Kmrl Elektrik Santrallar evrede Nkleer Santrallerden Daha ok Radyasyon Dozu mu Oluturuyor?

Kmrl Elektrik Santrallar evrede Nkleer Santrallerden Daha ok Radyasyon Dozu mu Oluturuyor? Takmr ve linyit kmr gibi yaktlarn bileiminde, ok az miktarda da olsa, Uranyum 238 ve Toryum 232'den treyen Radyum 226, Polonyum 210 ve Kurun 210 ve ayrca Potasyum 40 gibi Doal Radyoaktif maddeler, kmrn cinsine gre, daha az ya da daha ok vardr. Kmr, santralde yksek scaklkta yanarken, bunlar baca gazlar ve kurumla birlikte havaya ve yakn evreye ulayorlar. Rzgar ve ya durumu gibi hava artlarna ve ayrca santraln tam gle ve kesintisiz alp almamasna gre, bu eit doal radyoaktif maddeler de santral evresindeki havada zaman zaman az, ya da ok bulunmakta ve etkin rzgar ynndeki yrelerdeki toprakta ise gitgide zenginlemekteler. Buralarda yetien sebze, meyva, tahln ya da otlayan hayvanlarn etlerinin yenmesi, stlerinin iilmesi yollaryla da bu esit radyoaktif maddeler insana ulaabiliyor. Buradan, kmrl santrallarn evreye saldklar eitli kimyasal maddelerin yan sra, radyoaktif madde saldklar da grlyor. Fosil yaktl santrallerden evreye salnan bu eit radyoaktif maddeler, nkleer santrallerden salnan radyoaktif maddelerin cins ve miktarlaryla karlatrldnda ne derece nemlidir ve evredeki halkn sal iin zararl olabilir mi? nce unu belirtmek gerekir ki nkleer santrallardan evreye salnan radyoaktif maddeler iinde Radyum, Polonyum ve Kurun gibi "ar elementler" bulunmuyor. Nkleer enerjinin ortaya k srasnda, santraldaki yakt elemanlar iindeki Uranyum 235'in ikiye blnmesi sonucu yot 131, Kripton 87 ve Ksenon 133 gibi bir dizi "orta arlkta" radyoaktif madde oluuyor. Ayrca Nkleer Santral atklar iinde korozyon rnleri denilen Krom 51, Kobalt 60, Mangan 54 gibi radyoaktif maddeler de bulunuyor. Bunlar ya nkleer santraln yakt eleman ubuklarnda ya da santraldeki kapal devreler iinde kalmakta (Soutma suyu ve atk gaz artma sistemleri devreleri gibi) ve bu nedenle santraln normal almas srasnda, ardsra srdrlen artma ve filtreleme ilemleri sonras, bacadan ancak ok az miktarda radyoaktif madde havaya ulayor ve yetkili Kurumlarca izin verillen snr deerlerin altnda kalnyor. Almanya'da yaplan lm, hesaplama ve karlatrmalar, kmrle alan santrallarn havaya saldklar radyoaktif maddeler sonucu, nkleer santrallara oranla, santrallarn normal almas srasnda, etkin rzgar ynndeki yerleim blgelerinde, daha yksek radyasyon dozlar oluturabileceini gsteriyor.

