. Osmanl Devleti elindeki btn sava esirlerini (Ermeniler dhil) serbest braklacak, ancak buna karlk Osmanl sava esirleri serbest braklmayacaktr. NOT: Bu anlama maddesi Wilson lkelerinin; Devletlerin eitlik ilkesi benimsenecektir hkmne aykrdr. 9tilaf devletleri kmr, akaryakt gibi tm ihtiyalarn karlayacaklardr. NOT: Bu madde ile Osmanl Devletinin topraklar aktan aa smrge haline getirilmek istendiinin bir gstergesidir. 10- Kapitlasyonlar geniletilerek devam edecek Mondros Atekes Antlamasyla birlikte; a. b. c. Osmanl Devleti tamamen tilaf Devletlerinin denetimine girmitir. Osmanl devleti fiilen sona ermi ve savunmasz braklmtr. tilaf Devletleri I. Dnya savayla igal igal edemedikleri Osmanl topraklarn, Mondros Atekes d. Antlamasyla etmeye balamlardr. Boazlarn tilaf devletleri denetimine girmesiyle Anadolu ile Rumeli arasndaki ba kopmutur. Osmanl devletinde

hazrlanmtr. igallere kar Trk millet direnie gemi ve Mdafaa-i cemiyetlerini kurmulardr. Mondros Atekes Antlamasnn imzalanmasyla Osmanl Devleti tamamen tilaf Devletlerinin denetimine girmitir. Mondrosun 7. maddesini gereke gsteren tilaflar Anadoluda yer yer igal hareketlerine balam, tilaf Devletlerinden destek alan Aznlklar Anadolunun eitli blgelerinde i karklklar kararak igallerin hzlanmasna yardmc olmaya balamlardr. Mondros Atekes Antlamasndan sonra ilk igal edilen yer, ngilizler tarafndan Musul olmutur. (3 Kasm 1918) 13 Kasm 1918de ise tilaf donanmas stanbula gelerek stanbulu gayr resmi igal etmilerdir. tilaf donanmasnn stanbula gelmesi Osmanl Devletinin fiilen sona erdiini gstermektedir. NOT: Misak-i Milli kararlarnn Mebusan Meclisince kabul edilmesi zerine 16 Mart 1920 ylnda stanbul resmen igal edilmitir. UYARI: stanbul'un fiilen igal edildii gn "Yldrm Ordular Grup Komutanl" grevi sona eren ve stanbul'a gelen Mustafa Kemal tilaf donanmasn boazda grnce "Geldikleri gibi giderler" szn bu srada sylemitir. Daha sonraki zamanlarda ise Adana, Hatay, Antep, Mara, Urfa gibi ehirler Fransa tarafndan igal edilmeye balanmtr. UYARI: Trk milletinin gallere kar ilk silahl direnii Hatay Drtyolda meydana gelmitir.

PARS BARI KONFERANSI tilaf devletleri I.Dnya Sava devam ederken sava sonrasnda uygulayacaklar politikalar karara balamak, gizli paylam planlarn uygulamak ve sava sonras, ttifak Devletleriyle yapacaklar bar antlamalarnn taslaklarn hazrlamak amacyla Fransann bakentinde bir araya gelerek yapm olduklar bir grmedir. Bu konferansa ngiltere, Fransa, Amerika, talya ve Japonya katlmtr. Konferansn en etili ve gl devleti ise ngiltere olmutur. Konferans baladnda ngiltere, kabul etmi olduklar Wilson ilkelerinden dolay smrgelerini kaybetmemek ve yeni smrgeler elde etmek amacyla konferansa bir takm fikirler ortaya atmtr.

ngiltere; I.Dnya Savandan sonra bamszln elde edecek olan milletlerin kendilerini idare edemeyeceklerini ve bu sebepten dolay bu milletlerin, Milletler cemiyeti tarafndan idare edilmesini, Milletler cemiyeti adna ise bu ii byk devletlerin stlenmesi gerektiini iddia etmitir. UYARI: ngilterenin konferansta bu fikri ortaya atmasndaki smrgecilik dmeden temel sebep; Wilson devam lkesinin ters ve yaplmayacak maddesiyle ettirmek

4. 5. 6. 7. 8. 9.

