REZERVISANJA U SKLADU SA MRS 37

U skladu sa MRS 37 Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva, rezervisanje se definie kao obaveza koja je neizvjesna u pogledu roka izmirenja i iznosa koji e biti izmiren. Dakle, neizvjesnost roka i iznosa obaveza su osobine rezervisanja po kojima se one razlikuju od ostalih obaveza. Zbog te neizvjesnosti, rezervisanja se u financijskim izvjetajima objavljuiju odvojeno od ostalih dugoronih i kratkoronih obaveza. Naela MRS 37 ne primjenjuju se na sve vrste rezervisanja, jer kada se drugi standard bavi odreenom vrstom rezervisanja primjenjuje se taj standard, umjesto ovog standarda. Na odreene vrste rezervisanja upuuje se u slijedeim standardima: MRS 11 Ugovori o izgradnji, za rezervisanja po ugovorima o izgradnji MRS 12 Porez na dobit, za rezervisanja za porez na dobit MRS 17 Lizing, za rezervisanja vezana za financijski lizing MRS 19 Naknade zaposlenima, za rezervisanja u vezi sa primanjem zaposlenih MSFI 4 Ugovori o osiguranju

Rezervisanja za trokove i rizike koji se priznaju i vrednuju u skladu sa MRS 37, ali i drugim relevantnim MRS i raunovodstvenom politikom se iskazuju na raunima grupe 40 Dugorona rezervisanja i odloene poreske obaveze. Uvoenje rezervisanja se, po pravilu, vezuje za naelo uzronosti prihoda i rashoda. Radi se o tome da se za prihode tekueg perioda vezuju rashodi po osnovu svih izdavanja koja e nastati u buduim periodima kao posljedica prihoda tekueg perioda, i koja se kao takva priznaju kao rashodi tekueg perioda. Karakteristian primjer su rezervisanja za trokove u garantnom roku. Naime, za prodate proizvode u toku godine priznaje se prihod u cjelini, a prodavac je pruzeo obavezu da u narednim godinama otkloni eventualne nedostatke na prodatim proizvodima. Trokovi otklanjanja tih nedostataka uzrokovae nedostatke, tj. odliv sredstava preduzea u narednim godinama kada se neki od nedostataka na prodatim proizvodima budu otklanjali, pa se ti izdaci u realno procjenjivom iznosu, posredstvom rezervisanja, priznaju kao rashod u onom periodu kada je proizvod prodat i kada je priznat prihod od prodaje. Dakle, kao to se prihodi po osnovu prodaje proizvoda priznaju u tekuem periodu kada su zaista i prodati, nezavisno od priliva po tom osnovu (odnosno od toga da li su ve naplaena ili kada e biti naplaena, da li u tekuem ili narednom obraunskom periodu), tako se u tekuem periodu priznaju i svi rashodi koji su nastali po osnovu prodaje tih proizvoda, nezavisno od toga kada su odlivi po tom osnovu nastali ili kada e nastati (recimo, popravke tih proizvoda u buduim periodima). Pored toga, uvoenje rezervisanja se vezuje i za naelo opreznosti. Karakteristian primjer su, recimo, rezervisanja po osnovu sudskih sporova, kada

je izvjesno da e spor biti izgubljen, i to e prouzrokovati odliv sredstava u budunosti po tom osnovu, iji se iznos moe pouzdano procjeniti. Da bi rezervisanje bilo priznato kao sadanja obaveza (obaveza na dan sastavljanja financijskih izvjetaja), moraju biti ispunjena tri uslova: 1) Subjekt ima sadanju obavezu (zakonsku ili izvedenu) koja je nastala kao rezultat prolog dogaaja 2) Vjerovatno je da e odliv resursa koji sadre ekonomske koristi biti potreban za izmirenje obaveza, i 3) Iznos obaveze moe pouzdano da se procjeni (izmjeri) Ako bar jedan od ovih uslova nije ispunjen, dugorono rezervisanje se ne priznaje. Prvi uslov je da je obaveza sadanja, tj. da postoji na dan sastavljanja financijskih izvjetaja i da je rezultat nekog prolog dogaaja. Prioli obavezujui dogaaj obino je vezan za neki ugovoreni iznos (npr. prodaja uz garanciju), ili poslovnu politiku preduzea (npr. javnoobeanje kupcima da e moi da povrate novac ukoliko nisu zadovoljni kupljenim proizvodom) ili proistie iz zakonskih odredaba (npr. obaveza odravanja i unapreenja uma po Zakonu o umamam). proli obavezujui dogaaj mora biti takav da preduzeu ne ostavlja drugu alternativu nego da priznatu obavezu izmiri. Drugi uslov je da postoji pouzdana vjerovatnoa da e u budunosti doi do izmirivanja obaveze i odliva resursa iz preduzea po tom osnovu. Pouzdanom vjerovatnoom smatra se kada je vjerovatnije da e doi do izmirivanja obaveza nego da nee. Ako postoji mogunost da preduzee svojim buduim aktivnostima moe izbjei izmirivanje obaveza, ne moe se priznati rezervisanje. Trei uslov je da se iznos obaveze moe pouzdano procijeniti. U tom smislu, iznos koji se priznaje kao rezervisanje predstavlja najbolju procjenu izdataka koji su potrebni za izmirenje sadanje obaveze na dan bilansa stanja. To znai da se u razmatranje moraju uzeti i dogaaji koji e tek uslijediti i procentni rizici nastanka tih dogaaja, u emu je velika uloga rukovodstva preduzea. Prilokom procjenjivanja buduih izdataka mogu se koristiti iskustvo pravnog lica ili konkurencije iz ranijih godina, iskustvo nezavisnih strunjaka, kao i dogaaji nakon izvjetajnog perioda. U sluaju da se iznos rezervisanja ne moe pouzdano procijeniti, a prva dva uslova za priznavanje rezervisanja su ispunjena, rezervisanje se ne priznaje, a takva obaveza je potencijalna obaveza za koju postoji obaveza objelodanjivanja. Uslovi za priznavanje rezervisanja mogu se ematski prikazati na slijedei nain: NE Postojea obaveza je rezultat ranijih aktivnosti DA Vjerovatan odliv NE resursa koji ukljuuju ekonsomske DA se Mogua da Treba pouzdana prizna NE (vjerodostojna) rezervisanje DAi da NE

Mogua obaveza? DA

DA Mala vjerovatnoa?

