ZRVEYE GTREN YOL YNETM

Yazar: Nurullah GEN Yaynevi : Tima Bask: stanbul / 1995 / 207 shf. ISBN: Bilim Grubu : Ynetim Tr: Telif Hitap Ettii Okuyucu Kitlesi: zel lgi Genel Deerlendirme: Bir iyerinde baarl olabilmek iin uygulanmas gereken metodlar anlatlyor. Liderin ve yneticinin sahip olmas gereken vasflar ve nasl baarya ulaabilecei ve neler yapmas gerektiini anlatan bir kitap. Sahip olma arzusu insanla birlikte doar, byr ve lr.Sahip olmak ve hkmetmek! Bu iki kavram, insanolunun yeryz ryasnn vazgeilmez iki ehresini oluturmaktadr.Hkmetmek! Ya da daha modern, yumuak ve bilimsel bir ifadeyle: Ynetmek!..nsanlarn toplum halinde yaadklar ve toplum olarak altklar her zaman ve yerde yne tim var olmutur. 1-Ynetimle ilgili yzyllara uzanan bir bilgi birikimin varl, bu varl kullanrken gerekli olan yetenek, yeryznde pek ok insann yneticilik yaparak geimini salamas, ynetimin hem bilim ve sanat, hem de bir meslek olduunu ort aya koyuyor. nsanlar vardr, bilgiye sahiptirler; fakat beceremezler. nsanlar vardr, becerirler, fakat bilgileri noksandr. deal olan hem bilmek hem de becermektir. Siz de bilgi ve becerilerinizi yoklayn. Noksan olan bireyler mi var? Mutlaka tamamlamalsnz. Ynetici misiniz?... yleyse kim olduunuzu ve neminizi bilin! Siz, ynettiiniz kimselerin beynisiniz. Onun btn unsurlar size baldr. Sizde meydana gelebilecek bir arza, sistemi felce uratabilir. Bu nedenle kim olduunuzu ve neminizi unutmadan grevinizi yerine getirmelisiniz. Bir ynetici sosyal bilimlere vakf olmaldr. nk sosyal bilimlerin ynetime kaydadeer katklar vardr. Psikolojiden ferdi, sosyolojiden grup, tarihten tecrbe, antropolojiden kltr, ekonomiden byme, ekolojiden uyum felsefeden ise kural bak alarn alan ynetimin, bunlardan yoksun kald zaman hareket edemeyecek kadar dar bir alana skaca aktr. Buradan kan mesaj udur: Ynetmeye talip olan, merdivenin basamaklarn trmanmak isti yorsa, btn sosyal bilimlerden genel manada haberdar olmak ve gerektiinde onlara da mracaat etmek zorundadr. 2-Ynetim geici ve anlk deildir. Bir yerde balayp bir yerde bitmez ve hep devam eder. Birbirini tamamlayan faaliyetler ve davranlar dizisidir. Fonksiyonlaryla yaar.nsanlar ve rgtler var olduka, ynetim de var olacaktr. Ynetim, insanlar ve rgtlerle birlikte yaamaya devam eder. nk o, fonksiyonlar lsnde bir sretir.Ynetim fonksiyonlar da ihmal edilmemelidir. Ynetimin fonksiyonlar unlardr: Planlama, rgtleme, yn verme, koordinasyon, kontrol, karar verme, motivasyon, yenilik yapma. Ynetimin fonksiyonlar ihmale gelmez. Bir rgtn daha verimli ve etkin hale getirilememesi ynetimle ilgili bir meseledir. Ynetici rgt verimli hale getirmek iin mevcut kaynaklarla en fazla rn elde etmesini bilmelidir. Bir rgtn temel kayna vardr. Fiziki kaynaklar, mali kaynaklar ve insan kaynaklar. Bu kaynan da verimlilik zerinde etkileri vardr. Ynetici bu kayna en iyi ekilde kullanabilmelidir ki verimlilii en st dzeyde elde etsin. 3-Liderlik, ynetimin baars iin gerekli bir unsurdur. Liderlikle buluamayan bir yneticilik, baary simgeleyen madalyonu ok zor kazanr. Liderlik ba, kiiler zerinde g sahibi olmay deil onlar etkilemeyi hatrlatr. Hi kimse piyon olarak domaz. Her insanda liderlik potansiyeli vardr. nemli olan bu potansiyeli ortaya karmak, ilemek ve kullanlacak duruma getirmektedir. Yneteceim diyorsanz. Liderim de diyebilmelisiniz. nk yneticiler ayn zamanda liderin niteliklerine sahip olur ve onlarn yaptklarn yapabilirse, ilerlemeye devam ederler. 4- Lider ynetici fiziki ve kiilik zellikleri ynyle izleyicilerden farkldr. zerinde en ok durulan zellikler unlardr: Ya, boy, cinsiyet, yakkllk, gzellik, olgunluk, bakalarna gven verme, kendine gven duyma, gzel konuma, samimiyet, doruluk, zeka, bilgi, kiiler aras iliki kurma yetenei, ileriyi grebilme, inisiyatif sahibi olma, his si olgunluk, kararllk, akszllk, drstlk... Lider ynetici yetitirirken, bu zelliklere ynettii insanlardan daha fazla sahip olur.

