2549

TRNG I HC M TP.
HCM
QUN TR TI CHNH
TS. NGUYN VN THUN Bin son
TRNG I HC M TP.HCM
TI LIU HNG DN HC TP
QUN TR TI CHNH
( Phn 1 )
Bin son: TS. NGUYN VN THUN
THNH PH H CH MINH
BI GII THIU
Cho mng cc bn hc vin n vi chng trnh o to t xa ca trng i Hc M Bn Cng TP. H Ch Minh
Mn hc Qun Tr Ti Chnh cp n cc hot ng ti chnh trong mt doanh nghip. Mn hc s cung cp cho ngi hc mt tm nhn khi qut v tnh hnh ti chnh ca DN, nhng cng c v cc k thut cn thit cho vic chn la a ra cc quyt nh ti chnh mt cc hu hiu nht nhm t c mc tiu m DN t ra cho tng thi k pht trin. Quyt nh ti chnh trong mt doanh nghip bao gm 3 loi quyt nh cn bn: quyt nh u t, quyt nh ti tr v quyt nh qun l ti sn. Ni dung cc bi hc s xoay quanh 3 loi quyt nh ti chnh ny. Ngoi ra c mt s bi hc s trang b cho cc bn nhng kin thc cn thit nh: phn tch, hoch nh, d ton v kim sot ti chnh ca doanh nghip. Thng thng cc hc vin hay e ngi cc mn hc ti chnh hay k ton, v cc bn cho l kh hoc qu kh. Nhn nh ny hon ton cha ph hp, v cc bn bit cc mn hc ti chnh-k ton c nhiu hc vin hc tt, thm ch l rt tt cc bc hc khc nhau nh: trung cp, cao ng v thm ch l cc lp bi dng ngn hn 3 thng, 6 thng v khi hc xong h ra lm vic thc t cc DN kh d dng.
http://www.ebook.edu.vn
Tuy nhin mn hc ti chnh th thng c v kh hn cc mn hc k ton, v n i hi cc bn phi t duy nhiu hn, nhng chng ti m bo vi cc bn rng: nu cc bn chu kh v chm ch mt cht th cc bn c th vut qua mn hc ny kh d dng, v chng ti s lun bn cnh cc bn v gip cc bn khi cc bn thc mc hoc gp phi vn no kh gii quyt. Hy mnh dn lin lc vi chng ti.
CHC CC BN THNH CNG !
Mc tiu mn hc Hc xong mn hc ny, hc vin phi phi t c cc yu cu sau: Hiu r mc tiu ti chnh v mc tiu chung ca DN. Bit cch phn tch v nh gi tnh hnh ti chnh DN, cng nh cch xc nh cc nguyn nhn gy ra thc trng ti chnh ca DN. Hiu r cch p dng k thut phn tch im ho vn v s dng n cn nh ph v n cn n trong vic hoch nh li nhun. T hiu r nhng ri ro v hot ng v ri ro ti chnh ca DN. Bit vn dng k thut d ton trong vic d ton nhu cu vn ca mt DN, nht l phng php t l % doanh thu. Nm vng cc phng php qun tr vn lu ng nh vic hoch nh ngn sch tin mt, phng php phn tch v nh gi chnh sch tn dng ca DN, v k thut qun tr hng tn kho. Hiu r nhng u v nhc im ca mi hnh thc ti tr ngn hn cho nhu cu vn ca DN, thng qua 3 hnh thc chnh l: tn dng thng mi, tn dng ngn hng v thng phiu. Cui cng l hiu r bn cht ca 4 cng thc cn bn trong vic tnh ton gi tr theo thi gian ca ng tin t c th vn dng c trong thc t ni chung v cc quyt nh ti chnh ca DN.
Ni dung Mn hc ny c chia lm 7 bi cung cp nhng ni dung chnh sau :

Bi 1 : Nhng vn cn bn v qun tr ti chnh Bi 2 : Phn tch ti chnh doanh nghip Bi 3 : Hoch nh li nhun Bi 4 : D ton ti chnh Bi 5 : Qun tr vn lu ng Bi 6 : Ngun ti tr ngn hn Bi 7 : Thi gi tin t
Hng dn hc tp Ti liu hng dn hc tp ca mn hc ny c bin son nhm gip cc bn c th t hc mt cch tt nht. Cc bi hc c sp xp theo mt trnh t nht nh, mi bi hc cng c t chc sao cho cc bn cm thy thoi mi v t tin hn khi hc. V vy c th gip cc bn t hc mt cch d dng. Khi hc cc bn hy c phn ni dung bi hc mt cch t t, tng mc mt. Nh ng c theo kiu c tiu thuyt! v c gng suy gm tng on v tng mc mt c th hiu mt cch thu o. Sau mi bi hc, chng ti u c phn tm tt gip cc bn nh li v tp trung vo cc phn trng tm ca bi. K n cc bn hy bc qua phn cc cu hi tho lun. Cc cu hi ny gip cc bn h thng li kin thc ca bi hc, nhng tr li tt cc cu hi ny cc bn nn c thm cc bo v tp ch chuyn ngnh v kinh t-ti chnh. Cch tt nht l cc bn nn trao i hoc tho lun thm vi cc bn cng hc c th nng cao kin thc mn hc. Sau cc
bn bc vo thc hin cc bi tp thc hnh, cc bi tp ny chng ti cng sp xp t d n kh nn cc bn c vic lm tun t tng bi mt. Tuy c p n cho tng bi tp, nhng cch hc tt nht l cc bn hy c gng t lm tng bi mt, sau khi lm mt bi tp xong cc bn mi i chiu vi p n xem mnh lm ng sai nh th no t rt kinh nghim cho cc bi tp k tip. Mt iu ng lu , cc bi tp ca chng ti xy dng c ch ch nn khi lm xong tng bi cc bn hy suy gm kt qu v i chiu li vi bi c th hiu vn m bi tp t ra mt cch r rng v thu o, nh vy s gip cc bn b sung thm nhng kin thc v mt l thuyt v thc t. C gng trnh trng hp bi tp lm xong ri b m khng quan tm kt qu.
HY T TIN CC BN C TH VT QUA MI RO CN !
Ti liu tham kho Ti liu tham kho chnh : 1. Sch Qun Tr Ti Chnh ca TS. Nguyn Vn Thun, Nh xut bn Thng K, nm 2004 2. Sch Cu hi v bi tp Qun Tr Ti Chnh ca TS. Nguyn Vn Thun, Nh xut bn Thng K, nm 2004 Ti liu tham kho thm : 1. Sch Qun Tr Ti Chnh cn bn ca TS. Nguyn Quang Thu , Nh xut bn Thng K, nm 2005 2. Sch Qun Tr Ti Chnh Doanh Nghip ca Nguyn Hi Sn, Nh xut bn Thng K, nm 1996 Cc Website tham kho : www.bsc.com.vn ; www.vse.org.vn ; www.ssi.com.vn http://ocw.fetp.edu.vn/ocwmain.cfm?academicyearid=11&languagei d=1 a ch lin lc phn hi Trong qu trnh t hc, nu cc bn c nhng thc mc v ni dung bi hc, cu hi tho lun v bi tp hoc trong thc t hot ng ti chnh ca DN c vn g cn trao i th cc bn hy mnh dn lin lc vi chng ti, ng bn khon, ng ngi ngng. Chng ti s cng ng hnh vi cc bn trong qu trnh hc tp mn hc ny. Trong mi hc k, c mn hc ny khoa chng ti s m mt lp hc trn website www.elearning.ou.edu.vn cc bn cng trao i v t cu hi vi chng ti, ng thi chng ti cng a ln trang web
ny nhng bi ging, bi tp c lin quan n mn hc cc bn tham kho nhm gip cc bn t hc tt mn hc ny. a ch lin lc: TS. Nguyn Vn Thun Trng Khoa, khoa K Ton Ti Chnh Ngn Hng in thoi : 08- 9301282 Email: thuan.nv@ou.edu.vn Website : www.ou.edu.vn
BI 1
NHNG VN CN BN V QUN TR TI CHNH

A. GII THIU y l bi hc u tin ca cc bn trong mn hc Qun Tr Ti Chnh. Vi mn hc ny, c l trc tin cc bn s thc mc qun tr ti chnh l g? Chc nng ca qun tr ti chnh trong doanh nghip l g? Ngi qun tr ti chnh trong DN c nhim v g? Cc dng c v k thut no c sn ng ta s dng? Lm th no o lng thnh qu cng vic ca ng ta? Cc bn thn mn, ngi ta thng ni Vn s khi u nan, cc bn hy c gng c v suy gm cc ni dung trong bi ny. V bi ny s cho php cc bn c c mt tm nhn bao qut v cng tc qun tr ti chnh trong mt DN. Nu cc bn hiu c bi ny thi n s gip cc bn rt nhiu trong vic hc tt cc bi k tip. Mc tiu Hc xong bi ny, sinh vin phi hiu c th no l qun tr ti chnh, mc tiu ca DN cng nh mc tiu ti chnh trong DN, tm quan trng ca quyt nh ti chnh, vai tr v v tr ca qun tr ti chnh, mi quan h gia mn hc QTTC vi cc mn hc khc, nht l gia ti chnh v k ton. Tm tt ni dung Khi nim v qun tr ti chnh Mc tiu ca qun tr ti chnh Vai tr v v tr ca qun tr ti chnh
10
Qun tr ti chnh v cc mn hc lin quan B. NI DUNG I. KHI NIM V QUN TR TI CHNH Qun tr ti chnh c nh ngha nh la mt mn hc v khoa hc qun tr nghin cu cc mi quan h ti chnh pht sinh trong phm vi hot ng sn xut v kinh doanh ca doanh nghip t c th a ra cc quyt nh ti chnh nhm vo nhng mc tiu khc nhau nh ti a ha li nhun, ti a ho gi tr doanh nghip v cc mc tiu khc. Cc mi quan h ti chnh ny c biu hin thng qua cc chnh sch ti chnh ca doanh nghip nh: Chnh sch v qun l ti sn. Chnh sch v u t vo ti sn v c cu ti sn u t. Chnh sch t chc v huy ng vn th hin thng qua vic t chc mt c cu ngun vn hp l. II. MC TIU CA QUN TR TI CHNH Qun tr ti chnh nhm thc hin cc mc tiu ca doanh nghip. Mi doanh nghip c th c nhiu mc tiu khc nhau trong tng thi k pht trin. C nhiu quan im khc nhau trong vic xc nh mc tiu ca doanh nghip, song trc khi trnh by cc mc tiu c s ng ng tnh cho cc nn kinh t hin i hin nay, cng cn nhc qua mt s quan im khc.
11
1. Mc tiu ti a ha li nhun Quan im c in v doanh nghip gi mi mc tiu duy nht l ti a ha li nhun. Quan im ny c tha nhn trong mt thi k di. Tuy nhin n nay ang bc l nhiu hn ch. 2. Nhng mc tiu khc T cc cuc thm d ti cc doanh nghip, nhiu nh kinh t nhn mnh mc tiu m h theo ui khng phi l ti a ha li nhun m ch t li nhun bnh thng nh nhng mc tiu khc: mc tiu v t sut li nhun, ti a ha doanh s bn, ti a ha hot ng hu ch ca cc nh lnh o. Nhng mc tiu ny thng hng vo ti a ha mt bin s t di mt vi rng buc. 3. Mc tiu ti a ha gi tr hot ng Hin nay, cc nh l lun ti chnh trn th gii gi li mc tiu ti a ha gi tr hot ng ca doanh nghip hay ti a ho li ch cho c ng. Trn c s ny, cc nh lnh o doanh nghip phi c nhng quyt nh ti chnh sao cho ti a ha gi tr doanh nghip. Thc vy, mi doanh nghip khng ch c mt m l c rt nhiu mc tiu, nhng phi u tin cho mc tiu c th lm ti a ha gi tr hot ng ca doanh nghip, nht l cc doanh nghip c phn m c bit l cc doanh nghip c phn c nim yt trn th trng chng khon. 4. Mc tiu ca qun tr ti chnh Ngy nay, tiu im ca qun tr ti chnh l ch ly quyt nh v hnh ng nh hng n gi tr ca doanh nghip. Gi tr ca doanh nghip ty thuc vo chui thu nhp k vng s pht sinh trong
12
tng lai cng nh ri ro ca li nhun k vng. iu ny th hin qua hnh sau :
C hienlctai chnh Q uyet nhtai chnh -Q uyet nhaut -Q uyet nhtai tr - Phanphoi li nhuan
R angbuoc benngoai K ha nang sinhli
R angbuoc bentrong R ui ro
G ia tr congty
Hnh (1-1): Mi quan h gia quyt nh ti chnh v gi tr DN Tm li cc quyt nh ti chnh s gy nh hng n gi tr hot ng ca doanh nghip. V vy mc tiu ca qun tr ti chnh trong doanh nghip l: u t vo cc loi ti sn bao nhiu v nn theo mt c cu no l hp l. Cc ti sn u t nn ti tr t nhng ngun vn no v nn theo mt c cu vn no l ti u nht. l hai mc tiu c bn ca qun tr ti chnh v ng nhin mc tiu ca cng tc qun tr ti chnh phi phc v mc tiu cui
13
cng ca doanh nghip l ti a ha gi tr hot ng ca doanh nghip.
III. VAI TR CA QUN TR TI CHNH 1. S thay i vai tr ca qun tr ti chnh Ging nh mi lnh vc khc trong th gii hin i, vai tr ca qun tr ti chnh c nhiu thay i trong qu trnh pht trin ca nn kinh t th gii. Trc nhng nm 1950, chc nng chnh ca qun tr ti chnh l i tm kim cc ngun ti tr cho nhu cu vn. Sau , ngi ta ch hn vo vic s dng vn v mt trong nhng chuyn bin quan trng nht ca qun tr kinh doanh hin i l s phn tch c h thng vic qun tr ni b doanh nghip vi trng tm t vo s lun chuyn vn trong c cu ca doanh nghip. 2. Tm quan trng ca cc quyt nh ti chnh Vai tr ca qun tr ti chnh trong hot ng ca doanh nghip c m t rt thch hp nh sau: "Thnh cng ca doanh nghip hay ngay c s tn vong ca n, kh nng v mun duy tr mc sn xut v u t vo ti sn c nh hay ti sn lu ng, mt phn ln c xc nh bi chnh sch ti chnh trong hin ti v qu kh". Nhn xt ny c th c chng minh qua ba v d (Cc bn c th c ba v d ny trong sch tham kho chnh). 3. Vai tr ca Qun tr ti chnh trong nn kinh t Nh qun tr ti chnh gi vai tr quan trng trong hot ng ca doanh nghip. Qua vic s dng quyn ni kim, h gip s dng ti a cc ti nguyn hin c ca doanh nghip, bao gm c vic phn
14
tch v kim sot chi ph nhm s dng ti sn vi hiu qu ti a. Nh qun tr ti chnh cng gi vai tr quan trng i vi vic duy tr ti nguyn bn ngoi, tc l h c quyt nh v vic tm kim ti nguyn hin khng nm di quyn kim sot ca doanh nghip, m trc ht l cc quyt nh v ngn sch u t nhm bo m cho doanh nghip u t ng ch v c li nht. Nh vy, qun tr ti chnh gi mt vai tr quan trng trong vic gia tng hiu qu hot ng ca mi n v doanh nghip v trong vic phn phi ti nguyn sn xut gia cc doanh nghip. III. V TR CA QUN TR TI CHNH Qun tr ti chnh c in thng ch trng vo qun tr vn lu ng hay tm cc ngun ti tr. Vic tm ngun ti tr vn kh ln i hi doanh nghip phi dn thn trong mt thi gian kh di. Mi sai lm s tr gi rt t. Tuy nhin vic tm kim ngun ti tr ch thc hin nhng khong thi gian cch nhau rt xa nn ch chim mt phn nh thi gian ca ngi gim c ti chnh. Mn hc ny s tp trung vo ba hng chnh ca chc nng qun tr ti chnh: Phn tch, hoch nh v kim sot ti chnh. Qun tr vn lu ng. Cc giai on ti tr c bit. 1. Hai kha cnh ca qun tr ti chnh Mn hc qun tr ti chnh nn nhn mnh cc kha cnh qun tr cn cho nh qun tr ti chnh hay nn nhm vo nhng ngi mun tm hiu tnh hnh ti chnh v tr ch s hu (nh nc hay c ng), hay khch hng? Hai quan im trn khng c g tng phn.
15
Nh qun tr ti chnh, mc d c trch nhim nng n v hot ng ni b ca doanh nghip, nhng vn phi lu n phn ng ca ngi ngoi nhn vo hot ng ca mnh nh: C ng, ch n, khch hng, c quan thu, . . . Cc i hi v p lc bn ngoi buc ng ta phi iu chnh cc vn ni b ca hot ng ti chnh. Nh vy, cc quyt nh ti chnh cn phi da trn c s c hai quan im. Song, quan im ca nhng ngi trong doanh nghip cn ng c u tin ch trng hn v nh qun tr ti chnh chu trch nhim trc tip v cc vn ti chnh ca doanh nghip. 2. V tr ca Qun tr ti chnh Nh qun tr ti chnh ca doanh nghip, c th gi l tng th qu (Treasurer) hay l gim c, ph tng gim c ti chnh v thng a v thng tng ca c cu t chc doanh nghip. c bit, vic hoch nh ti chnh c thi hnh bi cc nh qun tr cao cp nht. Do ngi iu hnh hot ng ti chnh thng l mt ph tng gim c hoc i khi chnh ng tng gim c lm nhim v ca nh qun tr ti chnh. Thng trong cc doanh nghip nh, chnh ch nhn, v tng gim c m trch lun hot ng ti chnh ca doanh nghip. L do m nh qun tr ti chnh chim a v cao trong c cu t chc l v tm quan trng ca cng vic phn tch, hoch nh v kim sot m h chu trch nhim. Ban tham mu kim sot ti chnh thng bo co trc tip cho tng gim c v hot ng nh l chuyn vin phn tch cho cc ph tng gim c sn xut, tip th, k thut... IV. QUN TR TI CHNH V CC MN HC LIN QUAN
16
C mt im tri ngc l, mc d chc nng qun tr ti chnh c thi hnh cp cao nht trong t chc, ngi gim c ti chnh ca mt doanh nghip ln thng bt u bng cch tp s cc cng vic k ton. Do cu hi v tng quan gia ti chnh v k ton thng c t ra. 1. K ton v ti chnh Nhiu ngi cho rng kh phn bit gia ti chnh v k ton. C hai lnh vc u s dng mt ngn ng, mt loi d kin v do c v ging nhau. Tuy nhin k ton thin v thu nht v ghi nhn d kin trong lc ti chnh chuyn phn tch d kin dng ra quyt nh. Mc d cng ngy k ton cng cung ng nhiu tin tc b ch cho vic ra quyt nh, cp qun tr ti chnh vn l ngi c trch nhim phn tch, hoch nh v kim sot. 2. Kinh t v ti chnh Kinh t c nh ngha nh l mt mn hc nghin cu vic s dng c hiu qu cc ti nguyn c gii hn hoc l nghin cu cc phng tin p ng hay nht nhng mc tiu x hi. Cc loi quyt nh v tip th, sn xut, ti chnh, nhn s chnh l nhng vn lin quan n kinh t v do ti chnh doanh nghip l mt kha cnh ca l thuyt kinh t doanh nghip. Tm tt: Nh qun tr ti chnh gi vai tr trng yu trong DN, ng ta c trch nhim phn tch, hoch nh, kim sot yu t ny gip DN s dng ti nguyn c li ti a v gip DN gim thiu chi ph. Tm quan trng ca nh qun tr ti chnh c th hin qua v th cao cp m ng ta nm gi trong cu t chc ca DN. Cc quyt nh ti chnh rt quan trng i vi s pht trin ca DN v n xc nh
17
kh nng ca DN trong vic huy ng vn v u t vo ti sn, lu gi tn kho v cc khon phi thu cn thit, trnh cc chi ph c nh ln khi doanh thu gim v trnh mt quyn kim sot DN.
C. CU HI THO LUN 1. Hy phn tch s khc nhau v mi tng quan gia mc tiu hot ng sn xut kinh doanh v mc tiu ti chnh i vi mt doanh nghip. 2. "Thnh cng ca doanh nghip hay ngay c s tn vong ca n, mt phn ln c xc nh bi chnh sch ti chnh trong hin ti v trong qu kh". Bn hy nhn nh cu ni trn, v c th a ra mt v d chng minh lp lun ca bn. 3. Ti sao nh qun tr ti chnh li l mt qun tr vin cao cp trong mt doanh nghip? 4. "Gim c ti chnh ca mt doanh nghip ln thng bt u bng cch tp s cc cng vic k ton." Bn c nhn nh g v cu ni trn? D. TI LIU THAM KHO
Chng 1, Sch bi hc Qun tr ti chnh ca TS. Nguyn Vn Thun
Sch Cu Hi v Bi Tp Qun Tr Ti Chnh ca TS. Nguyn Vn Thun
Chng 1, Sch Qun tr ti chnh cn bn ca TS. Nguyn Quang Thu
18
Chng 1, Sch Qun tr ti chnh doanh nghip ca Nguyn Hi Sn
19
BI 2
PHN TCH TI CHNH

