Zadul Mead

Tashih POLENYAYINLARI SayfaDzeni OSMANARPAUKURU KapakTasarm POLENAJ ANS Bask KLMMATBAASI
Muht asar
P O L EN YA Y IN L AR I
SoanaaCamiiSok.BykTulumbakmazNo:5/9Beyazt/STANBUL
Telefon:02125164244
POLEN 2006
w w w . p o l e n k i t a p . c o m w w w . k a r i n c a k i t a p . n e t
BNKAYYMELCEVZYYE
ZDU'LMED
NDEK LER
HZ.PEYGAMB ER'NRNEK L...........................11 1.Hz.Peygamber'inRehberliiveAlimlerin.................... Bilinci SayesindeDininKolaylatrlmas ................ 12 2.FkhKitaplarnnveAlimlerinYetersizlii SebebiyleDininZorlatrlmas................................ 12 3.Hz.Peygamber'inRehberliileFkhKitaplar ArasndaBirKarlatrma....................................... 13 4.Kur'anveHz.Peygamber ......................................... 14 5.Hz.Peygamber'inRehberliinearda Bulunanlar................................................................ 19 6.DrtmamveDierleri. ........................................... 19 7.MezhepmamlarAllah'aveResl'neUymay Emrederler ............................................................... 19 8.DindeHkmVermeYetkisiAllah'ave Hz.Peygamber'eAittir..............................................20 9.MezhepmamlarAllah'aveResl'neUymay
Emrederler........................................................22 10. DindeHkmVermeYetkisiAllah'aveHz. Peygamber'eAittir...........................................22

NSZ ................................................................... 26 B RNCB LM HZ.PEYGAMB ER'NHAYATI
1.Hz.Peygamber'inNesebi/SoyKt......................33 2.Hz.Peygamber'inDoumuvePeygamberOlarak Gnderilmesi ............................................................33 3.VahyinGeliekilleri................................................36 4.Hz.Peygamber'inSnnetOlmas.............................38 5.Hz.Peygamber'inStanneleri ..................................39 6.Hz.Peygamber'inDadlar .......................................39 7.Hz.Peygamber'endirilenlkVahiy........................40 8.DavetinAamalar.................................................... 41 9.kiHicret(HabeistanveMedine'yeHicret)............ 41
10.Hz.Peygamber'inocuklar ...................................45 11.Hz.Peygamber'inAmcalarveHalalar...................46 12.Hz.Peygamber'inHanmlar ..................................46 13.Hz.Peygamber'inKleleri ......................................49 14.Hz.Peygamber'inHizmetileri ...............................49 15.Hz.Peygamber'inKatipleri .....................................49 16.Hz.Peygamber'inslamHukukunalikin MslmanlaraYazdrdMektuplar ....................50 17.Hz.Peygamber'inHkmdarlaraGnderdii MektuplarveElileri .............................................50 18.Hz.Peygamber'inMezzinleri................................54 19.Hz.Peygamber'inValileri ....................................... 55 20.Hz.Peygamber'inMuhafzlar................................56 21.Hz.Peygamber'inairleriveHatipleri ...................56 22.Hz.Peygamber'inYolculuktaark Syleyenleri.............................................................56 23.Hz.Peygamber'inSilahlarveEyas...................... 57 24.Hz.Peygamber'inElbiseleri ...................................58
K NCB LM HZ.PEYGAMB ER'NRNEK L
NCB LM HZ.PEYGAMB ER'NBADETLER
1.Hz.Peygamber'inYemesivemesi .........................64 2.Hz.Peygamber'inAilesiylelikisi ...........................65 3.Hz.Peygamber'inUyumaveUyanmaekli .............67 4.Hz.Peygamber'inHayvanaBinmeekli ..................68 5.Hz.Peygamber'inTicaretAhlk ..............................69 6.Hz.Peygamber'inYrme,OturmaveBirYere Yaslanmaekli .........................................................74 7.Hz.Peygamber'inTuvalet Adab .............................. 75 8.Hz.Peygamber'inBedenTemizlii...........................76 9.Hz.Peygamber'inKonumas,Susmas, GlmesiveAlamas ............................................... 80 10.Hz.Peygamber'inHutbeOkumas ......................... 81
1.Hz.Peygamber'inAbdestAlmaekli........................84 2.Hz.Peygamber'inTeyemmmYapmaekli.............84 3.Hz.Peygamber'inNamazKlmaekli ......................87 4.Hz.Peygamber'inSehivSecdesilelgili Uygulamalar ..........................................................100 5.Hz.Peygamber'inNamazSonras Uygulamalar ..........................................................101 6.Hz.Peygamber'inNamazdaStreEdinmesi.......... 103 7.Hz.Peygamber'inKldNfileNamazlar ............. 103 8.Hz.Peygamber'inkrveTilvetSecdeleri lelgiliUygulamalar............................................. 106 9.Hz.Peygamber'inCumaGnlelgili UygulamalarveCumaNamaz .............................. 107 10.Hz.Peygamber'inBayramNamazlar.................... 111 11.Hz.Peygamber'inGneTutulmasEsnasnda KldNamaz ........................................................114 12.Hz.Peygamber'inYamurDuaslelgili Uygulamalar .........................................................115 13.Hz.Peygamber'inYolculuklarndaki Uygulamalar .........................................................115 14.Hz.Peygamber'inKur'anOkuyuuve Dinlemesi...............................................................119 15.Hz.Peygamber'inHastaZiyareti ...........................121 16.Hz.Peygamber'inCenazelerlelgili Uygulamalar ........................................................ 122 17.Hz.Peygamber'inKabirZiyareti........................... 127 18.Hz.Peygamber'inSadakaveZekatlelgili Uygulamalar ........................................................ 129 19.FtrSadakas ........................................................ 134 20.NfileSadaka........................................................ 135 21.Hz.Peygamber'inOrulalgiliUygulamalar ....... 135 22.Hz.Peygamber'inNfileOrular......................... 140 23.Hz.Peygamber'intikflalgiliUygulamalar...... 142 24.Hz.Peygamber'inHacveUmrelelgili Uygulamalar ........................................................ 143
25.Hz.Peygamber'inHacKurban(Hedy),Kurban (Duh)veAkkaKurbanlarylalgili Uygulamalar161 26.Hz.Peygamber'insimveKnyelerlelgili Uygulamalar ........................................................ 165 27.Hz.Peygamber'inEveGiriSrasndaki Uygulamalar ........................................................ 166 28.Hz.Peygamber'inrettiiEzanveEzan le lgiliZikirler..................................................... 167 29.Hz.Peygamber'inSelamlamalelgili Uygulamalar ........................................................ 170 30.Hz.Peygamber'inAksrmalelgili Uygulamalar ........................................................ 172 31.Hz.Peygamber'inEveGirerkenzinsteme le lgiliUygulamalar........................................... 173 32.Hz.Peygamber'inrettiiNikahDualar...........175 33.Hz.Peygamber'inHolandveyaHolanmad HususlarlelgiliUygulamalar ........................... 176
DRDNCB LM CHDVESAVA
B ENC B LM Y ARGIVE HK MLER
A.Cihd ............................................................................ 178 B.Hz.Peygamber'inSavalar.......................................... 183 1.BedirSava............................................................. 184 2.UhudSava............................................................ 193 3.Mreys' Sava/Gazs...........................................207 4.HendekSava ........................................................ 210 5.HudeybiyeGazs ................................................... 215 6.HayberSava ......................................................... 219 7.Mekke'ninFethi...................................................... 221 8.HuneynSava........................................................230 9.TebukSava...........................................................235 C.Hz.Peygamber'eGelenHeyetler..................................242 1.AbdlkaysHeyeti ....................................................242 2.NecranHeyeti.........................................................243 D.SavataveKorkuAnndaNamaz.................................244 E.Hz.Peygamber'inSeferdekikmetMddeti ..............247
A.Yarg Konular..............................................................248 1.AdamldrmeCezas:Ksas ................................248 2.ZinaCezas ............................................................ 251 3.ki meCezas ....................................................252 B.Hkmler.....................................................................253 1.Esirler ....................................................................253 2.Ganimetler ............................................................253 3.Zekat.....................................................................254 4.DmanaVefa.......................................................254 5.Emn .....................................................................255 6.Cizye......................................................................255 7.Arabuluculuk.........................................................256 8.SadakaMaln SatmakveOndanYemek ..............256 9.Evlilik .................................................................... 257 10.KadnzinsizEvlendirmek .................................258 11.KadnnEvlendirilmesindeVelinin zni ..............259 C.Nikah/Evlilikle lgiliHkmler................................260 1.Tefvz(VekaletleKylanNikah)...........................260 2.HamileKadnlaEvlenmek ...................................260 3.NikahtaleriSrlebilecek artlar ....................... 261 4.irNikah .......................................................... 261 5.HlleNikah..........................................................262 6.hramlnnNikah .................................................262 7.DrttenFazlaKadnlaveya kiKzKardele Evlenme ................................................................263 8.ElerdenBirinintekindennceMslman Olmas ...................................................................263 9.ElerArasndaGecelemeNbeti...........................263 10.NikahtaDenklik(Kefet).......................................264 11.Mehir ......................................................................265 12.KusurluE..............................................................266 13.KadnnKocasnaHizmeti .....................................267 14.Boa(n)ma(Talk) .................................................268 15.Zhr.......................................................................272 16.l ...........................................................................273 17.NesebinAidiyeti .....................................................273
18.ocukBakm (Hdne) .........................................274 19.BoananEinNafakas ..........................................274 20.AkrabalarnNafakas.............................................276 21.StEmzirmeveStEmzirmeNedeniyle Haram Olanlar....................................................... 277 22.ddetler .................................................................. 277 23.AlVeri ...............................................................278
ALTINCIB LM TIPVEHASTALIK LARINTEDAVS
V
HZ.PEY GAMBER'NRNEK L
Allah Reslnde sizin iin gzel bir rnek vardr. (el
Ahzb33/21)
A.Hastalklarn MaddYntemlerleTedavisi ..................282 1.Hz.Peygamber'inKendisiniTedavisive BakasnnTedaviOlmasn Emretmesi ...............282 2.Hz.Peygamber'inUzmanDoktorlara Ynlendirmesi.......................................................284 3.Hz.Peygamber'inBulac Hastalklardan Sakn(dr)masveSalkl KiileriBulac HastalaYakalananlardanUzaklatrmaya Yneltmesi(Karantina)........................................284 4.Tp lminiBilmeyip nsanlarTedaviEtmeye alanlarnTazminatdemesi............................285 5.htiyaFazlas YememedenSaknmak .............285 6.Hz.Peygamber'inHastalklar Tedavi Etmedeki Yntemi ................................................286 B.Hastalklarn PsikolojikYntemlerleTedavisi.............294 1.MusbetveMusbettenKaynaklananzntnn Te davisi .....................................................................294 2.zntveKederinTedavisi..................................295 C.Hz.Peygamber'inSalnKorunmaslelgili Uygulamalar....................................................................295
SONU ................................................................ 296
O gn zlim, (aresizlik iinde) ellerini sracak ve: "Kekebendepeygamberleaynyolututsaydm!"diyecek tir.(elFurkn25/27)

Bismil l hirrahmnirrahm HamdAllah'azgdr. Allahkimi doruyolaulatrr sa,o doruyoldadr.Kimidedoruyoldansaptrrsa,artk ona doru yolu gsterecek hi kimse bulamazsn. Allah'tan baka hibir ilaholmadnave Muhammed'in Allah'n Re sl olduuna tanklk ederim. Allah'n selam ve rahmeti onun,ehlinin vesahabesininzerineolsun! phesizinsanlar,ibdetetmek,dnyavehiretilerini slah etmek iin indirilen Allah'n diniyle amel etmekle so rumludur.Bununiindevahyinilkiniindentamamland gnekadarHz.Peygamber'inrehberliinivebudiniakla maekliolanpratik yntemini bilmelerigerekir. Bukonuyailikin, grdmengzelkitap,hicr seki zinciasrimamlarndandininkoruyucusu,derinilimsahibi, konular tahkik eden ve fikri hr olan bn Kayyim el Cevziyye'in (751/1350) Zd'lMe'd f Hedyi Hayri'l'bd isimlieseridir.
H Z. P EYG AM DER N RN EK L
11
Z DU LM E D
12
Ancakkonulardetaylolarakelealndndanveikib yk blmden meydana geldii iin bu kitab sklmadan okuyanokazkimsevardr. Kadnnvebasksnnkalite sizlii, daha faydal olmasn engellemitir. Bu durum, ok nemli olduu iin bunu insanlara kolaylatrmak ve her kesimeyaknlatrmakistedimvebyleceonuzetleyipihti yaduyulanyerlerdedenotdtm.Buzetvenotlarbir likte,hacmini greninbir defadaokumay arzuedecei k k bir kitap yaptm. Hacminin kklne basksnn gzellii,kadnnkaliteliliivefiyatnnucuzluudaekle nince,phesiz,bukitabarabetveilgioald.Gaye,dinin renilmesi ve onunla amel edilmesini kolaylatrarak ona yardmcolmaktr.
1.Hz.Peygam ber 'inReh ber liiveAlim ler inBilinci SayesindeDininK o laylatrlm as phesizilkzamanlardadinirenmekkolayvebasitti. Alimler Hz. Peygamber'in tutum ve davranlarn nakledi yorlar, nce kendi nefislerinde tatbik ediyorlar sonra da mmete sunup kendilerinin uygulad gibi onlardan da gereince amel etmelerini istiyorlard. mmet de aynsn tatbik eder ve bu yolda hibir ey onlara engel olmazd. Amel etmek mmete iki yndenkolay gelirdi. Birincisi, di nin meselelerinin mnas ak, anlalmas kolay, faydas aikarveakelikilerininolmamasdr.kincisiise, limler dinhkmlerleameleder,mmetdeonlaraalrd.nk limler,AllahResl'nnvekilleri/halefleriveonunvrisle ridirler.mmetiinlimlerdeuyulacakgzelmodellervar dr. 2.Fk h K itaplar nnveAlim lerinY etersizlii SebebiyleDininZor latr lm as Alimlerin, Hz. Peygamber'in uygulamal eitimdeki tu tumvedavranlarnterkedipfkhkitaplarndakitartma vegrleresarlarakpekokmezhepvegruplaraayrldk
lar gnden beri dinirenmek zorlat. Hergrup bir mez hebe kr krne baland. oka kitap telif edip onlara erhler,erhlerehiyelervehiyeleredetakrrleryazdlar. Sonradakendilerinimutlakmctehid,mezheptemctehid, mezhepte mft, mezhepte tercih yapabilen (mreccih) ve mukallidgibipekoktabakalaraayrdlar.nsanlar,dinibu kitaplardan renmeye ve bu kitaplara koyduklar kaytlar, artlar, iaretler/remizler ve saylamayacak benzeri husus larla amel etmeye zorladlar. nsanlar bunlarn karsnda hangisinin doru hangisinin yanl olduunu seemeyecek kadararpkaldlar!!
3.Hz.Peygam ber 'inReh ber lii leFk h K itaplar Ar asndaB ir K arlatrm a Allah Resl'nn rehberlii ile ihtilafl bir ok konuya tahsis edilen bu kitaplar karlatrdnda, aralarndaki ak fark ve delili grrsn. rnein abdest, gusl ve te yemmmkonularnsadeceHz.Peygamber'inuygulamasna bakmaklarenebilirsin.Biz,Ezher'debukonularbuuk aydanfazlabirzamandagrdk.Fakat,dininkolaylnve hakikatiniancakHz.Peygamber'inrehberliinirendikten sonraanladk.
Bazlarmz Ezher'de on iki veya on be yl kalarak bir mezhebin kitaplarn renip, dier mezhep kitaplar ile tefsir ve hadis kitaplar bir yana, bu renmeye alt mezhebin kitaplarn bile iyice tanmadan yksek okul dip lomas alr. Hatta ihtilafl meselelerde tercih yapamayacak derecede aknlk ve tedirginlik iinde bocalamaya devam eder! Naslolurdasradaninsanlar,limlerintutarszlklarn grdveameletmekiinkendilerinegzelrnekolabile cek kimseleri bulamadklar halde, kitaplardaki bunca bilgi ileameletmektensorumlututulabilirler?!Dininkaynaklar,
13
Z DU LM E D
14
hacmibyk,saysok,grlerifarklvemeselelerietre filli kitaplardr. Bu kitaplardaki ykmllkler, artlarn, rknlerin, giri veshhatartlar arasndaki farklarn, farzlarn, vacip lerin, ksmlarn, ekillerin, menduplarn, mstehaplarn, iptaledenlerinvemekruhlarn(tenzihenvetahrimenmek ruhlarn)saysncaokolur.Bunlarndnda,talklafzlar (kinayeveak)kafaykartranhkmleryolculuktana maz ksaltabilmek iin mesafenin ls su bulunmad zamanabdestveyaguslyapabilmekiinyardmnsnrile yaknln lsne ilikin hkmler ile bunlardan da te, "yleylefarzedersek"eklindekivarsaymlargibidn celerinfarkllat,vakitkaybettirenvemeydanagelmibir eyhakkndailimifadeetmeyenpekokhususbukitaplar damevcuttur. stelikAllahTel,bylehkmleriindirmediivehi kimseyibunlarauymaklasorumlututmadhalde,mehur fkh kitaplarnda yer alan btn bu ve benzeri hkmler, avamnrenmeyeveonunlaameletmeyegyetirebilecei eylerdeildir.
4.K ur 'anveHz.Peygam ber Kur'an'indirenYceAllahylebuyurmaktadr:"Rab
yaya dnme imkanm) olsayd da iyilik yapanlardan ol saydm!' demesin! (O zaman Allah,onlara: 'Hayr, (byle bir ey olamaz) nk yetlerim sana gelmiti. Sen ise onlar yalanlam, byklk taslayarak inkarclardan ol mutun."2 "O halde sen, sz dinleyip de onun en gzeline uyan kullarm mjdele. te onlar, Allah'n doru yola ulatr dklarvegerektendeaklsahibi olan kimselerdir."3 "Allahsznengzeliniyetleri(gzellikte)birbirine benzeyenve(hkmleri,tleri,kssalar)tekrarlananbir kitap olarak indirmitir. Rablerinden korkanlarn ondan tyleri rperir. Sonunda tenleri ve gnlleri Allah' hatr lamalar nedeniyle yumuar. te bu, Allah'n, kendisiyle dilediini doru yola ulatrd, doruyol rehberidir. Al lahkimidoruyoldansaptracakolursa,(unuokiyibil sin ki), onu doru yola ulatracak baka hi kimse yok 4 tur." "Andolsun ki, Biz, dnlp t alnmas iin Kur'an' ok kolaylatrdk. Var m/yok mu t alan?"5 "Biz,talmalariinonu(Kur'an')senindilindeindire rekkolaycaanlalmasnsaladk."6 "Bizonu,Allah'akargelmektensaknmalariinp rzsz ArapabirKur'anolarakindirdik."7
nsanlar, Hz. Peygamber'in rehberliine uymakla so rumlututulmulardrziraAllah'nindirdikleriniaklamak la grevli olan odur. Bu hususa ilikin olarak Allah Tel birok yetinde yle buyurmaktadr: "Biz, insanlara, ken
2 3 4 5
binizden size indirilene uyun. O'nu brakp baka dostlara uymayn.Nekadardaaztalyorsunuz!"1 "Siz,hium madnz bir srada, banza anszn inecek olan azap gelmeden nce, Rabbinizden size indirilenin en gzeline uyunki,kii (kyametgn): 'Allah'akarilediimkusur lardandolayvayhalime!Bengerektende(gerei)alay konusuyapanlararasndaydm.'Yada:'Allahbenidoru yola iletseydi, O'na kar gelmekten saknanlardan olur dum!'.Yahutazabgrdnde:'Kekebirkezdaha(dn
1
elA'rf7/3.
ezZmer39/5559. ezZmer39/1718. ezZmer39/23. elKamer54/17.[Aynyet22,32ve40.yetlerdedetekrarlanmtr.Z. D]. edDuhn44/58. ezZmer39/28.
15
Z DU LM E D
16
dilerine indirileni aklaman ve onlarn da (zerinde) d nmeleriiinsanaZikri(Kur'an')indirdik."8 "Biz sana, kitab, sadece, gr ayrlna dtkleri konular onlara aklaman, imaneden bir topluma doru yolugstermenverahmetolmaniinindirdik."9 "Biz,(kyamet)gn,hertopluma/toplulua,kendii lerinden kendilerine kar tanklk yapmas iin bir tank getireceiz. Seni de (vahyimi bildirdiin) bu kimselere ta nkolarakgetireceiz.Biz,sanabukitab,hereyiakla mas,kendileriniAllah'ateslimedenleriinbiryolgsteri ci,birrahmetvebirmjdeolmasiin indirdik."10 "(BuKur'an'a gelince), o, (asla insan tarafndan)uy durulmu olan bir sz deildir fakat o, kendinden nceki (ilah kitaplar) onaylayan, her eyi aklayan, inananlar iinbiryolgstericivebirrahmettir."11 "Elif,Lm,Ra.Bu,Bizim,insanlarRablerininizniyle, karanlklardan aydnla, mutlak g sahibi ve vgye layk olan Allah'n yoluna ulatrman iin sana indirdii mizbirkitaptr."12 "O, sizi karanlklardan aydnla karmak iin kulu na (Muhammed'e) apak yetler indirendir. phesiz Al lah,sizekarokesirgeyici,okmerhametlidir."13 "nsanlararasnda,Allah'nsanagsterdiigibihk metmeniin,sanagereiortayakoyankitabindirdik."14 "De ki: 'Ben, ancak Rabbimden bana vahyolunana uyarm.Bu(Kur'anyetleri),inanacakolanlariin,(kalp
enNahl16/44. enNahl16/64. 10 enNahl16/89. 11 Ysuf12/111. 12 brahim14/1. 13 elHadd57/9. 14 enNisa4/105.
8 9
lerinize) Rabbinizden basiretlerdir, bir yol gstericidir ve birrahmettir."15 "Bu(Kur'an),insanlarnkalpgzleriniaan(birnur), kesinolarakinananbirtoplumiindebiryolgstericive birrahmettir."16 "Andolsun ki, Allah'n Resl'nde sizin iin, gzel bir rnekvardr."17 "O gn zlim, (aresizlik iinde) ellerini sracak ve: 'Keke ben de peygamber ile ayn yolu tutsaydm!' Keke falan dost edinmeseydim! Andolsun ki, o, uyarc bana geldiktensonrabeniondanuzaklatrd.'diyecektir.Zaten eytan, insan(bylece) yzst brakverir! (O gn) Pey gamber de: 'Ey Rabbim! Kavmim, bu Kur'an' terk etti.' diyecektir."18 "(Eyinananlar!)Peygamber'inarmasn,birbirini zi armanz gibi deerlendirmeyin! phesiz,Allah, his settirmedenaranzdansvpgidenleriokiyibilmektedir. BuyzdenO'nunemrinekargelenler,balarnabirbela gelmesinden veya ok ac veren bir azaba uramaktan saknsnlar!"19 "Hermmettenbirtankgetirdiimizvesenideonla ra kar tank gsterdiimizzaman,durumlarne olacak tr?OgninkaretmivePeygamber'eisyanetmiolanlar, yerin dibine girmeyi isteyeceklerdir ama Allah'tan hibir sz gizleyemeyeceklerdir."20 "Peygambersize herneverirse onualnsiziherneden engellemek isterse ondan da vazgein. Allah'a kar gel
15 16 17 18 19 20
elA'rf7/203. elCsiye45/20. elAhzb33/21. elFurkn25/2730. enNr24/63. enNis4/4142.
17
Z DU LM E D
18
mekten saknn nk Allah, cezalandrmas ok iddetli olandr."21 "Ohaldeonaimanedenler,sayggsterenler,yardm edenlerve onaindirilennura(Kur'an'a)uyanlar,kurtulua erecekolanlardr."22 "teBizsana,emrimizlebirruh(kalpleridiriltenbir kitap)vahyettik.Oysasen,kitabnveimannneolduunu bilmezdin.AncakBiz,onu,kullarmzdandilediimizi,ken disi ile doru yola ulatrdmz bir nur yaptk. phesiz sen, doru yola, gklerde ve yerde bulunanlarn sahibi olanAllah'n yoluna ulatrmaktasn.Bilin ki, btn iler, sonundaAllah'adnecektir."23 "Bu, Rabbinin dosdoru olan yoludur. phesiz Biz, t alan bir toplum iin, yetleri ayrntl bir biimde akladk."24 "(Bilinki),bu,benimdosdoruyolumdur.Ohaldeonu izleyin.Sizionunyolundanayracakolan yollarizlemeyin! tebunlar,Allah'n,kendisinekargelmektensaknmanz iin,sizeemrettiibuyruklardr."25
Grldgibi,buyetler,Peygamber'in,Allah'nemir lerini aklayan ve O'ndan bize haber getiren teblici oldu unu, dolaysyla Rabbinin neyi kastettiini bilenkimse ol duunu bildirerek Hz. Peygamber'in rehberliine uymaya arm,onauyankimsenindedinindebasiretzerehare ketetmiolacanbelirtmitir.NitekimYceAllah:"Deki:
trl eksiklikten tenzih ederim. Ben Allah'a ortak koan 26 buyurmaktadr. lardandadeilim!'"
Allah'n,onunyolunauymamztavsiyeetmesiveonun yolundan baka yollara uymaktan bizi sakndrmas bize yeter.Bakayollarauyduumuztakdirde,yetlerinsonunda grld gibi, onun yolundan saparz. te Allah Resl' nnyoluinsannonsuzdininhakikatinevakfolmasmm knolmayansnnetiveharekettarzdr.Budaokkolaydr. ttifak bununla mmkn olurken tefrika da yine bununla sonbulur.NitekimAllahTelylebuyurmaktadr: "Dinle
rikonusundaayrladenlerevebylecegruplaraayr lanlaragelincesenonlarnbututumlarndandolayhibir ekilde sorumlu tutulacak deilsin. Onlar hakknda karar vermek Allah'a aittir. Gerekten de O, onlarn yapm ol duklarn(hesapgn)kendilerinehaberverecektir."27
5.Peygam ber 'in Reh ber liinear daBu lu nanlar Bununlabirlikte,"eylimler,Hz.Peygamber'inbureh berliiniinsanlararetinvearalarnbirletirenvebtn letiren bir imamn arkasnda tek bir mmet olmalar iin bu yolda yrmelerini salayn, ta ki dinin kolayl aa ksnvebukolaylksayesindeherkesinonauymassalan sn",dediimizzaman,"sizictihadyapmayaaryorsunuz, mehur mezheplere kar kyorsunuz ve drt imam hak kndaithamlardabulunuyorsunuz",diyorlar!!Biziseonlara yle diyoruz: Biz, Allah'n bizi ard Hz. Peygamber'e uymayadavetediyoruz. 6. D rtm am veDier ler i Bizdrtimamileonlardanncekivesonrakiimamlarn Allah hepsinden raz olsun dini bize aktarma hususunda bizden tn olduklarna inanrz. Onlara sayg gsterip de erlerinibiliriz.Fakatbudurum,onlarngrlerinikutsal
26 27
'Bu,benimyolumdurbenvebanauyanlar,insanlarak birdelilzereolanAllah'n(dinine)aryoruz.Allah'her
21 22 23 24 25
elHar59/7. elA'rf7/157. era42/5253. elEn'm6/126. elEn'm6/153.
Ysuf12/108. elEn'm6/159.
19
Z DU LM E D
20
latrdmz ve Hz. Peygamber'in emrine ncelediimiz anlamnagelmez.Kaldkionlarda,kendigrlerinikutsal latrmamza raz olmazlar. nk onlarn hepsi, Hz. Pey gamber'in snnetine aykr olan hususlar kabul etmekten bizisakndrmlardr.Kendileridesnnetileameledenve onadavetedeninsanlarnbanda gelmitir.
7. m am lar aMensupK itaplar mamlarn,kendigrlerinegredinikonulardakitap telifedipsonrainsanlarbukitaplarnieriinegreamelile sorumlu tuttuklar bilinmemektedir. Dorusu u ki onlar dan her biri hkm kardklar Hz. Peygamber'in sz ve fiillerinden oluan hadisleri derledikleri birer "Msned" tasnif etmilerdir. Onlara nispet edilen fkh kitaplarndaki btnbilgiler,onlarngrleriniyaypictihadlarndestek lemek iin kendilerinden sonra gelen alimler tarafndan yazlmtr. Her gelen sonraki kuak, sz konusu grleri biraz daha geniletmi, meseleleri daha fazla alt balklara ayrmtr. Neticede, insann kapanda yazl olan mellif, rih,hiyecivenotlandrankimselerinisimlerinisayarken yorulacayzlercekitaptelifedilmitir.
Telbunlarn,bellibirekildevebellibirdzeniindeya plmasnistemitir.Bununlainanlarnarasndabakurma y, onlar bir sisteme, bir sorumluluu yerine getirmeye, kiiye fazilet kazandran amelleri ilemeye altrmay ve dier sosyal vazifeleri yapmaya hazrlamtr. te dinin bu ksmn Hz. Peygamber (s.a.v), en ince ayrntsna kadar aklamtr.Nebunailavedebulunulabilirnedebunlardan bireyeksiltilebilir.nkinsanlarnekadarilerlerseilerle sin,bunlardeitirmeye,biralternatifinibulmayakesinlik leihtiyaduymazlar. Dininbirdemuamelatvegenelkonularlaalakalksm vardr. Meselasavavebarsistemi, uluslararasanlama lar, alveri, slm yarglama hukuku, retim sistemi, irketler,cezaveticarethukukuilebunlarabenzersiysve iktisdimeselelerbukabildendir.Bunlar,zamanndeime siyledeiir. mmetingelimesiylegeliir. Din, bumesele lerizelayrntlarlasnrlandrarakmmetibirmetotzere dondurmay hedeflememitir. Aksine din, mmete genel ilkeler getirmitir. Reslullah ve grlerine ba vurulan ashab bu ilkeleri zamanlarndaki olaylara uygulayarak ictihad ediyorlard. Bu temel ilkeler, her asrda tekrarla nan/yenilenen olaylar kapsayan esaslardr. mmetin tem silcileri ve yneticileri, mmete uygun dzenlemeler hak kndaaratrmayapmakiinbirarayageldiklerizaman,din limleri, dinin kaidelerini ve esaslarn uygun olan her sis temeuygulamadaotoriteidiler.Alimler,yeniolanherhusu sa kar kmak suretiyle mmeti gelitirecek eylerden mahrum brak(a)mayacaklar gibi, incelemeden ve uygula madankabuledipmmetidinindenuzaklatran, kendisini ayaktatutandeerlerindentecritedenAvrupallama eli kisiierisinedrecekeyleridebenimse(ye)mezler.Aksi ne, limler, mmeti ynetimde ve uygarlkta ileriye doru gtrrkenaynzamandaonudininebalayanbiraracun surgreviyaparlar.
Bukitaplarnslmktphanesindekalmasisabetlidir. Bylece melliflerinin biyografisi, akllarnn ve anlaylar nn derecesi ortaya kar. Din alimlerinin bu kitaplardaki bilgilerileaydnlanmasndabirsakncayoktur.zelliklede, artlarn deimesi ile deiecek slm Yarglama Hukuku gibimuamelatadairmeselelerdebunlardanistifadeedilir.
8. Dinlim lerininG r evi Dinlimleriherasrda,slmmmetininiktisadvesi ys bakmdan kalknmasn salayacak meseleleri aratr maklavedininesaslarileuyumiindeolankanunlarkoy maklasorumludur.
Dininbirksmzamanndeimesiiledeimez.Mesela namaz, teyemmm, hac ve dier ibadetler byledir. Allah
21
Z DU LM E D
22
O halde bu limlerin mehur fkh kitaplarna muttali olmalar, zikrettiimiz meselelerle ilgili gemi zamanlarda meydana gelmi olaylar hakkndaki grleri tanmalar doru olur. O grlerden biri onlarn houna gider ve bu gnler iin uygunolursao gr almalarna veyaonu d zenleyip uygun hale getirmelerine hi bir engel yoktur. Bu kitaplarkendisiyleibadetedecekleriveonlardakiyazlher eyi kutsallatracaklar din haline getirmezler. Bu grev, her asrdaki din limlerinin yapmas gereken ictihad ve ameldir. Fakat limlerimiz Allah onlar affetsin bu grevi ihmalettilervebuhususukendilerinebykgrdler.By lece taklide altlar ve onda rahatlk grerek bu kitaplarn esiriolmayarazoldular,zamanauysunyadauymasniba detvemuamelatailikinyazlolanhereyikutsallatrdlar ve: "ncekilersonrakilerehibir eybrakmadlar."diyerek kendileri,dinlerivemmetleriiin"sonrakiler"olmayaraz oldular.Bundandahavahimiise,insanlarbukitaplarasa rlmaya zorlamalar, kitap sahibinin her grn taklit etmelerini gerekli grmeleri ve onlarn grlerine kar kanlar da zndklk ve dinden uzaklamakla sulamalar dr!! mamlar Allah onlardan raz olsun kendileri byle yapmadklar gibi, bu ekilde yaplmasn da emretmemi lerdir.
9.Mezh ep m am lar Allah 'aveRes l 'neUym ay Em r eder ler mamlar bize dini, Allah'n kitab ve Hz. Peygamber'in rehberliinidelilolarakalmamzemretmilerdir.Onlardan biri yle demitir: Benim grm Hz. Peygamber'in s zneaykrbulduunuzzaman,benim grmterkedin. Ve u sz de imamlara aittir: "Hz. Peygamber'in sznden baka her szkabul edilebilir veya reddedilebilir. nk o, vahiyle konuur ve hatadan korunmutur." mamlardan biri, kendisinin syledii bir sz yazan bir kiiye: "Benden bir gr yazp sonra onu insanlara din olarak m syleye
ceksin? Belki yarn o grten vazgeerim." demitir! Bu, imamlardannakledilenszlerdenbiridir.

10.Dinde H km Verm e Y etk isi Allah 'ave Hz.Peygam ber 'eAittir Dinin kayna ve otoritesi Allah'tr. Elisi'ni doru yol rehberi(hidyet)olarakgndermitir. Bunedenleinsanlar, dinkonular AllahResl'nearzetmedikevehakemlikiin ona bavurmadka imanlarkabul edilmeyecektir. Nitekim yceAllahylebuyurmaktadr:"Hayr!Rabbineandolsun
ki, onlar, aralarnda anlamazla dtkleri konularda, seni hakem tayin edip sonra da verdiin hkme ilerinde hibir sknt duymadan tamamen kabul etmedike, inan molmayacaklardr."28 29 "Hakkndaay "KararvermekancakAllah'aaittir." rla dtnz herhangi bir eyin hkm Allah'a ait tir."30 "Sana bat edenler ancak Allah'a bat etmi olur lar."31 "Kim Peygambere itaat ederse, Allah'a itaat etmi olur."32 "Kim Allah'a ve Peygambere itaat ederse, ite on lar, Allah'n kendilerine nimet verdii peygamberlerle, sdklarla,ehitlerleveiyikimselerlebirliktedirler.Bunlar ne gzel arkadatr. Bu ltuf Allah'tandr. Hakkyla bilen 33 "HepbirlikteAllah'nipine(Kur'an'a) olarakAllahyeter." smsk sarln. Paralanp blnmeyin."34 "Kim Allah'a smskbalanrsa,kesinlikleo,doruyolailetilmitir."35 "Herhangi bir hususta anlamazla dtnz tak dirde, Allah'a ve ahiret gnne gerekten inanyorsanz, onuAllahveReslnearzedin.Bu,dahaiyidir,sonuba
28 29 30 31 32 33 34 35
enNis4/65. elEn'm6/57. er42/10. elFetih48/10. en Nis4/80. en Nis4/6970. limrn3/103. limrn3/101.
23
Z DU LM E D
24
kmndan da daha gzeldir."36 "Ey iman edenler! Sakn Allah'n ve Elisinin nne gemeyin ve Allah'a kar gel 37 mektensaknn.ZiraAllah,okiyiiiten,okiyibilendir." "AllahveElisibirkonudahkmverdiinde,inanan erkekvekadnnartkokonudaseimhakkyoktur.Ohal dekimAllah'aveElisinekargelecekolursao,apakbir 38 "Aralarnda hkm vermesi iin sapkla dmtr." Allah'aveElisinearldklarnda,inananlarnverecekle ritekcevap:'ittikveuyduk' demelerindenbakabirey olamaz. te onlar, kurtulua erecek olanlardr. Kimler Allah'aveElisineitaatedecek,Allah'tankorkacakveO'na kar gelmekten saknacak olurlarsa, onlar kazanacak olanlardr."39 "Size kitab aklanm olarak indiren Allah iken, O' dan bakasn m hakem olarak isteyeyim?"40 "Allah'a ke sin olarak (yakinen) inanan bir toplum iin, O'ndan daha gzel hkmeden kim olabilir ki?"41 "De ki: 'Allah'a itaat edinveEliyeitaatedin!Eeryzevirecekolursanz(u nuokiyibilinki),o(peygamber),yalnzykmlolduk larndan sorumlu tutulacaktr. Siz de sadece ykml ol duklarnzdansorumlututulacaksnz.'Eeronaitaatede cek olursanz, doru yola ularsnz. Eliye den, sadece 42 (kendinebildirileniinsanlara)akaduyurmaktr." "Deki:'EerAllah'seviyorsanz,banauyunki,Allah dasizisevsinvegnahlarnzbalasnnkAllahok balayan,okmerhametedendir.'Deki:'Allah'aveEli
sineitaatedin!'Eeryzevirecekolurlarsa(okiyibilsin lerki),Allahinkaredenlerisevmez."43
Bundan sonra bir kimse, "halkn, Kur'an'dan ve Hz. Peygamber'in snnetinden dinini renmesi mmkn de ildir."derseylederiz: Bizonlar ictihadyapmayaveh km kartmaya zorlamyoruz. Sadece limler, onlara ak lamaklasorumludurlar.Zira,AllahResl'nnretisiak olup ictihada vehkm karmaya ihtiyayoktur. Sonuta, limler,ameletmeksuretiyleonuhalkanaklederlerveonla ra:"ResliEkrembylenamazkld(Benimkldmgr dnz gibi namaz klnz.)44 ve u ekilde abdest ald." derler. Alimlerhalknnndeabdestalrlar. Halkndineaithereyi,limlerinyaptgibiyapmas gerekir. Allah Resl'nn ashabnn nnde yapt gibi, limlerdehalknnndenamazklarlar.Bugibiuygulamal retim, insanlara kolaylk salar ve onlar dine daha ok tevikeder.Bundadiniteblidevarisleriolduklarpeygam berin tebli ettii gibi, limlerin de dini tebli etmeye bir arvardr.Hz.Peygamber'ibireyyaparkengrdmz de biz de onu yapar bir eyden kanrken grdmzde biz de ondan kanrz onu bir eyi bazen yapp bezen de terk ettiini grdmzde, biz de kimi zaman yapar kimi zaman terk ederiz. Resli Ekrem'in din pratikleriyle ilgili yapt btn bunlar, onlar bize gstermek iindir. Hakk bununlabulurvediniengzelekildepratiedkerizn kbiz,bilgiyedayalolarakameletmekteyiz.NitekimAllah Tel: "Sakn hakknda bilgin olmad bir eyin ardna
dmenkgz,kulakvekalpbtnbunlar,ondando laysorumludurlar."45 buyurmaktadr.