retken olan Lider yneticinin zellikleri unlardr: a-Direktifi: Yetkindir ve kiilik gcne sahiptir, sert ama adildir. Hareketlendirici ve zorlaycdr, kararlar kendisi verir. Elemanlaryla mesafelidir. dllendirir. Greve ynelik davranr. atmalar dorudan kendisi gsler. b-birliki: Grup kabuln ister. Danmacdr. Destekleyicidir. Ekip oluturucudur. Kararlarda mutabakat salar. Elemanlaryla yakndr. Grup baarsna katlarak kontrol eder. atmalar zlrken grler birletirilir. Hedeflere ulamak iin ibirlii arar. c-Arkadaa: Eitlik taraftardr, meslektalarnn kabulne nem verir. Birletiricidir. Liderlii paylamadan yanadr. Etkili kararlar kabul eder. Karlkl saygdan yanadr. Ekip baars iin kiisel sorumluluk ister. atmalar retken tartmalarla zmek ister.

alacak saha, yeteneine uygun olduktan sonra, lider ynetici tahamml sayesinde karsna kan btn engelleri bertaraf eder ve baarl olur. Lider ynetici dayankl, engel ve zorluklarn kymetini bilen, cesur kiidir. Yneticinin dikkat etmesi gereken unsurlar vardr. Bunlara dikkati lsnde yneticilii hem devam eder hem de baarl olur. a-Ynetici kendi stleriyle uyum iinde almay bilmelidir. b-Ynetici meslektalaryla uyum iinde almay bilmelidir. c-Ynetici astlaryla da uyum iinde olmaldr. nk ynetici astlarla i grr. Yneticinin baars onlarn bekleneni vermesine baldr. d-Ynetici, yaplan ii en az kendi astlar kadar iyi bilmelidir ki ilerde meydana gelen alkanlklarn dzeltilmesinde etkili olabilsin. e-Ynetici kendini aabilen insan olmaldr. Problemler yneticiden kaynaklanmamaldr. Ynetici otoritesini iyi kullanmaldr. Ancak otorite sahibi olmak baarl olmak iin yeterli deildir. 5-Etkili lider, ynetici, holanmasa bile, otoriteyi rgtsel hayatn bir gerei olarak kabul eder. Kendisi astlarna kar adil kulland gibi, amirlerinin de adil kullanmasn bekler. Hele hele gerekmedii halde, otoriteyi atl brakmaz. Fakat otoritenin de arkasna gizlenmez. Otorite, yneticinin kullanabilecei en etkili silahlardan biridir. Otoritenizi kullann! Gcnz kmsemeyin ve onu retken kln. G, bakalarn etkilemede yetersizdir. Gcnzle birletiremediiniz bir otorite yetersiz kalabilir. Gcn temelleri unlardr:Uzmanlk gc, kanuni g, dllendirme gc, cezalandrma gc, zorlayc g, kiilik gc, ilgi yoluyla g v.b. 6-Ynetici rgt iindeki gruplarn farknda olmal ve gruplardaki kiilerin ilikilerine vakf olmal byle bir ynetici adeta grubunun bir yesi gibi dnebilir. Ve bu da grubun ynetimi hususunda ona byk avantajlar salar. Grup liderini etkileyebilen ynetici grubun rgtn amalarnn gereklemesi iin yaplan faaliyetlerin bir paras haline getirebilir. 7-Ehliyetli bir lider ynetici astlarn tevik etmesini bilmelidir. nsanlar genellikle fizyolojik ve psikolojik ihtiyalar giderilerek baarl olma, g kazanma, balanma, inan, tutum ve isteklerin desteklenerek tevik edilebilirler. Astlarn tevik eden ynetici onlar motive etmi saylr. 