A. GII THIU Hoch nh ti chnh l cha kha ca s thnh cng i vi nh qun tr ti chnh. Hoch nh ti chnh c th mang nhiu hnh thc khc nhau nhng mt k hoch tt v c hiu qu trong vic iu hnh hot ng sn xut kinh doanh phi da trn nhng iu kin thc t ca doanh nghip, phi bit u l nhng th mnh khai thc v u l nhng nhc im c bin php khc phc, v d: Mc hng tn kho c p ng cho s lng bn d kin khng? DN c mt s n phi thu qu cao, l do tnh cht hot ng ca DN hay do chnh sch thu tin yu km? thy c hai vn trn v nhiu kha cnh khc v ti chnh ca DN, cc bn phi tin hnh phn tch tnh hnh ti chnh ca DN, qua thy c im mnh v im yu ca DN, v nhng nguyn nhn gy ra tnh trng ti chnh trn. Mc tiu Bi hc ny cung cp cho cc bn cc k nng phn tch v nh gi tnh hnh ti chnh ca mt DN thng qua vic c v hiu cc bo co ti chnh, thc hin tnh ton v phn tch cc t s ti chnh. Cui cng l s dng phng php Du Pont tm hiu cc nguyn nhn gy ra tnh hnh ti chnh trn. Tm tt ni dung c v hiu cc ch tiu trn cc bo co ti chnh Phn tch cc t s ti chnh Phn tch ti chnh Du Pont
20
B. NI DUNG I. C BO CO TI CHNH Cc bo co ti chnh ca mt DN hin nay bao gm 3 bo co : bng cn i k ton, bng kt qu kinh doanh v bng lu chuyn tin t. Bng cn i k ton m t sc mnh ti chnh ca mt doanh nghip bng cch trnh by nhng th m doanh nghip c v nhng th m n n ti mt thi im nht nh no . Ngi ta c th coi bng cn i k ton nh mt bc nh chp nhanh v tnh hnh ti sn v ngun hnh thnh ti sn, bi v n bo co tnh hnh ti chnh vo mt thi im nht nh. Ngc li bng kt qu kinh doanh li ging nh mt cun bng quay li s vn ng ca doanh nghip, bi v n bo co v kt qu kinh doanh ca doanh nghip trong mt k v ch ra rng cc hot ng kinh doanh em li li nhun hay gy ra tnh trng l. Bng lu chuyn tin t cho thy tnh hnh lu chuyn tin t trong nm ca doanh nghip, c th l tnh hnh thu chi tin mt trong cc hot ng nh hot ng sn xut kinh doanh, hot ng u t v hot ng ti chnh ca doanh nghip trong mt nm hot ng. Vi nhng ni dung cn bn ca cc bo co ti chnh, ta thy tt c cc i tng c quan tm n doanh nghip nh: nh qun tr, nh u t, cc ch n ngn hn v di hn,.... u cn phi c c cc bo co ti chnh c th a ra nhng quyt nh ti chnh ph hp vi v tr ca mnh. (Cc bn c th xem mu bo co ti chnh ca mt DN trong sch tham kho hoc l truy cp vo website: www.bsc.com.vn )
21
II. PHN TCH CC T S TI CHNH Nh qun tr ti chnh c th hoch nh nhu cu ti chnh theo nhng k thut khc nhau, nhng trc khi hoch nh cn phi bt u bng vic phn tch ti chnh hin ti ca doanh nghip. Ty theo mc tiu v cng dng m phn tch xc nh tnh cht ca nhng tng quan cn thit. Trong hot ng ca nn kinh t th trng c th c nhng i tng khc nhau quan tm n hot ng ti chnh ca doanh nghip.
Cc ch n ngn hn khi xem xt c nn chp thun, cho doanh nghip vay hay khng, h s ch n kh nng thanh ton ngn hn ca doanh nghip.
Cc ch n di hn th li t trng tm vo vic tm hiu mc n, kh nng sinh li v hiu qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip hin ti v tng lai. Bi v hot ng sn xut kinh doanh khng sinh li s lm gim dn vn hin c ca doanh nghip v kh nng tr n di hn l iu kh c th xy ra.
Cc c ng cng ch n mc doanh li di hn v hiu qu hot ng ca doanh nghip.
Cc nh qun tr doanh nghip ng nhin phi ch trng n mi kha cnh ca vic phn tch ti chnh v phi hon tr n n hn ng thi phi em li mc li nhun ti a cho cc ch s hu.
Phng php phn tch c s dng ch yu l phng php so snh.
22
So snh k ny vi k trc thy r xu hng thay i v ti chnh, thy c tnh hnh ti chnh c ci thin hoc xu i nh th no nhm c bin php i ph kp thi.
So snh vi mc trung bnh ca ngnh trong cng mt k, ngha l so snh vi nhng doanh nghip cng loi thy tnh hnh ti chnh ca doanh nghip ang hin trng tt hn hay xu hn, c hay cha c.
* V d v phn tch ti chnh c th phn tch cc t s ti chnh mt cch r rng v c th, chng ta c th kho st qua v d sau. (c chi tit v d ny trong sch bi hc, trang 37, s gip cc bn hiu c cch tnh ton, ngha v cch nhn xt v cc t s ti chnh c cp sau y) 1. Cc t s v kh nng thanh ton Phn nh kh nng tr n ngn hn ca doanh nghip v c dng nh gi tnh thanh khon ca doanh nghip. a. Kh nng thanh ton hin thi T s thanh ton hin thi = Ti sn lu ng v u t ngn hn N ngn hn Cc nh phn tch cn lu n ch tiu ti sn lu ng rng, hay vn lu ng (working capital) v c xc nh: Ti sn lu ng rng Ti sn = lu ng N ngn hn b. Kh nng thanh ton nhanh
23
T s thanh ton nhanh =
Ti sn lu ng - Tn kho N ngn hn
2. Cc t s v c cu ti chnh Trong phn tch ti chnh, c cu ti chnh dng o lng s gp vn ca ch s hu doanh nghip so vi s n vay. Ni cch khc, c cu ti chnh phn nh mc t ch ti chnh ca DN, v y l ch tiu kh quan trng. V d: Nu vn ca doanh nghip c t sut li nhun l 12% mt nm v li n vay ch l 8% mt nm, th sai bit tng 4% s l c s gia tng li nhun ca doanh nghip hay ca cc ch s hu. Nu vn ch c t sut li nhun 7%, th sai bit m 1% s c khu tr vo li nhun ca doanh nghip hay ca cc ch s hu. a. T s n T s n = Tng ti sn b. Kh nng thanh ton li vay T s thanh ton li vay = Li vay Li tc trc thu + Li vay Tng n
3. Cc t s v hot ng Cc t s ny c dng o lng kh nng t chc v iu hnh doanh nghip, ng thi n cn cho thy tnh hnh s dng ti sn ca doanh nghip tt hay xu. Ch tiu doanh thu s c s dng
24
ch yu trong cc t s ny o lng kh nng hot ng ca doanh nghip a. Vng quay tn kho S vng quay tn kho = Doanh thu thun Tn kho b. K thu tin bnh qun K thu tin bnh qun = Cc khon phi thu 360 Doanh thu thun c. Hiu sut s dng ti sn c nh Hiu sut s dng ti sn c nh d. Vng quay ti sn Vng quay = ti sn Doanh thu thun Tng ti sn 4. Cc t s v doanh li Cc ch tiu doanh li phn nh kt qu ca hng lot chnh sch v quyt nh ca doanh nghip. Nu cc t s ti chnh c cp trn cho thy phng thc m doanh nghip c iu hnh, th cc t s v doanh li s l p s cui cng v hiu nng qun tr doanh nghip.
25
Doanh thu = thun Ti sn c nh
a. Doanh li tiu th (ROS: Return on sale) Doanh li tiu th = Li tc sau thu Doanh thu thun
b. Doanh li ti sn (ROA: Return on asset) Doanh li ti sn c. Doanh li vn t c (ROE: Return on equity) Doanh li vn t c = Vn t c Li tc sau thu = Li tc sau thu Tng ti sn
Vic phn tch cc t s ti chnh cho thy hnh nh tng i y v hot ng ca mt doanh nghip. Tuy nhin cn c mt khim khuyt quan trng, l yu t thi gian khng c cp. Cc t s ti chnh cho thy mt bc nh chp nhanh v tnh hnh ti chnh ca mt doanh nghip mt thi im nht nh, nhng c th nhng bin chuyn thng trm theo thi gian lm thay i c b mt ca mt thi im theo chiu hng thun li hay bt li. Do , s l thiu st nu khng nghin cu yu t thi gian trong phn tch cc t s ti chnh. Phng php phn tch ti chnh theo biu c th c s dng cho tng loi t s ti chnh thy c xu hng kinh doanh ca mt doanh nghip.
26
III. PHNG PHP PHN TCH TI CHNH DU PONT Phng php Du Pont c a s cc cng ty ca M cng nhn v p dng. Phng php ny cho thy tc ng tng h gia cc t s ti chnh, ngha l phn nh mi quan h gia cc t s ti chnh vi nhau. l mi quan h hm s gia cc t s: Doanh li tiu th, vng quay ti sn, v s nhn vn t c hay t s n. Mi quan h c th hin qua phng trnh sau:
LTST = Vn T C
LTST
DT Thun Tng TS
Tng TS
DT Thun
Vn T C
Ta c th kho st ln lt cc nhn t trong phng trnh Du Pont trn. Trc tin chng ta kho st hai nhn t u tin l: doanh li tiu th v vng quay ti sn nh hng n doanh li ti sn nh th no: LT sau thu = Tng ti sn DT thun LT sau thu DT thun Tng ti sn
* Phng php Du Pont m rng vi t s n Trong qu trnh s dng phng php Du Pont, ta thy t s n cng s nh hng trc tip n doanh li vn t c. TTS VTC = 1 TTS Tng n = 1 1 TN 1 = 1 TS n
27
TTS
TTS
T phng trnh tng qut, ta c th thy r mi quan h qua : Doanh li vn t c = Doanh li tiu th Vng quay ti sn 1 T s n
Hay Doanh li vn t c = Doanh li ti sn 1 T s n Nh vy, chng ta c th thy t s n s t l thun vi doanh li vn t c, ngha l khi mt doanh nghip i vay n cng nhiu th cng k vng gia tng doanh li vn t c. Tuy nhin khi t s n ca doanh nghip cng cao th cc t s thanh ton li cng thp cho thy ri ro ti chnh ca doanh nghip cng cao. Tm li, k thut phn tch ti chnh thng qua cc t s ti chnh cho thy tnh hnh ti chnh ca mt doanh nghip, cng nh im mnh v im yu v mt ti chnh ca doanh nghip cn phi hon thin, trong khi phng php Du Pont cho thy cc nguyn nhn ca tnh trng ti chnh . Tm tt:
28
Phn tch t s ti chnh l ly cc ch tiu trn bng cn i k ton v bng kt qu kinh doanh tnh ton s tng quan, cho php khai trin qu trnh hot ng ca DN v thm nh hin trng ca DN. Phn tch t s ti chnh cn cho php nh qun tr ti chnh d on trc thi v phn ng ca nhng nh u t hay ch n i vi mun huy ng thm vn cho DN. Cc t s ti chnh c xp sp thnh 4 nhm cn bn: Kh nng thanh ton, c cu ti chnh, hot ng v doanh li. Nhng t s ti chnh c cp trn l kh thng dng khi thc hin phn tch ti chnh. Mt t s ti chnh t n khng c ngha m ch tr thnh hu ch khi c so snh. C hai cch so snh: Phn tch xu hng thy c khuynh hng thng trm v so snh vi cc DN khc cng ngnh. Phng php Du Pont cho thy cc nhn t nh hng n hiu qu vn ch s hu, c th l :Kh nng sinh li ca DN (Doanh li tiu th), Hiu sut s dng ti sn u t (vng quay ti sn) v cui cng l DN i vay n nhiu hay t (t s n)
C. CU HI THO LUN 1/ Cc t s ti chnh c sp xp thnh bn nhm v nh phn tch ti chnh cng c nhng i tng: nh nc, nh qun l, nh u t v cc ch n (ngn hn v di hn). Gii thch bn cht ca mi loi t s ti chnh.
29
Gii thch yu cu trng im ca nh phn tch. 2/ Vic phn tch xu hng h tr cho vic tnh ton v din gii cc t s ti chnh nh th no ? 3/ Ti sao cc bn ngh rng vng quay ti sn lu ng i vi mt hiu bun qun o th quan trng hn i vi mt ca hiu sa giy? 4/ Ti sao mt doanh nghip c kh nng thanh ton rt tt, vn khng th thanh ton c ha n ca mnh khi n hn? 5/ Nu doanh li ti sn v doanh li vn t c qu thp. Bn s kim nh nhng nhn t no, gi s bn cng v mt gim c ti chnh ca doanh nghip? 6/ Li nhun tng thm v tc vng quay vn khc bit tng ngnh tng ni. Nhng c im no ca ngnh nh hng ti s khc bit ? Nu vi v d tng phn minh ha cho lp lun ca bn. 7/ L mt gim c ti chnh, bn thch trng hp no trong hai trng hp sau: a. Doanh li tiu th l 20%, vng quay ti sn l 1 b. Doanh li tiu th l 10%, vng quay ti sn l 2 Bn c ngh rng c th c mt doanh nghip no thuc trng hp a. khng? Nu c, hy a ra v d minh ha. D. BI TP Bi 2-1 Cc bo co ti chnh ca cng ty TNHH Nam Hi trong nhng nm gn y cung cp mt s thng tin ch yu sau: (triu ng)
30
Nm th 1 1. Tng ti sn 2. N 3. Doanh thu thun 4. Li tc sau thu 940 0 2 3 4
1.040 1.120 1.340 0 0 0
1.600 1.600 1.900 2.170 170 210 - 140 250
a. Tnh cc ch tiu doanh li ti sn, doanh li tiu th, doanh li vn t c, v vng quay ti sn. T bn hy a ra nhng nhn xt v mc thay i qua cc nm. b. Gi s cng ty s dng 25% n vay, v s thay i phng thc ti tr khng lm thay i v doanh thu v li nhun. Kt qu ca cu a. s thay i ra sao. Bn c nhn xt g v s thay i . c. C hp l hay khng khi gi s rng doanh thu v li nhun khng thay i khi thay i phng thc ti tr. Hy gii thch quan im ca bn. Bi 2-2 Hy hon thnh cc bo co ti chnh ca doanh nghip t nhn Nam vi cc thng tin sau: T s thanh ton hin thi T s n Vng quay tn kho Doanh li tiu th 3 ln 50% 3 ln 7%
31
K thu tin bnh qun Li gp trn tng ti sn * Bng cn i k ton, (triu ng) Ti sn Tin Khon phi thu Tn kho TSC thun S tin 500 ? ? ?
45 ngy 40%
Ngun vn Khon phi tr Thng phiu N tch ly N di hn Vn t c
S tin 400 ? 200 ? 3.750 ?
Tng cng
Tng cng
* Bng kt qu kinh doanh (triu ng) S tin 1. Doanh thu thun 2. Gi vn hng bn 3. Li tc gp 4. Chi ph kinh doanh 5. Chi ph li vay 6. Li tc trc thu 7. Thu thu nhp (44%) 8.000 ? ? ? 400 ? ?
32
8. Li tc sau thu Bi 2-3
Hy in vo ch trng ca bng cn i k ton k ton ca cng ty c phn XY bng cch s dng cc t s ti chnh tham kho sau y: T s n Vng quay ti sn K thu tin bnh qun T s thanh ton nhanh Vng quay tn kho T l li gp 80% 1,5 ln 36 ngy 0,8 ln 5 ln 25%
* Bng cn i k ton Ti sn Tin Khon phi thu Tn kho TSC thun ? ? Vn c phn Li nhun li ? 7.500 S tin ? ? Ngun vn Khon phi tr N di hn S tin ? 60.000
33
Tng cng
300.00 0
Tng cng
300.000
Doanh thu = ? Bi 2-4
Gi vn hng bn = ?
Cng ty c phn IPM khng s dng c phiu u i v c cc s liu sau: - Tin mt (triu ng) - Ti sn c nh thun (triu ng) - Doanh thu (triu ng) - Li tc sau thu (triu ng) - T s thanh ton nhanh (ln) - T s thanh ton hin thi (ln) - K thu tin bnh qun (ngy) - Doanh li vn t c (%) 100 283,5 1.000 50 2,0 3,0 40 12
Hy tnh cc khon phi thu, tng ti sn, n ngn hn, ti sn lu ng, n di hn, vn t c, v doanh li ti sn.
Bi 2-5 Cng ty c phn Minh Tn c cc bo ti chnh sau: * Bng cn i k ton (t ng), ngy 31/12 2004 2005
34
* Ti sn Tin mt u t ngn hn Cc khon phi thu Tn kho Ti sn c nh thun - Nguyn gi - Khu hao Tng * Ngun vn Cc khon phi tr N tch ly Vay ngn hn N di hn C phn thng Li nhun li Tng 54 45 9 78 192 285 663 45 21 45 24 114 201 450 21 0 90 225 327 450 123 663 45 33 66 159 147 225 78 450
35
* Bng kt qu kinh doanh 2005 1. Doanh thu thun 2. Gi vn hng bn 3. Chi ph kinh doanh 4. Li tc trc thu v li 5. Chi ph li vay 6. Li tc trc thu 7. Thu thu nhp 8. Li tc sau thu 1.365 888 300 177 10 167 67 100
a. Xc nh t l chia c tc nm 2005 ca cng ty. b. Cc t s trung bnh ca ngnh in t: Doanh li vn t c 21%, vng quay ti sn 1,82 ln, doanh li tiu th 6,52%. Tnh t s n ca ngnh. c. nh gi tnh hnh ti chnh ca cng ty.
D. TI LIU THAM KHO
Sch cu hi v bi tp Qun tr ti chnh ca TS. Nguyn Vn Thun
36
37
BI 3
HOCH NH LI NHUN
A. GII THIU Mt lnh vc quan trng khc ca qun tr ti chnh l s duyt xt lin tc cc t s ti chnh chc chn rng khng mt kha cnh no ca vic iu hnh doanh nghip thot khi tm kim sot, cha kha kim sot t hiu nng ti a cho hot ng kinh doanh s c m t cc bi k tip. Ngoi ra cn c nhiu dng c khc kh d gip nh qun tr ti chnh trong vic hoch nh v kim sot ti chnh. Dng c l phn tch im ha vn, c bit hu ch khi xem xt vic pht trin DN v khi phi ra nhng quyt nh lin quan n mt sn phm mi. Ngoi ra vic s dng cc n cn nh ph trong vic iu hnh DN gn lin vi ri ro trong hat ng SXKD v n cn n trong vic i vay vn gn lin vi ri ro ti chnh. cng l 2 cng c quan trng trong vic khuych i hiu qu vn ch s hu, nhng phi bit s dng sao cho ph hp vi tng thi k pht trin ca DN v khi ri ro cng i theo cng vi hiu qu. Mc tiu Hc xong bi ny, hc vin phi hiu r k thut phn tch im ho vn ng thng ln ng cong, v vn dng k thut ny trong hoch nh li nhun. Tuy nhin hoch nh li nhun tt th hc vin cng cn nm vng cc k thut v n cn nh ph v n cn n qua hiu r nhng yu t ri ro trong hot ng v nhng ri ro v ti chnh trong mt doanh nghip
38
Tm tt ni dung Phn tch im ha vn : K thut, biu v ngha n cn nh ph, n cn n v n cn tng hp : cng thc tnh ton, ngha v s vn dng ph hp vi DN. Cc yu t nh hng n c cu ti chnh ca DN. B. NI DUNG I. PHN TCH IM HA VN Phn tch im ha vn (BVP: Break Even Point Analysis) l mt k thut phn tch tm tng quan gia nh ph, bin ph v li nhun. Nu mi chi ph ca doanh nghip u l bin ph, vn im ha vn s khng bao gi t ra, nhng nu c bin ph ln nh ph, doanh nghip s l l nu khng sn xut n mt s lng sn phm no . Phn tch im ha vn l mt phng php hoch nh li nhun cn c trn nhng tng quan sn c gia chi ph v doanh thu. l mt phng php gip xc nh v tr ca "im" m doanh thu va trang tri tng chi ph. Trong tng chi ph bao gm c phn bin i theo sn lng hoc doanh thu gi l bin ph v phn khng bin i theo th gi l nh ph.
39
nh ph - Khu hao ti sn c nh - Chi ph thu mn - Lng gin tip - Li n vay di hn - Thu mn bi - Chi ph qung co - ....
Bin ph - Lng trc tip - Chi ph nguyn vt liu - Hoa hng bn hng - Chi ph in, nc - Li n vay ngn hn - Thu xut nhp khu, tiu th c bit .
* Ghi ch: Mt vi loi chi ph nh chi ph qun l, chi ph sn xut chung, chi ph bn hng,. li l nhng chi ph lng tnh, ngha l nhng chi ph ny bao gm mt phn nh ph v mt phn bin ph, do khi xem xt cc loi chi ph ny cn phi phn bit cho r phn nh ph v phn bin ph. Tnh cht ca phn tch im ha vn c vch r qua v d ca cng ty ABC th hin trong hnh (3-1). Biu trnh by sn lng trn trc honh, chi ph v doanh thu trn trc tung. nh ph vn gi nguyn d sn lng thay i. Bin ph l 1.200 ng mi n v sn phm. Tng chi ph s gia tng 1.200 ng cho mi n v sn phm tng thm. Sn phm bn ra vi gi 2.000 ng mt n v. Nh th doanh thu c tng trng bng mt ng thng v gia tng tng ng vi sn lng. dc ca ng thng doanh thu ln hn dc ng thng tng chi ph v doanh nghip thu 2.000 ng mi n v v chi 1.200 ng v nhn cng v nguyn vt liu.
40
im ha vn l giao im ca 2 ng thng doanh thu v tng chi ph. Trc im ny doanh nghip chu l. Sau im ny, doanh nghip c li. Hnh (3-1) cho thy im ha vn nm v tr sn lng 50.000 n v v chi ph 100 triu. C th tm tr s chnh xc hn bng cch tnh d dm. Trong phn A Bng (3-1), li l mi mc sn lng c trnh by, phn B ch r cch tnh bng i s. Bng (3-1): Tng quan gia sn lng, doanh thu v tng chi ph A. Tnh d dm Sn lng Bin ph 20.000 40.000 50.000 nh ph Tng CP Doanh thu 40.000 -24.000 80.000 -8.000 0 Li/L
24.000 40.000 64.000 48.000 40.000 88.000
60.000 40.000 100.00 100.000 0
60.000
72.000 40.000 112.00 120.000 0
8.000
80.000
96.000 40.000 136.00 160.000 0
24.000
100.000
120.00 40.000 160.00 200.000 0 0
40.000
120.000
144.00 40.000 184.00 240.000 0 0
56.000
140.000
168.00 40.000 208.00 280.000 0 0
72.000
41
B. Cch tnh i s
Sn lng ha vn = .
nh ph (3-1)
Gi bn 1 SP Bin ph 1 SP
Sn lng ha vn
40.000.000 . 2.000 1.200
50.000 n v
Hnh 1): tch ha
(3Biu phn i m vn
42
1. Phn tch im ha vn theo ng cong Trong vic phn tch ha vn, ta thng dng tng quan ng thng. Tuy nhin tng quan theo ng cong cng c th c s dng, nhng kh hn i cht. V d, ta c th ngh rng doanh thu s tng nu ta h gi bn. Tng t nh vy, nhng cuc kho st thc t cho thy bin ph trung bnh mi n v s gim trong mt khong sn lng no v sau tip tc gia tng. V d trn c trnh by trong hnh (3-2). Biu cho thy "vng l" khi doanh thu thp, "vng li" v sau l mt "vng l khc" khi sn lng tng qu cao. * Ghi ch: Gc lp thnh bi trc honh v ng thng ni im gc v mt im trn ng doanh thu o lng gi bn mt sn phm (Doanh thu/s n v bn ra).
43
Hnh (3-2): Phn tch im ha vn theo ng cong
2. V d v phn tch im ha vn Phn tch im ha vn c th c s dng trong 3 trng hp : Ra quyt nh v mt sn phm mi, c th l d ton sn lng tiu th ca sn phm mi c ha vn. Phn tch im ha vn c th c dng trong vic phn tch chng trnh m rng v t ng ha sn xut. Trong trng hp ny, doanh nghip s s dng nhiu ti sn c nh hin i hn v thay th nh ph bng bin ph. Phn tch im ha vn c th c dng trong vic nghin cu nh hng ca vic tng cng tng qut cc hot ng sn xut kinh doanh trong doanh nghip.
44
Cc nh xut bn sch gio khoa cung cp mt th d in hnh v phn tch im ha vn dng ra quyt nh v mt sn phm mi. Doanh thu v chi ph xut bn mt quyn sch gio khoa c trnh by trn hnh (3-3) vi nhng s liu sau: * nh ph - Ch bn in t - Chp hnh, lm bn km - Trnh by ba - Khu hao my mc 40.000.000 2.000.000 1.000.000 1.000.000 36.000.000 * Bin ph mi quyn - Chi ph in n v ng xn - Hoa hng nh xut bn - Hoa hng pht hnh - Bn quyn tc gi - Chi ph qun l * Gi bn mi quyn 10.000 4.850 1.100 250 2.000 1.000 500
nh ph c th c lng kh chnh xc; bin ph c n nh theo cc chi ph t sn xut n pht hnh cng c th c d tr tng i ng (bin thin theo ng thng). Gi bn c th thay i nhng v vn cnh tranh phi gi s thay i trong mt gii hn nh hp. p dng cng thc i s, ta tm c sn lng ha vn l 7.767 n v.
45
Sn lng ha vn
40.000.000 = 10.000 4.850
7.767 n v
Hnh (3-3): Phn tch im ha vn vic xut bn 1 quyn sch 3. Tnh im ha vn cn c trn tng doanh thu Phng php ch i hi mt s d kin ti thiu: ch cn ba ch tiu: Doanh thu, nh ph, bin ph, mc tiu th v tng chi ph c sn trong cc bo co hng nm v trong cc ti liu v u t. Tng chi ph s c phn tch ra bin ph v nh ph. nh ph chnh c th ly trong bng kt qu kinh doanh. Sau cng bin ph c tnh bng cch ly tng chi ph tr nh ph. Cng thc c th xc nh nh sau: Doanh thu ha vn = nh ph ( 31 - (Tng bin ph/Tng doanh thu) 2)
Ly mt tr s sn lng bt k v nhng d liu lin h ca cng ty in hnh ABC. V d sn lng 20.000 n v trong bng (3-1)
46
Doanh thu ha vn =
40.000.000 1(24.000.000/40.000.000 ) = 100.000.000
4. Phn tch im ha vn tin mt Mt vi nh ph ca doanh nghip khng phi l tin mt v phn doanh thu c th c bn chu nn c mt phn tn ti di hnh thc "cc khon phi thu" trong mt thi gian. Biu phn tch ha vn tin mt ca cng ty in hnh ABC th hin qua hnh (3-4) Hnh Phn i m vn mt
chi ph 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 10 Lo ie m ho a vo n tie n ma t Tong nh ph ie m ho a vo n
ng To
nh oa D u th
(3-4): tch
L i Lo tien ma t
L i
ha tin
h ip ch
Phan khau hao trong li tien mat Bie n ph tien ma t
nh ph tien ma t 70 80 90 100 San lng
20
30
40
50
60
Hnh (3-4) c phc ha trn gi thuyt l mt phn 30 triu ca nh ph v d trn l chi ph khu hao v chi ph khu hao li l mt loi nh ph khng phi tin mt. Nh vy nh ph tin mt ch c 10 triu, im ha vn tin mt v tr 12.500 n v thay v 500 n v. 5. Gii hn ca vic phn tch im ha vn Phn tch im ha vn rt hu ch trong vic nghin cu tng quan gia sn lng, gi c v c cu chi ph, do gip cho vic
47
nh gi, kim sot chi ph v cc quyt nh ti chnh khc. Tuy nhin, l mt dng c qun tr, n vn c tm hiu lc gii hn. t gi thuyt l gi bn n v khng thay i theo sn lng. Tng quan gia chi ph v sn lng nh c trnh by trn biu khng ng hn cho mi sn lng, khi doanh thu tng. Sn phm do doanh nghip bn ra c th thay i phm cht v s lng Phn tch im ha vn ng thng l bc u rt hu ch trong vic khai trin d kin nh gi v ra quyt nh v ti chnh. Tuy nhin, mt s phn tch chnh xc hn, c th bao gm vic phn tch theo ng cong s rt cn thit trc khi c kt lun sau cng. II. N CN NH PH n cn nh ph (Operating Leverage) phn nh mc m nh ph c s dng trong vic iu hnh doanh nghip v phn tch im ha vn s gip tm hiu nghing ca n cn nh ph vi ngha s c din t qua v d sau.
* V d v n cn nh ph Ba doanh nghip A, B v C cng sn xut v kinh doanh mt loi sn phm nh nhau, gi bn n v sn phm cng mc l 2.000. Doanh nghip A B Mc TSC Trung bnh Lc hu nh ph 40 triu 20 triu Bin ph 1 SP 1.200 1.500
48
Hin i
60 triu
1.000
Cn c vo nhng d liu trn, ta c th kho st tnh hnh li nhun trc thu v li vay (EBIT) ca ba doanh nghip A, B, C vi nhng thay i ca sn lng tiu th hay doanh thu qua bng (3-2) sau: Bng (3-2): Tng quan gia doanh thu, chi ph v li nhun triu ng Sn Lng Doa nh Thu 20.000 40.000 60.000 80.000 100.00 0 120.00 0 Cn c vo bng s liu trn ta c mt s nhn xt sau:
A TC P 64 88 112 136 160 EBI T -24 -8 +8 +24 +40 TC P 50 80 110 140 170
B EBI T -10 0 +10 +20 +30 TC P 80 100 120 140 160
C EBI T -40 -20 0 +20 +40
40 80 120 160 200
240
184
+56
200
+40
180
+60
Doanh nghip B, ti sn c nh th cng hn nn c im ha vn thp nht. Trong khi doanh nghip C, ti sn c nh hin i nht li c im ha vn cao nht. y chnh l mt li th ca nhng doanh nghip nh doanh nghip B.
49
Doanh nghip C tuy c im ha vn cao nht, nhng nu doanh nghip C vt qua c im ha vn th khi li nhun ca doanh nghip C gia tng rt nhanh, nhanh hn so vi doanh nghip A v B. y chnh l li th ca nhng doanh nghip u t ti sn c nh hin i.
C th nu sn lng ca ba doanh nghip t mc 100.000 sn phm u tng ln n mc 120.000 sn phm (tng 20%), th khi doanh nghip A s c mc EBIT tng t 40 triu ln n 56 triu (tng 40%), doanh nghip B c mc EBIT t 30 triu ln n 40 triu (tng 33%), trong khi doanh nghip C c EBIT tng t 40 triu ln n 60 triu (tng 50%). Nh vy ta thy cng mt mc gia tng sn lng nh nhau (20%), nhng ba doanh nghip c mc gia tng EBIT khc nhau, trong doanh nghip C c mc gia tng cao nht (50%). phn nh s khc nhau ny, ngi ta s dng ch tiu nghing n cn nh ph (DOL: Degree of Operating Leverage) o lng s khc nhau . nghing n cn nh ph = T l thay i sn lng hoc doanh thu Hay DOLQ = (EBIT1 EBIT0)/ EBIT0 (Q1 Q0)/Q0 V : EBIT = Q(P V) F . Trong : (3-3) T l thay i li nhun trc thu v li vay
50
Q : Sn lng tiu th ;
P : Gi bn mt sn phm
V : Bin ph mt sn phm; F : Tng nh ph nghing n cn nh ph ti mc sn lng Q c th vit li nh sau: Q(P V) DOLQ = (3-4) Q(P V) -F
p dng cho ba doanh nghip. Ta c:
Doanh nghip A 100.000(2.0001.200) DOL100.00