36 37 38 39 40 41 42
enNis4/59. elHucurt49/1. elAhzb33/36. enNr24/5152. elEn'm6/114. elMide5/50. enNr24/54.
Sonu olarak, insanlar en byk nder olan Hz. Pey gamber'in rehberliine aryor, hem din okullardan hem
43 44
45
limrn3/3132. Buhr,"Ezn",18"Edeb",27"Ahbru'lhd",1Drim,"Salt",42 bnHanbel,V,53. elsr1736.
25
de dier okullardan bu eitimi vermelerini istiyorum. Mescidvebenzeriyerlerdevaizlikyapanlara,vaazlarndave derslerindeResli Ekrem'inrettiklerini anlatmalarnve dini yaamn kolaylamas iin eitli insan tabakalarnda bunu yaymalarn, halkn ise, mezhep kitaplarndan doan ihtilaftan ve bu kitaplarn tutkunu olanlarn errinden ko runmasn tavsiye ediyorum. Yce Allah yle buyurmakta dr:"Eeryzevirecekolursanz(unuokiyibilinki),o
V
NSZ
(Zd 'lM e'd'den)
(peygamber),yalnzykmlolduklarndansorumlututu lacaktr. Siz de sadece ykml olduklarnzdan sorumlu tutulacaksnz.'Eeronaitaatedecekolursanz,doruyola ularsnz.Eliyeden,sadece(kendinebildirileniinsan lara)akaduyurmaktr."46
Muh am m edEbZeyd
Bismil l hirrahmnirrahm EyRabbim!Kolaylatr.EyKermolanAllah'myardm et!Allah'n selamPeygamberEfendimizgvenilirMuham med'e ve onun cmert ilesi ve yaknlarna olsun! Hamd, lemlerin Rabbi Allah'a mahsustur. Akbet ise mttakilerindir. Zlimlerden bakasna dmanlk sz ko nusu deildir. "Allah'tan baka hibir ilah olmadna a hitlik ederim." cmlesi, yerin ve gklerin kendisiyle ayakta durduubirkelimedir.Bu,Allah'nbtnkullarzerindeki hakkdr. u iki soru sorulmadan kul Allah'n huzurundan ayrlmayacaktr: 1. 'Ney e/k im e k u llu k ettiniz?' 2. 'Pey g a m ber ler e ne cev a p v er diniz?' Birinci sorunun cevab, marifet/bilgi,kabul/tasdikvedavranbakmndan"Lil heillallah",yani"Allah'tanbakahibirilahyoktur."haki katiniikincisorununcevabise,marifet/bilgi,kabul/tasdik, boyun eme ve itaat bakmndan "Enne Muhammeden reslullah", yani "phesiz Hz. Muhammed Allah'n elisi dir."hakikatinigerekletirmektir. Hz.Muhammed'in,Allah'nkulu,elisi,vahyinigvenip teslimettii,yaratklararasndansetiivehakdinvedos doruyol/yntemilekendisiilekullararasndagnderdii elisi olduuna tanklk ederim. Allah, onu lemlere bir rahmet, Allah'a kar gelmekten saknanlara bir nder ve btn insanla bir delil olarak gndermitir. Yine Allah,
46
enNr24/54.
N S Z
27
Z DU LM E D
28
peygamberlerinardarkasnnkesildiibirzamanda(fetret) onupeygamberolarakgndermiveonunlayollarnendo rusunu ve en an gstermitir. nsanlardan ona itaat etmelerini,desteklemelerini,saygduymalarn,sevmelerini vehaklarngzetmeleriniemretmitir.Cennetininnnde kiyollarkapamvesadeceonunyolundangelenlereaaca n bildirmitir. Onun gnln am, zerinden ykn kaldrm ve zillet ve alakl onun emrine kar gelenlere yklemitir. Ahmed b. Hanbel'in Msned'inde Eb Mnb elCra kanalylaAbdullahb. mer'den rivyet edilen bir hadise gre Hz. Peygamber yle buyurmutur: "Kymet
Hz. Peygamber, insanlarn peygamberi kendinden, o cuundan, babasndan ve btn insanlardan dahaok sev 52 medikeimanetmiolamayacanyeminlesylemektedir. YceAllahdabakasylaaralarndaekitikleriherkonuda onuhakemtayinedip,sonradaonunverdiikararilerinde birskntduymadan,tambirteslimiyetleboyunemedike bir kimsenin iman etmi olamayacan yeminle ifade et mektedir. Yce Allah ylebuyurmaktadr: "Allahve Elisi
birkonudahkmverdiizaman,inananerkekvekadnn artkokonuda seim hakkolamaz."53

Hz.Peygamber'inokonuyadairhkmndensonraina nanbirkimseninbirtercihtebulunmasszkonusuolamaz. Oemredinceartkonunemrikesindir.yleysehikimsenin ondan baka herhangi bir kiinin grne uymas uygun deildir.Btninsanlarnonunemirveyasaklarnauymas, emrettiklerini yapp yasakladklarndan da kanmas gere kir.Zirao,yalnzcabirteblicivebirhaberciidioyenibir eyretendeildi. Bunagrekim,kendianlayveyorumlaynagree itli grlerileri srer vebir takm ilkeler ortaya koyarsa, bu gr ve ilkeler Hz. Peygamber'in getirdii esaslara su nulmadka, mmetin, ileri srlen bu gr ve ilkelere uyup meselelerini bunlar esas alarak zmeye alamaz. Eerszkonusugrveilkeler,Hz.Peygamber'ingetirdii esaslarauygunolurveonungetirdikleriszkonusugrve ilkelerindoruluunutasdikederse,ozamankabuledilirler. ayetaralarndakartlkszkonusuise,bugrlerinred dedilmesi ve terk edilmesi gerekir. Bunlar hakknda bu iki durumdanbiribelirginlemezse,ekimserkalnr.
ncesinde hibir orta olmayan, tek olan Allah'a ibdet edilinceye kadar klla gnderildim. Rzkm mzramn glgesialtnakonulmutur.Zilletvealaklkbenimemrime kargelenlereyklenmitir.Kimbirtopluluabenzerseo daonlardandr."47
Aalanma Hz. Peygamber'in emrine kar gelenlere yklenmisede, stnlkonaitaatedipuyanlarndr.Nite kimbuhususlarailikinolarakAllahTelylebuyurmak tadr: "Gevemeyin, zlmeyin. Eer inanyorsanz stn olanlarsizlersiniz."48 "stnlkancakAllah'n,Peygambe rinin ve inananlarndr."49 "stn olduunuz halde (d
mankarsnda)geveklikgsteripbaristemedurumun da kalmayn. nk Allah sizinle beraberdir."50 "Ey Pey gamber!Allahsanavesanauyaninananlarayeter."51 Ya

ni,Allahtekbanahemsanahemdesanauyupitaateden lereyeter.yleyseAllah'labirliktebakahikimseyeihtiya duyulmaz.
47 48 49 50 51
bnHanbel,II,50,92. limrn3/139. elMnfikn63/8. Muhammed47/35. elEnfl8/64.
52 53
Bk.Buhr,"mn",8Mslim,"mn",69,70. elAhzb33/36.
N S Z
29
Z DU LM E D
30
Btn bunlardan sonra, istediini yaratmada ve yarat tklar arasndan istediini seme hususunda Allah Tel tektir.NitekimO,bukonulardaylebuyurmaktadr:"Rab bin dilediini yaratr ve seer."54 O halde Allah'n setii her eyin iyi olan demektir. Allah'n yaratmas ise her iki tr de kapsar ve bununla, kulun mutluluunun ve/veya bedbahtszlnn almeti bilinir. nk iyi olan kii ancak iyi olana uyum salar ve sadece en gzel amelleri yapar. rnein, Allah'a hibir eyi ortak komadan sadece O'na ibadetederAllah'nhonutluunukendiistekvearzularna tercihedergcyettiiorandainsanlaraiyidavranr/iyilik eder ve insanlarn kendisine yapmalarn istedii davran tarznonlaragsterir. Temiz kii, hilim (hogrl/balayc), vakar, mer hamet, sabr, vefa, kolaylk, doruluk ve gnln kin, aldat ma, nefret ve hasetten uzak olmas gibi en gzel huylara sahiptirinananlaraveizzetsahiplerinekaralakgnll, Allah'ndmanlarnakarise,serttavrlbenliiniAllah' tan bakas iin yaymaktan ve zelil etmekten koruyandr iffetli, cesaretli, cmert, kiilikli ve eriatlarn, ftratn ve akllarngzel olduundaittifakettikleribtnahlakilkele re sahiptir. Temiz kii, yiyeceklerin de kendisinin kt so nularlakarlamastehlikesindenuzak,bedenveruhunen gzel biimde gdalarn almasn temin eden helal, salkl vetemizolannseer.Temizkii,yineaynekilde,evlene cei kadnn, kullanaca kokunun, arkada ve dostlarn da ancakiyiolanlarnseerve onunkalacaheryeriyiolacak tr.ButemizkiilerhakkndaAllahTelylebuyurmakta dr: "Melekler onlarn canlarn tertemiz kimseler olarak alrlarken, (onlara): 'Selam size! (Dnyada iken) yapm
olduklarnzdan dolay cennete girin!' derler."55 Cennet bekilerikendilerineylediyecekler:"Selamsize!Tertemiz oldunuz. Haydi srekli kalmak zere girin oraya (cenne te)!"56 Bu yetteki "fe"harfi sebebiyet bildirmektedir. Yani,
tertemiz olduunuzdan dolay cennete giriniz, demektir. YceAllah ylebuyurmaktadr:
"Ktolankadnlar,kterkeklerktolanerkekler dektkadnlariindir.Aynekildeiyiolankadnlar,iyi erkekleriyiolanerkeklerdeiyikadnlariindir."57 yisz

ler, iyi iler ve iyi kadnlar kendilerine uygun olan iyilere ktszler,ktilervektkadnlarsakendilerineuygun olan ktlere yarar. Allah Tel, her bakmdan iyi olan cenneteherbakmdanktolandacehennemekoyacaktr. Allahyurtlareayrmtr:
1) Sadeceiyiolanlaratahsisedilenyurt.yiolmayanki ilere haram olan bu yurt, her trl iyilikleri bnyesinde toplamtr.Buyurtcennettir. 2)Sadecektlerevektlkleretahsisedilenyurt.Bu rayaancakktolanlargirecektir.Buyurtcehennemdir. 3) yinin ve ktnn bir arada bulunduu ve birbirine kartyurt.Odabudnyadr.Bukarklkvebirliktelik tendolayimtihanvesnamavarolmutur.Budailhhik metin bir gereidir. nsanlarn yeniden dirili gn olan kymet gn gelince Allah, kty iyiden ayracak ve iyi olanlar bakalarnn kendilerine karmayaca bir yurda koyacakktvektolanlarise,bakalarnn kendilerine karmayaca bir yurda koyacaktr. Sonuta yalnzca iki yurtkalacaktr: () yilerinyurduolan cennet () Ktle rin yurduolan ceh ennem . AllahTelheriki grubunyap
55 56
54
elKasas28/68.
57
enNahl16/32. ezZmer39/73. enNr24/26.
N S Z
31
Z DU LM E D
32
tklareylemlerindenyasevapyadaazaplarnyaratacakve bunlarngzelszlerini,eylemlerini veahlklarn,faydala nacaklar nimet ve lezzetlerinin bizzat kendisi yapacak ve onlariinonimetvelezzetlerdennimetvesevinsebepleri nin en mkemmelini yaratacak dierlerinin kt szlerini, eylemleriniveahlklarndatadacaklarazapveelemlerinin bizzat kendisi yapacak ve onlar iin azap ve elemlerinden azapveelemsebeplerininenbynyaratacaktr. Bylece,hemAllahkullarnarablnn,hikmetinin,il minin, adaletinin ve rahmetinin mkemmelliini gstere cek, hem de dmanlar asl kendilerinin iftirac ve yalanc, peygamberlerin ise, grevlerine bal ve sadk insanlar ol duklarn bileceklerdir. Nitekim Allah Tel yle buyur maktadr:"Onlar:'Allahlenbirkimseyidiriltmeyecektir.'
temiz yapar, artk cehennemle arndrlmasna gerek kal maz. KtlklerdentemizlemesiiinAllahonuitenlikleya plantvbeye,gnahlaryokedeniyilikleryapmayamuvaf fakklarvegnahlarnakefaretolacakbelalarverir.Bylece o kii gnahsz olarak Allah'a kavuur. Allah, ktlklerin kendisini tamamen kuatt kimseden ise temizle(n)me vastalarn engeller. O kii kymet gn ktlkve iyilik lerle birlikte Allah'a kavuur. lh hikmetin gerei olarak, hi kimsenin, ktlkleriyle birlikte Allah'n yurdunda bu lunmas yaramaz. Bunagre,Allahonugnahlarndantemizlemek,arn drmakveekidzenvermekiinateeatar.mannnkl esi(paras)ktlktenarnnca,artkAllah'ayaknolma ya ve O'nun iyi kullar ile bir arada oturmaya layk bir du ruma gelir. Bu gruptaki insanlarn cehennemde braklma sreleri, bu ktlklerin kendilerinden hzl veya yava ay rlmalarna gredir. Daha hzl temizlenen ve arnan daha erken, daha ge temizlenen de cehennemden daha sonra kacaktr.Allahylebuyurmaktadr:"Gnahlarnauygun bir ceza verilir!"59 "Rabbin kullarna asla hakszlk yap maz!"60 Mrikhemmaddesihem dezpisolduuiin onun pisliini cehennem de temizleyemez. Cehennemden ksa bileyineeskipishalinedner!Onunbudurumutpkdeni zegirip sonra kankpekgibidir. tebunedendendolay AllahTelmrikbirkiiyecennetiharamklmtr. Temizve temizlenen mmin dektlklerden uzak ol duuiin cehennem ona haramdr. Ziraonunoradatemiz
diye olanca gleriyle Allah adna ant imektedirler. Ha yr, hayr, gerek udur ki, bu, Allah'n gereklemesini bizzat kendisinin stlendii bir szdr. Ancak insanlarn ou, bu gerei bilmemektedir. (te bu sz gereidir ki, Allahonlar),haklarndaayrladtklerikonularak lakavuturmakve(ldktensonradirileceklerini)inkar edenlerin de yalanc olduklarn bilmeleri iin (diriltecek tir)."58
Maksat, Allah Tel'nn, mutluluk ve bedbahtl, ken disiyletannacakbir almetolarakbelirlemesidir.Bunag re,ktkiininkalbinden,dilinevedierorganlarnakt lkfkrr.yikiininkalbindenise,dilinevedierorganla rnaiyilikfkrr.Bazenbirahstaaynandabuikidurum bulunabilir.Hangisibaskngelirse,kiiotaraftanolur.Eer Allahbirkiiyeiyilikdilerse,ktlklerkendisini tamamen kuatmadanktlklerdenonuarndrr,kymetgnter
59 58
enNahl16/3839.
60
enNebe78/26. Fussilet41/46.
N S Z
33
lenmesinigerektirecekbireyyoktur.YceAllah'hertrl eksikliktentenzihederimkiO'nunhikmetiakllarvezihin lerihayranbrakr,kullarnnftratveakllarO'nunhkim ler hkimi, lemlerin Rabbi ve O'ndan baka hibir ilhn olmadnatanklkeder.
V
BRNCBLM HZ.PEY GAMBER'NHAY ATI
Buradan, insann peygamberi tanmaya, onun haber verdiklerini tasdik etmeye ve emrettii hususlarda ona uy maya zorunlu olduunu renmekteyiz. Zira iyi ve kty ayrntlolarakbilmeninyoluancakpeygamberlervastasy lammkndr. Onlartercihedilenllerdirki, diersz ler, karakterler ve davranlar onlarn sz, davran ve ka rakterleriyle llr. Hangi zaruret ve ihtiya farzedilirse edilsin, kulun peygamberlere olan ihtiya ve gereksinimi ondanokdahafazladr. nsann dnya ve hiret mutluluu Hz. Peygamber'in rehberliine/rnekliine (hedy) uymaya baldr. yleyse, kendiiyiliinidnen,kurtuluunuvemutluluunuisteyen herkesin,kendisinicahilliktenkurtarp,AllahElisi'nintbi leri, taraftarlar ve grubu arasnda saylacak kadar onun rnekliini veyaam biimini tanmas gerekir. Buhususta kimi insanlar, Peygamber'in yaam biimine ilikin engin bilgiye,kimileriokbilgiyesahipikenkimileridebylebil giden yoksundurlar. Ltuf ve ihsan, Allah'n elindedir onu dilediinebalarziraAllah, snrsz ltufsahibidir.
1.Hz.Peygam ber 'inNesebi/SoyK t Hz. Peygamber'in nesebi, zirve noktasndadr. Bu ne denle en erefli kavim onun kavmi, en erefli kabile onun kabilesiveenerefliairetonunairetidir.Onunsoykt
H Z. P EYG AM BER N HA YA TI
35
Z DU LM E D
36
yledir: Mu ham m ed b.Abdullahb.Abdlmuttalibb.H imb. Abdmenfb.Kusayb.Kilbb.Mrre b.Ka'bb.Ley b.Glibb.Fihrb.Mlikb.enNadrb.Kinneb.Huzeymeb. Mdrikeb.lysb.Mudarb.Nizzrb.Meadb.Adnn.Bu rayakadarolanksmdoruolarakbilinmektedirvebuko nudanesepuzmanlar arasndagrbirliivardr.Ayrca, Adnn'n Hz. smil'in ocuklarndan olduuna dair hibir ihtilafyoktur.Hz.smilise,sahbe,tabinvedahasonraki limlercedorukabul edilengregre,(babasHz. br himtarafndan)kurbanedilmekistenenkiidir.
2.Hz.Peygam ber 'in Do u m uve Peygam ber Ola r ak G nder ilm esi Hz. Muhammed, Fil Va'kas'nn meydana geldii sene 61 de Mekke'dedodu.FilolayvesilesiyleAllah,peygamberi Hz. Muhammed'e ve evi Kabe'ye bir armaan sunmutur. YoksafilsahipleriEhlikitaphristiyanlardveonlarn dini o zamanki Mekkehalknn dinindendahaiyi idi,ziraMek keliler putperest idiler. Bununla birlikte Allah, Mekke'den kacak olan Hz. Peygamber'i koruma ve ona bir armaan olmasve Kabe'yiyceltmeamacyla, EhlikitabakarMek kelilere, hibir beerin roloynamadbir yardmdabulun mutur.
ise, Muhammed'in daylarn ziyaret edip Medine'den d nerkenMekkeileMedinearasndakiEbv'davefatetmitir. Hz.Muhammedozamanhenzyediyantamamlamam t.BakmndedesiAbdlmuttalibstlendi,dedesildn de Hz. Muhammed sekiz yalarnda idi. O vakit Hz. Pey gamber'in alt veya on yanda olduu da sylenmektedir. DahasonrabakmnamcasEbTlibstlendi. Hz.Peygamberonikiyanagelince,amcasonuam'a gtrd. O zaman dokuz yanda olduunu syleyenler de vardr. Bu yolculukta rahip Bahr onu grd ve yahudilerden ona bir zarar gelir korkusuyla amcasna onu am'a gtrmemesini tavsiye etti. Bunun zerine amcas, onu hizmetilerinden biriyle Mekke'ye gnderdi. Hz. Mu hammedyirmibeyanagelince,birticaretkervanileam yolculuuna kt. Busr'ya kadar vard, sonra geri dnd. Dndkten sonra Huveylid'in kz Hatice ile evlendi. Bu evlilik srasnda kendisinin otuz veya yirmi bir yalarnda olduunailikingrlerdevardr. Hatice,hemevlendiiilk eihemdelenilkhanmdr.Hz. Muhammed,Hz. Hatice varken bir bakasyla evlenmemitir. Cebril, Rabbinden Hatice'ye selam getirdiini sylemesini Hz. Peygamber'e emretti. Daha sonralar Hz. Muhammed'e yalnzlk ve Rabbine ibadetetmeksevdirildi.Hiramaarasndayalnzla(halve te) ekilir, orada pek ok gece ibadet ederdi. Putlardan ve toplumunun yaam biiminden (dininden) nefret ettirildi. Onunnazarndabunlardandahairenbireyyoktu. Krk yan tamamlaynca, zerinde peygamberlik nur larparlad.AllahTelonaelilikgreviniihsanettiveonu btn insanla peygamber olarak gnderdi. Peygamber olarakgnderildiignnPazartesiolduundahibirihtilaf olmamakla birlikte, peygamber olarak gnderildii ay hak kndaihtilafszkonusudur.Buayn,FilVak'as'nnmeyda
Hz.Peygamber,anakarnndaikenbabasld.Annesi
61
Yl,mildn571.ylidi.Araplarnemliolaylartarihiylekaydederlerdi. Yemenli baz Hristiyanlar, Habeli Ebrehe'nin komutasnda Kabe'yi ykmak zere filler ile geldiler. Bu hususu Allah Tel yle dile getir mektedir:
"Rabbinin, Fil Ordusu'na nasl yaptn grmedin mi? O, onlarn zerlerinebalktanpiirilmitalaratansrlerhalindekulargn dermekvebyleceonlaryenilmiekinyapraklargibiyapmaksure tiyle, planlarn boa karmam mdr?" [elFl 105/15]. "Tayran ebbl"gkyzndetopluluklarhalindepepeeuankulardr.Taber,
tefsirinde krime'den ylerivyet etmektedir: Bu kular, onlara talar atyordu.Talaronlardanbirineisabetettiizaman,iekhastalk yordu.lkdefaozaman(Araptopraklarnda)iekhastalgrld.
37
Z DU LM E D
38
na geliinin krk birinci senesinin Reblevvel aynn seki zinci gnndeolduunadair bir grdevardr. Bugr, ounluk tarafndan benimsenmektedir. Bir dier gre gre bu ay, Ramazan aydr. Bu grte olanlar "(Bu ay) Kur'an'nindirildiiRamazanaydr."62 yetinidelilolarak ileri srmektedirler. Bir baka gre gre ise, peygamber olarak gnderilii Recepayndaolmutur.
3.Vah yinGeliek iller i YceAllah,Hz.Peygamber'ebirokekilde vahyetti: a)Sdkrya:Vahyinbalangc buekildeidi. Grd 63 ryasabahaydnlgibigerekleirdi. b) Vahiymelei,grnmeksizinHz.Peygamber'inakl navekalbinevahyiyerletirirdi.NitekimAllahReslyle demektedir: "Rhu'lKuds (Cebrail), hi kimsenin rzkn
bit'indizizerindeydi.Okadarargelmitiki,Zeyd'indizi neredeysekrlacakt. e) Hz. Peygamber, vahiy meleini yaratld asl sure tinde grr, melek Allah'n iletmesini istedii yetleri ona bildirirdi.Buolgu,Allah'nNecmsresindezikrettiigibiiki kezmeydanagelmitir.
f)Hz.Peygambergklerin tesindeiken,Allah'nMi'rc gecesinde namazn farz klnmas vb. hususlar ona vahyettii ekil. g) HibirmelekaraclolmadanAllah'nHz.Musa'ya dorudankonutuugibiAllah'nHz. Muhammed'ebizzat kendisininkonutuu ekil. Bu ekil, Hz. Musa iin Kur'an 65 Peygamberimiziinsrhadsi yetiiletespitedilmiken, ilesabittir.
tamamlamadanaslalmeyeceinizihnimeesinledi.yley seAllah'akarsayglolun,rzknzaramahususundaiyi davrann. Rzkn yaval/gecikmesi sizi Allah'a isyan ederekonuaramayasevketmesin!ZiraAllah'nkatndaki lereancakO'naitaatleulalabilir."64
c) Vahiy melei, Hz. Peygamber'e insan eklinde gr nr, onunla konuur ve Allah elisi de onun sylediklerini ezberlerdi. Vahyin bu durumunda sahabe de bazen (insan suretindeki) meleigrrlerdi. d) Vahiybazenzilsesieklindegelirdi.Buekildegelen vahiy, Hz. Peygamber'e en ar geleniydi. Melek ona iyice sokulur, souu iddetli gnde bile alnndan ter boanrd. Hatta eer deve zerinde ise devesi yere kerdi. Bir sefe rindebuekildekivahiygeldiinde,baldr/diziZeydb.S
62 63
Kimibilginlersekizincibirekilolarak,Allah'nonunla hibir engel bulunmadan kar karya konumasn ilave etmektedirler. Bu grte olanlara gre, Hz. Peygamber Rabbi Allah Tel'y grmtr. Bu gr, her ne kadar sahabeninounluu,hattatamamHz.Aieileayngr paylasalardaselefvehaleflimleriarasndatartmaldr. Nitekim Osman b. Sad edDrim sahabenin bu hususta 66 icmettikleriniaktarmaktadr.
65 66
enNis4/164elA'rf7/143. Buhr, Mslim, Tirmiz ve Nes'nin Mesrk'tan rivyet ettiine gre Mesrk yle demitir: Hz. Aie'ye: Ey mminlerin annesi! Hz. Mu hammed Rabbini grd m? diye sorunca Hz. Aie: "Fesbhanallah! Sorduuneydendolaytylerimdikendikenoldu!ueyhakknda sennebiliyorsunki!Bunlarsanaanlatanmuhakkakyalansylemitir: 1) Sana Hz. Muhammed'in Rabbini grdn syleyen yalan syle mitir." dedi. Sonra u yetleri okudu: "Gzler O'nu alglayamazlar,
64
elBakara2/185. rneinbk.Buhr,"Bed''lVahiy",3"TefsruSreti96",13"Ta'br", 1,5. bnMce,"Ticrt",2.
amaO,gzlerialglarnkO,kendisialglanamayanamaherey denokiyihaberdarolandr."[elEn'm6/103]."Allah'nbirinsanile konumas ancak vahiy yoluyla ya da perde arkasndan (seslenmek) yahut da (vahyedilmesini) istediini, izni ile, vahyetmesi iin bir eli gndermek suretiyle gerekleebilir. phesiz O, ok ycedir, hikmet
39
Z DU LM E D
40
4.Hz.Peygam ber 'inS nnetOlm as Bukonudaihtilafolup,gr vardr: a) Hz.Peygamber,snnetlivegbeikesikdomutur. Bu hususta Ebu'lFerec ibn'lCevz'nin elMevzt isimli eserindekaydettiiancaksahiholmayanbirhadisvardr.Bu husustahibirsahihhadisyoktur.BuekildomaHz.Pey gamber'e hasbir durum deildir zira pek okkii snnetli olarakdomaktadr. b) StannesiHalime'ninyanndaikenmeleklerinkalbi niyard gnsnnetedilmitir. c) DedesiAbdlmuttalib,doumununyedincignonu snnet ett(ird)i, yemek ziyafeti verdi ve ona "Muhammed" ismini koydu. Eb Amr b. Abdlber yle demektedir: "Bu konudaisnad garbbir hadis vardr. Bumesele, ikideerli lim arasnda tartma konusu haline geldi. Bunlardan biri olan Kemaleddin b. Talha, Hz. Peygamber'in snnetli do duunadairbireseryazd veeserinde asl astarolmayanbir ok hadis toplad. Kemaleddin b. Nedm ise, ona reddiye yazm ve bu reddiyesinde Hz. Peygamber'in Arap detine gre snnet edildiini ve sz konusu detin btn Araplar arasndayaygnolmasndandolaybukonudabellibirnakil bulunmasnaihtiyaduyulmadnizahetmitir.Yinedeen dorusunuAllah bilir.
5.Hz.Peygam ber 'inStanneler i a)Sveybe: EbLeheb'incriyesiidi.Hz.Peygamber'i gnlerce emzirdi. Olu Mesrh'un st ile hem Hz. Pey gamber'i hem de Abdullah b. Abdlesed elMahzm'yi ve hemdeHz.Peygamber'inamcasHamzab.Abdlmuttalib'i emzirdi.Sveybe'ninmslmanolupolmadtartmaldr. DorusunuAllahbilir. b) Halm e esSa'diyye: Olu Abdullah' emzirirken Hz.Peygamberideemzirdi.Abdullah,Harsb.Abdluzzb. Rifa esSa'd'nin ocuklar olan neyse ve Czme yani eym'nn kardeidir. Hz. Peygamber'in stannesinin ve stbabasnn mslman olup olmadklar hususu tartma ldr.DorusunueniyiAllahbilir.Halme,Hz.Peygamber'le birlikte, nceleri Hz. Muhammed'in azl dman olup Mekke'ninFethisenesindemslmanolanamcasoluEb Sfyn b. elHris b. Abdlmuttalib'i de emzirdi. Peygam ber'inamcasHz.HamzadastemzirilmesiiinSa'db.Be kir oullar arasnda idi. Hamza'nn annesi, Reslullah', stannesi Halime'nin yannda bir gn emzirdi. Buna gre Hamza,hemSveybehemdeHalmeesSa'diyyetarafndan emzirildiiiin AllahElisi'ninstkardeidir. 6.Hz.Peygam ber 'inDadlar a) Annesi Am ine: Vehbb. Abdimenfb. Zhreb.Ki lb'nkzdr. b)S veybe. c)Halm e. d)Halm e'ninK zeym : eym,Hz.Peygamber'in st kardei olup, annesi ile birlikte ona dadlk yapard. Hevzin heyeti iindeHz. Peygamber'in huzurunakmt. Hz.Muhammedonasaygiiniinridasn(stelbise)yere seripzerineoturttu.
sahibidir." [er42/51]. 2) "Sana,AllahResl'nn yarnneolaca nbilirdiyen,yalansylemitir!"dedive:"Hikimse,yarnnekaza nacanbilemezyine hibirkimseneredeleceinidebilemez.p hesizAllah,okiyibilendir,okiyihaberdarolandr."[Lokmn31/34]

yetini okudu. 3) "Sana Hz. Peygamber'in kendisine gelen vahiyden herhangibireyigizlediinisyleyendeyalansylemitir!"dedive:
"EyEli!SanaRabbindenindirilenibildir!Eer(bugrevini)yapma yacak olursan, (ok iyi bil ki), sen, o takdirde O'nun mesajn bildir memiolursun.Allah,seniinsanlardankorur.phesizki,Allah,ka firler topluluunu doru yola ulatrmaz." [elMide 5/67] yetini
okudu. Buhr, "Tefsru Sre 53", 1 Mslim, "mn", 289 Tirmiz, "TefsruSre53",2bnHanbel,VI,49.
41
Z DU LM E D
42
e) m m Eym en B er ek e: Habeli, saygn ve faziletli olan bu hanm (cariye olduundan) babasndan miras kal mt ve onun dads idi. Hz. Peygamber, onu ok sevdii Zeyd b. Hrise ile evlendirdi. Bu evlilikten smednyaya geldi. Hz. Peygamber'in vefatndansonra Hz. EbBekir ve Hz.mer,mmEymen'inyannagirdiler,oisealyordu. Dediler ki: "Ey mm Eymen! Neden alyorsun? Allah katnda olanlar Peygamberi iin daha hayrldr." O yle cevap verdi: "Allah katndaolanlarnPeygamberi iin daha hayrl olduunu elbette biliyorum. Alaymn asl sebebi, artk gn haberlerinin kesilmesidir!" Bu szleriyle onlar 67 alatt. 7.Hz.Peygam ber 'endir ilen lkVah iy Hz.Muhammed'inpeygamberliiilkolarakryaeklin de balad. Grd her rya mutlaka sabah aydnl gibi 68 Bu rya srecinin alt ay, peygamberlik meydana kard. dnemininiseyirmiseneolduualndiinburyann, peygamberliin krk altda biri olduu sylenmektedir. En dorusunuAllahbilir.
8.DavetinAam alar a) Peygamberlik, b) Yakn akrabalarn uyarmas, c) Kavmini uyarmas, d) Kendisinden nce hibir uyarcnn gelmediibir kavmi, yanibtnAraptoplumunuuyarmas vee)Kyametekadardavetinulatbtncinleriveinsan laruyarmas.BundansonraHz.Peygamberseneinsan largizliceAllah'adavetetti.Dahasonra"Artksanaemre dileni aka tebli et ve mriklere aldr etme!"72 yeti inincedavetiniherkeseilanetti.Kavmidmanlnaka gsterdivehemonahemdemslmanlarakaryaplaneza iddetiniartrdvenihayetHz.Peygamberonlara(Habeis tan'a)ikikezhicretetmeizniverdi. 9.k iHicr et(HabeistanveMedine'yeHicr et) Mslmanlaroalpkfirleronlardankorkmayabala ynca Hz. Peygamber'e vemslmanlara ynelik ikencele rinin iddetini artrdlar. Bunun zerine Allah Resl, mslmanlarnHabeistan'ahicretetmelerineizinverdi ve yle buyurdu: "Orada, yannda insanlara zulm edilme yenbirhkmdarvardr."Onikierkekvedrtkadnhicret etti.AralarndaHz.Osmandavard.
Sonra Allah Tel ona peygamberlik grevini ltfetti. Hiramaarasndabulunduubirsradamelekgeldi.Kendisi uzlete ekilmeyi severdi. Ona indirilen ilk yetler yledir:
"Yaratan Rabbinin adyla oku! O, insan 'alak'dan yarat t."69 Bu, Hz. Aieveounluungrdr. Cbir ise,"Ey rtnp brnen (Peygamber!). Kalk da uyar. Rabbini ycelt."70 yetlerininilkindirilenyetlerolduugrnde
71 dir.DoruolanHz.Aie'ningrdr.
Hz. Peygamber'in kzolanhanmRukiyyedeberabe rindeilkhicretedenidi. MslmanlarHabeistan'daeniyi yerlerde ikamet ettiler. Kurey'in mslman olduuna dair
ilkolunisbdir.Bunagre F ti ha ,birbtnhalindeindirilenilksre dir.Bu,Hz.Peygamber'ialtrmakvebundansonragelecekvahyidin lemekiinbir hazrlktr. AllahElisi'nin:"Kendisinigrmediimkii denbirsziittim." diyerek Varakab.Nevfel'denbununanlamnsor masnailikinrivyetedilenszbudurumudesteklemektedir. Daha sonra bu duyduu szn F ti ha olduu ortaya kmtr. A la k sresin(inilkyetlerin)egelince,bunlarvahyinbalangcndakendisine gelmitir. Cebrl, Hz. Peygamber'in maneviyatn kuvvetlendirmek ve bildirilecek vahiylere hazrlamak iin onu kucaklamtr. M d dessir sresi de ilk vahyin kesilmesinden sonra veya teblile emredilmesiiti bariyleilkolur.Allaheniyibilendir. elHicr15/94.
67 68 69 70 71
Mslim,"Fedil'sSahbe",18. Buhr,"Bed''lVahy",1"Sret96",1. elAlak96/15. elMddessir74/17. Kimileri yle demektedir: Hz. Peygamber'e ilk inen F tiha suresidir. Bugrlerinarasnylebirletirmekmmkndr:Btnbunlardaki
72
43
Z DU LM E D
44
yalan haber kendilerine ulanca Mekke'ye geri dndler. Durumun ncekinden daha iddetli bir hal ald haberi yoldaonlaraulanca,bir ksmgeridnd, dierbir ksm iseMekke'yegirdiKurey'inokiddetlieziyetiylekarla tlar.Mekke'yegirenlerarasndaAbdullahb.Mes'ddavar d. Daha sonra Hz. Peygamber, mslmanlarn Habeis tan'aikincikezhicretetmelerineizinverdi.Seksenerkek veonsekizkadndanoluanbirtoplulukorayahicretettiler ve Nec'nin yannda en gzel ekilde ikamet ettiler. Bu durum Kurey'e ulanca, Nec'nin nazarnda mslmanlartuzaadrmekamacyladerhalAmr b. el s ve Abdullah b. Zbeyr elMahzm'yi bir heyet ile gn derdiler.Allahheveslerinikursaklarndakoydu.Bununze rine Reslullah'a eziyetleri daha artt onu ve ailesini Eb Tlibmahallesindesenebirbakagregreiki sene kuatma altna aldlar/tecrit ettiler. Hz. Peygamber bu ku atmadanktndakrkdokuzbirbaka gregrekrk sekiz yandayd. BundanbirkaaysonraamcasEbTalib,ardndanda eiHz.Haticevefatetti.Kafirlerineziyetveikenceleriarta rak devam etti. Bunun zerine Allah'a davet etmek zere Zeydb. HriseilebirlikteTaif'egitti.Oradagnlercekald. Davetineolumlucevapvermediklerigibionaeziyetettilerve onu beldelerinden kardlar, yol kenarlarna iki sra olup 73 topuklarnkanabulattlar.Hz.Peygamber, onutaladlar,
73
oradanayrlptekrarMekke'yegeridnd.YoldaHristiyan AddsilekarlatveHz.Peygamber'eimanetti.Yineyolda iken Nahle denilen yerde Nusaybinlilerden yedi kiilik bir cin grubu gnderildi ve Kur'an dinlediler. Yine bu yolda Allah"dalarnmelei"nignderip,kendisineitaatetmesini veayetisterseMekke'ninikibykdankavmininzeri negeireceinisyledi.Oise,"Hayr,aksineonlarazaman
tannmasn istiyorum. Belki Allah, onlarn nesillerinden O'nahibireyiortakkomadanibadetedecekkiileryara tr."74 demiti.Yoldaikenuduayyapmt:"Allah'm!G

cmnzayflndanvearesizliimdenSanayaknyorum." SonraMut'mb.Adiy'inhimayesinde Mekke'yegirdi. Daha sonra ruhu ve bedeniyle Mescidi Aks'ya gece gtrld. Oradan gklerin tesinebedeni ve ruhuylayce Allah'nhuzurunakarld.Allahonunlakonutuveonabe vakitnamaz farzkld.Budurumbirkereoldu.Grlerin endorusubudur.Buhdiseninuykudameydanageldiide 75 Hz. Peygamber Mekke'de kald srece sylenmektedir. kabileleri Allah'a davet ediyor ve Rabbinin eliliini onlara tebli etmek iin her (hac) mevsiminde onlara kendisini arzedip barndrmalarn, isteini yerine getirmeleri duru mundacennetegireceklerinisylyordu.Fakathibirkabile onunbuarsnaolumlucevapvermedi!! Yce Allah, dinini aa karmak, va'dini yerine getir mek, peygamberineyardmetmek,kelimesiniyceltmek ve dmanlarndan intikam almak isteyince kendilerine bir erefbahetmek istemiyleensr Hz. Peygamber'egnder di.Onlardanaltkiiliksekizkiiolduklardasylenmekte
74 75
Yani,herikitaraftantaatmakiinikisraoldular.Bu,eziyetbakmn dan en iddetlive alaybakmndan da en ak olanyd. yleyse din ve vatan urunda mcadele edenler buna alsn hapse atlma, vatann dan srgn edilme ve dvlme gibikendilerine reva grlen skntlar mslmanlara zor gelmesin. Zira Allah ve bamszlk dmanlar, Al lah'adavetedenleriherzamanengellerler,Allah'inkar,milletvelke lereegemenolmaarzularnnderecelerinegreonlaraeitlieziyetler debulunurlar.
Buhr,"Bed''lHalk",7Mslim,"Cihd",111. YceAllahKur'an'daylebuyurmaktadr:"Kulu(Muhammed'i)gece
leyin, mucizelerini gstermek zere, Mescidi Haram'dan, evresini mbarekkldmzMescidiAks'yagtrenAllah,hertrlnoksan sfattanuzaktr.Kukusuz,O,okiyiiiten,okiyigrendir." [elsr
17/1]
45
Z DU LM E D
46
dir bir grubun hac mevsiminde Mina'da Akabe mevkiinde balarn tra ederlerken yanlarna vard ve oturdu onlar Allah'a davet etti ve onlara Kur'an okudu. Bunun zerine Allah ve Elisi'nin davetini kabul edip Medine'ye dndler. Toplumlarnslm'adavetettilerveslmaralarndayayl d. Reslullah'dan bahsedilmeyen hibir ensr evikalmad. Medine'de iinde Kur'an okunan ilk mescid Zreykoullar mescididir. Ertesisenearalarndancekialtkiidenbeinindebu lunduuonikierkektenoluanbirensrtopluluuMekke' yegelipAkabe'deHz.Peygamber'ekadnlarladabiatetmek zerebiatettilersonraMedine'yegeridndler.Birsonraki ylyetmierkekveikikadnsonAkabeehliolarakHz. Peygamber'e gelip kadnlarn, ocuklarn ve kendilerini koruduklar gibi onu da koruyacaklarna dair biat ettiler. Bunun zerine Hz. Muhammed ve ashab onlarn yanna hicret ettiler.Allah Reslonlardanon iki temsilci (nakb) seti. AshabnnMedine'yehicretineizin verdi. Bununze rine birbirini takiben topluluklar halinde yola ktlar. Ensrn evindekonukoldular,muhacirleri evlerindebarn drdlar,onlaraikramdabulundularvebyleceslmMedi ne'deyayld. SonraAllah,Elisi'nehicretizniverdi.Hz.Muhammed ReblevvelaynnbirgregrebuaySaferidibirpa zartesi gn Mekke'den yola kt. Reslullah o zaman elli yanda idi. Beraberinde Hz. Eb Bekir ve onun klesi mirb.Fheyredevard.Klavuzlar Abdullahb.Urayktel 76 Sevr maaras Leysidi.Hz.PeygamberveHz.EbBekir na girip orada gn kaldlar. Sonra sahil yolunu tutular. Medine'yeulancaognReblevvelaynnonikincigece
76
siolanPazartesiidi,Medine'ninsttaraflarndaKubadeni len yerde Amr b. Avfoullar'nn konuu oldu. Bir gre greGlsmb.elHerem'in,birdiergregreiseSa'db. Hayseme'ninkonuuolduusylensedebirincigrdaha mehurdur.Hz.Peygamber,Amrb.Avfoullar'nnyannda ondrtgnkald veKu baMescidi' niinaetti. Sonra cuma gn yolakoyuldu. Cuma vaktinde Slim oullar'nn bulunduu yere vard. Beraberinde bulunan yaklakyzmslmanacuma namazkldrd,sonradeve sine binip yola koyuldu. nsanlar kendilerinin yannda ko nuk olmas iin onunla konumaya ve devesinin yularn tutmaya baladlar. Bunun zerine o yle diyordu: "Deve ninyolunuan!Ziraonerededuracanadairgerekliemri almtr." Deve bugnk Mescidi Nebev' nin bulunduu yerin yaknna kt. Buras Neccroullar'ndan Sehl ve Sheyl adnda iki ocuun hurma kuruttuklar bir yerdi. Allah Resl deveden inip Eb Eyyub elEnsr'nin evine konukoldu.Dahasonrahurmakurutulanbuyerdearkada larylaberaberhurmadallarvekerpitenkendieliylemes cidini (Mescidi Nebev'yi) ina etti. Sonra da mescidin yannakendisinin vehanmlarnnodalarn yapt.Kendisi ninkineenyaknolanHz.Aie'ninodasidi.EbEyyub'un evindeyediaykaldktansonrakendievinetand. Habeistan'daki arkadalarna Hz. Muhammed'in Me dine'ye hicret ettii haberi ulanca, onlardan otuz kii geri dnd. lerinden yedisi Mekke'de alkonul du/hapsedildi. Dierleri Medine'de Allah Resl'ne ulat lar.
10.Hz.Peygam ber 'ino cuk lar lkocuuKsm'dr.DahasonrasrasylaZeynep,Ru kiyye,mmGlsm,FtmaveAbdullahdnyayagelmi tir.BunlarnhepsiHz.Hatice'denolmutur.Hz.Peygamber 'in ondan baka bir hanmndan ocuu olmamtr. ok
Allah Tel yle buyurmaktadr: "Ona yardm etmeyecek olursanz,
(bilinki),Allahinkaredenler,onu(Mekke'den)kardklarnda,ma arada bulunan iki kiiden biri olarak ona yardm etmiti. Hani o, arkadana:zlmeziraAllahbizimledir.'diyordu." [etTvbe9/40]
47
Z DU LM E D
48
sonralar Medine'de hicretin sekizinci ylnda cariyesi Mriye'denolubrhimdomuturfakatodahastocu uikenlmtr.Ftmadndabtnocuklarkendisin denncevefatetmitir.Hz. Ftmaise,kendisindenalt ay sonravefatetmitir.
11.Hz.Peygam ber 'inAm calar veHalalar Amcalarnn isimleri yledir: a) ehidlerin efendisi Hamza b. Abdlmuttalib. b) Abbs. c) Eb Tlib. d) Eb Leheb. e) Zbeyr. f) Abdlkabe. g) Mukavim. h ) Drr. i) Kusem. j) Mure. k ) Aydk.BazlarbulisteyeAvvm'da ilaveederler.BunlardanyalnzcaHz.Ham za veHz.Abbs mslmanolmulardr.
Halalarnn isimleri de yledir: a) Safiyye: Zbeyr b. Avvm'nannesidir. b) Atike.c) Berre. d) Erv. e)meyye: Hakm elBeyz'nn annesidir. Bunlardan sadece Safiyye mslman oldu, Atike'nin mslmanl tartmal olup, bazlar iseErv'nn mslmanolduunudorulamlardr.
12.Hz.Peygam ber 'inHanm lar a)Hz.Hatice: HanmlarndanilkiolanHz.HaticeKu reyli Huveylid'in kzdr. Hz. Muhammed onunlapeygam berolmadannce,Haticekrkyandaikenevlendi.Buha nm lnceye kadar bir bakasyla evlenmedi. Zira bu ha nm, peygamberlik grevinde Hz. Muhammed'e yardm eden,onunlabirliktestngayretgsteren,cannvemaln onunyoluna koymutu.Hicrettensenencevefatetti. b) Hz. Sevde: Reslullah, Hz. Hatice'nin vefatndan gnlerce sonra Kureyli Zem'a'nn bu kz ile evlendi. Hz. Sevde Hz. Peygamber'le geceleme hakkn Hz. Aie'ye dev retmiti. c) Hz. Aie: Hz. Eb Bekir'in kzdr. Hicretin birinci senesinde Hz. Peygamber onunlazifafa girdi. Ondan baka bkire ile evlenmedi. Hanmlarnn en fakihi/anlayls ve kendisine en sevimlisi idi. Sahbenin pek ounun fetv kaynaidi.(Onaiftiraatldnda)susuzluuvahiyiletes pitedildi.
49
Z DU LM E D
50
d) Hz. Hafsa: mer b. Hattb'n kzdr. Eb Dvd, Hz.Peygamber'in onuboadn fakatdahasonraona geri 77 dndnzikretmektedir. e) Hz. Zeyneb: Kays kabilesinin Hill b. Amiroullar'ndan Huzeyme b. elHris'in kzdr. Hz.Peygamber'in bu hanm, evlendikten iki ay sonra vefat etmitir. f)Hz.m m Selem eHind: KureyliMahzmoulla r'ndanEbmeyye'ninkzdr.mmSeleme,AllahRes l'nnensonlenhanmdr. g) Hz.Zeynebbt. Cah: Esedoullar'ndandr.Buha nm, halas meyye'nin kzdr. u yet onun hakknda in mitir:"Zeydokadnlaberaberliinisonaerdirdiindeonu seninle evlendirdik."78 Bu yet nedeniyle Hz. Peygamber'in
77 78
dierhanmlarnakarvnerekylederdi: "Siziaileleri niz evlendirdi. Beni ise yedi kat tesinden Allah evlendir 79 Hz.mer'inhilfetininilkzamanlarndavefatetti. di!"
h )Hz.C veyr iye:elHris'inkzdr.BuhanmMutsa likoullar'ndanesiralnanlararasndaidi.Hz.Peygamber'e gelerek ondan klelikten azt szlemesi (mktebe) ile yardm istedi. Hz. Muhammed onun adna klelikten kur tulmaparasn dediveonunlaevlendi. i) Hz. m m Habbe: Kurey'in Emeviler kolundan EbSfyn'nkzdr.Abdullahb.Cahileevliiken,birlikte Habeistan'a hicret etmilerdi. Abdullah orada hristiyan oldu,mmHabbeisemslmanolarakkald.Bununze rineHz.Muhammed,Nec'yebirheyetgndererekmm Habbe'yetalipoldu.Nec,Hz. Muhammed'leonunikah lad. Nec, Hz. Peygamber adna mmHabbe'ye mehir verdi.Buolayhicretinyedincisenesindemeydanageldi. j) Safiyye: Nadroullar'nn reisi olan Huyey b. Ahtab'n kzdr. Hrn b. mrn'n soyundan gelmektedir. Bu hanm, Hz. Peygamber'e Saf'den bir criye olarak gel miti.AllahReslonuaztetmiveazdnmehrisaym t.Bylecebudurummmetiinsnnet/gelenekoldu.Bu
EbDvd,"Talk",38. elAhzb 33/37. Ayetin tamam yledir: "Bundan byle evlatlklar,
elerindengereksinmelerinikarladktansonraonlar(boadklarn da),inananlarnokadnlarlaevlenmelerikonusundakendilerineher hangibirglkolmamasiin,senionunlaevlendirdik.Allah'nsz, byleceyerinegetirilmitir."