Samo da se NE objavi

Nita se ne radi

U skladu sa MRS 37 mogu se uvrstiti slijedea rezervisanja: rezervisanja za trokove u garantnom roku rezervisanja za trokove obnavljanja prirodnih bogatstava rezervisanja za trokove restrukturiranja rezervisanja za izdate garancije i druga jemstva rezervisanja po osnovu sudskih sporova kada je izvjesno da e spor biti izgubljen rezervisanja koja proistiu iz poslovne politike preduzea (npr., javno obeanje kupcima da e moi povratiti novac ukoliko nisu zadovoljni kupljenim proizvodom) druga rezervisanja koja zadovoljavaju uslove iz MRS 37 Rezervisanja se ne priznaju za budue poslovne gubitke, s obzirom na to da ne ispunjavaju definiciju obaveza i opte kriterijume za priznavanje rezervisanja. Pitanje rezervisanja neophodno je urediti raunovodstvenim politikama pravnog lica, a u skladu sa konkretnom situacijom u svakom drutvu. Pravno lice je obavezno da izvri rezervisanje u svim onim sluajevima kada vrijednost tih rezervisanja nije beznaajna. Rezervisanja se vre i onda kada se poreskim propisima takvo rezervisanje ne priznaje kao rashod. Prije svega, na teret rashoda, pored dugoronih rezervisanja za obnavljanje prirodnih bogatstava, za trokove u garantnom roku i zadrane kaucije i depozite, priznaju se i druga obvezna dugorona rezervisanja u skladu sa zakonom. Iako u zakonu o porezu na dobit nije precizno definisano o kojim se drugim obaveznim dugoronim rezervisanjima u skaldu sa zakonom radi, smatra se da se navedena zakonska odredba ne odnosi na druga (nepomenuta) rezervisanja u skladu sa MRS 37, ve da se odnosi na druga dugorona rezervisanja ija obaveza uvoenja od strane poreskog obveznika proizilazi iz nekog posebnog zakona. Drugim rijeima, rezervisanja za trokove restrukturiranja (za trokove prestanka vrenja dijela poslovanja, zatvaranje poslovnih lokacija, promjena u rukovodnoj strukturi, reorganizacija i dr.) rezervisanja za tetne ugovore, po osnovu sudskih sporova i za ostale vjerovatne trokove koji zadovoljavaju uslove iz MRS 37 i dalje ostaju nepriznata. Dalje,na teret rashoda, u skladu sa Zakonom o porezu na dobit, priznaju se dugorona rezervisanja za izdate garancije i druga jemstva u visini iskoritenih iznosa tih rezervisanja u poreskom periodu, odnosno izmirenih obaveza i odliva

resursa po osnovu tih rezervisanja. Prihodi nastali po osnovu neiskoritenih dugoronih rezervisanja koja nisu bila priznata kao rashod u poreskom periodu u kojem su izvrena, ne ulaze u poresku osnovicu u porskom periodu u kojem su iskazani. Procjena, preispitivanje i upotreba rezervisanja Procjena rezervisanja treba da bude oprezna i to realnija, tako da je potrebno prilikom procjenjivanja potovati naela opreznosti i naelo pouzdanosti. Ako su trokovi rezervisanja nerealno visoko procjenjeni, u bilansu e biti iskazane lateralne rezerve, a ako su nerealno niske, u bilansu e biti iskazani skriveni gubici. U cilju postizanja realne procjene, kod utvrivanja rezervisanja trokova u garantnom roku angauju se strune osobe (recimo ininjeri za rezervisanje trokova u garantnom roku ili advokati za rezervisanja za sudske sporove). Mogui pristup u procjeni rezervisanja dat je u nastavku u okviru rezervisanja za trokove u garantnom roku u primjeru broj 1. Rezervisanja se moraju preispitati na dan svakog bilansa stanja, i to tako da odraavaju najbolju sadanju procjenu. To znai da se, poslije preispitivanja, koriguju iznosi rezervisanja prema novoj procjeni. Ako se utvrdi da rezervisanje za trokove u garantnom roku vie ne zadovoljava uslove za priznavanje, rezervisanje se ukida u korist prihoda. Ukoliko se utvrdi da iskazana rezervisanja na kraju godine nisu dovoljna, poveava se iznos rezervisanja na teret rashoda. Ukidanje je u skladu sa MRS 8, prema kojem rezervisanje predstavlja raunovodstvenu procjenu, a promjena u raunovodstvenoj procjeni knjii se na teret rashoda, odnosno u korist prihoda, u periodu u kojem je dolo do promjene raunovodstvene procjene. Preispitivanje rezervisanja je obraeno u okviru rezervisanja za trokove u garantnom roku u primjeru broj 2. Rezervisanja treba da se koriste samo za izdatke za koje su rezervisanja poetno priznata. Samo izdaci koji se odnose na prvobitno rezervisanje uporedivi su sa rezervisanjem. Naime, uporeivanje izdataka sa rezervisanjem koje je bilo prvobitno priznato za druge svrhe prikrilo bi uticaj dvaju razliitih dogaaja. Na primjer, rezervisanja za trokove u garantnom roku ne mogu se koristiti za zadrane kaucije i depozite. Obaveza diskontovanja Kada se, prilikom utvrivanja dugoronih rezervisanja, trokovi rezervisanja za garantni rok procjenjuju za vie buduih perioda (viegodinje garancije) potrebno je sve izdatke, koji e po tom osnovu nastati u buduim periodima, diskontovati na njihovu sadanju vrijednost. Prema odredbama MRS 37, kada je efekat vremenske vrijednosti novca znaajan, iznos rezervisanja je sadanja vrijednost oekivanih izdataka zahtjevanih da se izmiri obaveza. Diskontna stopa je stopa prije poreza koja bi trebalo da odraava tekuu trinu procjenu vremenske vrijednosti novca (preovlaujue trine kamatne stope na financijske

