Ayvalık Evleri

T.
C ANAKKALE ONSEKZ MART NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS SANAT TARH ANA BLM DALI
AYVALIK EVLER
YKSEK LSANS TEZ
Tez Danman Yrd. Do. Dr. Aye . TRKER
Hazrlayan Berrin Akn
anakkale-2007
i ZET
Bu alma, en genel anlamyla Balkesir iline bal Ayvalk ilesinde yer alan, XIX. ve XX. Yzyl Osmanl Dnemine ait evleri, plan, mimari malzeme ve ssleme zellikleri adan incelemeyi amalamtr. Ayvalk kent dokusu iinde nemli bir yere sahip evler arasndan plan ve cephe izimleri elde edilen 27 tanesi zerinde allmtr. Bu evler belli bir sokaa ya da blgeye ait olmayp, yerleimin farkl alanlarndan seilmitir. Kent dokusu iindeki dier konutlarla alma desteklenip, Ayvalk Evleri ile ilgili deerlendirme ve sonulara ulalmtr.
Kentsel planda, giri cepheleri sokaa bakan arka avlulu, bitiik nizamda yerletirilmi bir dzene sahiptir. Zemin kat zerine ykselen bir ya da iki katl evlerde, geleneksel konut tipolojisinin i sofal plan emas uygulanmtr.
Yapm malzemesi olarak ta, kmalarda ahap kullanlmtr. Ta, pencere ve kap kurulularnda, ahap kap ve pencerelerin kanatlaryla i mekn elerinde, demir pencere ve kaplarn rg ebekelerinde kullanlan balca malzemelerdir.
Cephe dzeni yerleimin corafik ve iklimsel koullar iinde biimlenmitir. Cephe dzeni ok sayda pencere kuruluu ile byk llerde tutulmu giri kapsndan meydana gelmitir.
1970 ylndan beri kentsel sit ilan edilen ve Antlar Genel Mdrl Kararnca koruma altndaki Ayvalktaki 1700 evin, byk bir blmnn zgn plan ve mimari zelliklerini korumas, hem kent adna yaamas gereken bir kltrel miras hem de geleneksel konut mimarisi asndan zengin bir kayna oluturur.
ii
SUMMARY the 19th and 20th century Ottoman houses
In this research, it is aimed to analyze
which are located in Ayvalk, the district of Balkesir , in terms of plan , architectural material and decorative characteristics. 27 houses of which plan and facade design works maintained have been focused among the noteworthy houses in Ayvalk town structure. These 27 houses have been chosen from different parts of the settlement not belonging to a particular street or territory. The research, being supported by the other houses in the town structure, includes evaluation and conclusion parts about Ayvalk house.
In urban plan a, entry facade are in the design of facing backyards and in an attached position. In hall plan schema of traditional house typology has been applied with one or double flatted houses climbing on the ground floor.
Stone is used as the construction material and wood is used in hangovers. The basic material in window and door constructions is stone; in window and door shutters and in inside decoration is wood; and in knitting network of the windows and doors is iron.
Facade design has been shaped accordingly with the geographic and climate conditions of the settlement. Facade design consists of a great number of windows and an entry door in large measures.
The 1700 houses in Ayvalk , being declared as urban protected area and being in architectural conservation in moderation of General Directorate of Monument , generates a vast resource in the aspects of traditional house architecture and cultural heritage since the bulk of the houses keep the original plan and the architectural characteristics.
iii
NDEKLER
ZETi
SUMMARY..ii
NDEKLER....iii
RESM LSTES..vii
EKLER..xv
NSZ.....xx
I.GR 2
II. KONUT MMARS VE YERLEM....6
III. 19. YY. OSMANLI MMARSNDE YABANCI ETKLER VE GELENEKSEL KONUT MMARLII....8
III.1.YABANCI ETKLER.......8
III.2. GELENEKSEL KONUT MMARLII ...10
IV. AYVALIK CORAFYASI, TARH, VE KENT DOKUSU
IV.1. AYVALIKIN CORAFYASI . .....13 IV.2. AYVALIKIN TARH .......13 IV.3. AYVALIK KENT DOKUSU ......15
iv
V.AYVALIKTA GELENEKSEL KONUT MMARS ...16
VI. KATALOG19
Katalog No 1.........20 Katalog No 2.....25 Katalog No 3.....30 Katalog No 4.....................35 Katalog No 5.....................40 Katalog No 6.....................45 Katalog No 7.............................50 Katalog No 8.....................55 Katalog No 9.. ..60 Katalog No 10...........................................................................65 Katalog No 11.......................70 Katalog No 12...75 Katalog No 13...80 Katalog No 14...85 Katalog No 15...90 Katalog No 16...95 Katalog No 17...100 Katalog No 18.......105 Katalog No 19...110 Katalog No 20...115 Katalog No 21.......................120 Katalog No 22...125 Katalog No 23...130 Katalog No 24...135 Katalog No 25.......................140 Katalog No 26...145 Katalog No 27...150
VII. DEERLENDRME VE SONU.........155
VII.1.PLAN.....157
VII. 2. MALZEME VE TEKNK.159
VII.3. CEPHE DZEN.........163 VII. 3.1. Ayvalk Evlerinde Tek Katl Yaplar....165 VII. 3.1.1. Simetrik Cephe Dzeni...165 VII. 3.1.2. Asimetrik Cephe Dzeni.165 VII. 3.2. Ayvalk Evlerinde ki Katl Yaplar.........166 VII. 3.2.1.kmal Cephe Dzeni.....166 VII. 3.2.2. kmasz Cephe Dzeni..........167 VII. 3.2.2.a Simetrik Dzen..........167 VII. 3.2.2.b. Asimetrik Dzen.......168
VII.4.CEPHE ELEMANLARI..168 VII. 4.1. Kaplar....168 VII. 4.2. Pencereler...........................................................................................170 VII. 4.2.1. rg ebeke171 VII. 4.2.2. Demir Parmaklk............................................................................171 VII. 4.2.3. ieklik....171 VII. 4.2.4. Kanat............172 VII. 4.2.5. Pencere Konsollar......172 VII. 4.3. Silmeler...172 VII. 4.4. Saaklar..............173 VII. 4.5. Balkonlar....173
VII 5. MEKN.....173
VII.6. SSLEME........177
vi
VII. 7. SONU........180
KAYNAKA.181
RESMLER EKLER
vii RESM LSTES
Resim No 1: XX. Yzyl Ba Ayvalk Resim No 2: Ayvalk Genel Grnt Resim No 3: Ayvalk Genel Grnt Resim No 4: Katalog 1-Giri Cephesi Resim No 5: Katalog 1-Yan Cephe Resim No 6: Katalog 1-Arka Cephe Resim No 7: Katalog 1-Giri Kaps Resim No 8: Katalog 1-Giri Kaps Detay Resim No 9: Katalog 2-Giri Cephesi Resim No 10:Katalog 2 - Yan Cephe Resim No 11:Katalog 2- Arka Cephe Resim No 12:Katalog 2- Mekn Resim No 13:Katalog 2-Giri Kaps Resim No 14: Katalog 2-Giri Kaps Detay Resim No15: Katalog 3-Giri Cephesi Resim No 16: Katalog 3-Yan Cephe Resim No 17:Katalog 3-Yan Cephe Resim No 18: Katalog 3-Arka Cephe Resim No 19:Katalog 3-Giri Kaps Resim No 20:Katalog 3-Giri Kaps Detay Resim No 21:Katalog 3-Cephe Penceresi Resim No 22:Katalog 4- Giri Cephesi Resim No 23: Katalog 4-Yan Cephe Resim No 24: Katalog 4-Giri Kaps
viii
Resim No 25: Katalog 5-Giri Cephesi Resim No 26: Katalog 5-Arka Cephe Resim No 27: Katalog 5- Giri Kaps Resim No 28: Katalog 5-Giri Cephesi Pencereler Resim No 29:Katalog 5- Mekn Sofa Resim No 30:Katalog 5- Mekn st Kat Sofa Resim No 31:Katalog 5- Mekn Oda Resim No 32:Katalog 5- Mekn Tavan Sslemesi Resim No 33:Katalog 5- Mekn Tavan Sslemesi Resim No 34:Katalog 5- Mekn Tavan Sslemesi Resim No 35: Katalog 6-Giri Cephesi Resim No 36: Katalog 6-Yan Cephe Resim No 37: Katalog 6-Giri Kaps Resim No 38:Katalog 6-Giri Kaps Detay Resim No 39: Katalog 6- Mekn Sofa Resim No 40: Katalog 6- Mekn Oda Resim No 41: Katalog 6- Mekn Dolap Resim No 42: Katalog 6-Cephe Ssleme Resim No 43:Katalog 6-Kap Ssleme Resim No 44:Katalog 7-Giri Kaps Resim No 45:Katalog 7-Yan Cephe Resim No 46: Katalog 7-Arka Cephe Resim No 47: Katalog 7-Giri Kaps Resim No 48: Katalog 8-Giri Cephesi Resim No 49: Katalog 8-Giri Kaps
ix
Resim No 50: Katalog 8-Cephe Pencere Resim No 51: Katalog 9-Giri Cephesi Resim No 52: Katalog 9-Yan Cephe Resim No 53: Katalog 9-Arka Cephe Resim No 54: Katalog 9- Giri Kaps Resim No 55: Katalog 9-Giri Kaps Detay Resim No 56: Katalog 9-Cephe Pencere Resim No 57: Katalog 9-Kap Ssleme Resim No 58: Katalog 10-Giri Cephesi Resim No 59: Katalog 10-Giri Kaps Resim No 60: Katalog 10-Cephe Pencere Resim No 61: Katalog 10-Cephe Pencere Resim No 62: Katalog 11-Giri Cephesi Resim No 63: Katalog 11-Yan Cephe Resim No 64: Katalog 11-Arka Cephe Resim No 65: Katalog 11-Cephe Pencere Resim No 66: Katalog 11-Giri Kaps Resim No 67: Katalog 12-Giri Cephesi Resim No 68: Katalog 12- Yan Cephe Resim No 69: Katalog 12-Arka Cephe Resim No 70: Katalog 12-Giri Kaps Resim No 71: Katalog 12-Depo-Dkkn Kaps Resim No 72: Katalog 12- Mekn Kap Resim No 73: Katalog 12- Mekn Ocak Resim No 74: Katalog 13-Giri Cephesi
Resim No 75: Katalog 13- Yan Cephe Resim No 76: Katalog 13-Giri Kaps Resim No 77: Katalog 13-Giri Kaps Detay Resim No 78: Katalog 13-Cephe Pencere Resim No 79: Katalog 13- Mekn Resim No 80: Katalog 13- Mekn Dolap Resim No 81: Katalog 14-Giri Cephesi Resim No 82: Katalog 14-Yan Cephe Resim No 83: Katalog 14-Kap Detay Resim No 84: Katalog 14- Cephe Pencere Resim No 85: Katalog 15-Giri Cephesi Resim No 86: Katalog 15-Yan Cephe Resim No 87: Katalog 15-Yan Cephe Resim No 88: Katalog 15-Depo- Dkkn Resim No 89: Katalog 15-Giri Kaps Resim No 90: Katalog 15-Kap Detay Resim No 91: Katalog 15-Pencere Detay Resim No 92: Katalog 16-Giri Cephesi Resim No 93: Katalog 16-Yan Cephe Resim No 94: Katalog 16-Yan Cephe Resim No 95: Katalog 16- Cephe Pencere Resim No 96: Katalog 16-Pencere Detay Resim No 97: Katalog 16-Giri Kaps Resim No 98: Katalog 16-Kap Detay Resim No 99: Katalog 17-Giri Cephesi
xi
Resim No 100: Katalog 17-Yan Cephe Resim No 101: Katalog 17-Arka Cephe Resim No 102: Katalog 17-Giri Kaps Resim No 103: Katalog 18-Giri Cephesi Resim No 104: Katalog 18-Yan Cephe Resim No 105: Katalog 18-Arka Cephe Resim No 106: Katalog 18-Giri Kaps Resim No 107: Katalog 18-Cephe Pencere Resim No 108: Katalog 19-Giri Cephesi Resim No 109: Katalog 19-Arka Cephe Resim No 110: Katalog 19-Giri Kaps Resim No 111: Katalog 19-Giri Kaps Detay Resim No 112: Katalog 19-Giri Kaps Ssleme Resim No 113: Katalog 19-Cephe Pencere st Resim No 114: Katalog 19- Cephe Pencere Alt Resim No 115: Katalog 20- Giri Cephesi Resim No 116: Katalog 20- Yan Cephe Resim No 117: Katalog 20- Giri Kaps Resim No 118: Katalog 20- Kap Detay Resim No 119: Katalog 20- Cephe Pencere Resim No 120: Katalog 20- Dkkn -Depo Kaps Resim No 121: Katalog 21- Giri Cephesi Resim No 122: Katalog 21- Yan Cephe Resim No 123: Katalog 21- Yan Cephe Resim No 124: Katalog 21- Giri Kaps
xii
Resim No 125: Katalog 21- Kap Detay Resim No 126: Katalog 21- Kap Ssleme Resim No 127: Katalog 21- Cephe Pencere Resim No 128: Katalog 21- Balkon Konsol Ssleme Resim No 129: Katalog 22- Giri Cephesi Resim No 130: Katalog 22- Yan Cephe Resim No 131: Katalog 22- Giri Kaps Resim No 132: Katalog 22- Dkkn- Depo Kaps Resim No 133: Katalog 22- Cephe Pencere Resim No 134: Katalog 23- Giri Cephesi Resim No 135: Katalog 23- Yan Cephe Resim No 136: Katalog 23- Arka Cephe Resim No 137: Katalog 23- Giri Kaps Resim No 138: Katalog 23- Dkkn Depo Kaps Resim No 139: Katalog 23- Cephe Pencere Resim No 140: Katalog 23- Cephe Balkon Resim No 141: Katalog 24- Giri Cephesi Resim No 142: Katalog 24- Yan Cephe Resim No 143: Katalog 24- Cephe Kaplar Resim No 144: Katalog 24- Kap Detay Resim No 145: Katalog 24- Kap Ssleme Resim No 146: Katalog 24- Cephe Pencere Resim No 147: Katalog 25- Giri Cephesi Resim No 148: Katalog 25- Yan Cephe Resim No 149: Katalog 25- Giri Kaps
xiii
Resim No 150: Katalog 25- Kap Detay Resim No 151: Katalog 25- Dkkn- Depo Kaps Resim No 152: Katalog 25- Cephe Pencere Resim No 153: Katalog 25- Cephe Pencere Detay Resim No 154: Katalog 26- Giri Cephesi Resim No 155: Katalog 26- Yan Cephe Resim No 156: Katalog 26- Giri Kaps Resim No 157: Katalog 26- Cephe Pencere Resim No 158: Katalog 26- Cephe kma Resim No 159: Katalog 27- Giri Cephesi Resim No 160: Katalog 27- Yan Cephe Resim No 161: Katalog 27- Arka Cephe Resim No 162: Katalog 27- Giri Kaps Resim No 163: Cephe Pencere Resim No 164: Ke Silmesi Resim No 165: Ayvalk Evleri ( Bitiik Nizam) Resim No 166: Ayvalk Evleri ( Bitiik Nizam) Resim No 167: Zemin Kat ( Dkkn Depo I ) Resim No 168: Zemin Kat ( Dkkn Depo II) Resim No 169: Zemin Kat ( Dkkn Depo Kap I) Resim No 170: Zemin Kat ( Dkkn Depo Kap II) Resim No 171: Zemin Kat ( Dkkn Depo Mekn) Resim No 172: Yapm Malzemesi -Sarmsak Ta Resim No 173: Sarmsak Ta Ssleme esi
xiv
Resim No 174: Sarmsak Ta ( Yunanistan-Midilli Adas) Resim No 175: Sarmsak Ta ( Altnova) Resim No 176: Yapm Malzemesi-kma ( Ahap Badadi) Resim No 177: Ahap Malzeme ( Mekn Kap) Resim No 178: Demir Malzeme( Kap Pencere) Resim No 179: Demir Malzeme (Balkon Konsolu) Resim No 180: Demir Malzeme (Kap Kanatlar Pencere) Resim No 181: Mermer Malzeme ( Mekn Merdiven) Resim No 182: Al Malzeme (Tavan) Resim No 183: Altnova Ev ( Cephe Dzeni) Resim No 184: Yunanistan-Midilli Adas Ev (Cephe Dzeni) Resim No 185: Ahap kma Resim No 186: Giri Kaps Resim No 187: Altnova Ev Giri Kaps Resim No 188: Yunanistan-Midilli Adas Giri Kaps Resim No 189: Yunanistan-Midilli Adas Giri Kaps Resim No 190: Kap Tokma Resim No 191: Zemin Kat Pencere Biim Resim No 192: st Kat Pencere Biim Resim No 193: Pencere ieklik Resim No 194: Pencere Ahap Kanat Resim No 195: Pencere Kanat engeli Resim No 196: Pencere Konsol Ular Resim No 197: Cephe Yatay Silme Resim No 198: Cephe Ke Silme
xv Resim No 199: Cephe Saak Resim No 200: Cephe Balkon Resim No 201: Yunanistan-Midilli Adas Balkon Resim No 202: Depo-Dkkn Mekan Resim No 203: Sofa Resim No 204: Oda Resim No 205: Oda Kaps Resim No 206: Mekn Merdiven Resim No 207: Mekn Tavan Resim No 208: Mekn Dolap Resim No 209: Mekn Ocak Resim No 210: kona Dolab Resim No 211: Girit Aynas Resim No 212: Kap Ssleme esi Resim No 213: Kap Ssleme esi Resim No 214: Balkon Konsol ( Ssleme esi) Resim No 215: Pencere ( Ssleme esi) Resim No 216: Ke Silme( Ssleme esi) Resim No 217: Kap Stun Bal Resim No 218: Kap Kemer Ssleme Resim No 219: Kap Akroter Resim No 220: ieklik ( Ssleme esi) Resim No 221: Pencere rg( Ssleme esi) Resim No 222: Kap rg ebeke Resim No 223: Balkon Konsol( Ssleme esi)
xvi
Resim No 224: Kap Tokma( Ssleme esi) Resim No 225: Kap Tokma( Ssleme esi) Resim No 226: Al Ssleme Resim No 227: Al Ssleme Resim No 228: Al Ssleme Resim No 229: Tavan Sslemesi
xvii EKLER
EK 1:Kentsel Sit Karar:(Ayvalk lesi Gayri Menkul Eski Eserler ve Antlar Yksek Kurulu Karar) EK 2: Haritalar Harita No 1: .......................................Ayvalkn Yeri Harita No 2: ...Ayvalk ve Adalar Harita No 3:Ayvalk Topografyas Harita No 4: ...Ayvalk Nazm Plan Harita No 5: ...Ayvalk ve Ege Adalar EK 3: izim Listesi izim No 1: ........................................Ayvalkn Evleri Plan Tipleri izim No 2: Ayvalk Evleri Cephe Tipleri Tek Katllar izim No 3:.Ayvalk Evleri Cephe Tipleri 2 Katllar (kmallar) izim No 4: Ayvalk Evleri Cephe Tipleri Katllar (kmasz) izim No 5: ....Kaplar izim No 6: Pencereler izim No 7: ....Pencere ieklikleri
xviii EK 4: Yararlanlan izim Ve Planlar
Katalog No 1: Mimar Nilden GNER Katalog No2: Mimar Nilden GNER Katalog No3: Mimar Nilden GNER Katalog No4: Mimar Asl NGDELOLU Katalog No5: Restoratr Katalog No6: Restoratr Gamze SOYKAN Ahmet GLKOKAN
Restorasyon Plan Ve Projesi Restorasyon Plan Ve Projesi Restorasyon Plan Ve Projesi Restorasyon Projesi Kroki izimi Kroki izimi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Restorasyon Projesi Kroki izim Kroki izim Restorasyon Projesi
Katalog No7: Mimar Mjdat SOYLU Katalog No8: Mimar Mjdat SOYLU Katalog No9: Mimar Mjdat SOYLU Katalog No 10: Mimar Asl NGDELOLU Katalog No 11: Mimar Nilden GNER Katalog No 12: Mehmet ARET Katalog No 13: Birol KOVAR Katalog No 14: Birol KOVAR Katalog No15: Mimar Mjdat SOYLU Katalog No 16: Mimar Nilden GNER Katalog No 17: Mimar Nilden GNER Katalog No18: Mimar Mjdat SOYLU Katalog No19 : Restoratr Ahmet GLKOKAN Katalog No20: Restoratr TUBA ZDAMAR Katalog No21: Mimar Nilfer GLTEKN Mimar zgr TURAN Katalog No22: Restoratr Ahmet GLKOKAN Katalog No23: Bilge Gnl YILDIRIM
Kroki izim Doktora Tezi almas (Plan izimi)
xix
Katalog No24 : Bilge Gnl YILDIRIM
Doktora Tezi almas (Plan izimi) Doktora Tezi almas (Plan izimi) Doktora Tezi almas (Plan izimi) Restorasyon Projesi Lisans Tezi almas Lisans Tezi almas Lisans Tezi almas Lisans Tezi almas Doktora Tezi almas Doktora Tezi almas Doktora Tezi almas
Katalog No27: Mimar Nurcan UYDA izim No 1: izim No 2: izim No 3: izim No 4: izim No 5: izim No 6: izim No 7: Levent NVERD Levent NVERD Levent NVERD Levent NVERD Bilge Gnl YILDIRIM Bilge Gnl YILDIRIM Bilge Gnl YILDIRIM
xx
NSZ
Kentler bir kez kurulur, uygarlklar yklsa da, toplumlar ve ona ait kltrler deise de kentler varln tarih iinde srdrmeye yine de devam eder. Kent yeni gelenin, eskisinin zerinde var olmasna olanak verir, bu nedenledir ki; kentler bir kere kurulduktan sonra birok farkl uygarln yaratt birikim katmanyla yaamn farkl dnemlerde de yaamay srdrr.
Kenti ve iinde yaad toplumu en iyi ekilde tantan mimari yaplar evlerdir. Ev insann yaam alan, kentlerde evlerin yaam alanlardr. Ayvalk Evleri, tarihsel kimlie sahip bir kentin toplumsal, kltrel tarihine k tutabilen, yaanmln izlerini tayan meknlardr. Gnmzn ehircilik ve konut anlay iinde, tm tarihi kentlerde olduu gibi bu evler de insana daha yakn, kendilerine zg bir karaktere sahiptir. Kendi kiisel tarihim asndan da ok nemli bir yere sahip olan Ayvalkn, zgn bir yerleim olmasnda en nemli paya sahip bu yaplar sanat tarihi yaklamyla incelebilme olana bulabildiim iin ok byk mutluluk duyduumu belirtmek isterim.
Ayvalk Evleri ile ilgili bu almann ortaya kmas aamasnda ncelikle, tezin danmanln stlenerek, tm srete fikir ve yntem konusundaki rehberlii ve bilgi paylamyla byk desteini grdm, deerli hocam Yrd. Do. Dr. Aye . Trkere; yksek lisans eitimimizde bize emek veren, bilgi ve birikimleri sayesinde sanat tarihi kimliimize byk katklar bulunan deerli hocalarm, Prof. Dr. Ali Osman Uysala, Yrd. Do. Dr. Beate Bhlendorf teekkrlerimi sunuyorum. Arslana ve Yrd. Do. Dr. Turan Takaolu sayg ve
almaya plan, cephe izimleri ve alan bilgisi desteklerinden dolay Ayvalktaki mimarlardan Mjdat Soylu, Nilden iner, Asl Nideliolu, Mehmet aret, Birol Kovar ve Nurcan Uydaa teekkr ederim.
xxi birlii ve yardmlaryla ykm hafifleten, zellikle alan almalarn beraberce srdrdm kardeim Burin Akna, fotoraf ekimleri iin yllardr Ayvalk sokaklarnda ciddi mesailer harcadmz, bu tez srecinde de yine bir arada altmz desteiyle almann ykn hafifleten arkadam Ahmet Glkokana, konuyla ilgili her trl fikir ve bilgi paylamn esirgemeyen arkadam Yrd. Do. Dr. Elif Ylmaza; katklarndan dolay Hakan Dine, Mehtap zkana, Tuba zdamara, Gamze Soykana ve Nurettin Akbulutaa teekkrlerimi iletmek isterim.
Ayvalkla bamn oluturan ve yaadm yerin tm gzelliklerini fark etmemi salayan ve hayatm boyunca desteklerini benden esirgemeyen aileme sayg ve teekkrlerimi sunarken; son olarak ismini yazamayacam, fakat anmadan da geemeyeceim Ayvalk Evlerinin yaamasna olanak veren Ayvalkl Mbadillere ve bu evlerde yaayan ev sahiplerine almann ortaya kabilecei bir miras koruduklar iin minnettarlm belirtmek isterim.
Berrin Akn
I. GR
Geleneksel Trk Evleri adna son yllarda belirgin biimde artan almalar, Anadolu corafyasndaki Trk Evinin tantlmasna ve snflandrmasna katkda bulunmaktadrlar. Bu almalar hem evlerin blgesel ve iklim gibi artlara gre farkl biimler sunabildiini hem de ortak bir slubun olutuunu vermeye yneliktir.
Son dnemde, sanat tarihi alannda Osmanl Konutlarna ynelik almalarn nemi daha da artmtr. Bu almalar, toplumsal, kltrel ve corafi bilgilerle bir btnlk iindedir. nk bu yaplarn doru okunabilmesi iin tm bu bilgilerin varlna ihtiya duyulmaktadr. Dier yandan da insana en yakn yap eidi olan evlerin, plan malzeme, teknik, ssleme gibi mimari zellikleri zerinden toplumsal, kltrel ve corafi yapya dair sonulara ulalabilinir. Bu yzden Osmanl Konutlaryla ilgili almalar, Osmanl toplum ve kltr yaps yanstmaya ynelik almalar durumunda gelmilerdir.
Aratrma kapsamnda Kuzeybat Anadolu corafyasndaki yerleimlerden biri olan Balkesir iline bal Ayvalk ilesinin evleri ele alnmtr. XIX. ve XX. yzyln tarihi kent dokusunu yanstan 27 konut katalog almas eklinde plan, malzeme ve teknik, d ve i mekn ile ssleme zellikleri asndan ele alnm, bu veriler nda, kent iindeki dier birok yapnn da incelenmesi sonucunda Ayvalk Evlerinin, Geleneksel Konut Mimarisi ierisindeki yeri ve nemi deerlendirilmitir.
Ayvalk Evleri ile ilgili almann balca amac; ok kltrl toplum yapsyla geni bir alanda varlk gsteren Osmanl Devletinin, Kuzey Bat Anadolu corafyasndaki, mimari birikimine ynelik almalara Ayvalk Evleri kapsamnda katkda bulunabilmektir. Geleneksel Konut Mimarisi rnekleri iinde yer alan Ayvalk Evlerinin incelenmesi, Kuzey Bat Anadolu, tarihi evlerinin zellikle plan ve cephe tipolojisi almalarnn bir parasnn oluturmasna ve bu blgenin ekonomik, sosyal ve kltrel zellikleriyle ilgili sonulara ulalabilmesine katkda bulunmaya yneliktir.
I. GR
Geleneksel Trk Evleri adna son yllarda belirgin biimde artan almalar, Anadolu corafyasndaki Trk Evinin tantlmasna ve snflandrmasna katkda bulunmaktadrlar. Bu almalar hem evlerin blgesel ve iklim gibi artlara gre farkl biimler sunabildiini hem de ortak bir slubun olutuunu vermeye yneliktir.
Son dnemde, sanat tarihi alannda Osmanl Konutlarna ynelik almalarn nemi daha da artmtr. Bu almalar, toplumsal, kltrel ve corafi bilgilerle bir btnlk iindedir. nk bu yaplarn doru okunabilmesi iin tm bu bilgilerin varlna ihtiya duyulmaktadr. Dier yandan da insana en yakn yap eidi olan evlerin, plan malzeme, teknik, ssleme gibi mimari zellikleri zerinden toplumsal, kltrel ve corafi yapya dair sonulara ulalabilinir. Bu yzden Osmanl Konutlaryla ilgili almalar, Osmanl toplum ve kltr yaps yanstmaya ynelik almalar durumunda gelmilerdir.
Aratrma kapsamnda Kuzeybat Anadolu corafyasndaki yerleimlerden biri olan Balkesir iline bal Ayvalk ilesinin evleri ele alnmtr. XIX. ve XX. yzyln tarihi kent dokusunu yanstan 27 konut katalog almas eklinde plan, malzeme ve teknik, d ve i mekn ile ssleme zellikleri asndan ele alnm, bu veriler nda, kent iindeki dier birok yapnn da incelenmesi sonucunda Ayvalk Evlerinin, Geleneksel Konut Mimarisi ierisindeki yeri ve nemi deerlendirilmitir.
Ayvalk Evleri ile ilgili almann balca amac; ok kltrl toplum yapsyla geni bir alanda varlk gsteren Osmanl Devletinin, Kuzey Bat Anadolu corafyasndaki, mimari birikimine ynelik almalara Ayvalk Evleri kapsamnda katkda bulunabilmektir. Geleneksel Konut Mimarisi rnekleri iinde yer alan Ayvalk Evlerinin incelenmesi, Kuzey Bat Anadolu, tarihi evlerinin zellikle plan ve cephe tipolojisi almalarnn bir parasnn oluturmasna ve bu blgenin ekonomik, sosyal ve kltrel zellikleriyle ilgili sonulara ulalabilmesine katkda bulunmaya yneliktir.
alma kapsamndaki evlerin seilme sebebi, ou bir restorasyon geirmelerinden ya da restorasyon hazrl iinde bulunmalarndan dolay plan ve cephe izimlerinin
bulunmasndadr. Planlarnn bulunmasndan dolay yaplarn i mekn ve mimari zelliklerine ynelik verilere daha salkl ulalmas salanmtr. Kentteki dier konutlarda almay bilgi ve grsel malzeme anlamnda desteklemilerdir.
Ayvalk Evleri balkl almann kapsamnda, II numaral Konut ve Yerleim bal altnda konut kavram ve konutlar yaam kltr ile ilikisi ele alnmtr.
III numaral XIX. Yzyl Mimarlnda Yabanc Etkiler ve Geleneksel Konut Mimarl, balkl blmde Ayvalk Konut Mimarisini iine alan dnem olmas asndan, Batllama ile bu dnemin XIX. yzyl mimarisine yansmalar ve Osmanl iinde yaayan Gayrimslimlerin, Levantenlerin ortama etkileri verilmeye allmtr. Geleneksel Konut Mimarisi blmnde ise, bu kavram kken, plan ve cephe zellikleri asndan ele alnmtr.
alma alann oluturan Ayvalk yerleiminin, tarihi, corafyas ve kent dokusu hakknda bilgiler IV numaral konu balnda verilmitir.
almada kullanlan konutlarn plan ve cephe izimlerinin elde edilmesi, bu yaplarn kent dokusu iersinde incelenmesi ve belgelenmesi sonucu hazrlanan Ayvalkta Geleneksel Konut Mimarisini adna seilmi 27 ev katalog ksmn oluturmutur.
Tm bu bilgiler sonucunda Ayvalk Evlerinin plan, cephe, malzeme ve teknik, cephe eleri, i mekn gibi balklarla deerlendirilmesi ve sonulara ulalmas VI. blmn ieriini oluturmutur.
almada kapsamnda Geleneksel Konut Mimarisi kavramna tipolojisine ynelik almalarn incelenmitir. Anadolu corafyasndaki konutlarn benzerlikleri ve farkllklarn yaratan koullar anlamaya ynelik aratrmalar, bu almada da nem kazanmtr. Bu adan, Sedad Hakk Eldemin, Trk Evi Plan Tipleri; nder Kkermann, Kendi Meknn
Aray inde Trk Evi; Ayda Arelin, Trk Evi Dedikleri, isimli kaynaklar, Ayvalk Konutlarnn zmlenmesindeki balca kaynaklar oluturmutur.
ok geni bir alma alan olan Geleneksel Konut Mimarisi zerine Safranbolu Evleri, Kbrs Evleri, Buca Evleri, Avanos Evleri, Erzurum Evleri, Kayseri Evleri, Mardin Evleri, Balkanlardaki Trk Mimarisi zerine yaplm almalar bulunur.Bunlar hem bir konutun nasl incelenmesi gerektiine dair hem de karlatrma rnekleri asndan incelenen kaynaklar olutururlar.
Ayvalk zerine yazlm farkl disiplinlerdeki tezler, almay eitli alardan destekleyen almalar oldular. zellikle Bilge Gnl Yldrmn Bat Anadoludaki Kltrel eitliliin Geleneksel Konut Mimarisindeki Deiimine Yansmas -19 ve 20. Yzyllarda Ayvalk; Asl Kyakn, Kentin Biimsel ve Meknsal Kurgusunun zmlenmesine Dair Bir Yntem nerisi ve Ayvalk rnei; Levent nverdinin, Ayvalk Merkezi Kentsel Sit Alan Koruma-Gelitirme Projesi; Elif Ylmazn Trk- Yunan Nfus Mbadelesi ve Ayvalk, balkl akademik almalar, almann farkl alan bilgileriyle desteklenmesi salarken, ilgili izimler, harita, grafik gibi grsel malzemelerin toplanabilmesi adna da ok nemli kaynaklar oluturmulardr.
Ayvalk Kent Mimarisinin olutuu dnem olmas asndan Osmanl Batllama Dnemine ilikin ekonomik, sosyal kltrel ortam ve bunun mimariye yansmalarn ele alan kaynaklar, konutlarn dnem zellikleri saptanabilmesi asndan nemli olmutur. Uur Tanyelinin Osmanl Barnma Kltrnde Batllama-Modernleme; Aptullah Kurann, 19.Yzyl Osmanl Mimarisi; Paul Dumontun, Modernleme Srecinde Osmanl Kentleri; Attila Ycelin, stanbulda 19. Yzylda Kentsel Konut Biimleri ve Ayda Arelin, 18.yzyl stanbul Mimarisinde Batllama Sreci, yaynlardr. almann ilgili blmlerini destekleyen