Allah Tel bu yetle, Hz. Peygamber'in Zeyneb'le bir hikmete binaen evlendiiniaklamaktadr.Buhikmetise,evlatlneini,gerekolun eigibikabuledenlerin inanlarnortadan kaldrmaktr. Hz. Peygam ber'in Zeyneb'in dndakidier eleri hakknda iyice dnen bir kii, Hz. Peygamber'i onlarla evlenmeye sevk eden hikmetleri grr. Hik metlerden biri, akrabalk balar oluturmak ve ilikileri kuvvetlendir mektir.Dirilidnemlerindebuakrabailikilerindekifaydalaraktr. Bir baka hikmet ise, mminlerin hanmlarneitmektir zira bir veya ikikadneitimdeyeterliolmaz. AllahResl'nnevi,eitimveretimyuvasidi.Kadnlaraaitihtiya duyulan hususlarda mminlerin kadnlarna gzel rehberlik yapabile cekhanmlarnnolmasgerekir. Resli Ekrem'in Cveyr iye ile evlenmesindeki siyasete bak: Cveyriye'ninkavmisahabeninelineesirdmt.Buevliliktendolay mslmanlaronlarserbestbrakt.Bununzerinehepsidemslman olup,inananlarayardmettiler. m m Ha bbe ileevliliindekihikmet gayetaktr:Hz. PeygambermmHabbe'yislmzeresebatetmi olarak buldu. Bylece hem Habeistan'da Hristiyan olan kocasnn hemdeMekke'dekikfirailesininonabaskkurupzulmetmelerinden
korumayveonaiyiliketmeyiisteyerekevlendi. Sa fiye ileevliliinege lince,babasnn Kurayzaoullar'yla kocasnn da Haybersavanda l drlmesindensonra,onunesirolarakperiandurumadmesi,Allah Resl'neokargeldi.Btnbuevliliklerde,"Hz.Peygamberhikmet iin deil, ehvet iin ok evlenmitir." diyen din dmanlarna cevap vardr. Eer bunlar meseleyi iyice anlam olsalard, Peygamber onlarn iddia ettiklerindendahaycesineynlendirilmiolduunuanlarlard.Birden fazla kadnla evlenmesindeki hikmet sona erince yce Allah ona yle buyurdu: "(EyMuhammed!)Bundanbylesenin,cariyelerindnda,
gzelliklerihounagitsedenebaka kadnlarlaevlenmennedeele riniboayponlarnyerinebakalarnalmanhelaldir.Allah,hereyi okiyigrpgzetendir."[elAhzb33/52].

79
Buhr,"Tevhd",22Tirmiz,"TefsruSre33",16.
51
Z DU LM E D
52
nagre,kiicriyesiniaztederveazdnonunmehrika bulederdi.
k ) Hz. Meym ne: Hilloullar'ndan elHris'in kz dr.Buhanm,Hz.Muhammed'inevlendiiensonkadndr. Hz.Peygamber'inbuhanmlaevlilii,Mekke'dekazaumresi srasndaihramdanktktansonragereklemitir. 13.Hz.Peygam ber 'inK leleri a) Zeydb.Hrise:AllahResl'nna.Hz.Peygam ber onu azt edip criyesi mmEymen ile evlendirdi. Bu evliliktensmedodu. b) Elsem. c) EbRfi'. d) Sevbn. e) Eb Kebe Sleym. f) krn: smi Slih'tir. g) Rebh 'Nb'. h) Yesr 'Nb': Urenler tarafndan ldrlmtr. i) Mid'am. j) Kirkire'Nb'. k ) EnceeelHd. l) Sefneb. Ferrh: Asl ismi Mihrn olup Hz. Muhammed ona Sefine ismi koymutur. nk yolculukta eyalarn ona tatyor lard. m ) Ense: Knyesi Eb Merh idi. n) Eflah. o ) Ubeyde. p) Tahmn. r ) Huneyn. s) Sender. ) Fudle 'Yemn'.
a) EbBekir. b) mer. c) Osmn. d) Ali. e) Zbeyr. f) mirb.Fheyre. g) Amrb.s. h ) beyyb.Ka'b. i) Abdul lah b. Erkam. j) Sbit b. Kays b. emms. k ) Hanzala b. Reb'Esed. l) Mureb. u'be. m ) Abdullahb.Revha. n) Hlid b. Veld. o ) Hlid b. Sad b. s. Bu kiinin Hz. Pey gamber'in ilk ktibi olduu sylenmektedir. p) Muviye b. EbSfyn. r ) Zeydb.Sbit. Buileenokilgilenenveen uzmanolanlar idi. 16.Hz.Peygam ber 'inslam Hu kuku na likin Mslm anlar aY azdr dMek tuplar a) Hz.EbBekir'inyanndabulundurduuzekatkonu larn ieren mektubu:Hz. Eb Bekir, Enes b. Mlik'i Bah reyn'egnderdiindebumektubuyazd. b) Yemenlileregnderdiimektup:EbBekirb.Amrb. Hazm'nrivyetettii mektuptur. Ayn ekildebumektubu HkimSahih'inde,Nesvedierleri.rivyetetmilerdir.Bu kapsamlbirmektupolupfkhneitli konularn iermek tedir. c)Zheyroullar'nagnderdiimektup. d) Hz.mer'inyanndabulunanmektup:Zekatnisab nvebenzerikonulariermektedir. 17.Hz.Peygam ber 'inH km dar lar aGnder dii MektuplarveEliler i Hz.Muhammed,Hudeybiye'dendnnceeitliyerler deki hkmdarlaramektuplar veelilergnderdi. Bucm ledenolarakRmhkmdarnamektupgnderdi.Kendisi ne"Onlarmhrszhibirmektubuokumazlar!"denilince, bir gmmhr/yzkedinip zerine "Muh am m ed" bir satr, "Res l" bir satr ve "Allah " bir satr olmakzere satryazdrd.Hkmdarlaragnderdiimektuplarbunun
Kadn kleleri ise unlardr: a) Selm mm Rf'. b) Meymne bt. Sa'd. c) Hudayra. d) Radv. e) Reyeha. f) Reyhne.
14.Hz.Peygam ber 'inHizm etiler i a) Enesb.Mlik:Peygamberinihtiyalarngrrd. b) Abdullahb.Mes'd: Ayakkabsnavemisvanasahipolur du. c) Ukbeb.mirelChen:Katrnasahipolur,onuyol culuklarda srerdi. d) Esla' b. erk: Devesine gzkulak olurdu. e) EbZerrelGfr. f) Eymenb. Ubeyd:Temizlik ve tuvalet ilerine bakard. g) Mezzin Bill b. Rebh. h) Sa'd.SonikisiHz.Eb Bekir'inaztl kleleriidi. 15.Hz.Peygam ber 'inK atipler i
53
Z DU LM E D
54
lamhrledi.HicretinyedinciylnnMuharremayndabir gndetamalt kiiyieliolarakgnderdi.

a)Am r b.m eyyeDam r :BueliyiNec'yegnder * di. Nec'nin aslismi EshameolupArapa'da atyye an lamndadr. Nec, Hz. Peygamber'in mektubuna sayg gsterip sonra mslman oldu. Bylece hakkn ahdetine hitlikte bulundu. ncil'i en iyi bilenlerdendi. O Habeis tan'daldgnAllahReslMedine'decenazenamazn kldrd. Vkd ve benzerlerinin de iinde bulunduu bir gruptarihibyledemekteysededurumbunlarndediigibi deildir. Zira Reslullah'n cenaze namazn kldrd NecEshame,Peygamberinkendisinemektupgnderdii kii deildir. Mslman olarak len birincisinin aksine, bu ikincisininmslmanolduubilinmemektedir.
yurdu. Kayser Beyti Makdis'e gelirken eli ona rastlad. Mektubuhalnnzerineattveyanaekildi.Kayser: Bumektubunsahibikimsegvendedir!diyenidaetti.El i: Benim,dedi. Kayser: (Memleketime)geldiindebanagel, dedi.Eli memle ketinegelince yannagitti.DerkenKaysersaraynnkapla rnn kapatlmasn emretti. Sonra tellala "Haberiniz olsun! Kayser,Muhammed'euydu,Hristiyanlterketti!"eklin de nida etmesini emretti. Bunu duyan ordusu silahlarn kuanpgeldiler.BununzerineReslullah'nelisineyle dedi: "Gryorsun, memleketimden korkuyorum/tahtm eldengidecek!".Sonratellalna"Dikkat!Kayser,budavran nzdan honut oldu." Kayser, Hz. Peygamber'e "Ben mslmanm" diyemektupyazd veona dinarlargnderdi. Hz. Muhammed "Allah'n dman yalan sylemitir. Ms lman olmayp Hristiyanlk zere devam etmektedir." bu yurduve kendisine gnderilen dinarlardatt.
c)Abdu llah b.Hu zfeSehm : BueliyiKisr'yagn derdi.Kisr'nnismi,brevzb.Hrmzb.Enirvn'dr.Bu hkmdar Allah Elisi'nin mektubunu paralad! Bunun zerine Reslullah: "Allahm! Onun saltanatn parala!" diyebedduadabulundu.Allah hem onunhemdetoplumu 81 nunsaltanatnparalad. d)Htibb.Eb B eltea':Bueliyi Mukavks'agnderdi. Mukavks'nismi,Creycb.Minolupskenderiyekralve Kptlerin lideri idi. Mukavks, iyi eyler syleyip yaknlk gsterdi. Fakatmslmanolmad. Hz.Peygamber'eMriye ile onun kz kardeleri Srn ve Kayser'y hediye olarak gnderdi.AllahElisiMriye'yiodalkedinipSrin'iHassn
81
NitekimMslimSahh'indeKatdeyoluylaEnes'inyle dediinirivyetetmektedir:"Raslullah,Kisr'ya,Kayser'eve Nec'ye birer mektup yazdrp gnderdi. Bu Nec, Allah 80 Mu Elisi'nin cenaze namazn kldrdNec deildir." hammed b. Hazm: "Reslullah'n Amr b. meyye Damr'yi eliolarakgnderdiibuNecmslmanolmad."demek tedir. Birincisi bn Sa'd vb. tarihilerin tercihidir. Ak olan ise bnHazm'ngrdr. b) Dhye b. Halfe K elb: Rm hkmdar Kayser'e gnderdi. Hkmdarn ismi Hirakl (Heraklius) idi. Msl man olmay dnd,neredeyseolacaktfakatolmad. Eb Htim vebnHibbnSahh'indeEnesb. Mlik'tenuriv yeti nakletmektedirler: "Reslullah: 'u mektubumu kim Kayser'e gtrp karlnda cenneti kazanmak ister?' diyesordu. Topluluktanbiri:"Mektubuyakabuletmezse?" dedi. Hz. Peygamber: "Kabul etmese de (cennet var)" bu
* 80
Trkedeiseba,hediye'gibianlamlaragelmektedir.Z.D. Mslim,"Cihd",75.
Buhr, "lim",7"Cihd",101 "Mez",82 "Ahd",4bnHanbel,I, 243,305.
55
Z DU LM E D
56
b.Sbit'ehediyeetti.Mukavksayrca,birbakacriye,bin miskl altn, Msr kubt kumandan yirmi para elbise, Dldl isimli bir boz katr , Ufeyr isimli bir boz eek , Mbr adndabirhadmklebukleninMriye'ninamca snn olu olduu sylenmektedir, Lizz isimli bir at , bir cam kadeh ve bir miktar bal hediye olarak gndermitir. Bunun zerine Hz. Peygamber: "Pis adam, saltanatna k yamad,saltanatsrekliolmayacaktr." buyurdu.
e)u c'b.Veh bEsed:BelkkralHrisb.Ebemir elGassn'yegnderdi. f)Seltb.Am r : Yemme'dekiHevzeb.AlielHanef'ye gnderdi. Hevze eliye ikramda bulundu. Bir baka gre gre,Hz.Peygamber,Seltb.Amr'bnHevzeveSmmeb. nl elHanef'ye gnderdi. Hevze mslman olmad, Smmeisedahasonramslmanoldu.teAllahResl' nnayn gndegnderdiisylenenalteli bunlardr. g)Am r b.s: HicretinsekizinciylnnZilkadeaynda Umman'daki Ezdoullar'ndan elClend'nin oullar CeyferileAbdullah'agnderdi.BuikisimslmanolupHz. Peygamber'in peygamberliini tasdik ettiler ve Amr'a hem zekat/sadakatoplamahemdearalarndahkmetmeyetkisi tandlar. Amr, Allah Elisi'nin vefat haberi kendisine ula ncayakadaronlarnyanndakald. h ) Al b. Hadram : Reslullah, Ci'rne'den ayrlma dan nce bir gre gre Mekke'nin fethinden nce Bah reyn kral elMnzir b. Sv elAbd'ye gnderdi. Bu kral mslman olup, Hz. Peygamber'in peygamberliini tasdik etti. i)Muh cir b.Eb m eyyeMah zm :Yemen'dekiel Hars b. Abdikll elHmyer'ye gnderdi. Hars: "Durumu muiyideniyiyednptanacam."dedi.
j)Eb MsEar veMu zb.Cebel: Tebukseferin den dnerken bir gre gre hicretin onuncu senesinin Reblevvelayndabuikisahbyislm'adavetetmekze reYemen'egnderdi.Yemenhalknngenelisavasz,gnl lolarakmslmanoldu. k )Alib.Eb Tlib:Yemenlileregnderdi.Hz.Aliveda haccesnasndaMekke'demslmanlarakatld. l) Cer r b. Abdu llah B ecel: Z'lKel' elHmyer ile ZAmr'aonlarslm'adavetetmekiingnderdi.Bukii ler mslman oldu. Hz. Peygamber vefat ettiinde Cerr, onlarnyanndaidi. m ) Am r b. m eyye Dam r: Bir mektupla Mseylemet'lKezzb'a gnderdi. Ayrca ona Zbeyr'in kardeiesSibb.elAvvmilebirbakamektupdahagn derdi,fakatmslmanolmad. n) slm'a davet etmek iin Ferveb. Amr elCzm'ye bir eli gnderdi. Bu kiiye Hz. Peygamber'in eli gnder medii desylenmektedir.Ferve,Kayser'inMaanvalisi idi mslman oldu ve Hz. Peygamber'e slm' kabul ettiine dairbirmektupgnderdi.Ferve,Mes'db.Sa'dileHz.Pey gamber'eFdda adndabir bozkatr,Darbadndabir atve Yagfr adnda bir de eei hediye olarak gnderdi. Ayrca deiikkumalar ve altn ilemeli ipek bir kaftan gnderdi. Allah Resl hediyelerini kabul etti ve Mes'd b. Sa'd'a on ikiukiyye vegzelkoku ba yapt. o )Ayyb.Eb RebaMah zm : BirmektuplaHim yer'denelHars,MesrhveNuaymb.Abdikll'agnderdi. 18.Hz.Peygam ber 'in M ezzinler i Hz. Peygamber'in mezzinleri drt tane olup ikisi Me dine'deidi: a) Billb.Rabh: AllahElisi'ninilkmezzini
57
Z DU LM E D
58
dir. b) Kureyli miroullar'ndanAmr b. mmMektm. c) Kuba'da Sa'd Karaz: Ammr b. Ysir'in aztls idi. d) Mekke'deEbMahzre:smiEvsb.MureCumh'dir.
* Eb Mahzre, ezanda terci' yapar ve kmeti iki kere tekrarlard.Billise,terci'yapmaz,kmetibirkezsylerdi.
i) Ali b. Eb Tlib: Humuslar (bete birlik vergileri) toplama vekadlk grevini icra etmek zere Yemen'e gn derdi. j) Am r b. s: Ummn ve evresine vali olarak atad. Zekat toplama iine pek ok grup grevlendirdi. Zira her kabileninzekatlarn toplayanbirgrevlivard. k )Eb Bekir : Hicretindokuzuncusenesihacibadetini yaptrmaklagrevlendirdiveonunardndanHz.Ali'yiBere (Tvbe) sresiniokumak zere gnderdi. 20.Hz.Peygam ber 'inMuh afzlar a) Sa'd b. Mu z: Bedir savanda glgelikte uyurken Hz.Peygamber'inmuhafzln yapmtr. b)Muh am m edb.Meslem e:Uhudsavandamuhafz
19.Hz.Peygam ber 'inValileri a) B zn b. Ssn: Hz. Peygamber, Kisr'dan sonra onubtnYemenhalknnbanageirdi.slm'daYemen'e tayinedilenilkvaliolup,aynzamandaArapolmayankral lardanilkmslmanolandr.AllahElisi,Bzn'nlmn densonraSan'avecivarnaoluehrb.Bzn'atad.Daha sonraehrldrlnceHz.Muhammed,Hlidb.Sadb.el s'San'a'yavaliolarakatad. b) Muh cir b. Eb m eyye Mah zm : Kinde ve Sadif'e vali tayin etti. Reslullah vefat ettiinde daha grev yerine gitmemiti. Bunun zerine Eb Bekir onu dinden dnen (mrted) bir takm insanlarla savamas iin (bir mfrezeninbanda)gnderdi. c)Ziydb.m eyye Ensr : Hadramevt'etayinetti. d)Eb Mu s E'ar :Zbeyd,AdenveShil'etayinetti. e)Mu azb.Cebel:Cened'etayinetti. f)EbSfynSahr b.Har b:Necrn'atayinetti. g)Eb S fyn'nOlu Yezd: Teym'ya atad. h ) Attb b. Esd: Mekke'ye tayin etti vehicretin seki zinci senesi mslmanlara hac ibadeti yaptrma grevini onaverdi.Ozamanyirmiyandankkt.
idi.
c) Z beyr b. Avvm : Hendek savandamuhafzln yapmtr. d) Abbdb.B ir : Muhafzlkilerinebakanbukiiydi.
Bunlarn dnda daha pek ok kii Hz. Muhammed'in korumacln yapmlardr. "Allah seni insanlardan ko 82 yeti inince insanlarn karsna kt, yeti onlara rur" okuduvekorumalargnderdi.
21.Hz.Peygam ber 'in air ler iveHatipler i Hz.Peygamber'in slm'mdafaaedenirleriunlar
dr: a) Ka'b. Mlik. b) Abdullah b. Revha. c) Hassn b. Sbit.KafirlerekarensertolanHassnidi.Ka'bb.Mlik ise, onlar inkar ve irkleriyle ayplard. Hz. Peygamber'in hatbiise,Sbitb.Kaysb.emmsidi.
82
Yaniahadetkelimelerinin her birini yavaa syledikten sonra tekrar yksekseslesylemektir.Z.D.
elMide5/67.
59
Z DU LM E D
60
22.Hz.Peygam ber 'in Y o lcu luk ta ark Syleyenle r i a) Abdullahb.Revha. b) Encee. c) mirb.Ekva'. d) AmcasSelemeb.Ekva'.SahhiMslim'de,AllahElisi'nin gzel sesli, ark syleyen bir deve srcsnn olduu ri vyet edilmektedir. Hz. Peygamber ona: "Yava ol Encee! Cam kaseleri krmayasn." buyurdu. Hz. Peygamber el kavrr kelimesiyle "kadnlarn zayfl"n kastetmekte 83 dir.
23.Hz.Peygam ber 'inSilah lar veEyas Hz. Muhammed'in dokuz klc vard. Bunlardan biri Zlfikr isimli klt. Onu yanndan hemen hi ayrmazd. Kabzas, kabzasnn pervazesi, halkas, tepe ksm, ss iin olanhalkalarveknnndilciihepgmtendi.Yedizrh, alt yay, Ftak ve Zelk isimli iki kalkan, be mzra, Neb'a isimlibirhaneri,Beyz isimlidahabykbirbaka mzravard.Bastonabenzeyenbayramlardannealarak yrd,nnekoyduukkbirmzradahavard.Bu mzran namaz kld tarafa diktii stre edinmiti. Yine 84 bumzrakla zamanzamanyrrd.
MuvaahveMesb adlarndaikidemirmiferivard.
Savaesnasndagiydii cbbesivard.Savatayeil ince ipektenbir cbbegiydii desylenmektedir.Siyahbir bay ravard.EbDvd'unSnen'inderivyetedildiinegre sahbedenbiriyledemitir:"Reslullah'nbayransar olarakgrdm."85 AllahResl'nnbeyazsancaklarvard.Bazenbunlara siyahdesenlerverirdi."Kin"adndabykbirkladrvar d.Kendisiyleyrd,onunla(devsine)bindiivezerin deikendevesininnneastucuengellibirbastonuvar d. Gmzincirtaklmbirkadehilecambirkadehivar d. Bir ya iesi, ayna, tarak, makasve misvakn koyduu orta byklkte bir sand, ayaklar Hind ardcndan olan birdivan vedolgumaddesilifolanderibiryatavard.
84
83
Mslim,"Fedil",73.
85
Bu,mmetingcnngstergelerindendir.mmetinbakanvekomu tanbununlaortayakar.Bylecebakan,mmetiharpaletlerinesn drrvekendivatannkorumavesavunmayahazrlamakiinmmetin ocuklarncesaretlendirir. EbDvd,"Cihd",69.
61
Z DU LM E D
62
Drt kiinin aralarnda tad drt halkas bulunan Gur adnda byk tas/kazan/bir yemek tepsisi, kili mi/hals, gece iine kk abdest bozduu hurma aacn danyaplm bir kab vard. AllahElisi'ninyzkoyunuvard.Busaydandahafazla olmasnistemezdi.obanhernezamanbirkuzudoduu nuhaberetse,yerinebirkoyunkeserdi.BedirsavandaEb Cehil'in, burnunda gm bir halka bulunan ve attan hzl giden bir devesini ganimet olarak ele geirdi. Mrikleri fkelerindenatlatmakiinbudeveyiHudeybiyegnbiri nehediyeolarakverdi.
24.Hz.Peygam ber 'inElbiseler i Altnatakkegiydiisarvard.Ancakkimizamantak keyi sarksz, kimi zaman da sar takkesiz giyerdi. Sark sard zaman sarn omuzlarnn arasna sarktrd. Nite kimMslimSahh'indeAmr b. Hureys'in yle dediini ri vyetetmektedir:"Reslullah'minberde,bandaikiucunu
86 omuzlar arasna sarktt siyah bir sar ile grdm."
(ense tarafndan yrtmal bir elbise) olan gerrc ve ferce giymitir.Ayrcakaftandagiymitir.Yolculuktayenleridar bir cbbe giymitir. zr (belden aa giyilen petemale benzergiysi)verid(bedenirtenstengiyilenalabenzer giysi)giymitir. Allah Resl, krmz hlle giymitir. Hlle, izr ve riddan oluan takma denir. Bu iki giyecee birlikte hlle denir. Hz. Peygamber'in hllesinin, baka renk katmam sadekrmzolduunusananlaryanlmlardr.Krmzhl le, dier Yemen brdelerinde olduu gibi siyahla kark, krmz desenlerle dokunmu iki Yemen brdesinden olu maktayd. Krmz izgiler bulunduundan dolay bu adla tannmaktadr. Yoksa sade krmz iddetle yasaklanmtr. Sahhi Buhr'de rivyet edildiine gre Hz. Peygamber, 89 Eb Dvd'un krmz eerin kullanlmasn yasaklad. Snen'inde Abdullah b. mer'den rivyet edildiine gre, Hz.PeygamberAbdullah'nzerindeusfurlaboyalbirrayta (dz desenli dikisiz pelerine benzer giysi) grd. "zerin dekiburaytanedir?!"diyesordu.Beenmediinianladm. Ailemin yanna geldiimde tandryakyorlard, raytay tan draattm.ErtesignHz.Peygamber'inyannageldiimde: "Abdullah, raytay ne yaptn?" dedi. Yaktm syledim. Bunun zerine: "Hanmlarndan birine giydirseydin ya! Zira onu kadnlarn giymesinde bir saknca yoktur." bu 90 yurdu. Siyahelbisegiydi.mamAhmedveEbDvd'unriv yetettiklerigibi, ayrcakenarlarnainceipek ekilmikrk 91 de giymitir. Mest ve ayakkab giyinmi yzk takmtr.
YineMslim'deCbirb.Abdullah'tanrivyetedildiineg re, Allah Elisi, (Fetih gn) Mekke'ye banda siyah bir 87 Cbir'in rivyet ettii buhadiste sarn ucu sarkla girdi. zikredilmemitir. Bu da, Hz. Peygamber'in sarnn ucunu 88 daima omuzlar arasna sarktmadn gstermektedir. Hz.Peygamber'inMekke'yezerindesavatakmveban damiferiilegirdii,bunagreheryerdeuygunolangiydi isylenebilir. Hz.Muhammedensevdiigiysi olangmlekgiymitir. Gmlein kolu bileine kadard. Cbbe, kaftana benzer
86 87 88
Mslim,"Hac",452453. Mslim,"Hac",451. Sark, gnenlarndan ba korumak iin Arap beldelerinde kullan lanbirdetidi.
89 90 91
Buhr,"Libs",36. EbDvd,"Libs",16. Bu, Hz. Peygamber'in isminin ilendii yzktr Krallara yazd(rd) mektuplarbuyzklemhrlerdi.Onuparmanatakard.O'nuntak
63
Z DU LM E D
64
Sahhi Mslim'de rivyet edildiine gre Hz. Eb Bekir'in

kz Esm: "te bu, Allah Resl'nn cbbesidir." dedi ve arkasndanipekceplinvearkasnnaaksmndakiyrt malaripek olanran hkmdarlarnahas kaln al cbbe kartt.Ardndanylededi:"Bucbbe,vefatnakadarHz. Aie'ninyanndaidi.Ovefatedincebenaldm.Hz.Peygam 92 berbunugiyerdi."
93 boylu, ksa yenli idi. Gmlei pamuktan olup ksa HeybegibisarkanyenligmleklerineHz.Muhammednede ashabndan herhangi biri giydi! Zira bunlar, Reslullah'n snnetine aykrdr. Bu gibi elbiselerin giyiminin caizlii tartmaldr. nk bunlar kibir cinsindendir. En ok be endii renk beyaz idi. O bu konuda yle buyurmaktadr:
den baka bir kavme benzeyen bizden deildir." 96 buyur

97 mutur.
96 97
Tirmiz,"sti'zn",7. Hz. Peygamber, gayri mslimlerin giydikleri klk kyafet gibi sembol lerde onlara benzeyen kiinin mmetinden olamayacan, aksine, mmettenayrlacanveuzaklaacankastediyor.nk,hermme ti dierlerinden ayran ve ona kendisine zg bir varlk salayan klk kyafet,dilvedingibisembollerivardr. mmet, fertlerinin sembollerine ballklar orannda, dier mmetler arasndavarlnvebyklnsrdrr.teReslullahbizebunun yolunugstermektedir.Hz.Peygamber,ashabndanbirininbirtrelbi se giydiini grd ve ona: "Bunu giyme zira bu, kfirlerin giysilerin dendir." dedi. Allah Tel da yle buyurmaktadr: "O halde, sizden
kim, onlar (yahudi ve hristiyanlar) dost edinirse, (bilsin ki), o, on lardandr. phesiz, Allah zulmeden topluluu doru yola ulatr maz." [elMide 5/51]. yleyse mmetimiz bu retileri iyice ren
sin/anlasnvedmann,kendisembolleriniyaymaksuretiyleykmaya altslmsembollerimuhafazaetsin. Her birimiz, bize deer kazandran sembollerimizden herhangi birini terk etmekten kansn. Farkna varmadan, bizi onlarla bir yapp m metimizden uzaklatran hibir sembollerini taklit etmeyelim. Biz, sa natretme,yeralthazinelerinikarmavetabiatbilimlerindenyarar lanmadaonlargibiolalm. G yetirebildiimiz kadar mmetimizi buynden kalkndralm.Ben, ocuklarna apka giydiren halkma, bu apkann gayri mslimlerin sembololduunadikkatleriniekiyorum.Hernekadarbunumedeni yet olarak grseler de o, mmetin birlik ban zmektedir. Bu kt detler,mmettenesildennesilegetiinde,mmetinvarlimkansz lar. Ben, Avrupa ve Amerika'ya giden kardelere kendi kyafetlerini karmamalar nasihatn yineliyorum: nk bu giysi, onlarn kendi siyle tannd semboldr. mmeti temsil etmek iin konferanslara/ kongrevetoplantlarakatlanlaradaaynnasihatiyapyorum. Onlar ancak mmeti, bakanlarn gzlerini dolduran ve kendilerine nitelikveahsiyetkazandransembolleriyletemsiledebilirler.ayeton lar (mmeti temsil edenler), kendi memleketlerinin grntsyle g rndklerinde,kmsendikleriniveglnolduklarnadnyorlar sa, yabanclarn ou, bizim yanmza geldiklerinde, biz de onlara gl mtkfakatonlarsembolleriniterketmeyipbizkendilerinealncaya kadaronlarmuhafazaettilervememleketinsahiplerioldular. Biz ise, kuruntu ve eytann bize hayal ettirdiieylerle mmeti temsil ettiimizi zannettiimiz halde mmetimizin sembollerini terk ettik. Giysi,hernekadarvarolmadahereydeilsede,tambamszltem siledendiersembollerdenbiridirvemmette,ahsbyklnhis settirensavunmaruhunucanlandrr.Allahm!Toplumdaendoruyola ulatran reslnn rehberlii ile amel etmede bizi baarl eyle. D
"Elbiselerinizin en hayrls beyaz olandr. yleyse beyaz giyininvellerinizionunlakefenleyin."94

Enes, zerlerinde al (taylise) bulunan bir grup insan grd ve "Hayber yahudilerine ne kadar da benziyorlar!!" dedi. Buradan hareketle, selef vehaleftenbir ksm lim,al giyilmesinimekruhsaymtr.ZiraEbDvd'unveHkim 'in Mstedrek'te bn mer'den rivyet ettikleri bir hadiste Hz. Peygamber: "Kim bir toplulua/kavme benzerse, o da 95 Tirmiz'nin rivyet ettii hadiste de: "Biz onlardandr.",
92 93
94
95
t bu yzk, bugn insanlarn ss ve ayak parmaklar iin taktklar yzkdeildi. Mslim,"Libs"10. Elbiseninksaolmas,pisliktenkorunmak,cretininekonomikoluuve alrkenrahathareketetmegibifaydalarvardr. Eb Dvd, "Tb", 14 "Libs", 13 Tirmiz, "Ceniz", 18 "Edeb", 46 Nesi,"Ceniz",38"Zinet",97. EbDvd,"Libs",4bnHanbel,II,50.
65
Z DU LM E D
66
Hz. Peygamber'in giyecekler konusundaki tutumu, ko layna geleni giyinme tarzndayd. Bu yzden bazen ynl, bazenpamuklu,bazendeketenligiyerdi. Yeni bir elbise giyindiinde adn belirterek u duay okurdu:"Allah'm!Bugmlei,yahutriday yahuttasar
Senbanagiydirdin.Hemonunhayrlolmasnvehemde yapld amata hayrla kullanlmasn Senden dilerim. Yine hem onun errinden ve hem de kt maksatla kulla nlmasnnerrindenSanasnrm."98 Gmleinigiymeye sandanbalard.Nes'ninSnen'indekibirrivyetegre,
Hz.AieHz.Peygamber'eyndenbirhrkard.Peygamber onu giydi. Terleyip ynn kokusunu hissedince onu kar 99 Gzelkokuyuseverdi. d. Eb Dvd'un Snen'indeki bir rivyete gre bn Ab bas:"AllahResl'nnzerindeolabilecekengzelbirhl 100 Zahidlik ve kendini le (takm elbise) grdm." demitir. daha ok ibadete adama amacyla Allah'n mbah kld giyeceklerden,yiyeceklerdenvekadnlardan/evliliktenuzak duranlar olduu gibi, tam aksine, en gzel elbiseleri giyen, en leziz yemekleri yiyenler vardr. Bunlar, kat giyinme ve yemeyikibirvebbrlenmeolarakgrmemektedirler. HerikigrubuntutumvedavrandaHz.Peygamber'in tutumvedavrannaaykrdr.Bunedenleseleftenbazlar: "Eskiler, birinci snf (lks) elbise ile d (indirimli) elbise
nin iki mehur trn ho grmezlerdi" demilerdir. Snen'debnmer'dengelenbirrivyetegreHz.Peygam ber: "Kim hret elbisesi giyerse Allah ona kyamet gn 101 zilletelbisesigiydirir,sonradaonuniindeateeatlr." buyurmutur. BuhrveMslim'derivayetedilenbirhadiste Hz. Muhammed yle buyurmaktadr: "Bir kimse alm
satarak eteklerini yerde srrse, Allah kyamet gn o kiininyznebakmayacaktr."102

Ayn ekildedelbisegiymekdebiryerdeknanm,bir yerdevlmtr:hretvealmsatmakiinolursayeril mi,tevazuvealakgnlllktengiyinilmisevlmtr. Nitekim pahal elbiseler giyinmek ayet kibir, bbrlenme ve alm satmak iinse yerilmi, gzellemek ve Allah'n nimetinigstermekiinsevlmtr. Mslim'in Sahh'inde geen bir hadiste yle buyurul maktadr: "Kalbinde hardal tanesi arlnda kibir bulu
nankimsecennetegiremez.Kalbindehardaltanesiarl nda iman bulunan kimse de cehenneme girmez."Bunun

zerine bir adam: "Ey Allah'n Elisi! Dorusu ben, elbise min ve ayakkabmn gzel olmasn severim. Bu da kibir midir?" diye sordu. Hz. Peygamber cevaben: "Hayr! Allah
gzeldirvegzelliisever.Kibirise,hakkkabullenmemek veinsanlarkmsemektir."103 buyurdu.
manmzdankurtulmayakarbizeyardmetki,buretilerigenelleti rebilelim. 98 EbDvd,"Libs",1. 99 Kimiinsanlar,terininokluu,cismininveelbisesininkirliliisebebiyle kokulardayanlmazolduuhalde,pireninkannnpisolupolmadn aratrrlar.Eerldrlrse,derisilhayvannderisigibiolupolma d, tanmasnn namazbozupbozmadn tartrlar?! Allah'm! Bu kavme akl ve dnce temizliiverdiin gibi, elbise ve cisim temizlii deihsaneyle. 100 EbDvd,"Libs",5.
101
EbDvd,"Libs",4bnMce,"Libs",27bnHanbel,V,324. 46,48. Mslim,"mn",148,149.
102 Buhr, "Libs",1,2, 5"Fedilu'sSahbe",5 Mslim,"Libs", 42,43 103
Z DU LM E D
68
V
K NCBLM HZ.PEY GAMBER'NRNEK L
Mslim'in Sahh'inde Hz. Peygamber'in suyu yu dumda/nefesteitiiveylebuyurduurivyetedilmekte 105 dir:"Susuzluugideren,shhatveafiyetverenAllah'tr." me esnasndaki teneffsnn anlam, barda azndan uzaklatrp nefesini bardan dna vermesi, sonra tekrar imeyedevametmesidir.Nitekimuhadistebudurumak a ifade edilmektedir: "Biriniz su itiinde nefesini barda
106 n iine vermesin, fakat barda azndan eksin." Tirmiz de ise u rivyet vardr: "Devenin itii gibi, suyu birsoluktaimeyin!Fakatikiveyayudumdaiin.me ye baladnzda besmele ekin, bitirdiinizde ise Allah'a hamdedin."107
1.Hz.Peygam ber 'inYem esi ve m esi Mevcut olan reddetmez, bulunmayan aratrmaz d/zorlamazd: nnekonan gzelyiyecekleri yerdi. Ancak beenmediibireyolursakendisiyemez,bakasnadaha ramklmazd.Hibirzamanbiryemeekusurbulmamtr. taholursayer, olmazsayemezdi.Nitekim alkolmad iinkeleryememi,fakatmmetiiindeharamklmamt. Hattasofrasndagznndekeleryediler.
ResliEkremdayanarakyemekyemezdi.Yemeinba nda besmele eker, sonunda da Allah'a hamd ederdi. Su itiinde, soltarafndaki kendisindendahayal/bykbiri bulunsa bile,bardasandakineverirdi.
2.Hz.Peygam ber 'inAilesiyle lik isi Sahih bir senetle Enes'ten rivyet edildiine gre Hz. Peygamber: "Dnyanzdan bana kadnlar ve gzel koku sevdirildi. Gzmn aydnl da namaza baland." 108 buyurmutur.
Onun tutumu hazr bulduunu yemekti. ayet yemek bulamazsa sabrederdi. Hatta alktan karnna ta balad olurdu.Aylargeerdideevindeateyandolmazd.Yolcu lukta ounlukla yemeini yere serdii sofrasnn zerine kordu. Suyu oturarak imesi onun tavryd. Suyu ayakta itii deolmutur:Nitekimbirdefasndazemzemkuyusunageldi, birileri oradan su ekiyorlard, su istedi, su kovasn ona 104 verdiler,odaayaktasuyuiti. Hz.Peygamber'in:"Birinizsuitiinde,yudumlayarak isin."eklindebuyurduurivyetedilmektedir.
Hz. Peygamberbir gecede hanmlarn dolard. Gece leme,yanlarndakalmavenafakakonularneleriarasnda taksim ederdi/eitlie uyard. Sevgi konusunda ise:"Allah
'm! Gcmnyettii konulardaki taksimim bu. Gcmn yetmedii hususlarda ise beni knama!"109 diye duada bu
105 106
107 108 104
Bk.Buhr,"Eribe",16.
109
Mslim,"Eribe",123. Buhr, "Vud", 18 "Eribe", 25 Mslim, "Taharet", 63 Tirmiz, "Eribe",16Nes,"Tahret",41bnMce,"Eribe",23bnHanbel, IV,383V,296,309,310,311. Tirmiz,"Eribe",13. Nes,"ret'nNis",10bnHanbel,III,128,199,285. EbDvd,"Nikh",38Drim,"Nikh",25.
H Z. P EYG AM BER N RN EK L
69
Z DU LM E D
70
lunmutur.Hz.Peygamber,boam,ric'atyapm(boad einegeridnm)vebiraysrelilyapmtr.Fakatele 110 rineaslazhryapmamtr. Hz.Muhammed,elerinekar iyidavranrveonlarlaiyi geinirdi.Ensrnkzlarngruplarhalindeberaberoynama lariinHz.Aie'yegnderirdi.Hz.Aie,sakncasolmayan bireyistediizaman,okonudaHz.Aie'yetbiolurdu.Hz. Aie, bir bardaktan su itii zaman kendisi o barda eline alr, azn einin aznn dedii yere kor, sonra su ierdi. Hz.Aie'ninkucanayaslanr,bazenhayzlolup, baonun kucandaikenKur'anokurdu.Ohayzlikenonapetamal tutmasn syler sonra onunla mnasebet kurard. Orulu olduuhaldeonuperdi.Hz.Aie,Peygamber'inomuzlar nadayanmbakarbirvaziyetteikenonamescidindeoyna yan Habelileri seyrettirmitir. Hz. Peygamber, yolculuk esnasndaHz.Aieileikikezkouyaryapt.Birkeresinde deevdenkarlarkenititiler. Yolculua kmak istediinde hanmlar arasnda kura eker, kimin ansna karsa onu beraberinde gtrr ve ylebuyururdu:"Sizinenhayrlnz,hanmnakareniyi
hanm hari, sekiz hanm arasnda geceleme taksimi ya pard. Dokuzuncu hanm Hz. Sevde idi. Sevde yalannca, gecelemesrasn Hz.Aie'yebalad.Hz. Peygamber,Hz. Aie'yehemkendisiningnnhemdeHz.Sevde'ningn ntahsisederdi. Reslullah,gerekgeceninsonundagereksebandaha nmnayaklard.Geceninbandacinselilikiyegirdiinde kimizamangusledipuyur,kimizamandaabdestalpuyur du.Hanmlarnbirguslledolatgibi,bazendeherbiri ninyanndaguslederdi. Geceleyin yolculuktan dnp ehre girdii zaman ken disiailesininyannagirmez,bakalarndaailelerinin yan nagirmekten yasaklard.
3.Hz.Peygam ber 'inUyum aveUyanm a ek li Bazenyatakta,bazenhasrzerinde,bazendivanda,ba 113 Yatanndolgumaddesilifidi. zende yerdeyatard.
davranandr. zinizde ailesine kar en iyi davranan be nim."111 Ara sra hanmlarndanbirine dierlerinin yannda
elini uzatt olurdu. kindi namazn klnca, hanmlarn dolar,onlarayaklaphalvehatrlarnsorard.Geceolun ca geceleme sras kendine gelen hanmnn odasna gider, btn geceyi ona tahsis ederdi. Bu hususta Hz. Aie yle demektedir: "Reslulah, hanmlar arasnda yapt payla trmada/gecelemedeonlarnyanndakalmahususundabizi 112 Hz.Peygamberdokuzuncu birbirimizdenstntutmazd."
Uyumak iin yatana yattnda: "Senin adnla Allah 114 Sa tarafna 'm, dirilirim ve lrm!" diye dua ederdi. yatar, sa elini sa yanann altna kor sonra: "Allah'm! Kullarnn diriltilecei gnde beni azabndan koru!" diye 115 Uykusundanuyandzamanise:"Bizildr duaederdi. dkten sonra dirilten Allah'a hamd olsun! Yeniden dirili
113
110 111 112
"l"ve"zhr"nanlamdahasonragelecektiriindekilerebaknz. bnMce,"Nikh",50Drim,"Nikh",55. EbDvd,"Nikh",38.
114 115
Ayn ekilde bazen yere ve bazen de hasr zerine otururdu. Bundaki hikmet, hem sertlii tercih etme hem de Allah'n nimetinden yarar lanmadr.BununlaHz.Peygamber,nefsininzelbireyealmamasn istediigibi,zelbiryiyeceeveieceealarakonunlashhatbulup, esiriolmaktan venimetleazgnlaarakzamannbeklenmedikolaylar na kar diren gsteremeyecei ekilde onunla kuatlmaktan kendi sinikoruyordu.Bu,hayattaortayoluizleme,terbiyedeiktisatlolmave toplumdafaydalolaneylerinenhayrlsdr. Buhr,"Tevhd",13EbDvd,"Edeb",98Tirmiz,"Deavt",16. Mslim, "Msfirn", 62 Eb Dvd, "Edeb", 98 Tirmiz, "Deavt", 18.
71
Z DU LM E D
72
sadece O'nun huzurunda olacaktr."116 der sonra dilerini