0
100.000(2.0001.200) 40.000.000
= 2
Doanh nghip B 100.000(2.0001.500) DOL100.0

00
100.000(2.0001.500) 20.000.000
= 1,67
Doanh nghip C 100.000(2.0001.000) DOL100.0

00
100.000(2.0001.000) 40.000.000
2,5
Nu s dng cng thc (3-3) cng cho mt kt qu tng t. Nh vy vi s gia tng sn lng hay doanh thu 100%, th khi li nhun trc thu v li vay ca doanh nghip A s tng 200%, cn doanh nghip B c n cn nh ph mc thp nht th li nhun trc thu v li ch tng 167%, trong khi doanh nghip C c n
51
cn nh ph cao nht th li nhun trc thu v li ca C s tng nhanh nht l 250%. Tm li, vic tnh nghing n cn nh ph cho thy vic cc doanh nghip c n cn nh ph cao th li nhun trc thu v li s rt nhy cm i vi s thay i sn lng hay doanh thu. IV. C CU TI CHNH V N CN N 1. L thuyt v n cn n n cn n (Financial Leverage) phn nh mi tng quan gia n v vn t c thng qua t s n, hay phn nh c cu ti chnh (financial structure), ng thi n cng nh hng n doanh li vn t c hay gi tr hot ng ca doanh nghip. Chnh v vy, doanh nghip mun ti a ha doanh li vn t c hay gi tr hot ng th cn phi xc nh cho mnh mt c cu ti chnh hp l trong tng thi k pht trin ca doanh nghip, cng nh ca th trng ti chnh. thy r tc dng ca n cn n, chng ta s ln lt kho st v mt l thuyt v nh hng ca n cn n n cc quyt nh ti chnh trong doanh nghip. Mt phng php hay nht hiu r tc dng ca n cn n l phn tch nh hng ca n i vi doanh li vn t c di cc iu kin khc nhau, thng qua v d sau: Gi s c ba DN trong cng mt ngnh sn xut. Trch bng cn i ti sn ca ba DN nh trong bng (3-3) Bng (3-3): Mc c cu ti chnh (triu ng) A Tng n (6%) 0 B 1.000 C 1.500
52
Vn t c Tng ti sn
2.000 2.000
1.000 2.000
500 2.000
Nh vy ba doanh nghip c ba c cu ti chnh khc nhau, s khc nhau ny s gy nh hng nh th no n li nhun dnh cho cc ch s hu? tr li cu hi ny, chng ta s kho st mi quan h gia li nhun dnh cho cc ch s hu vi cc n cn n v vi cc iu kin kinh t khc nhau thng qua bng (3-4). Bng (3-4): Doanh li vn t c di cc iu kin kinh t v n cn n khc nhau Triu ng iu kin kinh t Tht xu ng dc Xu ng dc Bn h ha Kh Th Bnh Ph th ng t tri n LN trc thu v li vay trn TS LN trc thu v li vay 40 100 120 160 220 280 (EBIT) Doanh nghip A EBIT 40 100 120 160 220 280 2% 5% 6% 8% 11% t ph t tri n 14 %
53
Chi ph li vay LN trc thu Thu (50%) LN sau thu ROE (%) TN
0 40 20
0 100 50
0 120 60
0 160 80
0 220 110
0 280 140
20 1
50 2,5
60 3
80 4
110 5,5
140 7
Doanh nghip B EBIT CP (6%) LN trc thu Thu (50%) LN sau thu ROE (%) -20 -2 20 2 30 3 50 5 80 8 110 11 TN -20 0 40 20 60 30 100 50 160 80 220 110 li vay 40 60 100 60 120 60 160 60 220 60 280 60
Doanh nghip C EBIT CP (6%) LN trc thu Thu (50%) LN sau thu ROE (%) -50 -10 5 1 15 3 35 7 65 13 95 19 TN -50 0 10 5 30 15 70 35 130 65 190 95 li vay 40 90 100 90 120 90 160 90 220 90 280 90
54
Bng (3-4) cho thy vic s dng n cn n khuych i nh hng ca s thay i doanh li vn t c. V d, khi tnh trng kinh t i t bnh thng n pht trin, li nhun trc thu v li trn ti sn tng t 8% ln 11%, mt s gia tng li nhun l 37,5%. Doanh nghip A khng s dng n cn n, do khng c nh hng n s khuych i, doanh li vn t c cng ch gia tng 37,5%. Trong khi doanh nghip B s dng n cn n 50% lm cho doanh li vn t c gia tng ln n 60%. Cui cng doanh nghip C c n cn n cao hn l 75%, nn doanh li vn t c gia tng n 85,7%. Ngc li khi nn kinh t xung dc, t tnh trng bnh thng doanh li vn t c cng gim theo cc t l tng ng l 37,5% cho A, 60% cho B v 87,5% cho C.
55
ROE 15 N / TS=75% N / TS=50% 10 N /TS=0%
5 3
10
15
EBIT/ TS
Hnh
(3-5):
Tng
quan
gia
EBIT/TS
ROE
di cc n cn n khc nhau Hnh (3-5) din t cho thy bng biu , nh hng h tng gia li nhun trc thu v li vay trn ti sn v li nhun trn vn c ng vi 3 n cn n khc nhau. im ng ch l giao im ca 3 ng thng tng ng vi li nhun trc thu v li trn ti sn 6% v bng li sut n vay. im ny, doanh li vn t c l 3%. Thu thu nhp 50% lm gim li nhun trc thu v li trn ti sn t 6% xung cn 3% khng phn bit t s n cn n. Khi li nhun trc thu v li vay trn ti sn cao hn, n cn n lm tng doanh li vn t c th n cn n s to thun li. Khi li nhun trc thu v li vay trn ti sn xung di mc 6% doanh li vn t c, th cho thy trng hp n cn n gy bt li. Ni mt cch tng qut, khi li nhun trc thu v li vay trn ti sn cao hn li sut n vay, n cn n s thun li, ngha l n cn n cng cao th doanh li vn t c cng ln. 2. nh hng ca n cn n
56
chng minh rng kt qu ca cc quyt inh ti chnh rt hu ch thm nh gi tr ca cc k hoch. Chng ta c th kho st qua v d sau y. (Cc bn c th c chi tit v d ny trong sch bi hc c th thy r nh hng ca n cn n n ROE ca mt DN thc t v nh hng nh th no n cc quyt nh ti chnh ca cc thnh vin trong Ban Gim c v Hi ng Qun Tr) 3. Tng quan gia n cn n v n cn nh ph n cn nh ph nh hng n li nhun trc trc thu v li vay (EBIT) trong khi n cn n li nh hng n doanh li vn t c (ROE). Khi nh hng ca n cn nh ph chm dt, th nh hng ca n cn n s thay th khuych i nh hng trn doanh li vn t c mi khi doanh thu thay i. V l do ny, n cn nh ph i khi c m ch l "n cn bc nht" v n cn n l "n cn bc nh". a. nghing n cn n (DFL: Degree of Financial Leverage) nghing n cn n Hay DFL = (ROE1 ROE0)/ROE0 (EBIT1 EBIT0)/EBIT0 V ROE = (EBIT I)(1 t)/E I: Tin li n vay; t: Thu sut thu nhp (3-5) T l thay i doanh li vn t c = T l thay i li nhun trc thu v li vay
57
E: Vn t c;
I: Li vay
nghing n cn n c th vit li theo cng thc sau : EBIT/(EBIT DFLEBI

T
EBIT = EBIT I (3-6)
I) EBIT/EBIT
Hay Q(P V) F DFLQ = Q(P V) F I (3-7)
b. Tng hp n cn nh ph v n cn n n cn nh ph khuych i s thay i li nhun trc thu v li vay (EBIT) mi khi doanh thu thay i v nu n cn n c thm vo, th s thay i EBIT s c nh hng khuych i n doanh li vn t c. Nh th, nu doanh nghip c nghing ln v n cn nh ph ln n cn n, mt s thay i rt nh ca doanh thu cng lm pht sinh thay i rt ln doanh li vn t c. Cng thc v nghing n cn nh ph c th tng hp vi cng thc v nghing n cn n tnh nghing ca n cn tng hp (DCL: Degree of Combined Leverage). DCL = DOL DFL Q(P V) DCL = Q(P V) F Q(P V) F Q(P V) F I
DCL
Q(P V)
(3-6)
58
Q(P V) F I Khi nim v nghing n cn rt hu ch im:
Cho php xc nh nh hng ca s thay i sn lng hay doanh thu trn doanh li vn t c.
Cho php thy tng quan gia n cn n v n cn nh ph.
Khi nim ny c th dng ch r cho nh kinh doanh thy rng mt quyt nh u t vo cc ti sn c nh v quyt nh ti tr cho vic u t vo ti sn c nh bng cch i vay n em n tnh trng: mt s gim st cht t v doanh thu s gy ra mt s gim st rt ln v doanh li vn t c trong khi vi nhng n cn khc c th ch gy ra mt mc gim st t hn v doanh li vn t c.
4. Cc yu t nh hng n c cu ti chnh a. S thay i c cu ti chnh Chng ta c th d on, cc doanh nghip cng ngnh hoc khc ngnh c nhiu n cn n khc nhau v cch bit rt xa. Ngnh cung cp dch v c n cn n cao nht, phn nh hai s kin: Ngnh dch v bao gm mt s t chc tn dng, ngn hng c ngun vn vay rt ln. C rt nhiu doanh nghip nh trong ngnh dch v, v chnh cc doanh nghip nh s dng n vay rt nhiu. Ngnh khai thc v ch bin tng i t s dng n v doanh thu khng n nh. Trong ngnh ch bin, c nhiu s cch bit rt ln
59
v n cn n gia nhng doanh nghip vi nhau. T s n thp nht c tm thy trong cc ngnh sn phm l t liu sn xut. Ngc li t s n cao nm trong cc ngnh sn phm d tiu hao v mc cu ca loi sn phm ny rt n nh v t thay i vi mi trng kinh doanh tng qut. b. Cc yu t nh hng n c cu ti chnh Sut gia tng doanh thu S n nh doanh thu C cu cnh tranh C cu ti sn Thi ca ban Gim c Thi ca ngi cho vay hay ch n
Tm tt: Phn tch im ha vn l mt phng thc s dng tng quan gia nh ph, bin ph v doanh thu tnh mc sn lng tiu th m DN cn phi t c nu mun c li. S phn tch c th da theo sn lng hoc doanh thu, c th p dng cho mt phn xng sn xut, cho mt loi sn phm hay cho ton DN. Ngoi ra vi vi thay i nh, phn tch im ha vn c th c biu hin qua tin mt thay v li nhun. Phn tch im ha vn theo ng thng c s dng thng xuyn, nhng khi cn thit, c th s dng phn tch im ha vn theo ng cong.
60
n cn nh ph c nh ngha nh l mc nh ph c s dng trong vic iu hnh DN. nghing n cn nh ph l t l % thay i sn lng hay doanh thu pht sinh do mt t l % thay i ca sn lng hay doanh thu, v c dng o lng mc s dng nh ph. Phn tch im ha vn cho php nhn thy trn biu nh hng ca khi lng SXKD n EBIT. nghing n cn nh ph cng cho mt hnh nh tng t bng cng thc i s. Khi EBIT trn tng ti sn cao hn li sut n vay, n cn n rt c li, doanh li vn t c tng nh s dng n cn n. Tuy nhin n cn n l con dao hai li. Nu EBIT trn tng ti sn thp hn li sut n vay, n cn n s lm gim ROE, n cn n cng cao th s st gim cng ln. iu ny c ngha l n cn n c th c s dng tng ROE nhng ng thi cng lm tng mc ri ro l l nu gp lc th trng khng thun li, doanh s ca DN b st gim. Ngoi ra nh hng ca n cn n v n cn nh ph c phi hp cho ra n cn tng hp ch r mt t l % thay i ROE do mt t l % thay i ca sn lng hay doanh thu. C cu ti chnh c xem nh l mt phng php tm ngun ti tr cho vic u t vo ti sn ca DN, n th hin mt hng nhn khc ca n cn n. C cu ti chnh do Ban Gim c xc nh mt phn, nhng DN thng b cng ch trong vic n nh s tin n m cc NHTM ng cho vay v s chp nhn ny xut pht mt phn t s so snh c cu ti chnh ca DN vi cc t s n trung bnh ca ngnh. V vy, cc yu t gy khc bit c cu ti chnh gia cc ngnh cn phi c xem xt.
61
C. CU HI THO LUN 1/ Cho bit nhng d kin cn thit v s nh hng ca cc yu t trong vic lp biu ha vn . 2/ Ti sao nghing n cn nh ph nhng mc sn lng khc nhau li khc nhau? Gii thch v chng minh bng ch v bng ton hc. 3/ Phn tch im ha vn c coi nh l mt cng c ca nh qun tr ti chnh. Tuy nhin n vn c nhng hn ch nht nh. Nhng hn ch l g? khc phc th cn c bin php g ?. 4/ n cn n v n cn nh ph ging nhau, l g? Ti sao li quan trng? S tng hp hai n cn c ngha g?
D. BI TP Bi 3-1 Mt cng ty "A" c sc s liu sau: gi bn n v sn phm l 66.000 ng, tng s sn phm tiu th hin ti l 20.000 n v, nh ph l 195 triu ng. Bin ph mt sn phm l 27.000 ng. a. Cng ty s li hay l mc 4.000 v 6.000 n v b. Cho bit im ha vn, biu th bng hnh v. c. mc 6.000 v 4.000 n v th DOL bao nhiu. Ti sao c s khc nhau ny. d. Gi bn ln ti 78.000 ng, th im ha vn thay i th no. ngha ca s thay i ny l g i vi vn ti chnh ca cng ty.
62
e. Gi bn l 78.000 ng mt n v v bin ph tng ln ti 39.000 ng mt n v. iu g s xy ra. Biu th bng biu . f. B qua cu e. Nu gi bn mt n v gim cn 50.000 ng th cng ty phi gia tng sn lng ln n bao nhiu, c th t c li nhun l 200 triu ng. Bi 3-2 Cng ty A v B ging nhau v nhiu mt nh: Tng ti sn u l 200 triu ng, li nhun trc thu v li vay u l 40 triu ng trong nm 1998, thu sut thu thu nhp u l 40%, ngoi tr vic s dng n cn n trong cc chnh sch ti chnh. Cng ty A c t s n l 50% v phi tr li sut n vay l 12%, trong khi cng ty B c t s n l 30% v li sut n vay l 10%. a. Tnh doanh li vn t c cho mi cng ty. b. Nhn thy cng ty A c doanh li vn t c cao hn mnh, cng ty B quyt nh nng t s n ln 60% v iu ny lm cho li sut n vay ln n 15%. Nh vy s gia tng t s n ca cng ty B c hp l hay khng. Ti sao. Bi 3-3 Cng ty Anh V hin c c cu ti chnh nh sau: tng n 3 t vi li sut l 12% v c 800.000 c phiu thng ang lu hnh trn th trng. Thu sut thu thu nhp ca cng ty l 40%. Cng ty ang tm kim 4 t ng ti tr cho d n m rng sn xut kinh doanh. Cng ty ang xem xt ba phng n ti tr sau: Vay n vi li sut 14% , pht hnh c phiu u i c t l li l 12%, pht hnh c phiu thng vi gi bn mi c phiu l 16.000 ng.
63
a. Nu EBIT l 1,5 t th li nhun mi c phiu l bao nhiu cho mi phng n ti tr. b. Hy xc nh mc li nhun trc thu v li vay no ba phng n u c mc li nhun mi c phiu l nh nhau. c. Hy xc nh nghing n cn n (DFL) cho mi phng n khi li nhun trc thu v li vay l 1,5 t. T cho bit phng n ti tr no tt hn, ti sao? d. Li nhun trc thu v li vay cn phi tng hoc gim n mc bao nhiu cho cc phng n cn li s tt hn phng n cu c.
E. TI LIU THAM KHO
Chng 10, Sch Qun tr ti chnh doanh nghip Nguyn Hi Sn
ca
64
BI 4
D TON TI CHNH
A. GII THIU Khi mt DN gia tng doanh thu i hi phi c s gia tng nhu cu vn. Tuy nhin s gia tng ca doanh thu tiu th khng nht thit i hi nhu cu vn gia tng cng t l m cn ph thuc hiu nng qun tr ca doanh nghip. V vy phi nhn nhn rng doanh nghip cn c vn to ra doanh thu v nu doanh thu tng th vn cng phi c tng cng. Doanh nghip ang pht trin cn u t mi v c th u t ngn hn vo ti sn lu ng v khi kh nng sn xut c vn dng, th u t vo ti sn c nh. u t mi cn ngun ti tr. Ngun ti tr s em n thm nhiu rng buc i vi s vn thu nhn nh trn tin li n vay, kh nng thanh ton, li nhun rng... Mt doanh nghip ang pht trin v sinh li nhiu cn thm vn u t vo cc khon phi thu, hng tn kho, ti sn c nh. Nh th, doanh nghip c th gp kh khn v dung lng tin mt. Tnh cht ca s kh khn ny cng ging nh tng quan nhn qu gia nhu cu vn v doanh thu. Tm li, vi nhiu l do khc nhau, doanh nghip cn phi c tnh nhu cu vn hng nm cng nh nhu cu vn trong nhiu nm v cc ngun ti tr cho nhu cu . Bi hc ny s cp phng php c tnh nhu cu vn cho doanh nghip. Mc tiu Bi hc ny s cung cp cho cc bn cc k nng c th d ton nhu cu vn ca mt DN trong ngn hn nh 1 thng, 1 qu hay 1
65
nm, v trong di hn nh 2 5 nm hoc lu hn. Qua cc bn c th hiu c nhu cu vn ca DN cn tng v nhng l do no v s gia tng vn bao nhiu l hp l. Tm tt ni dung D ton nhu cu vn kinh doanh trong ngn hn v trong di hn D ton cc bo co ti chnh theo mt quy m nht nh B. NI DUNG I. D TON NHU CU VN KINH DOANH 1. Phng php phn trm trn doanh thu y l mt phng php d ton ngn hn v n gin, c th c s dng d ton nhu cu vn ca DN hng nm. C th m t phng php ny nh sau:
Tnh s d ca cc khon mc trn bng cn i k ton trong nm.
Chn nhng khon mc trong bng CKT c quan h trc tip vi doanh thu v tnh khon mc theo t l phn trm so vi doanh thu trong nm.
Dng phn trm c tnh nhu cu vn ca nm sau theo d tnh thay i doanh thu ca doanh nghip.
nh hng cc ngun ti tr p ng nhu cu vn trn c s tnh hnh kt qu kinh doanh thc t. Thng thng s u tin ti tr t cc ngun vn ni sinh trc, nh khu hao v li nhun li, nu thiu th khi mi dng n ngun ti tr ngoi sinh nh : vay thm n hay pht hnh thm c phiu.
* V d v d ton ti chnh
66
Mt doanh nghip c tnh hnh nh sau: * Nm 2005:

Doanh thu tiu th: 5.000 triu ng Doanh li tiu th: 4% Trch bng cn i k ton vo cui nm 2005. triu ng Ti sn S tin Tin mt 300 Cc khon phi tr Cc khon phi thu Tn kho TSC thun 1.000 Vay ngn hn 1.500 Vn iu l Li nhun li Tng 3.500 Tng 700 1.000 1.000 3.500 700 N tch ly 300 Ngun vn S tin 500
* Nm 2006

Doanh thu tiu th d kin : 6.000 triu ng Doanh li tiu th d kin vn l : 4% Li nhun li chim 70% li rng b sung vn. Gii
Chn cc khon mc trn bng cn i k ton c quan h trc tip v thay i t l thun vi doanh thu. Bn phn ti sn nh:
67
tin mt, cc khon phi thu v tn kho. Bn phn ngun vn nh: cc khon phi tr, n tch ly (phi tr ngi lao ng v thu phi np).
Tnh cc khon mc theo phn trm doanh thu:
Ti sn Tin mt
%D T 6%
Ngun vn Cc phi tr khon
% DT 10%
Cc khon phi thu Tn kho
14%
N tch ly
6%
20%
Vay hn
ngn
Ti sn c nh thun
Vn iu l
Li nhun li Tng 40% Tng
16%
Vy c doanh thu l 100 ng th ti sn lu ng s l 40 ng v ngun vn t do (cc khon phi tr v n tch ly) s l 16 ng. Nhu cu vn s l phn chnh lch gia ti sn lu ng tng thm v ngun vn t do tng thm % chnh lch = 40% 16% = 24% 24% cho ta nhn bit: C 100 ng doanh thu tng thm th phi cn thm 24 ng vn cn c b sung.
68
Vy nm 2006 d kin doanh thu tng ln 6 triu th nhu cu vn tng thm l: (6.000 5.000) 24% = 240 triu ng
Li nhun rng 2006 c th c tnh l: 6.000 4% = 240 triu ng
Li nhun li b sung nhu cu vn nm 2006 l: 240 70% = 168 triu ng
Vy vi nhu cu vn gia tng 240 triu v do c c li nhun li b sung l 168 triu ng th nhu cu vn cn ti tr t ngun ngoi sinh l: 240 168 = 72 triu ng DN c th quyt nh ti tr nhu cu vn ny bng cch vay ngn hng * Nu gi s:

Doanh thu tiu th nm 2006 l: 5.150 triu Doanh li tiu th nm 2006 l : 3%
C th tnh li nhu cu tng vn : (5.150 5.000) 24% = 36 triu ng Li rng : 5.150 3% = 154,5 triu ng Li nhun li b sung nhu cu vn : 154,5 3% = 154,5 triu ng Vy vi nhu cu vn tng nm 2006 l: 36 triu ng. Doanh nghip c th dng li nhun li trang tri m khng phi i vay hay tm ngun ti tr t bn ngoi.
69
* Kt lun Qua v d trn c th nhn ra l tng doanh thu khng nhiu th nhu cu vn tng thm cng khng cao nn c th ti tr bng ngun vn ni b trong doanh nghip, cn mc tng doanh thu cao i hi phi c s ti tr t ngun vn bn ngoi. Phng php ny c tc dng nhin trong d on ngn hn v tnh ton phng thc trang tri nhu cu ti chnh ca thi hn ngn . Vic dng phng php ny trong d ton nhu cu ti chnh di hn l khng thch hp. 2. Phng php hi quy n bin Mt phng php khc thng c dng d ton nhu cu vn l phng php hi quy n bin. Bn cht ca phng php ny da trn l thuyt tng quan trong ton hc. Vic s dng phng php ny c nhiu im phc tp, nhng trn thc t khng nht thit phi i su vo s phc tp ca l thuyt thng k. (Ni dung ca phng php ny, cc bn c th c chi tit trong sch tham kho) 3. Phng php hi quy a bin Trong phng php hi quy n bin, doanh thu ch ph thuc vo mt bin s. Trong phng php hi quy a bin, doanh thu s ph thuc vo nhiu bin s. Phng php hi quy a bin c s dng kh phc tp trong d ton v nhu cu vn. Do vic nghin cu chi tit s khng ph hp trong iu kin ca mn hc ny. 4. So snh cc phng php d ton
70
a. Phng php
80 Ton kho
l trm
phn trn thu
doanh
Hnh (4-2)
100
Doanh thu
71
b. Phng php hi quy n bin ng thng Phng phap hi quy n bin ng thng c din t hnh (4-3) v so snh vi phng phap phn trm doanh thu. S sai lch
do s dng phng php phn trm doanh thu c biu hin bng khong cch gia 2 ng. Hnh (4-3) c. Phng php hi quy n bin ng cong Hnh (4-4) din t vic p dng phng php hi quy n bin ng cong vo vic d ton ti chnh.
Sai so so vi hoi qui ng thang Ton kho
25
50
100
125 Doanh thu
Hnh (4-4) d. Phng php hi quy a bin
72
Trn thc t, cc im quan st phn tn quanh ng hi quy nh trn hnh (4-5). Ti sao c s sai lch ny? Cu tr li: c th v tng quan l hi quy ng cong nhng ta li dng hi quy ng thng. Nhng khi dng hi quy ng cong ti sao vn cn sai lch? l v cc khon trong bng cn i k ton nh tn kho chng hn,
Ton kho
Doanh thu
c xc nh bi nhiu yu t khc ngoi yu t doanh thu. Phng php hi quy a bin tnh n nhiu bin s trong vic phn tch c s dng hon thin vic d ton ti chnh. Hnh (4-5) II. D TON CC BO CO TI CHNH Trong phn trc, chng ta s dng cc t s trung bnh ca ngnh nh gi cc t s ti chnh ca mi doanh nghip. Cc t s trung bnh ca ngnh cn c th c dng lm cn bn hoch nh ti chnh cho mi doanh nghip nht l trong vic hoch nh c cu ti chnh, v nh th s ph hp vi ng li thng thng ca mt doanh nghip cng loi. minh ha, c th cn c vo v d trong phn phn tch ti chnh vi cc t s trung bnh ca ngnh xc nh nh sau:
73
Kh nng thanh ton hin thi: S vng quay tn kho: Hiu sut s dng ti sn c nh: K thu tin bnh qun: Doanh li tiu th: Doanh li ti sn: Doanh li vn t c:
2,5 ln 9 ln 5 ln
20 ngy 5% 10% 15%
Doanh nghip d kin doanh thu hng nm l: 12 t ng. Cn c vo cc s liu trn chng ta c th xc nh cc yu t trn bng cn i k ton nh sau: Li nhun Doanh li tiu th = rng Doanh thu Li nhun rng = Doanh thu 5% = 12 5% = 0,6 t Doanh li ti sn = Li nhun rng Tng ti sn = 10% = 5%
Tng ti sn = 0,6 10% = 6 t Doanh li vn t c = Li nhun rng Vn t c = 15%
74
Vn t c = 0,6 15% = 4 t Tng n = Tng ti sn Vn t c = 6 4 = 2 t K thu tin bnh qun = Cc khon phi thu 360 Doanh thu Cc khon phi thu = (12 20) 360 = 0,67 t Hiu sut s dng TSC = Ti sn c nh Doanh thu = 5 = 20
Ti sn c nh = 12 5 = 2,4 t Ti sn lu ng = Tng ti sn Ti sn c nh Ti sn lu ng = 6 2,4 = 3,6 t S vng quay tn kho Tn kho = 12 9 = 1,33 t Tin mt = TS lu ng (Tn kho + Cc khon phi thu) Tin mt = 3,6 (1,33 + 0,67) = 1,6 t Kh nng thanh ton hin thi = Ti sn lu ng N ngn hn N ngn hn = 3,6 2,5 = 1,4 t N di hn = Tng n N ngn hn N di hn = 2 1,4 = 0,6 t
75
Doanh thu = Tn kho = 9
= 5
Vy cn c kt qu tnh trn, ta c th lp bng cn i k ton mu cho mt doanh nghip nh sau.
76
T ng Ti sn Tin mt Cc khon phi thu Tn kho Ti sn c nh thun Tng 6,0 Tng 6,0 S tin 1,6 0,67 1,33 2,4 Ngun vn N ngn hn N di hn Vn t c S tin 1,4 0,6 4,0
* Bng kt qu kinh doanh cng c th c lp tng t cn c vo cc t s trung bnh ca cc doanh nghip cng ngnh. Nh qun tr ti chnh c th lp ra nhiu bo co ti chnh mu la chn khi nh gi doanh nghip mnh theo nhng mc d ton doanh thu tiu th khc nhau. Tm tt: Doanh nghip cn ti sn SXKD, v nu doanh s bn ra gia tng th ti sn cng phi c tng cng. Phn u ca bi ny din t tng quan gia doanh thu v ti sn v cho thy cho d mt DN tng trng mnh, sinh li nhiu cng s gp kh khn v lu lng tin mt nh th no. Bin s quan trng nht trong d tan nhu cu vn l mc doanh thu d kin. c tnh chnh xc mc doanh thu l nn tng quan trng nht ca mi d ton ti chnh. Hai phng php chnh d ton ti chnh l phng php t l % doanh thu v phng php hi quy. Phng php u c u im n gin, d thc hin. Tuy nhin do phng php ny gi nh mi
77
tng quan ca cc khon mc trn bng CKT vi doanh thu l khng i, nn ch hu hiu trong d ton ngn hn. Khi cn d ton di hn th phng php th hai s thch hp hn v n cho php thay i mi tng quan trn. Hn na phng php hi quy ng thng cn c th m rng bng hi quy ng cong v hi quy n bin m rng bng hi quy a bin.
C. CU HI THO LUN 1/ Yu cu d ton nhu cu ti chnh gip cho nh qun tr ti chnh thc hin hiu qu cng vic ca mnh nh th no. 2/ Gii thch hin tng suy thoi trong chu k kinh doanh gy nn s thiu ht tin mt nh th no. 3/ Gii thch "Ti sn lu ng rng, vi ngha su rng, chnh l ti sn vnh cu". 4/ u l nhng u th ca phng php hi qui a bin so vi hi qui n bin trong d bo nhu cu ti chnh? p dng k thut ny bn rt ra c nhng g hu ch? 5/ D ton cc bo co ti chnh c tm quan trng nh th no i vi cng tc hoch nh v kim sot ti chnh trong mt doanh nghip? Vic d ton ny cn i hi cc thng tin g? Trong thng tin no c coi l quan trng nht? 6/ Nn tng c bn ca vic d ton ti chnh l g? Ti sao trong bng cn i k ton li c nhng khon mc c quan h trc tip v khng c quan h trc tip vi doanh thu?
78
D. BI TP Bi 4-1 Cng ty c phn Thin Nam c doanh thu nm 1998 l 6 t ng. Vi vn c phn v thng phiu phi tr khng i. T l cc mc trong bng cn i k ton so vi doanh thu trong nm nh sau: Tin mt 4% Cc khon phi tr 10 % Cc khon phi thu Tn kho Ti sn c nh thun Doanh li tiu th bnh qun mi nm l 6%. Cng ty d kin t l chi tr c tc mi nm c nh l 60% a. Hy in vo bng CKT ca cng ty vo cui nm 1998 (triu ng) Tin mt Cc khon phi thu Tn kho TSC thun ? ? ? ? Cc khon phi tr Thng phiu Thu tch ly N tch ly ? 480 ? ? 12% N tch ly 12% Thu tch ly 18% 5% 4%
79
- Nguyn gi - Khu hao Cng
C phn thng 320 Li nhun gi li ? Cng
996 ? ?
b. Gi s nm 1999 doanh thu tng t 6 t ng ln 8,1 t ng. Nhu cu ti sn lu ng v nhu cu vn s l bao nhiu ? c. Lp bng cn i k ton vo cui nm 1999. Gi s vn cn s c mn di dng thng phiu. Bi 4-2 Cc bo co ti chnh ca cng ty c phn Nam c cho di y. a. Lp bng kt qu kinh doanh d kin ca cng ty nm 1998 vi gi nh l doanh thu thun tng 10% nm. Chi ph li vay khng i * Kt qu kinh doanh, 31/12/97 (triu ng) 1. Doanh thu thun 2. Gi vn hng bn - nh ph 3. Chi ph kinh doanh - nh ph 4. Li nhun trc thu v li 5. Chi ph tr li vay 6. Li tc trc thu 20.000 12.500 4.000 4.200 1.000 3.300 1.000 2.300
80
7. Thu thu nhp (34%) 8. Li tc sau thu
782 1.518
b. Lp bng cn i k ton k ton ca cng ty vo cui nm 1998 v xc nh nhu cu ti sn lu ng v nhu cu vn trong nm 1998. Gi s cng ty khng li li nhun. Nu thiu vn th tng vn c phn thng. * Bng cn i k ton, 31/12/97, (t ng) Tin mt Khon phi thu Tn kho 3,14 N tch ly N di hn TSC thun 6,00 C phn thng Li nhun li Tng 12,0 Tng 0,80 2,15 2,0 4,05 12,0 0,80 2,06 Khon phi tr Thng phiu 1,20 1,80
E. TI LIU THAM KHO
81
82
BI 5
QUN TR VN LU NG
A. GII THIU Vn lu ng m ch cc khon u t ca doanh nghip vo ti sn ngn hn nh tin mt, chng khon thanh khon cao, cc khon phi thu, tn kho. Vn lu ng thun c nh ngha nh ti sn lu ng tr n ngn hn. C nhiu im li v bt li trong vic s dng khi nim "Qun tr vn lu ng". Theo hng qun tr hin i, mi vic u c tng quan dy chuyn v hot ng ca doanh nghip phi c nhn nh mt tng th c phi hp n khp. Vi ngha ny, nu ta ch nghin cu mt kha cnh ca doanh nghip chng hn nh ti sn lu ng hay n ngn hn th rt l gi to. Tuy nhin nu mun tm hiu tng th, ta phi hiu tng thnh t ring r ca doanh nghip. Do ta cn chia ton b h thng thnh cc b phn nh phn tch trc khi c ci nhn tng hp. Ni dung bi ny cng vi cc bi trc s gip cc bn hiu r hn v cc bo co ti chnh, ng thi qua cc bn s thy c nhng kh khn hin nay m cc DN va v nh hay gp phi trong cng vic qun l ti chnh. Mc tiu Hc xong bi ny, sinh vin phi hiu c : Vn lu ng : khi nim, tm quan trng ca n Hiu nhng ng c d tr tin mt, cch xc nh nhu cu tin mt, v phng php lp mt bng ngn sch tin mt cng nh ngha v tc dng ca n.
83
Phn tch v nh gi c mt chnh sch tn dng hay chnh sch bn chu ca DN Hiu v vn dng tt m hnh EOQ trong qun tr tn kho Tm tt ni dung Tm quan trng ca vic qun tr vn lu ng Qun tr tin mt v cc chng khon thanh khon cao Qun tr cc khon phi thu Qun tr hng tn kho B. NI DUNG I. TM QUAN TRNG CA QUN TR VN LU NG 1. Thi gian dnh cho qun tr vn lu ng Cc cuc kho st cho thy phn ln thi gian ca ngi Gim c ti chnh l dnh cho cng vic iu hnh hng ngy trong ni b doanh nghip. chnh l vic qun tr vn lu ng. V qu nhiu thi gian dnh cho cc quyt nh lin quan n vn lu ng thit tng mt s phn tch thu o ti ny s rt cn thit. Ti sn lu ng thng chim mt t trng ln trong tng s ti sn ca mt doanh nghip. V n chim mt phn u t kh ln, ti sn lu ng xng ng cho mt s ch tm c bit ca nh qun tr ti chnh.
2. Mi quan h gia doanh thu v ti sn lu ng C s tng quan rt mt thit v trc tip gia s gia tng doanh thu v nhu cu ti tr ti sn lu ng. V d, nu thi gian thu tin bnh qun ca doanh nghip l 40 ngy v nu s bn chu mi ngy
84
l 1.000 ng, doanh nghip phi u t 40.000 ng vo cc khon phi thu. Nu bn chu mi ngy l 2.000 ng, th phi u t vo cc khon phi thu l 80.000 ng. S gia tng doanh thu cn lm pht sinh ngay nhu cu gia tng tn kho v c th c tin mt. 3. Tm quan trng i vi cc doanh nghip nh Qun tr vn lu ng c tm quan trng c bit i vi doanh nghip nh. Mt doanh nghip nh c th gim u t vo ti sn c nh bng cch thu mn nh xng v thit b. Tuy nhin khng c cch no trnh khi u t vo tin mt, cc khon phi thu v tn kho. Do , ti sn lu ng c ngha c bit i vi gim c ti chnh ca mt doanh nghip nh. Ngoi ra mt doanh nghip nh kh vi n th trng vn di hn, do h phi trng cy nhiu vo s mua chu v vay ngn hn t ngn hng. C hai yu t u nh hng ti vn lu ng v n lm tng ti sn lu ng. II. QUN TR TIN MT V CHNG KHON THANH KHON CAO Khi im ca vic kim sot u t vo ti sn ngn hn l s kim sot mt cch hu hiu tin mt hay nhng khon tng ng tin mt. Tng ng tin mt l cc chng khon c tnh thanh khon cao. V d, chng khon ngn hn ca chnh ph c th chuyn i thnh tin mt mt cch nhanh chng nu doanh nghip cn thm vn. Tin mt thng c gi di hnh thc tin mt tn ti qu v c gi cc ngn hng thng mi di hnh thc s d ti khon tin gi thanh ton. 1. Cc im li ca mc d tr hp l
85
Cc doanh nghip hay cc c nhn c ba ng lc chnh d tr tin mt l: nhu cu cho hot ng SXKD, d phng nhng bt trc c th xy ra v u c vo cc c hi sinh li cao. * Cc im li c bit Ngoi cc ng lc trn, qun tr lnh mnh vn lu ng i hi duy tr mt mc d tr tin mt kh rng ri v cc l do c bit sau:
Th nht, doanh nghip phi c d tr tin mt va chit khu trn hng mua tr trc k hn.
Th hai, v cc t s v kh nng thanh ton (TSL/NNH) l t s cn bn trong lnh vc tn dng.
Th ba, c tin mt rng ri, doanh nghip c th li dng ngay cc c hi kinh doanh tt.
Sau cng, doanh nghip phi c vn lu ng ng ph cc trng hp bt ng nh ha hon, cnh tranh v qung co vi cc doanh nghip khc.
2. Hnh thc thu chi tin mt a. Ha nhp nhu cu tin mt Nhu cu tin mt s c ci thin bng cch gia tng nhp tip nhn tin mt trong mt k t tng cng ty ti trung ng n tng chi nhnh hoc i l cc a phng trong c nc. Ngoi ra, s d on chnh xc nhu cu tin mt cng lm gim mc u t vo tin mt.
b. Gim s lun chuyn ca tin mt Mt phng php quan trng khc gim tin mt cn thit l gim s lun chuyn ca tin mt. Lun chuyn l s kin cc khon
86
vn lu hnh t a phng ny n a phng khc cch xa. Sc nhn ca khch hng mt thnh ph xa c hai nguyn nhn nh tr l thi gian phi mt do phi chuyn qua bu in v thi gian mt trn cc nghip v ngn hng. 3. u t tin mt Mt doanh nghip c th d tin mt u t v nhiu l do. S thay i theo ma hay s bin ng theo chu k ca hot ng kinh doanh. Nhng bt trc i vi mt sn phm mi hay khng chc chn. Do cnh tranh v do s thay i c ch th trng. Nh th, v mun tch tr ti nguyn dng cho trng hp bt ng, doanh nghip c th d tr tin mt u t trong vi tun, vi thng, vi nm hay i khi v hn nh. Cc gii php u t tin mt s ty thuc nhu cu ca mi doanh nghip, va cn c trn yu t li nhun ln yu t ri ro. 4. Kim sot tin mt Trong hot ng ca mt doanh nghip cho thy lun c nhng lung tin vo v ra lin tc. Lung tin vo cho thy nhng khon tin thu t bn hng ha hay nhng khon thu khc. Lung tin ra cho thy nhng khon tin m doanh nghip phi tr do mua vt t hng ha, chi tr lng, chi mua sm ti sn, thu mn, np thu v cc khon chi khc. ng thi nhng khon thu chi thng khng thng nht v thi gian v gi tr, do lun to ra tnh trng d tha hay thiu ht tin mt ti nhng thi im nht nh trong mt k hot ng ca doanh nghip.
87
p ng c cc nhu cu kim sot tin, ngn sch tin mt c xem l mt cng c hu hiu v quan trng nht ca nh qun tr ti chnh v ngn sch tin mt i hi chng nhng phi xc nh nhu cu vn tng qut cn c ti tr m cn ch r thi gian cn ti tr. Ngn sch tin mt cho bit tr gi nhu cu vn cn cho mi thng. Do tnh cht v ngha ca ngn sch tin mt rt quan trng, nn cc yu t chnh cn c khai trin r rng qua v d sau y: (Cc bn c th c chi tit v d ny trong sch tham kho chnh, trang 121) * Ngn sch bin thin Ngn sch l s phn phi c k hoch ti nguyn ca doanh nghip, cn c trn cc d ton cho tng lai. Hai yu t quan trng nh hng n thnh qu hot ng ca doanh nghip:
Th nht: nh hng t bn ngoi, cc bin chuyn kinh t v thay i v mi trng cnh tranh ca cc ngnh cng tnh cht. Doanh nghip kh c th kim sot ni cc yu t .
Th hai: doanh nghip c th kim sot c mc hiu qu mi mc doanh thu khc nhau.
nh hng ca hai yu t trn cn c tch ri ra c th thm nh thnh qu hot ng. iu c bn ca ngn sch bin thin l phi tnh n s thay i ca mt s chi ph. Do , doanh nghip c th hoch nh nhiu mc chi tiu tng ng vi khi lng sn phm tiu th cao - va thp. Nh qun tr c trch nhim xc nh mc no thch hp v c p dng cho thi k hoch nh. Phng php hi quy lin quan n d ton ti chnh, c th c s dng thit lp cn bn cho ngn sch bin thin.
88
III. QUN TR CC KHON PHI THU T s cc khon phi thu trn doanh thu thng thng khong 8% n 12% i vi ngnh cng nghip ch bin v k thu tin bnh qun khong mt thng. T s cc khon phi thu trn tng ti sn khong 16% n 20%. Tuy nhin, c nhiu khc bit gia cc doanh nghip vi nhau nht l i vi cc ngnh cng nghip khng phi ch bin. 1. Chnh sch tn dng Chnh sch tn dng hay chnh sch bn chu th hin quan im ca doanh nghip v tng quan gia ri ro v li nhun do cc khon phi thu em li. Mt doanh nghip khi ni lng chnh sch tn dng l nhm mc ch tng doanh thu, nhng cng lm gia tng ri ro v tng vn u t vo cc khon phi thu. Cc khon phi thu thng ph thuc vo cc yu t c bn sau: Doanh thu bn chu, s thay i theo ma ca doanh thu, gii hn ca lng vn c th bn chu, thi hn bn chu v chnh sch tn dng, cui cng l chnh sch thu tin. S khc nhau v k thu tin bnh qun gia cc doanh nghip phn nh s khc bit ca cc yu t trn. Thi hn bn chu phn nh thi quen ca mi ngnh kinh doanh. Tuy nhin mt yu t rt quan trng l s d h hao ca sn phm. Ngoi ra, k thu tin bnh qun rt cao thng c ghi nhn nhng doanh nghip ln. Cng vic chnh yu trong vic hnh thnh chnh sch tn dng l s thm nh ri ro hay uy tn ca khch hng. thm nh ri ro, ngi gim c tn dng s cu xt theo nguyn tc 5C nh sau.
89
- Bn cht (Character) c tnh ny m ch bn cht lng thin, uy tn hay khng uy tn ca khch hng. Yu t ny rt quan trng v mt hot ng tn dng lun lun i km vi mt s ha hn s tr. Vy con n s tn trng li ha hay tm cch trn n. Nhng ngi ph trch tn dng c kinh nghim thng t nng yu t "bn cht tinh thn" trong vic thm nh. - Kh nng (Capacity) c tnh ny m ch s xt on v kh nng tr n ca khch hng. S xt on c th cn c vo thnh tch trong qu kh, nh xng, ca hng ca khch hng, phng php qun tr doanh nghip. - Vn (Capital) c tnh ny c o lng bi tnh trng ti chnh tng qut ca doanh nghip qua s phn tch cc t s ti chnh, ch trng c bit vo cc ti sn vt cht ca doanh nghip. - Th chp (Collateral) c tnh ny m ch cc ti sn m khch hng c th dng bo m cho khon tn dng m h i hi. - iu kin (Condition) c tnh ny m ch nh hng ca tnh trng kinh t tng qut trn kh nng tr n ca khch hng. Nm yu t trn c dng thm nh ri ro trong hot ng tn dng, tin tc v cc yu t tm c nh s lin lc trong qu kh vi khch hng b tc bng vic t chc h thng thu nht tin tc mt cch khoa hc. Hin c hai ngun cung cp tin tc t bn ngoi.
90
Th nht, tin tc do cc hip hi tn dng, qua cc bui hp hay qua s lin lc trc tip, tin tc v kinh nghim i vi cc con n c trao i
Ngun cung cp tin tc th hai l do cc c quan thng k ti chnh v tn dng, cc c quan chuyn bo tr cho mt s ngnh sn xut cng c th cung cp tin tc.
2. nh gi chnh sch tn dng Chnh sch tn dng s quyt nh mc u t vo cc khon phi thu v cc khon phi thu phi c xem l mt ti sn u t v n cng em v li nhun cho doanh nghip. Tuy nhin khi cc khon phi thu gia tng th mc ri ro cng tng. V vy khi mt doanh nghip thay i chnh sch tn dng s nhm mc ch l gia tng doanh thu, nhng khi hng lot cc chi ph khc cng gia tng trn c s mc tng ca cc khon phi thu. C th thy cc chi ph pht sinh v tng t cc khon phi thu nh sau:
Chi ph qun l v thu hi n, khi cc khon phi thu tng th cc chi ph ny cng tng, v khi cc khon phi thu tng th cn phi tng cng cng tc qun l v thu hi n nhm hn ch mc thp nht s mt mt trong cng tc thu hi n.
N kh i, cc khon phi thu l n s thu v nhng khon n ny thng c nhng ri ro nht nh, mc ri ro cao hay thp ph thuc vo qu trnh thm nh ngi mua khi doanh nghip quyt nh bn chu. Trn thc t doanh nghip cn phi xc nh mt t l ri ro cho cc khon n kh i, v vy chi ph n kh i s gia tng khi cc khon phi thu tng.
91
Chi ph chit khu, khi mt doanh nghip thay i chnh sch tn dng nhm mc ch tng doanh thu th chi ph bn chu s tng, c th l chi ph chit khu trn thi hn n s tng. Khi doanh nghip khuyn khch ngi mua tr tin sm hng chit khu cao.
Chi ph ti tr, khi cc khon phi thu tng c ngha l doanh nghip phi u t thm vn vo cc khon phi thu. Vn u t thm ny ng nhin i hi phi c chi ph. Nh vy chi ph ti tr cho cc khon phi thu trong trng hp ny chnh l chi ph s dng vn ca phn vn u t thm vo cc khon phi thu.
Tm li, nh gi cc chnh sch tn dng khc nhau trong mt doanh nghip, cn phi nh gi tc ng ca cc chnh sch i vi doanh thu v li nhun ca doanh nghip nh gi chnh sch tn dng, chng ta c th kho st qua v d sau: (Cc bn c th c chi tit v d ny trong sch tham kho chnh, trang 129) IV. QUN TR TN KHO D gi tr sn phm c ghi nhn tn kho hay cc khon s thu, ngi gim c ti chnh vn phi tm cc ngun ti tr. Doanh nghip thng mun bn c hng v ghi cc khon phi thu hn l tn kho. T cc khon phi thu bin thnh tin mt nhanh hn l t tn kho bin thnh tin mt. Hn na, li nhun kh d thu c trong vic bn chu sn phm vn nng cn hn s gia tng ri ro trong vic thu tin bn chu. Mc tiu chnh trong phn ny l kim sot u t v tn kho.
92
Nhiu phng thc tn kho c khai trin gip cho cng vic ny v chng minh rt thnh cng trong vic gim mc tn kho. Nh ta xem qua h thng Du Pont, mi phng thc lm gim s u t vo cc loi ti sn tng ng vi mt khi lng doanh thu nh sn s c nh hng thun li cho li nhun ca doanh nghip. 1. Cc yu t quyt nh tn kho T s tn kho trn doanh thu thng thay i trong khong 12% n 20% v t s tn kho trn tng ti sn trong khong 16% n 30% i vi cc DN ch bin. Cc yu t quyt nh mc tn kho l: khi lng sn phm tiu th, thi gian hon thnh sn phm v s lu bn hay d h hao hoc kiu mu sn phm. Trong gii hn ca mi ngnh, ta lun lun c th ci thin vic kim sot tn kho bng cch s dng phn mm v nghin cu tng thi v. Cc k thut kim sot tn kho rt phc tp, kh c th trnh by ht trong khun kh ca mn hc ny (Cc bn c th c thm trong cc sch v Qun tr sn xut), 2. Khi nim v phn tch tn kho Qun tr tn kho ging nh qun tr bt c sn phm no, cng mt phng php c p dng cho tn kho hay tin mt.
Th nht, phi c mt khon d tr cn bn p ng nhu cu xut nhp, mc ca tn kho ty thuc hnh thi xut nhp, u n hay khng u n.
Th hai, v cc bin c bt thng c th xy n, ta cn phi c mc d tr an ton, tng trng mt khon tng thm v tn
93
kho trnh nhng tn tht do thiu ht nguyn liu cho sn xut hay sn phm khi c nhu cu tiu th.
Th ba, mt khon d tr tng thm s rt cn thit p ng nhu cu tng trng ca doanh nghip.
L thuyt dng tm u t ti u v tn kho c th c khai trin v biu hin trn hnh (5-1). Tn kho thng c quan h vi cc chi ph pht sinh i vi vic d tr v chun b cho tn kho. Mt s chi ph gia tng khi mc tn kho tng nh chi ph bo qun kho hng, li vay ti tr tn kho, bo him, hng c li thi,... ng thi mt s chi ph khc li gim khi mc tn kho tng nh s mt mt li nhun v thiu ht hng ha bn, chi ph thit hi do sn xut b gin on v thiu nguyn vt liu, chit khu trn hng mua,...
Chi ph
D M c to n kho
Hnh (5-1): Tm mc u t ti u vo tn kho Trn hnh (5-1), cc chi ph tng khi mc tn kho tng c tng trng bng ng R, v cc chi ph gim c tng trng bng ng D. ng tng trng chi ph tng cng trong vic t hng v tn tr hng. Giao im gia ng R v ng D (cc chi ph gim
94
bng vi cc chi ph tng) th ng T s c tr s cc tiu (tng chi ph thp nht). im ny xc nh kch thc ti u ca tn kho. 3. Phng thc quyt nh tn kho Trc tin, chng ta phn bit mt s chi ph lin quan n mc d tr tn kho.
Chi ph lu tr tn kho gm cc chi ph lin h n tn kho nh chi ph bo qun kho hng, bo him, khu hao, li vay,... s tng khi mc tn kho tng.
Ngc li, chi ph t hng gm chi ph chun b n hng, chi ph chuyn ch, chi ph mt mt v chit khu hng mua,... s gim khi mc tn kho tng.
Chi ph tng cng v tn kho l tng s cc chi ph lu tr tn kho v chi ph t hng, tc ng biu din T trn hnh. Ngi ta chng minh rng, di mt s gi thuyt, im cc tiu (T) c th c tnh bng m hnh Mc t hng ti u (EOQ: Economic Ordering Quantity) nh sau:
Mc t hng s ti u khi Chi ph lu tr trong n m Chi ph t = hng trong nm
Q 2
C =
S Q
EOQ =
2FS C
Q: Lng tn kho mua vo mi ln.