8-rgt ierisindeki gruplarn ya da fertlerin mnasebetleri bazen atmalara dnebilir. Bunlar nlemek ve olmamas iin areler aramak yneticinin vazifeleri arasndadr. Bugn artk atmalarn bir rgt iin kanlmaz olduu bilinmektedir. Bu durumda nemli olan bu atmalarn nasl ynetileceidir. atmalar etkili bir biimde zmek istiyorsanz unlara dikkat etmeniz gerekir: a-atma gereini kabul edin. b-atmann kaynan belirleyin. c-Dierleriyle konuyu tartn. d-Tartmak amacyla toplant yapn. e-Uzlamak iin fikir birlii salayn. f-Yardmlama isteyin. atmalar zararl bir noktaya varmadka rgtnz mutlu bir aile grnts verir. 9-Lider ynetici amalara gre ynetmeyi gerekletirebilmelidir. Amalara gre ynetim, yetki ve sorumluluklar glendiren, birey ve rgt amalarn birbirine yaklatran ve ekip almas oluturan bir sretir. Bu srecin drt safhas vardr: 1-Amalarn belirlenmesi, 2-Faaliyetlerin planlanmas, 3-zkontrol, 4-Deerleme. 10-Lider bir ynetici olmak iin gereken unsurlardan biri de konuma sanatn iyi bilmektir. Lider ynetici kalpler gzel konumasyla girebilir. Bu nedenle konuma tarz fevkalade nemlidir. Konumann dikkat edilmesi gereken alt nemli esi vardr: a-Ses hacmi: Konuurken sesiniz rahata duyulabilmelidir. b-Hz: Gerektii yerde hzl, yava veya cokulu konuma ayarlanabilir. c-Ses perdesi: Gerektii yerde sesin alaltlmas veya ykseltilmesinin ayarlanmasdr. d-Kalite: Sesin kendine has durumudur. Ses aygtlar, fiziksel durumlar ve duygusallk, ses kalitesini et kiler. e-Tonlama ve telaffuz: Tonlama, karlan seslerin yapsn, kalnln ve inceliini anlatr. Kelimelerin gerek ekilleriyle seslendirilmesi iyi bir telaffuzun varlna baldr. f-Lehe ve tarz: Konumann dil kurallarna en uygun lehe ile yaplmas konumann baarsna byk katkda bulunur. 11-Lider ynetici fertlerin bilinmeyen ynlerini (ferdin de farknda olmad ynlerini) aa karmasna yardmc olur. Lider ynetici iin olaylara bak as iki ekilde olmaldr: a-Olaylara farkl boyutlardan bakabilmek. b-Olaylara bir btn olarak bakabilmek. Lider ynetici kendinden ve bakasndan azami derecede istifade eden kiidir. Bunu yapabilmesi iin de kendisini ve elemanlarn eitli alardan tutarl bir ekilde tanmasna baldr. Bir ynetici bilmeli ki herkesin yedek kuvvetleri vardr. Etkili drtler olmadan, bu yedek kuvvetlerin cepheye srlmesi pek mmkn deildir. 12-Lider ynetici, olumlu eletirilere duyarl olmal ve gerektiinde grlerini deitirmeyi bilmelidir. Lider ynetici bilir ki, insann kendisi, hatalarnn tamamnn farkna varamayabilir. Bu yzden kulaklarn bakalarna evirmelidir. Gelebilecek eletirileri dinlemeli, tarafsz bir muhakemeyle deerlendirmeli ve doru hususlarda mutlaka dikkatli davranmaya ve hatay yeniden tekrarlamamaya almaldr.