misvakla temizlerdi. Gecenin evvelinde uyur, sonunda da kalkard. Mslmanlarn ileriyle urat zamanlarda ge 117 Gzleri uyur fakat kalbi cenin evvelini uykusuz geirirdi. uyumazd.Uyuduundakendisiuyanncayakadarbakalar onuuyandrmazd.
4.Hz.Peygam ber 'inHayvanaB inm e ek li Hz. Muhammed, atlara, develere, katrlara ve eeklere binmitir.Kimizamaneerli,kimizamandaplakatabin mitir.Bazzamanlaratkoturduudaolurdu.ounlukla hayvanayalnzbinerdi. Bazendeterkisinebirkii,nnebir kii bindirirdi! Bylece devenin zerinde kii olurlard. Kimierkekleriterkisinebindirdiigibi,kimielerinideter kisine bindirmitir. ounlukla binei at ve deve idi. Katr ise zaten Arap memleketinde yaygn deildi. O'na dii bir katr hediye edilince: "Atlar eeklere atralm m? diye sormalar zerine: "Bunu ancak bilgisizler yapar."118 ceva 119 bn verdi.
116
5.Hz.Peygam ber 'in Ticar et Ah lk Hz.Peygamber,hemsatm, hemsatnalmtr,hem ki rayavermivehemdekiralamtr.O'ndanbizeintikaleden yalnzca peygamber olmadan nce cretle koyun srs gtmesi ve bir yolculuu esnasnda Hz. Hatice'nin maln am'agtrmesiolaylardr.
Allah Elisi, ortaklk yapmt, orta yanna gelince ona: "Beni tanyor musun?" diye sormu, o da: "Sen orta
m deilmiydin? Hem dene gzel ortaktn, aldatmaz ve 120 Metindegeen"aldatmaz mnakaaetmezdin."demiti. dn" kelimesi 'hemzeli' olarak, hakk savunma anlamndaki mdraekkndendir.'Hemzesiz'olarakise,engzelekil desavuturmaanlamndaki mdr kkndendir.
Hz.Peygamber,vekiltayinetmi,vekilolmutur.Hedi ye vermi, hediye kabul etmi ve hediye ile mkaftlandr mtr. Ba yapm, ba kabul etmitir. Seleme b Ekva'nn payna ganimetten bir criye dmt Peygam berona:"Onubanabala"deyinceodabalamtr.Hz. Peygamber, o criyeyi mslman esirleri kurtarmak iin Mekkemriklerinefidyeolarakvermitir.Gerekrehinkar l, gerek rehinsiz bor almtr. Hem dn alm, hem de gerek pein, gerekse veresiye alveri yapmtr. Rab binden bir takm amellere kar zel bir garanti (keflet) almveamelleriileyenincennetegitmesinekefilolacan bildirmitir. Genel olarak da, vefat edip de geride borcunu
117
118
119
Buhr, "Tevhd", 13 "Deavt", 7, 15 Mslim, "Zikir", 59 bn Mce "Du",16Drim,"sti'zn",53. Gece boyu oyun ve elence sebebiyle uykusuz kalp mmete ahlk bozma ve maslahatlar yok etmenin dnda bir eykazandrmayanlar bundanibretalsnlar. Bk. Eb Dvd, "Salt", 127 "Cihd", 53 Nes, "Taharet", 105 "Cihd",23"Hayl",10. nkbilmeyenler,atveatnkendicinsindenneslinikorumazlar.At, savatabykbirkuvvettir!AtanemvermemiziinAllahatnsavaa ilikin niteliklerine yemin ederek yle buyurmaktadr: "Soluk solua
sratlekoan,(koarkentrnaklarnyerevurarak) kvlcmlarka ran, sabah erkenden baskn yapan, orada tozu dumana katarak dman topluluunun ortasna dalan (atlara) andolsun." [elAdiyt
100/1/5]. Atn dnda savataki her kuvvet zamanla deimektedir. Atn kuvveti ise devam etmektedir. Kur'an'n belagatna bak! Allah Telylebuyurmaktadr:
nuz." [elEnfl 8/60]. Allah, yetteki kuvvet' kelimesini nekre (belir

siz)olarak zikredipeitleriniaklamad nkkuvvet, keiflerle ye nilenir. At ise ismiyle belirli olarak zikretti zira at, Allah'n diledii zamana kadar kuvvet olarak devam edecektir. Biz, dinin retilerini terkettiimizgndenberi,atn dndakidier savakuvvetlerini,ko runmavesavunmahazrlklarnterkettiimizgibiatailgiyideterket tik.Bylece,bizeistedikleriniyapandmannalaykonusuolduk. EbDvd,"Edeb",17bnMce"Ticrt",63bnHanbel,III,425.
"(Ey inananlar!) Onlara (kfirlere) kar gcnz yettiince kuvvet vesavaatlarhazrlaynnk,(bylehareketetmekle),hemAllah 'n dmann hem de sizin dmannz korkutup caydrm olursu
120
73
Z DU LM E D
74
karlayacak mal brakmayan mslmanlarn borlarn demitir. Bu hkmn, Hz. Peygamber'den sonra gelen devlet bakanlariin degeerli olup, devletbakannn dayeterli mal brakmayan mslmanlarn borlarn devlet hazine sinden deyeceine ilikin genel bir hkm olduu sylen mitir. Buhususu yle ifade etmektedirler: Hibir miras brakmadan len kiinin mal nasl devlet hazinesine kal yorsa(devletbakanonamirasoluyorsa),borcunukar layacakkadaryeterli malbrakmadanlenkiininborcunu dadevletbakander.Yineaynekilde,hayattaikenken disinin geimini (nafakasn) salayacak kimsesi bulunma yankiiningeiminidevletyneticisitemineder. Reslullah, sahibi olduubir araziyi vakfedipAllahyo 121 Hem arabuluculuk yapt luna sadaka olarak balad.
121
hemdearayaaraclarsokularakkendisinemracaatedildi. Berre isimli kadn, ayrld kocas Mugs'e geri dnmesi iin Hz. Peygamber tarafndan yaplan arabuluculuk girii mini kabul etmedi. Buna ramen, Allah Elisi o kadna ne kzdnedeazarlad.Hz.Muhammed,bazenyeminederken (inallahdiyerek)istisnayapar,bazenherhangibirnedenle geri dnmek istediinde yeminine kefret der, bazen de 122 yemininidevamettirirdi.
olacaktr." [enNis 4/14]. ocuuna verdii mala ahitlik yapmas iin kendisine gelen bir kiiye Hz. Peygamber: "Bundan baka ocu un var m?" diye sorunca, adam: "Evet" dedi. Allah Resl: "Buna verdiin kadar dierlerine de verdin mi?" diye sorunca, adam: "Ha yr"dedi.ResliEkrem:"Benihakszlakarahittutma.Ben,hak tan bakasna ahitlik etmem." buyurdu. [Mslim, "Hibt", 1416
Nes,"Nihal,1]. Bu vakftakikorkun artlardan biride, elerden birinin dierine l mnden sonra evlenmemesini, yoksa vakfndan bir hak alamayaca nn art komasdr. Allah akna, slm'da vakf sebebiyle ruhbanlk ciz midir? Kii rhip gibi yaayacak, evlilik nimetini kaybedecek ve neslin devamnda Allah'n hikmetini iptal miedecek? Yoksa kii, er' mahkemenin vakfedenin ilerisrdartlaragrekendisinivakftan mahrum etmesine hkmetmesinden korkarak evlenmeyipzina ederek hem kendi ahlkn hem de toplumunun ahlkn bozmay m tercih edecek? Allah'nhibiryetki/kantindirmediibuutanvericiartlardanedir:
Bu, ha yr va k f olarak bilinen faydal messesedir. nsanlarn gn mzdekurduklarve a ileva k f olarakisimlendirdiklerivakflarndin detemeliyoktur.Bu,kiininyaamboyuncasahipolduueyi kendi sine, daha sonra nesline veya lmnden sonra tabaka tabaka, nesil nesildilediikiilerevakfetmesidir.Hemkendisihemdebakalariin akrabalartkouyor.Bundanmaksat,istediinikarpistediinide alaca ekilde vakfta deiiklik yapma imkannn kendisi iin ak kalmasdr Vakfedenin amac, bazen annebabasn veya ocuklarn dan birini mirastan mahrum brakmak olabilir bazen de sevdii bir hanm olup onu btn malna miras yaparak ocuklarnn hepsini bumaldanmahrumbrakmaolabilir!Arzuveisteklerinegredavran molur. Byleyaplmaklaer'mirasnbiranlamkalmayarakslmdzeniih lal edilmi olup yasal vrislerin dndakiler vris yaplm olurlar. Bylece vris, gerek vrisin dnda biriolur. Allah Tel'nn:"Allah,
"Bu konuda elinizde hibir kant yoktur. Buna ramen yeni Allah hakknda bilmediiniz eyleri mi sylyorsunuz?" [Yunus 10/68]. "Eer sylediklerini doru ise, o takdirde bana, (bundan nce indi rilmi) bir kitap ya da baka bir bilgi kalnts getirin!" [elAhkf
46/4].ininou,birokprobleminsebebiveuzaklamamz iinye terli olaylar bulunan bu vakflar olan er' mahkemeler hakknda ne yapmalyz? er' hkimlerden, bu vakfn kapsn kapatarak konu ve kaytlarndakiyanllarnokluundandolayyorgundener'mah keme alanlarn dinlendirmek iin kaytlarn ortadan kaldrmak zerealp insanlarReslullah'nkendilerinegsterdiihayr vakf nayneltmelerinedairbeklentimizbyktr.nkbutrvakfla,iz zetini ve egemenliini koruyan mmetin ordusu kuvvetlenir, mmeti yaatacak ve saygnln artracak okul, hastane ve snma yeri vb. messeseleroalr. Yani, devam ettirme hayrl olduu zaman o yemini devam ettirirdi dnmeyihayrlgrdzamanise,yemindendnervekefretderdi. Budurum,maslahatagredir.NitekimAllaheitliyetlerdeylebu yurmaktadr: "Yeminlerinizden tr, iyilik yapmanza, (ktlkten)
ocuklarnz hakknda, erkee, iki kzn hissesi kadar (verilmesini) emreder"eklindekiNis sresinde[1114]bizzatkendisininpayla
trd miras yetlerindeki emri devre d braklm olur. Acaba bu vakfagreameledenler, Allah'nhkmne vepaylatrmasna razol muolurlar m? Yoksa: Allah'n belirledii snrlarasa dahimal sa hibimalndaistediiekildetasarrufedermi?'diyecekler. Allah Tel ise yle buyurmaktadr: "Kim, Allah'a ve elisine isyan
122
ederveO'nun(koymuolduu)snrlaraarsa,O,onu,iindesrekli olarak kalaca atee sokacak onun iin, (orada) alaltc bir azap
75
Z DU LM E D
76
Allah Elisi, akalar ve akasnda yalnzca hakikati sylerdi. Tevriyeli konuur, fakat tevriyesinde hakikatten bakasn sylemezdi. Szgelimi, gitmek istedii bir yne doru yola ktnda o ynle ilikisi olmayan "Yolu nasl dr?","Sularnasldr?"ve"Gzergahnasldr?"gibisorular sorard.Hemistireeder,hemdekendisiyleistireedilir di. Hastalar ziyaret eder, cenazeye katlr, davete icbet eder,dulkadnlarn,kimsesizlerinvedknlerinihtiyacn giderirdi. iir dinler ve mkafatn verirdi. O, hakikat olan iiredlverirdi.Kendisikouyaryaptvegreti.Ayak kabsn kendieliyleonard,elbisesinidiktivekovasntamir etti, koyununun stn sad, giysisini temizledi, ailesinin vekendisininhizmetinigrd,MescidiNebev'nininasn dakerpitad,hemmisafirolduhemdemisafirarladve hastaya zarar verecek eyleri yemesini yasaklad (perhiz verdi). Hz.Peygamberdavranbakmndaninsanlarneniyisi idi.dnaldzamanondandahaiyisiylederdi.Birkii denboraldndaokiininborcunuder,onaduaederve:
Hz. Peygamber'e geldi. Allah Resl: "Henz bize bir ey gelmedi."buyurdu.Bununzerineokiilafetmekisteyince, Hz.Peygamber:"yiliktenbakabireysyleme.Benbor alanlarnenhayrlsym."dedivekrkborcukarlkrk dafazladanolmak zeretoplamseksensa' verdi. Hz.Peygamber,birdevednalmt.Sahibiborcunu almak iin geldiinde Allah Elisi'ne ar szler sarf etti, bununzerineashabokiiyehaddinibildirmekisteyinceo:
"Brakn onu, hak / mal sahibinin sz syleme hakk var dr."123 buyurdu.
EbDvd'unrivyetettiinegreAllahReslbirke resinde bir ey satn almt. Fakat yannda paras yoktu. Kendisine kr teklif edilince onu satt, krn Abdlmuttaliboullar'na sadaka olarak verdi ve: "Bundan sonrayanmdaparaolmadanbireysatnalmayacam." 124 buyurdu. Bu hads, bir mddete kadarborlanarak al veri yapmaya aykr olmadn ifade eder. nk o borca almakbaka,satmakbakadr.BiralacaklsAllahResl'n denborcunualmakzeregeldivesertkonutu.Bununze rineHz.meradamhaklamakistedi.Hz.Peygamber:"Ya
"Allah ailene ve malna hayrlar versin. Borcun karl yalnzcateekkretmekve demektir."derdi.

Bezzr'n zikrettiine gre Resli Ekrem bir kiiden * krksa' borald.Boraldensarlbunaihtiyaduyduve
saknmanza ve insanlarn arasn bulmanza Allah' engel yapma yn!Allahokiyiiiten,okiyibilendir."[elBakara2/224] "Allah,sizidnmedenettiinizyeminlerdendolaydeil,fakatiste yerekkendinizibaladnzyeminlerdendolaysorumlututar.Kef reti ise, ailenize yedirdiinizin ortalamasndan on fakiri doyurmak veyaonlargiydirmekyahutbirkleyizgrlnekavuturmaktr. Kim,(bunlar)bulamazsa,gnorututar.tebunlar,yeminetti inizde yeminlerinizi (bozmann) kefretidir. Ancak siz, (her eye ramen yine de) yeminlerinizi tutun! Allah, kretmeniz iin, size yetlerinibyleceaklamaktadr."[elMide5/89].
*
vaoleymer!Sen,banaborcumudememiemretmene ona da sabrl olmasn emretmene daha ok ihtiyacmz var." buyurdu. Bir yahudi Hz. Muhammed'e bir mddete
kadarveresiyebireysatt.Yahudisresindennceparasn almaya gelince Reslullah: "Henz sresi dolmad." dedi. Bununzerineyahudi: "Ey Abdlmuttaliboullar! Siz borcunuzu geciktiriyor sunuz."dedi.Sahabeoyahudiyihaklamakisteyince Hz. Pey gamberonlaraengel oldu. Budurum ancakonunyumuak huyluluunuartrd.Bunugrenyahudi:"Sendekipeygam
123
Sa',2.917kgarlndabirlbirimiolupgenellikletahllmn dekullanlr.Z.D.
124
Buhr, "stikrd", 4 "Vekle", 6 Mslim, "Mskt", 120 bn Hanbel,IV,268,416,456. EbDvd,"By'",9.
77
Z DU LM E D
78
berlikalmetlerindenhepsinitandm.Yalnzcabirikalm t.Odakendisinekaryaplanarchilnetavrlarn,an cak onun yumuak huyluluunu artrmasyd.Onuda tan 125 makistedim." dedivehemen mslmanoldu.
6.Hz.Peygam ber 'inY r m e,Otu rm a ve B irY er e Y aslanm a ek li EbHureyreyleanlatmaktadr:AllahElisi'ndenda ha hzl yryen bir kimse grmedim. Sanki yer onun iin drlyordu. Biz kendimizi ona yetimek iin zorlardk. O 126 aldrmadan yrrd. Hz. Ali yle demektedir: Reslullah,yrdzaman,sankibiryokutaniniyormu asnavcududikolarakyrrd.Arkadalarylayrrken, arkadalarnnde, kendisi iseonlarn arkasndayrrve: 127 Bunedenlebirhadis "Arkammeleklerebrakn!"derdi. te: "Arkadalarn ne srerdi."denilmektedir.Kimi zaman yaln ayak kimi zaman da ayakkabyla yrrd. Arkadala rylayrrkenbazentekbazendetopluolarakyrrd.Bir keresindeyaptsavalarnbirindeyrrkenparmayara landvekanakt.Bununzerineubeytisyledi:
Yolculuktaarkadalarnngerisindengider,gszkii yi terkine bindirir ve onlara dua ederdi. Hz. Peygamber, kimi zaman yere, kimi zaman hasra, kimi zaman da ki lim/halzerineotururdu.Adiyb.Htimyannageldiinde onuevinedavetetti.Criyeonaoturmasiinbiryastkver di,oiseyast kendisiileAdiy'inarasnakoyupyereoturdu. Adiy:"Onunkralolmadn anladm."dedi. Allah Elisi, bazen srt st yatp uzandolduugibi, bazen deayakayakzereatard.Yastadayanarakoturur du.Kimizamansolyanna,kimizamandasayannayasla nrd. Halsiz kald durumlarda, dar kma ihtiyac his settiindearkadalarndanbirinedayanarakkard.
7.Hz.Peygam ber 'inTu vlet Adab AllahResltuvaletegirerkenuduayokurdu:"Allah
'm! Grnengrnmeyen, maddmanev btn pislikler denvekovulmueytandansanasnrm."129 kncada: "Bala, Rabbim!"130 derdi. Tuvalet temizliini (istinc)
bazen su ile, bazen talarla, bazen de her ikisiyle birlikte 131 yapard.
129
Sensadecekanayanbirparmakdeilmisin? Allahyolundagelmitirbanagelen.128
Buhr,"Vud",9"Deavt",14Mslim,"Hayz",122,123EbDvd, "Tahret", 3 Tirmiz, "Tahret", 4 Nes, "Tahret", 17 bn Mce, "Tahret",9Drim,"Vud",19. EbDvd, "Tahret", 17 Tirmiz, "Tahret", 5 bn Mce, "Tahret", 10Drim,"Vud",17. Buistincakonusuna,malumfkhkitaplarndapekoksayfaayrld nve ancak bukitaplarn sahiplerine gre sahih olaca pek ok arta balandn grrsn. Oysa bunlara hi de gerek yoktur. Zira bu, in sanlarnyaratllarndanrendikleriftrbirdurumdur.Zira, dindar olmayan insanlarn da aynsn yaptklarn grmekteyiz. Reslullah, insannykayabileceiniveyasilebileceinifiilolarakaklad. Maksat, ftratn giderilmesini istedii pislii gidermektir. Allah Res l'nnaklamasbirsatrdanfazlaolmad.Fkhmellifleri, ftrolan bu hususta bu kadar kat davranrlarken, bunun dnda insanlarn nefretine sebep olduklar hususlarda acaba nasl davranmlardr?! Bunun sebebi, sadece,melliflerin bir ksmnn helal bir ksmnn ha ram bir ksmnn vacip bir ksmnn ciz diyerek ihtilaf etmeleridir. nsanlar ise, kime uyacaklarn bilmemektedirler. Halbuki her hal
130
131 125
126 127
128
Allah Tel'nn ona ahitlii yeter:"Sen,phesiz,okycebir ahlk zeresin."[elKalem68/4]."Eerkaba,katyrekliolsaydn,etrafn dandalpgiderlerdi." [limrn 3/159]. ayetinsanlar arasndaki ilikiler bu gzel ahlk zere olsayd, insanlarn kalpleri katlamaz, aralarndakigvenyokolmaz,yabanclaronlarnilerinekarpskn t ve zorluklara sebep olan, beraberinde eitli dmanlklar getiren zulmvekabakuvveteihtiyaduymazlard. Tirmiz,"Menkb",13. Mslim, "Fedil", 82 Tirmiz, "Libs", 20 "Menkb", 8 Drim, "Mukaddime",10. Buhr,"Cihd",9"Edeb",90Mslim,"Cihd",112Tirmiz,"Tefsru Sre93".
79
Z DU LM E D
80
Yolculukesnasndatuvaletegideceizamanarkadalar tarafndan grlmeyecek kadar uzaa giderdi. Tuvaletini yaparken kimi zaman yksek bir yerin,kimi zaman hurma aalarnn,kimizamandavadidekiaalarnarkasnagiz lenirdi.Sertbiryerdekkabdestbozacazamanyerden bir odun alr, topran nemi belirinceye kadar onunla yeri eeler sonra abdestini bozard. Kk abdest bozmak iin yumuak toprakl yer arard. ounlukla kk abdestini oturarakyapard. Mslim,Huzeyfe'den,Hz.Peygamber'inkkabdesti 132 ni ayakta yaptna dair bir hadis rivyet nakletmitir. Allah Resl, bir kabileninsprntlerini attklar bir p leuradndabuekildekkabdestinibozmutur.Bu gibiyerlere"plk(mezbele)"denirveburasyksekolur. ayet bir kimse oraya oturarak kk abdest bozsa, idrar zerine srar. Oysa Hz. Peygamber, mezbeleyi, kendisini gizleyecek ekilde, kendisi ile duvar arasna alrd. Elbette bu durumda ayakta kk abdest bozacaktr. Tuvaletten kar Kur'an okurdu. Temizlik annda suyu ve talar sol eliyle kullanrd. Vesveseye kaplanlarn zekeri ekme ve ksrmegibihususlarnhibirisiniyapmamtr. Eb Ca'fer elUkayl yle demektedir: Hz. Peygamber kk abdestini bozarken birisi kendine selam verdiinde, selamn almazd. Bunu Mslim Sahh'inde bn mer'den rivyet etmitir. Bezzr Msned'inde bu olayda Hz. Pey gamber'inselamaldnvesonra:"Selamverdim,selam
ten sonra, elini yere/topraa vururdu. Tuvaletini yapmak iinoturduundayereyaklamadanelbisesinikaldrmazd.

8.Hz.Peygam ber 'in B eden Tem izlii AllahResl,ayakkabgiyerken,santararken,temiz lenirken,bireyalpverirkensadanbalamaktanholanr d.Yeme,imevetemizlikkonularndasaelinituvaletvb. gibinecaseti/pisliigidermehususlarndaisesolelinikulla nrd.
Ban tra ederken, ya tamamn brakrd ya da ta mamn tra ederdi. Byklarn ksaltrd. Tirmiz, Reslullah'n: "Byn ksaltmayan bizden deildir."133 buyurduunu ve bu hadisin sahih olduunu sylemektedir. Mslim'in Sahh'nde ise u rivyet vardr: "Byklar ksal tn,sakallaruzatn,bylecemecsleremuhalefetedin."134 Buhr ve Mslim'de de: "Mriklere muhalefet edin: Sa 136 O, kallaruzatn,byklarksaltn."135 rivyetimevcuttur. gzel kokuyuseverveokakokusrnrd. Birksmsa habe, Hz. Peygamber'in oka gzel koku kullandndan sakzllamt.Bundandolay daknayaknmad halde yaknm zannedilirdi,demilerdir. Cbir b. Semre'ye Hz. Peygamber'in banda beyazlk olupolmadnsormalarzerineylecevapverdi:Ban dakisaayrmyerindekibirkasatelindenbakabeyazlk yoktu. Onlarn beyazln da san yalad zaman, ya ortaya karrd. Buhr'de Hz. Peygamber'in kendisine su
133 134 135 136
m almad demenden korktuum iin selamn aldm. Bir daha beni bu halde grrsen selam verme. Zira selamn almam!" buyurduunu rivyet etmitir. Su ile temizlendik
132
karda onlar doru yolukaybetmilerdir ve ancak,zerinde ittifak edi len ve kimsenin hakknda gr ileri sremeyecei Reslullah'n reh berliiiledoruyubulabilirler. Mslim,"Tahret",73.
Tirmiz,"Edeb",16. Mslim,"Tahret",55. Buhr,"Libs",64Mslim,"Tahret",54. Bu adaki kimigenler, byklarnikitaraftan da traediporta ks mn brakyorlar. Bu, gzlerinde byk grdkleri yabanclarn terbi yeleri zerine yetimelerinden kaynaklanmaktadr. Onlarn detlerine sayg duyup, dinlerinin uygulamalarn ise kk grmektedirler. Bu genlerin sanatlarvefaydal ilmkeiflerdegayrimslimlerleyaret meleri gerekmez mi veya bamszlk isteyen bu genlerin, dinlerine balolupdmanlarnabenzememelerionlarngrevideilmi?!
81
Z DU LM E D
82
137 nulangzelkokuyugerievirmediirivyetedilmektedir. Mslim'de ise Allah Resl'nn: "Kendisine fesleen sunu
lan kimse onu geri evirmesin. Zira o, ho kokulu, yk 138 buyurduu rivyet edilmektedir. Eb hafif bir bitkidir." Dvd ve Nes'nin Snenlerinde: "Kendisine gzel koku sunulankimseonugerievirmesin.Zirao,ykhafif,ho kokulubirbitkidir."139 eklinderivyetedilmitir.
Bezzr'nMsned'inde:"Allahgzeldir,gzelliisever temizdir,temizliisevernaziktir,nazikliisevercmert tir, cmertlii sever. yleyse avlularnz (i bahe) ve meydanlarnz (evinizin nn) temizleyin. Sprntleri evlerinde biriktiren Yahudilere benzemeyin!" rivyeti var dr. Hz. Peygamber'den sahih olarak u hadis rivyet edil mitir: "Haftada bir gn banyo yapmas Allah'n her
BuhrveMslim'deHz.Peygamber'in:"mmetimes knt vereceimi bilmeseydim, onlara her namaz klaca zaman misvak kullanmalarn emrederdim."141 buyurduu rivyet edilmitir. Buhr ayrca "Misvak kullanmak hem 142 ek aztemizlerhemdeAllah'nhonutluunusalar." lindeki rivayeti de muallak olarak zikretmitir. Bu konuda pekokhads vardr.Misvaklailgili pekokfaydadanbah sedilmektedir: Az temizler, dietlerini salamlatrr, oyuklar gide rir/doldurur, okumaya ve zikre canllk verir. Misvak kul lanmakhervakittemstehabolup,namazveabdestannda daha kuvvetli mstehabtr. Az kokusunu giderir. Bu hu sustaki hadislerin geneli ve orulunun buna ihtiyac olma sndandolay,gerekorututmayan,gerekseorututankii iin her zaman mstehaptr. Snen'de Amir b. Reba'dan rivyet edildiine gre yle demektedir: "Allah Resl'n oruluiken,sayamayacamkadarokmisvaklaaznfra 143 Buhr de bn mer'in yle dediini ladn grdm." nakletmektedir: "Hz. Peygamber, gndzn banda ve sonunda misvakkullanrd."144 nsanlar,orulununzorunluve/veyaisteyerekaznsu ilealkalamas (mazmaza)gerektiinedairicmaetmilerdir. Mazmaza, misvak kullanmaktan daha nemlidir. Ne kt koku ileAllah'a yaknlamada herhangi bir gayeolabilir ne de ibadetin meru klnd cinsten olabilir. Bu nedenle, KyametgnndeorulununazkokusununAllahyannda daha gzel kokaca zikredilmitir. Byle buyrulmasnn nedeni, orulunun misvak kullanmasn tevike yneliktir,
mslman zerindeki bir hakk olduu gibi, gzel koku srnmesi de hakkdr."140 Dilerini misvakla fralamay
severdi. Misvak kullanmnda orulu olup olmamas fark etmezdi.Uykudanuyandnda,abdestalrken,namazkla ca zaman ve eve girdiinde misvak kullanrd. Bu i iin misvakaacndanyaplanaaubukkullanrd.
137 138 139 140
Buhr,"Hibe",9"Libs",80. Mslim,"Elfz",20. EbDvd,"Tereccl",6Nes,"Znet",73. Buhr,"Cum'a",19Mslim,"Cum'a",7,8Tirmiz,"Cum'a",29Eb Dvd, "Tahret",127Nes,"Cum'a",6,11.Butemizlik,imanngs tergesidir.Fakat,kirliliiseven,pisliealanve:Bu,Allahiinbirte vazudur.' diyerek imanl olduklarn iddia eden kimi insanlar bulun maktadr. Bundandahaby,piskiiyiAllah'ndostu/velisi'diyenitelendirip ondabereketolduunainanmalardr!ouzamandainsanlarbazla rnkirliveahmakolmalarndandolayveli'kabulediyorlar!Sankibe reketvevelilikancakbylebilinir.FakatyceAllahylebuyurmakta dr: "Kt olan kadnlar, kt erkekler kt olan erkekler de kt
141 142 143 144
olankadnlariindir.Aynekilde iyiolan kadnlar, iyierkekleriyi olanerkeklerdeiyikadnlariindir."[enNr24/26].
Buhr,"Cum'a",8"Temenn",9"Savm",27Mslim,"Tahret",42. Buhr,"Savm",27. EbDvd,"Savm",26. Buhr,"Savm",25.
83
Z DU LM E D
84
yoksaazkokusunundevamettirilmesinetevikszkonusu 145 deildir. Misvak kullanmak, Kyamet gnnde, Allah yannda az kokusuna engel deildir. Aksine, oru tuttuunun bir gstergesi olarak orulu, miskten daha gzel kokarak az kokusuyla Allah'n huzuruna gelecektir. Tpk yaralnn, Kyametgnkanylavekokusudamiskkokarakgelecektir. Halbuki dnyada bu kan gidermekle emredilmiti. Ayn ekilde orulunun az kokusu, misvakla gitmez, nk onunsebebikalcolmasdr.Bukoku,midedeyemekolma yndanmeydanagelmektedir.Yemeinartklarancak,di vedietlerizerinetoplandzamangider. Keza ayn ekilde, Allah Resl, mmetine oruta mstehab olanlar ile mekruh olanlar retti. Orulunun misvak kullanmasn mekruh addetmedi. O, mmetinin bunu yaptklarn biliyordu. Genel, kapsaml ve etkili keli melerlemmetinimisvakkullanmayateviketti.Sahabede Hz. Peygamber'i orulu iken defalarca misvak kullandn grmlerdi.Yineo,mmetininbunauyacaklarnbiliyordu veonlarahibirzaman:"ledensonradilerinizimisvakla fralamayn." demedi. Aklamay ihtiya anndan sonraya brakmakyasaktr/uygundeildir.Allaheniyibilendir.
9.Hz.Peygam ber 'inKo num as,Su sm as, G lm esiveAlam as Hz.Peygamber,Allah'nyaratklararasndaenfasihve entatlkonuan idi. Hz.Aiederki:AllahResl,sizinu
146 Ak bir konumalarnz gibi sz pe pee sralamazd. szletanetanekonuur,meclisindebulunanlarkonutukla rn ezberleyebilirdi. ouzaman iyi anlalsn diyesz kez yinelerdi. Uzun zaman susard. Gereksiz yere konu mazd. Sze avurtlaryla balar yine onlarla bitirirdi. Ko numalarndaazszleokmnifadeedecekcmlelerkul lanrd.Lzumsuzkonulardakonumazd.Yalnzcasevabn umduu konularda konuurdu. Bir eyi beenmediinde yznden anlalrd. Szleri ve davranlar arasnda ar veirkineylerbulunmazdgrltcvebararak konuan biri deildi. Gl tebessm idi. En fazla gldnde az dilerigrnrd.Glnecekeylereglerdi.
Glmesinaslkahkahailedeildiyse,alamasda,ba rarak,feryatederekdeildi.Ancakgzleriyaladolar,boa lrd.Gsndenbiriniltiduyulurdu.Alamas,bazenlye merhametinden,bazenmmetiiinkorktuundanveonlara olanefkatinden,bazenAllahkorkusundan,bazendeKur'an dinlerkenolurdu.Kur'andinlerkenalaykorkuvehayet iledopdoluolanbirzlem,sevgi,saygveeliketmealay dr. Olu brahim ldnde gzleri yala doldu ve ona olan merhametinden alad ve: "Gz yala dolar, kalp h
znlenir.Rabbimizihonutetmeyecekszsarfetmeyiz.Biz senin iin zlyoruz, ey brahim!" buyurdu. Kzlarndan

birini ruhunu teslim edecei zaman grdnde de alad. bn Mes'd ona Nis sresini okurken "Her mmetten bir
hit getirdiimizde ve seni de (ey Muhammed) bunlarn aleyhinehitgetirdiimizdeneolacakhalleri?!"147 yetine

148 Gnetutulduundaalad geldiindeAllahElisialad. ve ksf namaz kld, namaznda alamaya balad. Kimi zamangecenamazndadaalard.
146 147 148
145
Allah Resl'nn maksad, "Orulunun az kokusu Allah katnda misk kokusundan daha gzeldir." [Buhr, "Savm", 2, 9 "Libs", 78 Mslim,"Sym",162164Tirmiz,"Savm",54Nes,"Sym",41,42 43 bn Mce, "Sym", 1 Drim, "Savm", 50 Muvatta, "Sym", 58 bnHanbel,I,446]hadsindenhareketleZevalden sonra misvakkul lanmakoruluyamekruhtur.'diyenleringrnreddetmektir.
Buhr,"Menkb",23. enNis4/41. Mslim,"Msfirn",247.
85
Z DU LM E D
86
10.Hz.Peygam ber 'inHu tbe Okum as AllahResl,yerde,minberzerinde, erkekvediide veler zerinde hutbe okumutur. Hutbe okuduu zaman gzleri kzarr, sesini ykseltir, sanki bir orduyu uyaryor muasnafkesiartard.
ylederdi:"Allah'ahamddensonra,szlerinenhayr ls Allah'n kitabdr. En iyi yol, Muhammed'in yoludur. lerin en kts, sonradan uydurulup dine sokulandr. Dinesonradansokulanherbid'atsapklktr."149 Hutbesini Allah'a hamd ederek balard. Pek ok fakih ise: Yamur duas hutbesine istifarla, bayram hutbelerine de tekbirlebalard." deseler de Hz. Peygamber'den bu ko nuda onlardestekleyecek bir tek snnet bile asla nakledil memitir.Onunsnnetibununaksini,yanibtnhutbelere "Elhamdlillah"ilebalamtr.Hutbeyiayaktaokurdu.At gibi bir takm tbilerin mrsel rivyetlerine gre Hz. Pey gamber, minbere ktndayzn cemaate evirir ve "es selm aleykm" diye selamlard. a'b yle demektedir: "Hz.EbBekirveHz.merdebyleyapard." Allah Resl hutbesini istifarla bitirirdi. ou zaman hutbelerinde Kur'an'la vaaz ederdi. Mslim'in Sahh'inde mmHimbt.Hrise'ninyledediirivyetedilmekte dir:"KfsresiniyalnzcaHz.Peygamber'indilindenren dim. Her cuma minberde halka hitap ederken bu sreyi 150 EbDvd,Hz.Peygamber'inahdetgetirecei okurdu." zaman ylederdi:
saptramaz,saptrdndahikimsedoruyolailetemez. Tanklk ederim ki, Allah'tan baka hibir ilah yoktur ve Muhammed O'nun kulu ve Kymet ncesi mjdeleyici ve uyarcolarakhakilegnderdiielisidir.Allah'aveRes l'neitaatedendoruyolubulmutur.Onlaraisyaneden se,yalnzcakendisinezararvermiolur.Allah'ahibirza rarveremez."151
Hutbelerinin arlkl konular yleydi: Verdii nimet lerivekemalvasflarsebebiyleAllah'ahamdveO'nuvme slm'n temel prensiplerini retme cennet, cehennem ve hirethallerinianlatma Allah'akarsorumlulukbilinciyle hareket etmeyi emretme Allah'n kzd ve honut olduu hususlar aklama. Muhataplarnn ihtiya ve faydalarnn gerektirdii her 152 Okuduu herhutbedemutlaka her zaman hutbe okurdu. ikiahdetisylerveahdetesnasndakendinizelismiyle (Muhammed)anard. Hutbe okurkenkimizamanbir sopaya, kimi zaman da biryayadayanrd.nsanlarnihtiyacnagrehutbeyibazen ksa tutar, bazen de uzatrd. Bayramlardakadnlara ayrca hutbeokur,onlarsadakavermeyetevikederdi.
151 152
"Hamd Allah'a mahsustur. O'ndan yardm diler, O'n dan balanma dileriz. Nefislerimizin ktlklerinden Allah'a snrz. Allah'n doru yola ilettiini hi kimse
149
150
Mslim,"Cum'a",43EbDvd,"Snnet",5Nes,"'deyn",22bn Mce,"Mukaddime",7Drim,"Mukaddime",16,23bnHanbel,III, 310,371IV,126,127. Mslim,"Cum'a",52.
EbDvd,"Salt",223. Allah Elisi'nin Cuma'daki hutbesine bak! Sadece szn kafiyesine ve karmaklnanemverenvezaman,mekanvemuhataplarndurum larnn dikkate alnmad eski hatiplerin divanlarna skca yapan hatipler bundan ibret alsnlar. Bu hatiplerin, halkn/avamn anlad ve ruhlarnetkileyeneylerisylemelerigerekir. Kendisinde rehberin enby,dnenycesivetesirinenkuvvetlisiolanKur'an'agre hutbeyiinaetmedePeygamberlerininmetodunauysunlar.Okudukla rheryetiverivyetettikleriherhadsiaklasnlar.mmetindoru luununkendilerinindoruluunabalolduunubilsinler.Okudukla rherhutbedenAllahkatndasorumludurlar.nsanlaretkilediklerive insanlarnda vaazlarndanetkilendikleriorandamkaftalacaklardr. Allahhepimizislahetsinvemslmanlaruyarmakiinbizifaydalve anlaylhatipleryapsn!
Z DU LM E D
88
V
NCBLM HZ.PEY GAMBER'NB ADETLER
1.Hz.Peygam ber 'inAbdestAlm a ek li Hz.Peygamber,ouzamanhernamaziinabdestalr d.Bazendebirabdestlebirkanamaznklard.Abdestini kimi zaman bir md(hacim lsbirimi) ile, kimi zaman birmddnteikisiyle,kimizamandabundandahafazla sylaalrd.
man iki avu su ile, kimi zaman da avu su ile ykard. Buhr ve Mslim'de Abdullah b. Zeyd'den rivyet edildii 154 AllahResl,azaveburnabirliktesualrbiravu gibi, suyun yarsn azna alr, yarsn daburnuna ekerdi. Sa eliyleaznasualr,soleliyledesmkrrd.Bailebera ber kulaklarnn iini ve dn da meshederdi. Kulaklarn meshetmekiinyenidensualdnadairondannakledilmi sabitbirrivyetyoksadabnmer'denbyleyaptnadair sahihbirrivyetvardr.Mestveorapgiymediizamanlar da ayaklarnykard. Mestveya orap giydiinde ise, onla 155 Onun hem mukim iken (ikamet rn zerine meshederdi.
154 155
Buhr,""Mslim,"", Bu ameli u yet aklamaktadr: "Namaza kalktnzda, yzlerinizi
AllahElisi:"Abdestemusallatolan'Velhn'adndabir
vedirseklerekadarelleriniziykaynzbalarnzmeshedinveayak larnz topuk kemiklerine kadar ykayn." [elMide 5/6]. Ayetteki "ercl" kelimesi, " er c lek m " eklindeki kraat esas alnrsa, "yzle rinizi ve dirseklere kadar ellerinizi ykaynz" yetindeki ykanan
uzuvlara atf yaplarak "ayaklarnz ykayn" eklinde anlalm olur. ayet " er c lik m " eklindeki kraat esas alnrsa, "balarnz meshedin" yetindeki meshedilen uzva atf yaplarak "ayaklarnz meshedin"eklindeanlalmolur. Hz. Peygamber, ayaklarnda orap veya mest olmad zaman onlar ykardayakkab, orap veya baka eylertlolduu zaman onlara meshederdi. nsanlar ayaklarndakini karmaya zorlamazd. Bunda, ibadetteinsanlarnoununistediikolaylkvardr.Fkhkitaplarnda ise,orapvemestemeshinancakkendisiylesahiholacapekokart ilerisrldaktr.Oysabunlaragerekyoktur. ZiraReslullah,ne orabanedemesteveyaayakkabyaartlartahsisetti.Aksine,bunlarn her biri, ismine, ekline ve trne gre zamana brakld. Bundaki hikmet, bilinmektedir. yleyse, Allah ve Resl'nn art komad eyleri art komakla dini zorlatrmann hibir anlam yoktur. Nite kimResliEkrem'innamazayakkabilekldnailikinrehberliine bak! Reslullah, abdestte Allah'n yette dzene koyduu ekildeki sraya riyet etmitir: Bala beraber kulaklar meshettii gibi az ve burnu ykamaydayzkapsamndakabuletti. Ayetteabdestibozanlardanikitanesiszkonusuedilmektrdir:"Tuva letten gelmiseniz veya kadnlara yaklamsanz." [elMide 5/6]. Ayetteki "elit=tuvalet" kelimesi, ihtiya giderme yeridir. Biz ona, kenf',mirhd',beyt'rrha'vehel'gibiisimlerveririz.Bu,necase tin kt iki yerden kan eylerden kinayedir. "Kadnlara y akla
eytan vardr. Bu nedenle suyun phevermesinden sak nn."153 szylemmetiniabdestalrkensuyufazlakullanp

israf etmekten sakndrrd. Abdest uzuvlarn bazen birer, bazenikiervebazendeerkezykayarakuzuvlarnnbir ksmnikier,birksmndaerkezykayarakabdestald sahih olarak rivyet edilmitir. Abdest uzuvlarn tekrar tekrar ykadnda ban bir kez meshederdi. Bann bir ksmn meshetmekle yetindiine dair hibir sahih rivyet yoktur. Ancak kaklne meshettiinde sark zerine meshederekmeshitamamlard.Bazenbana, bazensar na, bazen de hem kaklne hem de sarna birlikte meshederdi.Herabdestalndamutlakaaznveburnunu iyiceykard.Budetinibirkezbileterkettiivakiolmam tr. Azn veburnunukimizamanbir avu suile,kimiza
153
bnMce,"Tahret",48bnHanbel,V,136.
H Z. P EYG AM BER N BA DETLER
89
Z DU LM E D
90
halinde)hemdeyolculuktamestlerzerinemeshettiisahih olarak rivyet edilmitir. Bu durum, vefat edinceye kadar yrrlktenkaldrlmamtr, yani neshedilmemitir. Riv yetedilenpekokhasenvesahihhadisegre,mestlerze rinemeshetmekmukim(yolcuolmayan)iinbirgnbirge celik,yolcuiindegngecelikbirzamanlasnrland rlmtr. Mestlerinstksmna,orapveayakkablarnisezeri nemeshederdi. Abdestiniyettekisrayagrearavermedenyapard.Bu sray birkezbileihlaletmemitir.Sakaln veparmaklarnn arasn su ile ovalama ilemini srekli yapmazd. Abdestin banda besmele, sonunda da teehhdden baka bir ey okumazd.Dirseklerininveayakbilekkemiklerininsttara fnykadtespitedilmemitir.Abdestazalarnkurulama ya ilikin olarak Tirmiz, bu konuda Hz. Peygamber'den sahihhibirrivyetyoktur,demektedir. Abdest suyunu bazen kendisi dker, bazen de bakas suyunudkerekonayardmederdi.NitekimBuhrveMs lim'derivyetedildiinegre,biryolculukesnasndaMure 156 b. u'beabdestsuyunudkmtr.
2.Hz.Peygam ber 'inTeyem m m Yapm a ek li Ellerini sadece bir kere topraa vurur, onunlahemy zne hem de ellerine teyemmm ederdi. Ne ellerini iki kez topraa vurarak ne de dirseklere kadar teyemmm ettiine dairsahihbirrivyetgelmitir.mamAhmed:"Kimteyem mm dirseklere kadardr derse,bu ancakkendi kafasndan fazladansylediibireydir."demitir.
sternormal toprak, isterorak istersekum olsunze rindenamazkld topraklateyemmmederdi. Sahhbirhadisteonunylebuyurduurivyetedilmi tir: "mmetimden herhangi birine namaz vakti nerede
eriirse erisin, mescidi de temizleyicisi de onun yannda dr." Her namaz iin teyemmm etmedii gibi, bunu em
retmedi de. Teyemmm, abdestin yerini tutacak ekilde snrlamadan serbest brakm ve kendisi de yle yapm 157 tr.
158 3.Hz.Peygam ber 'inNam azK lm aek li
157
Teyemmm, su bulunmadnda, hastalk veya yolculuk esnasnda abdestve cnplkten dolay ykanmann yerine geer. Nitekim Allah Telylebuyurmaktadr:"Eyimanedenler!Sarhoiken,nededii
msanz."dabyledir, yanikocailehanmarasndakiilikidenkina
yedir.Buikieyinabdestibozduuzerindeittifakedilmitir. AllahTel,yettecnplktentemizlenmeyi dezikretmitir:"Cnp iseniz (ykanp) temizleniniz." [elMide 5/6]. Allah Resl'nn c nplktentemizlenmeekliyleidi:nceabdestazalarnykamakla balar, sonra en st ve sandan balayarak vcudunun tamamn su ile ykard. Hz. Aie'nin yle dedii rivyet edilmitir: "Ben ve Reslullah bir kaptan ykanrdk." [Buhr, "Gusl", 2, 9, 15 "Hayz", 5,21"Libs",91].Nes'ninrivyetindeiseHz.Aieyledemektedir: "Ykanmayabirliktebalar,benelimlebamakeresudker,sam dazmezdim."[Nes,"Gusl",810]. Zd'lMed'de gusl iin bir bab ayrlmad halde yette abdestle beraberzikredildiindendolayben,buradagusldeakladm. Buhr,"Salt",7"Hac",93Mslim,"Tahret",7678.
nizibilene,cnpikendeyolcuolanharigusledenekadarnamaza yaklamayn!Bununlabirlikte,eerhastaveyayolculuktaisenizya huttuvalettengelmisenizyahuttakadnlaray aklamsanz ve(bu gibi durumlarda) su da bulamamsanz, o zaman temiz bir toprak bulup(onunla)yzleriniziveellerinizimeshedin.KukusuzAllahok affeden,okbalay andr."[enNis4/43].Allahbirbakayettede ylebuyurmaktadr:"Ozamantemizbirtoprakarayponunlayzle riniziveellerinizimeshedin.Allah,sizeglkkarmakistemezama sizi temizlemek ve kretmeniz iin, size olan nimetini tamamlamak ister."[elMide5/6].
158 Namazn faydalarndan bazlar unlardr: Namaz, insanlara dzenive
156
dinamizmi retir, verilen szlere ve vakitlere dikkat etmeye altrr, saftakibirlikteliin kalplerdekive savatakisafbirlikteliininasl tak viye edeceini gsterir. Ayrca, namazn, kiide alkanlk haline gel mesiyletemizlikalkanlkazandrr.Kiininnamazklanlarncema atindeoluu,kardeleriyleglolduunuhissettirirvehertrliyilik iinyardmlamannesasolancemaateonualtrr.
91
Z DU LM E D
92
Btn bu faydalarn tesinde bir baka faydas da kulun, Rabbinin huzurunda durarak O'nunla balant kurmasdr. Allah'n yetlerini okur,onlartefekkreder,ayaktadurur,oturur, Allah'nkendisinig zetlediinivemuttaliolduunubilereknamaza ilikinbtnileri ya par.BylecenefsiniAllahkorkusuveO'nuhonutetmeisteiyleterbi yeeder. Namaza bu ekilde devam etme neticesinde, namaz, sahibini btn ktlklerden uzaklatrr. Nitekim Allah ylebuyurmaktadr:
"Namaz kl nk namaz, (insan) hay aszlktan ve ktlklerden alkor.Allah'anmakiseenbyk(ibadettir).Allah,yapmaktaolduk larnzbilmektedir." [elAnkebt29/45].