Ayvalkn Osmanl Gayrimslim tebaa iindeki Rumlarn yaad bir yerleim olmas, gayrimslimlere ynelik almalar da nemli klmtr. Glnihal Bozkurtun, Gayrimslim Osmanl Vatandalarnn Hukuki Durumu ile Bayram Bayraktarn, Osmanldan
Cumhuriyete Ayvalk Tarihi balkl kaynaklar almann tarihsel boyutu adna kullanlan yaynlardr.
allan malzemenin ev olmasndan dolay, konut ve insan, konut ve kent ilikilerini vermeye ynelik sosyolojik almalara da yer verilmitir. Deniz ncedaynn, Adadan Odaya Yaamdan Yapya Konut evresi; Habitat II kapsamnda yaynlanan Tarihten Gnmze Konut ve Yerleme balkl yaynlar almay destekleyen kaynaklardr.
Hem Geleneksel Konut Mimarisinin kaynaklarndan biri olmas, hem de kentin tarihsel, kltrel birikiminin taycs olmalar, Ayvalk Evlerine ynelik almalar nemli klmaktadr. Bu almalarn gerekleebilmesi iin ncelikle evlerin varln srdrmesi gereklidir. Evlerin, zamann yaratt tahribatlara, ilgisizlik ve bilinsizliin eklenmesiyle, birou yklma tehlikesinde ya da iinde yaamay zorlatracak kadar ypranm durumda olduklar bir gerektir. Sonu olarak bu kltrel mirasn belgelenmesi, korunmas, tantlmas ve yaatlmas adna her trl bilimsel alma ok nemlidir. Bu kltrel mirasn daha uzun yllar salam bir ekilde yaamas hem Ayvalk adna hem de Osmanl konut aratrmalar adna nemlidir. zellikle zengin bir konut mimarisine sahip Ayvalk; Geleneksel Konut Mimarisi ierisinde ok nemli bir corafya olup henz yeterince allmam Kuzey Bat Anadolu kylar ve ada konutlar iin de en nemli kaynaklarndan biridir. Bu sebeple ncelikle tarihi bir kentte yaamann bir ayrcalk olduunu bilinciyle Ayvalk halknn bu birikime sahip kabilmesi gerekmektedir. Bunun yan sra Ayvalk ve Ayvalk kent dokusu zerine eitli alanlarda yaplacak her trl alma ve aratrma kentin mimari potansiyelinin deerlendirilmesine byk katklar salayacaktr.
II. KONUT MMARS VE YERLEM
Ev, insanlarn gnlk yaamlarn iinde barndrmakla birlikte, kullanm biimlerinin, toplumsal ve gndelik oulluu ve eitleriyle barnaktan farkl daha kapsaml bir toplumsal olgudur.1 Yerleik hayatn en belirgin zellii olan konut mimari adan en fazla eitlilik gsteren yap grubunu da oluturur. Bu fark, corafi, tarihsel ve kltrel zellikler yaratr. Sanat tarihi asndan ev mimarisi toplumsal ve kltrel yapy tanyabilme asndan da olduka nemlidir.
Konut, insanln temel gereksinimlerinden barnmaya ynelik bir ina biimidir ve yerleim kltrnn balamasndan bu yana, yeryznn eitli corafyalarnda ok farkl tipleri olumutur. Evlerin tipolojilerini belirleyen balca etkenler aadaki gibi sralanabilinir.
Corafik Etkenler -Topografik Koullar - klim - Doal Malzeme
Sosyolojik Etkenler - retim Biimi -Sosyal ve Kltrel Yap
Corafi koullar, evlerin iinde bulunduu zeminin yaps, yeryz ekilleri, iklim, bitki rts, bu iklim ve bitki rtsnn yaratt malzeme, tipolojinin fiziksel ve teknik alann oluturur.2
Ev tiplerini ortaya karan sosyolojik etkenler ise, yaam-mekn ilikisi temelli olup, retim biimi, buna kout olarak ortaya kan yaam biimi ve gemiten sre gelen birikimle
1 2
ACAR, Erhan: Konut Eczacba Sanat Ansiklopedisi,stanbul -1997, Cilt.II, s. 1041. HOUT, Jean: Kentlerin Douu, stanbul-2000, s.12.
ekillenen toplumun kltrel kimlii ile bunlara ait kimi olgulardr. Ev, barnmann bir birimi olmasnn tesinde, yaama biiminin yansmasna dnt alan, bir kltr sreci, maddi ve manevi deerlerin birliktelii olarak tanmlanr.3
Toplumsal varln kalc antlar ina etmek veya toplum ile meknn ortakln yeniden retmek suretiyle srdren insann toplumsal karakteri, konutla elle tutulur bir biime dnr.4
Sonu olarak, yerleimlerin ve daha kapsaml olarak kent mimarisinin, en belirgin yap grubu durumundaki evler, planlarn ve mimari zelliklerini yaratan fiziksel ve sosyal koullardan dolay, toplumlarn hem iinde bulunduu corafya hem de kltrel kimlikleri adna en ok veriye sahip eserlerdir.
3 4
NCEDAYI, Deniz:Adadan Odaya Yaamdan Yapya Konut evresi, stanbul-2005, s.9. HRSCHON, Renee: Mbadele ocuklar, stanbul-2000, s.11.
III. XIX. YZYIL OSMANLI MMARSNDE YABANCI ETKLER VE GELENEKSEL KONUT MMARLII
III.1. YABANCI ETKLER
Batllama Dnemi, Osmanl Devletinin ekonomik ve siyasi alanda gcn kaybetmeye balamasyla, Avrupann askeri, eitim ve ynetim alanlarndaki stnln kabul ederek Batya yneldii ve toplumsal hayat da nemli lde etkileyen deiimlerin yaand XVIII. yzyln sonunda balayan ve XIX. yzyl kapsayan dnemi tanmlamak iin kullanlr. XVII. yzyl sonlar ile XVIII. yzyl balarndan itibaren Osmanl Devletinin Bat karsnda yenik dmeye balamas zerine bu gidiata zmler batya yneli politikasn dourmutur.1839 ylnda kabul edilen Tanzimat Ferman ile Batya yneliin ilk adm atlmtr.5
Bu dnem Osmanl Sanat asndan da bir deiim noktas olarak kabul edilmektedir. Bu dnemde, III. Selim dnemi slahatlaryla askeri alandaki yeniliklerin bir uzants olarak kurulan Mhendishane-i Berri Hmayunda askeri amal teknik resim dersleriyle, Osmanldaki ilk resim sanatnn da temellerini atlmtr. Resmin yan sra, Osmanl Devleti iinde ticaret hayatn byk lde ayakta tutan Osmanl Gayrimslimlerinin Avrupa ile kurduklar ticari ve kltrel etkileimin bir sonucu olarak, Barok, Ampirik gibi Avrupa Sanat iinde moda olan akmlar Osmanl Mimarisi iine yerlemeye balamtr. Aznlk ve yabanc sanatlarn etkinlikleri de yine bu dneminde artmtr. Batl sluplarn uygulanmas konusunda Hassa Mimarlar Ocann yetersiz kalmas, bu grevi mektepli mimarlara devredilmesiyle sonulanmtr. Osmanl sivil mimari rnekleri daha belirgin bir biimde, bu Avrupal tarzlara ynelirken, dini mimari eserleri plan ve kurulu asndan kbik gvdeli kubbeli kurulularyla, geleneki yapsn korumaya alm, daha ziyade cephe dzenlemeleri ve sslemede bat etkisi kendini hissettirmitir.6 Osmanl Devletinin Baty rnek tutarak adalama abas iinde oluu, diplomatndan tccarna, turistinden, maceraperestine kadar bat kkenli yabancnn iine yaramtr.
5 6
BOZKURT, Glnihal: Gayrimslim Osmanl Vatandalarnn Hukuki Durumu, Ankara-1996, s.40. KURAN, Aptullah: 19.Yzyl Osmanl Mimarisi Celal Esad Arseven Ansna Sanat Tarihi Bildiri Seminerleri, stanbul-2000, s.234.
Kapitlasyonlardan rahata yararlanabilmeleri de bata stanbul olmak zere dier kentlerde ticaret yapabilmelerine olanak salamtr. Gayrimslim aznlklarn, yabanclarla i ortaklklar kurmalar, Bat kkenli yabanclarla gayrimslimler arasnda kltrel bir yaknlama dourmu, zellikle bu ekonomik ve kltrel ibirliine dnmtr.7 XIX. yzyl Osmanl iersindeki gayrimslim ve Levantenlerin etkileimleri, arlkl olarak yaadklar yerleimlerdeki mimari yaplara zellikle konutlarna yansmtr. Konutlarn cephe anlayna XIX. yzyl Avrupa Sanatnn eklektik slubu hkim olmutur. Batllama Dnemi sanat hareketleri iinde XIX. yzyl II. yarsnda kendini hissettiren, Avrupada balayan ve moda haline gelen eklektik veya semeci anlay, Osmanl Konutlarn da etkilemi, bu slubu yanstan deneysel eserler yaplmaya balamtr.
Eklektizmin zn XIX. yzyln kendini aa vuran dnce ve sanat yapt retme yntemi oluturur. Seilmi ve uydurulmu paralardan yeni bir birleime gidilmi ve sonunda XIX. yzyl mimarl karmaal bir semeciin iine srklenmitir. Avrupada Rnesans- Reform ve Aydnlanma Dnemlerinin ardndan Fransz Devriminin itici gcyle siyasal, sosyal ve ekonomik alanlarda byk atlmlar gerekleirken sanatta da geriye dnn yaand bir yzyldr.8 Barok Sanat yerini Neo Klasik sanata brakm, gemiin klasik temalar zerinde durulmutur. Gemiin sanat anlayna ait biimsel eler eklektik anlayn esnek anlayyla ayr ayr ya da farkl dnemler de olsalar bir arada kullanlabilmitir. Geleneksel mimarlnda etkiyen bu anlayta planlarda temel tipolojiye sadk kalnsa da cephe dzeni ve elemanlar, yeni Klasik, Barok slubunun bezemeleriyle donatlmaya balamtr.9
zellikle Avrupal mimarlar sayesinde de bu yeni sluplar, geleneksel formlarla kartrlmtr. Bu dneme ait sivil mimari rneklerinde, bakentte gayrimslim ve Levantenlerin youn olarak yaad Pera ve Galata gibi yerleimlerde10 sivil mimarinin
CEZAR, Mustafa: XIX. Yzylda Beyolu Neden ve Nasl Geliti.XI.Tarih Kongresi,K ongreye Sunulan Bildiriler, Ankara-1994, Cilt.VI, s.2685. 8 Eczacba Sanat Ansiklopedisi: Eklektisizm, stanbul - 1997, Cilt. 1, s.505. 9 YCEL, Attila: stanbulda XIX.yzyln Kentsel Konut Biimleri Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1997, s.304.
10
CEZAR, Mustafa: XIX. Yzylda Beyolu Neden ve Nasl Geliti? XI. TTK Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara- 1994, Cilt: VI, s.2672.
10
cephe dekorasyonunda Avrupa sluplarnn eitlenmi rnekleri mevcuttur. Sadece kent mimarisi asndan deil, modern Avrupa slubunda ehircilik anlay da yabanclar etkilerinden bir olarak kabul edilir.11Yabanc cemaatler Osmanl ehirlerinin her birini zenginletirmekle kalmayp, belli bir kamusal kltrn olumasna da katkda bulunduklar belirtilmektedir.12
stanbul, tara iin her zaman kltrel model olmu ve ayn dnem iinde bakent dndaki ortamlarda benzer tipolojik oluumlar ayn tarihsel nedenlerden yaygnlk kazanmtr.13 stanbul dnda da yine Avrupa ile ticari ilikilerin yapld ve genellikle gayrimslim topluluklarn youn olarak yaad zellikle liman kentlerinin cephe mimarisine batl sluplar etki etmitir.
XIX. yzyl Osmanl Mimarisine etki eden yabanc etkisi, sosyal yapyla karlkl etkileen kltr sistemindeki deiim, geni anlamdaki sosyal sistemin deiimin sonucudur.14 Bu dneme ait zellikle mimarlk rnekleri Osmanlnn son yzyl iindeki ekonomik ve sosyal yapsndaki bu deiimin en belirgin gstergesi, nemli kaynaklarndan biri durumundadr. tarihsel bilginin de
III.2. GELENEKSEL KONUT MMARLII
Geleneksel konut mimarisi ile tanmlanan, Osmanl Devleti topraklarnda retilmi olmakla birlikte, kkeni Orta Asya gebe topluluklarn barnma kltr ile Anadolu
corafyasndaki kltrel birikiminle ekillenen mimaridir. lk olarak Trk Evi diye tanmlanan15 daha sonra bu tanmn zellikle sonraki dnemlerde Osmanlnn ok kltrl yapsn yanstmad ve konutun etnik kimlikle tanmlann eksikliine ynelik grlerin ortaya atlmasyla16 genellikle Geleneksel ifadesi ile tantlan konutlar olmulardr.
11
DUMONT Paul, GEORGEON Franois: Modernleme Srecinde Osmanl Kentleri, stanbul1999, s.76. 12 EDHEM, Eldem-DANEL Goffman- BRUCE Masters: Dou le Bat Arasnda Osmanl Kenti stanbul-2000, s.18. 13 YCEL, Attila: stanbulda XIX.yzyln Kentsel Konut Biimleri Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1997, s.298. 14 AREL, Ayda: XIII. Yzyl stanbul Mimarisinde Batllama Sreci, stanbul-1975, s.7. 15 ELDEM, H. Sedad: Trk Evi Plan Tipleri, stanbul-1954, s.16. 16 AREL, Ayda : Trk Evi Dedikleri Bir Anatomi Dersi: Ev, Cogito, stanbul-1999, Say.18, s.209.
11
Trk Evi, dayand plan anlay asndan Osmanl Dneminde, Anadolu ve Balkan corafyasn iine alan yerleimlerde ortak bir slup anlayn tanmlar. Bu plan emas sofaoda ilikisine dayanr. Oda-Sofa dzenini esas alan plan emas, kkenleri Orta Asya gebe yaamndaki barnma ihtiyacn karlayan adrla ilikilendirildii iin17 sanat tarihi terminolojisine de Trk Evi eklinde bir konut tipi olarak zamanla yerlemi, Trk Evi tanmnn, sadece Trklerin yaad konutlar ifade etmedii artk akla kavumutur.
Geleneksel konutlarda oda ve sofa ilikisine dayanan plan anlay ilk kez Sedad Hakk Eldem tarafndan ele alnm ve d sofal, i sofal ve orta sofal bir tipoloji ortaya konmutur. Sofann odalara gre konumu, plan tipini belirlemektedir. Sofa, oda srasnn nnde ise d sofal, odalar arasnda ise i sofal, odalar simetrik bir dizime sahip olup sofa tam ortadaysa orta sofa tipi meydana gelir.18
Bu anlayta sofa bir geit olmakla beraber, ayn zamanda btn ev halknn topland bir alandr. Bunun evresine dizilen odalarda birbiriyle grsel bir iliki ierindedir. Trk Evinde oda, deiik ilevlere olanak verilebilmesi iin deitirilebilir bir dzene sahiptir. Bu dzenek gebelikten kalma alkanlklar zerine kuruludur. Odada oturulabilir, yatlabilir, yemek yenilebilir, hatta yemek piirilebilir.19 ller deiebilir ama nitelikler deimez.
Geleneksel Konut Mimarisi plan asndan bu tipolojiye otursa da, konutlar cephe mimarisi ve malzeme asndan daha fazla eitlilik gsterir. Bunun en nemli sebebi Anadolunun birbirinden ok farkl iklim ve yeryz ekillerine ait blgelere sahip olmasdr. Konutlar, cephe mimarisi ve malzeme asndan blgesel karakter tamaktadrlar. Sedad Hakk Eldemin Osmanl Dnemi evlerinin balca ekoller ve blgesel sluplar eklindeki snflamas ise20
17
Karadeniz Sahili Evi Kuzey Anadolu Evi
BAMMER, Anton: adr Anadolu Evi likisi Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1997, s.238. 18 ELDEM, H. Sedad: Trk Evi Plan Tipleri, stanbul-1954, s.16. 19 KKERMAN, nder: Kendi Mekann Aray inde Trk Evi, stanbul-1996, s.69. 20 ELDEM, H. Sedad: Trk Evi Osman Dnemi, stanbul-1984, s.29.
12
stanbul ve Marmara Blgesi Evi Ege ve Bat Anadolu Blgesi Evi Ege Sahil ve Adalar Evi Rodos Evi Anadolu Kerpi Evi Kayseri Evi Dou Anadolu Evi Gneydou Anadolu Evi Diyarbakr Evi eklindedir.
Anadolu corafyas iinde gnmze ulaabilmi kentler, daha ziyade konut mimarileriyle, tarihi kent dokusunun ve toplumun kltrel belleinin yaamasna olanak verirler. Anadolu corafyasnda Safranbolu, Kula, Bursa, stanbul, Beypazar, Kars, Ktahya, Alanya, Kayseri, Erzurum, Amasya, Avanos, Mardin, Foa, Bergama, Edremit, Altnova, Gme, Biga, Gelibolu, Ayvack gibi birok yerleimde varln koruyabilen, geleneksel konut mimarisinin zengin rneklerini ve eitlerini sunarlar.
13
IV. AYVALIK CORAFYASI, TARH VE KENT DOKUSU
IV.1. AYVALIKIN CORAFYASI
Ayvalk, Ege Denizinin Kuzeybat kysnda yer alan Balkesir iline bal bir iledir(harita1). Batsnda Ege Denizi, dousunda Bergama, kuzeyinde Burhaniye ve gneyinde Dikili bulunur. Batsndaki Ege Denizi iinde Ayvalka ait 23 ada mevcuttur. Yerleim, Ege Blgesinin girintili kntl ky zelliklerine paralellik gstermektedir. Yerlemeyi ykseltileri pek fazla olmayan tepelik alanlar evirmektedir. Yerleim kyda, eimin ok az olduu dzlklerde younlamtr.21
IV.2. AYVALIKIN TARH
Ayvalk, yerleiminin prehistorik, Antik, Ortaa ve Bizans dnemlerine ve kuruluuna ilikin net bilgiler yoktur.22 Fakat Ayvalkn civar adalarnda yerleimin erken tarihlerde balad, bu adalarda yaayan topluluklarn daha sonradan Ayvalka yerleen ve Ayvalk kuran topluluklar oluturduu belirtilir. Ege gleri ile M VIII. Yzylda Yunan anakarasndan gelen topluluklar ilk olarak Ayvalkn adasna yerlemilerdir.23 Bu kentler; Yumurta Adas, plak Ada (Chalkys), Maden Adas (Pordoselene) ve Cunda Adas(Nesos) dr. Bu kentlerin ge Roma ve Erken Bizans dnemlerinde varlklarn srdrd ele geen seramik buluntular ve kimi mimari kalntlardan anlalmaktadr (harita 2).
Bizans Dneminde yeterince sahiplenilmeyen ve deniz gvenliini kaybeden bu yerleimler zamanla daha da nemini kaybetmi topluluklar i blgelere dalmtr. Bizans dneminden balayp uzun yllar Edremit Krfezinin gneyini tehdit eden Korsan istilas, Ayvalkta yerleimin ge olumasnn en byk sebebidir. Ayvalktaki ilk topluluklar da korsanlardan kamak amacyla Midilli ve civar adalardan g eden Hristiyanlar 24 dr.
21
KIYAK, ASLI: Kentin Biimsel ve Mekansal Kurgusunun zmlenmesine Dair Bir Yntem nerisi ve Ayvalk rnei, stanbul Teknik niversitesi Mimarlk Fakltesi Yaynlamam Yksek Lisans Tezi, stanbul-1997, s.49. 22 BAYRAKTAR, Bayram :Osmanldan Cumhuriyete Ayvalk Tarihi, Ankara-2002, s.12. 23 BEKSA, Engin: Balkesir li Ayvalk-Gme-lelerinde Pre ve Protohistorik Yerlemeler Yzey Aratrmas. XVII. Aratrma Sonular, Ankara- 2000, s.115. 24 ARIKAN, Zeki: 1821 Ayvalk syan Belleten, Say.202, Ankara-1988, s.582.
14
Ayvalk iine alan Krfez Blgesi, XIV. yzyl II. yarsndan itibaren Osmanl idaresine girmitir. Deniz gvenliinin salamasnn ardndan kylara yerleim tekrardan balamtr. Ayvalkn bu tarihlerden sonra kurulmu olma ihtimali byktr. Fakat yerleim uzun bir sre ekonomik adan faaliyet gsterememitir. Ayvalkla ilgili ilk tarihsel bilgiler 1768 tarihli Karesi muflasal tapu tahrir defterindeki bir risaledir.25 Kentin geliimi 1773 ylndan sonra daha hzl bir ekilde olmutur. 1773 ylnda Papaz konomosun abalaryla Ayvalka otonomi ferman karlmtr.26 Bu fermana gre hemen nfusun tamamnn Rumlarn oluturduu Ayvalk, zerk bir yapya kavumu; Ayvalkl Rumlar siyasi ve ekonomik adan nemli hak ve ayrcalklara sahip olmulardr. Bu tarihten sonra ortamn getirdii olanaklarn ve kente sunulan ayrcalklarn da etkisiyle Ayvalk; zellikle zeytin ve
zeytinya retimine byk bir ekonomik gce sahip olup Bat Anadolunun nemli ticaret ve sanayi kentlerinden biri haline gelmitir.
1821de Yunanistann bamszl ile Osmanl Devleti iinde yaanan siyasi karmaa Ayvalka da yansmtr.1821 ayaklanmasnn ardndan kentin zerklii kaldrlmtr. Ayvalktaki Rum nfus kentten ayrlm, Ayvalkta kalan mallarna el konulmutur. 1827 ylnda kan affn ardndan giden Rumlar, Ayvalka geri dnm ve eski mallar da kendilerine iade edilmitir.27 Eski ekonomik gcne 1835 ylndan sonra tekrardan ksa srede kavumutur.28 XIX. yzyln ilk eyreinde nfusunun 25.000den az olmad belirtilir.29
Ayvalkta I. Dnya Savandaki gelimelere bal olarak sorunlar tekrar yaanmaya balamtr. Yunan igaline urayan Ayvalk, 15 Eyll 1922de bamszlna kavumu, Kurtulu Sava sonras imzalanan Lozan Antlamas gerei iki lke arasnda 30 Ocak 1923 ylnda imzalanan protokol gerei Yunanistanda yaayan Mslman Trk nfus ile Trkiyede yaayan Rum topluluklarn yer deitirmesi esasna dayana nfus mbadelesi gereklemitir.30 Ayvalkta yaayan Rumlarda, bu anlama gerei Yunanistan topraklarna
25 26
ARIKAN, Zeki: 1821 Ayvalk syan Belleten, Say.202, Ankara-1988, s.583. BAYRATAR, Bayram:Osmanldan Cumhuriyete Ayvalk Tarihi, Ankara-2002, s.10. 27 KERESTEC, Mehmet: Aivali, Atina-1981, s.12. 28 KTKOLU, Mustafa: Yunan syan Srasnda Anadolu ve Adalar Rumlarnn Tutumlar ve Sonular, Tarih Boyunca Trk Yunan likileri III.Askeri Tarih Semineri, Ankara-1986, s. 156. 29 ARIKAN, Zeki: 1821 Ayvalk syan Belleten, Say.202, Ankara-1988, s.354. 30 YILMAZ, Elif: Trk- Yunan Nfus Mbadelesi ve Ayvalk, Marmara niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits Uluslar aras likiler Bilim Dal Yaynlanmam Doktora Tezi, stanbul-2005, s.95.
15
gnderilirken, Ayvalk ve Cunda Adasna Girit ve Midillide yaayan Trkler yerletirilmitir.
IV.3. AYVALIK KENT DOKUSU
Birok farkl etnik yapy iinde barndran ok uluslu ve kozmopolit bir kimlie sahip Osmanl mparatorluunun bu yaps, hkim olduu topraklardaki kentlerin mimarisine de yansmtr. Osmanl mparatorluu iinde farkl etnik gruba sahip gayrimslimlerin varlklar kent mimarilerine kimi zaman ortak bir kltr paylayor olmaktan dolay benzerlikler, kimi zamanda ok kltrln getirdii eitlenmeden kaynakl farkllklar olarak etki etmitir. Osmanl gayrimslimlerinin aznlk durumunda olduu yerleimler dnda Ayvalk gibi nfus asndan younlukta olduklar kentlerde ise, etnik kimlik kendini daha fazla hissettirebilmi ve sonu olarak bu kimlie ait kimi eleri yaadklar kentlere daha fazla yansmtr.
Osmanl Devletinde XVIII. ve XIX. yzyllar ierisinde 2 milyondan fazla Rum, stanbul dnda, arlkl olarak corafi konumundan dolay Bat Anadolu kylarnda yaamtr. Bu blge uygun iklim, verimli topraklar, ulam imknlarna sahip olmas, tarih boyunca ticari etkiliklerin olumasn olanak salamtr. Bu blge Osmanlnn son dneminde, rol dalmndan da kaynakl olarak byk oranda ticaretle uraan Rumlar iinde nemli bir yerleim durumuna gelmitir. Bat Anadolunun zmir, Ayvalk, Foa; eme, Urla gibi kentler arlkl olarak Rum nfusun yaad yerler olmular ve ticari faaliyetleri asndan nemli kentleri durumuna gelmilerdir.31Yaadklar kentlerin mimarisinde de etkin rol oynamlardr. Bu yerleimlerden biri olan Ayvalk, zellikle XVIII. ve XIX. yzyllar arasnda 20.000 ile 25.0000 arasndaki Rum nfusuyla32 ky zeytin ve zeytinya ticaretine dayal ekonomisiyle geliip Egenin en byk sanayi ve ticari kentlerinden biri haline gelmitir. 1889 tarihli bir salnameye gre 19.846 nfuslu kentte, on bir mahalle, vard.33 On iki kilise,
31
YILDIRIM GNL, Bilge: Bat Anadoludaki Kltrel eitliliin Geleneksel Konut Mimarisindeki Deiimine Yansmas -19 ve 20. Yzyllarda Ayvalk, Dokuz Eyll niversitesi, Mimarlk Blm Restorasyon Anabilim Dal Baslmam Doktora Tezi, zmir -2004, s.26. 32 BAYRAKTAR, Bayram: Osmanldan Cumhuriyete Ayvalk Tarihi, Ankara -2002, s.9 33 a.g.e., s.24.
16
alt manastr yirmi alt sabunhane, krk tabakhane, yetmi sekiz zeytinya deirmeni, yirmi be yel deirmeni, iki otel, iki lokanta, gazino, be meyhane, yetmi kahvehane, yedi zeytinya ve un fabrikas, krk be frn, bir kraathane, doksan be dkkan, 4773 ev, bir hkmet kona ve gmrk dairesi, biri askeri hastane, askeri karakol, bir telgraf hane bulunmakta, Ayvalkn postasn Avusturya iletmektedir. Binalarn toplam says 5320 olduu belirtilir.34 Ayvalkta sosyal ve ekonomik hayatn gelimiliine paralel olarak eitim ve kltr dzeyi de gelimiti. erkek, de kz bir de karma olmak zere toplam 7 okul, bulunmaktayd.35 1803 ylnda kurulan, 1821 ylndaki isyann ardndan yklan bir akademiye sahip olduu da belirtilir.36 Ayvalkta camii olarak bina edilmi tek camii ise Hamidiye Camisi dir.37
XIX ve XX. yzyllar iinde zengin kent mimarisi ieriine sahip Ayvalk, evler, okul yaplar, ticaret yaplar ve dini yaplardan oluan mimari dokusunu byk lde koruyabilmitir. zellikle bu tarihi kent dokusunun en fazla sayya ve eidine sahip yap grubunu oluturan evler, kentin sosyal ekonomik ve kltrel tarihine k tutacak kltrel varlklardr ( res.1).
V. AYVALIKTA GELENEKSEL KONUT MMARS
Ayvalktaki tarihi kent dokusu iinde yer alan evler byk lde salam durumdadr ve kullanlr.Hem tarihi eser olma asndan hem de Ayvalkta mesken potansiyeli oluturmalarndan dolay yerleim asndan byk nem tarlar (res.2-3). Bununla birlikte Gayrimenkul Eski Eserler ve Antlar Yksek Kurulunun 19.06.1976 tarih ve 160 sayl kararyla Ayvalk, korunmas gerekli doal ve tarihi alan olarak kabul edilmitir38(ek.1). karlan ilk imar planna gre 1700 ev tescillenmitir.
YILMAZ, Elif: Trk- Yunan Nfus Mbadelesi ve Ayvalk, Marmara niversitesi ,Sosyal Bilimler Enstits Uluslar aras likiler Bilim Dal Baslmam Doktora Tezi, stanbul-2005, s.76. 35 BAYRAKTAR, Bayram: Osmanldan Cumhuriyete Ayvalk Tarihi, Ankara -2002, s.30 36 a.g.e., s.8. 37 a.g.e.,s. 24. 38 NVERD, Levent: Ayvalk Merkezi Kentsel Sit Alan Koruma-Gelitirme Projesi. Dokuz Eyll niversitesi Mhendislik-Mimarlk Fakltesi, ehir Blge Planlama Blm Yaynlanmam Lisans Tezi, zmir-1990, s.52.
34
17
Bu kent dokusu iinde yaplarn % 62 sinin yalar 50100 yl arasnda deimektedir.% 20si ise yzyldan fazla daha eski bir gemie sahip olduu belirtilmektedir.39 Evlerin tarihlendirmesi ile ilgili olarak en nemli belge, baz evlerin giri kaps zerindeki tarih levhalardr. Ayvalkta alma srasnda saptanan tarihler Tablo 1de belirtilmitir. Bu birka tarihli rnek zerinden, yaplarn arlkl olarak 1850 ile 1910 arasndaki dnem arasnda yaplm olma olasl byktr.
Tablo 1. Ayvalkta Tarihleri Saptanan Kimi Evler 1864: 1 adet 1890: 1 adet 1900: 4 adet 1884: 1 adet 1892:1 adet 1901: 5 adet 1885:2 adet 1893:3 adet 1902: 6 adet 1886: 2 adet 1894: 2 adet 1907: 5 adet 1888:1 adet 1895: 1 adet 1908: 4 adet
Katalog kapsamnda ele alnan 27 konutun incelenmesi ve yerleimdeki dier mevcut konutlarn da deerlendirilmesiyle, Ayvalk Evlerinin tek katl veya iki katl olarak ina edildii grlmtr. Plan asndan farkllk gstermeyen bu her iki tipte de, katlar depodkkn olarak kullanlan zemin kat zerinde ykselirler. Genel bir snflama iinde evler; Tek Katl Yaplar ki Katl Yaplar eklinde ele alnmtr.
1. TEK KATLI YAPILAR
Enine dikdrtgen biimdeki bu yaplar dkkn depo amal zemin kat zerine binen tek katl yaplardr. Plan emasnda i sofann kullanld tek katllarda cephe dzeni asndan yaygn olarak iki tip grlr. Simetrik Cepheler Simetrik Olmayan Cepheler
Katalog kapsamnda 1-8 numaral yaplar tek katl bir kurulua sahiptir.
39
Ayvalkta Tarihsel Dokunun Korunmas ve Turizm Amal Kullanlmasna likin Aratrma, Ankara-1984, s.36.
18
2. K KATLI YAPILAR
Derinlemesine ya da boyuna dikdrtgen ktleye sahip bu yaplar zemin kat zerine binen iki kattan oluurlar. Plan emasnda i sofal bir kurulua sahiptirler. Cephe dzeni asndan yaygn olan iki uygulama vardr. Bu yaplarda cephe tipolojileri asndan iki tip grlr. kmal Cepheler kmasz Cepheler
Katalog kapsamndaki 9 ile 27 arasndaki yaplar, iki katl yaplardr. Tek ve iki katl olarak snflanan bu yaplarn plan, cephe dzeni, malzeme ve teknik, ssleme zellikleri asndan katalogda belgelenmitir.Deerlendirme blmnde ise bu yaplar tipolojik ayrm kriterleri ve tipolojik zellikleri ile irdelenecektir.
19
VI. KATALOG
1.TEK KATLI YAPILAR: Katalog no 1,2,3,4,5,6
2. K KATLI YAPILAR : Katalog no 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27)
20
KATALOG NO: 1 RESM NO: 4-8 ADRES: Atatrk Caddesi 7. Sokak No:39 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr. PLAN ZEMN KAT Eksen boyunca derinlemesine uzanan planda, dikdrtgen sofa ve buna alan iki oda mutfak, amarhane gibi kullanm alanlarndan olumutur.
I. KAT PLANI Derinlemesine dikdrtgen eklinde uzanan bu kat, dikdrtgen sofa ve bu sofaya alan alt oda ile mutfak ve banyo birimlerinden olumutur.
II. KAT PLANI
21
DI CEPHE Giri Cephesi Kat says: Z+1 Kap: Giri Balkon: Cumba: Pencere Says Zemin Kat:2 I. Kat: 2 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kat Says: Z+1 Kap:Balkon: Yan Cephe(sol) Kat Says: Z+1 Kap: Balkon: X Arka Cephe Kat Says:Z+ 1
Cumba:
Kap: Avlu Cumba: Balkon: Cumba:X Pencere says: Zemin:2 I.Kat:2 Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: I.Kat 2 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: 4 I. Kat: 6 Pencere Biim
Zemin I.Kat
X X
Zemin I.Kat
Zemin I.Kat
X X
Zemin I.Kat
X X
22
Kap Giri Kaps Ahap: X Demir: Var X X X Yok
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Var
Kemer Sve ebeke Kanat ieklikparmaklk
Kemer Aydnlk Penceresi Lento
Yok X
Var
Kemer Sve ieklik Kanat Lento
Yok X
X X X
X X X II.Kat Var Yok
Avlu Kaps Ahap: Demir:X Var