95
F: Chi ph trong vic t hng v nhn lnh t hng. S: Nhu cu tn kho trong 1 nm. C: Chi ph lu tr mt n v tn kho. bt c nhu cu tn kho (S), no nu chia cho lng hng mua vo mi ln (Q), ta s c s ln t hng (S/Q) trong nm. Tn kho trung bnh (Q/2). Khi chi ph lu tr tn kho trong nm bng vi chi ph t hng trong nm th Q s l EOQ. Phng thc EOQ c t trn cc gi thuyt sau y:

Hng tn kho c s dng u n. Thi gian giao hng c nh.
Trn thc t, vic s dng tn kho kh u n i vi a s doanh nghip. Mc cu c th tng bt thng v mt l do no v nh th s lm thiu ht nguyn liu hay sn phm d tr gy nn nh tr sn xut hoc mt mi tiu th sn phm. Thi hn giao hng cng thay i ty theo thi tit, tnh hnh sn xut c th xy ra v mc cu i vi ngnh sn xut ca nh my cung cp... V cc l do , doanh nghip thng thm mt khon d tr an ton vo tn kho v mc tn kho trung bnh trn bng cn i k ton s l: Tn kho trung bnh EOQ = 2 + D tr an ton
Mc d tr an ton cng cao nu khng c s n nh v s dng nguyn liu v thi hn giao hng cng ln v ngc li. Mc d tr an ton cng s cao nu c s thit hi ln do thiu ht nguyn liu d tr.
96
V d, nu doanh nghip mt lun mi hng v khng tha mn cc lnh t hng hoc gi nu mt qu trnh sn xut phc tp phi b gin on v thiu mt s nguyn liu hay vt liu, th mc d tr an ton phi cao. * p dng phng thc EOQ Gi s cc tr s sau y c cho l thch hp vi mt doanh nghip c bit. Khi lng sn phm tiu th trong nm (S) l 10.000 n v, chi ph lu tr sn phm (C) l 2.000 ng mi n v. Chi ph t hng c nh cho mi ln t hng (F) l 100.000 ng. Thay th cc tr s trn vo cng thc, xc nh c mc t hng ti u cho mi n hng hay l lng hng ti u cho mi ln mua
EOQ = 2F S = C 2 100 . 000 10 . 000 = 1 . 000 2 . 000
Cc chi ph pht sinh do mc tn kho trong nm (cha k n chi ph mua hng tn kho) s c tnh ton nh sau: Chi ph lu tr tn kho trong nm (1.000/2) 2.000 = 1.000.000 Chi ph t hng trong nm (10.000/1.000) 100.000 = 1.000.000 Vy chi ph pht sinh t vic d tr tn kho l 2 triu Nu mc d tr an ton c l 100 n v, th mc tn kho trung bnh s l:
97
Tn kho trung bnh =
1.00 0 2 + 100 = 600
Nu chi ph mua hng cho mi n v tr gi l 1 triu, th tr gi u t vo hng tn kho tng cng s l: 600 1 + 2 = 602 triu Nh vy nu mc t hng mua mi ln ca cng ty l 1.000 n v v c xem l mc t hng ti u v khi tng tr gi hng tn kho s l thp nht. * Nhng im c bit M hnh EOQ cho thy mc t hng ti u cho mi ln mua ch cp n cc chi ph pht sinh xung quanh tn kho m cha cp n chi ph mua hng. Do trong nhng trng hp nht nh no th tr gi u t vo hng tn kho theo cch tnh trn cha hn l thp nht Mc d tr an ton cng l mt nhn t nh hng n mc t hng, v mc t hng cao th mc d tr an ton thp v ngc li. Do nhng nh hng trn, nn khi tnh mc t hng cng cn quan tm n cc yu t khc t c th xc nh tr gi u t vo tn kho l thp nht. 4. Qun tr tin mt theo phng thc tn kho Trn thc t, qun tr tin mt v qun tr tn kho l nhng lnh vc ca qun tr ti chnh m dng c ton hc gip ch nhiu nht. Cc phng thc qun tr tin mt phc tp cng nhn cc yu t khng n nh lin quan n vic d ton nhu cu xut nhp tin mt. Nhp tin mt c tng trng bi "cc lnh t hng trong phng thc tn kho, nhp tin mt c th pht xut t vic thu tin bn hng,
98
vay mn, bn chng khon. Chi ph "lu tr" tin mt l chi ph c hi ca cc ngun vn thuc ti sn khng sinh li. Chi ph t hng chnh l chi ph lin quan n vay mn vn hay chuyn chng khon kh nhng thnh tin mt. Phng thc qun tr tin mt chng minh rt hu ch trong vic tm s tn tin mt ti u nhng cc phng thc hin c s dng trn thc t rt phc tp v vt khi khun kh quyn sch ny. Tm tt: Mc tiu ca bi ny l kho st cc phng php kim sot u t vo cc ti sn lu ng. u t vo ti sn lu ng rt quan trng v n chim hn 50% tng ti sn ca DN. Ngoi ra, c s tng quan mt thit v trc tip gia vic gia tng doanh thu v nhu cu vn ti tr cho ti sn lu ng . i cc DN nh, thiu vn th vic qun tr vn lun chuyn c bit quan trng, v vic u t vo ti sn c nh c th gim thiu bng cch i thu nh xng v my mc thit b, nhng u t vo cc khon phi thu v tn kho khng th gim xung cng mc . Ti sn lu ng gm c tin mt, chng khon thanh khon cao, cc khon phi thu v tn kho. Phng php xc nh mc d tr ca cc loi ti sn lu ng s c trnh by trong bi hc ny. Tin mt v chng khon thanh khon cao c d tr dng cho cc hot ng SXKD. DN c li rt nhiu nu c mt mc d tr tha ng.Tuy nhin, tin mt l mt loi ti sn khng sinh li, do vic d tr nn gi mc cn thit ti thiu Cc khon phi thu l mt thnh t quan trng ca ti sn lu ng. Cc yu t quyt nh mc tn ng ca Cc khon phi thu l : Doanh thu bn chu, thi hn bn chu, chnh sch tn dng, v chnh
99
sch thu tin. Nh qun tr ti chnh cn hiu cc yu t trn nh hng h tng nh th no cho ra mc CKPT v lm th no kim sot CKPT bng ch thay i cc yu t . Tn kho bao gm nguyn liu, sn phm d dang, thnh phm rt cn thit cho mi DN. Mt phng thc kim sot tn kho bng doanh thu c tnh, chi ph t hng, chi ph lu tr c th c dng xc nh mc t hng ti u (EOQ) cho tng thnh phn ca tn kho. Phng thc kim sot tn kho cn bn cng nhn rng, mt s chi ph tng khi mc tn kho tng nhng mt s chi ph khc th li gim. Hai loi chi ph trn hp thnh chi ph tng cng v tn kho v m hnh EOQ c v ra xc nh mc tn kho ti u, ngha l mc tn kho c chi ph tng cng l thp nht. C. CU HI THO LUN 1/ Ngn sch tin mt l g ? ngha v tc dng ca ngn sch tin mt trong h thng ngn sch v trong vic iu hnh hot ng ca mt doanh nghip? Ti sao ngn sch tin mt vn l cn thit ngay c khi c s khan him hoc d tha tin mt doanh nghip nh qun tr ti chnh gi vai tr trng yu trong DN? 2/ Bn bin s quan trng ca chnh sch tn dng l g ? S thay i ca mi bin s c nh hng nhu th no n cc khon phi thu? 3/ Hy phn bit gia gi tr cc khon phi thu trong bng cn i k ton v gi tr vn u t vo cc khon phi thu. 4/ C ba loi hng tn kho, l nhng loi no? Cc loi hng tn kho c nh hng g n hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip?
100
5/ S khc bit gia chi ph lu tr v chi ph t hng? Chng s thay i nh th no so vi s lng t hng cho mi mt n hng ? D. BI TP Bi 5-1 Cng ty "S" ang lp k hoch yu cu ngn hng cp hn mc tn dng. Bng d ton doanh thu lp cho cui nm 1998 v u nm 1999 nh sau: (triu ng) Thng Doanh thu V cng ty c nhng d tr v thu tin nh sau: Thu ngay tin mt khi bn 5%, thu sau khi bn 1 thng: 80% , thu sau khi bn 2 thng 15%. Vic tr lng v chi ph vt t ni chung l mt thng sau khi hch ton. chi ph tin lng v vt t c d tr nh sau: (triu ng) Thng Chi ph 5 30 6 7 8 9 10 11 54 12 30 5 6 7 8 9 10 11 12 1/99 30 60
60 60 60 120 180 30 120
30 42 294 102 78
Lng cho qun l v khong 9 triu/thng. Chi ph thu mn theo hp ng thu mn di hn l 3 triu mt thng, chi ph khu hao 1,2 triu mt thng, linh tinh khc 0,9 triu mt thng. Thu thu nhp s tr vo thng 9 v thng 12, mi thng 21 triu. Vo thng 10 s chi trc 60 triu xy dng phng th nghip.
101
Tin mt trong qu ngy 1/7 l 45 triu. Mc tin mt tn qu cn thit ti thiu l 30 triu c duy tr trong sut giai on k hoch. a. Lp KH thu-chi tin mt (Cash flows) tng thng cho 6 thng cui nm 1998. b. Lp KH vay vn hng thng trong sut thi gian ny. Bi 5-2 Cng ty TNHH Thin H c tnh hnh doanh thu trong nm 1998 nh sau: Doanh thu thc t Thng 1 Thng 2 Thng 3 Doanh thu d bo 700 800 1.00 0 Thng 4 600 Thng 8 1.00 0 - Cng ty s nhn c 50% doanh thu trong thng bng tin mt, phn cn li s thu c bng nhau trong hai thng sau. - Chi ph sn xut chim 70% doanh thu v 90% chi ph ny c tr trong thng sau - Cc chi ph qun l v chi ph bn hng hng thng c phn thnh nh ph l 100 triu v bin ph chim t l 10% doanh thu. Cc chi ph ny u chi tr ngay trong thng - Cng ty ang c mt khon n di hn tr gi 1.500 triu vi li sut 12% v phi tr li trong thng 7. ng thi mt qy tr li tr gi 500 triu cng c dnh ra trong thng ny
500 Thng 5 500 Thng 6 600 Thng 7
102
- Trong thng 7, cng ty thc hin tr cp v khen thng cho ngi lao ng khong 100 triu. - Thng 6, cng ty d nh u t thm my mc thit b tr gi 400 triu - Thu thu nhp cng ty phi np trong thng 7 l 10 triu Tin mt ca cng ty vo cui thng 4 l 200 triu v cng ty mun duy tr mc tn qy ny trong sut giai on k hoch a. Hy lp ngn sch tin mt ca cng ty cho cc thng 5, 6 v thng 7. b. T ngn sch tin mt, bn hy xc nh xem cng ty c cn vay mn thm hay khng, khi no v bao nhiu. Bi 5-3 Doanh nghip nh nc Hi Nam c mc doanh thu t c hin ti l 6.000 triu, k thu tin bnh qun l 45 ngy. c th tng lng hng tiu th cng ty nghin cu chnh sch tn dng net 60. Nu chnh sch ny c thc hin th doanh thu s tng 15% v k thu tin bnh qun cng tng ln n 75 ngy. Bin ph thng chim t l 80% doanh thu. Cng ty ang thc hin chnh sch tn dng net 30, ngha l cng ty khi bn hng cho php ngi mua n ti a ln n 30 ngy. Hin nay, cng ty yu cu mc sinh li trc thu trn u t l 20%. Nh vy cng ty c nn thc hin chnh sch m rng tn dng hay khng Bi 5-4
103
Cng ty AC ang xem xt li chnh sch bn chu ca mnh. iu kin bn hng hin nay ca cng ty l 2/10 - net 30 v gi s ton b doanh thu u bn chu Cng ty ang xem xt chuyn i sang chnh sch bn chu mi vi iu kin l 3/10 - net 30 v cc kt qa d kin ca chnh sch bn chu mi c d ton nh sau sau: Thay i 2/10 net 30 3/10 net 30 Doanh thu nh ph Bin ph % doanh thu hng chit khu K thu tin bnh qun N kh i (%DT) Chi ph qun l v thu n(%DT) Nu chi ph s dng vn l 10% v thu sut thu thu nhp ca cng ty l 40%, th cng ty c nn thay i chnh sch bn chu khng. Bi 5-5 Cng ty Kim M c nhu cu v loi nguyn liu A trong nm l 1.000 tn v do cc nh thu cung cp, vi gi mua l 800 ngn ng 35 3% 0,2% 28 2% 0,2% 12 4% 0,5% 500 50 355 30% 500 50 355 55% 60 42,6 95% Tng 3/10 net 30
104
mi tn nguyn liu. Mi khi t hng cho n v cung cp vi chi ph l 225 ngn ng, v chi ph lu tr tn kho chim 10% gi mua. Nu cng ty p dng m hnh EOQ th: a. S lng t hng ti u cho loi nguyn liu ny l bao nhiu. b. Mc tn kho bnh qun l bao nhiu c. S ln t hng mi nm l bao nhiu d. Nu thi gian giao hng l 5 ngy th im t hng mi s vo lc no. Gi s rng mt nm cng ty hot ng 300 ngy. e. Tng chi ph tn kho cho lng nguyn liu A ny l bao nhiu trong nm E. TI LIU THAM KHO
Chng 5, Sch bi hc Qun tr ti chnh ca Vn Thun
TS. Nguyn
Sch cu hi v bi tp Qun tr ti chnh ca Vn Thun
TS. Nguyn
Chng 5, Sch Qun tr ti chnh cn bn ca Quang Thu
TS. Nguyn
Chng 1, Sch Qun tr ti chnh ca Nguyn Hi Sn
105
BI 6
NGUN TI TR NGN HN
A. GII THIU Trong bi hc ny, cc bn s xem xt qua cc hnh thc chnh ca tn dng ngn hn, c c tnh ln ngun cung cp tn dng ngn hn. Tn dng ngn hn c nh ngha nh l cc mn n vay d tr phi tr trong vng mt nm. i vi mt DN th tn dng ngn hn tn ti nh l mt tt yu trong hot ng kinh doanh nh: mua bn chu gia cc doanh nghip, vay ngn hng thng mi v vic s dng thng phiu. Cc ngun ti tr ny cng cung cp nhu cu vn di hn mt phn no, nhng chnh yu l nhu cu vn ngn hn. Mc tiu Hc xong bi ny, sinh vin phi nm r c c im, tnh cht, chi ph ca cc ngun ti tr ngn hn, c nh vy mi c th s dng tt cc ngun vn ny cho nhu cu vn u t vo cc ti sn lu ng. Tm tt ni dung Tn dng thng mi : c im, tnh cht, v chi ph Tn dng ngn hng: c im, tnh cht v chi ph Thng phiu: c im, tnh cht v chi ph B. NI DUNG I. TN DNG THNG MI
106
Thng thng, mt doanh nghip mua thiu chu nguyn vt liu ca doanh nghip khc th s ghi nhn mn n ny vo ti khon cc khon phi tr. Gi s, mt doanh nghip mua trung bnh 2 triu ng mt ngy vi thi hn thiu chu l 30 ngy. Trung bnh, doanh nghip s n 30 ln 2 triu tc 60 triu i vi nh cung cp. Nu doanh thu gia tng gp i, hng mua cng tng nh vy, v cc khon phi tr cng tng ln 120 triu, doanh nghip s thy ng nhin c ti tr thm 60 triu ng. 1. Thi hn thiu chu C bn yu t chnh nh hng n thi hn thiu chu. - Tnh cht kinh t ca sn phm Sn phm c thi gian lun chuyn cao c bn ra vi thi hn bn chu ngn. Ngi mua s bn li sn phm mt cch nhanh chng, thu c tin mt gip h c tin tr n cho nh cung cp. - Tnh trng ca ngi bn Ngi bn khng c ti chnh di do s i hi ngi mua tr tin mt hoc ch chp thun thi hn thiu chu rt ngn. V d, cc nh chn nui bn gia sc cho cc cng ty lm tht hp trn cn bn tin mt. Trong vi ngnh sn xut, thi hn thiu chu c xem nh l mt yu t khuyn mi. - Tnh trng ca ngi mua Thng thng, cc nh bn l c ti chnh kh mnh v mun bn chu phi mua chu ca cc nh cung cp vi thi hn lu hn. - Sut chit khu Sut chit khu c thc hin, nu ngi mua thanh ton trong mt thi hn no . Chi ph khng nhn chit khu thng cao hn
107
li sut m ngi mua i vay n. Nh th th thi hn thiu chu b nh hng bi tm quan trng ca sut chit khu.
* V d v iu kin thiu chu iu kin thiu chu thng gm: sut chit khu, thi hn chit khu v thi hn thiu chu ti a. Nu iu kin thiu chu c ghi l 2/10 net 30. iu ny c ngha l nu mn n c tr trong vng 10 ngy k t ngy pht hnh ho n, ngi mua s hng sut chit khu l 2% trn gi bn, nu ngi mua khng nhn chit khu, th c th thiu chu ti a l 30 ngy. Chi ph khng nhn chit khu rt ng k, nh di y:
iu kin thiu chu 1/10 net 20 1/10 net 30 2/10 net 20 2/10 net 30
Chi ph khng nhn chit khu 36,36% 18,18% 73,44% 36,72%
Cng thc sau y c s dng tnh chi ph khng nhn chit khu. Ch i ph = Sut chit khu 1Sut chit khu 360 TH n ti a - TH chit khu
V d: Chi ph khng nhn chit khu 2/10 net 30 l:
108
2% Chi ph = 1 - 2%
360 = 36,72% 30 - 10
2. S dng vic mua bn chu Vic mua bn chu l con dao hai li i vi doanh nghip. N l mt ngun tn dng ti tr vic mua hng v l mt phng thc cung ng nhu cu vn ti tr vic bn chu cho khch hng. V d, nu doanh nghip bn chu trung bnh 3 triu ng hng ha mi ngy vi thi gian thu tin bnh qun l 40 ngy, doanh nghip s c cc khon phi thu trn bng cn i k ton khong 120 triu ng. Nu doanh nghip mua 2 triu ng vt liu mi ngy vi thi hn thiu chu l 20 ngy, cc khon phi tr trung bnh l 40 triu ng. Nh th doanh nghip cp tn dng nhiu hn nhn tn dng l 80 triu ng, sai bit gia cc khon phi thu v cc khon phi tr. iu quan trng l doanh nghip phi tn dng vic mua chu nh l ngun ti tr, nhng ng thi cng phi gim n mc ti thiu vic vn ca mnh b kt trong cc khon phi thu. 3. Cc im li ca vic mua chu nh l ngun ti tr Mua chu rt tin li v l vic thng thng ca hot ng kinh doakhongnh. Mt doanh nghip thiu tiu chun c vay ca ngn hng c th mua chu c. Nh qu trnh lin lc kinh doanh, nh cung cp v tr thun li xt on kh nng ca khch hng v o lng ri ro trong vic bn chu. i khi mua chu rt t i vi ngi mua, nhng h phi chp nhn v khng th c hnh thc ti tr no khc v chi ph mua chu c
109
l cng tng ng vi ri ro m ngi bn phi gnh chu. Nhng trong nhiu trng hp, mua chu c chp nhn v ngi mua khng th hin c chi ph mua chu l bao nhiu. Nu phn tch k, h c th thay th mua chu bng hnh thc ti tr khc c li hn.
II. TN DNG NGN HNG Vay mn ca ngn hng c phn nh trn bng cn i k ton di ti khon vay ngn hn v l mt ngun ti tr tn dng quan trng th hai sau mua chu. Cc ngn hng chim v tr trung tm trn th trng vn ngn hn v trung hn. nh hng ca ngn hng ln lao hn tr gi vn m h cho vay, v ngn hng khng cung cp vn mt cch tc thi. Khi nhu cu ti chnh gia tng, doanh nghip s nh n ngn hng ti tr thm vn. Nu b t chi, gii php thng thng l gim sut tng trng hay gim bt quy m hot ng sn xut kinh doanh. 1. c im cc mn n vay ngn hng thng mi - Hnh thc n vay Mt mn n vay c chp thun sau khi k vo mt kh c nhn n. Vic tr n s c thc hin mt ln vo ngy o hn hoc lm nhiu ln trong sut i sng ca mn n. Hn mc tn dng l mt tha hip chnh thc hay bn chnh thc gia ngn hng v ngi vay lin quan n nhu cu vn ti a m ngn hng chp thun cho vay hay l mc d n cao nht trong mt k cho vay. - Kch thc n vay
110
Ngn hng cho vay mi c, nhng mt mn vay khng ln hn 10% vn iu l v 10 mn vay khng ln hn 30% vn iu l ca ngn hng. V vy kch thc ca mt mn vay ty thuc vo vn iu l ca ngn hng. - Thi hn vay Ngn hng thng mi t trng tm vo th trng tn dng ngn hn. Thng thng thi hn l t 3 n 12 thng. Hin nay cho vay ngn hn chim trn 2/3 tng d n ca ngn hng, cho vay trung v di hn chim di 1/3 tng d n cho vay. - Th chp Nu mt ngi xin vay c nhiu yu t ri ro hay nu nhu cu vn xin vay vt qu mc m cn b tn dng cho l thiu an ton, lc phi c ti sn th chp, cc hnh thc th chp s c cp sau. - S d ti thiu Ngn hng thng i hi ngi vay n duy tr s d bnh qun ti khon tin gi ngn hng bng 15% hay 20% s tin vay cn thiu. S d thng c gi l "s d b tr", l mt phng thc tng li sut thc. V d, nu mt doanh nghip cn 80 triu, nhng phi gi "s d b tr" 20%, doanh nghip s phi vay 100 triu mi cn d 80 triu s dng. Nu li sut vay l 5%, th li sut thc s l 6,25% (5 triu/80 triu). - Hon tr n vay ngn hng V cc khon tin gi c th c rt ra theo li yu cu ca ch ti khon, ngn hng thng mi mun trnh vic cc doanh nghip dng tn dng ngn hn nh ngun ti tr thng xuyn. Do ngn hng c th i hi ngi vay phi thanh ton tt c cc mn n ngn hn t nht mt ln mi nm.
111
- Chi ph vay n ngn hng thng mi Chi ph vay n ngn hng thng mi thng thay i li sut thc ty thuc c tnh ca doanh nghip v mc li sut ca nn kinh t. Nu doanh nghip c xem nh c ri ro thp, qui m ln v c sc mnh ti chnh th li sut vay thp. Mt khc, nu mt DN nh c th phi tr li sut thc cao hn. Vic xc nh li sut thc ca n vay ty thuc li sut cng b v phng php tnh li ca ngi cho vay. Nu li c tr lc o hn, li sut vay n chnh l li sut thc. Nu ngn hng tr trc tin li ngha l li tr trc th li sut thc s ln hn. V d, mn n 10 triu, li sut 5% mt nm, nu tin li 0,5 triu phi tr trc, th ngi vay ch cn s dng 9,5 triu, v khi li sut thc s l: 5,3% (0,5/9,5)
Nu n vay c tr lm 12 thng, li sut thc li cng cao hn. Trong trng hp ny, ngi vay tr 0,5 triu tin li ch s dng khong phn na s tin vay. Vn nhn c l 10 triu hay 9,5 triu, ty theo phng php tnh li, nhng vn s dng trung bnh trong nm ch l 5 triu hay 4,75 triu.
Nu tin li c tr lc o hn, li sut thc s vo khong: 10% (0,5/5)
Nu tin li c tr trc, li sut thc s vo khong: 10,53% (0,5/4,75)
im cn lu l tin li c tnh trn vn vay nguyn thy ch khng phi phn vn cn thiu v vic ny lm cho li sut thc gn gp i li sut cng b. 2. La chn ngn hng
112
Mt ngi mun tm ngn hng vay cn phi bit s khc bit quan trng sau y gia cc ngn hng, ngun cung cp v nhu cu vn.