Dou Anadoluda Amerikan mandasnda bir Ermeni devletinin kurulmasna karar verildi. Wilson ilkeleri benimsenmedii iin ABD-tilaf devletleri arasnda anlamazlk balad. Gizli antlamalarla talyaya braklan zmir ve Bat Anadolu Yunanistana verildi. Bu konferans ile Yunanistan, Trk topraklarnda hak sahibi olmutur. Gizli antlamalarla Rusyaya braklan boazlar tilaf devletlerinin kontrolne braklmtr. Almanya, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan ile imzalanacak bar antlamalarnn maddeleri belirlenmitir.

smrgeciliini

smrgeciliine resmi bir klf bulmaktr. NOT: ngilterenin konferansa sunduu bu teklif dnya tarihinde ilk defa Manda ve Himaye adyla bir ynetim eklinin ortaya kmasn salamtr. Smrgecilik ekil deitirerek Manda ve Himayeye dnmtr. Paris Bar konferansnn en nemli siyasi gelimelerinden biride; ngilterenin Bat Anadoluda Rumlarn ounlukta olduunu ve bu sebepten dolay Wilson lkesinin Milletlerin ounluk ilkesi benimsenecektir.maddesine gre bu blgenin talyaya deil de Yunanistana braklmasn iddia etmesidir. ngilterenin bu iddias talyann itirazlarna ramen kabul edilmi, Bat Anadolu talyadan alnarak, Yunanistana verilmitir. NOT: ngilterenin Bat Anadolunun temel yerine Devletleri Yunanistana sebep; kendi Ege braklmasn dolaydr. UYARI: salamasndaki talya tilaf

10. Osmanl devletinin topraklarnn paylamnda uzlaamadklar Osmanllarla UYARI: Osmanllarla artlar iin bu konferansta olan olan bar Sevr imzalanacak imzalanacak San Remo

antlamasnn artlar belirlenememitir. antlamasnn belirlenecektir. konferansnda

zmirin gali (15 Mays 1919) Paris Bar Konferansnda ngilizlerin Bat Anadoluyu Yunanistana braktrmas ve Trklerin Hristiyanlar katlettii iddiasn ortaya atmasyla, Yunanistann igal hareketinin n de am oldu. Btn hazrlklarn tamamlayan Yunanistan 15 Mays 1919da donanmasyla birlikte zmire asker karmaya balamtr. galin ilk saatlerinde Hasan Tahsin adndaki gazetecimiz Rum subayn ldrmtr. UYARI: Hasan Tahsinin, igalin ilk saatlerinde dmana skm olduu bu ilk kurun kurtulu savann balangcn oluturmaktadr. zmirde yaayan Rum aznlklar bu igal hareketini byk bir sevinle karlam, Rum askeriyle birlikte Trklere kar byk bir katliam hareketine girimilerdir. Yunan ordusu zmir hkmet konan basarak buradaki askerlerimizi ehit etmilerdir.

Denizinde gl bir talyan devleti grmek istememesinde ngiltere, Bu olay karlar ilk dorultusunda kullanaca Yunanistan tercih etmitir. arasndaki anlamazln ortaya kmasn, ngiltere ile talyann arasnn almasn salamtr. Paris Bar Konferansnn sonlarna doru ngiltere, Trklerin Bat Anadoluda Hristiyanlar katlettii iddiasn ortaya atmtr. NOT: ngilterenin bu iddiasndaki temel sebep, blgenin Yunanistan tarafndan igalini salamaktr. Mondros Atekes Antlamasnntilaf Devletlerinin gvenliini tehdit eden bir i karklk karsa, tilaflar istedikleri stratejik bir blgeyi igal edecektir.(7.madde) maddesini yrrle sokmaktr. Konferansn sonular: 1. 2. 3. Cemiyet-i Akvamn kurulmas kararlatrld. Mandaclk Araplarn (Mandater) yaad topraklar benimsenerek, ngiltere ve smrgecilik anlay bu ekilde srdrld. Fransaya brakld.