Yok
Kemer Sve Parmaklk Kanat Lento
23
ATI a)at rts kiremit X inko ahap dier
b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Silme Korni Tarih Levhas Pilastr Demir Parmaklk Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat Konsolu Teras Avlu X X X X X X X X X
X X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Depo-dkkan Yklk Ni 8 X S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula MALZEMENN ADI Ta Ahap Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta X Badadi: Almak KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kanatlar mekn merdiven Zemin Demesi Odalar aras blme duvar Cumba tayclar ve rt sistemi
24
SSLEME Yeri Giri Kaps erevesi Malzeme Teknik Ta Oyma , kabartma Biim-Kompozisyon erevenin bordr, yzeyleri gen dilimlere ayrlm ekilde duran dikdrtgen talarn st ste bindirilmesiyle oluturulmutur. Bu dor balkla sona erer. Yaprak motifleri bulunur. Dikdrtgen zemin iine yerletirilmi kabaralar vardr. Birbirine gemeli eritler arasna yerletirilmi iek motifleri bulunur.
Pencere lentolar Pencere Alt
Ta Ta
Oyma, kabartma Kabartma
Kap kanat Pencereleri ebekesi
Demir
Dkm
Kap aydnlk pencere ebekesi Pencere stleri Balkon korkuluu
Demir
Dkm
Dikey ince ubuklarla yaplan erit eklinde biimlerden olumutur. Birbiri iine gemi iek ekilleri yeralr. Destek demirlerinin ular voltlendirilmitir.
Demir Demir
Dkm Dkm
25
KATALOG NO: 2 RESM NO: 9-14 ADRES: Cumhuriyet Caddesi 5.Aralk No: 58/ C TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr. PLAN
ZEMN KAT Giri ekseni boyunca hayat altna kadar uzanan derinlemesine sofa buna alan, yan yana duran kare planl odalardan olumutur. Bu katta dkkn depo olarak kullanlan bir mekn daha bulunur.
I. KAT PLANI Sofa ve buna alan, kare planl odadan olumutur.
II. KAT PLANI
26
DI CEPHE Giri Cephesi Kat says: Z+1 Kap: Giri Kap: Depo- Dkkan Pencere Says Zemin: 2 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kat Says: Z+1 Kap: Yan Cephe(sol) Kat Says: Z+1 Kap: Arka Cephe Kat Says: Z+1 Kap: Avlu
Pencere Says Pencere Biim
Pencere says: Pencere Biim
Pencere says: Zemin: 2 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.kat
Zemin I.Kat II.kat
Zemin I.Kat II.kat
Zemin I.Kat II.kat
27
Pencere Alt Zemin Var

Kemer Sve rg ebeke Kanat Parmaklk
Pencere st I.Kat Yok X

X X
Var
Yok
Depo-Dkkan Kaps Ahap: X Demir: Var

Kemer Aydnlk penceresi lento
II. Kat Var Yok

kemer sve Parmaklk kanat lento
Yok
X X
28
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 3 X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven Teras Avlu X X Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat Konsolu X X
X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula MALZEMENN ADI Ta Ahap Kullanlan Teknik Yma -Sva Badadi: Almak KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar Oda kaplar ve dolaplar Giri kapsnn zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri
Demir
29
Giri kaps kap tokmaklar. SSLEME Yeri Giri kaps, aydnlk penceresi rg ebekesi Malzeme Teknik Demir Biim-Kompozisyon
Dkm Yarm daire ii ubuklarla dilimlendirmi ve aralara ular voltlendirmi ekiller yerletirilmitir.
30
KATALOG NO: 3 RESM NO:15-21 ADRES: Zafer Soka No:26 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr.
PLAN ZEMN KAT Enine dikdrtgen bir biim sunan zemin kat, eksen boyunca uzanan sofa ve sofaya alan 3 oda ile, st kata k merdivenin yanndaki iki kk odadan olumutur.
I. KAT PLANI Ortada bir sofa ile buna alan drt odadan olumutur. Odalardan biri sonradan mutfaa dntrlmtr.
II. KAT PLANI
31
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+1 Kap: Giri Pencere Says Zemin:4 I. Kat: 4 II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says: Kap: Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+1 Kap: Pencere says: Zemin Kat:2 I. Kat: 2 II. Kat: Pencere Biim Arka Cephe Balkon:X Cumba: Kat Says: Z+1 Kap: Bahe Pencere says: Zemin Kat:2 I.Kat: 2 II.Kat: Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X
32
Kap Giri Kaps Ahap: X Demir: Var

Kemer Aydnlk Penceresi Lento X
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Kemer Sve ebeke Kanat (Kepenk) Parmaklk
Var X X X
Yok X
Var
Yok X
X X
Mutfak Kaps Ahap: Demir:X Var

Yok X
X X
33
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Teras Avlu X X X X X X X
X X X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 9 S S X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta X Badadi: Almak
MALZEMENN ADI Ta
KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri. Kap kemer kuruluu st kat pencereleri konsol alt Kap ve pencere kanatlar mekan merdiven Cumba
Ahap
34
Demir
Oda duvar blmeleri Zemin demesi ve tavan rts Kaplarn aydnlk pencereleri ebekeleri Pencere kepenkleri Pencere parmaklklar Pencere rg ebekeleri Balkon korkuluklar
SSLEME Malzeme Teknik Ta Oyma kabartma Giri Cephesi Ta OymaKe Bordrleri kabartma Pencere Konsol Ta OymaAltlar kabartma Giri Kaps Demir Dkm Pencere ebekesi Balkon Demir Dkm Korkuluklar Arka Cephe Demir Dkm Zemin Kat Penceresi Yeri Giri Kaps Biim-Kompozisyon Kemerin bindii stun ballar akantus yaprakl bitkisel bezemeden olumutur. Ke snrlayc bordr balklar, akantus balkl bitkisel sslemeden olumutur. Yaprak motifi Yuvarlak kemer iine yerletirilmi, dilimlendirilmi kalp eklinde dizilmi bir dzenleme yaplmtr. Geometrik dzenlemeler Ular voltlendirilmi, gemi dzenlemeler birbirinin iine
35
KATALOG NO: 4 RESM NO: 2224 ADRES: Alibey Camii Sokak No:22 TARH: Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir kayt bulunamamtr. PLAN ZEMN KAT Kareye yakn dikdrtgen bir emaya sahip zemin kat, sonradan iki oda ve mutfak depo gibi kullanm alanlarnda olumutur.
I. KAT PLANI
Kare planl st kat ortada bir sofa ve onun etrafna dizilmi odadan olumutur. Sofann karsnda ise dier odalardan daha byk olan kare planl bir oda ve buna alan iki kk oda mevcuttur.
II. KAT PLANI
36
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+1 Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+1 Yan Cephe(sol) Kapal Kat Says: Z+1 Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Kap:-
Kap: Giri(s) Kap: Mutfak Depo-Dkkan Pencere Says Zemin:1 I. Kat: 4 II. Kat: Pencere Biim Pencere Says Zemin Kat: 1 I. Kat:2 II. Kat: Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: I.Kat: 2 II.Kat:3 Pencere Biim
Zemin X I.Kat X II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Kapal
37
Kap Giri Kaps:S Ahap: X Demir: Var