Almanya'da yaplan bir bilimsel almann sonular1 Takmrl ve linyit yaktl santrallarla, Nkleer santrallardan baca gazlaryla evreye salnan radyoaltif maddelerin cins ve miktarlaryla, bunlarn evrede oluturabilecei radyasyon dozlar ayrntl lm ve hesaplamalarla etkin rzgar ynndeki yerleim yerleri iin belirlenip karlatrlm. Seilen yerleim yerlerindeki insanlarn orada yl boyunca oturduklar ve tm yiyeceklerini o evreden saladklar varsaylm. Ayrca lmlerin yapld Santrallarn tmnde ok katl elektrostatik toz ya da parack filtreleri bulunuyor. Bu nedenle bu gibi filtrelerin bulunmad santrallardan daha ok radyoaktif madde yaylaca ve evrede daha yksek dozlarn oluaca ak. Nkleer santral olarak Basnl Sulu bir Nkleer Santral' seilmi. Sonularn karlatrabilmek iin 1GW x Yl' lk retilen enerji bana santrallarn bacalarndan salnan radyoaktif maddeler ve evrede oluabilecek dozlar hesaplanm. Sonular zetle yle: - Baca gazlarndaki kmr kurumu taneciklerindeki doal radyoaktif maddelerinin zgl aktivitesi, yanmam kmrdekine oranla zenginleiyor. Bu zenginleme, kmrn yanma scaklna, kmrn ve radyoizotopun cinsine gre 10 ile 200 kat arasnda deiim gsteriyor. - Takmrl bir santral evresi iin bulunan etkin radyasyon dozu 7 Sv (mikro Sievert)'e2 karlk Nkleer Santral iin 1 Sv (Herikisi iin de 1GW x Yl' retilen enerji bana) - Linyit kmrl santraldan evrede oluabilecek radyasyon dozu, takmrlden 5 kat kadar daha az - Kaynamal Sulu Nkleer santraldan evrede oluabilecek radyasyon dozu, Basnl suyla alandan 4 kat kadar daha ok - Ta kmrl santrallar iin bulunan yukardaki 7 Sve karlk evredeki doal radyoaktif maddeler yoluyla oluabilecek doz hesaplanm ve bunun 2 Sv olduu saptanm - Kmrl santrallardan salnan radyoaktif maddelerden yaylan nlar vcuda youn olarak enerji aktaran alfa nlarndan oluurken, nkleer santrallardan yaylanlar vcutta daha az tutulan ve bu nedenle daha az etkili olan beta ve gama nlarndan oluuyor. - Kmrl santrallardan yaylan doal ve ar radyoaktif maddeler zellikle insann kemiklerine yerleip uzun sre etkili olabilirken, nkleer santrallardan yaylan orta

arlktakiler iinde nemli olan yot, Tiroid bezine yerleiyor ve bir sre sonra vcuttan atlyor. Akla u soru gelebilir: Takmrl bir santraln evresinde, nkleer santralnkine oranla 7 kat daha fazla radyasyon dozu oluabildiine gre, kmrl santrallar evresi, nkleer santrallardan daha tehlikeli deil midir ve buna gre bir nlem alnmas gerekmez mi? Aradaki bu byk farka karlk, gerek kmrl ve gerekse nkleer yaktl santrallarn her ikisinde de, normal iletme srasnda evreye yaylan radyoaktif madde miktar ve bunun insanda oluturabilecei radyasyon dozu miktar srekli olarak etkilenmekte olduumuz ortalama doal radyasyon' dozuyla karlatrldnda son derece az. rnein santrallar 1 GW gcnde 1 yl alyorlarsa Takmrl Santral iin olan yukardaki 7 Sv'lik deer, 2400 Sv'lik ortalama yllk doal radyasyon dozunun3 sadece binde dr (7 / 2400 = 0,003). Nkleer santral iin ise daha da kk bir deer olan onbinde drt (1/2400 = 0,0004) bulunur. Bu sonulardan, filtre sistemleri gelitirilmi her iki cins santraldan da baca gazlar yoluyla evede oturanlara ulaan radyoaktif maddelerin, doal radyasyonun srekli olarak insan vcudunda oluturduu radyasyon dozuna nemli bir katkda bulunmad grlyor ve ek bir risk beklenmiyor. Filtre sistemleri olmayan' takmrl bir santrala, filtre sistemlerinin konulup gelitirilmesi, baca gazlarndaki kurum ve baka kimyasal maddelerin tutulmas amacyla zaten gerekecek. Yksek kalitedeki eitli filtreler, baca gazlarnda bulunan ok az miktardaki radyoaktif maddelerin tutunduu paracklar da byk lde tutacandan ek koruyucu nlemlere gerek kalmayacak. Sadece bu gibi filtre sistemlerinin bulunmad takmrl eski santrallar evresinde, etkin rzgar ynnde, yeni yerleim yerleri kurulmamas dnlebilir. Bu gibi santrallar evresindeki toprak ve besinlerden rnekler alnp, radyoaktivitelerinin belirli aralklarla llmesi ve o yredeki insanlarda bu yolla oluabilecek radyasyon dozlarnn hesaplanmas herhangibir nleme gerek olup olmadn gsterebilir.