Yunanllar zmirin igalinden sonra igal alanlarn genilettiler. Yunanllar, zmir, Manisa, Ayvalk yresini iine alan Akhisar, Alaehir ve Nazillinin batsnda geen ve Milne Hatt denilen hatta kadar ilerledi.
zmirin igali Trk milletinde byk bir yank uyandrm tr. Trkler igalden dolay tm yurtta byk protesto mitingleri dzenlemilerdir. stanbul Hkmeti ise igallere tepkisiz kalmtr. Milli duygular etrafnda

birleen Trk halk silahlanarak Yunan igaline kar

silahl direnie gemi ve bylelikle Kuvva-i Milliye adyla tekilatlar kurmulardr. UYARI: zmirin igalinden nce Anadolunun birok yerinde igal hareketleri yaanmsa da Trk Milletinin bu igallere tepkisi pek fazla olmamtr. nk bu igallerde tilaf Devletleri srekli igallerin geici olduunu ddia etmilerdir. Ancak zmirin igali tamamen bir ilhak zelliini tamaktadr. Yunanllarn amac Bat Anadoluda Rumlarn ounlukta olduu iddiasna bal olarak zmir ve Bat Anadoluyu kendi topraklarna katmakt. Bu zellik Trk Milletinin tepki gstermesine ve silahl direnie gemelerine neden olmutur.

Yunan ordusunun zmir ve Bat Anadoluyu igal etmesi zerine, Trk Milletinin tm yurtta balatt protesto mitingleri ve Bat Anadoluda ortaya kan Kuvva-i Milliye hareketleri Dnya basnnn Trk milletinin haklln belirtir bir ekilde yazlar yazmaya balamasna neden olmutur. Bu durum karsnda fazla kaytsz kalamayan Milletler cemiyeti blgede olup bitenleri aratrmak amacyla ABDnin Milletler cemiyeti temsilcisi olan Amiral Bristolu grevlendirdi. Amiral Bristol Bat Anadoluda yapt incelemeden sonra bu gzlemlerini bir rapor halinde, Milletler Cemiyetine sunmutur. Amiral Bristolun raporuna gre; 1. Bat Anadoluda Rumlarn ounlukta olduu hususunda, Milletler Cemiyetine verilen bilgiler, aslszdr. Blgede Trkler ounluktadr. 2. Bat Anadoluda Trklerin Rumlara katliam yapt 3. iddialar aslszdr. Blgedeki katliamlardan Yunan ordusu sorumludur. Yunan ordusunun Blgede yapt hareket bir ilhaktr. Yunan ordusu blgeden derhal ekilmeli yerine tilaf kuvvetleri gnderilmelidir. NOT: ngiltere, Paris Bar Konferansnda Bat Anadolu yu Yunanistana brakmak iin Blgede Rumlarn ounlukta olduunu iddia etmi, Yine blgenin Mondros Atekes Antlamasnn 7. maddesine gre igalini salamak iin Trklerin Rumlar katlettii iddiasn ortaya atmt. Amiral Bristol Bat Anadoluda yapt incelemeler neticesinde bu olaylarn doru olmadn ngilterenin konferansa yanl bilgi verdiini aka dile getirmi, Trklerin hakl olduu aka belli olmutur. UYARI: Bu rapor Trklerin uluslararas alanda haklln ortaya koyan belgedir.

zmirin igaline ilk protesto Hukuk- Beer (nsan Haklar) Tahsin Gazetesi (Osman Milliyenin Savann igalinin ilki bayazar zmirin douunu Mustafa NOT igalini Hasan igali

Recep Nevres) tarafndan yaplmtr. Kuvay-i Kurtulu Kemal knayan zmirin

balamasn kolaylatrmtr. protesto edilmesini istemitir. zmirin toplantlarn Darlfnun yaplmtr. 19 Mays 1919da Fatih Mitingi, 22 23 Mays 1919 tarihinde Trk kadnlar tarafndan yaplan Kadky ve Sultanahmet Mitingleri milli birlik ve beraberliin ekirdeini oluturdu. Eskiehir, Havza, Bursa, Tire ve pek ok yerde mitingler yapld. konferans salonunda