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X X
Var
Kemer Sve rg ebeke Ahap Kepenk Parmaklk
Yok X X
Var
kemer Sve ieklik Kanat Lento
Yok X X X X
Depo-Dkkan Kaps: Ahap: X Demir: Var

II.Kat Var
Yok
Yok
38
ATI a)at rts kiremit X inko ahap dier DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat Konsolu Teras Avlu b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier
X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 7 S S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta Ahap Tula Kullanlan Teknik Yma Badadi: Almak
X X
X X
MALZEMENN ADI Ta Ahap
KULLANILDII YER Yapm malzemesi dnda kap ve pencere svelerinde kullanlmtr. Cumba kmasnda ve pencere erevelerinde mekn oda blme duvarlar Kap ve pencere kanatlar Zemin demesi ve tavan rts
39
Demir SSLEME Yeri -
Pencere ebekeleri ve Cumba konsol demirleri
Malzeme
Teknik
Biim Kompozisyon
40
KATALOG NO: 5 RESM NO: 25- 34 ADRES: Atatrk Caddesi No: 45 TARH: Yapnn tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur.
PLAN ZEMN KAT Enine dikdrtgen planl zemin katta, eksen boyunca uzanan sofaya alan oda vardr. Sofann sonunda ana ekseni T eklinde kesen alan bulunur. Bu alana alan simetrik yerletirilmi birer oda daha bulunur.
I. KAT PLANI Enine uzanan sofaya alan 5 odadan, olumu plana sahiptir.
II. KAT PLANI
41
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: X Cumba: Kat says: Z +1 Kap: Giri Pencere Says Zemin Kat:4 I.Kat: 4 II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+1 Kap: Pencere Says Zemin Kat: 3 I.Kat:4 II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sol) Kapal Arka Cephe Balkon: Cumba:X Kat Says: Z +1 Kap: Bahe Pencere says: Zemin Kat:6 I.Kat: 9 II. Kat: Pencere Biim
Kat Says: Z+1 Kap: Pencere says: Zemin Kat: I.Kat: II. Kat: Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
KAPALI
42

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Var X X
Yok X
Var
Yok X X X
X X
X X
Bahe Kaps Ahap:X Demir: Var

X II.Kat Var Yok
Yok
X X
43
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke X Kat konsolu Teras Avlu
X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 10 X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula
Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta Badadi: Almak
MALZEMENN ADI Ta
KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri. Kap kemer kuruluu st kat pencereleri konsol alt Kap kanatlar Oda duvar blmeleri Zemin demesi ve tavan rts
Ahap
44
Demir
Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi Zemin kat pencere rg ebekeleri mekn merdiveni ve merdiven trabzan, korkuluk.
Mermer
SSLEME Yeri Giri Cephesi Giri Kaps Pencere ebekesi Zemin Kat Pencere Mekn Kaplar Tavan st Kat Oda Duvarlar Merdiven Stunlar Tavan Malzeme Teknik Ta OymaKabartma Demir Dkm Biim-Kompozisyon Ular kvrml yon balkl ke silmeleri yer alr. Kemer alnlnn iine yerletirilmi ebeke, bitkisel motifli bir dzenlemeye sahiptir. Pencerelerin alt blmleri rg ebekeler yerletirilmitir. Lento altlarna ular kvrml bitkisel motifler yerletirilmitir. Panolarn iine iek ve yapraklardan olumu motifler yerletirilmitir. Ular voltlendirilmi yzeyleri yivli stun grnm veren plastik kabartmalar pencere aralarna dikey olarak yerletirilmitir. Akantus yaprakl stun balklar. Manzara ve natrmort resimleri yaprak ve iek motifleriyle oluturulmu dairesel bir madalyonun iine yerletirilmitir. Trabzan korkuluklar ular kvrml biime sahiptir.
Demir
Dkm
Ahap Al Al
Oyma- kazma Kabartmaboyama Kabartma
OymaKabartma Kalem ii Boyama
Al
Merdiven ve Trabzan
Mermer
Oyma,Kazma
45
KATALOG NO: 6 RESM NO: 35-43 ADRES: 13 Nisan Caddesi, 20 sokak, No: 67 TARH: 1892
PLAN
ZEMN KAT Enine dikdrtgen planl zemin katta iki oda ve kullanm alanlar yer alr.
I.KAT PLANI
Ana giriin ortasna yerletirilen merdivenden sonra gelen kare planl sofa ve sofaya alan simetrik yerletirilmi kare planl drt oda bulunur. Soldaki odadan alan bir kapyla baka bir odaya geilir. Buras sonradan mutfak olarak yaplandrlmtr.
II. KAT PLANI
46
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+1 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+1 Kap: Depo- Dkkan Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Kap:-
Pencere Says Zemin:5 I. Kat: 5 II. Kat: Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: I. Kat:4 II. Kat: 3 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Pencere says: Kat: Zemin Kat: I. Kat: I.Kat: 2 II. Kat: II.Kat:3 Pencere Biim Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
47
Kap Giri Kaps Ahap: X Var

Pencere Alt Zemin Demir: Yok

Pencere st I.Kat
Var X X
Yok X
Var
Yok X
X X
X X X X II.Kat Var Yok
Depo-Dkkan Kaps Ahap:X Demir: Var

Yok X
X X
48
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk
X X X X X
Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Teras Avlu
X X X X X X
MEKAN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 6 X X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta Ahap Tula Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta Badadi: Almak
MALZEMENN ADI Ta
KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kemer kuruluu Kap kanatlar pencere kanatlar mekan merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar Giri kapsnn zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri Pencere rg ebekeleri ve parmaklklar
Ahap
Demir
49
SSLEME Yeri Giri Kaps Kemer Kuruluu Malzeme Teknik Ta Oymakabartma Biim Kompozisyon Kemeri tayan iki stunun bal akantus yaprakl, korint tarz sslemeye sahiptir. Kap kemerin ortasna ve kap stnde talanan gen alnla iek ve yaprak motifinin karmndan olumu bitkisel akroterler oturtulmutur. Ahap kanatlarn zerine den svenin zerinde ise yatay bir zincir kua ve bunun iine ise kk iek motifleri yerletirilmitir. Pencere lentolarnn ularna ve altlarndaki kare zeminin iine iek ve yaprak motifleri yerletirilmitir. Ular kvrml birbirinin iine gemesiyle demir ubuklarn yatay ve dikey yerleimi ile dekoratif bir rg ebeke ortaya kmtr.
Pencere Altlar Konsol Ular
Ta
Oymakabartma
Demir Giri Kaps Aydnlk Penceresi
Dkm
50
KATALOG NO: 7 RESM NO: 4447 ADRES: Sakarya Mahallesi 2. Fethiye Caddesi No: 8 TARH: Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur.
PLAN ZEMN KAT Kare planl zemin kat, iki oda, sofa ve kullanm birimlerinden olumutur.
I.KAT PLANI Kare planl bu kat birbirine alan iki oda ile sofa sonundaki kk odadan olumutur.
II. KAT PLANI
51
DI CEPHE Giri Cephesi Kap: X Balkon:X Kat says: Z+1 Kap: Giri Pencere Says Zemin: I. Kat: 1 II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sa) Balkon : Cumba Kat Says: Z+1 Kap: Pencere Says Zemin Kat: I. Kat:2 II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sol) Balkon : X Cumba: Kat Says: Z+1 Kap: Avluya Giri Pencere says: Zemin Kat:3 I. Kat: 3 II. Kat: Pencere Biim Arka Cephe Balkon Teras:X Kat Says: Z+1 Kap:Pencere says: Zemin Kat: I.Kat: 1 II.Kat: Pencere Biim
Zemin I.Kat X II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X
52
Kap Giri Kaps Ahap: X(S) Var


Kemer Sve ebeke
Pencere st I.Kat
Var X
Yok X X
Var
Yok X
Avluya Giri Kaps Ahap: Demir:X Var

Yok
53
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk MEKAN Oda Says Mutfak Banyo Wc Depo-dkkan Yklk Ni
Ahap Kepenk Mutfak Kaps X Balkon X Ke Silmeleri X Cumba Avlu Teras
X X
X X
5 X X X X X
Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven
X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Kullanlan Teknik Ta X Dzgn Kesme Ta X Ahap X Badadi: Tula Almak
MALZEMENN ADI KULLANILDII YER Ta Kap ve pencere ereveleri. Ahap Pencere kanatlar mekn merdiven mekn oda blme duvarlar mekn zemin ve tavan mekan kaplar
54
Demir Tula
Avluya giri kaps pencere ebekesi Balkon korkuluu I.kat duvar rgs ve zemin kat pencere kemer kuruluu
SSLEME Yeri Avluya Giri Kaps Malzeme Teknik Biim-Kompozisyon Demir Dkm Birbirine geme eklinde geometrik ekillerden olumutur.
55
KATALOG NO: 8 RESM NO: 4850 ADRES: Talat Paa Caddesi No:13 TARH: Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur. PLAN ZEMN KAT Dkkn olarak yaplm alt kat blntsz kare biimli bir mekndr.
I. KAT PLANI Kare planl kat ortada sofa ve buna alan karlkl simetrik ikier odadan oluur.
II. KAT PLANI
56
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba:X Kat says: Z+1 Kap: Giri Dkkn Pencere Says Zemin:3 I. Kat: 5 II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Kat Says: Kap: Yan Cephe(sol) Kapal Kat Says Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+1 Kap:
Pencere Says Zemin Kat: 5 I. Kat: II. Kat: Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:2 I.Kat: 1 II.Kat:1 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
KAPALI
KAPALI
57

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Kemer Sve ebeke
Var X X
Yok X
Var
Yok X X X
X X
Dkkan Depo Kaps Ahap: Demir:X Var

X II.Kat Var
Yok
Yok X X
X X
X X X
58
ATI a)at rts kiremit X inko ahap dier CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk
Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba X Dkkn Demir rg ebeke Avlu Teras
X X
X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 5 X S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta Ahap Tula MALZEMENN ADI Ta Ahap Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta Badadi: Almak
KULLANILDII YER Kap ve pencere ereveleri. Kap kanatlar mekn merdiven mekn ara duvarlar mekn zemin ki kapnn zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri
59
Demir
Bodrum kat pencere ebekeleri
SSLEME Yeri Kap Kanatlar Aydnlk Pencereleri Malzeme Teknik Ahap Oyma , kabartma Demir Dkm Biim-Kompozisyon blme ayrlm panolarn iine geometrik dzenlemeler yaplmtr. Kemer alnlnn iini yarm daire eklinde yerleen, elips biimli dilimli dzenleme yaplmtr.
60
KATALOG NO: 9 RESM NO: 5157 ADRES: Sakarya Mahallesi 2. Fethiye Caddesi 11. Sokak No:1 TARH: Giri kapsn zerinde 1885 tarihi yazldr. PLAN ZEMN KAT Derinlemesine uzanan dikdrtgen biiminde sofa ile buna alan karlkl ikier odadan meydana gelmitir.
I.KAT PLANI Zemin katla ayn biimsel zelliklere sahiptir. Merdivenden sonra dikdrtgen sofa ile buna alan karlkl kare planl ikier odadan olumutur.
61
DI CEPHE Giri Cephesi Cumba Balkon X Kat says: Z+1 Kap: Giri Yan Cephe (Sa) Kapal Kat Says: Z+1 Kap:Yan Cephe(Sol) Cumba Balkon Kat Says: :Z+1 Kap: Arka Cephe Cumba Balkon:X Kat Says: :Z+1 Kap: Mutfak-Depo
Pencere Says Zemin Kat:2 I. Kat: 2 Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: I. Kat : Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: 2 1.Kat: 2 Pencere Biim
Pencere says: Zemin:2 1.Kat: 3 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.kat
X X
Zemin I.Kat II.kat
Zemin X I.Kat X II.kat
Zemin I.Kat X II.kat X
KAPALI
62
Kap Giri Kaps Ahap: X Demir: Var X X Yok
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Var
Kemer Sve ebeke rg Ahap Kanat Parmaklk
Yok X X X
Var Yok X X X X X II.Kat Var Yok
Mutfak Kaps Ahap: X Demir: Var

Yok X
X X
63
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk
X X X X X
Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat Konsolu Teras Avlu
X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 8 S S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta Ahap Tula Kullanlan Teknik Moloz Ta Badadi: Almak
KULLANILDII YER Kap ve pencere ereveleri. Kap ve pencere kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar
64
Demir
ki kapnn zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri Cephe pencereleri rg ebekeleri ve kafes parmaklklar Balkon korkuluu Balkon konsolu Giri Kaps zeri tokma
SSLEME Yeri Malzeme Teknik Biim-Kompozisyon Kap Aydnlk Penceresi ebekesi Demir Dkm Baklava dilimi dizisi Balkon Korkuluu Giri Kaps Tokma Demir Demir Dkm Geometrik dizisi Dkm Ular kvrml bitkisel motif
65
KATALOG NO: 10 RESM NO:5861 ADRES: Edremit Caddesi No: 11 TARH: Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur. PLAN
ZEMN KAT Kareye yakn bir plan sunan zemin kat, ortada sofa buna alan bir oda ve kullanm alanlarndan olumutur.
I. KAT PLANI Ara kat eklinde duran bu kat bask bir kattr. Sofa ve iki odadan oluur.
II. KAT PLANI Merdiven knda yer alan sofa ve sofaya alan kare planl odadan meydana gelmitir.
66
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba:X Kat says: Z+2 Kap: Giri Pencere Says Zemin:1 I. Kat:3 II. Kat:5 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Kat Says: Z+2 Kap: Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: Pencere Biim Yan Cephe(sol) Kapal Kat Says: Z+2 Kap: Pencere says: Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: Pencere Biim Arka Cephe Balkon Kat Says: Z+2 Kap: Bahe Pencere says: Zemin Kat: I..Kat: II.Kat:2 Pencere Biim
Zemin I.Kat X II.Kat X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat X
KAPALI
KAPALI
67

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X X X
Var
Kemer Sve ebeke
Yok X
Var
Yok X
X X
X X
Mutfak Kaps Ahap: Demir: Var

Kemer Aydnlk penceresi Lento
II.Kat Yok
Var X
Yok X X
68
b) at Tr Beik at Teras at Set at
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 6 S X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Teras X Avlu X X X X X
X X
X X
KULLANILDII YER Pencere ve kap evresi svesi olarak kullanlmtr. Pencere ve kap kanatlar Cumba Oda ara duvarlar Zemin demesi ve tavan rts mekn merdiven ve trabzan kuruluu
69
Demir
Tula
Pencere rg ebekesi Pencere ieklikleri st kat kmas konsollar Sonradan yaplm balkon korkuluk duvar
SSLEME Yeri Malzeme Teknik Biim Kompozisyon
70
KATALOG NO: 11 RESM NO:6266 ADRES: Mareal akmak Caddesi No:70 TARH: Evin yapm tarihi ile ilgili mevcut bir belge bulunamamtr.
PLAN
ZEMN KAT Kareye yakn bir plana sahip zemin kat bir oda ve kullanm alanlarndan olumutur.
I. KAT PLANI
Ortada bir sofa ve sofaya alan yan yana iki oda ile kullanm alanlarndan olumutur.
II. KAT PLANI Alt katlarla ayn biime sahip st kat, merdivenden sonra gelen dikdrtgen biimli sofa ve bunun soluna alan odadan ve sofann dier tarafna yerletirilmi kk lekli kullanm birimlerinden olumutur.
71
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: X Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Avlu
Kat Says: Z+2 Kap:
Pencere Says Zemin:1 I. Kat: 2 II. Kat: 2 Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: 1 I. Kat: 2 II. Kat: 3 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: 1.Kat: 2 II.Kat:3 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
72

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Var X X
Yok X
Var
Yok X X X X
X X
X X

II. Kat Yok

Var
Yok X X X X X
73
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri X Cumba X rg ebeke Kat konsolu X Avlu Teras
X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 6 X X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
74
KULLANILDII YER Giri kaps kemeri Kap kanatlar, pencere ereveleri mekn merdiven Oda duvar blmeleri Zemin demesi ve tavan rts Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi Pencere rg ebekeleri Pencere parmaklklar Balkon korkuluklar st kata gei demir konsollar
Demir
SSLEME Yeri Giri Kaps Aydnlk Penceresi Balkon Korkuluu Biim-Kompozisyon Malzeme Teknik Demir Dkm Kemer alnlna yerletirilmi pencere, ular ok biimli parmakl dzeni ve ular kvrml st dzenleme. Demir Dkm Ular ok eklindeki korkuluk parmaklnn st ksm ular kvrml yatay S ekilli dzenlemeye tamamlanmtr.
75
KATALOG NO: 12 RESM NO:6773 ADRES: Cumhuriyet Caddesi No:37 TARH: :Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur. PLAN ZEMN KAT Kare planl zemin katta karlkl yerletirilmi dikdrtgen planl iki oda ile kare planl iki oda mevcuttur.
I. KAT PLANI Kare planl kat, merdivenden sonra derinlemesine uzanan sofa bu sofaya alm kare planl simetrik olarak yerletirilmi ikier odadan olumutur. Odalardan biri sonradan mutfak olarak dzenlemitir.
II . KAT PLANI
st katla ayn plan zelliklerine sahiptir.
76
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Depo-Dkkn Pencere Says Zemin:2 I. Kat: 3 II. Kat: 4 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon:X Cumba: Kat Says: Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba Kat Says: Z+2 Kap:Bahe
Kat Says: Z+2 Kap: -
Pencere Says Zemin Kat: 3 I. Kat:3 II. Kat:3 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:2 I.Kat: 3 II.Kat3 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
KAPALI
77
Kap Giri Kaps Ahap: X Var


Kemer Sve ebeke Ahap Kepenk Parmaklk
Pencere st I.Kat
Var X X
Yok X
X X
Var Yok X X X X
Depo-Dkkan Ahap: X Demir: Var

II.Kat
Yok X
X X
Var Yok X X X X X
78
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk
Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke Kat konsolu Teras Avlu
X X X
X X X
MEKAN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 12 S S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
X X
X X
KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kanatlar ve pencere kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan mekn kap ve dolaplar Odalar aras blme duvar
79
SSLEME Yeri Giri kaps, aydnlk penceresi rg ebekesi Balkon korkuluu Biim Kompozisyon Malzeme Teknik Demir Dkm Pencere ebekesi, ular kvrml birbiri iine geirilmi erisel ekillerden olumutur. Demir Dkm Ular erisel dzenlemelere sahip demir parmaklk eklindedir
80
KATALOG NO: 13 RESM NO:74-80 ADRES: Barboros Caddesi No: 37 TARH: 1907
PLAN ZEMN KAT Derinlemesine dikdrtgen uzanan kat blntsz bir mekn plana sahiptir. Zemin kat depodkkn amal kullanlr.
I. KAT PLANI Derinlemesine dikdrtgen katta, ortada sofa buna alan iki oda ile, giri ekseninin sonunda enine dikdrtgen ekilde yerletirilmi bir i oda mevcuttur. Bu oda sonradan mutfak olarak yaplanmtr.
II. KAT PLANI Ortada sofa buna alan iki oda ve soldaki odaya alan kk bir oda ile hol ve depo gibi birimlere blnm kk kullanm alanlarndan olumutur.
81
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Kap: Depo-Dkkan Pencere Says Zemin: I. Kat: 2 II. Kat: 3 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Balkon: X Cumba: X Kat Says: Z+2 Kap: Mutfak Yan Cephe Kapal Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Avlu
Pencere Says Zemin: 5 I. Kat:6 II. Kat 6 Pencere Biim
Pencere says: Zemin: I. Kat: II.Kat: Pencere Biim
Pencere says: Zemin: I.Kat: II.Kat: Pencere Biim
Zemin I.Kat II.kat
X X X
Zemin I.Kat II.kat
X X X
Zemin I.Kat II.kat
Zemin I.Kat II.kat
X X X
Kapal
82
Kap Giri Kaps Ahap: X Demir:
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Var
Var X
Bask
Yok
X X
Kemer Sve rg ebeke Ahap Kanat Parmaklk
Yok X
Var
kemer sve ieklik kanat lento
Yok X
X X
X X X X II.Kat Var
Dkkan Kaps Ahap: Demir:X Var

Yok
X X
Yok X X X X
83
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat Konsolu Teras Avlu
X X
X X X X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Depo-dkkan Yklk Ni 6 X S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap X Tula MALZEMENN ADI Ta Ahap Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta X Badadi: X Almak KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kanatlar Pencere kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar
84
Demir
Oda Kaplar ve dolaplar Kap zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri Cephe pencereleri rg ebekeleri ve ieklikleri Balkon Korkuluu ve konsolu
SSLEME Yeri Giri Kaps kemer kavsinin kilit ta Kap lentosunun iki ucu Kaplarn aydnlk pencere ebekeleri Malzeme Teknik Ta Oyma kabartma Ta Oyma, kabartma Demir Dkm Biim-Kompozisyon Yaprak motifi Yaprak motifleri Geometrik ekillerle ular voltlendirilmi ebekelerin birbiri iine gemi dzeni.
85
KATALOG NO: 14 RESM NO:81-84 ADRES: Mithat Paa Caddesi Tepeba Sokak No:10 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr.
PLAN
ZEMN KAT Derinlemesine dikdrtgen biiminde uzanan zemin kat, sofa buna alan iki oda ve kullanm alanlarndan olumutur
I. KAT PLANI Kare planl alan, merdiven yanndaki sofa buna alan iki odadan olumutur.
II. KAT PLANI Kare planl st kat, merdivenden sonra gelen sofa ve buna alan iki odadan olumutur.
86
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Avluya Giri Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+1 Kap:-
Pencere Says Zemin: 1 I. Kat: 1 II. Kat:3 Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: 2 I. Kat:2 II. Kat: 2 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:2 1.Kat: 1 II.Kat:3 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
KAPALI
87

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X
Var
Kemer Sve ebeke
Yok X
Var
Yok X X X X
X X
X X
Avluya Giri Kaps Ahap: X Demir: Var

Kemer Aydnlk Penceresi Lento Alnlk
II.Kat Var
Yok X X
Yok X X
X X X
X X
88
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk MEKN Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Avlu Teras X
X X X
Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni
7 X X X X
Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven
X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula X Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta X Badadi: Almak X
89
KULLANILDII YER Pencere ve kap sveleri Pencere ve kap kanatlar mekan blme duvarlar Zemin demesi ve tavan Merdiven ve trabzan Pencere rg ebekeleri Kap aydnlk pencereleri
Demir
SSLEME Yeri Malzeme Teknik Biim-Kompozisyon
90
KATALOG NO: 15 RESM NO:85-91 ADRES: Sakarya Mahallesi 1. Fethiye Caddesi No:68 TARH: 1888 PLAN ZEMN KAT Derinlemesine dikdrtgen zemin kat, dkkn depo gibi birimlerden olumutur
I. KAT PLANI Ortada dikdrtgen biimli sofa bu sofaya alan iki kare planl iki oda ile mutfak meknndan oluur.
II. KAT PLANI Ortada sofa bu sofaya alan 3 odadan olumutur.
91
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: X Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Depo Pencere Says Zemin Kat:2 I. Kat: 3 II. Kat:2 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Kat Says: Kap: Yan Cephe(sol) Kapal Kat Says: Z+2 Kap: Arka Cephe: Kapal Kat Says: Z+2 Kap:-
Pencere says: Zemin Kat: I. Kat: 2 II.Kat:3 Pencere Biim
Zemin X I.Kat X II.Kat X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
KAPALI
KAPALI
KAPALI
92

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Kemer Sve ebeke
Var
X
Yok
Var
Yok X
X X
X X
Depo Kaps Ahap: Demir:X Var

X II.Kat Var
Yok X
X X
Yok X X
X X X
93
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas(1888) Plastr Demir Parmaklk MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 5 X S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Avlu Teras X X S X X
X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Kullanlan Teknik Ta X Yma Ta-Sva X Ahap X Badadi: X Tula Almak MALZEMENN ADI Ta Ahap KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kanatlar mekn merdiven mekn ara duvarlar mekn zemin ve tavan ki kapnn zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri Cephe pencereleri rg ebekeleri ve ieklikleri, kma konsollar
Demir
94
SSLEME Yeri Giri Cephesi Stun Balklar Kap Kanatlar Biim-Komposizyon Malzeme Teknik Ta Oyma Dor balkl ve kaide ksmlar yivli stunlu bir dzenleme vardr. Ahap Kazma Kap kanatlar ince yivlerle geometrik biimli panolara blnmtr. Panolarn iinde drtgen dzenlemeler grlr. Dkm Kap pencerelerinde ular voltlendirilmi ubuklarn birbirine gemesiyle oluturulan dzenlemeler vardr.
Demir Kap Aydnlk pencereleri
Giri Cephesi Pencere ebekeleri
Demir
Dkm
Yuvarlak kemerin alnlna uygun ekilde dilimlenmi elips eklinde dzenekten oluur.
95
KATALOG NO: 16 RESM NO:92-98 ADRES: II. Fethiye Mahallesi Fethiye Caddesi Aral No:11 TARH: 1893 PLAN ZEMN KAT Kare planl zemin kat giri sonras sofa ile buna alan iki odadan olumutur.
I. KAT PLANI Merdivenden sonra gelen sofa buna alan iki oda ve soldaki odada ala bir dier odadan olumutur
II. KAT PLANI
96
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: X Kat says: Z+2 Kap: Giri Kap: Depo- Dkkan Pencere Says Zemin Kat:1 I. Kat: 2 II. Kat: 3 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Kapal Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Bahe
Kat Says:Z+2 Kap:
Kat Says: Z+2 Kap: -
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
97