13-Lider ynetici astlarnn performansn objektif bir ekilde deerlendirmelidir. Bunu da aadaki konular dnerek yapabilir: cret artlar, ikramiyeler, eitim, disiplin, terfiler. Performans deerlendirmesi, esasnda dikkate alnabilecek ller ana balk altnda toplanabilir: a-Kiisel nitelik, alma ve i tutumuna ilikin ller. b-Kiilie ilikin ller, c-Potansiyele ilikin ller. 14-Lider ynetici gerektiinde yetki ve sorumluluklarn astlarna devretmesini bilmelidir. Bu, rgtn baarsn arttran bir unsurdur. Lider yneticinin mutlaka yapmas gereken sorumluluklar vardr. Bunlar: a-Uygun yetki ve sorumluluklar, grevi en iyi ekilde yerine getirecek olan en yetkili astlara verilir. b-Lider ynetici, grev verdii elemana yetki ve sorumlulukta verir. c-Lider ynetici, astlarna daima verdii grevden sorumlu tutar. d-Lider ynetici grevlerin bir ksmn astlarna vermi olsa bile kendi st yneticisine kar tm sorumluluu stlenir. e-Lider ynetici kendisine yklenen bir sorumluluu elinden geldiince yerine getirmeye alan bir astn asla cezalandrmaz. f-Etki ve yeteneklerini ancak yetki verme sanat yoluyla gelitire-bileceine bilir. 15-Lider ynetici gerektii zaman vazifelerin yerine getirilmesi iin yksek performansl ekipler kurmaldr. Bu ekipleri kurarken dikkat etmesi gereken zellikler vardr. Bunlar: a-Ekibin her yesi ekip hakknda bir sahiplik ve kontrol duygusu tamaldr. b-Ekip yeleri arasnda karlkl mutabakata dayal anlama olmaldr. c-Ekip faydal atmalara ak ve yeniliki fikirleri gelitirmeye msait olmaldr. d-Ekipte etkili bir haberleme salanmaldr. e-rgt st ynetimi, ekibe rahat hareket edebilmesi iin yetki vermeli, ekip yeleri de kendi yelerine yetki ve destek vermelidir. 16-Lider ynetici okuma ihtiyac duyan bir kiidir. nk lider ynetici bilir ki okumayan insann dnyas tektir; okuyan insann nne de hergn yeni dnyalar alr. Lider ynetici okuduu kitaplardan en iyi ekilde istifade etmelidir. Bunun yollar da unlardr: a-Ama belirlenmelidir. b-Okunacak ey isabetli tespit edilmeli ve ynetici gereksiz bilgilerle oyalanmamaldr. c-yi bir okuma ortam salanmaldr. d-Dikkatini sadece okuduuna yneltmelidir. e-nemli bilgileri not etmelidir. f-rendiklerini unutmamaldr. Okuma gerekletirilirken husus ayn anda gerekletirilmeli ki beklenen fayda temin edilmi olsun. Bunlar: Okumak, renmek ve unutmamaktr. 17-Lider ynetici herhangi bir baarszlk durumunda Keke! yerine Gelecek sefere diyen kiidir. nk keke! kaybolan mitleri Gelecek sefere ise yeni mitleri sembolize eder. Lider ynetici ise midini yitirmeyen kiidir ve lider ynetici ayn zamanda hatalarndan ders alan ve onlar tekrarlamayan kiidir. Tekrarlanmayan hatalar fayda salar. Tekrarlanan hatalar ise ldrcdr. 18-Lider ynetici, zamann iyi ayarlayan kiidir. Zaman denetlemenin yolu, insann kendisini denetlemesinden geer. Zaman kaynan harcayan eyin kendisi olduunu bildikten sonra, harcamay fazla yapan odak noktay tespit etmi demektir. Artk kendisini denetlemekle zaman denetleyecektir. Fakat pratik gsteriyor ki, pek ok ynetici zaman konusunu ihmal etmektedir. Srf zaman kt kulland iin faaliyetlerinden olumsuz sonular alan yneticiler bahaneyi hep baka kaynaklarda aramaktadrlar. Btn mesele, yneticinin nce kendisini tutarl olarak ynetmesine baldr. Kendinizi ynetmezseniz, bakalarn da ynetemezsiniz. Kendi zamannz denetleyemezseniz, bakalarnn zamanlarn asla. 19-Yetenekli bir ynetici, bir lider ynetici konumaktan ok dinleyen kiidir. Dinlemek, asl problemlerin su yzne kmasna neden olur ve ynetici insanlarla geinebilmek ve ayn anda da amalara hizmet edebilmek iin atmas gereken admlar iyi ayarlayabilir. nsanlarla geinebilmek ve onlar zmeden, darltmadan yer deiiklikleri yapabilmek iin yneticinin yapmas gereken nemli unsurlar vardr. Bunlar: a-Takdir edin ve vn. b-Hatalar dorudan deil de, vastalar kullanarak gsterin. c-Bakalarnn gururlarn koruyun. d-nsanlar baarya sevk edin. e-Onlara deer verin. f-Yanllarn kolayca dzelebileceini gsterin. g-Yaptrmak istediiniz ii sevdirin. 20-Ynetici liderin yneticilik becerisine en fazla kriz anlarnda ihtiya duyulur. nk kriz acil durumu ifade eder. zlmesi gereken bir veya birden ok problem, rgt hayatn tehlikeye sokar ve ksa sre iinde zlmeleri gerekirse, bir krize girilmi demektir. Herhangi bir kriz annda ynetici, nce durumun niteliini ve boyutlarn belirlemek zorundadr. Zamannda ve yerinde sorular sormak, genellikle problemin zmnde kilit rol oynar. Bir kriz annda aadaki gibi sorular sormak mmkndr: a-Durumun kritiklik seviyesi nedir? b-Olabilecek en kt ey nedir? c-Bu karmaann ana etkeni nedir? d-Alternatif zm yollar nelerdir? e-En fazla kimin moralinin bozulma ihtimali var? f-lgili kiilerin en ok sulayaca kii kim olacaktr? g-Durumdan yararlanmaya kalkacak kiiler var mdr? h-Herey bittikten sonra hangi gruplar birbirine gvensizlik duyabilir? Krizlerin meydana getirdii olumsuz etkilerin giderilip, rgt tekrar harekete geirmenin ana kural vardr: a-Verimli almay engelleyen engelleri ortadan kaldrmak. b-rgtn hedeflerini yeniden ve eskisinden daha gl olarak belirlemek. c-Kriz boyunca yaplan baarl almalar deerlendirmek ve gerekirse dllendirme yoluna gitmek.