Ngn hng c chnh sch khc nhau v s ri ro. Mt s ngn hng c th cung cp cho khch hng s c vn qu gi.
Nhiu ngn hng c tnh cht "trung hu" vi khch hnh. S khc bit v tnh n nh v ngun vn ca mi ngn hng Mt ngn hng c th rt tt i vi doanh nghip ny, nhng li khng tt i vi doanh nghip khc.
S khng thch hp cho mt doanh nghip ln tm ti tr ngn hng nh.
Tnh a dng ca cc dch v ti chnh v cc dch v kinh doanh.
III. THNG PHIU Thng phiu l nhng "phiu ha tr" ca cc doanh nghip ln v c bn cho cc doanh nghip khc, cc cng ty bo him, qu bo him x hi hay ngn hng. Hnh thc ti tr ny li rt quan trng i vi mt s ngnh kinh doanh. 1. Thi gian o hn v chi ph Thi gian o hn ca thng phiu thng thay i t 2 n 6 thng, trung bnh l 5 thng, li sut ca thng phiu thng thng di li sut cho vay ca ngn hng thng mi. 2. Thm nh vic s dng S dng thng phiu c nhiu im li:
113
Cho php ph bin v phn phi tht rng ri. vi li sut nh nht.
Thng hiu v sn phm ca doanh nghip c bit n nhiu.
Cc nh kinh doanh thng phiu cung cp nhiu kin qu gi.
Gii hn chnh ca th trng thng phiu l qui m ca lng vn sn c ty thuc s d tha ti sn lu ng mt thi im ca doanh nghip cung ng vn. Mt im bt li khc l cc ngn hng c th gip khch hng qua cn khng hong tm thi gi quan h, trong lc cc nh kinh doanh thng phiu khng th lm nh vy. Tm tt: Tn dng ngn hn l cc mn n vay m thi hn hon tr trong vng 1 nm. Bi ny tho lun 3 ngun cung cp chnh, l mua bn chu gia cc DN, vay ca ngn hng thng mi v thng phiu. Mua chu, th hin thng qua ti khon Cc khon phi tr, l loi tn dng ngn hn quan trng nht, c bit i vi cc DN nh. Mua chu l ngun ti tr ng nhin pht sinh do hot ng SXKD, khi doanh thu tng th Cc khon phi tr cng tng theo. Tuy nhin cng phi lu n chi ph phi tr cho hnh thc ti tr ny. Nu thanh ton sm s nhn c chit khu, m chi ph khng nhn chit khu chnh l chi ph tin li do mua chu, ch ph tim n ny rt cao. Cc ngn hng cung cp tn dng cho cc DN gip DN c th pht trin nhanh hn so vi vic s dng li nhun li hay mua chu. Nu b t chi tn dng ngn hng th DN s gim mc tng trng.
114
Khi vay vn t ngn hng, DN cn phn bit gia li sut cng b v li sut thc. S khc bit ph thuc vo nhiu yu t: S d b tr, cch tnh li v phng thc tr li v n gc. Thng phiu l mt hnh thc ti tr ngn hn, nhng li khng c mi lin lc trc tip gia ngi i vay v cho vay. Ch c nhng DN mnh, c ting tm mi c th bn c thng phiu trn th trng. Li sut trn th trng thng phiu thng thp hn so vi cc loi tn dng khc. Mt im bt li ca thng phiu l khi DN gp kh khn th kh c th tm vn t ngun ti tr ny, nhng khi tn dng ngn hng th c th. C. CU HI THO LUN 1/ Trong qu trnh hot ng sn xut kinh doanh cc cng ty khng th no khng s dng cc hnh thc tn dng thng mi. Bn hy nu cc yu t no tc ng n vic ny. 2/ Mt cng ty ln trc gi vn bn sn phm vi iu kin thanh ton l 3/10 - net 30. Nay i sang iu kin 1/20 - net 90. a. S c nhng thay i g trn bng cn i k ton ca cng ty v ca khch hng? b. Nhng nguyn nhn no c th c a n s thay i ca cng ty? 3/ Gi tr ca tn dng ngn hng quan trng i vi doanh nghip nh hay i vi doanh nghip ln? Ti sao? 4/ Cc cng ty phi tnh n nhng yu t g trong vic la chn ngn hng.? D. BI TP
115
Bi 6-1 Tnh chi ph mua chu mt nm, nu cng ty khng thanh ton tin hng sm hng chit khu trong cc trng hp sau : a. 1/ 15 - net 30 c. 3/ 10 - net 60 e. 1/ 10 - net 40 Bi 6-2 Mt cng ty ang c nhu cu vn ngn hn l 800 triu trong 10 thng v d nh s vay t mt ngn hng thng mi. Vy cng ty phi vay bao nhiu p ng nhu cu vn, v khi li sut thc ca khon vay ny l bao nhiu trong cc trng hp sau y: a. Li sut cho vay l 1,2% thng nhng ngn hng yu cu cng ty phi k qi 10%. b. Li sut cho vay l 13% nm, nhng ngn hng yu cu cng ty phi tr li ngay sau khi vay. c. Li sut cho vay l 1% thng, li tr hng thng v tr ngay sau khi vay, nhng ngn hng yu cu cng ty phi tr n gc theo phng thc chia u mi thng cho n khi ht hn. c. Vi li sut cho vay l 0,9% thng, li tr trc, t l k qy l 10% v n gc tr u mi thng d. Cng ty nn vay theo phng thc no. T bn c nhn xt g v nhng trng hp trn. E. TI LIU THAM KHO
b. 2/ 10 - net 60 d. 2/ 10 - net 40
116
Chng 1, Sch Qun tr ti chnh ca Nguyn Hi Sn
117
BI 7
THI GI TIN T
A. GII THIU C l cc bn cng tng nghe n danh ting Trm S trong v kch Nghu S c Hn, nhng cc bn cm nhn c cch tnh ca Trm S cha? Tru ci ra con cng l tru ci, tru m tip tc v tru con cng li tip. V c th . . .). Hay trong dn gian, cc bn cng nghe n cm t Li m li con. Nhng iu ny cho ta nim: Gi tr theo thi gian ca ng tin, ngha l 1 ng hm nay khc vi 1 ng ngy mai. L thuyt thi gi tin t l mt trong nhng l thuyt c bn ca ti chnh. Cc quyt nh v c cu ti chnh chng hn, cn nhc gia thu mn hay mua sm mt ti sn c nh, vic hon tr n vay, nh gi chng khon hay chi ph s dng vn... l nhng ti in hnh cn c nim v thi gi ca tin t mi hiu c. Thi gi ca tin t l mt ti m nhiu ngi e ngi v trnh n. Trn thc t, c nhiu nh kinh doanh thnh cng rt ln mc d khng c nim g hoc khng r rng v thi gi ca tin t. Mc tiu Hc xong bi ny, sinh vin phi nh c 4 cng thc cn bn v gi tr theo thi gian ca ng tin. T vn dng v tnh ton c cc bi ton v li sut, nht l cc bi ton mua bn chu hay mua bn tr gp trn th trng. ng thi cng phn bit u l li sut thc v u l li sut danh ngha.
118
c th hc tt bi ny, cc bn phi trang b cho mnh mt my tnh c nhn nhng phi tnh c cc php tnh ly tha, tuy nhin cc my tnh bnh thng cng c th tnh ton c. Tm tt ni dung
Vn li sut : li n v li kp, li sut danh ngha v li sut thc.
Gi tr tng lai : cho khon tin n v cho chui tin u Gi tr hin ti : cho khon tin n v cho chui tin u hoc khng u
Tnh ton li sut : phng php ni suy
B. NI DUNG I. VN LI SUT Nu chng ta u t mt khon tin bng cch gi vo ngn hng hm nay th thng sau, nm sau chng ta s c mt khon tin tch nhiu hn vn ban u. S thay i s lng tin sau mt thi gian no y biu hin gi tr theo thi gian ca ng tin. Ni mt cch khc, ngha chnh xc ca ng tin phi c xt theo c hai kha cnh, s lng v thi gian. l mt khi nim ht sc quan trng trong vic a ra cc quyt nh ti chnh.
1. Li n v li kp a. Li n
119
Khi tin li ch tnh theo s vn gc m khng tnh thm tin li tch ly, pht sinh t tin li cc thi on trc, ngi ta gi tin li l li n. Tin li Vn u = t ban u Li sut n S thi on c thanh ton
V d1: Anh B gi 1.000 ng vo ngn hng k hn 3 thng vi li sut l 0,7% mt thng. Hi sau 3 thng tng s tin anh ta c c l bao nhiu? Gii V tin gi k hn 3 thng th li v vn gc ch c rt ra sau 3 thng, v tin li mi thng cng khng c nhp vn gc hng thng Tin li pht sinh trong 3 thng 1000 0,007 3 = 21 Do cui thng th ba anh B s c c l : 1000 + 21 = 1.021 Ta thy: Tin li 21 pht sinh cui thng th nht khng c ghp vo vn gc tnh li cho thng th hai, tin li thng th hai, th ba... cng vy. b. Li kp Li kp c tnh nh sau, khi tnh ton tin li, tin li cc thi on trc c gp chung vo vn gc tnh tin li cho thi on tip theo.
120
Phng php tnh tin li nh vy c gi l phng php tnh li kp, s tin li nhn c theo cch tnh ny c gi l li kp. Nh vy, c th hiu li kp nh sau: Tin li k ny c xc nh trn c s vn gc v ton b s tin li pht sinh trong cc k trc v c tnh theo mt li sut nht nh. Khi li sut c gi l li sut kp. V d 2: Nu by gi Anh B gi 1.000 ng vo ngn hng theo loi tin gi khng k hn vi li sut l 0,4% mt thng. Hi sau 3 thng tng s tin anh ta c c l bao nhiu? Gii V l tin gi khng k hn nn c sau 1 thng NH s t ng nhp li vo vn gc tnh li cho thng sau Tin li cui thng th 1: 1000 0,004 = 4 Tin li cui thng th 2: (1000 + 4) 0,004 = 4,016 Tin li cui thng th 3: (1000+4+4,106)0,004 = 4,032064 Vy cui thng th 3 anh B s c mt khon tin l : 1000 + 4 + 4,016 + 4,032064 = 1.012,048064 nim li sut kp rt cn thit cho vic a ra cc quyt nh ti chnh chng hn nh cn nhc gia thu v mua ti sn c nh, k thut lng gi chng khon, chi ph s dng vn... L nhng ti in hnh cn c nim v li sut kp mi hiu c. 2. Li sut danh ngha v li sut thc
121
Khi pht biu li sut th thi on ghp li v thi on tnh li c th bng nhau hoc khc nhau. c th phn bit li sut pht biu l li sut danh ngha hay li sut thc, chng ta cn cn c vo hai loi thi on ny V d 3 : Tin gi k hn 3 thng vi li sut 0,7% thng. Cc bn c th hiu thi on ghp li l 3 thng, ngha l sau 3 thng li mi c nhp vo vn gc. Cn thi on tnh li l 1 thng (0,7%/1 thng) ngha l li sut 0,7% c tnh cho khong thi gian gi l 1 thng.
Khi li sut pht biu cho thy thi on ghp li v thi on tnh li khc nhau, th li sut pht biu l li sut danh ngha (nh v d 1 v 3).
Khi li sut pht biu cho thy thi on ghp li v thi on tnh li bng nhau, th li sut pht biu c th l li sut thc (nh li sut v d 2).
T c th y c hiu l ngoi hai yu t trn cn ty thuc vo phng thc hon tr vn gc v li nh th no. Nh vy thun tin trong tnh ton th thi on ghp li phi ph hp vi thi on pht biu li sut cng nh thi on tnh li. Ngha l li sut pht biu l li sut thc. a. Li sut danh ngha v li sut thc V d 4 : cc ngn hng thng mi khi huy ng tin gi tit kim vi loi tin gi khng k hn li sut l 0,4% mt thng, loi tin gi k hn 3 thng li sut l 0,7% mt thng.
i vi tin gi khng k hn, ta thy thi on tnh li l mt thng v thi on ghp li cng l thng nn li sut 0,4% mt thng l li sut thc.
122
i vi tin gi k hn k hn 3 thng, ta thy thi on tnh li l mt thng nhng thi on ghp li li l 3 thng nn li sut 0,7% mt thng l li sut danh ngha. Nu li sut l 2,1% 3 thng (0,7 x 3), th khi mi l li sut thc.
b. Tnh li sut thc * Chuyn li sut thc theo nhng thi on khc nhau.
i 2 = (1 + i1 )n 1
i1: l li sut thc c thi on ngn. i2: l li sut thc c thi on di hn n: S thi on ngn trong thi on di. V d 5: li sut thc ca mt thng l 2%. Vy li sut thc mt nm c xc nh nh sau:
i N = (1 + 2%)12 1 = 0,268 hay 26,8%
* Chuyn t li sut danh ngha sang li sut thc Mt cch tng qut, ta c th tnh li sut thc trong mt thi k tnh ton theo li sut danh ngha qua biu thc:
r i = 1 + m 1
m2
i : Li sut thc trong mt thi on tnh ton r : Li sut danh ngha trong thi on pht biu m1 : S thi on ghp li trong thi on pht biu. m2 : S thi on ghp li trong thi on tnh ton
123
Thng thng thi on tnh ton bng thi on pht biu li sut nn: m2 = m1 V d 6: Nu li sut l 20% nm ghp li theo qu th li sut thc ca mt nm v mt qu l bao nhiu? Gii Li sut 20% nm l li sut danh ngha.
S thi on ghp li l qu trong thi on pht biu l nm, nn m1 = 4. S thi on ghp li l qu trong mt thi on tnh ton l nm nn m2 = 4
Vy li sut thc cho k hn mt nm l

i 20 % = 1 + 4
4
1 = 21,55 %
S thi on ghp li l qu trong thi on pht biu l nm, nn m1 = 4. S thi on ghp li l qu trong mt thi on tnh ton l qu nn m2 = 1
Vy li sut thc cho k hn mt qu l