Kemer Aydnlk penceresi lento X
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Var X
Yok X X X
Var
Yok X
X X
X X X X II.Kat Var

Yok
Yok X X
X X X
98
DI CEPHE Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas (1893) Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Avlu Teras X X
X X X X X
X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 5 X S S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap X Tula Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta X Badadi: X Almak
99
KULLANILDII YER Giri kaps kemer kuruluu Pencere kap kanatlar mekn merdiven mekn oda zemin ve tavan demesi mekn blme duvarlar Cephe pencere rg ebekeleri Kap aydnlk penceresi rg ebeke
Demir
SSLEME
Yeri Giri Kaps Aydnlk Penceresi
Malzeme Teknik Demir Dkm
Biim- Kompozisyon Kemer alnlnn iine yerletirilmi demir ebeke ular kvrmlanm ubuklarla oluana bitkisel grnml bir dzenlemeye sahiptir.
Giri Kaps
Ahap
Oyma
ki kanatl ahap kapnn zerine birbirinin iine gemi geometrik panolarla dekoratif bir dzenleme yaplmtr.
100
KATALOG NO: 17 RESM NO:99-102 ADRES: Mithat Paa Caddesi Merdibanl Sokak No: 4 C TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr.
PLAN ZEMN KAT Enine dikdrtgen uzanan bu kat, ortada sofa buna alan bir oda ve kullanm alanlarndan olumutur.
I. KAT PLANI Enine dikdrtgen uzanan bu kat, ortada sofa ile buna alan simetrik yerletirilmi iki odadan olumutur.
II. KAT PLANI Merdiven kndan sonra gelen sofa ve bunun iki yan ve karnda oda yer alr. Sofann karsna yerletirilmi kare planl byk odaya alan iki oda daha mevcuttur.
101
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: X Kat says: Z+2 Kap: Giri Pencere Says Zemin Kat:2 I. Kat:2 II. Kat: 4 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon Cumba Kat Says: Z+2 Kap:Depo-Mutfak Pencere says: Zemin Kat: 2 I. Kat: 2 II. Kat: 3 Pencere Biim Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Pencere says: Zemin Kat: I.Kat: II.Kat:1 Pencere Biim
Kat Says: Z+2 Kap: Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
102
Kap Giri Kaps Ahap:X Demir: Var

Pencere Alt Zemin Var

Pencere st I.Kat Yok X X

Kemer Sve ieklik Kanat Lento gen Alnlk rg ebeke
Yok
X X
X X
Var Yok X X X X X X
Depo-Dkkan Kaps Ahap: Demir:X Var

Yok X X
II.Kat Var Yok X X X X X
103
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier b) at Tr Beik at X Teras at Set at Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 8 X X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Avlu-Teras X X X X X X X
X X X X
X X
X X
104
KULLANILDII YER Kap ve pencere ereveleri. Kap ve pencere kanatlar mekn merdiven Cumba Oda duvar blmeleri Zemin demesi ve tavan rts Kap aydnlk penceresi ebekesi Pencere rg ebekeleri st kata gei demir konsollar Sol cephe II. Kat pencere alnlklar
Demir
Al
SSLEME Yeri Pencere Alnl Malzeme Al Teknik Kabartma Biim Kompozisyon Pencere stlerindeki gen alnlklarn iine kabartma eklinde profilden verilmi kadn balar bulunur.
105
KATALOG NO: 18 RESM NO:103-107 ADRES: I.Fethiye Caddesi No:87 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr. PLAN ZEMN KAT Enine dikdrtgen planda, derinlemesine dikdrtgen biimli sofa ve sofann iki yanna sralanm be odadan olumu dzen vardr.
I. KAT PLANI Ortadaki sofa ve bunun etrafna dizilmi alt odadan olumutur.
II. KAT PLANI
106
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: X Kat says: Z+1 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Kapal Kat Says: Z+1 Kap: Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba:X Kat Says :Z+1 Kap: Arka Cephe Balkon:X Cumba: Kat Says: Z+1 Kap: Avlu
Pencere Says Zemin Kat:2 I. Kat: 4 II. Kat: Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: I. Kat:3 II.Kat: 3 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:2 I.Kat: 3 II.Kat: Pencere Biim
Zemin I.Kat II.kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X
107

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X
Var
Yok X
Var
Kemer Sve ieklik Kanat
Yok X X
X X
X X X
Lento

Yok
108
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk rg ebeke MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni Ahap Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba Kat Konsolu Avlu Teras X X X X X X X X
X X
11 X S S X X X
Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven Teras
X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Kullanlan Teknik Ta X Dzgn Kesme Ta X Ahap X Badadi: X Tula Almak
KULLANILDII YER Kap ve pencere ereveleri. Kap kanatlar mekn merdiven mekn ara duvarlar mekn zemin
109
Demir
Balkon korkuluu Cumba konsolu
SSLEME Yeri -
110
KATALOG NO: 19 RESM NO:108-114 ADRES: Barbaros Caddesi No:6 TARH: Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir kayt yoktur. PLAN ZEMN KAT Ortada derinlemesine uzanan sofa ile depo eklinde kullanlan iki ayr mekndan olumu bir kattr.
I. KAT PLANI Derinlemesine dikdrtgen sofa buna simetrik yerletirilmi ikier odadan olumutur.
II. KAT PLANI Sofaya alan drt odadan olumutur.
111
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: X Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Mutfak-Depo Pencere Says Zemin Kat:1 I. Kat: 4 II. Kat: 4 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap:Bahe
Kat Says: Kap:
Kat Says: Kap: -
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
KAPALI
112
Kap Giri Kaps Ahap:X Demir: Var

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Var X X
Yok X
Var
Yok X X X
X X
Depo- Dkkan Kaps : Ahap: Demir:X Var

X II.Kat Var
Yok X X
Yok X X X X
113
b) at Tr Beik at X Teras at Set at Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk X Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke Kat konsolu Teras Avlu
X X X
X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Kullanlan Teknik Ta X Dzgn Kesme Ta X Ahap Badadi: Tula Almak
Demir
KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kemer kuruluu Kap kanatlar mekan merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar Giri kapsnn zerindeki aydnlk penceresi ebekeleri Balkon alt konsollar
114
SSLEME Yeri Malzeme Teknik Giri kaps Ta Oyma kemer kuruluu Kabartma Giri Kaps Ta Oyma Lento Kabartma st Kat Pencere Ta Altlar Giri Kaps Ahap Kanatlar Oyma Kabartma Oyma Kazma Biim-Kompozisyon Bask kemerin kilit tana akroter yerletirilmitir. Lento altna, iki kenarna ular kvrml bitkisel sslemeler yerletirmitir. Pencere lentolarnn ularna ve altlarndaki kare zeminin iine iek ve yaprak motifleri yerletirilmitir. ie geirilmi dikdrtgen biimli panolarn merkezinde yer alan ekenar drtgen ve bunun ortasna yerletirilmi dairesel madalyonla yaplm bir dzenleme vardr. Boyuna dikdrtgen biimli iki pencere, ortada madalyon ve evresini kuatan geometrik, kvrm motifli rg ebekeyle kaplanmtr.
Giri Kaps Demir Kap Kanatlar Pencere ebekesi
Dkm
115
KATALOG NO: 20 RESM NO:115-120 ADRES:13 Nisan Caddesi 18. sokak. No:1 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr. PLAN
ZEMN KAT Dkkn depo olarak kullanlan birimden meydana gelmitir.
I. KAT PLANI Ortada sofa buna alan bir oda ile kullanm alanlarndan olumutur. Sofa sonradan mutfak mekanna dntrlmtr.
II. KAT PLANI Ortada sofa ve buna alan odadan meydana gelmitir.
116
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: X Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba:X Kat Says:Z+2 Kap:Depo-Dkkan Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Kap:Bahe
Kat Says: Kap:
Pencere Says Zemin Kat:3 I. Kat: 3 II. Kat: 3 Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: 5 I. Kat: II. Kat: Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:3 I. Kat: 4 II. Kat: 4 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat: I.Kat: II.Kat:2 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II. Kat
Kapal
117
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Var
Yok X
Var
Yok X X X
X X
Mutfak Kaps: Ahap: X Demir Var

X II.Kat Var
Yok X X
Yok X X
X X X
118
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Avlu Teras X X X X X X X
X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkn Yklk Ni 4 X X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap X Tula MALZEMENN ADI Ta Ahap Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta X Badadi X Almak KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap kemer kuruluu Kap kanatlar st kat pencere ereve ve kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar Giri kapsnn aydnlk penceresi Pencere rg ebekesi
Demir
119
Balkon alt konsollar Mutfak Kaps penceresi (S)
SSLEME Yeri Malzeme Teknik Giri Kaps Ta OymaKemer Kabartma Kuruluu I. Kat pencere Ta lento altlar Giri Kaps Demir Aydnlk Penceresi Dkm Biim-Kompozisyon Dor balkl stunun tad yuvarlak kemerin kilit ta yaprak motifi eklinde oturtulmutur. Lento altna, iki kenarna bitkisel motifli eler yerletirmitir Yuvarlak kemerin iini ular kvrml birbirine gemi ekildeki ubuklarla oluturulmu rg ebeke kaplamtr.
120
KATALOG NO: 21 RESM NO:121128 ADRES: Ayvalk Caddesi No:38 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr. PLAN ZEMN KAT Derinlemesine uzanan sofann iki yannda yer alan 4 oda ve kullanm alanlarndan olumutur
I. KAT PLANI Enine dikdrtgen planl zemin kat, eksen boyunca derinlemesine uzanan sofaya alan 5 odadan olumutur.
II. KAT PLANI Zemin kat ile plan dzenine sahip bu katta, enine dikdrtgen biimli sofaya alan 5 oda bulunmaktadr.
121
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon:X Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says:Z+2 Kap: Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Arka Cephe Balkon:X Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Bahe
Pencere Says Zemin Kat:3 I. Kat: 3 II. Kat:4 Pencere Biim
Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat: 2 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
122

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Var X X
Yok X
Var
Yok X X
X X
X X X II.Kat Var
X X
Mutfak Kaps Ahap: X Demir: Var Yok Kemer X Aydnlk X

Penceresi Lento
Yok X X
X X X
123
ATI a)at rts kiremit X inko ahap dier CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk
Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke X Kat konsolu Teras Avlu
X X X X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 14 X S X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula MALZEMENN ADI Ta Ahap Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta Badadi: Almak KULLANILDII YER Kap kemer kuruluu ve pencere lentolar Kap ve pencere kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar
124
SSLEME Yeri Giri Kaps Kemer Kuruluu Giri Cephesi I. Kat pencere altlar Giri Kaps Biim-Kompozisyon Malzeme Teknik Ta Oyma Kemer kuruluunu oluturan bordrler yivlendirilmitir.Kemer zengi tanda ise bitkisel motifli akroter bulunur. Ta Oyma Pencere lentolarnn ularna ve altlarndaki kare zeminin iine iek ve yaprak motifleri yerletirilmitir. Demir Dkm Giri kaps aydnlk penceresinin yarm daire eklindeki alann ierisine ubuklarla oluturan yldz ekli yerletirilmitir.
125
KATALOG NO: 22 RESM NO:129-133 ADRES: Barboros Caddesi No:88 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr.
PLAN
ZEMN KAT Enine dikdrtgen planl zemin katta, bir oda ve kullanm alanlar bulunur. Depo- Dkkn olarak kullanlan mekandr.
I. KAT PLANI Ortada sofa buna alan odadan oluan bir kattr.
II. KAT PLANI Ortada enine uzanan sofa buna alan simetrik yerletirilmi 2er odadan olumutur.
126
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Balkon: Cumba: Kat Says:Z+2 Kap:Depo-Dkkan Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Kap: Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Bahe
Pencere Says Zemin Kat:2 I. Kat:3 II. Kat: 3 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:2 I. Kat: 3 II.Kat:3 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
KAPALI
127

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X
Var X
Yok X
Var
Yok X
X X X X II.Kat Var
Depo-Dkkan Kaps Ahap: Demir: Var

Yok X
X X
Yok X
X X X
128
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Avlu Teras X X X b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier
X X X
X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 8 X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Kullanlan Teknik Ta X Dzgn Kesme Ta Ahap Badadi: Tula Almak
KULLANILDII YER Kap ve pencere sveleri Kap ve pencere kanatlar mekn merdiven Zemin demesi ve tavan Odalar aras blme duvar
129
SSLEME Yeri Giri Kaps Giri Kaps Malzeme Teknik Ta OymaKabartma Ta OymaKabartma OymaTa Kabartma Biim-Kompozisyon Bask kemeri tayan stun balklar kompozit balkldr. Bask kemerin kilit tana akroter yerletirilmitir. Lento altna, iki kenarna ular kvrml bitkisel sslemeler yerletirmitir
Giri Kaps Lento Giri Kaps Pencere Kanatlar Mutfak Kaps Pencere ebekesi Giri Kaps Kanatlar
Demir
Dkm
Demir
Dkm
Kenarlar geometrik rg eklinde dzenlemi dikdrtgen bordrn iine drt tane elipsin ortasna kase iinde zm salkm formlu madalyon bulunur. Pencere kapsnn aydnlk penceresi ular kvrml rg ebekeden olumutur.
Al
Oyma Kabartma
Geometrik panolarn iine iek motifleri yerletirilmitir.
130
KATALOG NO:23 RESM NO:134-140 ADRES: Cumhuriyet Caddesi No:13 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr PLAN ZEMN KAT Zemin kat depo dkkn gibi kullanm alanlarndan olumaktadr.
I. KAT PLANI Dikdrtgen biimli kat plan, ortada sofa ve buna alan iki oda ile kullanm alanlarndan meydana gelmitir.
II. KAT PLANI Alt kat ile ayn plana sahip st kat, ortada sofa ve bu sofaya alan odal bir dzenlemeye sahiptir.
131
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: X Cumba Kat says: Z+2 Kap: Giri Kap:Mutfak Pencere Says Zemin Kat: 1 I. Kat: 2 II. Kat:2 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Avlu
Kat Says: Z+2 Kap:
Kat Says: Z+2 Kap:
Pencere says: Zemin Kat: I. Kat: 2 II. Kat: 1 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
KAPALI
132

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X
Var
Yok X
Var
Yok X X
X X

X II.Kat Var
Yok
Yok X
X X
133
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Teras Avlu X X X
X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 5 X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta Ahap Tula Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta Badadi: Almak KULLANILDII YER n cephe ke plastr (dzgn kesme ta ) Pencere sve ve lentolar Giri kaps kemer kuruluunda kullanlmtr. Kap ve pencere kanatlar Balkon korkuluu Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi
MALZEMENN ADI Ta
Ahap Demir
134
SSLEME Yeri Giri Kaps Aydnlk Penceresi Malzeme Teknik Demir Biim-Kompozisyon
Dkm Yarm daire eklindeki alana ular kvrml birbiri iine gemi rg ebeke yerletirilmitir.
Balkon Korkuluu
Demir
Ular kvrml yarm dairelerin Dkm oluturulmu bir ebekedir.
dzeniyle
135
KATALOG NO:24 RESM NO:141-146 ADRES: Mareal Fevzi akmak Caddesi No: 153 TARH: Tarihlendirme ile ilgili herhangi bir kayda rastlanmamtr. PLAN ZEMN KAT Zemin kat depo ve dkkn gibi birimlerin olduu kareye yakn bir plana sahiptir.
I. KAT PLANI Zemin kat ile ayn plan zelliklerine sahip bu kat, dikdrtgen biimli bir sofa ve buna alan iki odadan meydana gelmitir.
II. KAT PLANI Kare planl sofann etrafna dizilmi, 3 odadan meydana gelmitir.
136
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Kap:Depo-Dkkan Pencere Says Zemin Kat: I. Kat:3 II. Kat3 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Kapal Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap:-
Kat Says: Z+2 Kap:
Kat Says: Z+2 Kap:
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X
KAPALI
137

Pencere Alt Zemin

Pencere st I.Kat Var Yok X X X X X
Yok X
Var
Yok X
X X
X X X
Depo- Dkkan Kaps:X Ahap: X Demir: Var

II.Kat Var
Yok
Yok
X X
X X X
138
ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke X Kat konsolu Teras Avlu X X X X
MEKN Oda Says Mutfak Banyo Wc Depo-dkkn Yklk Ni 5 X X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta X Ahap Tula X Kullanlan Teknik Dzgn Kesme Ta Badadi: Almak X
MALZEMENN ADI Ta
KULLANILDII YER n cephe ke (dzgn kesme ta ) Pencere sve ve lentolar Giri kaps kemer kuruluunda kullanlmtr. Kap ve pencere kanatlar
Ahap
139
Demir
Balkon korkuluu Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi
SSLEME Yeri Malzeme Teknik Kap Kemer Ta OymaKurulular Kabartma Giri Kaps Demir Aydnlk Penceresi Dkm Biim-Kompozisyon Kemer kilit talarna akroteler yerletirilmitir.
Yarm daire eklindeki alana ular kvrml birbiri iine gemi rg ebeke yerletirilmitir.
140
KATALOG NO:25 RESM NO:147-153 ADRES: Mareal akmak Caddesi No: 151 TARH: Yapm tarihi ile ilgili bir kayt yoktur. PLAN ZEMN KAT Derinlemesine dikdrtgen plana sahip bu kat, depodkkn amal kulanm iin blntsz bir alana sahiptir.
I. KAT PLANI Derinlemesine dikdrtgen planda ortada i sofa ve buna alan iki oda ve mutfak blmnden meydana gelmitir.
II. KAT PLANI Ortada kare planl i sofa ile buna alan odadan meydana gelmitir.
141
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: X Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon: X Cumba: X Kat Says: Z+2 Kap: Dkkan-Depo Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap:-
Kat Says: Z+2 Kap:
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
KAPALI
142

Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X
Var
Yok X
Var
Yok X
X X
X X X
X X X II.Kat Var
Dkkan-Depo Kaps Ahap: X Demir: Var

Yok
Yok X
X X X
143
ATI at rts kiremit X inko ahap dier b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon X Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke X Kat konsolu Teras Avlu X X X
MEKAN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 6 X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
X X
MALZEMENN ADI Ta
Ahap Demir
KULLANILDII YER n cephe ke silmeleri Pencere sve ve lentolar Giri kaps kemer kuruluu. Kap ve pencere kanatlar Balkon korkuluu
144
Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi SSLEME Yeri Giri Kaps Aydnlk Penceresi Malzeme Teknik Demir Biim-Kompozisyon
Balkon Korkuluu
Demir
Ular kvrml yarm dairelerin dzeniyle Dkm oluturulmu bir ebekedir.
145
KATALOG NO:26 RESM NO:154158 ADRES: Mareal akmak Caddesi 12.Sokak No: 28 TARH: Yapm tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur. PLAN ZEMN KAT Kareye yakn bir ekle sahip, zemin kat kullanm alanlarndan meydana gelmitir.
I. KAT PLANI Zemin kat ile benzer bir ema ortaya koyan kat, ortada kare planl bir sofa buna alan 3 odadan meydana gelmitir.
II. KAT PLANI Derinlemesine dikdrtgen biimde uzanan sofa ve ayn eksen zerine dizilmi 3 odadan meydana gelmitir.
146
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon: Cumba: X Kat says: Z+2 Kap: Giri Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: X Kat Says: Z+2 Kap: Dkkan-Depo Arka Cephe Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap:-
Kat Says: Z+2 Kap:
Pencere Says Zemin: 1 I. Kat2 II. Kat:2 Pencere Biim
Pencere says: Zemin Kat:1 I. Kat: 5 II. Kat:6 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
147

Kemer Aydnlk penceresi Lento
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok X
Var
Yok X
Var
Yok X X
X X
X X X II.Kat Var
Dkkan-Depo Kaps: Demir: Ahap: X Var

Yok
Yok X X X
X X
148
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri X Cumba rg ebeke X Kat konsolu X Teras Avlu X X X X X
MEKAN Oda Says Mutfak Banyo Wc Kiler-depo-dkkan Yklk Ni 6 X X X X X Ocak Ahap Merdiven Mermer Merdiven X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Ta Ahap Tula Kullanlan Teknik Yma Badadi: Almak
X X
X X
MALZEMENN ADI Ahap
Demir
KULLANILDII YER Kap ve pencere ereveleri Kap ve pencere kanatlar mekn merdiven, tavan, zemin demesi Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi Pencere korkuluklar
149
SSLEME Yeri Giri Kaps Aydnlk Penceresi Malzeme Teknik Demir Biim-Kompozisyon
Balkon Korkuluu
Demir
Ular kvrml yarm dairelerin dzeniyle Dkm oluturulmu bir ebekedir.
150
KATALOG NO:27 RESM NO:159-164 ADRES: Namk Kemal Mahallesi No Kilise Aral Sokak No:6 TARH: Herhangi bir kayt yoktur. PLAN ZEMN KAT Derinlemesine dikdrtgen plana sahip bu kat, bir oda ile kullanm alanlarndan olumutur.
I. KAT PLANI Derinlemesine dikdrtgen planda ortada i sofa ve buna alan odadan meydana gelmitir.
II. KAT PLANI Alt kat ile ayn plan emasn veren st kat, ortada sofa ve buna alan odadan meydana gelmitir.
151
DI CEPHE Giri Cephesi Balkon:X Cumba: Kat says: Z+2 Kap: Giri Kap: Depo-Mutfak Pencere Says Zemin: 2 I. Kat:3 II. Kat:3 Pencere Biim Yan Cephe(sa) Kapal Yan Cephe(sol) Balkon: Cumba: Kat Says: Z+2 Kap: Arka Cephe Balkon:X Cumba: Kat Says: Z+2 Kap:Avluya Gei
Kat Says: Z+2 Kap:
Pencere Says Zemin Kat: I. Kat: II. Kat:3 Pencere Biim
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
Zemin I.Kat II.Kat
X X X
152

Kemer Aydnlk penceresi lento X
Pencere Alt Zemin
Pencere st I.Kat
Yok
Var X X
Yok X
Var
Yok X X
X X
X X X II.Kat
Mutfak Kaps Demir:X Ahap: Var