Namaz ile ahlk dzelir, bedenler, elbiseler ve mekanlar temizlenir, dinamizm, dzen ve yardmlama salanm olur. Tm iyilik esaslar nefse yerleir.nsanlarnamazla,tmdnya ileriiin yardmisterler. Toplumsal ileri yerine getirmek iin hazr olurlar. Allah yle buyur maktadr: "Sabrederek ve namaz klarak (Allah'tan) yardm isteyin.
Namaz klmaya baladnda "Allahu Ekber" derdi. Bundanncehibireysylemez,niyetiasladiliyletelaffuz etmezdi. "Allah rzas iin (falan vaktin) drt rekat farzn kbleye ynelik olarak bana uyan cemaate kldrmaya veya uydum hazr olanimama"demedii gibi, "eda"olarak,"ka za"olarakveya "vaktin farzn klyorum" eklindeki szleri desylememitir.Buonbid'atnbirkelimesinibilehikim se ister sahih, ister zayf, ister msned ve isterse mrsel
diigibinamazklan herkes, namaz sebebiyle, dnyevve uhrevher mutluluu gerekletirmeye hazr olur. mmetin slahn, fertlerinin birliini ve ahlklarn deitirmeyi isteyen amzn insanlar bunu anlamaldr. Dier btn ibadetlerde olduu gibi, Allah'n namazdaki hikmetinin, amel ve hareket birliine kavuturmak olduunu bilmeli dirler. Allah, namazn vakitlerini, namazdaki kym, kraat, rk, secde ve tesbihlerlebirlikteKur'an'dazikretmitir:"Namaz,inananlaravakitli olarakfarzklnmtr." [enNis 4/103]."Gneinbatyakaymasn
phesiz namaz, Allah'a kargnldensaygduyanlardanbakas na ar gelir. Onlar, Rablerine kavuacaklarn ve gerekten O'na dnecekleriniokiyibilirler."[elBakara2/4546].Bundandolay,bu
hayattaki hibir ey namazsz olamaz. Hikmetini bilmeyip onun an lamsz bir takmhareketlerden ibaret olduunu dnerek, namaz k lanlarn ounun, ahlklarnn gzellemediini, bedenlerinin temiz lenmediini, bir dzene almadklarn ve szlerini tutmadklarn grdiinbazlarnamazterketti. Buchilkii(ler), Allah'nbyle namaz klanlar hakknda: "Kldklar namazlar ciddiye almamala
rndan,(hereyi)gsterive(vlmek)iinyapmalarndanve(top lum iinde bakalarna) en kk bir yardmn yaplmasn bile en gellemelerinden tr, vay o namaz klanlarn haline!" [elMn
107/47] dediinin farknda deiller. Bunlar namaz klyorlar, fakat namaznanlamnbilmiyorlar.nkbyleleri,namazyaatalarndan taklit yoluyla rendiler ya da namazdaki Kur'an' dnmeksizin ve ondaolantekbir,tesbih,kyam,oturma,rkvesecdehareketlerinden ibretalmadanartlarverkunlarsaysncakurubirtelkinyoluylaald lar. Btn bunlar bilmemeleri ve ondan yz evirmeleri, onlarn na mazciddiyealmamalarnanedenoldu.Bunlarnehuduyarlarnede kurtuluaererler.NitekimAllahylebuyurmaktadr:"Namazlarnda
huiindebulunan,boeylerdenuzakduranlargerektendekurtu lua ermilerdir!" [elMminn 23/13]. Ayette lav=bo ey'in gel

mesinin hikmeti, huiindeklnmayannamaznhibirdeeriolma yan, bo ve kendisinden slah beklenmeyen bir ey olduunu bildir mektir. Namaz iin vakitbelirlemenin hikmetiudur: nsanlar dnya ileriyle birmddetmegulolunca,nefislerinihavannkirindentemizlemekve onlarAllah'nzikriylekorumakveameldeihsanvetakvayahazrlamak iindebellibirvakittenamazaynelirler.Bylecednyailerinefisle rindeyerlemeimkanbulmazvekendisinisaranktevre,niteliksiz arkadavedostlaronuetkilemez.Bununiinnamazbellivakitlerdek lnr.Buvakitlereriayetetmekherinsaniinzorunludur.Allah'niste
dan gecenin karanlna kadar (belli vakitlerde) namaz kl. Sabah (namaz)okumasnda(gerekletir)nksabah(namaz)okuma snda (meleklerde)hazrbulunurlar." [elsr 17/78]. "Gndzn iki ucundavegeceninilksaatlerindenamazklnkiyilikler,ktlk leri giderir. Bu, Allah' anmak isteyenler iin bir uyardr." [Hd 11/114]."Eyinananlar!Klelerinizveiinizdenhenzergenlikana erimemiolanlar,uvakitteyannzagirmekiinsizdeniziniste sinler: Sabah namazndan nce, leyin elbiselerinizi kardnz vakitveyatsnamazndansonra.Buvakitsizinsoyunupdkne bileceinizvakitlerdir."[enNr24/58]."Siz,akamaulatnzdave sabahakavutuunuzdaAllah'tesbihedin!vg,gklerdeveyerde O'nundur. Gndzn sonunda ve leye ulatnzda (O'nu tesbih edin!)" [erRm30/1718]."Zamanaandolsunki,insanzarardadr." [elAsr 103/12]. "Gnein douundan nce de, batndan nce de Rabbini verek tesbih et! Gecenin bir ksmnda da secdelerin ardn dan da O'nu tesbih et!" [Kf 50/3940]. "Ey inananlar! Rk edin, secdeedin,Rabbinizeibadetedinvekurtuluaerebilmeniziinhayr ileyin!"[elHac22/77]."Namazkln,zekatverinverkedenlerle birlikte rk edin" [elBakara 2/43]. "Namazlara ve zellikle orta namazadevamedin.GnldenballkvesaygileAllah'nhuzurun dadurun!" [elBakara 2/238]. Ayetteki "salavt= namazlar" be vakit
namazdr. "Vust=orta" ise, boyun eme ve tefekkr etmekle orta yol zere olandr. Hz. Peygamber, btn bunlarla neyin kastedildiini, nefislere namazyerletiren ve amel tevtrle korunmuklan fiiliile aklamtr. Allah bizi namaza devam edenlerden ve gnlden bala naraknamazklanlardaneylesin!
93
Z DU LM E D
94
senedle Hz. Peygamber'den asla rivyet etmemitir. Hatta onun ashabndan herhangi birinin bile bunlardan birini sylediinakledilmeminetbindenbirinededrtimam (EbHanife,Mlik, fiveAhmed)bunlarnsylenmesini gzelgrmtr. Tekbirlebirlikteellerini,parmaklarakolarakomuzla rnaveyakulaklarnakadarkaldrrsonrasaelinisolelinin zerinekordu. Bazen: /"Allah'm! Benimle gnahlarmn arasndou ile 159 bazende: batarasnayrdngibiayr.",
SahholarakrivayetedildiinegreHz.mer,Hz.Pey gamber'in(s.a.v)makamndanamazkldrrkenistifthtek birindensonrabuduaysesliolarakokuyupinsanlarare tirdi. BuduadansonraHz.PeygamberEzbesmeleekerve bazenseslice,bazendeiindenbesmeleyiokurdu.Ardndan heryettedurarakveyetsonlarnuzatarakFtihasuresini okurdu. Aktan okuduu Ftiha suresini bitirince, yksek sesle"mn" derdi. Hz. Peygamber (s.a.v) iki kez duraklard. lk olarak iftith tekbirinden sonra, ikinci olarak da Ftiha suresini bitirdiktensonraksabirmddetbeklerdi.Ardndanbazen uzunbazendeyolculukveyabakabirnedendendolayksa birsureokurdu.Amaounluklakratineokuzatrnede ok ksa tutard. Hz. Peygamber'in (s.a.v) sabah namazla rndaki krati, dier namazlara gre uzun srerdi. Cuma gnleri,Secdevensansureleriniokuyaraknamazkldrrd. nk bu surelerde, evrenin balangc, hiret hayat, Hz. dem'inyaratl,cennetvecehennemegirmegibikonular ilenmitir. Bunlar da, Cuma gn meydana gelen ve gele cek olaylardr. Bylece mslmanlara o gnde meydana gelecekolaylarhatrlatyordu. Hz.Peygamber(s.a.v),bayramveCumagibibykka labalklarntoplandgnlerdeKf,Enbiy,Leyl,veiye sureleriniokurdu. Hz.Peygamber(s.a.v)Cumavebayramnamazlarhari namazlarnda bir sure belirleyip daima onu okumazd. Cu ma ve bayram namazlar dnda onun krati ile ilgili ola rak, Ebu Dvd, Amr bn uayb'n dedesinden u rivayeti aktarmtr:Hz.Peygamber'i(s.a.v)insanlarafarznamazlar kldrrken kk ve bykbtn mufassal sureleri okudu unuiittim.
/"Ynm, gkleri ve yeri yaratana dos

doruolarakevirdim.BenAllah'aortakkoanlardande ilim. Namazm, ibadetlerim, hayatm ve lmm hibir ortaolmayanlemlerinRabbiAllahiindir.Benbununla emrolundum ve Ben inananlarn ilkiyim."160 dualary
la/szleriylenamazabalard. Snen musannifleri, Hz. Peygamber'in (s.a.v) istifth tekbirindensonrauduayokuduununakletmitir:
/"Allahm!
Senhertrlnoksanlktanpkveuzaksn.Senidaimaby leanarvesanahamdederim.Seninadnpekmbarektir. Seninnnycedir(Senivmekycedir)veSendenbaka ilhyoktur."

159
160
Buhr, "Ezn", 89 "Deavt", 39, 44, 46 Mslim, "Mescid", 147 "Zikr",48EbDvd,"Salt",121"Tirmiz,"Deavt",76Nes,"Ta hret", 47 "ftith", 15 bn Mce, "kme", 1 "Du", 3 Drim, "Sa lt",37. Mslim, "Msfirn", 201, 202 Eb Dvd, "Edh", 4 "Tirmiz, "Deavt", 32 Nes, "ftith", 17 bn Mce, "Edh", 1 Drim, "Edh",1.
95
Z DU LM E D
96
Hz. Peygamber (s.a.v) birinci rekatlar ikinci rekattan uzun tutard. Kraatini tamamladktan sonra kendisine ge linceye kadar ara verirdi. Ardndan ellerini kaldrp tekbir getirerek rkya giderdi. Ellerini diz kapaklarnn zerine koyard.Elleriiledetadizkapaklarnkavrard.Buesnada kollarn dz tutar ve vcuduna bititirmezdi. Srtn ise dmdztutard.Nebanyukarkaldrrnedeaaeerdi. Aksinesrtileaynseviyedetutard.Rkdaiken /"Byak Rabbimi tesbih ederim." derdi. Bazen de yle dua ederdi: /"Ey
Hz. Peygamber'in (s.a.v) ellerini kaldrmadna dair hibir rivayetyoktur. Hz. Peygamber (s.a.v) rkdan dorulduktan sonra "Rabbimiz hamd senin iindir." anlamna gelen u dualar danbiriniokurdu:
/Rabben veleke'lhamd. /Rabbenleke'lhamd. /AllahmmeRabbenleke'lhamd.

Btnbudualarsahhbirsenetleondannakledilmitir. Ama ile harfinin birleti bir dua sahh olarak gelmemitir. Rk'dan dorulduktan sonra rk ve secdede geen sre kadar beklemek de Allah Resl'nn (s.a.v) snnetin dendir. Rk'dandorulduktansonraHz.Peygamber'inudu ayokuduudasahhbirsenetlenakledilmitir:
Allahm!EyRabbimiz!Senibtnnoksansfatlardanten ziheder.nnayakrbiimdeverim.EyAllahm!Beni bala!"

Hz.Peygamber'in(s.a.v)rkuondefa /Sub hnallahdiyecekkadarsrerdi. SnenmusannflarEnesbnMlik'inylesylediini nakletmitir: "Hz. Peygamber'den (s.a.v) sonra onun gibi namazkl dranbirininarkasndanamazklmadm.Ancakmerbn Abdilaziz'i kastederek u delikanlnn kldrd namaz, Allah Resl'nn (s.a.v) kldrd namazlara ok benziyor. Rk ve secdede on defa /Subhnallah diyecek kadarduruyor." Hz.Peygamber(s.a.v),rkdan /" Allah kendisinehamdedeniiitir."diyerekdorulurdu.Buesnada ellerinikaldrrd. Allah Resl'nn (s.a.v) yerde ellerini kaldrdna dairotuzsahbidenrivayetnakledilmitir.Onrvideonun bu yerde ellerini kaldrd konusunda ittifak etmitir.
/ Allah
kendisinehamdedeniiitir.EyuluAllahm!EyRabbimiz! Gklerin yerin ve daha baka senin dilediin varlklarn dolusukadarHamdolsunSana!Eyvlmeyelayk,ycel tilmeyihakedenRabbim!Hepimizseninkulunuz.Birkulun sylediiendorusz"EyAllahm!Seninverdiiniengel leyecek vermediini de verecek kimse yoktur. Sana kar kimseyealmasbirfaydavermez."szdr.161
YinesahholarakHz.Peygamber'in(s.a.v)uekildede duaettiirivayetedilmitir:
161
Duann Latin harfleri ile okunu ekli: Semiallhu limen hamideh, AllahummeRabbenleke'lhamdMl'ssemvtive'lardvemilum i'te min ey ba'du Ehle'sseni ve'lmecdi ehakku m kale'labdu ve kullune leke abdun. Allahumme l mnia lim a'tayte ve l mu'tye limmena'tevelyenfa' ze'lmecdiminke'lceddu.
97
Z DU LM E D
98
/Ey Ulu
Allahm!Hatalarmkarvedolusuyuileyka!Beyazelbi senin kirden arnd gibi kalbimi gnahlardan arndr! Hatalarmla benim aram, dou ile batnn arasn uzak tuttuungibiuzakeyle!162
Hz. Peygamber(s.a.v) rk'dan sonra bir mddetdo rulup bu dualardan birini okuduktan sonra ellerini kaldr madan tekbir alr secdeye giderdi. Secdeye giderken nce dizlerinisonraellerini,dahasonradaalnnveburnunuyere yayard.Bu,sahihrivyetoluperkAsmb.Kleybbabas Kleyb senediyle Vil b. Hucr'un yle dedii nakledilmek tedir:"AllahResl'nsecdeyaparkenellerindenncedizi ni yere koyduunu ve secdeden kalkarken de dizlerinden 163 Bunun aksini yapt nce ellerini kaldrdn grdm." rivyetedilmemitir. Secdeettiizamanalnnveburnunuyereiyiceyerleti rir,elleriniyanlarnaaarveuzaktutar,elleriniomuzlarve kulaklar hizasnda yere kordu. Mslim'in Sahh'inde Allah Resl'nn: "Secde ettiin zaman avu ilerini yere koy dirseklerini ise yukar kaldr." buyurduu rivyet edilmi 164 tir. Secdelerindeitidalzereolup,ayakparmaklarnnula rnkbleyeyneltirdi. Avularnveparmaklarnyereyayarparmakaralarn ne ayrr ne de birletirirdi. bn Hibbn'n Sahh'inde ise,
rk ettiinde parmaklarn ayrd, secde ettiinde de parmaklarnbirletirdiirivyetedilmektedir. Secdeannda
/"En yce olan Rabbim! Seni btn

eksikliklerdentenzihederimAllahm!Senihamdiletesbih
165 veya ederimAllah'm!Benibala."
/Allahm!Kzmandanhonutluuna
gazabndan affna snrm Senden yine Sana snrm
166 duasn Senin kendini vdn gibi ben Seni vemem!"
okurdu.
/"Yani,Allah'm!ciddi,aka,
Veya yle derdi:
hatavekastlolarakyaptmhereyimibala!167 .Yani, Allahm! Yaptm ve yapmadm, gizlediim ve aktan yaptm btn hatalarmdan tr beni bala,Sen ila hmsn,Sendenbakahibirilahyoktur!"168
165
166
162
163
164
Duann Latin harfleri ile okunu ekli: Allahumme'sil ann hatyye bimi'sselcive'lberedivenakkkalbmine'lhatykemnekkayte's sevbe'levbyad bine'ddenes ve bd beyn ve beyne hatyye kem badtebeyne'lmerkve'lma'rib. Tirmiz, "Salt", 84 Eb Dvd, "Salt", 137 Nes, "Tatbk", 38, 93 Drim,"Salt",74. Mslim,"Salt",234.
167
168
Eb Dvd, "Salt", 147, 149, 150 bn Mce, "kme", 20 Drim, "Salt", 69. Duann Latin harfleriileokunuu: Sbhne rabbiye'la'l SbhnekeAllahmmerabbenvebihamdikAllahmmefirl, Mslim, "Salt", 222 Eb Dvd, "Salt", 148 "Vitr", 5 Tirmiz, "Deavt", 75, 112 Nes, "Tahret", 119 "Sehv", 89 "Tatbk", 47, 71 "Kym'lleyl", 51 bn Mce, "Du", 3 "kme", 117 Muvatta, "Kur'an",31.DuannLatinharfleriileokunuu:"Allahmmeinnez birzke min suhtike ve bimuftike min ukbetik ve ez bike minkeluhsiyesenenaleykeentekemesneytealnefsik." Buhr, "Deavt", 61 Mslim, "Zikr", 70. Duann Latin harfleri ile okunuu: Buhr, "Teheccd", 1 "Tevhd", 8, 24, 35 Mslim, "Msfirn", 199, 201 Eb Dvd, "Salt", 119 "Vitr", 25 Tirmiz, "Deavt", 32 Nes, "Kym'lleyl",9"Tatbk",66bn Mce,"kme", 180Drim, "Sa lt",169Muvatta,"Kur'an",34.
99
Z DU LM E D
100
Secdelerde dua etmeyi emretmitir. Dua iki eittir: 1) vg duas, 2) stek duas. Hz. Peygamber secdelerinde duannherikieidinideokayapard. Kyamuzattzamanrkvesecdelerideuzatrdk yamksatutuncarkvesecdelerideksatutard. Bansecdedentekbiralarakkaldrr,sonrasolayan yereyaypsaayandiker,elleriniuyluklarzerinekoya rakyereotururdu.Dirseiniuyluunveelininiksmnise dizlerizerinekordu.Parmaklarndanikisinieker,birhal ka yapar sonra dabir parman dua etmekiin kaldrarak hareketettirirdi.Vilb.Hucr,EbHtim'inzikrettiisahih birhadisteHz.Peygamber'inbyleyaptnsylemitir. kisecdearasndasecdemiktarncaotururveyledua ederdi: /" Allah'm! Beni bala, bana ac, bana bata bulun,benidoruyolailetvebenirzklandr."169 Uylukla rna dayanarak ayaklarnn n ksm ve dizleri zerinde (ikinci)rekatakalkard.Elleriyleyeredayanmazd. Ayaa kalknca ara vermeksizin krate balard. kinci rekat birinciden ksa tutard. Teehhd iin oturduunda solelinisoluyluu,saeliniisesauyluuzerinekor,sa iaretparmankaldrrd.Parmannetamamendiker,ne de hareketsiz brakrd. Kk parmak ile yzk parman toplar, ba parmakla birlikte orta parman halka yapar, duaetmekzereiaretparmankaldrrveonadoruba kard. Sol avucunu sol uyluu zerine yayar ve yukarda getii gibi, sol ayan yayp zerine otururdu. Buhr ve Mslim'deEbHumeyd'denrivyetedilenhadisegre,Hz. Peygamber,ikirekattamamlaypoturuncasolayazerine
169
oturur,saayandikerdi.Sonrekattaoturduuzamansol ayanilerialr,saayandikervekalaszerineoturur 170 du. Bu (ilk) oturuta ashabna da rettii u duay okur du:
/selamlar, dular ve btn

gzel eyler sadece Allah iindir. Ey Peygamber! Selm sana. Allah'n rahmeti ve bereketleri sana. Selam bize ve Allah'nSalihkullarna.Allah'tanbakahibirilaholmad na ahitlik ederim. Ve Hz. Muhammed'in O'nun kulu ve elisi olduuna da ahitlik ederim." 171 Hz. Peygamber, bu
ilk teehhd ksa tutard. Sonra ellerini kaldrarak tekbir alp(ncrekata)kalkard. lkikirekattansonraFtiha'danbakabireyokuduu tespitedilmemitir. kincivesonteehhdeoturunca,birinciteehhdeila ve olarak hem kendisine hem de ailesi zerine salat (dua) getirir,kabirvecehennemazabndan,lvedirilerinfitne 172 siyleMesihDeccl'infitnesindenAllah'asnrd.
170 171
172
Tirmiz,"Salt",95bnMce,"kme",23bnHanbel,I,371.Duann Latin harfleri ile okunuu: Allahmme'firl verhamn, vecbrn, vehdin,verzkn.
Buhr,"Ezn",145. Buhr, "Ezn", 148, 150 "Amel fi'sSalat", 4 "sti'zn", 3, 28 "Deavt", 16 Tevhd", 5 Mslim, "Salt", 56,60, 62 Tirmiz, "Salt", 99,100 "nikh",17Nes,"Tatbk",23,100, 101104"Sehv",41,43 45, 56 bn Mce, "kme", 24 "Nikh", 19 Drim, "Salt", 84, 92 Muvatta,"Nid",54,55"Selm",8.DuannLatinharfleriileokunuu: "etTehiyyt lillahi vessalevt vettayyibt esselm aleyke eyyhennebiyy verahmetullahi veberakth esselm aleyn ve al bdillahi'sslihn, ehed enl ilhe illallah ve ehed enne muhammedenabdhveraslh." Buhr, "Ezn", 149 "Ceniz", 88 "Cihd", 25 "Deavt", 38 Mslim, "Mescid", 128, 130, 132 "Zikr", 50, 52 Eb Dvt, "Salt", 179 Tirmiz,"Deavt",76,132Nes,"Sehv",64"Ceniz",115"stize",6, 7bnMce,"Du",3Muvatta,"Kur'n",33bnHanbel,II,237,288 III,113.
101
Z DU LM E D
102
Daha sonrancesanasonra soluna"esSelmaley kmverahmetullah,yaniAllah'nselamverahmetizeri nizeolsun." diyeselamverirdi. AllahReslnamazadurduundaAhmedb.Hanbel'in 173 ban ne eerdi. Gzlerini kapamaz, naklettiine gre aksine secde mahalline bakard. Teehhdde olduu gibi, iaretparmandanteyebakmazd.Namazgznnneesi klnmt.Bunedenleo:"Bill!Bizinamazlarahatlat."der di.Uzuncaklmakniyetiylebirnamazabalaypdabirocu un aladn duyunca, annesine zahmet vermemek iin namazn ksa keserdi. Ebu'ls b. erReb'in kz, yani b ykkzZeyneb'inkzolantorunumme'yiomzundata yaraknamazklard.Kalktzamanonutar, rkvesec deyevardndaiseyerekordu.NamazklarkenHasanveya Hseyin gelir srtnabinerdi. Bununzerineonu, srtndan drmekorkusunedeniylesecdeyiuzatrd. Bir keresindebir svarisini ncolarak sefere gnder miti. Kalkp namaza durduunda svarinin gelecei vadi tarafna bakar dururdu. Ama svarisinin durumunu gzet mekonumegul etmemiti.Allah'aolanyneliinin, yakn lnn ve O'nun huzurunda kalp huzurunun mkemmel oluu nedeniyle, cemaat ve cemaat dndakilerin hallerini gzetlemegibidurumlar,onuhimeguletmezdi. Onamazklarken,Hz.Aietuvaletihtiyacngrrgelir, o sradakapkapal olursa, kapyakadaryrr, kapy aar sonranamaznadnerdi. Namaz klarken kendisine selam verenin selamn ia retle alrd. Mslim'in rivyet ettiine gre Cbir yle de mektedir: "Reslullah, beni bir i iin gndermiti. Sonra ona namazklarken yetitim ve kendisine selam verdim. O
173
174 Eb Dvd'un Snen'inde ve da iaretle selamm ald." bn Hanbel'in Msned'inde bn mer'in, Hz. Peygamber 175 Beyhak'nin eliyle iaret ederdi, dedii nakledilmektedir. naklettiinegreAbdullahb.Mesdyledemektedir:"Ha beistan'dandndmdeHz.Peygamber'inyannageldim, namaz klyordu, selam verdim, bayla iaret ederek sela mmald."
Hz.Peygamber,kbletarafndaHz.Aieuzanmyatar ken namazklard. Allah Elisi, secdeye vard zaman ona eliyleiareteder/drter, o daayaklarn toplard. Secdeden kalktzamanyineuzatrd. Minberzerindenamazklar,oradarkederdisecde zamangelincearkaarkayainer,yeresecdeeder,sonratek rarminberekard. Duvaradorunamazklarkennndengemekiinbir evcilhayvangeldi.rktmedenkovalamakiinokadaru rat ki, sonundakarnduvarayapt veo hayvanarkasn dangeti. mamAhmedvedierlerininnaklettiinegre,Hz.Pey gamber,namazklarken,birbiriyledvenikigenkzgr d. Elleriyle onlar yakalayp birbirinden ayrd. Namazn dandaayrlmad. Namaz klarken alard, ksrrd. Ahmed b. Hanbel ve Nes'nin rivyetlerine gre Hz. Ali yle demektedir: "AllahReslbanabirsaatiniayrmt.Onaosaattegelir dim.Kapyagelincegirmekiin izinisterdim.Namaz klar kengelmiisem,ksrrbendeierigirerdim.ayetbobir 176 zamanna rastlamisem,banaizinverirdi."
174 175
bnHanbel,V,386,405.Ayrcabk.Mslim,"Fiten",105.
176
Mslim,"Mescid",36. EbDvd,"Salt",170bnHanbel,III,138. bnHanbel,I,80Nes,"Sehv",17.
103
Z DU LM E D
104
Bazenyalnayak,bazendeayakkablarylanamazklar d.Yahudileremuhalefetolsundiyeayakkabilenamazkl 177 Buhr ve Mslim'in naklettiine may da emretmitir. gre zellikle musibet zamanlarnda bir toplulua dua, bir topluluadabedduaiinkunutokurdu.Musibetgetiinde kunut okumay terk ederdi. Sabah ve akam namazlarnda 178 EbDvdvemam kunutokuduurivyetedilmektedir. Ahmed'inbnAbbas'tannaklettiinegre,Reslullah,biray sreylele,ikindi,akam,yatsvesabahnamazlarnnson rekatnda "Semiallah limen hamideh" dedikten sonra Sleymoullar'ndan bir kabileye beddua ederek kunut 179 Hz.Pey okumuvearkasndakilerde"mn"demilerdir. gamber'in kunutu, bela ve musibet anlaryla snrlyd. Hz.
177
Peygamber'in devaml kunut okuduu meselesine gelince, bununla kastedilen, her rkdan kalktktan sonra kyam uzatmaesnasndaokuduuduavevglerdir.
4.Hz.Peygam ber 'inSeh ivSecdesi lelgili Uygu lam alar Hz.Peygamber'in:"Bendesizingibibirinsanm.Sizin
unuttuunuz gibi ben de unuturum. Unuttuum zaman banahatrlatnz."180 buyurduusabittir.

AllahResl,birokkezyanlmtr.Yanldndakimi zamanselamvermedennce,kimizamandaselamdanson ra iki secde yapmtr. Buhr ve Mslim'de Abdullah b. Buhayne'den yle rivyet edilmitir: Reslullah, le na maznda iki rekat kldktan sonra arada oturmadan kalkt. 181 Namazn bitirince iki secde yapt, sonra selam verdi. Mttefekunaleyholanbirbaka hadiste, son oturutaiken selam vermeden nce iki secde yapt, her secdede tekbir 182 aldrivyetedilmektedir. Hz. Peygamber, (bir defasnda) zevalden (gnein bat tarafna ynelmesinden sonra) gne batmna kadar olan vakittekinamazlardanbirinileveyaikindikldrrkeniki rekattaselam verdi.Sonrakonutu. Dahasonra namaz ta 183 mamlad.Dahasonradaikisecdeyapt. mam Ahmed'in naklettiine gre Resli Ekrem, bir gnnamazkld,selamveripayrld.Oysanamaznbirreka tkalmt. Talhab. Ubeydullahderhalonayetiti.Gerid npmescidegirdiveBilal'eemredipnamaziinkmetgetir
Fakihler, namaz bozan eyler hakknda konuup boazdaki gc gidermenin ve namazda iaret etmenin namazbozanlardan saydkla rna gre, acaba Hz. Peygamber'in namazda yrmesi, kapy amas, boazndaki gc temizlemesi, selama karlk vermek iin iaret et mesi, ocuklar srtnda/omzunda tayarak onlarla namaz klmas ve bunlarndndazikredilenfiillerihakkndanederler?Kendisindehi birzorlukbulunmayanftratdinininbuolmasuygundeilmidir?! Baz insanlar, ayakkab ile namaz klanlar yadrgyorlar. Bu, dini bil memektenkaynaklanmaktadr.Resmlimlerpekoksnnetiterket tiler.Terkedilensnnetiihyaedenbirilerigeldiizaman,"yenidinge tirdi." diyorlar!! nsanlar dinden alk olmadklar bir eyle karla tklar zaman onun yapl onlara gre bid'attr. Halbuki ayakkabile namaz klmak bid'atdeildir. Buhr ve dier hadskitaplarnda riv yet edildii zere, Allah Resl ayakkab ile namaz klm ve onunla namaz klmasn da emretmitir. Hatta rivyet tefsir ekolne mensup mfessirler bile "Ey Ademoullar! Her mescitte ziynetinizi taknn." [elA'rf 7/31] yetinin yorumunda namazda ayakkab giymenin ziy netten olduunu sylemilerdir. Necasetin bulat ayakkab namaza engel deildir zira yere srtnmekle temizlenir. Reslullah yle bu yurmutur:"Sizdenbirimescidegeldiizamanayakkablarnevirip
onlara baksn. ayet bir pislik grrse onu yere srterek gidersin sonra onlarla namaz klsn." [Eb Dvd, "Salt", 103 bn Hanbel, III, 92]. Bir baka rivyette ylebuyrulmutur:"Sizdenbiriay akka bsilepisliebastzaman,toprakonutemizler."[EbDvd,"Ta
178
180
179
hret",137]. Mslim, "Mescid", 306 Eb Dvd, "Vitr", 10 Tirmiz, "Salt", 177 Nes,"Tatbk",30bnHanbel,II,280IV,285. EbDvd,"Vitr",10bnHanbel,I,301.
181 182 183
Buhr, "Salt", 31 Mslim, "Mescid", 90, 92, 93, 94 Eb Dvd, "Salt", 189, 190 Nes, "Sehv", 25, 26 bn Mce, "kme", 129, 133 bnHanbel,I,379,420,424,438,448,455. Buhr,"Sehv",1Mslim,"Mescid",86. Buhr,"Sehv",5. Buhr,"Sehv",3.
105
Z DU LM E D
106
184 Birkeresindelenamazn tip.Cematenamazkldrd. berekatkldrd.Bununzerinesebebisoruldu.Odaselam verdiktensonraikisecdeyapt.Buhadismttefekunaleyh 185 tir.
veleh 'lh am d veh vealk lliey'ink adr . Yani,Bir
olanAllah'tanbakahibirilahyoktur,O'nunhibirorta yoktur.MlkO'nundur.HamdO'namahsustur.O'nunher eye gcyeter."bn HibbnSahh'indeHz. Peygamber'in

buduay onkezsylenmesini emrettiininakletmitir. Eb HtimSahh'indeHz. Peygamber'in: "Allah m m eeslh l dn ellez cealteh sm ete em r , ve eslh l d nyye ellet cealte fh m eyi. Allah m m e inn e z bir zk e m inseh atik . Ve e z biafvik e m innik m etik . Ve e z bik e m inke. L m nia lim e'tayte ve l m u 'tiye lim m ena'te. Ve l yenfeu ze'lceddi m ink e'l cedd . Yani,Allah'm!Halimindzelmesinevesilekldn
Allah Resl, ikindi namazn rekat kldrd, sonra evine girdi. Cemaat durumu ona hatrlatt. Bunun zerine dar kt. Onlarabir rekatkldrd sonra selam verdi. Se lamdan sonra iki secde yapt, sonra selam verdi. Hz. Pey gamber'in yanld namazlardan bilinenlerin tamam bu beidir.
5.Hz.Peygam ber 'inNam azSonr asUygu lam alar 186 ve Hz.Peygamber,selam verincekezistifareder sonra yle derdi: "Allahm m e ente'sselm ve m in 187 Yani k e'sselm . Tebr ak te y ze'lcelli ve'likr m .
Allah'm!Selmsensin.YalnzSen'dendirselmet.okY cesin,eycellveikrmsahibi!"Bunusyleyecekkadarkb
leyednkolarakbekler,hemencemaateynelirdi.Buhr veMslim'innaklettiinegrebnMesd:"AllahElisi'nin 188 Mslim'in solundankpgittiiniokgrdm."demitir. ayrca naklettiine gre, Enes, Hz. Peygamber'in sa tara fndan ayrldn sylemektedir. Abdullah b. mer, Reslullah'n namazdan sandan ve solundan ayrldn grdn sylemektedir. Sonra yzn cemaate evirir, cemaatinsadecebirtarafnazeldavranmazd. Hz. Peygamber, her farz namazn ardnda yle derdi: "Lilh eillallah vah deh ler k eleh.Leh 'lm lk
bnHanbel,I,99. Buhr,"Sehv",2. 186 Eb Dvd, "Vitr", 25 Tirmiz, "Mevkt", 108 Nes, "Sehv", 81 bn Mce"kme",32Drim,"Salt",88bnHanbel,V,275,279. 187 Mslim, "Mescid", 135, 136 Eb Dvd, "Vitr", 25 Tirmiz, "Salt", 108Nes,"Sehv",81,86bnMce"kme",32Drim,"Salt",88 bnHanbel,V,275,279,VI,62,184,235. 188 Buhr,"Ezn",159Mslim,"Msfirn",5961.
184 185
dinimibenimiinslahet.Geinmekaynaklarmkendisin deyarattndnyambenimiinslahet.Allah'm!Gaza bndan honutluuna snrm. Azabndan affna sn rm. Senden yine sana snrm. Senin verdiine hibir ey/kimseengelolamaz.Seninvermediinidehibirkimse veremez.Hikimseyesahipolduumakamveserveti,Sa nakarkoyupfaydaveremez."
Allah Resl, Muz'a her namazn arkasnda: "Allah m m e e'nn alzik r ik e ve k r ik e ve hsni ibdetik . Yani,Allah'm!Senizikredebilmem,Sanakre
debilmem ve Sana iyi kulluk edebilmem iin banayardm et!" eklindeduaetmesinitavsiyeetmitir."Namaznarka

s" sznde, selamdan nce veya sonra olma ihtimali sz konusudur. Fakat eyhu'lslm bn Teymiyye, bunun se lamdannceolmasntercihetmivesebebinideyleizah etmitir:"Hayvannarkas"rneindeolduugibi,hereyin arkas,oeydendir,demektir."
6.Hz.Peygam ber 'inNam azdaStr eEdinm esi Hz. Peygamber, duvara doru namaz klaca zaman duvardan uzak durmazd. Bir oduna veya bir diree yahut bir aaca doru namaz klaca zaman, o eyi sa veya sol
107
Z DU LM E D
108
ka hizasna alrd. Yolculukta yahut ak alanda bulundu unda yere mzrak/karg diker, ona doru namaz klard. Bylecebumzrakonunstresiolurdu.
7.Hz.Peygam ber 'inKld NfileNam azlar Hz. Peygamber, mukim iken daima on rekat (snnet) namaz klmtr. Bunlar da bn mer'in Allah Resl'nden rendiini sylediiuonrekattr:le namazndannce ikirekat,ledensonraikirekatakamnamazndansonra evindeikirekatyatsnamazndansonraevindeikirekatve sabahnamazndannceikirekat.BurivyetBuhr'denak 189 Hafsavebnmer'dennakledildiinegre, ledilmektedir. Cuma namazndan sonra kldklarnevindeklard. Buha 190 Zorunlubirdurum disiBuhrveMslimrivyetetmitir. olmadkafarznamazlarmesciddeklmasHz.Peygamber 'in adeti olduu gibi, snnetleri ve nafile namazlar da zo runlu/bir mazeret olmadka evinde klmas onunadetiydi. Allah Resl'nn bu uygulamasn u hadis desteklemekte dir:"Eyinsanlar!Namazlarnzevlerinizdeklnz.nk,
hlssresi,inanvemarifetbirliiniifadeederekmut lakortaklnhereidiniortadankaldranehadiyet hibir ekildenoksanlniliemediibtnkemalsfatlarnifade edensamediyetistin,ehadiyetvesamediyyetingerektir dii doma ve dourmadan uzakolma, tebih vebenzerlii nefyetmeyi ieren denginin olmamas gibi Rab Tel iin ispat edilmesi gereken nitelikleri iermektedir. Bu esaslar, sahip olan insan dier btn dallet ve irk frkalarndan ayran ilmitikd tevhidin bulutuu noktalardr. Bu ne denlehlssresi, Allah'nbtnkemalsfatlarn ispatet meyi ve her trl noksanl O'ndan nefyetmeyi iermekte dir.Kfirnsresi,kendiniokuyanamel,irdeyedayalve maksatl irkten kurtard gibi, hls sresi de kendisini inanarakokuyan,ilm irktenkurtarr.
rdeyedayalamelirk,insanlarnefsinarzuveistekle rineuyduklarndandolay,nefisleredahagalipgelmektedir. Birtakmmaksatlaraulamakiinbiroklar,zararlvebatl olduunu bildikleri halde bu irki ilemektedirler. Bu irki nefislerden izale edip skp atmak, ilm irkten temizlen mektendahazorveetindir.Zira,ilmirkintemizlenmesi, bilgivedelilleolur.Bylebirirkiindebulunankimsenin, bir eyi olduundanbaka birekildebilmeimkanyoktur. rdeye dayal maksatl irk byle deildir. Zira bu irkin iindebulunankimse,isteklerininbasksileehvetvefke nin nefsini otoritesi altna almas nedeniyle ilmin, btl ve zararl olduunu gsterdii eyleri yapar. Bundan dolay amel irki ortadan kaldran Kfirn sresinde, hls sre sindeolmayantekidvetekrar vardr. tebusebepleHz.Peygamber,ikirekattavafnamazn dadabuikisreyiokurdu.nkbusreler,ihlsvetevhd sreleridir. Allah Elisi, bu srelerle gnlk ameline/iine balar,onlarlasonbuldururdu.Tevhd'insembololanhac dadabuiki sreyiokurdu.
farz namazlar hari, kiinin namaznn en faziletli olan 191 evindekld namazdr."
Sabah namaznn snneti ile vitir namazna ok daha fazla dikkat ederdi. Nitekim, yolculukta bu iki namazdan baka snnet kld nakledilmemitir. bn Teymiyye yle demitir:"Sabahnamaznnsnneti,amelinbalangc,vitir namaz ise, sonu mesabesindedir. Bu nedenle Allah Elisi, sz konusu namazlarda ihls srelerini (Kfirn ve hls) okurdu.Buikisre,ilimamel,marifetirdeveinanniyet birlikteliini(tevhid) bnyelerindetoplamtr."
189
190
191
Buhr, "Teheccd", 34 Tirmiz, "Mevkt", 203 bn Hanbel, II, 73, 74,99,100,117. Buhr, "Cum'a", 39 "Teheccd", 25, 29 Mslim, "Cum'a", 71, 72 "Msfirn",105. Buhr,"Ezn",81"Cum'a",14"'tism",3bnHanbel,V,182,187.
109
Z DU LM E D
110
mamMlik'inHz.Aie'denrivyetinegre,AllahRes l,geceleyinonbirrekatnamazklard.Bunlardanbirreka tn vitir olarak klard. Namazn bitirince, mezzin ezan okuyupkendisiniarmayagelinceyekadarsayanzeri ne yatard. Mezzin gelince kalkar ve ksa iki rekat namaz klard.Hz.Aie,AllahResl,buyatnsnnetolduuiin deil, gece boyunca yorulup istirahat etmek iin yatard, demitir.Hz.Peygamber'insayanzereyatndauince likzikredilmitir:Kalp,soltaraftadr.nsansolyanzerine uyuyunca, uykusu arlar. Bu durum Peygamber iin de byledir. Reslullah, uykusu arlap sabah namazndan kendisini alkoymamas iin dinlenmek ve uykuya dayan makamacylasatarafnayatmaytercihetmitir. BuhrveMslim'denakledildiinegre,Ksmb.Mu hammed Hz. Aie'nin yle dediini duymutur: "Reslullah'ngecekldnamaz,onrekatt.Birrekatvitir olarakklarsonrasabahnamaznnikirekatsnnetiniklar 192 d." Hz.Peygamber,gecenamazndabazengizli,bazenak tan okur bazen kyam uzatr, bazen ksa tutard. Vitir na mazn ounlukla gecenin sonunda, bazen banda, bazen deortasndaklard. AllahResl,yolculukta,gecevegndz,devesizerin de hayvan nereye ynelirse o tarafa doru nafile namazk lard.Hayvanzerindemilerkvesecdeederdi.Secde de, rkdan daha ok eilirdi. Ahmed b. Hanbel ve Eb Dvd'un naklettiklerine gre, Hz. Peygamber, devesi ze rinde nafile namaz klmak istediinde kbleye ynelir, na maz iin tekbir alr, sonra hayvann salverirdi. Sonra da 193 hayvannereyeynelirseotarafadorunamazklard.
Allah Elisi, yolculuktan dnd zaman iki rekat na mazbunakuluknamazisminivermilerdir.klard.n kinsanlar,onuhemyolculuktandndktensonrahemde Mekke'nin Fethi'nde kuluk vaktinde namaz klarken gr 194 Ancak,Sahh'deHz.Aie'nindeakladgibi, mlerdir. Hz. Peygamber, bu namaz kuluk vaktinde dzenli olarak klmamtr. Bu, merfhadislerinvesahabeszlerinin top lamndananlalmaktadr.
8.Hz.Peygam ber 'ink r ve TilvetSecdeler i le lgiliUygu lam alar Msned'deEbBekre'dennakledildiigibi,AllahRes l,yakendisinisevindirenbirdurumortayaktndaveya kendisinizenbirktlnyokedilmesindendolaysecde ederdi. bn Mce'nin Enes'ten naklettiine gre Hz. Pey gamber,birihtiyacnngrldmesajnalnca,Allahiin 195 secdeyekapanrd.
AllahResl,Kur'an'dabir secdeyetiylekarlatn 196 Snensahiplerininzikrettii datekbiralr,secdeederdi. ne gre secdelerinde bazen: "Secede vech lillez h aleqah ve savver ah ve akk a sem 'ah ve basar ah 197 Yani,gvekudretiylekendisini bih avlihvequ vvetih .
EbDvd,"Tatavvu",12bnMce,"kme",172. bnMce,"kme",192. 196 Hz. Peygamber'in, iinde secde olan her yette secde etmedii rivyet edilmitir. Nitekim Zeyd b. Sbit'in: "Allah Resl'ne Necm sresini okudum, fakat o secde etmedi." eklindeki rivyeti bunlardan biridir. [Buhr, "Scd", 6 Mslim, "Mescid", 106 Tirmiz, "Cum'a", 52 Nes,"ftith",50EbDvd,"Salt",164].Yinenakledildiinegre, sahbedebazensecdeetmibazendeetmemilerdir.BuhrveMlik 'inNahlsresindekisecdeyetihakkndaHz.mer'leilgilinaklettikle rihaberdebunugstermektedir. 197 Mslim "Msfirn", 201 "Ceniz", 7 Eb Dvd, "Salt", 119 "Scd", 7 "Ceniz", 17 Tirmiz, "Cum'a", 55 "Deavt", 33 Nes, "Tatbk",6770bnMce,"kme",70"Ceniz",6.
194 195
192 193
Buhr,"Vitr",2Mslim,"Msfirn",128,157. EbDvd,"Sefer",8bnHanbel,III,203
111
Z DU LM E D
112
yaratan,ekillendiren,gzkulakverenAllah'ayzmsec de etti." duasn okurdu. Hz. Peygamber'in bu secdede

