T MT BI TON BIT VN DNG GII CC BI TON KHC

PHNG NG KHNH

Ton hc l b mn khoa hc suy lun, vn dng sng to t nhng iu bit. Vic dy ton trong nh trng ph thng hin nay i hi ngi thy phi tm mi cch rn luyn k nng gii ton cho hc sinh, nht l i vi hc sinh lp cui cp chun b cho cc k thi Tt nghip, i hc v Cao ng. y l vic lm i hi s cng tm ca ngi thy trong qu trnh chun b bi dy. Trong bi vit ny ti trnh by cch gii mt s bi ton t mt bi ton bit, lm cho hc sinh thy c s vn dng linh hot trong gii ton. Xut pht t bi ton s 4 trang 25 hnh hc 12 c bn: Cho hnh chp S.ABC. Trn cc on SA, SB, SC ln lt ly 3 im A, B, C khc S. Chng minh rng:
VS . A ' B 'C ' SA ' SB ' SC ' = . . VS . ABC SA SB SC
A

Gii: Gi H v H ln lt l hnh chiu vung gc ca A v A ln mp(SBC). Ta c

S A' H ' SA' = v SB'C ' SSBC AH SA 1 sin B 'SC '.SB '.SC ' SB '.SC ' 2 = = 1 SB.SC sin BSC.SB.SC 2
A' S H' B'

C' H B

V Vy S . A ' B 'C ' VS . ABC

1 A ' H .S SB 'C ' SA ' SB ' SC ' 3 = = . . 1 SA SB SC AH .S SBC 3

Sau khi chng minh bi ton ny (ta tm coi y l bi ton c s) i gii quyt cc bi ton tng t rt hiu qu. Bi tp s 5 trang 26 SGK hnh hc 12 c bn: Cho tam gic ABC vung cn A v AB = a. Trn ng thng qua C v vung gc vi mt phng (ABC) ly im D sao cho CD = a. Mt phng qua C, vung gc vi BD ct BD ti F v ct AD ti E. Tnh th tch khi t din CDEF theo a. D Gii: Ta c VD.ABC = DC.SABC =
1 3 a3 6

Theo bi ton s 4 trn ta c:

VD. FEC DF DE DC DF DE DF 2 = . . = . = VD. ABC DA DB DC DA DB DA2

F
a

(V DB ( CEF ) DFE vung ti F, suy ra

DF DE DFE : DAB = ) DA DB Mt khc DA2 = 2a2 CDB vung ti C, c CF l ng cao nn CD2 = DF .DB

B
a

E C
a

A
1

Suy ra DF = Vy VD.FEC
VD. ABC

CD2 a2 a = = . DB a 3 3 a2 3 DF 2 1 Do VD.FEC = 1 .VD. ABC = a . 3 = = = . 6 36 DA2 2a 2 6

Bi tp s 8 trang 26 SGK hnh hc 12 c bn: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh ch nht, SA vung gc vi y v AB = a, AD = b, SA = c. Ly cc im B, D theo th t thuc SB, SD sao cho AB vung gc vi SB, AD vung gc vi SD. Mp(ABD) ct SC ti C. Tnh th tch khi chp S.ABCD. Gii:
' ' Gi V1 = VS. ABC , V1 = VS.AB'C ' , V2 = VS.ADC , V2 = VS.AD'C '

S C' c D' B' D b A a B C

D thy V1 = V2 = abc. Ta c
V1' SB ' SC ' = . ( 1) V1 SB SC V2' SC ' SD ' = . ( 2) V2 SC SD

1 6

T (1) v (2) suy ra

V1' + V2' SB ' SC ' SC ' SD ' = . + . V1 SB SC SC SD = SC ' SB ' SD ' + . SC SB SD

Mt khc d chng minh c SC ( AB ' C ' D ') AC ' SC

SA2 = SC '.SC SC ' SA2 = SC SC 2

Do

SC ' c2 = 2 2 2. SC a + b + c SB ' SA2 c2 SD ' SA2 c2 = 2 = 2 2, = = SB SB a + c SD SD2 b2 + c2 SC ' SB ' SD ' + SC SB SD abc5 ( a2 + b2 + 2c2 )

Tng t ta c

M V1' + V2' = VS.AB'C 'D ' nn suy ra VS.AB'C 'D ' = V1.
=

6( a2 + b2 + c2 ) ( a2 + c2 ) ( b2 + c2 ) 2

Bi tp s 9 trang 26 SGK hnh hc 12 c bn: Cho hnh chp t gic u S.ABCD, y l hnh vung cnh a, cnh bn to vi y mt gc 60 . Gi M l trung im SC. Mt phng i qua AM v song song vi BD, ct SB ti E v ct SD ti F. Tnh th tch khi chp S.AEMF.
0

Gii: Ta c
VS . AEM SE SM = . ( 1) VS . ABC SB SC 3 a 6 = 2 2
S

Tam gic SAC l tam gic u cnh a 2 nn c ng cao SO = a 2. Mt khc: VS . ABC = . a 2 . T (1) suy ra
VS . AEM VS . ABC 1 1 3 2 a 6 a 3 6 SE SI 2 SM 1 = = , = , = SB SO 3 SC 2 2 12 2 1 1 = . = . 3 2 3