Kemer Aydnlk Penceresi lento
Yok
Var X X X
Yok
X X
153
DI CEPHE ELER Kalkan Duvar Ssl Saak Dz Saak Yatay Silme Korni Tarih Levhas Plastr Demir Parmaklk Kepenk Mutfak Kaps Balkon Ke Silmeleri Cumba rg ebeke Kat konsolu Teras Avlu X X X X
X X X X
MALZEME VE TEKNK Yapm Malzemesi Kullanlan Teknik Ta X Dzgn Kesme Ta Ahap Badadi: Tula X Almak X MALZEMENN ADI Ta KULLANILDII YER n cephe ke plastr (dzgn kesme ta ) Pencere sve ve lentolar Giri kaps kemer kuruluunda kullanlmtr. Kap ve pencere kanatlar
Ahap
154
Demir
Balkon korkuluu Giri kaps aydnlk penceresi ebekesi
SSLEME Yeri Kap Kemer Kuruluu Malzeme Teknik Oyma Ta Kabartma Biim-Kompozisyon Kemer kuruluunu evreleyen lentonun iki kenarna bitkisel konsollar yerletirilmitir Kemer kilit tann orta noktasnda yaprak motifi bulunur Konsol ularna yaprak motifli akroterler yerletirilmitir.
Pencere Konsol Ular Kse Silmeleri
Ta
Oyma Kabartma Oyma Kabartma
Ta
Balkon
Demir
Dkm
Cepkenin iki kesindeki silmelerin balklarn st cephe blm akantus balkl ve I.kat hizas ise trtkl bir biime sahiptir. Balkon konsolu ve korkuluunda birbiri iine gemi kvrml yatay dikey ubuklarla dekoratif dzenleme yaplmtr.
155
VII. DEERLENDRME VE SONU
Bir kltr sreci olan konut, yaad topraklara ait maddi ve manevi birikimin taycsdr.40 Bu nedenle konutlar, insan yaamn tamalarndan dolay bu yaam alannn fiziksel koullarn ve bu yaam alannn toplum ve kltr yapsn zmlemede nemli kaynaklardr.
Anadolu, yzyllar boyunca farkl etnik yap ve kltrdeki toplumlarn bir arada yaad bir corafyadr. Bu topraklardaki kltrel eitlilik, bata Anadolu olmak zere, ok geni bir corafyaya yaylan Osmanl mparatorluunda da yaamaya devam etmitir. Toplum yapsndaki bu ok kltrllk, Osmanl kentlerine ve kent mimarisine yansm, Geleneksel Konut Mimarisi diye tanmlanan Osmanl konutlar bu kimliin tayclar olmulardr.
Safranbolu, stanbul, Adalar, Kula, Bursa, Beypazar, Kars, Ktahya, Alanya, Kayseri, Erzurum, Amasya, Avanos, Mardin, Foa, Bergama, Edremit, Gelibolu, Ayvack, Balkanlar gibi ok farkl blgelerde ve yerleimlerdeki bu konutlar, geleneksel konut mimarisinin plan, cephe, malzeme ve teknik, ssleme nitelikleri asndan birbirleriyle benzerlikleri ya da kimi farkllklaryla, sonuta tm ayrlma ya da birleme noktalarnda yine Osmanlnn kimlii ile ilgili zellikleri bnyelerinde tarlar. Geni bir corafyaya yaylan Osmanl Dnemi konutlarna ynelik tipoloji almalar geleneksel konut kavramyla hangi ortak zellikleri tad ve neyi tanmladn ortaya koymay da amalamtr. Kavram konusuna yaklamlar ve bu konudaki tanmlamalar eitleme gsterse de, geleneksel konutlarn sofa-oda ilikisine dayanan plan emas, kavramn dayand temel nokta olmu, cephe dzeninde ve malzeme boyutunda ise blgesel ve kltrel kimliin yansmasyla geleneksel konut anlaynn eitlendii belirtilmitir.41
Aratrma kapsamnda ele alnan XIX. ve XX: yzyl iinde yaplm olan Ayvalk Evleri, Osmanlnn kltrel eitlilii iinde ekillenen geleneksel konut mimarisine rnek tekil edebilecek yaplardr.
40 41
NCEDAYI, Deniz: Adadan Odaya Yaamdan Yapya Konut evresi, stanbul-2004, s.9. ASATEKN, Gl: Trk Evi Szcnn Dndrdkleri Sanat Tarihinde Terminoloji Sorunlar Semineri, Ankara-2001, s.192.
156
Ayvalk,
Osmanl Dneminde arlkl olarak Rum nfusun yaad bir yerleim
olmutur. Fakat Osmanl mparatorluu iinde en kalabalk gayrimslim topluluk olan Rumlar, ne Ayvalk ne de Osmanl snrlar iinde yer alan baka bir yerleimde geleneksel tipolojinden tamamen farkl, kendine zg bir konut mimarisi ortaya koymamlardr. Bu yzden yerlemi bir ifade olan Rum Evi, tipolojik bir tanmlama olmaktan ok, bu evlerde barnan toplumla ilikilendirilerek yaplm bir tanmlamadr. Ayvalk Evlerinin, plan ve mimarisini ortaya karan zelliklerini salt etnik kkene bal olarak ekillendiini ortaya koymak yanl bir yaklamdr. Bu sebeple Ayvalk Evlerini Osmanl konut mimarisi rnekleri iinde deerlendirmek gerekir.
Osmanl Devleti iinde arlkl olarak Rum toplumunun yaad Ayvalk, 1773 ylnda zerk bir yerleimi olmasnn ardndan ekonomik adan hzla geliirken, 1850 ylndan sonra kentleme hareketleri belirgin biimde ortaya kmtr.42 Dini ve sivil mimari adna ok sayda yapnn inas bu tarihten sonra gereklemitir. Ayvalk kent mimarisi, topolojik konumundan ve bir ky yerleimi olmasndan dolay, kydan tepeye doru kademeli bir
ekilde denize paralel ana artel ile bu ana hatlar dik olarak kesen ara arteller ile zgara ehir planna uygun bir eklide yerletirilmitir43 (harita 3).
Ky yerleimi olmas, evlerin plann ve cephe dzeninin olumasnda nemli bir etkendir. Evlerin konumu, denizin esintisini alabilmek amacyla denize gre dzenlenmi sokaklarn konumuna gre yerletirilmitir. ehir plan iinde bu evler genelde bitiik nizamda baka yaplarla bitiik nizamda olabilen, sahiptir(harita 4) (res.165). n cepheleri sokaa alan, arka avlulu bir dzene
42
Ayvalkta ehircilik Aratrmalar, .T. Mimarlk Fakltesi ehircilik Krss Yayn 2, stanbul- 1984,s.32. 43 KIYAK, ASLI: Kentin Biimsel ve Mekansal Kurgusunun zmlenmesine Dair Bir Yntem nerisi ve Ayvalk rnei. stanbul Teknik niversitesi Mimarlk Fakltesi Yaynlamam Yksek Lisans Tezi, stanbul1997, s.81.
157
VII.1. PLAN
Geleneksel konut mimarisi,
dayand plan anlay asndan Osmanl Dneminde
Anadolu ve Balkan corafyasn iine alan yerleimlerde ortak bir slup anlayn tanmlar. Bu adan, oda-sofa dzenini esas alan plan emas, kkenleri Orta Asya gebe yaamndaki barnma ihtiyacn karlayan adrla ilikilendirildii iin44 sanat tarihi terminolojisine bir konut tipi olarak zamanla yerlemitir. Sonuta, Trk Evi tanmnn, sadece Trklerin yaad konutlar ifade etmedii artk akla kavumutur. Bu anlayta sofa bir geit olmakla beraber, ayn zamanda btn ev halknn topland bir alandr. Bunun evresine dizilen odalarda birbiriyle grsel bir iliki ierindedir. Trk Evinde oda, deiik ilevlere olanak verilebilmesi iin deitirilebilir bir dzene sahiptir. Bu dzenek gebelikten kalma alkanlklar zerine kuruludur. Odada oturulabilir, yatlabilir, yemek yenilebilir, hatta yemek piirilebilir.45ller deiebilir ama nitelikler deimez.
lk olarak, Trk Evi Plan Tipleri tipolojisi olarak ele alnan ve sofa konumuna gre plan tipleri sonraki konuyla ilgili almalarda kimi deiiklikler ve ilavelerle kabul edilmitir. Sofann eklinin dorudan doruya ev tipini tayin ettii, sofann oda srasnn nnde, arasnda veya odalarn ortasnda olduuna gre esasl plan tipinin meydana getirdii belirtilmitir.
Sedat Hakk Eldem geleneksel konutlara ilikin d Sofal, Sofal ve Orta Sofal bir ilk tipolojiyi ortaya koymutur.46 Trk Evi yerine konut mimarisinin etnik bir kimlikle tanmlanmasnn eksikliini ortaya koyan almalar sonucunda daha ok kltrl ve katmanl bir tanm kapsayan, Osmanl Evi ya da Geleneksel Konut Mimarisi balnda aratrmalar toplanmtr.47 Tipolojinin ait olduu balk tartlr olmakla beraber Geleneksel Konut Mimarisin de plan ortaya koyan birimin sofa genel yarg olarak kabul edilmitir.48
44
BAMMER, Anton: adr Anadolu Evi likisi Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerleme. Habitat II.stanbul-1997.s238. 45 KKERMAN, nder: Kendi Mekann Aray inde Trk Evi.stanbul-1996, s.69. 46 ELDEM, H. Sedat: Trk Evi Plan Tipleri, stanbul- 1954, s.16. 47 ASATEKN, Gl: Trk Evi Szcnn Dndrdkleri Sanat Tarihinde Terminoloji Sorunlar Semineri, Ankara-2001, s.193. 48 SOYSAL, Mine: Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerlemenin yks, st.-2000, s.33.
158
XIX. ve XX. yzyla tarihlendirilen ve Osmanl Dneminde ierisinde yaplan Ayvalk Evleri de plan ve slup zellikleri asndan Geleneksel Konut Mimarisi ierisine yerletirmek doru bir yaklam olacaktr.
Katalog kapsamnda ele alnan Ayvalk Evler plan asndan deerlendirildiinde, plan ve yaam biimi arasndaki ilikiyi kapsayan bir konut anlayna yaplmlardr. Kydan tepeye doru bir yerleime sahip evler, bitiik nizamda ve kk yaplardr (res.166). Bir yada iki katl yaplm olan evlerin giri cepheleri sokaa gre konumlandrlmtr. Arka avlulu bir dzene sahiptirler. Zeytin, zeytin ya retimine ve satna dayal ekonomisi, kenti bir sanayi ve buna bal olarak bir liman kenti yapmtr. Bu zellii kentin konut alannn, limandan uzak dmemek kaygsyla genilemesine olanak vermemitir. Kalabalk bir nfus potansiyelini iinde barndrdndan, genelde mevcut yaplar iki amaca ynelik yaplm, hem yaam alann kapsayan, hem de retim ve ticaret hayatyla da rterek biimlenen konutlar, bu kullanmlaryla kent planndan doan soruna bir zm olmulardr. Bir, bir buuk ya da iki katl olan evlerde, zemin kat ya da bodrum kat, dkkn depo gibi kullanm amacyla yaplm mekn olma asndan, yerleimin bu yaamsal karakterinin bir sonucu olarak ortaya km birimlerdir. Zemin kat, sat retim ve depolama gibi ticari iler iin kullanlan meknlardr (res.167-168-169-170).Kullanmn daha rahat yaplmas ve evin etkilenmemesi iin, sokaa alan ayr kaplara sahiptirler. Bu kaplar, konutun giri cephesinde ya da herhangi yan cephesinde bulunur. Ayn zamanda evin iinden de bu zemin kata geii salayan bir i kap mevcuttur. Meknn kullanm amacna ynelik olarak, zemin kat plan blntsz olarak ya da eitli birimlere ayrlm olarak biimlendirilmitir (res.171).alma kapsamndaki Katalog no 1, 2, 3, 4, 6, 7, 10, 12, 13, 15, 17, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27 numaral konutlar, dier katlardan farkl plansal zelliklere sahip depodkkn amal zemin kata sahiptirler. Bunu yan sra kod farkndan dolay zemin katn altnda kalan bodrum katlar da kimi rneklerde Katalog no 9, 16, 18, 20, 21 ayn amaca hizmet eden birimlerdir.
Zemin katn stndeki katlar, i sofal bir plana sahiptir. Odalar sofaya gre konumlanmtr. Sofa hem odalar aras bir iliki salarken hem de geie ya da oturmaya
159
uygun olularyla srekli bir ara blme oluturur.49 Evler birden ok katlysa alt kat ile ayn sofal dzeni yanstr. Katalog kapsamndaki i sofal konutlar ele alndnda, sofann biiminde ve oda ile ilikisinde yaygn iki dzenleme vardr.
Sofann ortada kare ya da derinlemesine dikdrtgen biiminde uzand iki yanna bazen de tarafna odalarn dizildii dzendir (iz.1). Yaygn olan bu sofa dzeninde giri kaps ya da ok katl bir konutsa st kata k merdiveni ortaya konumlanmtr. Katalog no 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 27 numaral konutlar bu dzene sahiptir. Sadece 13 numarada giri kaps yanda olmasna ramen st kata k merdiveni dndrerek, sofa akl tam ortaya getirilmeye allmtr.
Sofann bir yannn duvarla kapal olduu, bir yanna odalarn ald dzenlemelerde, giri kaps ve ok katlysa, kata k merdiveni sofann ynne gre sa ya da sola konumlanmtr. Katalog no 2, 7, 9, 16, 20, 24, 25te bu sofa dzeni grlr.
Genelde iki katl yaplarda sofa dzeni ayn olsa da katalog no 17, 26 numaral rnekte olduu gibi alt katn sofa dzeni iki taraf da ak biimde, st katn ise bir taraf kapal bir sofa dzeninde yaplarak, iki kat arasnda farkl bir dzenlemeye gidilmitir.
VII.2. MALZEME VE TEKNK
Mimaride yapm malzemesi, iinde bulunduu evrenin doal kaynaklarndan elde edilir. Mevcut malzemenin youn biimde var olmas, mimaride kullanlabilecek niteliklere sahip ilenebilirlik ve dayankllk gibi zelliklere sahip olmas, iklim artlarna uygunluk ve elde edilme, ilenme maliyetlerindeki uygunluk seimde nemli kriterleri oluturmaktadr.
Konutlarda yaygn olarak kullanlan yapm malzemesi tatr. Kullanlan ta ise yreye zg bir malzeme olan, dokusu sarmsak damarlarna benzedii iin Sarmsak Ta diye tanmlanan, volkanik bir ta grubuna giren ignimbirittir (res.172). Bu ta, yanarda faaliyetlerinin balad ilk tektonik dnemde volkandan pskren kllerin dt yerde
BAMMER, Anton: adr le Anadolu Ev ilikisi ev: Jale Alguadi, Tarihten Gnmze Anadoluda Konut Ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1997, s.238.
49
160
olumutur.50 Islakken krmzms renkte olan zamanla rengi koyulaan sarmsak ta, su emme kapasitesi yksek olmasndan dolay kolay ilenebilen, kuruduktan sonra sert ve
dayanakl bir malzeme olma zelliine sahiptir. Yaplarda hem yapm malzemesi hem, cephe dzenlemelerinde pencere, kap e kurularnn lento sve kemer biimlerinin
oluturulmasnda hem de sslemede kullanlmtr (res.173). Ayvalk Evlerinin karakteristik zelliinin olumasn salayan da kendine zg bir renge sahip olan bu tatr. Ayvalka zg bir ta olma zellii konutlarnn da zgn bir kimlie sahip olmasn salamtr. Sarmsak tann mimari asndan olumlu zelliklere sahip olmas ve cephelerdeki grsel etkisi, bu malzemenin yakn evrede ve Anadolu dnda da kullanlmasn salamtr. Civar yerleimlerde, Gme, Altnova, Anadolu dndaysa Yunanistann Midili Adasndaki kimi konutlarda sarmsak ta kullanlmtr (res.174-175).
Katalog kapsamnda ele alnan tek katl konutlarn hepsinin, iki katl konutlardan da bazlarnn yapm malzemesi tatr. Katalog no 1,2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 14, 19, 21,23, 24, 27 olan konutlarn yapm malzemesi yalnz tatr. Ta dnda taa zellikle kma katlarda elik eden malzeme ahap kullanlmtr (res.176).Katalog no 4, 10, 12, 13, 16, 17, 18, 20, 25, 26 bu zellikteki konutlardr. Dzgn kesme ta, yma ta zeri sva en ok kullanlan tekniklerdir. Ahapta ise badadi uygulamas yaplmtr. Genelde yaplarn n cephesinde dzgn kesme tal duvar rgs kullanlmtr. Bitiik nizam olmayan ya da dier bir sokaa alan baka bir yan cephe mevcutsa bu rg srdrlmdr. Arka cepheler yma ta ve zeri sval duvar rgs ile yaplmtr. Anadoluda Geleneksel konut mimarisi iinde tan yapm malzemesi olarak kullanld dier yerleimler Kayseri, Mardin, Kapadokya yresi, Gkeada, Bozcaada, anakkale, Behramkale, Kars olarak verilebilinir.
Anadolu dnda Ayvalk ta mimarisi, iklimsel ve corafi koullarn ekillendirdii ve Bat Anadolu kylarn da iine alan ve Akdeniz Mimarisi olarak genellenen, denize dnk konumlandrlm ta evlerin kimliini de yanstmaktadr. Yapm malzemesi ve cephe anlay
50
AKYREK, Behet: Krkaa, Soma,Savatepe, Ayvalk, Bergama Civarnn Jeolojisi , MTA Raporu, Ankara-1978, s.23.
161
bakmndan Ege kysndaki ve adalardaki mimari benzerliklere Ayvalk ve Midilli Evleri verilmektedir.51
Yapm malzemesi olmas dnda ta, d cephede, kap kemer kuruluunda pencere sve ve lentolarnda kullanmtr. Ahap, cumba ve kmalar dnda, d cephede pencere ve kap kanatlarnda, i meknda ise zemin ve tavan demesi, merdiven, oda kaplar, dolap, raf, ni kapaklar gibi elerde kullanlmtr(res.177).
Demir, cephe pencerelerinde rg ebeke, parmaklk ve ieklik kurulularnda, giri kaplarnn aydnlk pencerelerinde kullanlmtr. Balkonlu rneklerde balkon korkuluklar ve kat konsollarnn da malzemesi demirdir. Dkm teknii kullanlarak yaplm
dzenlemelerdir (res.178-179-180).
Mermer ok yaygn bir malzeme deildir. Kimi yaplarn i meknnda st kata k merdiveninde malzemesi olarak kullanld grlr (res.181).
Al, ok yaygn bir malzeme olmayp sadece i mekn sslemelerinde kullanlan bir malzemedir. Katalog no 6, i meknnda al dzenlemenin olduu tek rnektir (res.182).
Geleneksel konut mimarisinde, blgesel ve kltrel nitelikler plan tiplerini ok fazla etkilemeyip konutlarn planlar sofaoda ilikisine dayan ana tipoloji iine yerleir. Planlar ok eitlenme ve farkllama gstermez. Fakat cephe anlay asndan konut mimarisi deerlendirildiinde farkllamann ve eitlenmenin daha belirginletii belirtilebilir. Cephe dzeni yerleimin iinde bulunduu fiziksel ve sosyolojik durumu yanstr. Fiziksel durum olarak etki eden balca faktrler yerleimin topografik yaps, iklimsel zellikleri olurken, sosyolojik etkenler ise tarihsel dnem ekonomik ve sosyal yap ile kltrel etkileimler oluturur. Ayvalk Evlerinin cephe zellikler deerlendirilirken bu cephe anlayn oluturan faktrler zerinde durmak gerekmektedir.
LEV, E. Akyz : Bat Anadolu Kylar Konut Mimarisinin Ege Adalarndaki rneklerle Karlatrmal Deerlendirilmesi, Osmanl Mimarlnn 7 Yzyl Uluslarst Bir Mirasstanbul-2000, s.283.
51
162
Bat Anadolu ky yerleimi olan Ayvalk, Akdeniz ikliminin zelliklerini tar. Ayrca yerleim alan kydan sonra kademeli bir ykseltiye sahiptir. Evlerin sokak dzeni ve cephe dzenin olumasnda iklime ve yerleim alanna ait zellikleri gz nne alnarak, hem denizin etkilerinden yararlanma hem de korunma, kn souun etkisinden, yazn da scan etkisinden en az dzeyde etkilenebilme gibi ltlerin etken olduu zellikle giri cephelerinin dzeni iin belirtilebilir. Blntsz ve dz bir cephe anlayna sahip giri cepheleri, denizin esintisini alabilecek aklktaki sokaa almaktadr. Pencereler byk aklklar olarak biimlendirilmilerdir. Kaplar da pencereler gibi byk aklklardr. Kimi konutlarda n cephelerde yer alan balkonlar, ilevsel olmayp, estetik amal yaplm elerdir. Avlular arka cepheye alamaktadr. Bu sebeple giri cephelerindeki fazla aklk genelde lman bir iklime sahip yerleimde, konut iin gerekli ve sy alabilmesine olanak salar.
Yaptn biim anlaynn olumasna etki eden sosyolojik etkenlerin banda ait olduu tarihsel dneme ait zeliklerle bu alann kapsad ekonomik, sosyal ve kltrel ortamdr.
ncelikle XIX. yzyl Osmanl Devleti iinde, arlkl olarak Rum tebaasnn yaad bir yerleim olma zellii tayan Ayvalk, imparatorluun son dnemki ekonomik, siyasi ve toplumsal deiimlerinden mutlaka etkilenmi ve bu dnemin zelliklerini de ortaya koyduu kent mimarisine ait eserlerde de hissettirmitir.
Osmanl toplumu, sosyo-politik adan 1839 Tanzimat Ferman ile balayarak, devleti ve toplumu modernletirmeyi hedefleyen bir dizi reform bu dnemin belirleyicisi olmutur.52 Bir yanda da ekonomik dzlemde sanayileen Bat lkeleri iin Osmanl topraklar ham madde kayna ve ak pazar haline gelmeye balad bir dnemi de tanmlar. Sonuta batyla kurulan bu ilikilerde Osmanl iinde Gayri Mslim topluluklar nemli bir rol oynamlardr. Bu toplumsal dnm Gayri Mslim ticaret burjuvazisini ortaya karmtr. Bu snfn varl kent kltr ve buna bal olarak kent mimarinin cehresini etkilemitir. Zengin ve
52
ENLL, Zeynep: 19.Yzyl stanbulunda Yap Gelenekleri ve Kent Kltr, Osmanl Mimarlnn 7 Yzyl Uluslarst Bir Mirasstanbul-2000,s.286.
163
gsterili cephe dzenleri Avrupa etkili sluplarn Osmanldaki konut mimarisinin cephe anlaylarn da etki etmitir. 53
VII.3.CEPHE DZEN
Ayvalk konutlarnn cephe anlaynda, Osmanl Devletinin son dnemlerini kapsayan bu ekonomik ve ticari alanda batyla kurulan ilikilerin sonucu ortaya kan batllaama hareketinin toplumsal ve kltrel boyutunun mimariye olan yansmalar grlmektedir. Ayvalk, batyla ticaret ana sahip bir liman kenti olmasndan dolay Akdeniz lkeleri ve batyla kurulan ticari ilikiler, kltr ve sanat alannda bir etkileime de dnmtr. Youn ticari ilikilerler Avrupadaki cephe dzenine ve zellikle dekorasyon anlayna hkim olan moda neo klasik cephe anlayndaki ll byklk, denge ve simetrik cephe anlay ve ta ssleme Ayvalk Evlerini de etkiledii grlmektedir. Neo Klasik anlay, XIX.yzyl sanatnda Neo-Grek, Neo-Gotik gibi tarzlarn yeniden mimariye yansmasndan oluan eklektik bir anlayn sonucudur.Belirli bir slubun mevcut olmad dnem Avrupa Mimarlnn genel karakterini yanstr.54 XIX. yzyln kendini aa vuran dnce ve sanat yapt retme yntemi oluturur. Seilmi ve uydurulmu paralardan yeni bir birleime gidilmi ve sonunda XIX. yzyl mimarl karmaal bir semeciin iine srklenmitir. Avrupada Rnesans- Reform ve Aydnlanma Dnemlerinin ardndan Fransz Devriminin itici gcyle siyasal, sosyal ve ekonomik alanlarda byk atlmlar gerekleirken sanatta da geriye dnn yaand bir yzyldr. Bu dnemde arlkl olarak Barok Sanat, yerini Neo Klasik sanata brakmtr. Gemiin klasik temalar zerinde durulmutur.
Ayvalk Evleri cephe dzeninde Neo klasik etki, dengeli bir antsallk, simetrik cephe kuruluu youn bir sslemeden arndrlm sade fakat mevcut sslemelerdeki arballk gibi belirgin anlayna sahiptir. Evlerin giri kaplar, bu etkinin en fazla kendini sergiledii mimari elerdir. Yanlardan on ya da korint balkl stun plasterlerinin zerinden ykselen gen alnlkl kap kuruluu zelikle Antik tapnak mimarisinin cephe anlayna yknen bir biimlemeye sahiptir.
53
CEZAR, Mustafa: XIX. Yzylda Beyolu Neden ve Nasl Geliti? XI. TTK Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara- 1994, Cilt: VI, s.2674. 54 ERP, Feyyaz: Bucada Konut Mimarisi, Ankara-1987, s.46.
164
Ayvalk evlerinin cephe anlaynn karakterini belirleyen temel etkenlerden bir dieri de yerleimin iinde bulunduu Akdeniz ikliminin zellikleridir. Scak iklim ve denizle kurulan ilikiden dolay cephe yzeyleri byk ve geni pencere aklklarna sahiptir. Akdeniz corafyas ortak bir kltrel kimlii de tanmlarken ortak zellikler sunabilen bir cephe anlay da ortaya kmtr. Ayvalkn iinde bulunduu Ege kylar ve adalar, Akdeniz corafyasndan ileri gelen ortak slubun mimari zelliklerini tayabilirler55 (harita 5). Cephe karakteriyle benzerlikler sunan yerleimler, Buca, Gkeada, Bozcada, anakkale, stanbul Adalar, zellikle kurulu bakmdan byk lde benzerlikleri olan konutlar Altnova ve Midilli Adasdr (res.183-184).
Bitiik nizamda olan konutlarn ounun yan cephelerinin biri ya da ikisi birden baka bir konutla snrlanmtr. Katalog kapsamnda sa ve sol cepheleri kapal olan konutlar Katalog no 2, 5, 8, 10, 15, 16, 23, 24, 27dir. Kimi rneklerde bir ya da iki cephe birden ak olarak cephe dzenine sahiptir. Bir baka cephe aklnda genelde evin konumu ile ilgili olarak yan cephede baka bir sokaa almaktadr. Katalog kapsamnda sol cephesi ak ve cephe dzenlemesine sahip olan yaplar, katalog no 3, 6, 9, 20, 25, 26 sa cephesi ak ve cephe dzenine sahip olan yaplar, katalog no: 4, 7, 11, 12, 13, 14, 17,22 sa ve sol cephesi ak olanlar ise katalog no 1, 13, 18, 19, 21dir.
Arka cepheler ise avluya alan cephelerdir, bu sebeple cephede avluya gei kaps yer alr. Pencere dzeni n cepheye gre farkldr. Simetriyi ok n planda tutmayan bir anlay grlr. Katalog kapsamnda ele alnan tm konutlar arka avluya sahiptirler. Arka cephelerde grlebilen dier bir zellik ise teras blmnn olmasdr. st katn bir blmnn teras olarak kullanld konutlar katalog no 1, 3, 6, 8, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 numarallardr. .
Ayvalk Evleri katalog kapsamnda ele alnan yaplarn cephe dzeninde belirgin iki anlay grlmektedir. Cephe tipolojisini kat says zerinden oluturulacaktr. Kat says,
55
165
cephenin dzenine etki eder. Tek katl ve iki katl yaplar olmak zere iki balkta toplanabilinir.
VII. 3.1.Ayvalk Evlerinde Tek Katl Yaplar
Katalog kapsamndaki tek katl yaplar enine dikdrtgen bir cephe yzeyine sahiptir. Zemin kat zerine ykselen tek katllar, katalog kapsamndaki 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 numaral yaplardr. Tek katllardaki cephe dzenlemelerinde simetrik olan ve olmayan eklinde iki uygulama grlr (iz.2).
VII. 3.1.1. Simetrik Cephe Dzeni
Bu cephelerde ortada giri kaps bulunur. Pencere kurulular, kapnn iki yannda simetrik olarak yer alr. Pencereler kap yanna birer ya da ikier sayda yerletirilmitir. Konutun bodrum kat pencereleri varsa genel cephe anlayna uygun olarak zerinde konumlanan st kat pencereleriyle ayn aksta yer alr. Bu cephelerin tek kat olmasndan dolay n i mekna yeterince girebilmesini salamak amacyla kap ve pencere kurulularnn oranlar byk tutulmutur. Kaplar byk olduu iin aydnlk penceresi de byk bir biimlemeye sahiptir. Pencereler de byk, boyuna dikdrtgen formludur. Simetrik tek katl cepheler katalog no 1,3, 4, 5, 7, 8dir.
VII. 3.1.2. Simetrik Olmayan Cephe Dzeni
Tek katllardaki dier dzenleme ise asimetrik cephe dzenidir. Kapnn konumu cephenin sanda ya da solundadr. Bu pencere dzeninin kaymasna sebep olmutur. alma kapsamndaki katalog no 2 ve 6 bu cephe tipine rnektir.
166
VII. 3.2. Ayvalk Evlerinde ki Katl Yaplar
Katalog kapsamnda 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27 numaral evlerdir. ki katl yaplarda iki farkl tipte cephe dzenlemesi grlr.
VII. 3.2.1. kmal Cephe Dzeni
ki tam katl evlerin st katnda yer alan ve sokaa doru uzanan kmal odaya cumba ya da kma denir.56 Dikdrtgen prizma eklinde ahap malzemeden yaplm bu elerin, altlarna dkme demirden konsollar yerletirilmitir. kmalar, hem yap estetiine katks olan cepheyi dz bir yzey olmaktan karan mimari eler hem de gr asn genileten, i mekna k ve hava gibi fonksiyonlar asndan ilevsel bir alanlardr. Ev sakinlerini evreyle grsel ilikisini de kolaylatrmaktadr.57
alma kapsamnda ele alnan cephe dzeni oluturabilen ve ayr tipoloji meydana getirebilen cumbal konutlar, katalog no 10, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 20, 25, 26 dr (iz.3). Bu yaplarda, kma, giri cephesinin tmm ya da kap zeri hari tm n cephe zerine bindirilmi eklide grlmektedir. kma dndaki alanlar yine dz yzey eklinde olup zerlerinde pencereler yer alr. kma zerinde n yznde byk dikdrtgen biimli en az iki pencere, kmann cephe duvarna baland yan blmlerde daha dar biimli dikdrtgen pencereler, simetrik eklide konumlanmtr. kma dnda kalan pencerelerin dzeni ile kmadaki pencerelerin dzeninde simetrik bir yerletirme yaplmtr.
Konutlarda esas cephenin sokaa bakan n cephe olmas nedeniyle, konutlarn byk bir blmnde kmalar giri cephesinde bulunur. Katalog no 10, 11, 15,1 6, 26 sadece n cepheleri kmal konutlardr. Bu kullanm daha ok cumba olarak tanmlanr.
kmann giri cephesi dnda bir yan cepheye kadar uzand konutlarda bulunur. Bu konutlarda kma, hem giri cephesinde hem de evin iki sokan kesine yerletirilme
56 57
SZEN, M- TANYEL, U: Sanat Terimleri Szl.Ankara-1992.s.54. ERP, Feyyaz: Bucada Konut Mimarisi. Ankara-1987, s.200.
167
konumundan dolay dier sokaa bakan yan cepheye kadar uzanr. kmalar yine belli bir simetrik dzene gre yerletirilmi pencerelerden olumutur. Cumbann altna ve yannda kalan cephe yzeyleri de, cumbann konumuna gre planlanan bir pencere dzenine sahiptir. Katalog no 13, 17, 18, 20 bu dzendeki konutlardandr (res.185).
kmal cephe dzeni, geleneksel konut mimarisi iinde ok yaygn bir cephe tipidir. Btn Anadoluda grlebilen bu enin Roma dnemine kadar indii, 10. yzylda Bizans konutunda st katlarn her zaman zemin kat alann dna tat, bu tamalarn Osmanl dneminde ok fazla grlecek olan, cumbal pencere biimine dnt belirtilmektedir.58 Anadoluda Bursa, Antalya, Safranbolu, Kula gibi yerleimlerde, Anadolu dndaysa Balkanlarda zellikle Selanikte Osmanl Dnemi konutlarnda kmal cephe anlay yaygndr.59
3.2.2.kmasz Cephe Dzeni
Katalog kapsamndaki 9, 12, 14,19, 21, 22, 23, 24, 26, 27 numaral yaplardr. Tamamen ta malzemenin kullanld bu cephe dzeninde de simetrik olup olmamalarna gre iki dzenleme vardr (iz.4).
3.2.2.a Simetrik Dzen
Bu dzende cephe ortasna yerletirilmi giri kaps ve bu kapnn iki yanndaki simetrik konumlanm pencereler, bu cephelerin karakteristik grnmdr. alma kapsamnda katalog no 9, 14, 21, 22, 23, 24, bu cephe dzenine sahiptir. Simetrik cephe dzeninde yaplan kimi rneklere, kap dorultusuna gelecek ekilde yerletirmi dekoratif amal ok kk biimlerdeki balkon bulunur.
58 59
ELK, Zeynep:19.yzylda Osmanl Bakenti Deien stanbul, stanbul-1998, s.19. AKIN, Nur: Balkanlarda Osmanl Dnemi Konutlar,stanbul-2001, s.75
168
VII. 3.2.2.b. Asimetrik Dzen
Asimetrik cepheler ok yaygn olmamakla birlikte katalog no 12, 27 bu konut dzenine rnek tekil eder Bu dzende kapnn yine ortada bulunmasna ramen pencere dzeni, says asndan simetrik bir dzen kaymtr.
VII. 4.CEPHE ELEMANLARI
Ayvalk Konutlarna hkim olan cephe eleri ve dzeni etkileyen balca cephe eleri, cumbalar, kaplar, pencereler, silmeler ve saaklardr.Bu elerden kmalar cephe dzeni balnda verildii bu blmde iin tekrar ele alnmayacaktr.
VII.4.1. Kaplar
Ayvalk konut mimarisinde kaplar, cephe dzeninin en nemli elerinden biri konumundadr. Biimi, antsall ve ssleme karakteriyle cephede grsel etkinin en fazla vurguland yap eleman kaplardr. Kap; zellikle sivil mimaride, ilk karlama alan ve yap ile ilgili ilk izlenimin oluturulduu, yap zerine ilk nermelerin yapld sonu olarak yapnn karakteri ve estetii zerine ilk fikri verebilecek bir unsurdur. Ayvalk konutlarnda da kaplarn mimaride tad bu anlam iyi deerlendirilmi, giri kaplar genelde byk ve gsterili bir karakterde yaplmlardr. Konutlarda giri kaps, sokaa alan cephe zerinde yer alr. Kaplar eitlilie ramen belli bir slup oluturan ortak zelliklere sahiptir. Ni eklinde cephe yzeyinden ieri yerletirilmi ve birka basamakla zeminden ykseltilmitir. Kemerli ya da dz lentolu kurululara sahiptirler. Yaygn olan kemerli kaplardr. Katalog no 1, 2, 3, 5, 6, 9, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18 19, 20, 21, 22, 27 alma kapsamndaki kemerli kap kurululardr.
Yuvarlak kemer ve bask kemer olmak zere iki tip kemer yaps kullanlmtr. Yuvarlak kemerli kap kuruluuna sahip yaplar, katalog no 2, 3, 5, 9, 11, 15,16, 17, 20, 21 dir. Bask kemer ise, katalog no 1, 6, 12, 13, 19,18 22, 27deki evlerde grlmektedir. Kemerler, iki yanndan stun pilastrlarna oturur. Tayc ve rt dzeneinin zeri ya yatay konsollarla ya da gen alnlkla sonlanr (iz.5).