tahiyyatokuduu,selamverdiinakledilmediigibi,busec dedenkalkmakiintekbirald danakledilmemitir.
9.Hz.Peygam ber 'inCum a G nlelgili Uygu lam alar veCum aNam az Hz. Muhammed, Medine'ye hicret ettiinde Kuba'da Amrb.Avfoullaryanndapazartesi,sal,arambaveper embegnlerikaldvebuzamanzarfndamescidleriniina etti. Sonra cuma gn yola kt. Slim b. Avfoullar'nn yanlarna vardnda cuma vakti girdi. (Rann) vadisinin ortasndakimesciddecumanamazkldrd.Bunamaz,ken dimescidiniinaetmedennceMedine'dekldrdilkCu ma namaz oldu. Buolay zikredenbn shakyledemek tedir: "AllahResl'nnokuduuilkhutbede,Allah'ayara rbirekildeO'nahamdetti,vgdebulundusonraunlar syledi:
BugnyceltmekvestngrmekHz. Peygamber'in 198 O, cuma gnleri sabah namaznda Secde ve adetiydi. Dehr/nsnsreleriniokurdu. nkbusreler,cuma g n olmu ve olacak hadiseleri iermektedir. Bu srelerde rnein, Hz. Adem'in yaratl ve ahiret hayatna ilikin (med) hususlar anlatlmaktadr. Yoksa namaz klanlarn oununokumaklayetindiisecdemaksadyladeil! mamAhmedvedierleri uhadisi rivyetetmilerdir:
"BirkimseCumagngusleder,varsagzelkokusrnr, en gzel elbiselerini giyer, ruh dinginlii ile evinden kp mescidegelir,hikimseyeeziyetetmedenmnasipgrd kadar namaz klar sonra imam hutbe okumak iin minberekmasndannamazklpbitirinceyekadarsusar sa bu, iki Cuma arasnda yapt gnahlara kefret olur."199 bnMceSnen'deiseHz.Peygamber'in:"Neolur,
Eyinsanlar!Kendiniziin ahiretenceden azk gnde riniz. Allah'a yemin olsun ki, her biriniz leceksiniz. Sonra sizdenbirinizlrdesrsnobanszbrakrgider.Sonra Rabbi Allaharadanebirtercmannedekendisindenuzak latracak bir alkoyucu bulunacak ona yle diyecektir: 'Sana benim elim gelip tebli etmedi mi? Ben sana mal verdim, ihsanda bulundum. Ya sen kendin iin ahirete ne gnderdin?!' O kii sana ve soluna bakacak, fakat hibir eygremeyecek.Sonrannebakacak,cehennemdenba kasngremeyecek.yleyseyarmhurmailedeolsakendi sini cehennemden korumaya gc yeten (o hayr) ilesin. Onu da bulamayan gzel szle kendini korumaya alsn. Zira bir iyilie karlk on katndan yedi yz katna kadar sevapverilir.Allah'nselam,rahmetivebereketlerizerini zeolsun.
198
nk Cuma, haftann bayramdr. O gnde her tabakadan insan Cumanamazklmak,vaazdinlemekvetoplumsalhayatnanlamnid raketmekiinbirarayagelirler.Bugndebirarayagelmek,yrehal knn toplantsna benzer. hlasl olarak ve Allah'tan yardm isteyerek O'nun huzuruna durduktan sonra, o haftada gemive gelecekle ilgili toplumsal meselelerinden ihtiya duyduklar hususlar deerlendirir ler. Bu gnden baka mslmanlar, bayram ve daha sonra da hacc ekbergntoplanrlar.Bugndetanmak,toplumlarnnmaslahatla rn ve memleketlerinin durumlarn grmek zere btn blgeler den mslmanlar bir araya gelirler. Allah Tel bu ibdetleri inanan kullarn gzel bir ekilde toplanma hususunda eitmek iin meru klmtr. Cumagnne bayramvehacgn deaynekildediratfe dilen busayg, bugnlerin bizzatkendileriiin deil, mmetin fertle rininarasndabulunanbirliktelik,mmetinazizolmasvememleketin mutluluu iin almann gerekliliine dair insanlar bilinlendiren, dikkatlerini eken konuma ve konferanslar olmas sebebiyledir. Bu Cuma gn hakknda u yet inmitir: "Ey inananlar! Cuma gn
namazaarldnzda, alveriiderhalbrakarak Allah'anmaya koun! Eer bilirseniz, bu sizin iin daha hay rldr. Namaz klnd nda da yeryzne daln ve Allah'n ltfundan isteyin. Kurtulua ermeniziindeAllah'okaann!"[elCum'a62/910].
199
bn Hanbel, II, 460 III, 39, 81 V, 181, 198, 420, 421, 439 Buhr, "Cum'a",19EbDvd,"Tahret",127Nes,"Cum'a",23.
113
Z DU LM E D
114
herbirinizielbisesindenbakaCumaiinikiparaelbise 201 alverse?"200 buyurduunakledilmitir.

Allah Resl, cuma gn insanlar toplanncaya kadar namaz ardan alrd. Cemaat toplandnda tek bana tellallk yapacak bir avuu bulunmakszn huzurlarna kard. Ne bana, ne de omuzlarna al atard. Mescide girdii zaman orada olanlara selam verir, minbere kar, yzn cemaate evirir, selam verir, sonra da otururdu. O esnada Bilal ezanokumayabalardki sadece bir tek ezan okunurdu.Ezanbitince,AllahReslayaakalkar,ezanve hutbe arasn ayrmakszn hutbe okurdu. Hi kimse iki re kat namaz klmak iin asla ayaa kalkmazd. Bu da, Cuma namaznnbayram namaz gibiolupncesindensnnetna maz olmadna dellet etmektedir. Bilal'in ezan bitirdik ten sonra btn cemaatin kalkp iki rekat namaz kldn zannedenler,snnetibilmeyenlerinencahilidir!
YinecahillerinHz.Peygamber'inklcadayanarakhutbe okuduunuzannetmeleri/inanmalar, budininkllaayak ta durduu sonucuna gtrmektedir. Bu ise cehaletlerinin ne kadar ileri olduunu gstermektedir! Hz. Peygamber, minber edindikten sonra ne klca, ne yaya ve ne de baka bir eye dayandna dair bir hadis nakledilmitir. Yine minber edinmeden nce de eline kl aldna ilikin bir rivyet sz konusu deildir. O, sadece minber edinmeden nce birbastona veyayay'adayanarakhutbeokurdu. Hutbesi, insanlarn ihtiyac olan konulardan ibaretti. Hutbe esnasnda emredilmesi yahut yasaklanmas gereken birdurumortayakarsa,onlarayapmalarnyahutyapma malarnemrederdi.Nitekim,kendisihutbeokurkenmesci degirenbir sahbiyeiki rekatnamazklmasn vebo bul duuyereoturmasnemretmiinsanlarnomuzlarnabasa basailerigemeyealankimseyi demenetmitir. Hutbeesnasndaortayakanbirihtiyatandolayveya ashbndan birisinin soru sormas zerine hutbeyi keser, onacevapverir,sonrakaldyerdenhutbesinedevameder vetamamlard.Hutbesrasndabiradama:"Eyfalan,bura yagel,otureyfalannamazkl!" diyeseslendiiolurdu. Hutbe esnasnda Allah' anarken ve O'na dua ederken iaretparmaileiaretederdi. Cemaatinkendisineyakla masnvesusupdinlemesiniemrederdi.Birkiiyanndakine "sus" derse bo konumu olacan bildirir: "Bo konuan 202 Cumasevabndanmahrumkalr." buyururlard. Yineoyle buyururdu:"Cumagnimamhutbeokur ken konuan, kitap tayan eek gibidir. Yanndakine 'sus' diyeneCumasevabyoktur."Buhadisi mamAhmedriv
203 yetetmitir.
200
201
bnMce,"kme",83.[Ayrcabk.EbDvd, "Salt",213Muvatta, "Cum'a",17]. Grnts ve kokusuyla nefret ettirici koku saan, ya vb. gdalar sattklarelbiseleriylecemaattebulunaninsanlargryoruz. Mminin kirliolmaskabuledilemez. Aksine,bakasnnonu,gzelgrnml, elbisesitemizvekokusugzelolarakgrmesigerekir.Mminin,dier lerinde grmesini istedii ekilde, insanlarn kendisini yle grmesi gerekir.Butoplanmadanmaksat,insanlarbirbirinesndrmaktr fa kattemizkiininkirlikiiyesnmasmmkndeildir!Nicetemizin sanlar, kirli ve pasakl insanlar sebebiyle namaz klnan yerleri terk etmilerdir. Sahih olarak sabit olduuna gre Hz. Peygamber, sarm sakveyasoanyiyerekazlarktkokankimisahabeyitoplumagel mektenmenetmitir:"Kimbunlar(soan,sarmsakvb.)yersekoku suylabizeeziyetetmesinevindeotursun!"[EbDvd,"Et'ime",40]. Bazinsanlardabulunanazkokusudasarmsakvesoangibidir.Bu ktkokubazinsanlardabulunduuhaldenamazklanlarlabiraraya gelirlerveokokuyugidermeyenemvermezler.Halbukiimanlezzeti nitadandaimahereyiiletemiz/gzelolmayagayreteder.Onugren herkes kendisine imrenir hi kimse ondan nefret etmez. Btn bun lardan,Hz.Peygamber'inmisvakkullanlmasnemretmesi,az,dier uzuvlar ve kiiyi kuatan her eyin temizlenmesine byk nem ver mesindeki hikmet anlalmaktadr. Hz. Peygamber'in temizlik husu sundakiynteminebak!
202 203
EbDvd,"Salt",203Nes,"Cum'a",22bnHanbel,II,474. bnHanbel,I,230.
115
Z DU LM E D
116
Birincihutbeyiayaktaokur,sonraksabirmddetotu rur,sonradakalkarikincihutbeyiokurdu.Hutbeyibitirince Bilal kmet getirmeye balard. Namaz uzatr, ayrlncaya kadar baka namaz klmazd, eve gider iki rekat namaz k lard.BuhrveMslim'inbnmer'denrivyetettikleribir hadiste, Hz. Peygamber, cumadan sonra evinde iki rekat 204 denilmektedir. 205 namazklard,
10.Hz.Peygam ber 'inB ayr am Nam azlar Hz. Peygamber, bayram namazlarn, Medine'nin dou kapsnda bulunan musallada (namazgah) klard. Bayram namazlarna karken en gzel elbisesini giyerdi. Bayram lardaguslettiinedairsahihhadismevcuttur.
Ramazan bayramna kmadan nce, says tek olmak zere, birka hurma yerdi. Kurban bayramnda ise, musal ladandnnceyekadarhibireyyemez,dahasonrakesilen kurbandanyerdi. Kurbanbayram namazn erkenkldrr Ramazanbay ram namazn ise geciktirirdi. Musallaya varnca ezansz, kmetsiz ve: "essalt cmiaten, yani haydincemaatle na maza!"vb.szlerisyletmedendorudannamazabalar,iki rekat namaz kldrrd: Birinci rekatta balang (iftitah) tekbiriyle birlikte pe pee yedi tekbir alr, her iki tekbir arasndaokazbirsresusard.Tekbirlerarasndabellibir zikir/dua syledii nakledilmemitir. Fakat, bn Mesd'un buaralardaAllah'ahamdettii, O'navgdebulunduuve Hz. Peygamber'e salat selam getirdii rivyet edilmekte
204 205
dir.AllahResl,tekbir(ler)itamamlayncaFtiha 'yveKf sresini okurdu. Bazen de A'l sresini okur, sonra tekbir alr ve rk ederdi. Secdeleri bitirince ikinci rekata kalkar pepeebetekbiralrd.SonraFtiha veardndanKamer sresiniokurdu.Bazendeiyesresiniokurdu.Bunlarn dnda baka sreler okuduuna dair, hibir sahih rivyet yoktur.Zidtekbirdenncekraatettiineilikinbirrivyet desabitolmamtr.Aksinetekbir,herikirekattadailkyap teydi.Tirmiz,Kesrb.Abdullahkanalyla,Hz.Peygam ber'in, bayram namazlarnn ilk rekatnda kraatten nce yedi, ikinci rekatta yine kraatten nce be tekbir aldn 206 Tirmiz diyor ki: Bu hadisi Muham rivyet etmektedir. med'e,yaniBuhr'yesordum.Oda: "Bukonudabuhadis tendahasahihiyoktur.Benimgrmdebudur."cevabn verdi. Hz.Peygamber,namazbitirince,cemaatsaflarndaotu rurken onlara kar dnp ayakta kendilerine vaaz eder, tavsiyelerdebulunurdu. Buhar ve Mslim tarafndan rivyet edilen bir hadiste Cbiryledemektedir:"BirbayramnamazndaAllahRes l ile beraber bulundum. nce ezansz ve kmetsiz olarak hutbeye gemedennamazkldrd. Sonra Bilal'edayanarak ayaa kalkt. Sonra insanlara takva ile hareket etmelerini emredip,O'nunemirlerineuymayateviketti.Cemaatevaaz venasihatettiktensonrayrd,kadnlarnyanlarnagitti. 207 Onlaradavaazvenasihatetti." bn Mce Snen'inde Peygamberimizin mezzini Sa'd'dan rivyet ettiine gre, Allah Elisi bayram hutbele 208 Ancakbuhadis,Hz.Peygam rindeokatekbirgetirirdi.
Buhr,"Cum'a",39Mslim,"Cum'a",71,72. Bazlar mescitlerde Cuma namazndan sonra le namazncemaatle klyorlar!Bu,snnetteaslolmayanyenibirbid'attr.Allahayngnde hemlehemdeCumanamaznfarzklmamtr.Fakatneyapalm?! Anlamadantaklitedenlerinokluuvelimlerinbildikleriniyerinege tirememelerisebebiylemescidvebakayerlerdeyaplanbid'atvedet lerdinhalinegeldi.
206 207 208
Tirmiz,"Cum'a"34.[Ayrcabk.bnMce,"kme",156]. Mslim,"'deyn",4Buhr,"'deyn",19. bnMce,"kme",158.
117
Z DU LM E D
118
ber'in bayram hutbesine tekbirle baladna delil olmaz. Btn hutbelerine Allah'a hamd ile balard. Zira o yle buyurmutur:"Allah'ahamdilebalanlmayanhernemli ieksiktir."209 Hz. Peygamber, bayram namazna katlan kimseleri hutbeyi dinlemek iin oturmakla gitmek arasnda serbest brakmtr. Bayram Cuma'ya denk geldiinde onlara bay ram namazyla yetinebileceklerine dair ruhsat vermitir. Bayramdanncevesonraherhangibirnamazklmakonun adetideildi. Musallayabiryoldangider,birbakayoldan dadnerdi. Yolda grdklerine selam verir, o esnada yollarda ihtiyac olanlarnihtiyacngiderir,slm'niarlarnaktanyapar, eitliyerlere ahitlikedervebenzerihkmleriyapard. Kurbanbayramndaarifegnsabahnamazndanba lamak zere en son terik gnnn ikindi namazna kadar uekildetekbirgetirirdi: "Allahu ek ber Allah u ek ber l ilh e illallah u vallahu ekber Allahu ek ber ve lillah i'l h am d. Yani Allah en byktr, Allah en byktr. Allah'
tan baka hibir ilah yoktur. Allah en byktr, Allah en byktrvehamdyalnzAllah'adr."210

11.Hz.Peygam ber 'inGne Tutu lm asEsnasnda K ldNam az
209 210
bnMce,"Nikh",19EbDvd,"Edeb",18. Reslullah'n adabn takip eden nceki limlerimizin bayramdaki davranlar, tekbr, ibdet ve toplumun srlarn tartmakt. Bizim bayramlarmzn grnts ise yledir: Kadnlar mezarlar ziyaret eder, feryat figan ederek alar, o gnkara bir gn yapar ve erkekler de kadnlara uyarlar. Bylece, en korkun grntler, mevlitlerde ve sokaklarda olduu gibi, mezarlklarda ortaya kar. Msr'n en byk ehirlerinde,bayramgecelerinidetagnahilemekiinmezarlklarda hazrladklar evlerde geirirler!! Bu bayram geceleri ve dier gece ve gndzlerde kahvehane ve elence yerlerindeki kalabal ise hi sor ma! ayetbiz bu yozlamadan vazgeip dinimize sarlmazsak lkemi zinvayhaline!
Gne tutulunca Hz. Peygamber, hzlca mescide gitti, negeipikirekatnamazkld:BirincirekattaaktanFti haveuzuncabirsreyiokudu.Sonrarkaeildiveuzunca bir rk yapt. Sonra ban rkdan kaldrd ve kyam uzatt ve: "Sem iallah lim en h am ideh . Rabben lek e'l h am d. YaniAllahkendisinehamdedenkulunuiitti.Rab bimizhamdyalnzcaSana'dr."deyipsonrakraatebalad. Bukyam,birincikyamdandahaazsreliidi.Sonrabirinci rkdandahaksabirrkyapt,sonrabankaldrd,son rauzuncabirsecdeyapt.kincirekatbirincirekatgibiyap t. Bylece her rekatta iki rk, iki de secde yaplm oldu. Daha sonra dnp etkili bir hutbe okudu. Bu hutbesinden bizekadarintikaledenszleriyledir:"phesiz,gneve ay Allah'n yetlerinden (delillerinden) iki yettir. Bunlar, hikimseninlmveyadirisiiintutulmazlar.Tutuldukla rngrnceAllah'aduaedin,tekbirgetirin,namazklnve sadakaverin.Banavahyolunduki,sizlerkabirlerdeimtihan edileceksiniz.Herhangibirinizegelip:'Buadamhakkndane biliyorsun?'diyesoracaklar.Mminveyakesininanlkii :'Allah'nelisiMuhammed'dir.Bizeakdelillervehidyet getirdi. Biz de inandk veitaat ettik.' diye cevap verecektir. Ona: 'Rahat uyu! Senin gerek inanan olduunu anladk.' denilecek. Mnfk veya phe eden kii: 'Bilmiyorum. nsanlarnbireylerdediiniiittim,bendesyledim.'diye 211 Sahih ve sabit olan gre gre, Hz. Peygamber cektir." gne tutulmas namazn sadece bir kez klmtr. Bu da olubrahim'inldgnedenkgelmiti.
211
Bu sziyice dnenler, dinin, kalbin tatmin olduu, nefsin yatt delilleelde edilmesigerektiinitaklitte ise, gnln rahatedemeyecei ve ayan sebatbulamayacabir elikibulunduunu anlar. Belki de bu fitnelerden taklitiler ibret alrlar: "Onlara: Allah'n indirdiine
(Kur'an'a) ve Peygamber'e gelin!' denildiinde, onlar: Atalarmz zerindebulduumuz(din) bize yeter.'derler.Pekiya atalar, hibir eybilmiyorve doruyoludabulamamolsalar dam?" [elMide
5/104].
119
Z DU LM E D
120
12.Hz.Peygam ber 'inYam u rDu as lelgili Uygu lam alar Hz.Peygamber'inpekokekildeyamurduasndabu lunduu sabittir: B ir incisi: Cuma gn hutbe esnasnda minberde yamur duasnda bulunmutur ve yle dua et mitir: "Allah m m e eisn, Allah m m e eisn, Allah m m e'sqn. Yani, Allah'm bize yardm et! Allah 'm bize yardm et! Allah'm bize yamur ver!" k incisi: nsanlara musallaya (namazgaha) kp yamur duasnda bulunaca bir gn vaadetti. Oraya varnca ellerini kaldra rak yalvarr ve dua eder ekilde konuma/hutbe okumaya balad.Sonracemaateezansz,kmetsizvebunlarndn da bir ey olmakszn bayram namaz gibi iki rekat namaz kldrd. Her iki rekatta da aktan okudu. Birinci rekatta Ftiha ve A'l srelerini, ikincisinde ise iye sresini okudu. nc s : Hz.PeygamberCumadndabirgnde Medineminberindesadebiryamurduasndabulundu.Bu yamurduasndaherhangibirnamazkldrdrivyetedil memitir. D r d ncs : Mescide otururken yamur dua 212 sndabulundu.Ellerinisemaya kaldrp Allah'aduaetti. 13.Hz.Peygam ber 'inYo lcu lu k lar ndakiUygu la m alar Allah Elisi'nin yolculuu u drt hususta odaklanrd: a) Hicret, b) Cihadyolculuununekseriyetibununiindi, c)Umreved) Hac. Yolculuakmakistediizamanhanmlararasndaku raeker,kiminnasibinekarsaonunlayolculukederdi.Hac
212
yolculuuna ktnda hanmlarnn hepsini beraberinde gtrmt.Yolculuakacazamangnnevvelindeyola koyulur, mmetinin hayrlsyla erkenden dnp gelmesi iinduaederdi.Yolcularailerindenbiriniemirtayinetme leriniemreder,birkiinintekbanayolculuakmasnise yasaklard. Seferiintoparlanrkenuduayokurdu: "Allah m m e ileyke tevecceht , ve bike i'tesam t , Allah m m e'kfin m eh em m en ve m l ehtem m bih. Allah m m e zevvidni'ttak v ve'fir l zenb ve veccih n li'lh ayri eynem tevecceht . Yani,Allah'm!Sanayneldim,Sana
sndm. Allah'm! Beni kederlendirip zecek eylerden koru.Allah'm!Banatakvaazltfet.Gnahmbala. Hernereyeynelsem benihayraynelt!"

Binmesi iin hayvan nne getirilip ayan zengiye basarken: "Bismillah" der, hayvann srtna bindiinde u 213 sehh aralenh duayokurdu: "Elh am d lillah i'llez z ve m k nn leh m u qrinne ve inn il rabbin lem unqalib n. Yani, bunu hizmetimize veren Allah'a
hamdolsun!Zatenbunabizimgcmzyetmezdi.phesiz bizRabbimizedneceiz."
u duay da okuduu olurdu: "Allahm m e h evvin aleyn sefer an ve'tvi ann bu 'deh . Allah m m e 214 Yani, Al ente'ssh ibu fi'ssefer ve'lh alfet fi'leh l. lah'm! Bize bu yolculuumuzu kolaylatr. Uzak yolculu
213
Kur'an'da bu "Sbhnellez" eklindedir: "O, sizin iin, zerinize ku
stisknn (yamur duasnn) asl Hd ve Nh srelerindeki u yet lerdir: "Ey kavmim! Rabbinizden balanma dileyin ve O'na tvbe
edinki,sizegktenbolbolyamuryadrsnvegcnzegkatsn! Ama sakn sulular olarak yz evirmeyin." [Hd 11/52] "(Onlara) dedim ki, Rabbinizden balanma dileyin ki, nk O ok bala yandr!O,sizegktenbolbolyamuryadrsn,mallarnzveoul larnz oaltsn, sizin iin baheler ve rmaklar var etsin!" [Nh
71/1011].
rulmanz, kurulduunuzda da Rabbinizin nimetini hatrlamanz ve: Bunuhizmetimizesunanher t r l eksiklikt en u za ktr .(Obizebun lar vermeseydi) bizim bunlara gcmz yetmezdi! Biz, kukusuz Rabbimize dneceiz.' in, bindiiniz gemileri ve hayvanlar yara tandr."[ezZuhruf43/1214].
214
Mslim, "Hac", 425 Eb Dvd, "Cihd", 72 Tirmiz, "Deavt", 45, 46Drim,"sti'zn",42Muvatta,"sti'zn",34bnHanbel,II,144, 150,256,300,325,332,433,443,476.
121
Z DU LM E D
122
umuzu yaknlatr. Allah'm! Sen yolculukta arkada, geridekalanailemiinhalifesin!"

AllahResl,yolculuakmasndanitibarendnnce ye kadar drt rekatl namazlar ksaltr, ikier rekat olarak klard. Yolculuk esnasnda drt rekatl bir namaz tam kl d, asla sabit olmamtr. Buhr'nin Sahh'inde rivyet edildiinegrebnmer:"BenAllahResl'neyolarkada 215 l yaptm. Yolculukta iki rekattan fazla kl(dr)mazd." demitir.BunaaykrolarakHz.Aie'denrivyetedilenha dise gelince, bu konuda, eyhu'lslm bn Teymiyye yle demektedir: "Bu btldr/aslszdr. Mminlerin annesi Hz. Aie,AllahResl'neveonunbtnarkadalarnamuhale fet edip onlarn namazlarnn tersine namaz klacak biri deildir. Oysa onun yle dedii sahihtir: "Allah Tel na maz ikier rekat farz klmt. Hz. Peygamber Medine'ye hicretedince,yolculuktakinamazolduugibibrakld,fakat ikamet halindeki namaza (iki rekat) ilave edildi." Bu hadis 216 mttefekunaleyhtir. Mslim tarafndan rivyet edildiine gre bn Abbas yle demitir: "Allah, peygamberinizin dilinden namaz ikmet halinde drt, yolculukta iki, korku halinde ise bir 217 Hz.meriseyledemitir:"Yol rekatolarakfarzkld." culuknamazikirekattr.Cumanamazikirekattr.Bayram namaz iki rekattr. Bu ikier rekat tamdr, (drtten) ksal tlmdeildir.BuHz.Peygamber'indilindenbyledir.ftira edenziyanetmitir." Hz. mer, Hz. Peygamber'e: "Emniyet iinde olduu muz halde niin hl namaz ksaltyoruz?" diye sormu, AllahElisideona:"Bu,Allah'nsizebahettiibirsadaka
215 216
dr ve O'nun kolay dinidir. yleyse sadakasn kabul edi niz."218 Buradan Hz. mer, "Yeryznde sefere ktnz vakit kfirlerin size saldrmasndan korkarsanz, namaz 219 yette k ksaltmanzdan tr size bir gnah yoktur"
saltmadanneyinkastedildiinikavrad.Zirayetteki ksalt ma, rekat adedi olmad gibi, yetin mefhumu da bunu 220 kastetmemektedir. Hz. Peygamber, gn devrilmeden nce yola ktnda
218
219 220
Mslim, "Msfirn", 4 Eb Dvd, "Sefer", 1 "Salt", 263 Tirmiz, "TefsruSre4",20Nes,"Havf",1bnMce, "kme",73 Drim, "Salt",179bnHanbel,I,25,36VI,63. enNis4/101. nknamaz,balangtaikirekatolarakfarzklndsabitolmusve mutlakseferdedeaynekildekalmtr.Zirayet,korkununbulundu useferdenamaznbuikirekatnndaksaltlabileceiniaklamakta dr.Buksaltmada,a )yaHz.mer'inanladgibi,rknlerininksal tlmasylaolurki,budurumdanamaz,uzundeil hafifolmuolur. b) Veya rekatsaysnksaltmakla olur. Yukarda geen bn Abbas'n g rnden ve Huzeyfe hadsinde gelen Hz. Peygamber'in fiilinin niteli indenaaktgibi,budurumdanamazbirrekatolur.BunuMs limrivyetetmitir. c) Yahutda hem rkn hem de rekat saysnk saltmakla olur. Savata bile be vakit namaza devam edilmesi husu sunda tavizsiz davranan Allah, bylece kolaylatrmann zirvesinikul lar iin meru klmtr. O yle buyurmaktadr: "Bununla birlikte
(dmanlarnzdan) korkacak olursanz, o takdirde (namazlarnz) yryerek y a da binek zerinde giderek (kln)!" [elBakara 2/239].
nknamaz,kullarileAllaharasndabirbaolup,onlaraAllah'ha trlatr. Mslmanlar, kendilerinidesteklemesi ve ayaklarn sabit kl mas iin fitne (baskve zulm)ve savaesnasnda Allah'anmaya en muhtadurumdadrlar.lerininokolduunadayanaraknamazterk edenler belki bundan ibret alrlar. Halbuki bunlar, namazn etkisi ol madan ilerinin salam ve kendilerinin de ilerinde kalc olmayacak larnbilmiyorlar.Savatanvemmetisavunmadandahabykbiri var mdr? Bunu yapanlarn namaz terk etmelerine izin verilmeyip gleri lsnde namaz klmalar emredilirken, lmlerinden sonra namaz borlarn drmek (skt salat) iin iletilecek hileye gve nerek namaz terk eden insanlar bulunmaktadr. Bu, dini ve dnyada namazvesalihamelletemizlenmeyennefislerinahiretteAllahkatnda ykselmesinin mmkn olmayacan bilmemekten kaynaklanmakta dr. Allah yle buyurmaktadr: "nsan iin ancak alt vardr.
217
Buhr,"Taksr",11. Buhr,"Salt",1Mslim,"Msfirn",1.[Ayrcabk.Nes,"Salt",3 Muvatta,"Sefer",8]. Mslim, "Msfirn", 5, 6. [Ayrca bk. Eb Dvd, "Sefer", 18 Nes, "Havf",4bnHanbel,I,237,234].
phesizonunalmasileridegrlecektir.Sonraalmasnnkar lkendisinetastamamverilecektir." [enNecm53/3941].
123
Z DU LM E D
124
le namazn ikindi vaktine kadar geciktirir sonra hayva nndaninerherikinamazcemederdi.Yolakmadannce gndevrilmiise,lenamazn klarsonra yolakoyulmak zere hayvanna binerdi. Rivyete gre Hz. Peygamber Tebk seferinde yola kmadan nce gn devrilirse le ile ikindi namazn cem ederdi. ayet gn devrilmeden nce yolakarsalenamazngeciktirir,ikindivaktiinerheriki namaz birlikte kldrrd. Akam ve yats namazlarn da byle yapard. Hkim ve bakas bunu rivyet etmi, bn 221 Abbasayns sylemive Snenlerdede bunakledilmitir. Hz.Peygamber,mmetineyolculuktanamazksaltabi lecekleri ve orucu bozabilecekleri bir mesafe belirlememi tir.Teyemmmetmeyiheryolculuktaserbestbraktgibi, bukonuyudamutlakolarakserbestbrakmtr.Buhususta bir snrlama getirdiine dair ondan asla sahih bir rivyet szkonusudeildir. Yolcu olmayp bir yerde konaklamken, Arafat'ta kl mas dnda iki namaz cem ettiine ilikin ondan hibir rivyet nakledilmemitir. Allah Resl, Arafat'ta cemi tak dim(leninvaktindeklmak)yaparakleikindinamazn bir arada kldrmtr. Bunu da, (ikindi namazyla) vakfede duayaaravermemekiinyapmtr.Nitekimmamafive bnTeymiyyedebyledemektedir.
14.Hz.Peygam ber 'inKu r 'anOkuyuu veDinlem e si AllahResl'nndevamlokuduuveaslabrakmad birhizbivard.Tertilzereararokurdu.Okumayaba
221
lamadannce:"Ezbi'llahimine'eytnirracm"diyerek kovulmu eytandan Allah'a snrd. Ayakta iken, oturur ken, uzanrken ve abdestsiz iken Kur'an okurdu. Cnplk dndahibir eyonunKur'anokumasnaengelolmazd. O,Kur'an'teanneder(nameliokur)vebazendese siniterci'ederdi.Hz.Peygamberylebuyurmutur:
"Kur'an'seslerinizlessleyiniz 222 Kur'an'teannetmeyenbizdendeildir 223 Allah sesi gzel herhangi bir peygambere, Kur'an' teannetmesineizinverdiikadar 224 hibireyeizinver memitir."225
Allah Resl, Kur'an' bakasndan dinlemeyi severdi. Bir keresinde Abdullah b. Mesd'a Kur'an okumasn bu yurmu, o da Hz. Peygamber'e Kur'an okumu Peygambe rimizkendisiniokunanKur'an'aylekaptrm ki gzlerin denyalarboanmtr. BirgeceEbMselEar'ninKur'anokuyuunugizli cedinlemi,sonrabunuonaanlatncaEbMs:"Dinledi ini bilseydim senin iin onu (okumam/sesimi) daha m 226 kemmelyapardm." demitir.
222
223
224 225
Buhr, "Taksr", 13, 14, 15, 17 "Hac", 89 "Mevkt", 18, 93, 96, 99 "Umre", 20 "Cihd", 136 Mslim, "Msfirn", 4245, 4648, 51, 53, 54, 57 "Fedil", 10 "Hac", 288 Eb Dvd", "Mensik", 56, 59, 64 Tirmiz,"Hac",56Nes,"Mevkt",42,43,45,47,48,50"Ezn",18 20 "Hac", 81 "Gudt", 20 bn Mce, "kme", 74 Drim, "Salt", 182"Mensik",52Muvatta,"Sefer",1,2,3,5,6bnHanbel,II,169.
226
Buhr, "Tevhd", 52 Eb Dvd, "Vitr", 20 Nes, "ftith", 83 bn Mce, "kme", 176 Drim, "Fedil'lKur'an", 34 bn Hanbel, IV, 283,285,296,304. Buhr, "Tevhd", 44 Eb Dvd, "Vitr", 20 Drim, "Salt", 171 "Fedil'lKur'an",34bnHanbel,I,172,175,179. Yani,AllahKur'an'dinlediigibihibireyidinlemez. Buhr,"Fedil'lKur'an",19"Tevhd",32Mslim,"Msfirn",232, 234EbDvd,"Vitr",20Drim,"Salt",171"Fedil'lKur'an",3 bnHanbel,II,271,285,450. Kur'an Kerm'i okumadan ve dinlemeden maksat, iradelere egemen olmasvenefislerdetasarrufsahibiolacakekildeondanetkilenmektir. Budaancak,onuanlamakvezerindednmekleolur.Hz.Peygam ber'inyntemi,onutertl(tanetane)zereokurveonunlasesinigzel letirirdi.Kratn,harflerinakclvedzenlidurular,istifham(so ru),haber(yklem),mjdelemeveyasakndrmagibiseshareketlerine
125
Z DU LM E D
126
15.Hz.Peygam ber 'inHasta Ziyareti Allah Resl, hasta sahblerini ederdi. Kendisine hiz metedenYahudibirocuu,mrikamcasnhastalklarn daziyaretetmiveonlaraslam'sunmutu.Bununzerine Yahudiocukmslmanolmutu.
Hastaya yaklar, baucuna oturur, halini sorar ve ona dua ederdi. Rivyete gre hastaya, istedii herhangi bir e yinolupolmadnsorar,ayetistediieyinhastayazarar vermeyeceini bilirse,o eyin hastayaverilmesini emreder di. Hastannyannagirdiizaman:"Zararyok,geer.n 227 allah(gnahlarn)temizleyicidir." derdi. ster gece ister gndz olsun herhangi bir gn, her hangibirvaktihastaziyaretlerineayrmakHz.Peygamber'in adeti deildi. Hastann iyilemesinden mit kestii zaman: "nn lillah ve inn ileyhi r ci n. Yani,phesizbizAl 228 lah'aaidizvebizancakO'nadneceiz."derdi.
uygun olacak ekilde her yet anlamna uygun olarak okunduunda, nefistebykbir etkiicraedipbircokumeydanagetirmesinin ftrat tan kaynaklandbilinmektedir. Hadstekiteannden maksat budur. Yoksa,mnlarnnkalplerineyolbulmadKur'anyetlerininboaz larndan aa gemedii gnmz Kur'an okuyucularnn yapt de ildir. Bunlar, kendilerine cret verenlerihonutetmek, elence mec lisleriniihyaetmekve festivalve yasdetlerineuyarakname veyap mackhareketlerdebulunuyorlar. Buhr,"Tevhd",31"Menkb",25"Merd"10,14. Hastaziyareti,hastalbulacolmayankiilerlesnlidi.Veyahasta l bulacolursa, hastaln mikrobunun ziyaretiyegememesi iin koruyucutedbirleralnrd.Tpbilimi,mikrobunziyaretiyegetiinde vcudu mikroba kar koyacak gte deilse, onu ldrdn tespit etmitir. Mikroba kar koyduuzaman, o mikrobuondan bir bakas alncayakadarondayerleir.Oradamikropiiniyapar.Onuniininne olacanAllahbilir. eriatinceleyenonunAllah'nyasalarnavetakdirineuygunolduunu renir.BulachastalklardankorunmahususundaAllahResl'nn yntemine bak ve onunla ilgili hadisleri oku! Ashabnn yaptklarna bakki,Hz.mertn hastalolduunuduyduundaam'agirmek ten vazgeti. Baz arkadalar ona: Ey mer! Allah'n kaderinden mi
16.Hz.Peygam ber 'inCenazeler le lgiliUygu lam a lar Birinci safhada kiiyi hastalnda ziyaret eder hireti hatrlatrvasiyetyapmasn,tvbeetmesiniveyanndabu lunanlaradasonszolsundiye:"Lilheillallah"ahadet kelimesini sylemesini telkin etmelerini emrederdi. Daha sonra, ldkten sonra dirilmeye inanmayan toplumlarn, yzlerini tokatlama, elbiselerini yrtma, lnn arkasndan barpararakalamagibiadetleriniyasaklard.
lyesaygldavranmay,onunyanndasessizalamay vegnldenzlmeyisnnetedinmiti. Kendisi byleyaparve:"Gzdenyaboanr,kalph znlenir.Ancakbiz,Rabbinhonutolmadeylerisyle 229 mmetine byle bir durumda, Allah'a meyiz." derdi. hamd etmek, istircada bulunmak (nn lillah ve inn ileyhirci n= phesizbizAllah'aaidizvebizancakO'na dneceiz.)veAllah'tanhonutolmakyolunugstermitir. ldndelnngzleriniyummak,yznvebede nini kapamak Allah Resl'nn adeti idi. Bezen de ly perdi. ly hemen donatp Allah'a sunma, temizleme, gzel koku srme, beyaz elbiselerle/kumalarla kefenleme konularndaaceleedip,sonracenazenamazn kldrrd. Sava meydannda len ehitleri ykatmak onun adeti deildi. mam Ahmed'in rivyetine gre Hz. Peygamber, onlarn ykanmasn yasaklamtr. ehidlerin zerindeki
227 228
229
kayorsun?!' diye sorduklarnda o: Allah'n bir kaderinden bir baka kaderinekayorum'diyecevapverdi.Abdurrahmanb.Avf'nHz.Pey gamber'den rivyet ettii u hadis Hz. mer'i desteklemektedir: "Bir yerde tn hastalniittiiniz zaman, oraya girmeyin. Sizin olduu nuzbiryerde(bulacbirhastalk)meydanagelecekolursaoradanda kmayn!" [Buhr, "Tb", 30 Mslim, "Selm", 92, 93, 94, 98, 100]. Bu,umumunsalnkorumakiintemelkabuledilir. Buhr,"Ceniz",43Mslim,"Fedil",62bnMce,"Ceniz",53bn Hanbel,III,237,250.
127
Z DU LM E D
128
deri ve demir eyalar soyar, onlar elbiseleri ile gmer ve 230 cenazenamazlarn klmazd. hramlbirildndesuvesidr(Arabistankirazaa cnn yapra) ile ykanmasn, ihram giysileri olan izr ve ridisimli iki parakumaakefenlenmesini emreder,gzel kokusrlmesinivebannrtlmesiniyasaklard. Kefenin pahal kumalardanolmasn yasaklard. ayet kefen btn vcudu rtmeye yetmeyecek kadar ksa olursa 231 ban rterveayaklarzerineyeilotkordu. Bir mazeret dnda cenaze namazn mescidin dnda kldrrd. Cenaze namazn kldrmas iin nne bir l getirildiinde borcu olup olmadn sorard. ayet borcu olursa,namaznkendisiklmaz,ancakashabnnklmalar namsaadeederdi. nkonunnamaz, (aff,cenneti)ge rektirenbirefaattir.Kulise,borcunakarlkrehindir,bor cudeninceyekadarcennetegiremez. Allah,kendisinefetih ler nasip edince, Allah Resl borlunun namazn klar oldu. lnnborcunuyklenirve(varsa)maln mirasla rnaverirdi. Cenazenamaznkl(dr)mayabalayncatekbralr,Al lah'ahamdedipvgdebulunurveliinduaederdi.Tek 232 Mslim'egresahiholanbetekbrle brleridrttaneidi. 233 kldrddr. Bundan daha fazla tekbirle kldrd da ri
230 231
vyet edilmitir. Nitekim Sad b. Mensr, bn Uyeyne'nin: "Bedir savana katlanlara be, alt, yedi tekbr alrlard." dediiniaktarmaktadr.Btnbuhaberlersahihtir.yleyse drttekbrdenfazlasnyasaklamakgerekmez.ZirahemHz. Peygamberhemdekendisindensonrasahabebyleyapm tr. BirkeresindebnAbbascenazenamazkldrdilktek brden sonra aktan Ftiha'y okudu ve "Bunun snnet ol duunubilmeniziinyaptm."dedi.Ebmmeb.Sehlde ayn ekilde syledi. Bir grup sahabe, cenaze namaznda Peygamberimizesalavtgetirileceininakletmitir. Cenazenamaznnmaksadlyeduadr.Bundandolay Ftihaokunaca,salavtgetirileceigibihususlardandaha okHz. Peygamber'denduanakledilmitir.Ondannakledi len dualardan biri yledir: "Allah m m e'fir leh ve'r ham h ve fih ve'f anh ve ek r im n z leh ve ve'ssi' m edh aleh ve'silh bi'lm i ve'sselci ve'l ber adiveedh ilh 'lcenneteveei'zh m inazbi'lqabr i ve azbi'nn r. Yani, Allah'm! Onu bala, ona merha
metet,onuhertrlktlktenuzaktut,onuaffet,vard yerde ona ikram et, girdii yeri genilet, onu su, kar ve dolu ile yka, onu cennete girdir, onu kabir ve cehennem azabndan koru." Bir baka dua yledir: "Allah m m e
m enehyeyteh m innfeeh yih ala'lislm ve'ss nne. Ve m en teveffeyteh m inn fe teveffeh ala'lim n, Allah m m eltah rim necr ah velteftinnba'deh . Yani, Allah'm!Bizdenolupcanverdiklerinislmvesn
232
233
bnHanbel,I,73. Yanlarndapamukveyaketenbirelbiseyemuhta, yaayanakrabalar olduu halde,lleriniipekkumalakefenleyeninsanlarbulunmakta dr. Bunlar, geici olan talep ederek insanlar yannda vnmeyi isti yorlar,srekliolacakolanAllahkatndakieciriistemiyorlar!! Buhr, "Ceniz", 4, 55, 61, 65 "Menkib'lEnsr", 38 Mslim, "Ceniz",6365,69,70,72EbDvd,"Salt",245"Ceniz",53,54, 58, 215 Tirmiz, "Ceniz", 37, 62 Nes, "Ceniz", 43, 71, 72, 76, 94 bnMce,"Ceniz",24,25,32Muvatta,"Ceniz",14,15. Mslim, "Ceniz", 72. [Ayrca bk. Eb Dvd, "Ceniz", 54 Tirmiz, "Ceniz", 37Nes,"Ceniz",76bnMce,"Ceniz",25bnHanbel, IV,367,370,371,372V,406].
netzereyaat.Bizdeneceligelenlerideimanzereldr. Allah'm!Onunmkafatndanbizlerimahrumetmeveon dansonradabizifitneyedrme."Bir dieriiseyledir:

"Allah m m e ente rabb h ve ente h alaqth ve ente h edeyth li'lislm ve gabazte r h ah ve ta'lem srr ah ve alniyeteh ci'n ufee fe'fir leh. Yani,
129
Z DU LM E D
235 (gnleri)grdm."derdi.
130
Allah'm!BukadnnRabbiSensin.OnuSenyarattn.Ona slm' Sen gsterdin. Rhunu sen aldn. Onun gizliak hereyinibilenSensin.Bizefaatiolarakgeldik,onuba la."Hz.Peygamberliinitenlikleduaedilmesiniem
rederdi. Allah Elisi, bir kimsenin cenaze namazn klamad zaman mezar zerinde klard. Bu hususta herhangi bir zaman snrlamas getirmedi. Bir keresinde bir gece sonra, bir defasnda gn sonra, bir baka defa da bir ay sonra kabirzerindecenazenamaz klmtr. Cenazenamazkldrrkencenazeerkekisebatarafn da,kadniseortahizasndadururdu. ocuklarncenazenamazlarnkldrrve:"ocuklarn
Hz. Peygamber, cenazeyi takibe koyulduunda cenaze yerinekonuluncayakadaroturmazd.EbDvd'unrivyet 236 ettiigibibyleyaplmasndaemrederdi. Mezarn kble tarafna bir yark amak (lahd), mezar derinletirmek, geni ve engebesiz yapmak Allah Elisi'nin adetlerindendi. Mezarlaryksekyapmak,yapmndatula, tave kerpivb.kullanmak onunadetideildi. Hz.Peygamber,Hz.Ali'yihibirputbrakmadanhepsi ni yoketmekveyksekolanmezarlarntamamnyerlebir etmekzere(Yemen'e)gndermiti.Kabrinkireleyaplma sn,zerinebinainaedilmesiniveyazyazlmasnyasak lamtr. Mezarnbellietmekistediikiininkabrinealmetola rakbirta dikerdi. lykabrekoyduuzaman:"Bismillahivealmilleti 237 ly gne doarken, batarken ve raslillah." derdi.
235
zncenazenamazlarnklnz.nkonlarndengnder diiniz sevaplarnzdr." derdi. Nitekim bu hadis bn 234 Mce'ninSnen'indeyeralmaktadr.