plasmane koje odgovaraju roku na koji se uvodi rezervisanje) i rizike specifine za obaveze po osnovu rezervisanja (korekcija diskontne stope utvrene na osnovu kamata na tritu novca). Diskontna stopa ne odraava rizike za koje su korigovane procjene buduih tokova gotovine. Prilikom diskontovanja na sadanju vrijednost treba biti vrlo oprezan u primjeni diskontne stope. Imajui u vidu da ne postoji razvijeno trite korporativnih obveznica, najispravnije je koristiti stope prinosa dravnih obveznica (npr. obveznice stare devizne tednje). Meutim, te obveznice koje se odnose na razliite periode nose i razliit prinos (stope), pa je potrebno da se i to ima u vidu kod rezervisanja. Takoe, u praksi, u nedostatku pouzdanih pokazatelja je uestala primjena i referentne stope Centralne Banke kao diskontne stope. Primjer rezervisanja sa diskontovanjem je dat u okviru rezervisanja za trokove u garantnom roku u primjeru broj 3. Rezervisanja za trokove u garantnom roku Rezervisanje za trokove u garantnom roku zadovoljava uslove iz MRS 37, jer: obavezujui dogaaj je prodaja robe (proli dogaaj) po osnovu kojeg postoji sadanja obaveza (obeanje da e se pokriti trokovi popravke u garantnom roku) najvjerojatnije e doi do izdataka po ovom osnovu, jer prodavac nema mogunost da ih izbjegne (ne postoji velika vjerovatnoa za pojedinanu transakciju prodaju pojedinanog dobra, ali je zato velika vjerovatnoa za sve transakcije cjelokupan promet) visina buduih izdataka moe pouzdano da se izmjeri relativno lako (statistiki podaci iz prethodnog perioda) Rezervisanja za rizike po osnovu trokova za odravanje proizvoda u garantnom roku, a za koje je ostvaren prihod u punom iznosu iskazuju se na raunu 400 Rezervisanje za trokove u garantnom roku. Utvrivanje visine rezervisanja po ovom osnovu se najee bazira na dosadanjem iskustvu za istu ili slinu robu koja je predmet prodaje. Visina rezervisanja u svakom sluaju zavisi od obima prodaje, pa se najee i izraava u procentu od ostvarene prodaje. Rezervisanje se uvodi za sve vrste roba kojima se daje garancija, a ne pojedinano po svakoj robi. Meutim, ovdje treba voditi rauna, jer ukoliko drutvo u svom proizvodno-prodajnom asortimanu ima razliite vrste roba kod kojih se u pogledu vjerovatnoe nastanka, visine izdataka po osnovu popravki u garantnom roku i duine garantnog roka javljaju znaajne razlike, drutvo bi trebalo da se opredjeli da vri rezervisanje po odgovarajue formiranim srodnim grupama proizvoda. Rezervisanje za trokove garantnog roka uvodi se uvijek kada se izdaci po osnovu garantnog roka oekuju u buduem periodu u odnosu na period prodaje, to znai da za uvoenje ovog rezervisanja nije uslov da garantni rok bude dui od godinu dana. Naime, ako je garantni rok, na primjer, 6 mjeseci od prodaje, onda se izdaci po osnovu popravki u garantnom roku za proizvode koji su prodati u drugoj polovini godine, oekuju u narednoj godini i po tom osnovu se vri

rezervisanje, a dok se za proizvode koji su prodati u prvoj polovini godine, iji se izdaci oekuju do kraja navedene godine se ne vri rezervisanje, ve se nastali izdaci po osnovu popravki priznaju redovno u okviru rashoda perioda u momentu nastanka. S obzirom na to da se rezervisanje za trokove u garantnom roku odnsoi na velik broj transakcija, obaveza se procjenjuje uvaavanjem svih moguih ishoda sa njihovim pridruenim vjerovatnoama, primjenom statistike metode procjene oekivane vrijednosti. Primjer rezervisanja po metodi oekivane vrijednosti, koje se utvruje ponderisanjem svih moguih ishoda sa njihovim vrijednostima dat je u MRS 37. Primjer 1 (procjena rezervisanja): Privredno drutvo A proizvodi i prodaje telefonske aparate za koje je garantni rok jedna godina od dana kupovine. Ako bi se kod svih prodatih proizvoda u 2010.godini, desio mali kvar, trokovi popravke malih nedostataka u svim prodatim proizvodima iznosili bi 300.000 KM. trokovi popravke veih nedostataka na svim prodatim proizvodima iznosili bi 700.000 KM. Na osnovu dosadanjeg iskustva, budua ioekivanja ukazuju na to da u narednoj godini 80% prodate robe nee imati nedostatke, 15% e imati manje nedostatke, a 5% e imati vee nedostatke. Privredno drutvo procjenjuje vjerovatnou odliva za obaveze po garanciji za cjelinu, a primjenom metode ponderisanja moguih ishoda, rezervisanje u tekuoj godini se izraunava na slijedei nain: Rezervisanje=(80% x 0 KM) + (15% x 300.000 KM) + 5% x 700.000 KM) = 80.000 KM
R A UN D P 543 400 OPIS Trokovi rezervisanja za garantni rok Rezervisanja za trokove u garantnom roku R ezervis anje s a us vojenomraunovods tvenompolitikom IZ NOS D 80.000,00

P 80.000,00

Rezervisanje za trokove popravki u garantnom roku je, po pravilu, kontinuirano rezervisanje, to znai da se na dan svakog bilansa preispituje visina retervisanja ( u toku godine visina rezervisanja se smanjuje jer se izdaci koji nastaju po osnovu popravki u garantnom roku knjie na teret rezervisanja, a ne na teret rashoda). Ukoliko se utvrdi da iskazana rezervisanja na kraju godine nisu dovoljna, poveava se iznos rezervisanja na teret rashoda, a ako je iznos rezervisanja prevelik, dio rezervisanja se ukida u korist prihoda. Primjer 2 (preispitivanje rezervisanja): Trgovina prodaje robu raznih proizvoaa uz garantni rok od 2 godine. Na osnovu raunovodstvene politike i iskustva iz ranijih godina utvreno je da je potrebno rezervisanje od 5% za trokove popravki i zamjena u garantnom roku, u odnosu na ukupno prodatu robu uz garantni rok. Zbog jednostavnosti u pojanajvanju knjienja, kree se od pretpostavke da efekt vremenske vrijednosti novca nije

znaajan, pa se ne vri diskontovanje, kao ni primejna statistike metode oekivane vrijednosti. Na kraju 2008.godine na raunu 400 bilo je iskazano rezervisanje po tom osnovu u iznosu od 40.000 KM. U 2009.godini: 1. Trokovi garantnog roka po fakturama servisera bez PDV 2. Vrijednost prodate robe uz garanciju KM 3. Ukalkulisana dugorona rezervisanja (5% od prodate vrijed.) 36.000 KM

48.000 KM 720.000

Preispitivanjem rezervisanja utvreno je da je na kraju 2008.godine izvreno nedovoljno rezervisanje (rezervisano je 40.000 KM, a u 2009.godini utroeno 48.000 KM, a za dio robe garantni rok tee i u 2010.godini). Zbog toga je procjenjeno da se rezervisanje uvea za dodatnih 12.000 KM. U 2010.godini: 1. Trokovi garantnog roka, po fakturama servisera bez PDV 24.000 KM 2. Vrijednost prodate robe uz garanciju KM

900.000

Preispitana je politika rezervisanja i utvreno je da, zbog poboljanja kvalitete proizvoda, postojea politika rezervisanja nije odgovarajua. Zbog toga se rezervisanje vri u iznosu od 3% od vrijednosti prodate robe sa garantnim rokom, tako da rezervisanje iznosi 27.000 KM. Donijeta je odluka da se ukine dio ranijeg rezervisanja u iznosu od 9.000 KM.