169
Kemerli ve nili kaplarn bu biimde yaplma sebeplerinden biri, giri kapsnn i meknla sokak arasndaki ana balant olma zellii tamas ve bundan dolay kapy birka basamakla ykselterek, ni ierisine yerletirilerek, sokaktan ayrmaya almak olabilir. Kaplar, zeminden ieride konumlandklarndan sokan genel grnts iinde yer almazlar bylelikle evin snr da bu alandan itibaren balam olur. Bu kap emasnn yaplmasndaki ama ne olursa olsun, bu biimlemeden kaynakl sonu kentin toplumsal yaamnda belirgin bir biimde ortaya kar. Balkonlarn olmad ya da var olanlarnda kullanm amal eler olmamas, avlularnda arkada konumlanmas, merdivenli ve ift taraftan korunakl kap nlerinin, bir nevi balkon gibi sokaa ynelik bir ak alan eklinde kullanlmasna yol amtr (res.186). Ni ierisine yerletirilmi kemerli kaplarn Ayvalka yakn yerleimlerde grlmesi, ky Ege hatt iin ortak bir slubun varln da ortaya koyabilir. Altnova (res.187) Gme, Bozcaada, Buca, Bergama, Gelibolu; Anadolu dnda ise Midilli Adasnda grlr (res.188-189).
Dz lentolu kaplar ise, katalog no 4, 7, 8, 10, 14, 18 dir. Bu kap biimlemeleri ok yaygn deildir. Kaplar daha kk lekli ve bask bir grne sahiptirler. Kaplar evreleyen kurulu dz ya da kemerli bir tipe sahip olsa da, her iki tipteki kaplar iki kanatldr. Katalog no 11de tek kap tek kanatldr. Fakat bu konutun kapsnn sonraki dnemlerde deimi olduu ve orijinal biiminin deitii belirtilebilir. Katalog no1, 7, 8, 13, 19, 22 de olduu gibi kanatlarnn st taraflarnn pencereli ve rg ebekeli tipleri de vardr. Kaplardaki dier bir karakteristik e, kanatlarn zerinde kemer alnlnn iine yerletirilmi, pencerelerdir. Kemerli kaplarn tmnde bulunan ve kemer alnlna gre ekillenen pencereler, sofay aydnlatmak tarlar. Bu pencerelerin yzeyleri rg ebeke ile kaplanmtr. Gnmze ok fazla rnek kalmamakla birlikte konutlarn kap elemanlarn oluturan, kap halkas, kap tokma, kap binisi gibi eler deiik biimlemelerle kaplarn kompozisyonuna katkda bulunmaktadr (res.190).
Cephelerde giri kaps dnda grlen dier kaplar, depo-dkkn ya da mutfak kaps olarak kullanlan kaplarla, avluya gei kaplardr. Bu kaplarn genelde dz lentolu, ift kanatl zerleri yatay rg ebekeli biim zellikleri vardr.
170
VII. 4. 2 Pencereler
Pencereler, ilevsel dzeninin yannda cephenin yaratlmasnda nemli elerden biridir. Yap meknnn hava ve k almasn ayrca darsyla grsel bantsn salamak gibi ilevleri olan pencerelerin, zellikle giri cephesinin dzende etkin rol oynarlar.
Ayvalk mimarisinin cephe karakterini belirleyen en nemli etken iinde bulunduu Akdeniz corafyas ve bu corafyann iklimsel zellikleri olmutur. Kullanlan malzeme, cephe dzeni ve bu dzenin ieriinin byk blmn oluturan pencereler, iklim olanaklaryla iliki iersindedir. Yazlar scak bir iklime sahip ve deniz esintisinin yaam alan iersinde yadsnamaz bir gereklilik olduu Ayvalkta; pencerelerin hem sayca fazla hem de byk aklklar eklinde yaplmalarnn sebebini oluturur. meknn hava almas ve gerekli rzgr akmnn salamas iin, boyuna byk dikdrtgen biimli pencereler ok nemli akllardr. Ayrca balkonsuz ve n avlusuz cephe mimarisinde, sokakla ilikinin saland seyirlik hatta oturmalk alanlara dnm elerdir.
Pencereler genelde, kare ya da dikdrtgen biimli etraf ta sve ile erevelenmi, elerdir. Kemersiz kurululadr. Zemin kat pencereleri genelde kk, st kat pencereleri daha byk llere sahiptir (iz.6).
Dkkn- depo ve mutfak gibi amalarla kullanlan zemin katn yaama alanlar olmamasndan dolay, ieriye yeter miktarda k ve hava alabilecek kadar kk ve sade pencerelere sahiptir (res.191).Bu cephe anlayndaki pencereler kare biimlidir.( katalog no 2, 3, 6, 9, 11, 12, 13, 14, 18, 19) Baz konutlarda ise zemin kat yaam alan olarak biimlenmitir. Bu dzendeki pencereler boyuna dikdrtgen forma sahiptir ve biraz daha byk llerde yaplmlardr.( katalog no 1, 4, 5, 7, 8, 15, 17) alma kapsamnda zemin kat pencerelerinde grlen dier bir biim ise enine dikdrtgen olanlardr. ( katalog no 10, 14, 18)
st katlar evlerin yaam alanlar olmalar sebebiyle daha ok k ve havaya ihtiya duyan meknlardr. Bu sebeple boyuna dikdrtgen, byk ve geni aklklar olarak ele alnmlardr. alma kapsamndaki tm st kat pencereleri bu biim zelliklerini
171
tamaktadr(res.192).Pencereler eitli elerle sahiptir. Katn kullanm zelliine bal olarak rg ebeke, demir parmaklk, ieklik, kanat gibi eitli detay eler sahiptirler(iz.7).
VII. 4.2.1. rg ebeke
Zemin kat pencerelerinde grlen rg ebekeler, yatay, dikey ya da diyagonal demirlerin birbirine belli bir dzende geirilmesiyle oluturulmutur. Bu gemelerin oluturduu en yaygn grnt baklava kompozisyonudur. Gvenlik amal yaplm ve pencerenin tm yzeyini kaplayan bu rg ebekeler, cephe estetiine de katkda bulunan eler haline gelmilerdir.
VII. 4.2.2. Demir Parmaklk
ok yaygn bir kullanm olmamakla birlikte zemin katn stndeki pencerelerde dikey ubuklarn dizimiyle oluturulmu dzenektir.
VII. 4.2.3. ieklik
Pencerelerdeki
ieklik
kurulular
Ayvalk
cephe
mimarisinin
karakteristik
elerinden biridir. Sardunyalk olarak ta tanmlanabilen ieklikler zemin katlarn stndeki I. katlara ait pencerelerin yzeylerinde grlrler. Pencere yzeyinden da tant yapacak ekilde dzenlemitirler. Ama da tantyla elde edilen korkuluk zeminine sakslar koyabilmektir(res.193). Fakat bu alan daha derin tutulduunda soka seyretme amal bir alana da dnebilmektedir. Ya pencere yzeyinin tamamn ya da alt tarafna kaplayacak ekilde dzenlenirler. ieklik korkuluklar eitli kompozisyonlarda oluturulmu farkl dzenlemelere sahiptir. Dikey eritler, geometrik yatay gemeler, ular kvrml bombeli parmaklklar, i ie gemi rg ebekeler en yaygn kurululardr.
172
VII. 4.2.4. Kanat( Kepenk)
Konutlarda yaygn olarak en st katta, kimi konutlarda da I.katta da yer alr. Konutlarda st katlar yatma meknlar olduu iin bu kattaki cephe pencereleri, yine byk ferah akllar olarak yaplmakla birlikte tercih edildii zaman kendilerini dar kapayacak ekilde tasarlanmlardr. Bu yzden pencereler, iki kanatl, da alan ve hareketli bir mekanizmaya sahiptirler. Ayn zaman da bu kepenklerin yzeylerindeki kademeli alm yatay erit biimindeki aklklar sayesinde almadan darya k ve hava alma zelliklerini sahiptirler. Ayn zamanda yine bu biimlerinden dolay kapal haldeyken ieriden dary grebilme zellikleri vardr(res.194). Kanatlar aldnda onlarn sabit durmalar iin duvar yzeylerine balantlarnn yapld tutmalk engeller
yerletirilmitir(res.195).
VII.4.2.5. Pencere Konsollar
Cephe pencerelerinde karlalan dier bir unsurda, pencerelerin alt tarafna yerletirilmi yatay konsol kmalardr. Yzeyden hafif dar tant yapan bu konsollarn altlarndan iki ucuna akroterler yerletirildii dzenlemelerde vardr. I.ve II. Kat pencerelerinde dikdrtgen biimli ta sveli pencerelerinin dzeni tamamlayan bir e olma zellii tarken bir yanda da cephenin grselliini zenginletiren detaylar olma zeliini tarlar(res.196).
VII.4.3. Silmeler
Silmeler yatay ve dikey dzenlemeleriyle cephelerin dzenlemesine zengin bir grnm ve eitleme getirirler. Yatay silmeler katlar arasna atlrken bir snr izgisi vurgusu olma zellii tarlar. Ke silmeleri Ege Konut Mimarisinin dzgn kesme ta cepheli yaplarnn karakteristik dzenlemeleridir.60 Kesme talarn dzgn ve geometrik bir
60
173
kompozisyonda dizimiyle oluturmu silmeler yaygn bir uygulamadr.Kimi silmeler ise ke tam anlamyla dey silme olarak ekillendirilmi ve yuvarlatlmtr61 ( res.197-198).
VII. 4. 4. Saaklar
Saak, son kiremit altna yerletirilen silme profilin bir eleman olarak kullanlmtr. Dz ve zigzag izgilerin deiimli yerletirilmesi ile oluan ssl saak Ayvalk cephe dekorasyonuna katkda bulunan elerdir(res.199). Bu saak dzeni gerek Anadoluda gerekse Anadolu dnda zellikle Akdeniz ky yerleimine ait mimaride de, sklkla kullanlan dzenlemedir.
VII. 4. 5. Balkonlar
Balkonlar genelde n cephede, cephe simetrisine uyum gsterecek ekilde st katn ortasna yerletirilmitir.(katalog no 1, 3, 5, 8, 9, 10, 12, 13, 22, 23, 27) kmann kullanlmad cephelerde yaygndr.(res.200) Kullanm amal olamayacak kadar dar ve kktrler. Balkonlara alan bir kap bulunsa da bu daha ok pencere eklinde biimlendirilmi bir e gibi grnr. Kimi rneklerde arka cepheye de balkon yerletirilmitir.Nadirde olsa yan cephede balkonun yer ald rnekler vardr. Balkonlar biim ve ssleme asndan Midilli Adasndaki kimi rneklerle byk benzerlikler gsterir.(res.201)
VII. 5. MEKN
Ayvalk konut mimarisi i mekn deerlendirmesi d cepheye gre daha az veri salamaktadr. Bunun eitli sebepleri vardr. Evlerin kullanlmamalarndan kaynakl kapal olular; mekndaki yapm malzemesinin ve dier mimari elerde kullanlan malzemenin dayanklln az olmas ve dolaysyla i meknlarn kullanm olanaklarnn azalmas;
61
ERP, Feyyaz: Bucada Konut Mimarisi. Ankara-1987, s.222.
174
Evlerin iinin gnn yaam koullarna ve deien ihtiyalara gre deitirilmesi ve restorasyonu sonucu, zgn mekn anlayn kaybetmi olmalar gibi sralanabilecek balca nedenlerden dolay, kapsaml deerlendirmelere olanak salamamaktadr.
Ticari amal kullanma ynelik zemin kat evin yaam alanndan bamsz bir karaktere sahiptir. Hem d cepheden kem de evin i meknnda buraya gei salanr. Dier katlar organik bir iliki gsterir.
mekn asndan en ok deiim geiren katlar, genelde zemin katlardr. Yapldklar dnemde Ayvalkn sosyo- ekonomik yapsnn ortaya kard depodkkn olarak dzenlenen bu katlar, deien ekonomik ve sosyal yap sonucu ou evde bu ilevini yitirmitir (res.202). Daha ok blntsz ya da ok az mekna blnm ekillerde planlanan zemin katlar, gnmzde yaam alanlarna dntrlp evin kullanm alanlarna dhil edilmeye allmtr. Mutfak, kiler, depo, wc, amarhane gibi birimler, arlkl olarak bu meknn iinde bulunurlar. Zemin katlar bask ve masif bir yapya sahip olmalarndan dolay oturma alan olarak pek tercih edilmeyen meknlardr.
1.katlar, yaam alanlarnn bulunduu katlardr. Gnlk hayatn byk bir blm bu katta gemektir. Bu katta da mutfak blm yer alabilmektedir.
En st katlar ise yatak odalarnn ve teraslarn bulunduu kattr. Geleneksel konut mimarisinde st katlarn her zaman stn tutulduu, bu yzden de konut mimarisinin toplumsal ve kltrel zelliklerinin daha ok bu katlarda kendini gsterdii dnlmektedir.62 Yaamsal ilevlerin oturma, alma, uyuma bo zamann deerlendirilmesi olarak ayrlmas mimarlk kavramlarn belirlemitir. Bu kavramlar insan gereksinimlerinin nceden hesaplanabileceinin gstergesidir.63 Bu adan ele
62 63
KKERMAN, nder: Kendi Mekannn Aray inde Trk Evi.stanbul-1996, s, 51. BAMMER, Anton: adr Anadolu Evi likisi Tarihten Gnmze Anadoluda Konut Ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1997, s.238.
175
alndnda, geleneksel konut mimarisi, insan ihtiyalar-mekn kullanm asndan aklc ve pratik zmlere sahip, ilevsel bir oda dzenine sahiptir.64
Geleneksel konut mimarisindeki ana ilke odalarn ok ilevli oluu ve evin iindeki belli bir hareketlilie olanak salayan ayn oda iinde ara blmelere ve geilere sahip olulardr. Bu sebeple sofa, evlerde merkezi rol oynar. Sofa ayn zamanda ak, kapal; genel, zel; ierde ve darda geie ya da oturmaya uygun oluuyla srekli bir ara blme oluturur65 (res.203).
Konut tasarm asndan sofa ya da tm odalarn ald hol, Mslmanlar ile gayrimslimlerin, elit olanlarla elit olmayanlarn konut yap geleneklerini olduu kadar farkl yap jenerasyonlarn da birbirine balayan en nemli ortak zelliklerinden biridir. Sofa hem sekin ve varlkl kesimin grkemli konutlarn hem de mtevaz insanlarn sradan konutlarnn mekn organizasyonunda en yaygn e olarak kabul grmektedir.66
Ayvalk konutlar geleneksel konut mimarisinin i mekn dzenine sahip yaplardr. sofal kurulularyla, sofa ve oda ilikisinin yaratt hareket rahatlna ve ilevsellie sahiptir.Ortada sofa evin bykl ile balantl olarak iki ya da daha fazla odadan oluur. Odalarn en nemli zellii kendi balarna yap iinde belirli eylemleri karlayan yerler olmalardr(res.204). Odalar kendi aralarnda tam bir grsel iliki iersindedir. Genelde kare biimlidirler, bu odalarn dnda bu odalardan byk tutulmu iyi aydnlanm bir baoda evin iinde yer alabilir.
Bugn iin varln srdren evlerde de gzlenebildii ve kimi kaynaklarnda sunduu bilgiler nda 67 konutlarda yaamn ounluunun bu sofada gemesi, bu alanlarn i mekna salad ilevsellii gsterir bir lttr. Odann mstakillii
64 65
KKERMAN, nder: Kendi Mekannn Aray inde Trk Evi.stanbul-1996, s, 69. BAMMER, Anton: adr Anadolu Evi likisi Tarihten Gnmze Anadoluda Konut Ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1997 s.239. 66 ENLL, M. Zeynep: 19.Yzyl stanbulunda Konut Yap Gelenekleri ve Kent Kltr Osmanl Mimarlnn 7 Yzyl Uluslarst Bir Miras stanbul-2000, s.293. 67 FAROQHI, Suraya: Osmanl Kltr ve Gnlk Yaam, stanbul-2005, s.170.
176
yalnzca bir d kap olmasndan ileri gelir.68 Kaplar yksek tutulmu, iki kanatl ahap elerdir(res.205).
Merdivenler, katlar aras geii salayan mimari eler olmakla beraber i meknn estetik bir uyum iinde btnleip eklenmesinde nemli rol
oynamaktadrlar. Katalog kapsamnda merdivenlerin tek ya da ift kollu rnekleri bulunur (res.206).zellikle eitli biimlere sahip korkuluk ve trabzanlar gibi merdiven blmlerinin kompozisyonlar i meknn grntsne katkda bulunur.
Evlerin yaam alanlarnn tavan ve taban demesi ahaptandr. Dikey ya da yatay paralarn birlemesiyle oluturulmu ahap demeler s, konfor ve grnt
asndan tercih sebebidir (res.207). Genelde ilevsel nedenlerle zemin katlarn tabanlar ta demelidir.
Odalarn iinde, duvara gml dolaplar, sergen, ocak, ikona nii gibi birimler yer alr. Dolap, sergen gibi sabit birimler duvar kullanmalarndan dolay, oda alannn Genilemesine, eyalarn toplanmasna saklanmasna olanak veren kurululardr (res.208) .
Ocak, duvara gml eklide yaplan, snmak, yemek piirmek gibi ilevlere sahip i mekn esidir (res.209).
Konutlarn ilk kullanclarnn Rumlar olmalar, bu topluma ait kltr ve inan sistemine ait kimi elerin konutlar iinde yer almalarna sebep olmutur. Ortodoks mezhebine bal olan Rumlar, Ortodoks inan sistemi iinde nemli bir yere sahip olan ve ibadet liturijisi durumundaki ikonalarn konulduu, ikona nii bulunmaktadr (res.210). Duvara gml olarak yaplm ve zerinde ikonalarn yer ald varsaylan ve evde ibadet etmek iin bulunan bu blmler, mbadele dneminden sonra Ayvalkn etnik ve dini yapsnn deimesiyle kullanm zellikleri ortadan kalkmtr.
68
ELDEM, H. Sedat: Trk Evi Plan Tipleri, stanbul- 1954, s.15.
177
Osmanl barnma kltrnn, bu topraklardaki Mslman ve gayri Mslim tebaayla ayn zellikleri tad belirtilirken69, batllama srecinde gayri Mslimlerin batl yaam biimine ait kimi eleri konut alannda kabullenmeleri, Avrupa ile kurulan ticari temaslarn younluu ve kltrel etkileimin ak, varlndan dolay daha kolay ve hzl bir eklide olmutur. Osmanl toplumunda zellikle 1740 ylndan sonra, dolayl yollardan Avrupa eya biimleri konutlarn iinde yer almaya balad belirtilir.70 Kanepeler, masa ve sandalye takmlar, aynalar, yatak gibi mobilyalar bu devirin konutlar iinde girmitir.
Bu mobilya anlaynn Ayvalk evlerinde de yerini ald, gnmze kalan eyalarn varlndan anlalabilmektedir. Bu eyalardan en yaygn Girit aynas olarak bilinen aynalardr (res.211).Bunlar dnemin modasn yanstan eyalar olmalarnn yan sra, 19.yzyln batya alma politikalarnn stanbul dndaki yerleimlere kadar uzandn arlkl olarak Rum tebaasnn yaad Ayvalkn toplumsal ve kltrel yapsnn da batl yaam tarzna yaknlamasnn gstergeleri olarak kabul edilebilinir.
VII. 6. SSLEME
XIX. yzyl Osmanl batllama sreci mimaride zellikle cephe dzenine ve ssleme karakterine yeni anlaylar getirmitir. Batda bu yzyl tanmlayan, birok sanat akmnn yeniden yorumland ve bir arada kullanlmasyla semeci bir anlayn ortaya kt eklektisizmdir. Batyla kurulan ilikiler sonucunda zellikle Avrupal mimarlar yoluyla gelen bu yeni sluplar, geleneksel formlarla kartrlmtr. Bu dneme ait sivil mimari rneklerinde zellikle, bakentte gayrimslim ve Levantenlerin youn olarak yaad Pera ve Galata gibi yerleimlerde71, sivil mimarinin cephe dekorasyonunda Avrupa sluplarnn
TANYEL, Uur: Osmanl Barma Kltrnde Batllama-Modernleme: Yeni Bir Simgeler Dizgesinin Oluumu Tarihten Gnmze Anadoluda Konut Ve Yerleme, Habitat II, stanbul-1996, s.286. 70 AREL, Ayda: 18.yzylda stanbul Mimarisinde Batllama Sreci, stanbul-1975, s.105. 71 CEZAR, Mustafa: XIX. Yzylda Beyolu Neden ve Nasl Geliti? XI. TTK Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara- 1994, Cilt: VI, S.2672.
69
178
eitlenmi rnekleri mevcuttur. stanbul dnda da yine Avrupa ile ticari ilikilerin sonucunda genellikle gayrimslim topluluklarn youn olarak yaad zellikle liman kentlerindeki yaplarn cephe mimarisine batl sluplar etki etmitir. Ayvalk kent mimarisi de bu yerleimlerden biridir.
Ayvalk Evleri, plan ve kmal cephe dzeni anlamnda geleneksel konut mimari zelliklerini tasa da cephe dzeni ve ssleme anlayyla batl bir karakter tamaktadr. Yunan ana karas ve Avrupa ile kurulan ticari ilikiler 72 kentin sosyal ve kltrel yaamn da etkilemitir, Ayvalk evlerinin cephe anlaynn olumasnda bu ticari ilikilerin etkileri belirgindir. Antik mimarinin antsal, simetri ve dengeye dayal cephe dzeni anlayyla yeniden yorumlanyla ortaya kan Neo-Klasik slup, Ayvalk cephe dzenine ve sslemelerine hkimdir.
Tan yap malzemesi olmasnn yan sra
ssleme asndan da nemli bir
malzeme olarak deerlendirildii grlr.Ke plasterleri pencere ve balkon altlarnn konsol ular ile kap kemer kurularnda ta zerinde oyma ve kabartma bitkisel motifler grlr.
Balkon ve pencere altlarndaki konsollarn ularnda yaprak motifi ya da yzeyine bitkisel motiflerin ilendii ular helezonik kvrml ssleme eleri yerletirilmitir (res. 212-213-214-215).
Ayvalk cephe dekorasyonuna kats bulunan nemli elerden biri dey ke silmeleridir (res.216). Evin byklne kullanlan malzemesini niteliine gre farl uygulamalar vardr. Kesme talarn dzgn ve geometrik bir kompozisyonda dizimiyle oluturmu silmeler yaygn bir uygulamadr. Kimi silmelerde tam anlamyla dey silme olarak ekillendirilmi ve yuvarlatlmtr.73 Kaplarn stun
72 73
BAYRAKTAR, Bayram: Osmanldan Cumhuriyete Ayvalk Tarihi, Ankara -2002, s.23. ERP, Feyyaz: Bucada Konut Mimarisi. Ankara-1987, s.222.
179
balklarnda, ular vltlendirilmi ya da akantus balkl bitkisel dzenlemeler grlr (res.217). Bunlar dnda kemer kuruluunu iki yannda bitkisel bezemeli konsol kmalar da ssleme esi durumundadr (res.218). Bu sslemeler, Neo Klasik slubun etkilerini belli eden balca eler durumundadr gen alnlkl cephe ya da kap dzenei de yine klasik mimariye yknen tasarmlardr. Bu kurulularn alnlk ularna akroterlerin yerletirildii rneklerde bulunur (res.219).
Ta dnda, cephelerdeki pencere demir rg ebekeleri ilevselliklerinin yan sra evlerin ssleme unsurlarndan birini olutururlar. iekliklerin parmaklklar, giri kaplarnn aydnlk pencereleri, dkm tekniiyle yaplm, birbirine geme eklinde, geometrik ya da ular kvrml yatay dikey eritlerin eitli
kompozisyonlarndan meydana gelmitir(res.220-221). Ayvalk cephe mimarisinin karakteristik esi durumundaki rg ebekeler ssleme asndan da nemli bir role sahiptirler (res.222).
Demir malzeme ile yaplm dier sslemeler Balkon korkuluklar ve konsollar dikey, yatay, kvrml vb eitli formlara yaplm kompozisyonlardr.(res.223) ebeke ve korkuluklarn yan sra madenden ve dkm teknii ile yaplm kap tokmaklarnn Ayvalk evlerinin sslemesine nemli katk salad gnmze kalan rneklerden anlar. Deiik dzenlemelere sahip bu rnekler iinde en sk kullanlan figrler, insan ba ve el biimleridir (res.224-225).
meknlar, ok youn bir ssleme ieriine sahip deildir. Bunda meknlarn kullanm alan olmalar ve bu nedenle sklkla kullanlmamalarndan dolay ypranmalarnn pay byktr. Dier yanda da kapal olmalarndan dolay ilgisizliin ve zamann getirdii tahribatlar sz konusudur. Sonuta her iki sebepte evlerin i mekn ssleme ieriinin azalmasn ya da tamamen yok olmasn aklar. Sslemenin mevcut olduu evlerin en fazla tavanlarnda kullanlmtr. Kalem ii ve al kabartma teknii ile bitkisel motifler uygulanmtr (res.226-227-228). Batllama dnemin zelliklerinden olan i mekannn manzara ve natrmort resimlerleriyle sslenmesi, Ayvalk evlerinde de grlen sslemelerdir (res.229).
180
VII. 7. SONU
Anadoluda Geleneksel Konut Mimarisi iinde deerlendirilebilecek konutlara sahip yerleimlerden biri olan Ayvalk, tarihi kent dokusuna ait bu birikim asndan olduka zengin bir ierie sahip olduu belirtilmelidir. XIX. ve XX. yzyla ait konutlardan en azndan 1000 tanesi plan ve mimari zelliklerini koruyabilmi biimde salam ve kullanlr durumdadr. Kent bu kimliiyle ak hava mzesi durumundadr. Gemiiyle yaayabilen bir kent olma zelliini her soka donatan evleriyle ortaya koyar. Bu evler kentin tarihsel ve kltrel bellei durumundadrlar.
Doann verdii zararlar; ilgisizlik; oturanlarn evin bakm iin yeterli gelir dzeyine sahip olamamalar; evlerin kullanm zorluundan terk edilmesi; kullanc profilinin deimesi; kullanc ihtiyalarndan doan restorasyonlarn doru ve bilinli yaplmamas; tarihi sit kapsamnda olsalar da evlerin korunmas ve onarm ile ilgili mevcut yasal dzenlemelerin esnekliinden doan, yasal olmayan deiimlerin zgn yapy deitirmesi; denetimlerin yetersizlii, gibi nedenlerden dolay konutlarn zarar grd de aktr. Bu zararlarn ve kayplarn en az dzeye inmesini salayacak koullarn yaratlmas gerekmektedir.
Bu kltrel mirasn daha uzun yllar salam bir ekilde yaamas hem Ayvalk adna Osmanl konut aratrmalar adna nemlidir. zellikle zengin bir konut mimarisine sahip Ayvalk; Geleneksel Konut Mimarisi ierisinde ok nemli bir yere sahiptir. Ayrca henz yeterince allmam Kuzey Bat Anadolu kylar ve ada konutlar iin de en nemli kaynaklarndan birini oluturur. Bu sebeple ncelikle tarihi bir kentte yaamnn bir ayrcalk olduunu bilinciyle Ayvalk halknn bu birikime sahip kabilmeleri gerekmekte, sonra da Ayvalk kent mimarisi zerine
eitli alanlarda yaplacak her trl almay, aratrmay gerekletirecek kiilerin varlna ihtiya duyulmaktadr.
181
KAYNAKA ACAR, Erhan 1997 Konut Eczacba Sanat Ansiklopedisi, Cilt. II, stanbul, s.1041. AKIN, Nur 2001 Balkanlarda Osmanl Dnemi Konutlar, stanbul
AKOK, Mahmut 1951 Ankarann Eski Evleri, Ankara,
AKYREK, Behet 1976 Krkaa,Savatepe, Ayvalk, Bergama Civarnn Jeolojisi, Ankara
ARIKAN, Zeki 1988 a 1821 Ayvalk syan, Belleten, Say: 202, Ankara, s.571-601. 2001 b Gme ve evresinin Tarihsel Geliimi Tarihin Kucanda Gme Sempozyumu, zmir, 17-29.
1821 Ayvalk syan, Belleten, Say: 202, Ankara, s.571-601.
AREL, Ayda 1975 a 18.Yzylda stanbul Mimarisinde Batllama Sreci, stanbul 1998 b 18. Yzylda zmir evresinde Mimari Ortam,18.yzylda Osmanl Kltr Ortam Sempozyum Bildirileri, stanbul, s.9-32. 1999 c Trk Evi Dedikleri Bir Anatomi Dersi: Ev, Cogito, stanbul, Say.18, s.18-.209. ARMANOLU, Fahir 2003 XIX.yzylda Siyasi Tarih, Ankara.
182
ASATEKN, Gl 2001 Trk Evi Szcnn Dndrdkleri, Sanat Tarihinde Terminoloji Sorunlar Semineri, Ankara, s.187-198. BAMMER, Anton 1997 adr Anadolu Evi likisi Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerleme, Habitat II, stanbul, s.234-248.
BAYRAKTAR, Bayram 2002 Osmanldan Cumhuriyete Ayvalk Tarihi, Ankara.
BEKSA, Engin 2000 Balkesir li Ayvalk-Gme-lelerinde Pre ve Protohistorik Yerlemeler Yzey Aratrmas. XVII. Aratrma Sonular, Ankara, C.1, s.115-126. . BLGET, Burhan 1993 Sivas Evleri, Ankara
BOZER, Rstem 1998 Kula Evleri, Ankara
BRAUDEL, Femand 1993 Akdeniz ve Akdeniz Dnyas, stanbul
BYKMIHI, Gonca 2000 Osmanl Dnemi Aznlk Evlerinin Mekansal zellikleri, Osmanl Mimarlnn 7 Yzyl Uluslarst Bir Miras, stanbul, s.297-302.
CEZAR, Mustafa 1994 XIX. Yzylda Beyolu Neden ve Nasl Geliti XI. TTK Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara, Cilt: VI, s. 2673- 2690.
183
ELK, Zeynep 1998 19.yzylda Osmanl Bakenti Deien stanbul, stanbul
CHAMBERS, Ian 2002 G, Kltr, Kimlik, stanbul.
DUMONT, Paul-GEORGEON, Franois 1976 Modernleme Srecinde Osmanl Kentleri, stanbul
ECZACIBAI SANAT ANSKLOBEDS 1997 Ekletisizm stanbul. Cilt.I, stanbul, s.505.
ELDEM, Edhem-DANEL Goffman- BRUCE Masters 1999 Dou le Bat Arasnda Osmanl Kenti, stanbul
ELDEM, H. Sedat 1954 1984 Trk Evi Plan Tipleri, stanbul Trk Evi, Osmanl Dnemi, stanbul
ESMER, M.Ali 1992 Avanosun Eski Trk Evleri, Ankara
ENLL, Zeynep 2000 19.Yzyl stanbulunda Yap Gelenekleri ve Kent Kltr, Osmanl Mimarlnn 7 Yzyl Uluslarst Bir Miras, stanbul, s.286-295.
184
ERGNSOY, Gliz 2003 Adallar ve nanlar: anakkale li Gkeada ilesi, Bademli Ky Ortodoks Rum Cemaati, Sanat ve nan I, stanbul, s.135-151. ERM, Hfz 1948 Ayvalk Tarihi, Ankara
ERKEN, Sabih 1977 Ayvalk lesinde Bulunan Eserler, Trkiyede Vakf Abideler ve Eski Eserler II, Ankara
ERP, Feyyaz 1987 Bucada Konut Mimarisi, Ankara
FAROQHI, Suraya 2005 Osmanl Kltr ve Gndelik Yaam, stanbul
GLER, Sinan 1998 Kbrs Trk Konut Mimarisinde Etkiler Hacettepe niversitesi Sanatta Etkileim Sempozyumu, Ankara, s.123-133.
GNAY, Reha 1981 Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluumu, Ankara.
HRSCCHON, Renee 1977 Mbadele ocuklar, stanbul.
HOUT, Jean 1978 Kentlerin Douu, stanbul.
185
NCEDAYI, Deniz 2001 Adadan Odaya , stanbul
KARPUZ, Haim 1984 Erzurum Evleri, Ankara
KERESTEC, Mehmet 1981 Aivali, Atina
KIYAK, ASLI 1997 Kentin Biimsel ve Mekansal Kurgusunun zmlenmesine Dair Bir Yntem nerisi ve Ayvalk rnei. stanbul Teknik niversitesi Mimarlk Fakltesi Baslmam Yksek Lisans Tezi, stanbul
KURAN, Aptullah 2000 Yzyl Osmanl MimarisiCelal Esad Arseven Ansna Sanat Tarihi Bildiri Seminerleri, stanbul, s.232-237.
KUYULU, nci 2002 zmirde Osmanl Dnemi Yaplar, XIII. Trk Tarih Kongresi Kongreye Sunulan Bildiriler, III.Cilt, II. Ksm, Ankara, s.1187- 1204.
KKERMAN, nder 1996 Kendi Mekannn Aray inde Trk Evi, stanbul
KLTR VE TURZM BAKANLII 1984 Ayvalkta Tarihsel Dokunun Korunmas ve Turizm Amal Korunmasna likin Aratrma, Ankara
186
KTKOLU, Mustafa 1986 Yunan syan Srasnda Anadolu ve Adalar Rumlarnn Tutumlar ve Sonular, Tarih Boyunca Trk Yunan likileri III.Askeri Tarih Semineri, Ankara, s. 133-161.
LTER, Figen 1999 XIX Yzyl Aznlk Yaplar zerine Gzlem ve Deerlendirmeler XII. TTK Kongresi, Kongreye SunulanBildiriler, Cilt.III, Ankara, 1059-1072 .
LEV, E. Akyz 2000 Bat Anadolu Kylar Konut Mimarisinin Ege Adalarndaki rneklerle Karlatrmal Deerlendirilmesi, Osmanl Mimarlnn 7 Yzyl Uluslarst Bir Miras, stanbul, s.277-285.
MADRAN, Emre 1994 XIX. yzyl Sonunda Yap Alannda alanlar, X .Trk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt. V, Ankara, s. 2461- 2469.
PSARROS, Dimitri 1979 Ayvalkn Kentsel Tarihi Egede Sanat ve Tarih Sempozyumuna Sunulan Bildiriler, Midilli, s.65-71.
SAKAOLU, Necdet 1978 Divriide Ev Mimarisi, stanbul
SAYAN, Yksek 2001 Bitlis Evleri, Ankara.
SERTTA, Nurhan 1989 Ayvalkta Kentleme Hareketleri ve Konut Tipleri, zmir
187
SOYSAL, Mine 2003 Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerlemenim yks, stanbul
SNMEZ, Zeki 1999 Son Dnem Osmanl Mimarlnda Yabanc Sanat Sorunu ve talyan Asll Sanatlar, Celal Esad Arseven Ansna Sanat Tarihi Bildirileri, stanbul s.309-310.
KASABA, Reat 1994 zmir Dou Akdenizde Liman Kentleri, 1800-1914, stanbul
SZEN, Metin 2001 Sanat Kavram ve Terimleri Szl, stanbul.
ENOCAK, Blent 2003 Levantn Yldz zmir Levantenler Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler, Ankara
TANCOGNE, M. Jack 2003 zmire Ege Adalarna ve Girite Seyahat, stanbul
TANYEL, Uur 1997 Osmanl Barma Kltrnde Batllama-Modernleme: Yeni Bir Simgeler Dizgesinin Oluumu Tarihten Gnmze Anadoluda Konut ve Yerleme, Habitat II, stanbul, s.284-298.
TOSUN, .Buket 2006 Bartn Asma Sokaktaki Geleneksel Konutlarn Kullanc Karakterine Gre Yeniden Dzenlenmesi: kizev, Karadeniz Aratrmalar Sempozyum Bildirileri, Ankara, 231-250.
188
NVERD, Levent Ayvalk Merkezi Kentsel Sit Alan Koruma-Gelitirme Projesi.Dokuz Eyll niversitesi Mhendislik-Mimarlk Fakltesi, ehir Blge Planlama Blm Baslmam Lisans Tezi, zmir YENEHRLOLU, Filiz 2002 Kltr Miras, Kltrel Kimlik ve Yerel Ynetimler Trkiyede Tarihi Kent Dokularnn Korunmas ve Gelecee Tanmas Sempozyumu, Antalya, s.69-75. 1990
YILDIRIM GNL, Bilge 2004 Bat Anadoludaki Kltrel eitliliin Geleneksel Konut Mimarisindeki Deiimine Yansmas -19 ve 20. Yzyllarda Ayvalk, Dokuz Eyll niversitesi, Mimarlk Blm Restorasyon Anabilim Dal Baslmam Doktora Tezi, zmir .
YILMAZ, Elif 2005 Trk- Yunan Nfus Mbadelesi ve Ayvalk, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Uluslar aras likiler Bilim Dal Baslmam Doktora Tezi, stanbul.
YCEL, Attila
1997
stanbulda XIX.yzyln Kentsel Konut Biimleri, Tarihten Gnmze Anadoluda Konut Ve Yerleme, Habitat II, stanbul, s.298-312.
RESMLER
EKLER