Hz. Peygamber, intihar edenin ve ganimet maln ala nncenazenamazn kl(dr)mazd. AllahResl,birlnncenazenamaznkldrdza man,nndeyryerekmezarlakadartakipederdi.Cena zeyi takip eden kimsenin ayet binitli ise gerisinden, eer yayaisecenazeyeyaknolarakyaarkasndanveyannden yahut sandan veyahut solundan takip etmesini snnet klmtr. Cenazenin hzla gtrlmesini emrederdi. Bu gn/zamanmzdaki insanlarn adm adm/yava yava y rmeleri bid'attr. Eb Berke, byle yapan kimseye krbac kaldrr ve: "Allah Resl ile birlikte kouturduumuz
236 237 234
bnMce,"Ceniz",26.
lnnna'ntayanlarnyoldaduruparkayagetiklerinigryoruz. Onlara: Snnete gre yryn ve acele edin!' dediimizde onlar: l bize ar geliyor, dolaysyla dnyay terk etmek istemeyip dostlarna tekrardnmekistiyor.'diyecevapveriyorlar.Bunudalnnkerameti kabulediyorlar.nsanlarkeramethakkndanekadarcahildirler! Hz. Peygamber'in davran biimlerini ve cenazenin nnde sakin bir ekildevaazederekyrmesiylelyeikramntemsiledenbuhadisle ritakipedenkimse,Hz.Peygamber'inyolundanuzaklaanbuinsanla razlmektenbakayapacakbireyyoktur.Bunlarsakinliikargaa ya ve barmaya evirip, vaaz vermeyi dalga gemeye, ikram acek tirmeyeverezaletedntrdler.Tahtazerinehatemsiledensan cakvessllevhalar,bunlarnarkasndanbarparankadnlar,et rafndaatyakanocuklar, irkinseslerlecenazenndesyledikleri Busir'nin brdesi iin nefeslerini kesen ihtiyarlar ve eriatn irkin grd,AllahveResl'nnsevmediidierkorkundetlerCena zenin yannda Allah'n susmay, dnmeyi, ibret almay sevdiinak ledilmitir.(Fakatinsanlarnoubilmiyor). EbDvd,"Ceniz",43. EbDvd,"Cihd",82Tirmiz,"Ceniz",54bnMce,"Ceniz",38 bnHanbel,II,27,40V,254.
131
Z DU LM E D
132
gnetamtepedeikendefnetmezdi.lygmmeiibittii zaman kendisi ve ashab ayaa kalkar lnn iman zere sebatetmesiiinduaederlerdi.Gnmzdeinsanlarnyap t gibi mezarn banda oturup Kur'an okumaz ve lye telkindebulunmazd. Tabern'nin Ebmme'denrivyet ettiilleretelkinedilmesiniemrettiinedairhadisegelin ce,bununHz.Peygamber'eaidiyeti(ref')sahihdeildir. AllahResl,lsahiplerinetaziyede(basaldilei) bulunurdu.Fakatnetaziyeiinnedemezardaveyabirba ka yerde Kur'an okumak iin toplanrd. lnn ailesinin, taziye iin gelen insanlara yemekhazrlamazahmetine gir memelerini, aksine dierinsanlarnonlariin yemek yapp getirmeleriniemrederdi. lenkiininldnilanetmediigibi, ilanedilmesini 238 deyasaklarve:"Budurum,chiliyyeilerindedir." derdi.
17.Hz.Peygam ber 'in K abir Ziyar eti Hz. Peygamber, ashabnn mezarlarn onlara dua et mek, rahmet okumak veonlardan kendisine ders karmak amacyla ziyaret ederdi. mmetine mer kld ziyaret ekli ite budur. nsanlarn mezarlar ziyaret ederken yle demelerini emrederdi: "esSelm aleykm eh le'ddiyr m ine'lm 'm inn ve'lm slim n, ve inn inallah bikm lhiqn. Nes'elu llah e len ve lek m 'l 239 Yani, ey bu diyarda yatan Mminler ve Msl fiyeh .
bakr, kuma vb. maddelerden heykeller yaptklar ve zerlerine kub beler ina ettikleri mabetler edindiler!! Bu, gemi mmetlerin, tpk nceki peygamberlerin geldii gibi, Hz. Peygamber'in de ykmak iin geldii mrik Araplarn cahilliinden kaynaklanan irkin temellerin denbiridir.Allah ylebuyurmaktadr:"Allah'ndndataptklarnz
manlar! Allah'n selm sizin zerinize olsun, Biz de inallah aranza katlacaz.Allah'tan hem bizimhem de siziniinfiyetdileriz."240
238 239
240
Tirmiz,"Ceniz",12. Mslim, "Tahret",39 "Ceniz", 103, 104 Eb Dvd, "Ceniz", 79 Nes, "Tahret", 109 "Ceniz", 103 bn Mce, "Ceniz", 36 "Zhd", 36bnHanbel,II,300,375,408V,353,360VI,71,76,111,180,221. nsanlar bu ziyareti tersine evirerek llerin mezarlarnn etrafnda dolap yalnzca Allah Tel'dan istenilenleri onlardan isteyerek aa,
sizingibi kullardr.Ohalde,siz,eer dorusyleyenleriseniz haydi hemenonlaraduaedindesizecevapversinler!"[elA'rf7/194]."te Rabbiniz Allah budur. Mlk O'nundur. O'nun dnda yalvarp dur duklarnz ise bir hurma ekirdeinin zar kadar bile bir eye sahip deillerdir!Eeronlarayalvarrsanzarnzduymazlar.Duysalar bilesizecevapver(e)mezler.(stelik)KyametgnonlarAllahilee tutmanzkabuletmezler.Hikimsehereyibilen(Allah)kadarsana (gerei) gstermez!" [elFtr 35/1314]. "De ki Allah' brakp tap tklarnznneolduunuhidndnzm?EerAllahbanabirza rar vermek istese, bunlar, O'nun verecei zarar nleyebilir mi? Ya hut bana rahmet dilese O'nun rahmetini (benden) esirgeyebilirler mi?!' De ki: Allah bana yeter! (O'nun varlna) emin olanlar, (yal nzca) O'na gven duyarlar." [ezZmer 39/38]. "De ki: Siz, Allah' brakp yalvardnz eylerin (gerekten) ne olduklarn hi dn dnzm?Gsterinbana:bu(varlklarnveyaglerin)yeryznn hangi parasnda bir ey yarattlar?! Yoksa, onlar gklerin y aratl masnda pay sahibi midirler? Eer syledikleriniz doru ise, o tak dirdebana,(bundannceindirilmi)birkitapyada(baka)birbilgi kalnts getirin!' Allah' brakp Kyamet gnne kadar cevap vere meyecekolanvekendilerineyalvarldnnbilefarkndaolmayanla ra yalvarp yakarandan daha sapk kim olabilir? Btn insanlar (yarglanmakiin)toplandklarzaman,(tapndklargler),onlara (tapnanlara) dman kesilecekler ve onlarn tapnmalarn iddetle reddedeceklerdir."[elAhkf46/45]."O'danbakasndost/koruyucu edinenler,Bizbunlarasrfbizi Allah'adahaokyaklatrsnlardiye kullukediyoruz!'(derler).phesiz Allah,(Kyametgn)onlarara snda (hakikatten saptklar) her konuda hkm verecektir." [ez Zmer 39/3]. "De ki: Peki yleyse (niin ) Allah' brakp, kendileri in bile ne bir yarar salayabilecek ne de bir zarar giderebilecek gte olmay an eyleri kendinize koruyucular/kayrclar olarak g ryorsunuz?"[erRa'd13/16]."Amaonlar,Allah'nyansra(hayal) efaatilere(dekullukyapmay )tercihederler.Deki:Naslolur?On larnhibireyegleriyetmesedeveakllar(hakikati)kavramyor olsadam?'Deki:efaat(hakknverme yetkisi)yalnz Allah'aait tir.Gklerveyerzerindekihakimiyet(yalnz)O'nundurvesonunda yalnz O'na dndrleceksiniz." [ezZmer 39/4344]. "Gerek dua yalnzcaO'naolardrnkinsanlarnO'nubrakpdayakardklar (tekivarlklarvegler)buyakarlarnahibirekildekarlkve remezler.Onlarayakarpdurankimsenindurumu,ellerinisuyado ru uzatp, suyun kendisine/azna ulamasn bekleyenin durumuna benzer,oysaburumdasuaslaonaulamayacaktr.tekfirlerindu asdabyleceboakar."[erRa'd13/14].
133
Z DU LM E D
134
Kabirlere kar saygszca davranmamak, onlar ine memek, zerlerineoturmamakveyaslanmamak, sayg gs termekamacylamezarlarmescidhalineeviripyanlarnda ve onlara doru namaz klmamak, onlar iin toplanp bay ram ve putlar edinmemek, zerlerinde lamba/kandil/mum yakmamakAllahResl'nnadetlerindendi.O,btnbun lardaninsanlar menetmiveyapanlar iselanetlemitir!
18.Hz.Peygam ber 'inSadak aveZek atle lgili Uygu lam alar AllahResl,zekatnverileceimallarzirmahsuller meyvelerdeve,srvedavargibihayvanlaraltnvegm gibinakdmallarvehertrlticaretmalolarakbelirlemi tir. Bunlardan tahllar ve meyveler hari, dierlerinin ylda bir kezzekatlarnn verilmesinizorunlugrmtr/farz kl d. Tahlve meyvelerin zekat vaktini ise, olgunlama ve k vamna gelme (hasat edildikleri zaman) olarak belirlemi 241 Byletespitedilmesi,hemzekatalacakllarvehemde tir.
te bunlar, Allah Resl'nn amel olarak aklad Allah'n szleri dir. Bununla birlikte, insanlarn, llerin nnde kendilerini kk grdklerini,velilerinmezarlarndanayrlmadklarnhatta,Hz.Hse yin'invb.lerininmescidindeinsanlarnbirbiriyletambirhuuileyar tklarn, orada namaz klmann bin namazdan daha hayrl olduuna inandklarngrdngibi,mozolelerininiindevemezarlarnnetra fndaklnannamaznmesciddeklnannamazdandahastntutukla rngryorsun.Bunun dnda,bayramlardavemevlitlerdebiraraya gelipzerlerindekyaktklarndagryorsun!!Reslullah'nbunla rnyaplmasnyasaklamasnaveyapanlanetlemesineramen,bunlar mslmanlarnmalileyaplmakta,onuVakflarBakanlonaylamak taveEzherlimlerikatlmaktadr.Oysa,bunlarnhareketlerihalkiin herzamandelildir.Allah'm!diniuygulamadavenemvermedelim leribaarlklki,dininaleyhinedeil,lehinedelilolsunlar! Allah Tel yle buyurmaktadr: "Hem yetitirilen hem de kendi
vacip/farz olduuna delildir. u yet de bunu desteklemektedir: "Ey
inananlar! Kazandklarnzn ve yerden sizin iin kardklarmzn iyilerinden(bakalariinde)harcayn!Gzyummadanalamayaca nz kt eyleri de hayr diye harcamaya niyetlenmeyin!Allah'n kendineyeten,okvlenolduunubilin!"[elBakara2/267].
Burada, Allah Tel'nn maln ve yerden kan rnn ktsnbile rek infak etmekten alkoyduunugrmek gerekir. Kimi insanlar, bu dayvebakarnniyisinikendisiiinayrr.Sonrada,harcanmaya cakgeersizkuruu(paray)dilenciye veyaskntiindebulunanave ren kimse gibi, yenilmeyecek kadar kt olan muhtalara verir. Bu, Allah'n haklarnda buyurduu kiilerdir: "Holanmadklar eyi Al lah'ayaktrrlar."[enNahl16/62].YceAllahylebuyurmaktadr:
"Sevdiinizeylerdenbakalariinharcamadkagerekiyilieasla ulaamazsnz:"[limrn3/92].Kimiinsanlardahibireyvermez.
Ekininhasatvaktigeldiizaman,birihtiyasahibiningrmemesiveya biryoksulunyannagelmemesiiinrngizlediinigrrsn.Bunlar da Allah'n misal verdii bahe sahipleri gibi kimselerdendir: "Hani
onlar, nallah' demeden, sabah vakti meyvelerini toplayacaklarna dairyeminetmilerdi.Onlardahauykudaiken,Rabbindengelenbin afet baheyi sarvermiti yle ki, bahe sararp kurumutu. Sabah erken kalktklarnda birbirlerine: Meyve toplamak istiyorsanz er kenden tarlanza gidin!' diye seslendiler. Derken onlar aralarnda: Bugnhibiryoksul,baheyegirip(sizhabersizken)yannzasokul masn!'diyefsldaarakyolakoyuldular. Amalarnaulamayaka rarlbirekildeerkendenkalkpgittiler.Amabaheyebakponu(ta nnmazhalde)grnce:Herhaldeyolumuzuarmolacaz!'diye bardlar. (Ancak yanl yere gelmediklerini anlay nca da): Hayr, galibaelimizdenkm!'(dediler).Aralarndakienaklselim sahibi olan:Bensize, Allah'nsnrszannyceltmelisiniz demedim mi?' diyesordu.Onlar:Rabbimizinanycedir!Dorusubiz zulm ili yorduk!diyecevapverdilervesonradnpbirbirinisulamay aba ladlar. (Sonunda): Yazklar olsun bize!' dediler, Gerekten biz ks taha davranmtk! (Ama) belki Rabbimiz yerine daha iyisini bize balayacak:Biz demitleO'nayneleceiz.te(bazinsanlar bu dnyadadenemekiinverdiimiz)azapbyledir:amatekidnyada (gnahkarlarn urayaca) azap daha iddetli olacak keke bunu bilselerdi!" [elKalem 68/1733]. Allah rneklerleanlatyor, biz ise ib
retalmyoruz. Allah,ekinlere, malaveehirleremusibetvefetlerve riyor, bizler ise maln O'ndan geldiinive yine O'na dneceinive ze katn bizim faydamz/maslahatmz iin olduunu dnmyoruz ve anlamyoruz.Btnbunlar,cimriliktenveimanzayflndanmeydana gelmektedir. nsanlarn aka zekat vermekten geri durmalar dere cesinde cimriliklerine hkmedebilirsin. Baz insanlar, din adna zekat vermemekiin:TopramzharaarazisiolupHanefmezhebinegre ona zekat gerekmez.' diyerek k yolu aramaktadrlar. Kimileri de yle demektedir: Zekat, altn ve gmten verilir u an yanmzda sadecepara(banknot)vardr.'Buinsanlar,ilmenispetettiklerikiiler
241
bana yetien baheleri, tatlar farkl olan hurmalar, ekinleri, zey tinlerivenarlaryaratanO'dur.Bunlar birbirine benzeselerde(tat lar bakmndan) birbirlerine hi benzemezler. O halde, rn verdi indernndenyiyinvehasatgn(btnbunlarn)hakknverin ve sakn israf etmeyin nk O, israf edenleri sevmez." [elEn'm
6/141]. Bu yet, zekatn hibir cins ayrm yaplmakszn her zira rnden
135
Z DU LM E D
136
malsahiplerininmaslahatiinenuygunolandr.ari',mal sahiplerinin mallar eldeetmedeki zekatnmallardanalna cak miktarlarn birbirinden farkl olarak dzenlemitir.
den kendilerine byle fetva verenleri buluyorlar. Halbuki bunlar dini bilmiyorlar. Bunlar, Allah'n sembollerini iptal etmek, fakirleri ldr mekvemmetinmaslahatlarnyoketmek iinkendileriniadamlar dr.Haraarazisi,mslmanlarnfetihyoluylasahipolup,halknnk firolarakkaldklarvemslmanlarnarazilerindenalnanryerine onlardanharaaldklararazidir.Bunagretopraklarmzharaarazi si,halkmzdaonlargibimiolur?Yoksamaksat,istekvearzularmza uymakm?HalbukiAllahTel,"mal"olarakisimlendirilen ve kendi siylefayda teminedilen hereydezekat farzklmtr.Oylebuyur maktadr: "O halde onlarn mallarndan, onlar temizleyecek, onlar arndracakbirsadaka/zekatal."[etTvbe9/103]."Mallarndaiste
yenve(iffetindendolayistemeyip)skntiindebulunanlariinbir hakvardr."[ezZriyt51/19].
Kiiakllolduusrece,istenilenmaslahatlargerekletirmededemir para ile kat parann birbirinin kymetinde olduunu ve ikisi arasn dakifarkayrabilmekte midir? Parannmaddesininbanknot,taveya bakabireyolmasnnbizimiinnenemivardr!YaniAllahaltnol duuiin zekat sadece cneyhde (Msr para birimidir. Z. D.)mifarz klmtr? Biz onu kurua evirdiimizde veya zekat drldnde Allah'n hkm deisin. Yoksa buzekatmnsbilinmeyen taabbud ilerden midir diyeceiz? Allah yle buyurmaktadr: "Gerekten de btnbunlarda,aklnkullananlariinderslervardr."[erRa'd13/4] "teAllah, dnmeniz iin,yetlerinisize bylece aklamaktadr." [elBakara2/219,266]. O yle buyurmaktadr: "O hikmeti dilediine verir kime hikmet
verilmise,onaokhayrverilmitir.Amaderinanlay sahiplerid nda kimse bunu dnp anlayamaz." [elBakara 2/269]. "Onlar hidayeteerdirmeksenin iindeil,zira ancak Allah, dilediinihida yete erdirir. Yalnz Allah'n rzasn kazanmak iin harcamanz ar tyla, bakalarna her ne iyilik yaparsanz bu kendi yararnzadr nk yapacanz her iyilik size olduu gibi geri dnecek ve size hakszlkyaplmayacaktr."[elBakara2/272].
Zenginler kendilerine vacip olan sadaka ve zekat verselerdi, yetimler, fakirlerin ocuklar kendilerini barndracak yuvalar, tedavi olacaklar hastaneler ve eitip terbiye edecek okullar, isizler, alacaklar alan larbulurlard.mmet,buekildekendisinemuhtaolaninsanlarlaza yf dmek ve bunlarn ileyecekleri sularla sulular toplumu olmak yerine,yaptklarilerdenkazandklarilezenginolaninsanlarylaaziz olurdu.Zekatn,dinindierrkunlerigibibirrkunolduunu,lke de emniyetin yerlemesinin ve mmetin medeniyet ve iktisatta ilerle mesininenbyksebeplerindenolduunubilipbudediklerimiziyeri negetirecekhkmetnerede?!
nsann toplu ve biriktirilmi bir durumda tesadf ettii mallardankiburikaz,yanitopraagmlmolarakbulu nan maldr bete bir orannda farz klm ve bunun iin zerinden bir yl gemesini itibara almamtr. Elde etme zorluu daha ok olanmallarda buorann yars olan onda biroranndaverilmesinifarzklmtr.Buoranaynzaman da,insannherhangibirklfetegirmeden,yanioiiinha zrlanm aletlerolmakszn veya kuyu atrmakszn Allah 'n yamurlasulamaybizzatkendisinin stlendiivearazi lerininkendiliindensrldmeyveveziramahsullerde verilmesigerekenorandr.nsannklfetekatlanarakeitli aletler vs. ile sulad ve kuyu at mahsulatta onda birin yars(yaniyirmidebir)zekatverilmesinifarzklmtr.Ar t, mal sahibinin kimi zaman yolculua karak, kimi za man dolatrarak,kimi zaman dabekleyerekaralkszal masna bal bulunan mallarda ise, onda birin drtte biri (rub'ulri=krkta bir) orannda zekat verilmesini farz kl mtr.Bumallardanherbiriiinller/miktarlarbumik tarlarn altnda olan mallarn ise zekatnn verilmeyeceini belirledi: Altnda 20 miskal, gmte 200 dirhem, tahl ve 242 kei ve koyunda 40 ba, srda 30 meyvelerde 5 vesk, ba,devedeise5ba. AllahTel,zekatn/sadakannpayla trlmasnbizzatkendisistlendiveonusekizblmeayr d.Osekizblmikisnfinsanalr: 1)htiyalarnniddetvezayflnagrealanlar.Bun lar:Fakirler,yoksullar,klelerveyolculardr.2)Mslman larnfaydasiinalanlar.Bunlarda:Zekatmemurlar,kalp leri slm'a sndrlacak (mellefei kulb) olanlar, duru munu dzeltmek iin borlananlar ve Allah yolunda sava an/cihdedengaziler.
242
Vesk:Altmsa'dryani(yaklakbirMsrer de bi kadardr.)
137
Z DU LM E D
138
Hz. Peygamber, zekat maln bulunduu ehirdeki hak sahiplerine paylatrrd. ayet mal, o ehir halkna datl dktansonraartarsakendisinegetirilirveonudatrd.Bir insannzekatamstehakolduunubilirseona verirdi.Eer zekatamstehakolanbirikendisindenister,fakatkendisio kiinindurumunubilmezseona,zengininvealpkazanan gl kimsenin zekatta nasibinin olmadn bildirdikten 243 sonraverirdi. BirkiizekatgetirdiizamanHz.Peygamberbazenona: 244 Yani,Allah'm!Bu "Allah m m ebr ik fh ivefibilih . adama bolluk ver ve develerini bereketlendir." bazen de: "Allah m m esallialeyh i. Yani, Allah'm!Bukiiyerahmet eyle."diyeduaederdi. Onunadeti,zekattamallarneniyilerinideil,ortahal lisinialmakt. Allah Resl, zekat veren kimseye, verdii zekat satn almayyasaklamt.Fakirkiininkendisineverilenzekattan zengine hediye etmesi durumunda o zenginin zekattan ye mesini mbahsayard. Kendisi,Berre'yezekatolarak veri lenettenyemiveyledemitir:"Bu,onazekattrbizeise hediyedir."245 Zaman zaman zekat mallarndan mslmanlarn yararna bor alp kullanrd. Bana bir i geldii zaman, zekat sahiplerinden vaktinden nce dn alrd.NitekimamcasAbbas'tanikisenelikzekatvaktinden ncedn almtr. Zekat memurlarn yalnzca srler, zir mahsuller ve meyvelergibigrnenakmalsahiplerinegnderirdi.
243
Hurma sahiplerine, aalarndaki hurmalar tahmin edecek,kaveskgeleceiniaratracakvebyleceonlarnne kadarzekatvermelerigerektiinihesaplayacakbirtahminci (hrs) gnderirdi. Hurmalara gelebilecek fetlerden dolay tahminciye,aatakihurmanntebiriniveyadrttebirini mal sahiplerine brakmasn, bu miktar hurmay tahminde hesabakatmamasnemrederdi.Butahminilmii,mey velerin yenmeden ve koparlmadan nce zekatn hesaplan mas, sahiplerinin ondan istedikleri gibi tasarrufta bulun masvezekatmiktarnn denmesiiin yaplmaktayd. BundandolayHz.Peygamber,kendileriylemsktve mzratakdiyaptHayberlileretahmincignderir,mey veleri ve zir mahsulleri tahmini olarak hesaplattrr ve bunlarnyarsnonlaratazminettirirdi.OnlaraAbdullahb. Revha'y gndermiti. Ona rvet vermek istediklerinde Abdullah:"Banaharammyedireceksiniz?!Vallahibensize, bana gre insanlarn en gzelinin yanndan geldim. Sizbe nim gzmde maymun ve domuz saylmanzdan daha i rensiniz. Sizenefretim ve ona olan sevgim, beni size kar adildavranmamayasevketmez."dedi.Bununzerineonlar: "tebununla,gklerveyer ayaktadurur."dediler.
19.Ftr Sadak as Reslullah,ftrsadakasnmslmanahurmadan,kuru 246 zmden,kedenenyourt/yemektenvearpadanbirsa' olarakbelirlemitir.mamAhmedveEbDvd'unrivyet ettiklerinegre,budaydanikikiiyebirsa'(yaniyarmsa') 247 verilir.
244 245
almaya gleri yettii ve kendilerinin hak etmediklerini bildikleri halde, insanlarn ouvermeseler bile, kaplarda medyihe okuyanlar, caddevemescitlerdedeiikeylerokuyupdilencilikyapanlarbunlar dansaylmazm? Nes,"Zekt",12. bnHanbel,VI,180.
Hz. Peygamber,bu sadakay bayram namazndannce verirdi. bn Mce'nin Snen'inde onun yle buyurduu rivyet edilmitir: "Kimbu ftr sadakasn bayram nama
246 247
Msrleiyleikikadeheyakndr(Msr'da=1,96). EbDvd,"Zekt",21bnHanbel,II,277.
139
Z DU LM E D
140
zndannceverirse,o,makbulbirzekatyerinegeer.Kim denamazdansonraverirse,o,herhangibir sadakayerine geer."248 BuhrveMslim'debnmer'denrivyetedildi

inegre,Reslullah,ftrsadakasnninsanlarbayramna 249 maznagitmeden nce verilmesiniemretmitir. Bu iki hadis gereince ftr sadakasnn bayram nama zndansonrayabraklmascaizdeildir.Dorusudabudur nk ne bu iki hadisle elien, nebunlarnesheden ve ne debu hadislerlehkmvermeyiengelleyenbiricmvardr. Bununbirbenzeride,kurbankesimvaktinin,sraitiba riyle namazn vaktini deil, imamn namaznn takip edil mesidir. Zira, kim, imamn bayram namazn kldrmadan ncekurbannkeserse,buhayvankurbanolmayp,eti iin kesilen bir hayvan olmu olur. Allah Resl bu sadakay 250 kimsesizleretahsisederdi.
20.NfileSadak a Hz.Peygamber,sahibibulunduumallardanenoksa dakavereninsand.Onunyanndaherhangibirkiibir ey istese az olsun, ok olsun mutlaka o eyi verirdi. Verdiin dendolayduyduusevin,alankimseninaldeydendo lay duyduu sevinten daha fazla olurdu. Verdii mallar farkl farklidi:Kimizamanhibe,kimizamansadaka,kimi zamanhediye,kimi zaman dabir eyi satnalpsonrahem cretinivehemdesatnaldmalsatcyageriverirdi.Bir eydnalpgeriverirkenaldndandahaok,dahafazla vedahabynverirdi.Bireysatnaldndacretinden dahafazladerdi.
21.Hz.Peygam ber 'inOru lalgili Uygu lam alar Orututmaktanmaksat,Allah'nsevgisinivehonutlu unutercihedereknefsinsevdikleriniterketmektir.Bu,kul ileRabbiarasndabirsrdr.Orucun,grnenorganlarnve i glerin korunmasnda, bozucu zararl maddeleri kendi sine eken karmdan onlar muhafaza etmede ve onlarn shhatineengel pismaddelerinvcuttanatlmasndainsan hayrettebrakanbiretkisivardr.
Oru,ehevglerinzorlaaldeylerikalbeveorgan laraiadeederainsanlarnhalinihatrlatrki,bu,takvann en byk yardmclarndandr. Nitekim Allah Tel yle buyurmaktadr:"Eymanedenler!Allah'akargelmekten
saknmanz iin oru, sizden nceki toplumlara farz kln d gibi, size de farz klnd."251 Hz. Peygamber de: "Oru 253 evlen (ktlklere kar) bir kalkandr."252 buyurmu,
meyeiddetlearzuluolupdaevlenemeyenlereorututmala rnemrettive orucu buarzununkrcsolarak nitelendirdi. Nefislerialkanlklarndanveisteklerindenayrmaken zorilerdenolduundannefislerintevhidvenamaz zerinde iyiceyerlemesi ve Kur'an'n emirlerine iyice allmas iin orucunufarziyetigecikti.Byleceaamaaamaorucageil di. Oru,hicretinikincisenesindefarzklnd.AllahResl vefatettiindedokuzRamazanorucututmutu. Oru tutamadklar zaman ihtiyar erkek ve kadnn ye mek yedirmeleri ngrld. Bunlar oru tutmayp bunun yerine her gn bir yoksulu doyururlar. Hasta ve yolcularn
251 252
248 249 250
bnMce,"Zekt",21. Buhr,"Zekt",70Mslim,"Zekt",22. Buhr,"'deyn",5,10,1723"Zebih",17"Edh",1,4,8,11,12Ms lim, "Edh", 14, 10, 11 Nes, "'deyn", 8, 30 "Dehy", 4, 17 bn Mce,"Edh",12bnHanbel,III,113,117,364,385.
253
elBakara2/183. Buhr, "Savm", 2 "Tevhd", 35 Mslim, "Siym", 161, 162 Eb Dvd, "Savm", 25 Tirmiz, "Cum'a", 79 "Savm", 54 "mn", 8 Nes, "Siym", 42, 43 bn Mce, "Siym", 1 "Fiten", 12 "Zhd", 22 Drimi,"Savm",27,50Muvatta,"Siym",57bnHanbel,I,195,196 II,257,273,302,312IV,22V,83. Korunmak,yaniorututankiiktisteklerdenkorunmuolur.
141
Z DU LM E D
142
orucu bozup sonra (baka gnlerde) kaza etmelerine izin verildi.Kendilerinebirzarargelmesindenkorkanhamileve emzikli kadnlara da ayn izin verildi. Hamile ve emzikli kadnlarocuklarnabirzarargelmesindenendieduyarlar sa, hem kaza ederler hem de her bir gn iin bir yoksulu doyururlar.nkbunlarnoruyemeleriherhangibirhas talk korkusuyla deildir. Shhatli olduklar halde orucu bozmaktadrlar. Bu yzden de shhatli kimsenin oru tut mamasnda olduu gibi, burada da bir yoksulu doyurmak 254 mecburidir.
254
Hz. Peygamber'in adetlerinden biri de, hilalin ya mu hakkak bir surette (herkes tarafndan) grlmesiyle ya da bir tek kiinin hilali grdne dair ahadetiyle Ramazan orucuna balamasyd. Nitekim bir defasnda bn mer'in, birdefasndadabirbedevininahadetlerinegvenerekoru cabalamt.Bedevininhaberinegvenerekahadetlafzn sylemeyezorlamamtr.ayethilalgzkmezvehikimse de grdne ahitlik etmezse, aban ayn otuz gne ta mamlarveinsanlarndabyleyapmalarnemrederdi. Bayramnamazvaktiktktansonraikikii(evval)hi lalini grdklerine dair ahitlik etseler, Allah Resl orucu bozar, ertesi gn bayram namazn vaktinde kldrrd. f tarda acele eder, (akam) namazn klmadan nce iftar eder,iftarnolguntazebirkahurmaile,bulamazsabirka kuru hurma ile, onu da bulamazsabirka yudum su ileya pard. Orucunu aarken: "Allahm m e lek e su m t ve al r zgk e eftar t. Yani, Allah'm senin rzan iin oru tut tum. Rzknla orucumu atm." eklinde dua ettii rivyet edilmitir. Onun yle dua ettii de sylenmitir:
sizdeonlarnrtlerisiniz.Allahnefsinizegvenemeyeceinizibildii iindirki(bukonuda)tvbenizikabuledereksiziaffetmitir.Bundan byleonlarayaklanveAllah'nsizin iintakdirettiiniisteyin.a fanaydnlgeceninkaranlndanayrtedilinceye(tanyeriaa rncaya)kadaryiyin,iin.Sonradaakamakadarorucututun."[el
Bakara2/187]. Ayetteki "kadnlara yaklamak" ifadesi, kadnlarla cinsel ilikiye gir mekveonlaradokunmagibikadnlarla eleriarasndakiolaneyden kinayedir. Bu, kendisinden haya edilen eyin edebe uygun ifade bii midir. Belki biz, bu edeple edeplenir ve "Ktb'lEdeb" olarak isim lendirdiklerikitaplarnirkinsylemlerindendillerimizitemizleriz. Buyetinmedenncebazsahabe,orugecesinde hanmlaryla cinsel ilikiye girmekten kendilerini alkoyuyorlard. Bunun zerine Allah, bununnefsebirzulm ve mbaholaneydenfaydalanmaktanalkoy ma olduunu haber verdi. Ayrca yet, fecirden nce yeme, ime ve cinsel ilikiye girmeden uzak durmay gerekli grenleri reddetmekte dir.Orucubuhususbozmaktadr.OysaKur'an,fukahnnokynl olarak belirledii problemli varsaymlara dayal orucu bozucu eyler denszetmemitir.
Bu sz, hamile ve emzikli kadn hakknda ak deildir. Ak olan, bunlarn kaza etmeksizin fidye vereceklerden olmalardr. nk ha milelik vestemzirmedurumlardevamldr. Dolaysylabunlarnka zaetmeleriiinzamanlaryoktur. ZiraAllahTelorubozmaruhsa tn sadece iki ksma ayrd: a ) Hasta ve yolcu tutmadklar zaman orularn kaza ederler. b) Tutmakta zorlananlar, oru tutmazlar ancakfidyeverirler.Allah,hemkazaedenhemdefidyeverennc bir ksm zikretmemitir. Yce Allah yle buyurmaktadr: "O halde,
iinizden kim hasta ya da yolculukta ise, (oru tutamad gnler iin)bakagnlerde(orututsun)!Bununlabirlikte,orucututmakta zorlananlarn, fidye olarak, bir yoksulu doyurmalar gerekir." [el
Bakara2/184].Ayetteki"orucututmaktazorlananlar=ytqne"ifade sinin anlam, oruca ok zor dayanabilenlerdir. ok yal olanlar, bn Abbas'ndediigibihamilelerveemziklikadnlarbunlardandr.Nite kim mam Ahmed ve Snen sahipleri Hz. Peygamber'in yle buyur duunu rivyet etmilerdir: "phesiz Allahhamileveemzikli kadn lardan oru ykn kaldrd." [Tirmiz, "Savm", 21 Eb Dvd, "Savm", 3 Nes, "Sym", 51, 62 bn Mce, "Sym", 12]. Ayrca iyi lemesimitedilmeyenhastalar(mzmin)daruhsatverilenlerdendir nk bunlarn yedikleri orucu kaza edebilecekleri zamanlar yoktur. Btnbunlar,orututmayphergniinbiryoksuludoyuracakkadar fidyeverirler. eyh Muhammed Abduh'a gre, ocaklardan ta kmr kartmak gibi,Allah'n,geimlerinisreklizorilerebalkldiilerdekendi lerine ruhsat verilenlerdendir. Ayet buna imkan tanmaktadr fakat yet,nimetlerlelksbir hayatsrporucuterketmekle,nefislerizelil dren istek ve arzularn esir ald kimseler gibi, cesaret ve sabr kaybedip daha fazla lksn iine batan kimselere byle bir imkan ta nmamaktadr.Bunlar,bylecehibireyefaydalarolmadgibi,hem kendilerinehemdelkelerinezararverirler. u yet de orucun hkmlerindendir: "Oru gecesi kadnlarnzla
cinselilikidebulunmanzsizehelalklnmtr.Onlarsizinrtleriniz
143
Z DU LM E D
144
"Zeh ebe'zzam e ve'bteleti'lu r gu ve sebete'lecr u inallahu Tel. Yani,susuzlukgitti,damarlarslandve inallah sevap sabit oldu." Bu iki rivyeti de Eb Dvd 255 zikretmitir.
Reslullah, Ramazan aynda yolculuk etmi kimi za manorututmukimizamandaorututmamtr.Sahabeyi bu durumda oru tutup tutmamada serbest brakmtr. Ashabnadmanayaklatklarndaarpmadaglolma lar iin orucu yemelerini emrederdi. Hz. mer yle de mektedir: Allah Resl ile birlikte Ramazan'da iki gaza BedirveMekke'ninFethiyaptk.kisindedeoru tutmadk. Hz.Peygamber'inorulununorucubozabileceimesafe iinbirmesafebelirlememitir.Bukonudasahihbirrivyet 256 yoktur. Sahabe, yolculua ktklarnda evleri gemeyi (geride brakmay) dikkate almakszn orularn bozuyorlar ve bu nun Hz. Peygamber'in snneti ve prensibi olduunu syl yorlard. Eb Dvd ve mam Ahmed'in Ubeyd b. 257 Cbeyr'den rivyet ettii hadis bunu ifade etmektedir. Muhammed b. Ka'b yle demektedir: Ramazan aynda
Enes b. Mlik'in yanna gelmitim. Yolculua kmak isti yordu. Devesine semeri vurulmu o da yolculuk elbisesini giyinmiti. Yiyecek bir eyler istedi ve yedi! Bunun zerine ben ona: "Bu yaptn snnet mi?" dedim. O da: "Snnet" dedi.Sonradadevesinebinipgitti.Tirmizburivyetihasen 258 kabuletmitir. Hz.Peygamber'inhanmlarylacinsimnasebettenson ra cnp olarak fecir vaktine kadar durduu da olmutur. Fecirden sonra gusleder ve oru tutard. Orulu iken baz hanmlarnperdi.Oruluikenmisvakkullandnailikin olarak nakledilen rivyet sahihtir. Oruluyu burnuna su vermekte arya gitmekten yasaklamtr. Orulu iken kan aldrmamtr. Orulu iken gzne srme ektii rivyet edilmitir. Unutarakbireyyiyipieninorucunukazaettirmemesi deHz.Peygamber'insnnetlerindendi.Zirabuekildeoru bozulmaz. AllahResl,Ramazan'daokhayryapar,dieraylar dan fazla olarak bu ayda Kur'an' oka okur ve zerinde 259 alrd.
260 22.Hz.Peygam ber 'inNfileOru lar
255 256
257
EbDvd,"Savm",22. Yani, insanlarn yolculuklarn belirli bir mesafe ile snrlandrmayp mutlakbrakmtr.Nitekimyettede"sefer"kelimesibelirlibiryolcu lukdeil,rfegre"yolculuk"kabuledilenherseferikapsayanbelirsiz birformlakullanlmtr.Fkhkitaplarnda,orututmamayvenama zksaltmay mbah klan sefermesafesinin belirlenmesiileilgilitm hususlar,fakihlerinictihadvehkmkarmlardr.MekkelilerinHz. Peygamber'le namaz Arafat'ta ksaltarak ve cem ederek kldklar sa bittir.Mesafe,fakihlerinbelirlediklerininondabirinebileulamayacak kadaryaknolmasnaramenonlar,hlbukonudaihtilafetmeyede vametmektedirler. Kur'an ve pratik snnet, sefer mesafesinin snrlandrlmad husu sundaittifakhalindedir.Bu,hemruhsattakihikmetedeuygundurhem de sefer mesafesinin belirlenmesinde mmetin kargaa ve ihtilafa dmesiniengeller. EbDvd,"Savm",46.
258 259
Tirmiz,"Savm",75. Kur'an'n Ramazan aynda inmesi sebebiyle bu ayda Kur'an eitim retiminedahaokyerverirdi.Orukr,Kur'anisezikirdir.nsan lar oruta Kur'an'la ihlas ve ihsana hazr duruma gelirler. Kur'an'te fekkrveonunlaameletmedednyavehiretmutluluklarvardr.y leyse Ramazan'da kurralar (Kur'an okuyucular) getirip (konuan ro bot, karikatr gibi) onlar sahnelere oturtup oynatanlar ve sonra da okuduklarndan uzaklaarak sigara, ikivb. pisliklere devam eden za manmzn insanlariyice dnsnler! Ve Allah'nuyetiniiyianla snlar:"imdisizbuszemiayorsunuz?Alayacanzyerdegl
260
yorsunuz. Elenip duruyorsunuz! O halde Allah'a secde ve ibadet edin!"[enNecm53/5962]. YceAllah ylebuyurmaktadr:"Kim,gnllolarakfazladaniyilik yaparsa, bu kendisi iin daha iyidir. Ancak oru tutmanz, ayet
145
Z DU LM E D
146
Hz.Peygamber'ingalibahiiftaretmeyecekdenilinceye kadarorututtuuda,galibahiorututmayacakdenilince yekadarorututmaddaolurdu.Ramazan'danbakahi bir ayn tamamn orulu geirmemitir. Hibir ay oru tutmadan geirmedi. Bazlarnn yapt gibi, Hz. Peygam ber, aylarda Recep, aban ve Ramazan devaml oru tutmad. Recep ayn kesinlikle orula geirmedii gibi, o ayn tamamndaorututulmasndagzel(mstehap) gr memitir. Aksine, bn Mce'nin zikrettii gibi, bu ayn ta 261 mamn orulu geirmeyi yasaklad rivyet edilmitir. Allah Resl, pazartesi ve perembe gnleri oru tutmaya 262 zengsterirdi. Buhr ve Mslim'de Hz. Peygamber Medine'ye geldi indeyahudilerinArgnndeorututtuklarngrnce, onlara sebebini sordu. Onlar: Bugn Allah'n, Hz. Mus ve kavmini kurtarp Firavun ve adamlarn suda bomutur. Bunun zerine Hz. Musa da Allah'a kretmek iin o gn orututmutur.tebunedenlebizdebugnorututmak tayz, eklinde cevapverdiler.Bunun zerineAllah Resl: "BizHz.Mus'yasizdendahalayz."dedivehemkendisi 263 ognorututtuhemdeorututulmasn emretti. Buhr ve Mslim'in zikrettiine gre Hz. Peygamber, 264 KimiSnensahip arifegnArafat'taorututmamtr.
lerinin rivyetine gre ise, o gn orada oru tutulmasn 265 yasaklamtr. Arife gn Arafat'ta oru tutmadna ilikin birok hikmet zikredilmitir: 1) Oru tutmayan duay daha iyi ya pabilir. 2) Yolculuktaorututmamakfarzorutanbiledaha faziletli olduunagre,nafileorutannaslolmaz?! 3)Ogn cuma idi Hz. Peygamber sadece cuma gn oru tutmay 266 yasaklamt. bn Teymiye bu durumu, insanlar bayram gnlerinde toplandgibi,birarayageldikleriiinarifegn,Arafat'ta kiler iin bayramd, eklinde gerekelendirmitir. Ve: Hz. Peygamber,Snensahiplerininrivyetettii:"Arafat'ak
tnzgn,KurbankestiinizgnveMina'dabulunduu muzgnlerbizehlislm'nbayramdr."267 hadisineiaret