RAUN D 400 539 270 P

OP IS

IZ NOS D P

543

543

400 270

541

400

U 2009.GODINI Rezervisanja za trokove u garantnom roku 40.000,00 Trokovi ostalih usluga 8.000,00 PDV po primljenim fakturama (17% ) 8.160,00 432 Dobavljai u zemlji Po fakturi servisera Trokovi rezervisanja za garantni rok 36.000,00 400 Rezervisanja za trokove u garantnom roku R ezervisanje u skladu sa usvojenimraunovodstvenimpolitikam a (redovno) Trokovi rezervisanja za garantni rok 12.000,00 400 Rezervisanja za trokove u garantnom roku Dodatno rezervisanje po odluci uprave (poveanje rezervisanja) U 2010.GODINI Rezervisanja za trokove u garantnom roku 24.000,00 PDV po primljenim fakturama (17% ) 4.080,00 432 Dobavljai u zemlji Po fakturi servisera Trokovi rezervisanja za garantni rok 27.000,00 400 Rezervisanja za trokove u garantnom roku R ezervisanje u skladu sa usvojenimraunovodstvenimpolitikam a (redovno) Rezervisanja za trokove u garantnom roku 9.000,00 679 Prihodi od ukidanja rezervisanja Po odluci uprave (ukidanje rezervisanja)

56.160,00

36.000,00

12.000,00

28.080,00

27.000,00

9.000,00

Imajui u vidu to da u 2009.godini nije bilo dovoljno rezervisanja, dio trokova servisiranja proknjien je kao troak perioda (na teret rauna 539). Kada su se u 2010.godini okolnosti promjenile, ukinut je dio rezervisanja u korist prihoda. Primjer 3 (sa diskontovanjem): U toku 2010.godine proizvoa elektrinih aparata za domainstvo B prodao je svoje proizvode u vrijednosti od 2.000.000 KM, i daje petogodinju garanciju za svoje proizvode. U primjeru se uvaava pretpostavka da je efekt vremenske vrijednosti novca znaajan, pa je potrebno vriti diskontovanje. Na osnovu iskustva iz prethodnih godina, projektovani izdaci za popravke u garantnom rokuu svakoj od narednih pet godina iznosie, kao to je dato slijedeim rasporedom: GODINA 2011. 2012. 2013. 2014. 2015. UKUPNO IZNOS 5.000 7.000 10.000 12.000 16.000 50.000

Meutim u prethodno datoj tabeli dobijeni iznos od 50.000 KM predstavlja zbir iznosa razliite realne (vremenske) vrijednosti, budui da su sabrani iznosi po osnovu oekivanih izdataka za popravke u garantnom roku iz razliitih perioda (iz 2011, 2012, ... 2015.godine). Naime, u skladu sa vremenskim konceptom novca novac danas vrijedi vie nego novac sutra. Dakle, na osnovu navedenih podataka potrebno je utvrditi diskontovanu vrijednost svih buduih novanih izdataka na ime popravki u garantnom roku od pet godina, za koje se sprovodi rezervisanje, i onda sabrati diskontovane iznose i tako dobijeni iznos rezervisati. Diskontovana vrijednost se utvruje mnoenjem buduih vrijednosti novanih izdataka sa diskontnim faktorom, to se moe iskazati slijedeom formulom:
K o = K n df

df =

(1+ p)

gdje je: Ko sadanja vrijednost buduih izdataka Kn vrijednost budueg izdatka df diskontni faktor p kamatna stopa u decimalnom zapisu n broj godina DIS K ONTOVANA S AD A NJA VRIJED NOS T (2X 3) 4 4.524,89 5.732,89 7.411,62 8.048,82 9.712,00 35.430,21

GOD INA 1 2011. 2012. 2013. 2014. 2015. UK UPNO

BUDUA VRIJED NOS T 2 5.000,00 7.000,00 10.000,00 12.000,00 16.000,00 50.000,00

DIS K ONTNI F AK TOR 3 0,90497738 0,81898405 0,74116204 0,67073487 0,60699989

Za izraunavanje sadanje vrijednosti za potrebe izraunavanja diskontnog faktora koristila se referentna kamatna stopa Centralne Banke koja iznosi 10,5%. Tako, na primjer, izdatak od 10.000 KM koji se oekuje 2013.godine kada se diskontuje na posmatrani dan 31.12.2010.godine, tj. na dan sastavljanja bilansa, iznosi 7.411,62 KM. Ovaj iznos dobijen je prema prethodno bavedenoj formuli:

K o = 10.000 0,74116204 K o = 74.116,20 KM

pri emu diskontni faktor u vrijednosti dobijen kao:

df =

(1+0,105)

df=0,74116204
Dakle, diskontovani su svi budui novani iznosi oekivanih izdataka po osnovu popravki u garantnom roku u svakoj od pet narednih godina, na nain da su sabrani i diskontovani na sadanju vrijednost buduih izdataka na dan 31.12.2010. godine u iznosu od 35.430,21 KM, po osnovu prodaje u toku 2010.godine. Prilikom sastavljanja financijskih izvjetaja za 2010.godinu knjienje rezervisanja za trokove u garantnom roku bilo bi slijedee:
R A UN D P 543 400 OPIS Trokovi rezervisanja za garantni rok Rezervisanja za trokove u garantnom roku R ezervis anje s a us vojenomraunovods tvenompolitikom IZ NOS D 35.430,21

P 35.430,21

U narednoj 2011.godini potrebno je: 1. Knjiiti rezervisanja koja se odnose na ostvareni promet u toj 2011.godini 2. Doknjiavati rezervisanja iz 2010.godine po osnovu diskonta i svesti ga na novu sadanju vrijednost na dan 31.12.2011. Naime prema odredbama MRS 37, ako se koristi diskontovanje, knjigovodstveni iznos rezervisanja poveava se u svakom periodu, tako da odrazi protok vremena. Ovo poveanje priznaje se kao troak pozajmljivanja 3. Knjiiti ukidanje rezervisanja za iznos izvrenih popravki u 2011.godini za popravke proizvoda prodatih kupcima u 2010.godini, a u korist poveanja obaveza prema dobavljaima, odnosno u korist prihoda za iznos neiskoritenih rezervisanja, ukoliko nije bilo izdataka po osnovu popravki 1) Novo rezervisanje na osnovu ostvarenog prometa u 2011.godini Naime, u toku 2011.godine drutvo B prodalo je svoje proizvode, i to u vrijednosti od 1.600.000 KM, a za njih isto daje petogodinju garanciju:

GODINA 1 2012. 2013. 2014. 2015. 2016. UK UP NO

BUD UA VR IJEDNOS T 2 3.000,00 5.000,00 8.000,00 10.000,00 14.000,00 40.000,00

DIS K ONTNI F AK TOR 3 0,90497738 0,81898405 0,74116204 0,67073487 0,60699989

D IS K ONTNA S ADA NJA VRIJED NOS T (2X 3) 4 2.714,93 4.094,92 5.929,30 6.707,35 8.498,00 27.944,50

Dakle, i ovdje se diskontuju svi budui novani iznosi oekivanih izdataka po osnovu popravki u garantnom roku u svakoj od pet narednih godina, te sabirajui ih dobija se diskontovana sadanja vrijednost buduih izdataka na dan 31.12.2011. godine u iznosu 27.944,50 KM, po osnovu prodaje u toku 2011.godine. 2) Preraunavanje rezervisanja iz 2010.godine u 2011.godini
DIS K ONTNA RANIJE S ADA NJA DIS K ONTOVANO VR IJEDNOS T (2X 3) 4 6.334,84 8.189,84 8.893,94 10.731,76 34.150,38 5 5.732,89 7.411,62 8.048,82 9.712,00 30.905,33

GODINA 1 2012. 2013. 2014. 2015. UK UP NO

B UDU A VR IJEDNOS T 2 7.000,00 10.000,00 12.000,00 16.000,00 45.000,00

DIS K ONTNI F AK TOR 3 0,90497738 0,81898405 0,74116204 0,67073487

Z A D OK NJI AVANJE 6 601,95 778,22 845,12 1.019,76 3.245,05

U primjeru se polazi od toga da se diskontna stopa nije promijenila. Ukoliko bi dolo do promjene diskontne stope, promjene u rezervisanjima po tom osnovu treba takoe objelodaniti u napomenama uz financijske izvjetaje. Pored poveanja proisteklog iz diskontovanja iznosa na novu sadanju vrijednost u 2011.godini od 3.245,05 KM, potrebno je proknjiiti i poveanje rezervisanja po osnovu rezervisanja iz 2010.godine za 2011.godinu, odnosno iznos od 475,11 KM (5.000 4.524,89 KM), tako da se na teret rashoda financiranja knjii poveanje rezervisanja iz 2010.godine u iznosu od 3.720,16 KM (3.245,05 + 475,11 KM). 3) Ukidanje rezervisanja u 2011.godini Pretpostavka je da je drutvo u 2011.godini od rezervisanih 5.000 KM iskoristilo 4.000 KM za potrebe popravki, po fakturama servisera, u iznosu od 4.680 KM (4.000 + PDV 680 KM), a da je ostatak neiskoritenog rezervisanja u iznosu od 1.000 KM ukinuto u korist prihoda 2011.godine. Objelodanjivanje rezervisanja za 2011.godinu

1. 2. 3. 4.

5. 6. 7.

Stanje obaveze po osnovu rzervisanja na dan 01.01.2011. Ispravka greke i promjena raunovodstvene politike Poveanje od diskonta (ukamaivanje rezervisanja izvrenog u 2011.) Smanjenje iskoritena rezervisanja po izvrenim ispravkama u 2011. proizvoda prodatih u 2010. po fakturama servisera bez PDV) Smanjenje ukidanje neiskoritenih rezervisanja u korist prihoda Poveanje rezervisanje za prodate proizvode u 2011., u skladu sa usvojenim raunovodstvenim politikama Stanje obaveze po osnovu rezervisanja na dan 31.12.2011. (1+2-3-4+5)

35.430,21 3.720,17 4.000,00

1.000,00 27.944,49 62.064,88

Knjienje u 2011.godini
RAUN D 543 P 400 569 400 400 270 432 400 679 D Trokovi rezervisanja za garantni rok 27.944,49 Rezervisanja za trokove u garantnom roku R ezervis anje sa usvojenimraunovodstvenimpolitikam a Ostali financijski rashodi 3.720,17 Rezervisanja za trokove u garantnom roku Ukam aivanje rezervisanja izvr enog u 2010.godini Rezervisanja za trokove u garantnom roku 4.000,00 PDV po primljenim fakturama 680,00 Dobavljai u zemlji Po fakturi s ervisera Rezervisanja za trokove u garantnom roku 1.000,00 Prihodi od ukidanja rezervisanja Ukidanje neis kori tenog rezervisanja OPIS IZ NOS P 27.944,49

3.720,17

4.680,00

1.000,00

Isti takav obraun i knjienja sprovode se i svake naredne godine. Rezervisanja za trokove obnavljanja prirodnih bogatstava Rezervisanja za obnavljanje zemljita, da bi se zemljite poslije koritenja dovelo u prvobitno stanje, kao i da bi se sprijeilo nastajanje tete, a ako je teta ipak nastala da bi se otklonila (povrinski kopovi, deponije jalovine i pepela, zaruavanje jamskih kopova i sl.) iskazuje se na raunu 401 Rezervisanja za trokove obnavljanja prirodnih bogatstava. Pored toga, na raunu 401 iskazuju se i dugorona rezervisanja za obnavljanje (reprodukciju) uma u visini i na nain predvienim raunovodstvenom politikom, a u skladu sa naelima MRS 37. Sredstva za reprodukciju uma slue za odravanje i zatitu postojeih uma, obnavljanje posjeenih uma i otvaranje