MONDROS ATEKES ANTLAMASINDAN SONRA KURULAN CEMYETLER A- Yararl Cemiyetler (Milli Cemiyetler) Trk ulusunun igallere kar kendisini korumak ve halk bilinlendirmek amacyla kurmu olduu cemiyetlerdir. 1- Trakya Paaeli Mudafa-i Hukuk Cemiyeti Merkezi Edirnede olan bu cemiyet, Trakyann Rumlara verilmesine kar karak, silahl mcadeleyi balatmtr. Osmanl Devleti bunu salayamazsa, gerekirse Bat Trakyay kapsar nitelikte, Trakya Trk Cumhuriyetini kurmay amalamlardr.

Kuvay- Milliye Harekt Kuvay- Milliye; tilaf devletlerinin Mondros Atekes Antlamasnn 7. Maddesine dayanarak Anadoluyu igal etmesine bir tepki olarak, Trk milletinin kendi haklarn savunmak amacyla kurduklar bir harekettir. Bu hareket; Yunanllarn zmiri igal etmesine bir tepki olarak dodu, Ege blgesinde Yunanllara kar cephe kurarak, dzenli ordunun kurulmasna kadar dman buralarda oyalad. Amiral Bristol Raporu (13 Ekim 1919)

UYARI: Kronolojik olarak kurulan ilk cemiyet Trakya Paaeli Cemiyeti olmakla beraber Kuva-i Milliye Hareketini balatan ilk cemiyet zmir Reddi lhak Cemiyeti kabul edilir.

Trabzon

ve

evresinin

Rumlara

verilmesine

kar

kmtr. Merkezi Trabzondur. 7- Milli Kongre Cemiyeti stanbulda alma yrten bir cemiyettir. Franszca bir gazete kararak Trklerin hakl sesini tm dnyaya

2- Dou Anadolu Mudafa-i Hukuk Cemiyeti Dou Anadoluda Ermeni Devletinin kurulmasn engellemek amacyla kurulmu olan bir cemiyettir. Dou Anadoludaki btn ehirlerde ubeler amtr. En nemli ubesi ise Erzurumdadr. Erzurumun nemli olmasndaki sebebi; Mondrosun hkmlerine aykr davranarak ordusunu datmayan Kazm Karabekirin kararghnn bu ehirde olmasndan kaynaklanmaktadr. Bu cemiyet Ermeni Devletinin kurulmasna engel olmak amacyla bir toplant dzenlemilerdir. Bu toplantda uygulayacaklar alma metotlarn belirlemilerdir. Buna gre; a. Hibir ekilde blgeden g edilmeyecektir. Trk nfusunun, Ermenilere oranla

duyurmaya almtr. Kuvva-i Milliye terimini ilk defa bunlar gazetelerinde kullanmlardr. Milli Cemiyetlerin Genel zellikler 1. 2. 3. 4. 5. Mondros Atekes Antlamas'na tepki olarak ortaya kmlardr. Cemiyetlerin olumasnda en nemli duygu milliyetiliktir. Blgesel kurtuluu ama edinmilerdir. Yeni bir devlet kurmay amalamamlardr. Milli cemiyetler 7 Eyll 1919 Sivas kongresinde Anadolu ve Rumeli Mudafa-i Hukuk cemiyeti ad altnda toplanarak, ulusal bir nitelik kazanmlardr. B- Zararl Cemiyetler Bunlar kendi aralarnda ikiye ayrlr. l. Aznlklar Tarafndan Kurulan Cemiyetler 1- Mavri Mira Cemiyeti Yunan ilerleyiini kolaylatrmak ve byk bir Yunan krallnn kurulmasn salamak amacyla kurulmutur. Yunan etelerine silah ve cephane salamlardr. Merkezi stanbul olan, Bu cemiyetin alt komiteleri de unlard: Yunan Kzlha Cemiyeti, Resmi Gmenler Komisyonu, Rum zcilik Komisyonudur.