1 1 a3 6 a3 6 VS . AEM = .VS . ABC = . = 3 3 12 36 D thy EF//BD AEM = AFM a3 6 a3 6 Suy ra VS . AEMF = 2.VS . AEM = 2. = 36 18

F A
600

M D

a B

O C

Bi tp s 10 trang 27 SGK hnh hc 12 c bn:

Cho hnh lng tr ng tam gic ABC.ABC c tt c cc cnh u bng a. a/ Tnh th tch khi t din ABBC. b/ Mt phng i qua AB v trng tm tam gic ABC, ct AC v BC ln lt ti E v F. Tnh th tch hnh chp C. ABFE. Gii:
1 1 1 2 a 3 a3 3 a/ D thy VA '. BB 'C = .S BB 'C . A ' K = . .a . = 3 3 2 2 12 VC . A ' B ' E CE 2 = = b/ Ta c VC . A ' B ' A CA 3 VC . A ' B ' E 2 2 a3 3 a3 3 = .VC . A ' B ' A = . = 3 3 12 18

B M A E F G C

VC . B ' FE CE CF CB ' 2 2 4 = . . = . = VC .B ' BA CA CB CB ' 3 3 9. VC .B ' FE 4 4 a3 3 a 3 3 = .VC .B ' BA = . = 9 9 12 27

B'

K C'
3

A'

Vy VC . A' B ' FE = VC . A ' B ' E + VC . B ' FE = thi Cao ng 2009

a 3 3 a 3 3 5a 3 3 + = 18 27 54

Cho hnh chp t gic u S.ABCD c AB = a, SA = a 2 . Gi M, N, P ln lt l trung im ca SA, SB, CD. Chng minh rng MN vung gc vi SP. Tnh theo a th tch khi t din AMNP.

S
Hng dn: Bn c t chng minh MN vung gc vi SP

N
Ta c
VS .MNP SM SN 1 = . = VS . ABP SA SB 4

M
a 2

M VS .MNP = VA.MNP . Suy ra VA.MNP = .VS . ABP =

1 4 a3 6 . 48

B P

thi i hc Khi D 2009 Cho hnh lng tr ng ABC.ABC c y ABC l tam gic vung ti B, AB = a, AA = 2a, AC = 3a. Gi M l trung im ca AC, I l giao im ca AM v AC. Tnh theo a th tch khi t din I.ABC v khong cch t A n mt phng (IBC). Hng dn: Ta c:
VC . ABI CI 2 = = VC . ABA ' CA ' 3 1 1 3 2

B' A' I B A M C'

M VC . ABA ' = . AB. AA '.BC

1 1 2a 3 = . a.2a.2a = 3 2 3 2 2a 3 4a 3 V = . = Vy C . ABI 3 3 9

Bn c t tnh khong cch t A n mp(IBC).

 thi i hc Khi D 2010 Cho hnh chp S.ABCD, y ABCD l hnh vung cnh a, cnh bn SA = a, hnh chiu vung gc ca S ln mp(ABCD) l im H thuc AC, AH =
AC , gi CM l ng cao ca tam 4

gic SAC. Chng minh rng M l trung im ca SA v tnh th tch t din SMBC theo a. Gii: Ta c AC = a 2, AH =
a 2 3a 2 , CH = 4 4 2 2 a 7a SH 2 = SA2 AH 2 = a 2 = 8 8 2 2 7 a 9a SC 2 = SH 2 + HC 2 = + = 2a 2 8 8 SC = a 2

M a

D H a

C B

Suy ra tam gic SAC cn ti C. Do CM va l ng cao va l ng trung tuyn nn M l trung im ca SA.

3 VS .MBC SM 1 = = . M VS . ABC = 1 . 1 a 2 .a 7 = 1 a 3 14 = a 14 VS . ABC SA 2 3 2 8 12 2 24 1 a 3 14 Do : VS .MBC = .VS . ABC = 2 48

Ta c

BI TON T GII 1. Cho hnh chp S.ABC, M l mt im thuc cnh SA sao cho MS = 3MA. Tnh t s th tch hai khi chp M.SBC v M.ABC. 2. Cho t din SABC c cc cnh SA, SB, SC i mt vung gc vi nhau v SA = a, Sb = b, SC = c. Hai im M, N ln lt thuc hai cnh AB, BC sao cho AM = AB, BN = BC. Mp(SMN) chia khi t din SABC thnh hai khi a din (H) v (H), trong (H) l khi a din cha nh C. Hy tnh t s th tch ca (H) v (H). 3. Cho hnh chp tam gic S.ABC c y l tam gic vung B, cnh SA vung gc vi y. T A k AD vung gc vi SB v AE vung gc vi SC. Bit AB = a, BC = b, SA = c . Tnh th tch khi chp S.ADE. 4. Cho t din u ABCD cnh a. Gi H l chn ng cao h t nh A ca t din ABCD, I l trung im ca AH. Mt mt phng ( ) lun i qua I ct cc cnh AB, AC, AD ln lt ti M, N, P. Chng minh rng
1 1 1 + + lun lun l mt hng s. AM AN AP 6 1 3 1 3