postojeih uma za eksploataciju ili za druge namjene kojima ume slue, kao i za druge potrebe gazdovanja umama propisane zakonom. Ova rezervisanja zadovoljavaju uslove iz MRS 37, jer: obavezujui dogaaj je otvaranje kopova i deponija, odnosno sjea uma najvjerovatnije e doi do izdataka po ovom osnovu jer postoji zakonska obaveza (Propisi o zatiti ivotne sredine i Zakon o umama) visina buduih izdataka moe pouzdano da se izmjeri Rezervisanja za trokove restrukturiranja Trokovi restrukturiranja preduzea utvreni raunovodstvenom politikom u skladu sa MRS 37 obuhvataju se na raunu 403. U skladu sa pomenutim standardom, restrukturiranje drutva predstavlja program koji se planira i kontrolie od tsrane rukovodstva drutva i na osnovu kojeg se znaajno mijenja obim posla ili nain na koji se poslovanje vodi. U MRS 37 nabrojani su primjeri koji su obuhaveni definicijom restrukturiranja, i to: prodaja ili prestanak vrenja jednog dijela poslovanja zatvaranje poslovnih lokacija u zemlji ili regionu, ili premjetanje poslovanja iz jedne zemlje regiona u drugi promjena u rukovodeoj strukturi, npr. ukidanje jednog nivoa rukovoenja sutinska reorganizacija koja e znatno utjecati na prirodu i predmet poslovanja preduzea Da bi rezervisanje bilo priznato moraju biti zadovoljeni opti uslovi rezervisanja (postojanje sadanje obaveze kao rezultat prolog dogaaja, vjerovatni odliv resursa, iznos obaveze moe se pouzdano izmjeriti). Standard 37 dalje razrauje ove uslove. Stvarna obaveza restrukturiranja nastaje samo kada preduzee raspolae detaljnim formalnim planom za restrukturiranje kojim se utvruje najmanje: poslovanje ili dio polsovanja koji je u pitanju glavne obuhvaene lokacije lokacija, funkcija i priblini broj zaposlenih kojima e biti nadoknaeno otkazivanje njihovih usluga izdaci koji e nastati, i kada e plan biti realizovan Stvarna obaveza restrukturiranja nastaje i zapoinje njegovom realizacijom ili tako to se objavljuju njegove glavne karakteristike onima na koje e se odraziti. Rezervisanje za trokove restrukturiranja obuhvata samo direktne trokove koji proizlaze iz samog restrukturiranja i koji nisu povezani sa tekuim poslovanjem preduzea. Trokovi restrukturiranja ne obuhvataju obuku i premjetaj kadrova, marketinku politiku, ili ulaganje u nove sisteme i distributivne mree. Sve su ovo trokovi poslovanja u buduem periodu, i ne predstavljaju obavezu po osnovu restrukturiranja na dan izrade bilansa. U rezervisanje za trokove

restrukturiranja ne treba obuhvatiti ni budue poslovne gubitke koji se mogu utvrditi od dana restrukturiranja, osim ako nisu povezani sa tetnim ugovorom. Kada se utvruje iznos rezervisanja za restrukturiranje, ne uzimaju se u obzir dobici po osnovu oekivane prodaje sredstava, ak i ako je prodaja sredstava predviena planom restrukturiranja. Ostala rezervisanja u skladu sa MRS 37 tetni ugovori MRS 37 definie tetan ugovor kao ugovor po kojem neizbjeni trokovi ispunjenja obaveza prema ugovoru prevazilaze ekonomske koristi za koje se oekuje da e primiti prema tom ugovoru. Kada entitet ima ugovor koji je tetan, sadanja obaveze po ugovoru se priznaje i odmjerava kao rezervisanje. Tako, na primjer, proizvoa moe ugovoriti prodaju proizvoda po cijeni nioj od cijene kotanja. Na osnovu takvog ugovora, on mora da na dan sastavljanja financijskih izvjetaja prizna sadanju obavezu po osnovu tih ugovora i da je prizna kao rezervisanje (na raunu 409). Neizbjeni trokovi mogu biti najmanje u visini neto troka raskida ugovora. Rezervisanja za trokove po osnovu sudskih sporova Rezervisanja za trokove po osnovu sudskih sporova se vre u situacijama, kada postoji velika vjerovatnoa da e spor biti izgubljen, a to e prouzrokovati odliv resursa iz drutva kada spor bude okonan. Sa druge strane, obaveza po sudskom sporu iji je ishod neizvjestan se ne priznaje kao obaveza, sve dok ne postane izvjesno da e drutvo izgubiti spor, ve se vri objelodanjivanje u napomenama uz financijske izvjetaje. U cilju postizanje realne procjene, prilikom utvrivanja rezervisanja potrebno je angaovati strune osobe, odnosno advokate i sl. Primjer 4: Dobavlja G protiv drutva O, u septembru 2009.godine, poveo je spor zbog naknade teteza izmaklu korist jer je drutvo O kasnilo sa isplatom ugovorene obaveze. Preduzee O je u docnji izmirilo obavezu sa pripadajuom zateznom kamatom i ne prihvata da je duno da naknadi tetu za izmaklu korist. Na kraju 2009.godine preduzee ne vri rezervisanje jer je ocjena njegovih pravnih strunjaka da e dobiti spor (ocjena je zasnova na sudskoj praksi po kojoj se naknada tete za izmaklu korist teko dokazuje i sudovi najee presuuju u korist tuenog), pa nije ispunjen uslov za rezervisanje, tj. da je odliv resursa vjerovatan. Do kraja 2010.godine spor nije okonan, ali postaje izvjesno da e tuilac dobiti spor jer uspijeva da dokae direktnu tetu koja je nastala upravo zbog neizmirenja obaveze od strane tuenog. Tuilac na ime naknade tete potrauje iznos od 100.000 KM ali se procjenjuje da e njegov zahtjev biti djelimino

odbijen i da e drutvo morati naknaditi tetu u iznosu od 70.000 KM. rukividstvo donosi odluku da se u tom iznosu izvri rezervisanje. U 2011.godini donjeta je presuda po kojoj preduzee na ime naknade tete ima da isplati iznos od 85.000 KM.
R A UN D P 549 409 409 559 469 OPIS Trokovi ostalih dugoronih rezervisanja Ostala dugorona rezervisanja - za sudski spor Po odluci uprave (u 2011.godini) Ostala dugorona rezervisanja - za sudski spor Ostali nematerijalni trokovi Ostale obaveze Po suds komrje enju (2011.godini) IZ NOS D 70.000,00

P 70.000,00

70.000,00 15.000,00 85.000,00

Ova rezervisanja ne priznaju se kao rashod u poreskom bilansu. Rezervisanja za zadrane kaucije i depozite Zahtjev za uvoenje rezervisanja za zadrane kaucije i depozite proizilazi iz MRS 11 Ugovori o izgradnji. Naime, uvoenje rezervisanja za zadrane kaucije i depozite slino je rezervisanju u garantnom roku, s tom razlikom to investitor (kupac) zadrava kauciju (ne isplauje punu ugovorenu cijenu). Zadrane kaucije i depoziti za kvaliteteno izvrenje posla najee se javljaju kod ugovora o izgradnji (izgradnja graevisnkih objekata, u brodogradnji, izradi opreme i sl.) kada investitor u skladu sa ugovorom zadrava odreeni iznos kao kauciju iz koje e naknaditi trokove koji e nastati u garantnom roku, ako nedostatke ne otkloni izvoa radova, odnosno proizvoa opreme. Po isteku ugovorenog roka za otklanjanje moguih nedostataka na objektima ili opremi, odnosno po izvrenju radova na otklanjanju uoenih nedostataka, zadrane kaucije i depoziti isplauju se izvoau radova, odnsono isporuiocu opreme koji tada gasi uvedeno dugorono rezervisanje. Digorona rezervisanja za trokove koji e se sa velikom vjerovatnoom javiti u narednim godinama po osnovu zadranih kaucija i depozita, a po osnovu ugovora po kojima je ostvaren prihod u punom iznosu obuhvataju se na raunu 402 Rezervisanja za zadrane kaucije i depozite. Primjer 5: Po ugovru o izgradnji odgovarajue proizvodne opreme proizvoa privredno drutvo ABCD je ispostavio raun (konanu situaciju) investitoru EFGH na 500.000 KM, obraunao PDV po stopi od 17%, tako da raun s PDV-om glasi na 585.000 KM. Privredno drutvo ABCDnaplatilo je iznos od 565.000 KM. Po ugovoru, investitor zadrava kauciju od 5% od vrijednosti radova, na rok od dvije godine, to iznosi 25.000 KM. Kaucija se zadrava radi otklanajanja eventualnih nedostataka na opremi.