21-Bir yneticinin daima hatrlamas gereken ve gerekirse ereveletmesi lazm olan veciz szler unlardr: *Kiisel olarak farkedilme arzusu tamal ve bunu kazanmak iin almalsnz. *Talihsizlikleri, cesaretsizlii, reddedilmeyi ve hayal krklklarn yenme isteine sahip olmalsnz. *Sabrsz zorlamalarla lider ynetici olamazsnz. Hazrlk ve tecrbe ok nemlidir. *Grev baarnzn ok alma hevesinize bal olduunu unutmamalsnz. Aln teri, ilhamdan nce gelir. *Yetenekli astlarnzn ya da rakiplerinizin varln tehlike gibi dnmemelisiniz. Tam tersine, lider bir ynetici a ncak gl astlar, yetenekli yardmclar vastasyla baarya ular. *Liderlik ettiiniz kiilere, karlk beklemeden fedakarlkta bulunabilmelisiniz. *Tabii davranmal ve mevkinizin sahte gururuna kaplmamalsnz. *Hatalarnz olabilecei gereini kabul etmeli ve baarl olabilmek iin her gn bir nceki gnden daha fazla almanz gerektiini bilmelisiniz. *Astlarnzn arasnda morali, drstl, adaleti szlerinizle deil, davranlarnzla yerletirmelisiniz. *Astlarnzn amasz kalmasna izin vermemelisiniz. *Astlarnza, kendilerinden neler beklediinizi retmelisiniz. *Gcnz asla kty kullanmamalsnz. Skntl anlarda nce astlarnz dnmelisiniz. *Astlarnz arasnda salkl bir rekabet ortam oluturmal, ama bunun ykc bir hal almasna izin vermemelisiniz. *Bencil ilikilere girmemeli ve astlarnzdan yararlanmaya kalkmamalsnz. *Moral ve disiplinden yoksun olmak, rgtnze gelebilecek en bulac hastalktr. *Anlamadnz konularda asla karar vermemelisiniz. Karar vermede cesaretin klavuzu saduyudur. *Temiz ve mmkn mertebe gzel giyinmelisiniz. *nnz size baldr. nsanlardan, insanlarn sizden vgyle bahsedecekleri biimde bahsedin. *Kendi hareket ve ilginizi gerektiren sorumluluklar asla bakalarna yklememelisiniz. *evrenizde, yetki verirken kendinizi rahat hissedebileceiniz astlar olmaldr. *Herhangi bir asta, onun iin deeri olmayan bir dl asla vermemelisiniz. *Yaklalabilir olmalsnz. *Herkesin sizinle ayn fikirde olmasn beklememelisiniz. *Hi kimseyi kmsemeyiniz. *Geleceinizi, gemiin gc zerine kurunuz. *Kendinizi ar ciddiye almaynz; hatalarnz gremeyebilirsiniz. *Yanl soru sorarsanz, daima yanl cevap alrsnz. *Astlarnzn almalarna ilham kayna olmalsnz. *Arkadan gelirseniz, asla lider bir ynetici olamazsnz. *Megul gibi grnmekle, almay birbirinden ayrabilmelisiniz. *ansa asla gvenmemelisiniz. Sonu olarak etkili bir rgt ynetimi, batan buyana iaret edildii gibi, rgt n insani ynnn en verimli bir ekilde ynetilmesine baldr. Yneticilerin veya ynetici olmak isteyenlerin bu gerei hibir zaman unutmamalar ve ynetimle ilgili elde edebildikleri dier kaynaklar da sabrla incelemeleri, kendi menfaatlerinedir.