Ayvalık Evleri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ayvalık Evleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.

YKSEK LSANS TEZ

Tez Danman Yrd. Do. Dr. Aye . TRKER

Hazrlayan Berrin Akn

SUMMARY the 19th and 20th century Ottoman houses

In this research, it is aimed to analyze

II. KONUT MMARS VE YERLEM....6

III.2. GELENEKSEL KONUT MMARLII ...10

IV. AYVALIK CORAFYASI, TARH, VE KENT DOKUSU

V.AYVALIKTA GELENEKSEL KONUT MMARS ...16

VII. DEERLENDRME VE SONU.........155

VII. 2. MALZEME VE TEKNK.159

vii RESM LSTES

xviii EK 4: Yararlanlan izim Ve Planlar

Kroki izim Doktora Tezi almas (Plan izimi)

Katalog No24 : Bilge Gnl YILDIRIM

Katalog No25 : Bilge Gnl YILDIRIM

Katalog No26 : Bilge Gnl YILDIRIM

II. KONUT MMARS VE YERLEM

Corafik Etkenler -Topografik Koullar - klim - Doal Malzeme

Sosyolojik Etkenler - retim Biimi -Sosyal ve Kltrel Yap

III.1. YABANCI ETKLER

III.2. GELENEKSEL KONUT MMARLII

Karadeniz Sahili Evi Kuzey Anadolu Evi

IV. AYVALIK CORAFYASI, TARH VE KENT DOKUSU

IV.1. AYVALIKIN CORAFYASI

IV.2. AYVALIKIN TARH

gnderilirken, Ayvalk ve Cunda Adasna Girit ve Midillide yaayan Trkler yerletirilmitir.

IV.3. AYVALIK KENT DOKUSU

V. AYVALIKTA GELENEKSEL KONUT MMARS

1. TEK KATLI YAPILAR

1.TEK KATLI YAPILAR: Katalog no 1,2,3,4,5,6

II. KAT PLANI

Pencere Says Zemin Kat: I.Kat 2 Pencere Biim

Pencere says: Zemin Kat: 4 I. Kat: 6 Pencere Biim

Kap Giri Kaps Ahap: X Demir: Var X X X Yok

Pencere Alt Zemin

Kemer Aydnlk Penceresi Lento

X X X II.Kat Var Yok

Avlu Kaps Ahap: Demir:X Var

Kemer Sve Parmaklk Kanat Lento

ATI a)at rts kiremit X inko ahap dier

b) at Tr Beik at Teras at Set at Dier

Pencere lentolar Pencere Alt

Oyma, kabartma Kabartma

Kap kanat Pencereleri ebekesi

Kap aydnlk pencere ebekesi Pencere stleri Balkon korkuluu

I. KAT PLANI Sofa ve buna alan, kare planl odadan olumutur.

II. KAT PLANI

Pencere Says Pencere Biim

Pencere says: Pencere Biim

Pencere says: Zemin: 2 Pencere Biim

Zemin I.Kat II.kat

Zemin I.Kat II.kat

Zemin I.Kat II.kat

Zemin I.Kat II.kat

Kap Giri Kaps Ahap: X Demir: Var X X X Yok

Pencere Alt Zemin Var

Pencere st I.Kat Yok X

Kemer Aydnlk Penceresi Lento

Depo-Dkkan Kaps Ahap: X Demir: Var

II. Kat Var Yok

ATI a)at rts Kiremit X inko Ahap Dier