Privredno drutvo ABCD procjenjuje da e cjelokupni iznos zadrane kaucije biti iskoriten i vri rezervisanje po tom osnovu. U periodu od dvije godine, na koji je data kaucija, nastali su trokovi po osnovu zadrane kaucije. Utvreno je da jedan dio neodgovara ugovorenoj specifikaciji. Investitor je, po dogovoru sa izvoaem, taj dio nabavio od drugog dobavljaa za iznos od 10.000 KM. Na otklanjanju drugih nedostataka angaovan je proizvoa opreme privredno drutvo ABCD. vrijednost tih popravki je 5.000 KM, od ega je utroeni materijal 4.000 KM, a vrijednost sopstvenih radova je 1.000 KM. Po isteku perioda od dvije godine napravljen je obraun i priznato je zadravanje kaucije od 10.000 KM na ime nabavke dijela od drugog dobavljaa, a ostatak kaucije od 15.000 Kmvraen je proizvoau. Knjienje kod proizvoaa ABCD
R A UN D 211 068 P OP IS Kupci u zemlji Ostali dugoroni plasmani - data kaucija Prihodi od prodaje na domaem tritu Obaveze za PDV P o konanoj s ituaciji Tekui raun Kupci u zemlji P o izvodu tekueg rauna Trokovi rezervisanja za date kaucije Rezervisanja za zadrane kaucije Z a izvreno rezervis anje Rezervisanja za zadrane kaucije Ostali dugoroni plasmani - data kaucija Po obavjetenju inves titora o zam jeni dijela Rezervisanja za zadrane kaucije Materijal za izradu Prihodi od aktiviranja uinaka za vlastite potrebe Z a izvrenu popravku u vlastitoj reiji Tekui raun Ostali dugoroni plasmani - data kaucija Povraaj ostataka kaucije Rezervisanja za zadrane kaucije Prihodi od ukidanja rezervisanja Z a ukidanje neiskori tenih rezervisanja IZ NOS D 560.000,00 25.000,00 P

611 470 200 211 545 402 402 068 402 101 621 200 068 402 678

500.000,00 85.000,00 560.000,00 560.000,00 25.000,00 25.000,00 10.000,00 10.000,00 5.000,00 4.000,00 1.000,00 15.000,00 15.000,00 10.000,00 10.000,00

Knjienje kod kupca investitora EFGH

R A UN D P 025 270 432 430 432 200 430 270 432 432 200 430 200

OP IS Oprema u pripremi PDV u primljenim fakturama Obaveze prema dobavljaima u zemlji Primljeni avansi, depoziti i kaucije Po konanoj s ituaciji Obaveze prema dobavljaima u zemlji Tekui raun P o izvodu tekueg rauna Primljeni avansi, depoziti i kaucije PDV u primljenim fakturama Obaveze prema dobavljaima u zemlji P o fakturi dobavljaa za zam jenjeni dio Obaveze prema dobavljaima u zemlji Tekui raun Z a izvreno plaanje dobavljau za zam jenjeni dio Primljeni avansi, depoziti i kaucije Tekui raun Povraaj ostatka kaucije

IZ NOS D P 500.000,00 85.000,00 560.000,00 25.000,00 560.000,00 560.000,00 10.000,00 1.700,00 11.700,00 11.700,00 11.700,00 15.000,00 15.000,00

Prema odredbama MRS 11 iznos zadranih isplata (depozita) objavljuje se u napomenama uz financijske izvjetaje. Nadoknade od drugih Kada se zahtijevaju neki ili svi izdatci da se izmiri rezervisanje za koje se oekuje da bude nadoknaeno od druge strane, nadoknada se priznaje kada, i samo kada, je skoro sigurno da e nadoknada biti primljena kada entitet izmiri obavezu. Nadoknada se tretira kao zasebna imovina. Iznos priznat za nadoknadu ne smije da premauje iznos rezervisanja. Tako, na primjer, trokove popravki u garantnom roku mogu da snose proizvoa, uvoznik, distributer ili trgovac na malo. U situaciji kada trgovac prodaje robu sa garancijom a ima ugovor sa proizvoaem iju robu prodaje, da e proizvoa naknaivati trokove popravki u garantnom roku, za tu robu rezervisanje ne vri trgovac ve proizvoa. Imajui u vidu to da se kupci obraaju proizvoau sa zahtjevom da snosi trokove popravki u garantnom roku, on formira i rezervisanje, a trgovac po tom osnovu nema nikakvu obavezu. Meutim, u odreenim situacijama jedno pravno lice moe zahtijevati od drugog da plati djelomino ili u cjelini izdatke zahtjevane da se izmiri obaveza za koju je izvreno rezervisanje (na primjer putem ugovora o osiguranju, klauzula o obeteenju ili garancija dobavljaa). Na taj nain, recimo, mogua je situacija kada se uvoznik pojavljuje kao davalac garancije na teritoriji F BiH, a od proizvoaa iz inostranstva ima pravo da trai nadoknadu za trokove popravki u garantnom roku. U tom sluaju uvoznik e formirati rezervisanja za trokove garancija na teret rashoda. Meutim, istovremeno, nadoknada za koju je sigurno da e je primiti od dobavljaa iz inostranstva kada izmiri obavezu po osnovu datih garancija, predstavlja sredstvo, odnosno tretira se kao zasebna imovina. Pri tome, iznos koji se priznaje za nadoknadu ne smije da premauje iznos