UYARI: Bu karar Wilson ilkeleri dorultusunda Dou Anadolu'da b. c. d. azalmasn nlemek iin alnmtr. Blgede herhangi bir igal hareketi olursa silahl direnie geilecektir. Blgede yaplacak aratrmalarla blgenin Trk yurdu olduu ispatlanacaktr. Bilim, iktisat ve din alannda rgtlenilecek

3- zmir Mudafa-i Hukuk Cemiyeti Ege ve evresinin Trklere ait olduunu savunmu olan bu cemiyet, Alaehir kongresinden sonra faaliyetlerini stanbula kaydrmtr. 4- Redd-i lhak Cemiyeti zmirin Yunanllara verilmesini nleme amacyla kurulmu olan bu cemiyet zmirin igaliyle birlikte silahl direnie geerek Yunan ordusuna ciddi zararlar vermitir Kuvva-i Milliye ruhunun kmasn salayan cemiyettir. UYARI: Kurtulu sava dneminde Balkesir ve Alaehir kongrelerini dzenleyen bu cemiyettir.

2-Rum Pontus Cemiyeti Fatih Sultan Mehmet tarafndan ortadan kaldrlan Pontus Rum Devletini tekrar canlandrmak amacyla kurulmutur. 3- Etnik-i Eterya Cemiyeti Bat Anadolunun Yunanistan braklmasn salamak amacyla alma yrten bir cemiyettir. UYARI: lk kurulan zararl cemiyettir. 1814 ylnda Osmanl Devletine kar Yunan isyann desteklemek amacyla kurulmutur. Yunanistann bamszln elde etmesi zerine faaliyetlerine son vermi olan bu cemiyet, Mondros Atekes Antlamasndan sonra yeniden kurulmutur.

5- Kilikyallar Cemiyeti Adana ve evresinin Fransz ve Ermenilere kar mcadele eden bir cemiyettir. Gney cephesinde baar kazanmamz salayan cemiyettir. 6- Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti

24- Ermenilerin Kurmu Olduu Cemiyetler Tanak ve Hnak Bu iki cemiyetin ortak amac Dou Anadolu Blgesinde bamsz bir Ermeni Devleti kurmaktr. Bu amaca ulamak iin blgede eteler kurarak Trkleri katletmek ve ge zorlayarak Trk nfusunu Ermenilere nazaran aznlk durumuna drmek, bir taraftan da blgede i karklklar kararak Mondrosun 24. maddesinin yrrle girmesini salamaktr. 5- Yahudilerin kurduu cemiyetler Filistin'de bamsz bir Yahudi Devleti kurmak amacyla Alyans srailit ve Makabi adyla iki cemiyet kurulmutur. Bu cemiyetlerin merkezi stanbuldur. ll. Milli Varla Dman Cemiyetler 1- Sulh ve Selamet-i Osmaniye Frkas Merutiyet yanlsdr. Yurdun kurtuluunun Padiah ve Halifenin buyruklarna uymakla mmkn olabileceini savunmulardr. 2- Hrriyet ve tilaf Cemiyeti ttihat ve Terakki partisine bir tepki olarak kurulmutur. Milli Mcadeleye kar kmtr. 3- Teali slam Cemiyeti Hilafet ve mmetilik esaslarn benimsemitir. Medreselerde grevli baz kimselerce kurulmutur. 4- Krt Teali Cemiyeti Dou ve Gneydou Anadolu blgesinde Krtlerin bamsz bir devlet kurmalarn savunmutur. 5- ngiliz Muhipler Cemiyeti Kurtuluun ngiliz mandal ile salanabileceini savunmulardr. Milli varla dman cemiyetler iinde en tehlikelisidir. Damat Ferit bu cemiyet mensubudur. 6- Wilson Prensipleri Cemiyeti Amerikan mandacln savunmulard. Bu cemiyet, Wilson ilkelerinden etkilenmitir. Ortak zellikler 1- Saltanat ve hilafeti bir anlaytadrlar. 34-

Milli btnl bozmaya ynelik hareket etmilerdir. tilaf devletlerinin kar, karlarna mmeti alet bir olmulardr. Milliyetilie anlaytadrlar.