i 20 % = 1 + 1 = 5% 4
1
II. GI TR TNG LAI 1. Gi tr tng lai ca khon thu nhp n V d 7: Mt ngi c s tin l 1.000 ng (P) em gi tit kim vi li sut l 12% (i) mt nm. Sau mt nm ngi nhn c bao nhiu c vn ln li (F). gii bi ton mt cch c h thng, chng ta hy nh ngha cc k hiu sau: F: Gi tr tng lai sau mt thi on nht nh
124
P: Gi tr hin ti i: Li sut chit khu. A: tin li nhn c trong mt thi on Ta c th tnh F nh sau : F=P+A F=P+PI (7-1)
F = P (1 + i)
Cng thc (7-1) cho thy gi tr tng lai sau mt thi on bng gi tr hin ti nhn vi tha s (1+i) F = 1.000 (1 + 0,12) = 1.000 1,12 = 1.120 Nu ngi gi tit kim trong 5 nm. Gi tr tng lai ln n bao nhiu? Cng thc (7-1) cho php lp bng. Ta cn lu : F2 = F1(1 + i) = P(1 + i) (1 +i) = P(1 + i)2 F3 = F2(1 + i) = P(1 +i)3
Vy cng thc tng qut, c th vit li nh sau: Fn = P(1 + i)n Theo v d 7, th ta c cng thc sau F5 = P(1 + i)5 = 1.000(1 + 12%)5 = 1.000 1,76234 = 1.762,34 Cch tnh ny cho kt qu tng t nh cch tnh trn nhng li ngn gn hn. 2. Gi tr tng lai ca chui tin u (7-2)
125
Chui tin u l mt chui hon tr nh k mi thi on bng mt khon thu nhp c nh v lin tc trong nhiu thi on, k hon tr c n nh vo cui mi thi on. V d 8: Mt s giao c tr 1.000 ng mi thng v lin tc trong 3 thng c gi l chui tin u 3 thng. Nu nh cc bn gi nhng khon tin nhn c mi thng vo qu tit kim vi li sut 2% mt thng, vo
0 1 1.000 2 1.000 3 1.000 1.020
cui thng th 3 s c c l bao nhiu? Cu tr li c
trnh by trn hnh (7-1). Hnh (7-1): Biu din t chui tin u T hnh (7-1) c th m rng cho n k theo cng thc sau: F = A (1+i)n-1 + A (1+i)n-2 + .+ A (1+i)1 + A (1+i)0 F = A [(1+i)n-1 + (1+i)n-2 + .+ (1+i)1 + 1] Ta thy dy s trong ngoc l mt cp s nhn vi cng bi l (1+i), nn ta c th tnh c tng dy s nh sau:
F = A
n 1 t =1
(1 + i)n 1 (1 + i) = A i
t
(7-3)
Vi cc k hiu sau: F: Gi tr tng lai ca chui tin u A: Thu nhp c nh theo tng thi on n: S ln hon tr
126
Vi v d trn ta thy, vi chui tin t 1.000 ng trong 3 thng vi li sut 2% thng, ta c th tnh c nh sau: (1 + i)n 1 F = Ax i = 1.000 x 2% = 1.000 x 3,0604 = 3.060,4 3. K gi nh k c lng vn tch ly V d 9: Gi s chng ta mun bit cn phi gi mt khon tin c nh mi thng l bao nhiu trong 5 thng vi li sut 5% mt thng c 100 triu tr n vo cui thng th 5, Ta c cng thc: 100 = A x (1 + 5%)5 1 5% A = 100 5,526 = triu 18,096 (1 + 2%)3 1
Nh vy, nu mi thng gi vo qu tit kim 18,096 triu vi li sut 5% thng, th vo cui thng th 5, ta s c c khon tin l 100 triu.
III. GI TR HIN TI 1. Gi tr hin ti ca khon thu nhp n V d 10: Gi s mt ngi gi tin tit kim vi li sut 10% nm. Ngi mun rng vo cui nm th 3 s rt ra c mt khon tin l 133 triu ng. Vy u nm th 1 ngi phi gi vo mt s tin l bao nhiu? T cng thc (7-2) ta c vit li theo cng thc (7-4)
127
P = Fn (1 + i)-n Vi v d trn ta c:
(7-4)
P = Fn (1 + i)-n = P = 133(1 + 10%)-3 = 100 triu ng 2. Gi tr hin ti ca chui tin u V d 11: Gi s, ta c mt chui tin u 1.000 ng mt thng trong 3 nm. Nu nhn c tin, ta khng c nhu cu s dng m gi vo mt qu tit kim vi li sut l: 8% 1 nm. Vy s tin phi tr
0 1 1.000 925,9 857,3 2 1.000 3 1.000
ngay cho ta phi l bao nhiu c gi tr tng ng vi tng s chui tin u .
Hnh (7-2): Biu chui tin u Nhn xt: Gi tr hin ti ca s tin nhn c Vo cui thng th 1 l A(1+i)-1 Vo cui thng th 2 l A(1+i)-2 . Vo cui thng th n l A(1+i)-n Vy gi tr hin ti ca chui tin u n thi on s l: P = A(1+i)-1 + A(1+i)-2 + ..+ A(1+i)-n P = A[(1+i)-1 + (1+i)-2 + ..+ (1+i)-n] Ta thy dy s trong ngoc l mt cp s nhn vi cng bi l (1 + i)-n, nn ta c th tnh c tng dy s nh sau:
128
P =A
(1 + i)
t =1
1 (1 + i) =A i
(7-5)
Vi v d trn ta thy, vi chui tin u 1.000 ng trong 3 nm vi li sut 8% nm, ta c th tnh c nh sau: 1- (1 + 8%)P = 1.000 x 8% 3. Thu nhp nh k do mt chui tin u V d 12: Gi s rng vo u nm th nht, ta c mt s tin l 100 triu dng trang tri cc chi ph. Ta gi vo qu tit kim vi li sut 10% 1 nm v s rt ra 3 ln vo u cc nm sau, lin tip trong 3 nm, mi ln l mt s tin khng i. Vy mi ln phi rt ra bao nhiu, khng cn tin sau ln rt cui cng. Mun gii bi ton trn, ta p dng cng thc v gi tr hin ti ca mt chui tin t nh sau: 100 = A x 1- (1 + 10%)-3 10%
3
= 1.000 x 2,576 = 2.576
A = 100 2,487 = 40,21 triu ng
4. Gi tr hin ti ca chui tin bt ng Trong khi nim v chui tin u uc trnh by trn ta s dng khi nim "thu nhp c nh". Ni cch khc, chui tin u cp n vic hon tr hay thu nhn nhng khon tin khng thay i mi k.
129
Trn thc t, nhiu quyt nh ti chnh quan trng bt buc phi cp n s lun chuyn ca nhng khon tin khng c nh hay bt ng, do khi nim chui tin u cn phi m rng i vi nhng khon thu nhp bt ng. V d 13: Gi s mt cng ty c quyn mua chu mt khi lng hng ha vi phng thc tr tin nh sau:

Tr 300 triu vo cui nm th nht Tr 100 triu vo cui nm th hai V tr 400 triu vo cui nm th ba.
Vy trong trng hp tr tin ngay th cng ty c th mua vi gi no. Gi s li sut chit khu l: 10% 1 nm. xc nh gi mua tng ng trong hin ti, ta phi tm gi tr hin ti ca chui tin t bt ng nu trn. Trc tin ta thy vi li sut 10% mt nm, nhng cc khon tin phi tr mi k u khc nhau nn khng th s dng cng thc gi tr hin ti ca chui tin u c m phi tch ring cc khon tin phi tr v s dng phng php gi tr hin ti ca cc khon n vi thi on tung ng nh : (triu ng) 500 P = (1+10%)1 + 400 (1+10%)2 + 300 = (1+10%)
3
656,1
Chng ta cng c th kho st mt v d th hai vi mt chui tin t bt ng nhng trong li c mt phn l chui tin u. V d 14: Gi s vi li sut 10% 1 nm, ngn hng cho ta vay mt khon tin v i hi ta phi tr cui nm th nht l 20 triu v 1
130
triu mi nm sau , lin tip trong 10 nm. Vy s tin ngn hng cho ta vay l bao nhiu? Vi v d trn ta thy l mt chui tin t bt ng nhng trong c mt chui tin t u. Ta c th v c biu ca chui tin t bt ng nh sau: Hnh (7-3): Biu chui tin t bt ng Kt qu hnh trn c tnh nh sau:
Gi tr hin ti ca 20 triu c tr sau 1 nm 20 (1+10%)-1 = 20 0,91 =18,2
Gi tr hin ti ca chui tin u 1 triu trong 10 nm 1- (1 + 10%)-10 P=1x 10% = 1 6,145 = 6,145 triu ng
Gi tr hin ti ca 6,145 triu c tr sau 1 nm 6,145 (1+10%)-1 = 6,145 0,91 = 5,6
Gi tr hin ti ca chui tin t bt ng l: 18,2 + 5,6 = 23,8 triu
IV. XC NH LI SUT xc nh v li sut, c th kho st qua ba v d sau: * V d 15:
131
Mt ngn hng ng cho ta vay 100 triu ngy hm nay. Nu ta chu k nhn s tr 165 triu vo cui nm th 5. Vy NH cho vay vi li sut bao nhiu 1 nm. Gii Ta c cng thc: Fn = P(1 + i)n
Vi P = 100 triu, F = 165 triu, v n = 5 Do c th vit li nh sau: 165 = 100(1 + i)5 (1 + i)5 =1,65 c th s dng phng php ni suy, th ta c th thay th tr s i trong cng thc (1 + i)5 tm mt s ln hn v mt s nh hn 1,65 v t p dng phng php ni suy xc nh li sut. Cch tnh nh sau:

Nu i = 10% (1 + 10%)5 = 1,61 Nu i = 11% (1 + 11%)5 = 1,68

i = 10% + 1,65 1,61 (11% 10%) = 10,57% 1,68 1,61
Vy i = 10,57%, ngha l ngn hng cho ta vay vi li sut 10,57% 1 nm. * V d 16: Mt cng ty mua mt ti sn c nh nu tr tin ngay phi tr vi gi: 450 triu ng nhng nu cng ty mua chu th c th tr 100 triu mi nm trong vng 7 nm. Vy cng ty chp nhn mt li sut l bao nhiu. Gii Ta c cng thc:
132
P = A
t =1
1 (1 + i)n (1 + i) t = A i
Vi P = 450, A = 100, v n = 7 Th vo cng thc ta c nh sau:

468 = 100 1 (1 + i ) 7 1 (1 + i ) 7 IF4 = = 4,68 i i
Thay th cc tr s i ta c:

Nu i = 11% IF4 = 4,71 Nu i = 12% IF4 = 4,56

i = 11% + 4,71 4,68 (12% 11%) = 11,2% 4,71 4,56
Vy cng ty chp nhn mua chu th li sut mua chu s l: 11,2% nm. * V d 17: Mt cng ty mua mt l hng chm tr, tr gi l hng 1.000 triu v s tr chm trong ba nm nh sau: sau nm th 1 tr 500 triu, nm th hai tr 400 triu, nm th ba tr 300 triu. Vy cng ty chp nhn mt li sut l bao nhiu. Gii Chng ta thy chui tr tin ca cng ty l mt chui bt ng nn khng th s dng cng thc (7-5) trong trng hp ny, m chng ta phi s dng cng thc (7-4) qui tng khon tin tr cc nm v hin ti, t mi tnh li sut Ta c th cn c vo cng thc (7-4) v hnh (7-2) thit lp cng thc sau:
133
P =
500 400 300 + + = 1.000 (1 + i ) (1 + i ) 2 (1 + i ) 3
tnh li sut, chng ta cng thay th tr s i tm mt s ln hn v nh hn 1.000 v t s dng phng php ni suy tnh li sut.