rezervisanja. Drugim rijeima, knjie se potraivanja za nadoknadu na teret rauna 228, a storniraju se trokovi rezervisanja na raunu 543 (najvie do iznosa koji je rezervisan na teret rashoda). Prema odredbama MRS 1 Prezentacija financijskih izvjetaja, trokovi koji su povezani sa rezervisanjem koje se priznaje u skladu sa MRS 37 i koji se nadoknauje po ugovornom aranmanu sa treim licem (ugovor o garanciji dobavljaa) mogu da se prebiju sa primljenom nadoknadom koja je sa njima povezana. Drugim rijeima, u bilansu stanja uvoznika pojavie se rezervisanje i potraivanje od dobavljaa (bez prebijanja), a u bilansu uspjeha se rashodi rezervisanja mogu prebiti sa prihodima po osnovu naknada od dobavljaa za pokrie trokova garancije, tako da se prezentuju u neto iznosu priznatom za naknadu (duguje raun 228 Ostala potraivanja i storno duguje raun 543 Trokovi rezervisanja za garantni rok). Prikaz nadoknaivanja od treih lica i priznavanje rezervisanja i nadoknade dat je u dodatku MRS 37, a ovdje se daje pojednostavljen u slijedeoj tabeli: Nadoknade Oekuje se da jedan dio izdatka koji je potreban za izmirenje rezervisanja ili izdatak u cjelini nadoknadi druga strana (npr.dobavlja) Obavezu za datu Obavezu za datu Pravno lice nema garanciju ima pravno lice garanciju ima pravno lice. obavezu po datoj i potpuno je izvjesno da Nije potpuno izvjesno da, garanciji, ve e je e dobiti nadoknadu ako ako pravno lice obrazuje nadoknaditi druga obrazuje rezervisanje rezervisanje, da e iznos strana za koji se oekuje biti nadoknaen Oekivana nadoknada se Oekivana nadoknada se priznaje kao posebno ne priznaje kao sredstvo sredstvo. Rezervisanje se u Bilansu stanja iskazuje u punom iznosu Pravno lice nema u Bilansu stanja. U nikakvu obavezu za bilansu uspjeha prihod od iznos koji e biti oekivane nadoknade nadoknaen, tako da moe se prebijati sa se ne knjii rashodom za rezervisanje rezervisanje. Iznos koji se priznaje za oekivanu nadoknadu nije vii od rezervisane obaveze Objelodanjuje se Objelodanjuje se Objelodanjivanje nije nadoknada zajedno sa oekivana nadoknada u potrebno iznosom koji je priznat za napomenama uz nadoknadu financijske izvjetaje

Objelodanjivanje rezervisanja

Prilikom procjenjivanja rezervisanja posebnu panju treba na to da li je rezervisanje vreno u skladu sa MRS i usvojenim raunovodstvenim politikama, a naroito da li je izvreno ukidanje po osnovu koritenja ili prestanka obaveze, odnosno mogunosti dranja rezervisanja. Za svaku vrstu rezervisanja preduzee objelodanjuje: a) knjigovodstvenu vrijednost i iznos na poetku i na kraju perioda b) dodatna rezervisanja izvrena u periodu, ukljuujui i poveanje postojeih rezervisanja c) iskoritene iznose (tj., ukljuene i odobrene na teret rezervisanja) tokom perioda d) neiskoritene iznose koji su ukinuti (stornirani) tokom perioda, i e) poveanje tokom perioda diskontovanog iznosa koje nastaje zbog protoka vremena i efekte svake promjene diskontne stope Primjer objelodanjivanja je dat u okviru rezervisanja za trokove u garantnom roku u primjeru broj 3. Za svaku vrstu rezervisanja, pravno lice objelodanjuje i slijedee: a) kratak opis prirode obaveze i oekivane rokove svih odliva ekonomskih koristi koji mogu da nastanu b) pokazatelje neizvjesnosti u vezi sa iznosom ili vremenom dospijea ovih odliva. Ukoliko je potrebno obezbjediti odgovarajue podatke, preduzee objelodanjuje glavne pretpostavke koje se tiu buduih dogaaja, i c) iznos svih oekivanih nadoknada, navodei iznos svakog sredstva koje je bilo priznato za tu oekivanu nadoknadu Potencijalne obaveze i potencijalna imovina Sa rezervisanjima su usko povezani potencijalne obaveze i potencijalna sredstva. Potencijalna obaveza je: I. mogua obaveza koja nastaje po osnovu prolih dogaaja, a oje postojanje e biti potvreno jedino nastankom ili nenastankom jednog ili vie neizvjesnih buduih dogaaja koji nisu u potpunosti pod kontrolom pravnog lica, ili II. sadanja obaveza koja nastaje po osnovu prolih dogaaja, ali koja nije priznata zbog toga to: a. nije vjerovatno da e odliv resursa koji sadre ekonomske koristi biti potreban (zahtjevan) da se izmiri ta obaveza, ili b. iznos obaveze ne moe da se procjeni sa dovoljnom pouzdanou Potencijalne obaveze se ne priznaju i ne iskazuju u Bilansu stanja, ve se objelodanjuju u skladu sa MRS 37. U napomenama se daje kratak opis prirode potencijalne obaveze i kada je izvodljivo: o procjena njenog financijskog efekta, odmjerenog prema MRS 37 o pokazatelje neizvjesnosti u vezi sa iznosom ili vremenom dopsijea svakog odliva, i o mogunost svake nadoknade

Na primjer, obaveza po sudskom sporu iji je ishod neizvjestan ne priznaje se kao obaveza, sve dok ne postane izvjesno da e preduzee izgubiti spor, ve se objelodanjuju u napomenama uz financijske izvjetaje. Potencijalna imovina je mogua imovina koja nastaje po osnovu prolih dogaaja i ije postojanje e biti potvreno jedino nastankom ili nenastankom jednog ili vie neizvjesnih buduih dogaaja koji nisu u potpunosti pod kontrolom pravnog lica. Pravno lice ne treba da prizna potencijalnu imovinu u financijskim izvjetajima jer to moe imati za posljedicu priznavanje prihoda koji moda nikada nee biti ostvareni. Potencijalna imovina nastaje iz neplaniranih ili drugih neoekivanih dogaaja koji mogu dovesti do priliva ekonomskih koristi u pravno lice. Primjer potencijalne imovine je potraivanje koje pravno lice ostvaruje sudskim putem, kada je ishod neizvjestan. Potencijalna imovina se objelodanjuje u skladu sa MRS 37, u kome se navodi da, kada je priliv ekonomskih koristi vjerovatan, pravno lice objelodanjuje kratak opis prirode potencijalne imovine na datum bilansa stanja, i da kada, je mogue, procjenu njenih financijskih efekata, odmjeri prema tom standardu.