Nu i = 10% P = 1.010,5 Nu i = 11% P = 994,5

i = 10% + 1.105,2 1.000 (11% 10%) = 10,65% 1.105,2 994,5
Vy cng ty chp nhn mc li sut l: 10,65% nm. Tm tt: Thu hiu r k thut li sut kp v gi tr hin ti rt cn thit hiu r cc kha cnh chnh yu ca qun tr ti chnh nh: Hoch nh u t, c cu ti chnh, nh gi chng khon v cc vn khc. Gi tr tng lai (F) c nh ngha nh l gi tr sau cng ca mt khon tin hin ti (P), sinh li vi li sut i% v tng trng dn trong n k. Vi cng thc: F = P(1 + i)n Gi tr hin ti (P) ca khon tin phi tr trong tng lai (F) l gi tr ca khon tin m ta c ngy hm nay v u t n vi mt li sut (i) trong tng lai c mt khon tin tng ng bng (F) P = F(1 + i)-n Gi tr tng lai (F) ca mt chui tin u l tng s tin m ta s c c vo cui thi k nu vic hon tr mi k c u t vi li sut i t u n cui thi k.
134
F = A
n 1 t =1
(1 + i)n 1 (1 + i) = A i
t
Gi tr hin ti ca mt chui tin u l tng s tin m ta cn phi c ngy hm nay, k gi vo ngn hng c sinh li, mi k rt ra mt khon tin c nh (A) cho n ht n k ca chui tin u th s d cn li bng 0.
P = A
t =1
1 (1 + i)n (1 + i) t = A i
Bn cng thc cn bn trn c th c phi hp s dng tnh gi tr hin ti cho mt chui tin bt ng.
C. CU HI THO LUN 1/ Li n v li kp ging v khc nhau nh th no? nim "Li m li con" c hiu nh th no trong kinh doanh. 2/ Phn bit gia Li sut danh ngha v li sut thc. Nhng cch pht biu v li sut. Cho v d minh ha. 3/ Nhng loi quyt nh ti chnh no i hi phi c s cn nhc k lng v yu t li sut. 4/ Nhng tng quan v li sut kp, ngoi cc quyt nh ti chnh ra, c quan trng i vi cc quyt nh khc khng. Ti sao chng cn thit i vi mt gim c ph trch Marketing 5/ Bn thch li sut no hn: c ti khon tin gi li sut 15% k hn 6 thng v 2,5% k hn mt thng. Ti sao ?
135
6/ Bn ang xem xt hai phng n u t A v B. C hai u cng k hn, nhng A c thu nhp 6% v B c 5%. vy phng n no mo him hn. Lm sao m bn ngh nh vy. D. BI TP Bi 7-1 Anh Nm gi 2 triu ng vo qu tit kim vi li sut 14% nm. Sau 5 nm, Anh Nm gi thm 5 triu. Anh Nm s nhn c bao nhiu tin vo cui ca: a. 9 nm k t ngy gi khon tin u tin. b. 18 nm k t ngy gi khon tin u tin. Bi 7-2 ng Nam c hai s tit kim di hn mt cun c thi hn 5 nm, v mt cun c thi hn 8 nm k t thi im hin ti, khi ht hn mi s u c gi tr l 10 triu ng. Nu li sut tit kim l 12% nm th thi im hin ti ng Nam phi gi vo bao nhiu tin. Bi 7-3 C nh d nh gi tit kim c 500 triu vo 10 nm sau. Nu li sut tit kim l 13,5% nm th mi nm c ta phi gi vo qu tit kim bao nhiu? Bi 7-4 Hng Toyota bn xe tr gp vi phng thc nh sau: Nu mua th phi tr trc 25%, S tin cn li s gp hng thng v c th gp trong 2 nm hoc 3 nm, vi li sut c tnh l 1% thng.
136
Vy nu bn d nh mua nt chic xe tr gi 30.000 -la, v tr gp trong vng 2 nm. Th s tin gp hng thng s l bao nhiu. c bit s tin tr hng thng l khng i. Bi 7-5 Mt l hng c rao bn bng hai cch sau: - Nu tr tin ngay th gi bn s l 2,6 t - Nu mua tr gp, th c tr trong 10 thng, thng th nht tr 800 triu, thng th hai 400 triu, t thng th ba n thng th mi mi thng gp 200 triu. Ln tr u tin l sau mt thng k t khi nhn hng a. Nu li sut trn th trng l 1,2% thng th bn s chn cch mua no. b. Nu li sut trn th trng l 2% thng, th bn c thay i kin hay khng. Bi 7-6 Bn l mt nhn vin tn dng ca mt ngn hng. Cng ty Nam Thanh mun vay 500 triu ng v hon tr 5 ln u nhau trong 5 nm, ln tr gp u tin l sau mt nm k t lc vay. Bn quyt nh mc cho vay l 14% nm. S tin phi tr hng nm l bao nhiu? Lp bng lch trnh tr n trong 5 nm. Bi 7-7 Ngn hng ng cho bn vay 1.000 hm nay v i li bn phi tr ngn hng 1.350 sau 4 thng. Vy li sut bn phi chu l bao nhiu? Bi 7-8
137
i l VMEP bn xe tr gp nh sau: - Angel 80: Nu tr tin ngay th tr 1.650 -la, nu tr gp th tr trc 650 -la. S tin cn li gp vo u mi thng l 65 -la v gp lin tc trong 18 thng. - Bonus 125: Nu tr tin ngay th tr 1.850 -la, nu tr gp th tr trc 850 -la. S tin cn li gp hng thng l 60 -la, v gp lin tc trong 24 thng. Vy li sut bn tr gp l bao nhiu mi thng. Bi 7-9 Mt l hng c gi bn trn th trng l 1.000 triu, c mang bn tr chm vi phng thc nh sau, ngi mua s tr tin trong 4 n m Nm th nht tr 500 triu, nm th hai tr 400 triu, nm th ba tr 300 triu. V ln tr u tin l sau mt nm k t khi mua. Vy li sut bn tr chm l bao nhiu mt nm
E. TI LIU THAM KHO
Sch Qun tr ti chnh cn bn ca TS. Nguyn Quang Thu. Sch Qun tr ti chnh ca Nguyn Hi Sn
138
PH LC : P N CC BI TP Bi 2-1 a. Tnh cc ch tiu 1 Doanh li tiu th (%) Doanh li ti sn (%) Doanh li vn t c (%) Vng quay ti sn (ln) b. Tnh li cc ch tiu 1 Doanh li doanh thu (%) Doanh li ti sn (%) Doanh li vn t c (%) Vng quay ti sn (ln) C. Hp l hay khng Khi thay i phng thc ti tr th : Doanh thu c th khng thay i v ch c c cu ti chnh thay i (T s n tng) m tng ti sn khng i nn doanh thu khng i l hp l.
139
2 13,1 20,2 20,2 1,54
3 -7,4 -12,5 -12,5 1,7
4 11,5 18,6 18,6 1,62
10,6 18,1 18,1 1,7
2 13,1
3 -7,4
4 11,5
10,6
18,1 24,1 1,7
20,2 26,9 1,54
-12,5 -16,7 1,7
18,6 24,8 1,62
Nhng li nhun khng thay i th khng hp l, v khi n tng th chc chn l chi ph li vay s tng th li nhun phi gim. Bi 2-2 * Bng cn i k ton, (triu ng) Ti sn Tin mt CK phi thu Tn kho TS c nh thun S tin 500 1.000 Ngun vn CK phi tr Thng phiu S tin 400 788,89 200 2.361,11 3.750 7.500
2.666,67 N tch ly 3.333,33 N di hn Vn t c Tng 7.500 Tng
Ta c: * K thu tin BQ = (Phi thu x 360)/DT thun = 45 ngy Phi thu = (8.000 x 45)/360 = 1.000 = Doanh thu thun/Tn kho = 3 ln = 8.000/3 = 2.666,67
* Vng quay tn kho Tn kho
* TS n = Tng n/Tng TS = 50% Tng n = Vn t c Tng ti sn = 3.750 x 2 = 7.500 TSC thun=7.500 (500 + 1.000 + 2.666,67) = 3.333,33 * TS thanh ton hin thi = TSL v TNH/N ngn hn = TSL/(Phi tr + Thng phiu + N tch ly) = 3 ln
140
Thng phiu = TSL/3 Phi tr N tch ly = 788,89 N di hn = Tng n N ngn hn = 3.750 (400 + 788,89 + 200) = 2.361,11
* Bng kt qu kinh doanh (triu ng) S tin 1. Doanh thu thun 2. Gi vn hng bn 3. Li tc gp 4. Chi ph kinh doanh 5. Chi ph li vay 6. Li tc trc thu 7. Thu thu nhp (44%) 8. Li tc sau thu 8.000 5.000 3.000 1.600 400 1.000 440 560
* Li gp trn Tng TS = Li gp/Tng TS = 40% Li tc gp = 40% x 7.500 = 3.000 = 5.000 = LTST/DT thun = 7% = 8.000 x 7% = 560 = LTST/(1 t)
Gi vn hng bn * Doanh li tiu th Li tc sau thu Li tc trc thu
= 560/(1 44%) = 1.000 * LT trc thu = Li gp CP kinh doanh CP li vay Chi ph kinh doanh = 3.000 400 1.000 = 1.600
141
Bi 2-3 Ti sn Tin mt CK phi thu Tn kho TS c nh thun Tng 300.000 S tin 99.000 45.000 90.000 66.000 Ngun vn Cc khon phi tr N di hn C phn thng Li nhun li Tng 300.000 S tin 180.000 60.000 52.500 7.500
Doanh thu thun = 450.000 Ta c:
Gi vn hng bn = 337.500
* T s n = Tng n/Tng ti sn = 80% Khon phi tr = N ngn hn = 300.000 x 80% - 60.000 = 180.000 Vn CP thng = 300.000 (180.000 + 60.000 + 7.500) = 52.500 * Vng quay ti sn Doanh thu thun = DT thun/Tng TS = 1,5 ln = 300.000 x 1,5 = 450.000
* K thu tin BQ = (CK phi thu x 360)/DT thun = 36 ngy Cc khon phi thu = (450.000 x 36)/360 = 45.000 * Vng quay tn kho = DT thun/Tn kho = 5 ln Tn kho = 450.000/5 = 90.000 * TS nhanh = (TSL TK)/N ngn hn = (Tin + Phi thu)/ N ngn hn = 0,8 ln
142
Tin mt = 180.000 x 0.8 45.000 = 99.000 TSC thun = 300.000(99.000+45.000+90.000) = 66.000 * T l li gp = 25% Gi vn hng bn = 450.000 x (1 25%) = 337.500 Bi 2-4 * K thu tin BQ = (Phi thu x 360)/DT thun = 40 ngy Phi thu = (1.000 x 40)/360 = 111,11 * TS thanh ton nhanh = (TSL TK)/N ngn hn = (Tin mt + Phi thu)/N ngn hn = 2 ln N ngn hn = (100 + 111,11)/2 = 105,5 * T s thanh ton hin thi = TSL/ N ngn hn = 3 ln TSL = 105,5 x 3 = 316,5
Tng ti sn = TSL + TSC thun = 316,5+283,5 = 600 * Doanh li vn t c = LT sau thu/Vn t c = 12% Vn t c = 50/12% = 416,67
N di hn = Tng ti sn N ngn hn Vn t c = 600 105,5 416,67 = 77,83 * Doanh li ti sn = LTST/Tng ti sn = 50/600 = 8,33% Bi 2-5 a. Xc nh t l chia c tc Li nhun li nm 1998 = 285 201 = 84 C tc chia nm 1998 = 100 84 = 16 = 16/100 = 16%
T l chia c tc nm 1998
143
b. Tnh t s n ca ngnh Doanh li vn t c (ROE) Suy ra T s n ROE ROS x Vng quay ti = sn ROE = 21% 6,52% x 1,82 21% = 43,49% = Doanh li tiu th x Vng quay ti sn 1 T s n
c. Xc nh cc t s ti chnh Cc t s ti chnh ca cng ty nm 2002 1. Thanh ton TS thanh ton hin thi TS thanh ton nhanh 21 + 90 + 225 = 54 + 45 + 9 21 + 90 = 54 + 45 + 9 = 1,028 ln = 3,111 ln
2. C cu ti chnh T s n = 54 + 45 + 9 + 78 = 28,05%
144
663 TS thanh ton li vay 3. Hot ng Vng quay tn kho K thu tin bnh qun Hiu sut s dng TSC Vng quay ti sn 4. Doanh li Doanh li tiu th (ROS) Doanh li ti sn (ROA) Doanh li vn t c (ROE) Bi 3-1 a. Tnh im ha vn = 192 + 285 100 = 1.365 100 = 663 100 = 20,964% = 15,083% = 7,326% 1.365 = 225 90 x 360 = 1.365 1.365 = 327 1.365 = 663 = 2,059 ln = 4,174 ln = 23,74 ngy = 6,067 ln 167 + 10 = 10 = 17,7 ln
145
QHV =
195.000.000 66.000 27.000
= 5.000 n v
Cng ty s l mc 4.000 n v v li mc 6.000 n v SHV = 195.000.000 1 27.000/66.000 = 330 tr
b. V biu im ha vn c. Tnh DOL DOLQ = Q(P V) Q(P V) F 4.000(66 27) DOL4.000 = 4.000(66 27) 195.000 6.000(66 27) DOL6.000 = 6.000(66 27) 195.000 d. Tnh im ha vn mi QHV = 195.000.000 78.000 27.000 = 3.824 n v =6 =4
SHV =
195.000.000 1 27.000/78.000
= 298,24 tr
e. Tnh im ha vn mi
146
QHV =
195.000.000 78.000 39.000
= 5.000 n v
SHV =
195.000.000 1 39.000/78.000
= 390 tr
f. Tnh mc sn lng cn thit EBIT = Q(P V) F 200.000.000 = Q(50.000 27.000) 195.000.000 Q = (200.000.000 + 195.000.000)/23.000 = 17.174 n v Bi 3-2 A 1. Tng ti sn 2. T s n 3. Tng n 4. Vn t c 5. Li sut vay 6. EBIT 7. Li vay 8. LN trc thu 9. Thu thu nhp 10. Li tc sau thu 2x5 6-7 7 x 30% 8-9 1x2 1-3 200 50% 100 100 12% 40 12 28 11,2 16,8 B 200 30% 60 140 10% 40 6 34 13,6 20,4 B 200 60% 120 80 15% 40 18 22 8,8 143,2
147
11. VTC
Doanh
li
10/4
16,8%
14,5 %
16,5 %
S gia tng t s n ca cng ty B t 30% ln 60% lm cho ri ro tng nhng b li ROE cng tng theo. iu ny c v hp l v ri ro lun i theo vi mc sinh li. Nhng nu so vi cng ty A, thi chng ta thy hon ton khng hp l v ri ro ca B cao hn m ROE li thp hn. Nh vy cng ty B c nn tng t s n khng? Cu tr li l c, nhng ch nn tng t s n ln n 50% nh cng ty A thi. Bi 25 a. N: 3.000 tr (lsut 12%) Hin ti Vn CP: 0 Vn t c: 800.000 c phiu thng Sau khi tng vn thm 4.000 triu ng: N: 3.000 tr (ls 12%) + 4.000 tr (ls PA 1: Vay n 14%) Vn CP: 0 Vn t c: 800.000 c phiu thng
PA 2: Pht hnh CP
N: 3.000 tr (lsut 12%) Vn CP: 4.000 tr (t l li 12%) Vn t c: 800.000 c phiu thng
148
PA 3: Pht hnh CP thng
N: 3.000 tr (lsut 12%) Vn CP: 0 Vn t c:(800.000 +4.000/0,016)=1.050.000 cpt
Ta c bng tnh sau : Ch tiu EBIT I EBT T (40%) EAT DP NI EPS b. Ta c (EBITI)(1t)EPSVAY = DP S CPT lu hnh = 800.000 (EBIT920)(1 40%) PA. 1 1.500 920 580 232 348 0 348 PA. 2 1.500 360 1.140 456 684 480 204 PA. 3 1.500 360 1.140 456 684 0 684
435 /cp 255 /cp 651 /cp
EPSCP =
(EBITI)(1t)DP
(EBIT360)(1 40%) 480
149
S CPT lu hnh
800.000
(EBIT I)(1 t) EPSCPT = DP S CPT lu hnh Suy ra: =
(EBIT360)(1 40%) 1.050.000
EPSVAY = EPSCP Q EBIT khng xc nh EPSCPT = EPSVAY = 1.344 /cp Q EBIT = 2.712 triu ng EPSCPT = EPSCP = 1.920 /cp Q EBIT = 3.720 triu ng Kt lun: Khng tn ti mc EBIT m ti EPS ca ba phng n bng nhau. c. EBIT DFLEBIT = EBIT I 1.500 DFLVAY = 1.500 920 1.500 DFLCP = 1.500 360 480/(1 40%) 1.500 DFLCPT = 1.500 360 = 1,32 = 4,41 = 2,59
150
d. EBIT 1.500 2.712 3.720 EPSVAY 435 1.344 2.100 EPSCP 255 1.164 1.920 EPSCPT 651 1.344 1.920
Khi EBIT > 2.712 th phng n vay tt hn phng n c phn thng. Khi EBIT > 3.720 th phng n CP u i tt hn phng n CP thng. Bi 4-1 a. Tin mt Cc khon phi thu Tn kho TSC thun - Nguyn gi - Khu hao Cng 240 720 720 Cc khon phi tr Thng phiu Thu tch ly 600 480 240 300 996 144 2.760
1.080 N tch ly 1.400 C phn thng 320 2.760 Li nhun gi li Cng
Doanh thu nm 2005 l 6.000 triu ng. Ta c Doanh li tiu th Li nhun sau thu Li nhun li = Li nhun sau thu / Doanh thu thun = 6.000 x 6% = 360 x 40% = 360 triu ng = 144 triu ng
151
b. Gi s nm 2006 doanh thu tng t 6.000 triu ng ln 8.100 triu ng. Ta c : Tin mt = 8.100 x 4% = = 324 tr
Cc khon phi thu Tn kho Cc khon phi tr N tch ly Thu tch ly = =
8.100 x 12% = 972 tr
8.100 x 12% = 972 tr = 8.100 x 10% = 810 tr = 405 tr = 324 tr
8.100 x 5% =
8.100 x 4%
TSL tng = TSL2006 TSL2005 = (324 + 972 + 972) (240 + 720 + 720) NVTD tng = NVTD2006 NVTD2005 = (810 + 405 + 324) (600 + 240 + 300) Nhu cu vn = TSL tng NVTD tng = 588 399 = 189 tr c. Ta c: Ngun ti tr ni sinh = Li nhun li + Khu hao Li nhun li = 8.100 x 6% x 40% = 194,4 tr = 399 tr = 588 tr
Ngun ti tr ni sinh = 194,4 + 0 = 194,4 tr Ngun ti tr ni sinh ln hn Nhu cu vn nn phn vn tha s dng tr bt thng phiu. Vy thng phiu cn li l: 480 (194.4 189) = 474,6 tr
152
Bng cn i k ton cui nm 2006 Tin mt 324 Cc khon phi tr Cc khon phi thu Tn kho TSC thun - Nguyn gi - Khu hao 972 Thu tch ly 324 405 996 338,4 972 Thng phiu 474,6 810
1.080 N tch ly 1.400 C phn thng 320 Li nhun gi li
Cng
3.348
Cng
3.348
Bi 4-2 a. Doanh thu nm 2006 so vi nm 2005 tng 10%, ta c: * Kt qu kinh doanh, 31/12/2006 (triu ng) Ch tiu 1. Doanh thu thun 2. Gi vn hng bn Nm 2005 20.000 12.500 T l %/DT 100% D ton 2006 22.000 13.350
153
- nh ph - Bin ph 3. Chi ph kinh doanh - nh ph - Bin ph 4. LN trc thu v li 5. Chi ph tr li vay 6. Li nhun trc thu 7. Thu thu nhp (34%) 8. Li nhun sau thu
4.000 8.500 42,5% 4.200
4.000 9.350 4.520
1.000 3.200 3.300 16%
1.000 3.520 4.130
1.000 2.300
1.000 3.130
782
1.064,2
1.518
2.065,8
b. Ta c: Tin mt 2006 = 22.000 x (800/20.000) = 880 tr CK phi thu 2006 = 22.000 x (2.060/20.000) = 2.266 tr Tn kho 2006 = 22.000 x (3.140/20.000) = 3.454 tr
Ti sn lu ng 2006 = 880 + 2.266 + 3.454 = 6.600 tr Nhu cu TSL = 6.600 (800 +2.060 +3.140) = 600 tr Mt khc:
154
CK phi tr 2006 = 22.000 x (1.200/20.000) = 1.320 tr N tch ly 2006 = 22.000 x (800/20.000) = 880 tr
Ngun vn t do 2006 = 1.320 + 880 = 2.200 tr Ngun vn t do tng = 2.200 (1.200 + 800) = 200 tr Nhu cu vn nm 2006 = 600 200 = 400 tr Ngun ti tr ni sinh = LN li + Khu hao = 0 tr V ngun ti tr ni sinh bng 0 (do Cng ty khng li li nhun ti u t) nn nhu cu vn chnh l phn vn thiu cn b sung bng cch tng vn c phn thng. Khi vn c phn thng s phi l: 2.000 + 400 = 2.400 triu ng Bng cn i k ton cui nm 2006 Ti sn Tin mt Cc khon phi thu Tn kho TSC thun Tng Cc khon phi tr Thng phiu phi tr N tch ly N di hn 800 2.150 4,0% 880 2.150 2005 800 T l %/DT 4,0% D ton 2006 880 2.266 3.454 6.000 12.600 6,0% 1.320 1.800
2.060 10,3% 3.140 15,7% 6.000 12.000 1.200 1.800
155
Vn c phn thng Li nhun li Tng
2.000
2.400
4.050 12.000
4.050 12.600
Nhu cu TS lu ng = Doanh thu tng x T l TSL/DT = 20.000 x 10% x (4,0% + 10,3% + 15,7%) = 600 triu NV t do tng = Doanh thu tng x T l NVTD/Doanh thu = 20.000 x 10% x (6,0% + 4,0%) = 200 triu Nhu cu vn nm 2006 = 600 200 = 400 triu ng) c. Da vo s liu d ton cu b ta c: TS N Nm 2006 1.320 + 1.800 + 880 + = 2.150 12.600 = 48,81% (tha rng buc) TS thanh ton hin thi 2006 = 1.320 + 1.800 + 880 = 1,65 2,1 (khng tha) Xt t s thanh ton hin thi ta c: TS thanh ton hin thi TSL v TNH = N ngn hn = TM + CKPT + TK 2,1 880 + 2.266 + 3.454
156
CKPT + TP + N TL T cng thc trn ta thy, Ti sn lu ng khng th tng ln c v d ton theo doanh thu nu tng s dn n tha. V vy ch cn cch iu chnh n lu ng, ngoi Thng phiu ra th cc khon mc khc c iu chnh ph hp vi mc gia tng ca doanh thu. Cho nn tha rng buc trn ta iu chnh thng phiu TSL x [2,1 x (CKPT + N Thng phiu TL 2,1 6.600 x [2,1 x (1.320 + 880)] 2,1 Ngha l thng phiu phi gim (1.800 942,86) = 857,14 triu ng. m bo Tng ti sn bng Tng ngun vn th khi Thng phiu gim mt khon ln hn 857,14 triu ng th bn ngun vn cn tng mt khon mc no tng ng vi s tin trn. - Li nhun li ph thuc vo kt qu kinh doanh v chnh sch c tc v vy khng th iu chnh. - Nu tng N di hn th s khng lm thay i T s n bn cnh lm pht sinh li vay nh hng n kt qu kinh doanh. - Ta chn gii php tng vn c phn thng. Khi Vn CP thng (2.400 + 857,14) = 3.257,14 triu ng 942,86 triu
157
Bng cn i k ton cui nm 2006 sau khi iu chnh tha cc rng buc
Ti sn Tin mt Cc khon phi thu Tn kho TSC thun Tng Cc khon phi tr Thng phiu phi tr N tch ly N di hn Vn c phn thng Li nhun li Tng Bi 5-1 a. K hoch thu chi tin mt
2005 800
T l %DT 4,0%
D ton 2006 880 2.266 3.454 6.000 12.600
2.060 10,3% 3.140 15,7% 6.000 12.000 1.200 1.800 800 2.150 2.000 4.050 12.000 4,0% 6,0%
1.320 942,86 880 2.150 3.257,14 4.050 12.600
158
7 Doanh thu 1. Thu bng tin * Thu t bn hng - Thu trong thng - Thu sau 1 thng - Thu sau 2 thng * Thu khc Tng thu 2. Chi bng tin - Tr VT v lng - Lng qun l - Thu mn - Chi ph khc 30 9 3 0,9 60 3 48 9 60
8 120
9 180
10 30
11 120
12 30
6 48 9
9 96 9
1,5 144 18
6 24 27
1,5 96 4,5
63
114 163,5
57
102
42 9 3 0,9
294 9 3 0,9 21
102 9 3 0,9
78 9 3 0,9
54 9 3 0,9 21
60
159
- Thu - Chi XDCB Tng chi 3.Chnh lch TC 4.TM u thng 5.TM cui thng 6.TM nh mc 7. Tha /Thiu b. K hoch tn dng ngn hn Thng 09 10 11 12 Bi 5-2 a. Ngn sch tin mt 5 Doanh thu 700 6 800 7 1.000 Vay 173,7 11,4 33,9 14,1 Tr D n 173,7 185,1 219 204,9 32,1 40,2 -219 204,9 42,9 54,9 327,9 174,9 17,1 8,1 90,9 87,9 14,1 -189 -
- -11,4 -33,9 -
45 62,1 213,9 62,1 70,2 30 30
70,2 143,7 155,1 -
-189 274,9 30 30
143,7 155,1 30 30
173,7 185,1
160
1. Thu bng tin * Thu t bn hng - Thu trong thng (50%) - Thu sau 1 thng (25%) - Thu sau 2 thng (25%) * Thu khc Tng thu 2. Chi bng tin - Chi ph sn xut - Chi ph BH & QL * nh ph * Bin ph - Tr li - Qu tr li - My mc thit b - Tr cp khen thng - Thu thu nhp Tng chi 3. Chnh lch thu 597 53 1077 - 352 1564 - 689 400 100 10 100 70 100 80 100 100 180 500 49+378 56+441 70+504 650 725 875 350 150 150 400 175 150 500 200 175
161
chi 4. Tin mt u thng 5. Tin mt cui thng 6. Tin mt nh mc 7. Tha / Thiu b. K hoch tn dng ngn hn Thng 5 6 7 299 689 Vay
200 253 200
253 - 99 200
- 99 - 788 200
53
- 299
- 988
Tr
D n
299 988
Bi 5-3 K thu tin bq = 25% x 10 + 70% x 40 + 5% x 50 = 33 ngy Doanh thu thun = 1.200 1.200 x 25% x 2% = 1.194 tr Bi 5-4: Nu s dng chnh sch tn dng net 60 Doanh thu tng = 6.000 x 15% = 900
Li trc thu tng Phi thu tng
= 900 900 x 80% = 180
= [(6.900 x 75):360][(6.000 x 45):360] = 687,5
Vn u t vo phi thu tng thm = 687,5 x 80% = 550
162
(Lu : Trong phn Cc khon phi thu tng thm c trong l mt phn ca li nhun tng thm l 20%, nn phn vn tng thm u t vo cc khon phi thu ch l 80%) Mc li trc thu trn u t ca doanh thu tng thm 180 : 550 = 32,27% > 20%
Vy cng ty nn m rng chnh sch tn dng Bi 5-5 Thay i Ch tiu 2/10 net 30 1. Doanh thu 2. Tng chi ph 3. LN trc cc CPTC 4. CPTC t CKPT - CP qun l v thu n - N kh i - Chi ph chit khu - Chi ph ti tr 5. LN trc thu 6. LN sau thu 53,5728 500 405 95 19 1 15 3 -76 45,6 500 405 95 18,56 1 10 8,25 - 0,69 76,44 46,864 60 42,6 17,4 4,552 0,3 2,4 1,71 0,142 12,848 7,7088 3/10 net 30 Tng 3/10 net 30
163
Cng ty nn thay i chnh sch bn chu v n em li li nhun cao hn. Tnh ton nh sau: * Chi ph chit khu 2/10 net 30 = 500 x 30% x 2% = 3 3/10 net 30 = 500 x 55% x 3% = 8,25 3/10 net 30 = 60 x 95% x 3% = 1,71 * Cc khon phi thu 2/10 net 30 = (500 x 35) : 360 = 48,61 3/10 net 30 = (500 x 28) : 360 = 38,89 3/10 net 30 = (60 x 12) : 360 = 2 * Chi ph ti tr Doanh thu c = (38,89 48,61) x 71% x 10% = 0,972 DT tng thm = 2 x 71% x 10%
= 0,142 Lu : Khon phi thu tng do k thu tin bnh qun thay i (doanh thu mi = doanh thu c) th khi tnh chi ph ti tr ch ly phi thu tng nhn vi chi ph vn. Trng hp tnh tng cc khon phi thu do khng tch phn doanh thu tng ho c khi tnh phi thu tng t doanh thu tng th tnh chi ph ti tr bng cch nhn vi t l bin ph v chi ph vn. Bi 5-6 a. S lng t hng ti u
164
EOQ =
2 F S 2 0,1 1.000 = = 50 tn C 0,08
b. Mc tn kho bnh qun (EOQ : 2) + D tr an ton = (50 : 2) + 0 = 25 tn c. S ln t hng mi nm (S : Q) = 1.000 : 50 = 20 ln d. Tm im ti t hng S ngy bn ht 50 tn = 250ngy: 20ln = 12,5 ngy Mi ngy bn im ti t hng e. Tng chi ph tn kho Tr gi mua hng tn kho = 25 x 0,8 = 20 tr = 50 tn : 12,5 = 4 tn = 5 x 4 = 20 tn
Chi ph t hng trong nm = (1.000: 50) x0,1= 2 tr Chi ph lu tr tn kho = (50 : 2) x 0,08 = 2 tr
Tng tr gi u t vo hng tn kho l 24 tr. Bi 6-1
Chi ph mua chu a. Chi ph =
Sut CK 1 Sut CK
360 TH n ti a -TH chit khu
1%
360
= 24,24%
165
mua chu b. Chi ph mua chu =
1 - 1%
30 - 15
2%
360
1 - 2% 60 - 10 = 14,69%
c. Chi ph mua chu d. Chi ph mua chu e. Chi ph mua chu = 1% 360 = 2% 360 = 3% 360
1 - 3% 60 - 10 = 22,27
1 - 2% 40 - 10 = 24,49
1 - 1% 40 - 10 = 12,12%
Bi 7-1 F9 = 2(1 + 14%)9 + 5(1 + 14%)4 = 14,9487
F18 = 2(1 + 14%)18 + 5(1 + 14%)13 = 48,6124 Bi 7-2
166
P = 10.000.000 x (1 + 12%)-5 + 10.000.000 x (1 + 12%)-8 = 9.713.101 ng Bi 7-3 S tin phi gi hng nm Fxi (1 + i) 1 Bi 7-4 Pxi A= 1 (1 + i)n n
500.000.000 x = 13,5% (1 + 13,5%)10 1 = 26.493.489
A =
30.000 x (1 25%) x = 1% 1 (1 + 1%)

-24
= 1.059,153
Bi 7-5 a. Chn cch tr ngay. 1 P = (1+1,2%) P = 800 + 400 + 200 (1+1,2%)- (1+1,2%)8 2
(1+1,2%)2
1,2%
2.662,2674 triu
167
b. Chn cch tr gp. 1 P = (1+2%) P = 800 + 400 + 200 (1+2%)- (1+2%)8 2
(1+2%)2
2%
2.576,9861 triu ng
Bi 7-6 S tin phi tr hng nm l Pxi A = 1 (1 + i)

n
500 x 14% = 1 (1 + 14%)

5
= 145,642 triu ng
Bng lch trnh tr n Nm 0 1 2 3 4 5 Tng 145,642 145,642 145,642 145,642 145,642 728,21 70 59,41 47,338 Tng tr=vn +li Li Vn gc D n 500 75,642 424,358 86,232 338,126 98,304 239,822
33,575 112,067 127,755 17,887 127,755 228,21 500 0
168
Bi 7-7 F = P(1 + i)4 1.350 = 1.000(1 + i)4 0 = (1 + i)4 (1.350 : 1.000) i = 7% i = 8% i = 7% + VT = 0,0392 VT = 0,0392 0,0392 + 0,0105 0,0105 (8% 7%) = 7,79%
Cch khc:
i =
4
1 . 350 1 . 000
1 = 7 , 79 %
Bi 7-8 Xe Angel 1.85 0 = 85 0 + 65 1 - (1+i)18
1 - (1+i)18
= 15,384
I i = 1% IF4 = 16,398 i = 2% IF4 = 14,992
169
1%
16,398 15,384 1% 16,398 14,992
1,72%
Xe Bonus 1.85 0 = 85 0 + 60 1 - (1+i)24
1 - (1+i)24
= 16,6 7
i = 3% IF4 = 16,93 i = 3,5% IF4 = 16,06 i = 3% + 16,93 6,67 0,5% = 3,15 16,93 16,06 Bi 7-9 1.000 = 500 (1+i)1 i = 10% P = 1.010,5 i = 11% P = 994,5 + 400 (1+i)2 + 300 (1+i)3 %
170
10%
1.010,5 1.000 1% 1.010,5 994,5
10,65%
MC LC
BI GII THIU ........................................................... 3
BI 1: NHNG VN CN BN V QUN TR TI CHNH ................................................................................. BI 2: PHN TCH TI CHNH .................................. BI 3: HOCH NH LI NHUN ............................ BI 4: D TON TI CHNH ..................................... BI 5: QUN TR VN LU NG .......................... BI 6: NGUN TI TR NGN HN ....................... 10 19 36 61 76 98
171
BI 7: THI GI TIN T ..........................................
109
172
Bin son: TS. NGUYN VN THUN
173

2549

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

2549

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2549

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRNG I HC M TP.

TS. NGUYN VN THUN Bin son

Cho mng cc bn hc vin n vi chng trnh o to t xa ca trng i Hc M Bn Cng TP. H Ch Minh

CHC CC BN THNH CNG !

Ni dung Mn hc ny c chia lm 7 bi cung cp nhng ni dung chnh sau :

NHNG VN CN BN V QUN TR TI CHNH

tng lai cng nh ri ro ca li nhun k vng. iu ny th hin qua hnh sau :

R angbuoc benngoai K ha nang sinhli

cng ca doanh nghip l ti a ha gi tr hot ng ca doanh nghip.

Chng 1, Sch bi hc Qun tr ti chnh ca TS. Nguyn Vn Thun

Sch Cu Hi v Bi Tp Qun Tr Ti Chnh ca TS. Nguyn Vn Thun

Chng 1, Sch Qun tr ti chnh cn bn ca TS. Nguyn Quang Thu

Chng 1, Sch Qun tr ti chnh doanh nghip ca Nguyn Hi Sn

PHN TCH TI CHNH

Cc c ng cng ch n mc doanh li di hn v hiu qu hot ng ca doanh nghip.

Phng php phn tch c s dng ch yu l phng php so snh.

T s thanh ton nhanh =

Doanh thu = thun Ti sn c nh

Nm th 1 1. Tng ti sn 2. N 3. Doanh thu thun 4. Li tc sau thu 940 0 2 3 4

1.040 1.120 1.340 0 0 0

1.600 1.600 1.900 2.170 170 210 - 140 250

Ngun vn Khon phi tr Thng phiu N tch ly N di hn Vn t c

S tin 400 ? 200 ? 3.750 ?

8. Li tc sau thu Bi 2-3

Doanh thu = ? Bi 2-4

D. TI LIU THAM KHO

Chng 2, Sch bi hc Qun tr ti chnh ca TS. Nguyn Vn Thun

Sch cu hi v bi tp Qun tr ti chnh ca TS. Nguyn Vn Thun

Chng 2, Sch Qun tr ti chnh cn bn ca TS. Nguyn Quang Thu

Chng 13, Sch Qun tr ti chnh doanh nghip ca Nguyn Hi Sn

24.000 40.000 64.000 48.000 40.000 88.000

60.000 40.000 100.00 100.000 0

72.000 40.000 112.00 120.000 0

96.000 40.000 136.00 160.000 0

120.00 40.000 160.00 200.000 0 0

144.00 40.000 184.00 240.000 0 0

168.00 40.000 208.00 280.000 0 0

40.000.000 . 2.000 1.200

Hnh 1): tch ha

Hnh (3-2): Phn tch im ha vn theo ng cong

40.000.000 = 10.000 4.850

40.000.000 1(24.000.000/40.000.000 ) = 100.000.000

Phan khau hao trong li tien mat Bie n ph tien ma t

nh ph tien ma t 70 80 90 100 San lng

B EBI T -10 0 +10 +20 +30 TC P 80 100 120 140 160

C EBI T -40 -20 0 +20 +40

40 80 120 160 200

p dng cho ba doanh nghip. Ta c:

Doanh nghip A 100.000(2.0001.200) DOL100.00

Doanh nghip B 100.000(2.0001.500) DOL100.0

Doanh nghip C 100.000(2.0001.000) DOL100.0

ROE 15 N / TS=75% N / TS=50% 10 N /TS=0%

nghing n cn n c th vit li theo cng thc sau : EBIT/(EBIT DFLEBI

EBIT = EBIT I (3-6)

Hay Q(P V) F DFLQ = Q(P V) F I (3-7)

Q(P V) F I Khi nim v nghing n cn rt hu ch im:

Cho php thy tng quan gia n cn n v n cn nh ph.

E. TI LIU THAM KHO

Chng 3, Sch bi hc Qun tr ti chnh ca TS. Nguyn Vn Thun