etmitir,demektedir.Bayramoluu,otopluluadahilolan larn bu gnlerde bir araya gelmi olmalarndan dolay ol duumalumdur. Allaheniyisini bilendir. Reslullah,ailesininyannagelinceonlara:"Yannzda, yiyecek bir ey var m?" diye sorar eer: "Yok." derlerse: 268 Bylece nafile oruca "yleyse ben oruluyum." derdi. gndzdenniyetederdi. Bazendenafileorucaniyetlenir,sonradaorucubozdu uolurdu.Hz.AieReslulah'tanbukonudaikihadisriv 269 dieriniiseNes yetetmitir.BunlardanbirisiniMslim, 270 nakletmitir.
(orucunanlamn)bilirsenizsiziniindahaiyidir."[elBakara2/184].
OzamanonuAllah'azgklaraktutarveonunlaahlaknzgzelleti rirsiniz. Kimiinsanlar,orucun mnsnbilmedikleriiinoruluolma mazeretinin arakasna snarak kt sz syleyip ve svp ahlkn bozmaktadrlar. Bk.bnMce,"Siym",42. Tirmiz, "Savm", 44 Nes, "Siym", 36 70 bn Mce, "Siym", 42 bnHanbel,VI,80,89,106. Buhr, "Savm", 69 "Menkib'lEnsr", 52 "Enbiy", 24 Mslim, "Siym",19,127130EbDvd,"Savm",63,64Drim,"Savm",46 bnHanbel,I,291,310,336,340II,359IV,409. Buhr,"Savm",65Mslim,"Siym",18.
261 262
265 266 267 268
263
269 270
264
EbDvd,"Savm",63Tirmiz,"Savm",47. Mslim,"Siym",145bnMce,"Siym",37Drim,"Savm",39. EbDvd,"Savm",49bnHanbel,IV,152. Mslim."Siym",170Buhr,"Savm",21,51"Edeb",86EbDvd, "Salt",69Tirmiz,"Savm",34"Zhd",64Nes,"Siym",67. Mslim,"Siym",32. Nes,"Siym",67.
147
Z DU LM E D
148
23.Hz.Peygam ber 'in tik flalgiliUygu lam alar Hz. Peygamber, vefat edinceye kadar Ramazan'n son on gnnde itikafa girerdi. Allah Resl, itikaf sadece bir kere terk etmi, evval aynda ise onu kaza etmiti. tikaf iinadrkurulmasnemredermesciddekendisinebiradr kurulur,odaoradaRabbiileba baakalrd.
BuhrveMslim'deEnesb.Mlik'tenrivyetedildii 273 Hacile negreHz.Peygamber,drtkezumreyapmtr. birlikte yapt umre dnda, umrelerin hepsini Zilkade aynda yapmtr:
274 a) Zilkade aynda yapmaya niyetlendii, Hudeybiye antlamas ile sonulanan umredir ki bu, mriklerin Hz. Peygamber'i Mekke'yegirmektenengelledikleriumredir
Her sene on gn itikafa girerdi. Vefat ettii sene yirmi gn itikafa girdi. Cebrail her sene bir kez Kur'an' ona arz ederdi.VefatettiiseneKur'an'ikikezarzetti. tikaf halinde iken insan ihtiyalar dnda evine git mezdi. tikafta iken ban mescidden Hz. Aie'nin odasna uzatr, Hz. Aie de hayzl olarak bulunduu yerden Allah Resl'nnban taraypykard.Kendisiitikafl ikenkimi hanmlar onu ziyaret ederdi. Ziyarete gelen hanm kalkp gitmekistediizamanodaonunlakalkaronugeirirdi.ti kaf halinde iken ne pme ne de baka eyle hanmlar ile 271 aslacinsiilikiyegirmemitir.
24.Hz.Peygam ber 'inHacveUm r e lelgili 272 Uygu lam alar
271
b)Ertesiyl Zilkadeaynda yapt umre

kamvardr.Kimorayagirersegvenlikiindeolur.Orayagidebile ninKabe'yiziyaretetmesi, Allah'n insanlarzerindeki birhakkdr. Bunaramenkim nankrlkedecekolursa,(ok iyibilsinki), Allah, lemlere hibir ekilde gereksinmesi olmayandr." [li mrn 96]. "HaniBiz,Kabe'yiinsanlariinbirtoplanmavegvenyeriyapm tk. yleyse siz, brahim'in makamndan bir namaz yeri edinin!' (demitik). brahim ve smail'e: Kabe'mi tavaf edenler, kendini iba dete verenler, rk ve secde edenler iin temizleyin!' diye emretmi tik."[elBakara2/125]."HanibrahimsmailileKabe'nintemellerini ykseltiyorlard." [elBakara 2/127]. "Biz, brahim'e Kabe'nin ina edilecei yeri gsterdiimizde ona: Bana hibir eyi ortak koma evimi,evresindedolaacak,(nndederinbirtefekkredalmakze re) duracak, nnde rk ve secde edecek olanlar iin temizle!' (de mitik).Ohalde(EyMuhammed!)insanlar,(yaknmesafedeolanla rn)yayaolarak,uzaktabulunanlarnisehzldevelere(binerek)sa nagelmeleri, bylece kendileriyle ilgili birtakm yararlaratankol malar iin hacca davet et!" [elHac 22/2628]. Hac sresine bak. "Haccveumreyi Allah iintamamlay n!Eer(herhangi birsebeple bundan)alkonacakolursanz, kolay nzagelenkurbangnderinve bukurban,yerinevarmadka,balarnztraetmeyin!"[elBakara 2/196]. "Hac bilinen aylardadr. Hac kime bu aylarda farz olursa, (iyibilsinki),artkhacesnasnda,kadnayaklamak,gnahilemek vekavgaetmekyoktur.Nehayryaparsanzyapn,Allahonubilir.O haldekendinizeazkedinin:(ancakunuhibirzamanaklnzdan karmayn ki), azn en hayrls, takvadr. Ey akl sahipleri! Bana kargelmektensaknn!"[elBakara2/197].Bakarasresinebak."Al lah,Kabe'yi,oBeyt'lHarm',kutsalay,(Kabe'yesunulacak)kur banlklar,gerdanlkl kurbanlklar, insanlar iinbir sembol klm trbu, Allah'ngklerdeolandayerdeolandabildiinivedolay syla O'nun her eyi ok iyi bilen olduunu bilmeniz iindir." [el
273 274
"Mescitlerdeitikaftaikenkadnlarayaklamayn!" [elBakara 2/187]

yetineuyarakbylebirilikiyegirmemitir. Hacdan maksat, btn mslmanlar iin Allah'n emri ile Mekke'de Kabe olarak ina edilen eve ynelmektir. Mslmanlar ona ynelir, evresindetoplanrlarveReslullah'naklad/rettiizelibadet leri ve grevlerizenle yerine getirirler. Hac aylar, evvl, Zilkade ve Zilhicce'nin ilk on gndr. Umreden maksat ise, Kabe'yi ziyaret et mekolupvaktibtnsenedir.Kabe'yiziyaretedenonuimaretmiola candanbuibadete"umre"ismiverilmitir.NitekimAllahTelyle buyurmaktadr:"Allah'nmescitlerini,ancakAllah'avehiretgnne
272
inanan,namazklan,zekatverenvesadeceAllah'tankorkankimseler enlendirirler.teonlar,doruyoldaolmalarumulanlardandr.(Ey Allah'aortakkoanlar!)Yoksasiz,haclarasuvermeveMescidiHa ram'onarma(ilerini),Allah'avehiretgnneinananveAllahyo lunda cihad eden kimselerin (ileriyle) bir mi tutuyorsunuz? Bunlar Allah katndabirolamazlar." [etTvbe 18]. "nsanlar iin ilk kurul muolanev,Mekke'deolandr.Olemlere,bereketvehidyet(kay naolmas) iin (kurulmutur).Oradaakdeliller,brahim'inma
Mide5/97]. Buhr,"Mez",35Mslim,"Hac",217,220. Hudeybiye, Mekke'ye yakn bir kydr. Oradaki bir kuyu sebebiyle byleisimlendirilmitir.
149
Z DU LM E D
150
c) HuneynganimetlerinitaksimettiiyerolanCi'rne' 275 (ihramagirip) Zilkadeayndayapt umre den d) Haccileberaberyaptumre.Bu(haccileberaber yapt umre) hakknda Ber b. Azib'den nakledilen: "ReslullahhacetmedennceikidefaZilkadeayndaumre 276 hadisi ile elimez nk burada kastedilen, ta yapt." mamlananvehacdanayryaplmolan(hacdanayr)ms takilumredir.phesiz,hacveumreikiayrolgudurkran 277 yaplan umre mstakil deildir/yaplmaz. haccnda Hudeybiye umresini yapmaktan da Hz. Peygamber engel lendivebuumreyitamamlamasna(Mekkemrikleritara fndan) mani olundu. Bununla, Hz. Aie ve bn Abbas'n: 278 "Allah Resl Zilkade ay dnda umre yapmamtr." demeleri arasnda bir eliki yoktur nk kran hacc ile birlikteyaplan umrenin balangc Zilkadeayna, sonuise, haccnbitimiile beraberZilhicceaynarastlamaktadr.Buna gre Hz. Aie ile bn Abbas balangcn, Enes ise bitimini habervermektedir.
demeleri artyla antlama yapt. Cizye hkm/yeti ise, Tebk seferinin yapld hicretin dokuzuncu ylnda nazil oldu.Busene.limrnsresininilkyetleriinmi,Allah Resl Ehli kitapla mnazara yapm, onlar tevhide ve karlkl lanetlemeye (mbhale) davet etmitir. u olay bunadelildir.Allah:"Eyimanedenler!Allah'aortakkoan
lar,ancakbirpisliktenibarettir.Artkbuyllarndansonra Mescidi Haram'a yaklamasnlar."279 yetini indirince,

Mekkeliler, putperestlerle olan ticaretlerini ellerinden ka rm olmalarndan dolay ilerinde bir znt duydular. Allah buticaretinyerinecizyehkmngetirdi.Buyetlerin iniiveilanhicretindokuzuncuylndaoldu.AllahResl, Hz. Eb Bekir'i bunlar ilan etmesi iin hac mevsiminde Mekke'yegnderdi.ArdndadaHz.Ali'yiyollad."Haccda umreyideAllahiintamamlayn"280 yetinegelince,herne kadarbuyetHudeybiyebarantlamasnnyapldaltn c ylda inmise de bu yette haccn farz klnd belirtil memitir.Bu yette yalnzca balanlanhac ve umrenin ta mamlanmasemredilmektedir.Yoksabuyet,hacveumre yebalamannfarzolmasngerektirmez. AllahResl,hacyapmayakararverince,insanlarahac yapacanbildirdi.Dahasonraihramvebudurumdaken dilerine gerekli olan hususlar reten bir konuma yapt. Medinemescidindelenamazn drtrekatkldrd gzel kokulu yalar srnd, san tarad, rida (stten giyilen elbise) ve izrn (belden aa giyilen elbise) giydi. kindi dennceyolakt.Zilkadeaybitmemiti. Zulhuleyfe'de281 konaklad, orada ikindi namazn iki rekat kldrd. Daha sonra geceyioradageirdio gecehanmlarnnhepsini do
279 280 281
Hz.Peygamber,btnumreleriniMekke'yegirinceyap mtr. Bugnk insanlarn yapt gibi, insanlar umre yapmakiinMekke'denkyorlarMekke'denkarakumre yaptnadairbirrivyetnakledilmemitir. Hz.Peygamber,hicrettensonraonuncuyldasadecebir defa hac yapt nk hac hicretin dokuzuncu senesinden ncefarzklnmamt.Alimrnsresininbatarafndaki yetler, "eliler yl"nda inmitir. O sene, Necrnheyeti Al lah Resl'nn yanna geldi. Hz. Peygamber onlarla cizye
275
276 277
278
Buras Mekke'ye yakn bir yerdir. Buras hil blgesinde olup ihrama girilenyerlerdenbiridir. EbDvd,"Mensik",89bnHanbel,II,47,139IV,297. Hacla birlikte umre iin ihrama girmektir. [Yani, tek ihramla hac ve umreninyapldenfaziletlibirhaceididir.Z.D.] bnHanbel,VI,228.
etTvbe9/28. elBakara2/196. am ve Medine tarafndan gelen hac adaylarnn ihrama girdikleri Medine'yealtmiluzaklktabulunanbirpnardr.
151
Z DU LM E D
152
lat.hramagirmekistediindeguslyapt,kokusrnd sonraizrveridasngiydi,lenamaznikirekatkldrd, sonranamazkldyerdehacveumreiintelbiyedebulun du.AllahResl'nnlenamaznnfarznnikirekatndan baka ihram iiniki rekatnamazkld rivyetedilmemi tir. hrama girmeden nce, hedyini (kurbanlk devesini) belirledi, hayvann satarafn/daniaretledi,yanidevenin 282 hrgcnnd tarafn yard. O yle derdi: "Lebbeyk Allah m m e lebbeyk , Leb beyk lerk elekelebbeyk,inne'lh am deve'nni'm ete 283 Yani, buyur, Allah'm lek e ve'lm lke l er k e lek.
helal olanyabaneei eti ikram edildi o da arkadalar ara snda paylatrlmasn emretti. Bu da, ihramlnn, kendisi iin avlamad zaman, avlanlmas helal olan hayvann 285 etindenyemesinincaizolduunadelaletetmektedir.
286 denilenyerevardklarndaHz.Aiehayzgrd. Serif BununzerineHz.Peygamberona:"Kabe'yitavafetmenin dndabirhacnnyapt hereyiyap."287 buyurdu.
buyur! Buyur,Seninhibir ortanyok,buyur!Hamd Se nin,nimetSenin,mlkSenin.Seninhibirortanyok."Bu

telbiyeyi yksek sesle getirdi, ashab da iitti ve onlara da byleyapmalarnemretti.AllahElisi,devezerindekitah trevanvehevdeiindedeil,deveninsemerizerindehac yapmtr. Hz.EbBekir'ineiEsm,Zulhuleyfe'deMuhammedb. EbBekir'idnyayagetirdi.Hz.Peygamber,Esm'yagusle dip ihrama girmesini ve ardndan telbiyede bulunmasn emretti. Bu, hayzl kadnn ihram iin gusledebileceinin doruolduunugsterir.SonraAllahResltelbiyegetire 284 denilenyeregeldiinde,avlanlmas rekyrdveRavh
Mekke'yegeldiklerindeAllahResl,yanndakurbanlk hayvan olmayanlarn haclarn umreye evirmelerini, yani nce Kabe'yi tavaf etmelerini, daha sonra Saf ve Merve arasnda sa'y edip ihramdan kmalarn beraberinde kur banlk hayvanlar olanlarn ise, ihraml olarak kalmalarn
285
nkihramlbirkiininkaraavavlamascaizdeildir.Fakat,ihram l olmayan birisinin avlad hayvann etinden yiyebilir. Nitekim yce Allah ylebuyurmaktadr:"hramlikenavlanmayhelalsay mama
282
Hedy, hacadaynn deve, inek veya koyun gibi hayvanlardan Allah'a
283
284
yaknlamak ve hac esnasnda eksik yapt hareketlerine bir karlk olmak zere kesilmesi iin Mekke'ye gtrd kurbanlklardr. "Hedy" olarak isimlendirilmesi a ) Allah'n evine, yaniKabe'ye hediye olaraksunulduuve b)ndensrldkleriiindir.Salihamel,sahibini kyametgncennete gtreceigibi, o hayvan da sahibine yolugs termektedir. Bu hayvanabakanlarnonun Allahiinbirkurban ve Al lah'nsembollerindenbiriolduunuanlamasiinalmetlerkonulur. Buhr, "Hac", 26 Tirmiz, "Hac", 13 bn Mce, "Mensik", 15 Drim,"Mensik",13. Buras Haremeyn arasnda bir yer olup Medine'ye otuz veya krk mil uzaklktabiryerdir.
nz kaydyla, bildirilecek olanlardan baka hayvanlar (ot obur hay vanlar), size helal klnmtr. phesiz Allah, istedii hkm verir." [elMide 5/1]. "hramdan knca avlanabilirsiniz." [elMide 5/2]. "Eyinananlar!MuhakkakAllahsizigrmediihalde, kiminkendi sindenkorktuunuortayakarmakiinellerinizvemzraklarnzile gerekletirebileceiniz bir av sayesinde sizi deneyecektir. O halde, kim,bundansonra,haddiaacakolursa,(bilsinki),okacverenbir azap onu beklemektedir. Ey inananlar! hraml iken, av hay vann ldrmeyin!Bununlabirlikte,iinizden kim,onuisteyerekldrecek olursa(bilsinki),yaptnnsorumluluunutatmasiin,(onaverile cek) ceza ldrdne denk olan bir hayvandr ki, kurban edilmek zere Kabe'ye gnderilecek olan bu hayvann ldrlene denk oldu unaiseiinizdendilolanikikiikararverecektiry adayoksullar doyurmaktanibaretolanbirkefarettiryadabunlaradenkolacake kilde oru tutmaktr. Allah gemi olanlar affetmitir. Ancak, kim, (bu sua) tekrar dnecek olursa, (bilsin ki), Allah, (bundan dolay) ondan intikam alacaktr nk Allah, ok gl olan, alandr. Hemsizinhemdeyolcularnyararlanmasiin,denizdeavlanmakve (avlanan)yemeksize helalklnmtr bununlabirlikte, karadaav lanmakise,ihramdabulunduunuzsrece,sizeharamklnmtr.O halde, (bir gn) huzurunda toplanacanz Allah'a kar gelmekten saknnz!" [elMide5/9496].
286 287
Mekke'yeyaknbiryerdir. Buhr, "Hayz", 1, 7 "Hac", 81 "Edh", 10 Mslim, "Hac", 119, 120 Eb Dvd, "Mensik", 23 Nes, "Tahret", 182 "Hayz", 1 Drim, "Mensik",31Muvatta,"Hac",224bnHanbel,VI,39,245,273.
153
Z DU LM E D
154
emretti. Bundan asla herhangi bir ey nesh edilmemitir! AksineSrkab.Mlik,AllahResl'nehaccdntrme leriniemrettiibuumreninsadeceoylamzg,yoksabu iinebedmiolduunusormu,Oda:"Evet,ebediyenbyle 289 olacaktr."288 cevabnvermitir. Hz. Peygamber'in hacc umreye dntrmeyi emretti ini on drt sahab rivyet etmitir. Buhadislerinhepsi de sahihtir. Bu rivyetlerin birinde Allah Resl yle buyur maktadr: "Yanmda kurbanlk hayvanm olmasayd sizin
tarafna da ilerlemedi, ellerini de kaldrmad. Ne "bu tava fmlaunavebunaniyetettim."Dedinedetavafanaslba lanlacanbilmeyenlerinyaptgibitekbirnamaztekbiri gibi ald. Aksine tavafa byle balamak irkin bid'atlardandr. Haceri Esved'eynelipselamladnda,Kabe'yi soluna alarakonusanaald.Sadeceikirknarasnda: "Rabbe ntinfi'dd nyh asenetenvefi'lh ir atih aseneten ve qn azbe'nn r. Yani, Rabbimiz! Bize dnyada bir
ihramdan ktnz gibi ben de ihramdan kardm. Kur banlkhayvan(hedy)sevketmeseydim,sizeemrettiimin ayns yapardm fakat hedy kesilecek yerine ulancaya kadarihramdankmamhelalolmaz."290 AllahResl'nn
emirleriniyerinegetirdilerKabe'yitavafedip,SafileMer 291 ihramdankt vearasndasa'yettiktensonra traolup 292 gnolunca,haciintelbiyedebulundular. lar.Terviye Tabern'nin zikrettiine gre Hz. Peygamber Kabe'yi grnce: "Allah m m e zid h ze'lbeyte ter fen ve ta'zm en ve tekr m en vem eh beten. Yani,Allah'm!Bu
iyilik, hirette bir iyilik ver. Bizi cehennem azabndan ko ru!"eklindeduaettiibilinmektedir.Butavafsrasndailk

turdaremelyapt.Yanihzlyrypadmlarnksaatt. Ridasn koluna alp iki ucundan birini, krek kemiklerin denbiri zerineattvedierkrek kemii ileomzunuak brakt. Haceri Esved'in karsnahergeliindemihceniile ona iaret edip selamlad vemihcenini pt. "Mihcen" ucu eri denek demektir. Hz. Peygamber'in Haceri Esved'i hemptvehemdeeliyleselamladRkniYemn'yi ise sadece selamlayp pmedii sabittir. Tabern, Hz. Pey gamber'in Rkni Yemn'yi selamladnda: "Bismillahi vallahu ekber." dediini zikretmitir. Haceri Esved'e her geliinde:"AllahuEkber"demitir. Hz.Peygamber,tavafbitirinceMakam'narkasnageldi ve:"Makambrahim'denbirnamazyeriedinin."293 yeti ni okudu. Makam'kendisiileKabearasnaalarakiki rekat namazkld. Buiki rekattaFtiha'dansonraKfirnveh lssreleriniokudu.SonraSaftepesinekt,orayayakla nca: "phesiz Saf ve Merve Allah'n ninelerinden dir."294 Sa'ye Allah'n balad yerden (yani Saf'dan) ba
293 294
evin(Kabe'nin)erefini,saygnln,onurunuveheybetini artr." diye dua etti. Reslullah, Mescidi Haram'a girince

Kabe'yeyneldi. Tahiyyet'lmescidnamaz klmad nk MescidiHaram'ntahiyyesitavafidi.HaceriEsvedhizas nagelince,izdihamanedenolacakekildevebtnbedeniy lekaplamadanselamladHaceriEsved'denRkniYemn
288
289
290
291
292
Buhr,"Umre"6"irket",15"Temenn",3Mslim,"Hac",141Eb Dvd,"Mensik",23, 56Nes, "Hac",76bn Mce,"Mensik",41, 48Drim,"Mensik",34bnHanbel,IV,175. Yanibuemir onlara zg olmayp ebediyetekadarhacca gidecek her kesiingeerlidir. Buhr,"Hac",32,81"Umre",6"irket",15Mslim,"Hac",214Eb Dvd, "Mensik", 23 Tirmiz, "Hac", 107 Nes, "Hac", 143 bn Mce,"Mensik",41bnHanbel,III,185,305,366. Yanisalarnksalttlar.Sanksaltlmasvetraedilmesi,ihramdan knsemboldr. Zilhicce'ninsekizincigndr.
elBakara2/125. elBakara 2/158. "O halde her kim hac ya da umre yapmak zere
Kabe'yi ziyaret edecek olursa, onlar tavaf etmesinde hibir saknca yoktur."SafveMerveikidadr,hacveumreyapankimsearalarnda
yrrveikisinetrmanr.
155
Z DU LM E D
156
lad. Sonra tepenin zirvesine kt, nihayet Kabe'yi grd, onayneldiveyleduaetti: "Lilh eillallah u vah deh l er k e leh , lehu 'lm lk ve lehu 'lh am d ve h ve alk lli ey'inkadr .Lilh eillallah u vahdehenceze va'deh ve nesar a abdeh ve h ezem e'leh zbe 295 Yani, bir tek Allah'tan baka hibir ilah yok vehdeh.
disiyanndakurbanolduuiinihramdankmad veorada ylededi:"Buyapmaktaolduumhaccayenidenbalyor
olsaydm, kurbanlk sevk etmez hacc umreye evirir dim."297 Dahasonraonlarnihramdanktgibiihramdan

kt. Mekke'de konaklad yerde kald srece namaz kl yordu.Buradadrtgnkaldvenamaznksaltarakklyor du. Perembe gn beraberindeki mslmanlarla birlikte Mina'ya hareket etti. hramdan km olanlar hac iin ih rama girdi. hrama girmek iin Mescidi Haram'a gitmedi ler.HattaihramagirdiklerindeMekkearkalarndaidi.Daha sonra Mina'da konaklad, orada le ve ikindiyi kldrd ve Cumagecesinioradageirdi. Gne dounca Arafat'a hareket etti ve ashabndan ki mileritelbiyekimileridetekbirgetiriyordu,kendisibunlar 298 iitiyor, fakat hi kimseyi de men etmiyordu. Urene'ye gelince, devesi zerinde insanlara muazzam bir konuma yapt. Bukonumada, slm'n temelprensipleriniaklad irkvecahiliyyekaideleriniyktbtndinlerinharamll hususundaittifakettii:kan,malvenamusunharamlln akladcahiliyyeadetleriniayaklarnnaltnaalderkekle re hanmlarna iyi davranmalarn tavsiye etti kadnlarn hak vegrevlerinihatrlatt mmeteAllah'n kitabnasm skyapmalarntavsiyeettiveKur'an'aiyicetutunduklar srece asla sapkla dmeyeceklerini haber verdi! Sonra onlarakendisindensorulacaklarnhaberverip,ozamanne diyeceklerinivenaslahitliktebulunacaklarnsylemeleri ni istedi. Onlar da: "Sen Allah'tan aldklarn tebli ettin,
297
tur. O'nun hibir orta yoktur. Mlk O'nundur. Hamd O'namahsustur.O'nunhereyegcyeter.BirtekAllah' tanbakahibirilahyoktur.Oszntutmu,kulunayar dmetmi ve(gl)topluluklartekbana yenmitir."
SonrayryerekMerve'yeindi.bnAbbas,insanlaro alncadevesinebindi,demektedir. Merve tepesine ulanca, zirvesine kt, Kabe'ye ynel di,tekbirvekelimeitevhidgetirdi.Saf'dayaptgibiyap t. Kabe'yi tavafn aksine, nihayet zellikle ilk turunda remelyapmaksznsa'yinitamamlad. Merve'de, daha nce getii gibi yannda kurban bu 296 hacc yapan herkesin lunmayan ister kran isterse ifrad kesinlikle ihramdan kmalarn emretti. Kadnlarla cinsel ilikikurma,gzelkokusrnmevedikilielbisegiymegibi ihramlyaharamolaneylerinhepsiniyapmalarnvetevri yegnnekadarbuekildekalmalarnemretti.Ancakken
295
296
Mslim,"Hac",147EbDvd,"Mensik",56bnMce,"Mensik", 48Drim,"Mensik",34. frad hacc yapan, sadece hac veya umre yapmak iin ihrama giren kimsedir.Hacckran yapanise,hacve umre iinaynandaihramgi yendir. O durumda umre ibadetini bitirdikten sonra ihramdan kp daha sonra hac iin tekrar ihrama giren kimse ise temettu haccyap m olur. Allah Tel yle buyurmaktadr: "Kim hacca kadar umre
den yararlanmak isterse, kolay na gelen kurban kesmesi gerekir. Kurbanbulamayankimse,gnhacesnasndaveyedigndedn dnde olmak zere tam on gn oru tutar. Bu hkm, ailesi, Mescidi Harm'da oturmayanlar iindir. Allah'a kar gelmekten saknn ve Allah'n cezasnn ok iddetli olduunu bilin!" [elBakara
2/196].
298
Buhr,"Hac",81"Umre",6"irket",15"Temenn",3"'tism",27 Mslim,"Hac", 130,141EbDvd,"Ceniz",28 "Mensik",23, 56, 92Nes,"Mensik",46,49,77bnMce,"Ceniz",9"Mensik",84 Drim,"Mensik",34bnHanbel,I,253,259III,148,246,305,317, 320,364,366VI,175,247,267. Arafathizasndabirvadidir.Vakfeyaplanyerlerdendeildir.
157
Z DU LM E D
158
elilikgreviniyerinegetirdinvetverdin."diyeahitlik tebulunacazdediler.BununzerineAllahResl,ahadet parman gkyzne kaldrd, Allah' onlara kez ahit tuttuveoradabulunanlarnbulunmayanlarabusylenenleri ulatrmalarnemretti. Arafat'ta vakfede bulundu ve bir tek konuma (hutbe) yaptaralarndaoturduuikikonumayapmad.Konuma sn bitirince Bilal'e ezan okumasn emretti. Daha sonra Bilal kmet getirdi. Hz. Peygamber le namazn iki rekat kldrd ve bu iki rekatta kraati gizli yapt. Cuma gn idi. BudayolcununCumanamazklmayacangsterir.Sonra Bilal kmet getirdi. Hz. Peygamber ikindi namazn ayn ekilde iki rekat kldrd. Beraberinde Mekkeliler de vard. Kukusuz,onlardaHz.Peygambergibihemksaltarakhem de birletirerek (Allah Resl'nn arkasnda cem ederek) namazkldlar. Reslullah, onlara ne namaz tamamlamay venedecemetmeyiterketmeleriniemretti. Hz. Peygamber'in onlara: "Namaznz tamamlayn nk biz yolcuyuz." dediini syleyen phesiz ak bir hatayadmveirkin biryanlgiinedmtr. Reslullah, onlara bu sz Mekke'nin iinde kendi memleketlerinde mukm olmalar sebebiyle Fetih gzileri hakknda sylemiti. Bundan dolay alimlerin grlerinin en dorusu, Mekkeliler, Hz. Peygamber'le yaptklar gibi, Arafat'ta namazlarn hem ksaltarak hem de birletirerek klarlar,grdr. Bu da ak bir ekilde, namazn ksaltlmas iin yolcu luunbellibirmesafevebellignlerlesnrlandrlamayaca na delildir. Namazn ksaltlmas hususunda haccn asla bir etkisi szkonusudeildir.Tesir,yalnzcaAllah'nsebep kld, yolculuk halidir. Snnetin gerei budur. Snrlama getirenleringrlerininhibirtutartaraf yoktur.
Hz. Peygamber, namazn bitirince devesine bindi, da n eteinde kayalarn yanndaki vakfe yapaca yere geldi, devesi zerinde kbleye yneldi, gne batncaya kadar Al lah'ayalvard,yakard.nsanlaraArafat'nzelliklekendisi ninvakfeyaptyerolmadnsyledi:"Benburadavakfe yaptm. Arafat'n tamam vakfe yeridir."299 nsanlara iba det edecekleri yerler (meir) zerinde bulunmalarn, ora lardavakfeyapmalarn,nkbuyerlerinatalarHz.bra him'in mirasndan olduunu syledi. Orada Necidlilerden bazlar gelip hacca ilikin soru sordular. Cevaben o yle buyurdu:"Hac,Arafat(yadaarifegn)dr. Sabahnama
zndannceyetienhaccayetimidemektir.Minagnleri 300 'Kimikigniindeaceleedip(Mina'danMekke' tr. ye) dnerse, ona gnah yoktur. Kim geri kalrsa, ona da gnahyoktur.Bu,Allah'akargelmektensaknanlariin 301 En hayrl duannarifegnyaplan duaolduunu dir.'"
haber verdi. Yoksul bir kimsenin yemek isteyii gibi, dua esnasndaellerinigsnekadarkaldrd. Tirmiz'ninzikrettiinegreResliEkrem'in vak fe es nasndayapt dualardanbiri yledir:
"Allah m m e lek e'lh am d k ellez neq l ve hay r anm im m neq l.Allah m m elek esaltvensk ve m ahyye ve m em t ve ileyk e m eb ve lek e tr s. Allah m m e inn e z bik e m in azbi'lqabr i ve vesveseti'ssadriveetti'lem r i.Allahm m einne z 302 Yani, Allah'm! bik e m in er r i m tec bih i'r r hu . Dediimiz gibi ve dediimizden daha hayrl hamd Sana.
299
300 301 302
Mslim,"Hac",149EbDvd,"Savm",5"Mensik",56,64Tirmiz, "Hac", 54 Nes, "Mensik", 202 bn Mce, "Mensik", 55, 73 Drim,"Mensik",50Muvatta,"Hac",166,167bnHanbel,I,72,75, 76,81. Muvatta,"Hac",169,170. elBakara2/203. Tirmiz,"Deavt",87.
159
Z DU LM E D
160
Allah'm! Benim namazm, haccm, yaamm ve lmm Senin iindir. Dnm Sanadr. Mirasm da Sana aittir. Allah'm! kabir azabndan, kalbin vesvesesinden, ilerin danklndan Sana snrm. Allah'm! Rzgarlarn getirdiiafetlerinerrindenSanasnrm."
u yet Hz. Peygamber'e Arafat'ta indi: "Bugn sizin
iin dininizi kemale erdirdim. Size nimetimi tamamladm ve sizin iin din olarak slm' setim"303 Bir mslman
ihraml olduu halde Arafat'ta vakfe yaparken devesinden dtveld.Reslullah, ikibeziinekefenlenmesini,gzel kokusrlmemesini,suvesidr(Arabistankiraz)aacyap ra ile ykanmasn, bann ve yznn rtlmemesini emretti.VeAllah'nbukiiyikyametgntelbiyegetirirbir vaziyettedirilteceinihaberverdi. GneiyicebatncaArafat'tanindi.smeb.Zeyd'iter kisine ald. O yle diyordu: "Ey insanlar! Sakin olunuz zira iyilik acele etmek deildir."304 Me'zimeyn (Arafat ile Me'ararasndabir yerdir)yolundanindi.Arafat'aDab yo lundangirmiti.Hz.Peygamber'inaynekildebayramlarda da (mescide gidigelilerinde olduu gibi)yolunu deitir mek adeti idi. Bayramlardaki tutum ve davranlar anlat lrkenyukardabununhikmetigemiti. Sonra ne hzl ne yava bir ekilde yrmeye balad. Mzdelife'ye varncaya kadar telbiyeye hi ara vermeden syledi. Oraya varnca, namaz iin abdest ald. Ezan okun masn emretti. Mezzin ezan okudu sonra kmet getirdi, ykldeveler kmeden nce akam namazn kldrd. Sa habe develerden ykleri indirince, namaz iin kmet geti rilmesini emrettiveyatsykldrd.Akam ileyatsnamaz
303 304
lar arasnda hibir namaz klmad. Arafat'ta yapt gibi, akam veyats namazlarn bir ezanveikikmetlekldrd. Sonra sabaha kadar uyudu o geceyi ihya etmedi. Bayram geceleriniihyaettiinedairondanhibirsahihrivyetmev cutdeildir.AllahResl,ogecefecirdomadannceaile sinin zayf fertlerine (kadnlara, ocuklara, yallara) Mina'ya gitmelerine izin verdi ve gne douncaya kadar eytan talamamalarn emretti. Bu, Tirmiz ve bakasnn 305 sahihkabulettiibirhadistir. eytan talamann vaktiyle ilgili olarak "eytan tala mak fecirle birliktedir." eklinde baz rivyetler vardr. Bu rivyetler arasnda bir eliki yoktur. yle ki: Kadnlarn izdiham, yallk ve hastalk gibi bir mazereti bulunanlar, gne doduktan sonra eytan talamada byk bir sknt ekeceklerse, bunlar gne domadan nce acele ederek eytan talarlar ve byle yapmalar durumunda onlara bir zorlukszkonusudeildir. Fecir dounca sabah namazn kldrd. Sonra devesine binipMe'ariHaram'ageldi,kbleyeyneldiveortalkiyice 306 Daha aydnlanncayakadarAllah'aduaedipO'nuzikretti. sonra terkisine Fazl b. Abbas' alarak yola koyuldu. Yolda telbiye getiriyordu, sme yaya olarak Kurey yarlar arasnda geldi. Yolda bn Abbas'a, eytan talamada kul
305 306
Tirmiz,"Hac",58. Allah Tel yle buyurmaktadr: "Arafat'tan indiinizde, Me'ari
elMide5/3. Buhr, "Hac", 94 "mn", 42 "Ezn", 21 Mslim, "Hac", 268 Eb Dvd,"Mensik",63Tirmiz,"Hac",54Nes,"Mensik",203,204, 215,219Drim,"Salt",59"Mensik",59.
Harm'daAllah'ann!nceleri,sapmiken,sizidoruyolaulatr d iin, O'nu ann! Sonra, insanlarn (toplu olarak) akn ettikleri yerden,sizdeaknedinveAllah'tanbalanmadileyinnkAllah, okbalayan,okmerhametedendir.Hacibadetinizibitirdiinizde, Allah', atalarnz andnz gibi, hatta daha da ok ann! nsanlar arasnda,Rabbimiz bize dnyadaver!'diyenlervardr.Bylelerinin ise hirette nasibi olmayacaktr. Onlar arasnda, Rabbimiz, bize dnyada da hirette de iyilik ver ve bizi atein azabndan koru!' di yenlerdevardr.tekazandklarndannasibiolanlarbunlardr.Al lahhesabokabukgrendir."[elBakara2/198202].
161
Z DU LM E D
162
lanmak zere kendisine yedi ta bulup almasn emretti. Onlar avucundasilkeleyerek yle buyurdu: "Attnztalar
bunlargibiolsun.Dindearlakamaktansaknnn ksizdenncekileridindearyakamahelaketmitir."307
BuyolculuundaHz. Peygamber'in karsnaHas'amlardan gzelbirkadnktvebabasnnyerinehacyappyapama yacan sordu zira babas deve zerinde tutunamayacak kadar yal bir ihtiyar idi. Allah Resl, kadna babasnn yerinehacyapmasnemretti.Fazlb.Abbsokadna,kadn da Fazl'a bakmaya balaynca Hz. Peygamber, elini Fazl'n yznekoyduveonukadndanbakatarafaevirdi. nk Fazlyakkl birgenti. AllahdmanlarnaO'nunazabnnindiiyerlerdeyap 308 gelince, devesini harekete t gibi, Muhassir vadisine geiriphzland.nkAllah'nbizeanlattfilsahiplerinin bana gelen burada gelmiti. Zira filler burada bitkin d mlerveMekke'yegitmekten alkonulmutu. Hz.Peygamber,bykcemreyekanortayolututtuve nihayetMina'yageldi.DorucaAkabecemresinegitti,vadi nin aasnda durdu, cemreye yneldi. Gne doduktan sonrabinitliolarakcemreyitektektalad,hertaatarken tekbir getiriyordu. te o srada telbiyeyi kesti. eytan ta larkenBilal vesmeyanndaidiler.Onlardanbiridevesi ninyularntutuyor,dierielbisesiylegnetenglgelemeye alyordu. Bu glgeleme, ihraml kimsenin glgelenmesi nincaizliinedelildir. Sonra Mina'ya dnd ve insanlara orada son derece edeb bir konuma yapt. Bu konumasnda onlara kurban gnnn saygnln, faziletini ve Mekke'nin dier btn
Nes, "Mensik", 217 bn Mce, "Mensik", 63 bn Hanbel, I, 215, 347. Bu,Mina,ArafatveMekkearasndabiryerdir.
ehirlerden daha saygn olduunu bildirdi. Kendilerini Al lah'nkitabna gre idare edenlerin szlerini tutupitaat et melerini ve hacla ilgili grevleri kendisinden almalar n/renmeleriniemretti. Reslullah:"Belkibusenemdensonrahacyapmayaca m."309 dedi ve onlara haccn nasl yaplacan retti. Kendisinden sonra, insanlara birbirlerinin boyunlarn vu ran kfirlere dnmemelerini emretti. Kendisinden duyduk larn dier insanlara tebli etmelerini emretti ve: "Sz
iiteninden daha iyi belleyen/kavrayan nice kimseler var 310 dr."buyurdu.

O yle buyurdu: "Her cninin iledii cinayet yalnz kendi aleyhinedir. Rabbinize ibadet edin, be vakit nama znzkln,birayRamazanorucunuzututunveyneticile rinize itaat edin ki, Rabbinizin cennetine girebilesiniz."311 bnAbbasvebakalarnnanlattnagreozamaninsanla ra veda etti. Bu nedenle onlar da bu hacca "Veda h acc" dediler!!Oradakendisineeytantalama,kurbankesmeve traolmagibihususlarnbirbirindennealnpalnmama sna ilikin sorular soruldu. O da cevaben: "Bir sakncas yoktur."dedi.SonraMina'dakikurbankesimyerinegittive altm mrnn yllar saysnca deveyi ayakta bal 312 olarak kendieliylekesti.
309
310
311
312
EbDvd, "Mensik", 73 Tirmiz, "Hac", 55 Nes, "Mensik", 187, 189,221bnMce,"Mensik",61Drim,"Mensik",71bnHanbel, IV,61V,374. Buhr, "lim",9"Hac",132"TefsruSre24",6"Edh", 5"Fiten", 8 "Tevhd", 24 Mslim, "Kasme", 29 Tirmiz, "lim", 7 bn Mce, "Mukaddime",18Drim,"Mukaddime",24"Mensik",72. Tirmiz, "Fiten", 2 "Tefsru Sre 9", 2 bn Mce, "Mensik", 76 "Diyt",26,76bnHanbel,IV,14. "Bedene", besili deve demektir. oulu "bdn"dr. Allah Tel yle buyurmaktadr:"KurbanlkhayvanlaragelinceBiz,onlar,siziniin,
307
308
Allah'n(dininin) simgelerinden kldk.Onlardasizin iinhayrvar dr.Ohalde(kurbanedilmekzere)safsafdizildiklerindezerlerine Allah'n ismini ann, cansz olarak yere serildiklerinde de etlerinden
163
Z DU LM E D
164
Sonrakendisikesimiinibraktveyzdevedengerika lannkesmesiniHz.Ali'yeemretti.Yineonadevelerineya larn (semer vs.), etlerini ve derilerini yoksullara sadaka olarakvermesini,kasabakesmeiikarlndacretolarak kurbandanhibireyvermemesiniemretti.Resulullah:"Biz cretinikendiyanmzdanveririz."313 dedive:"Dileyenken disineayrabilir."314 buyurdu. BuhrveMslim,bnAbbs'nHudeybiyeylndaRes lullah'labirliktebirdeveyiyedivebirsryedikiikurban 315 Cbir'denyaplanriv ettik, dediini rivyetetmilerdir. yete gre ise sahabiler,Hz. Peygamber'le birlikteyaptklar hacdabirdeveyionkiikurbanetmitir.BuhadisMslim'in artlarna uymaktadr. Allah Elisi'nin dokuz hanm adna bir sr kurban kestii sabittir. Hz. Peygamber kurbann Mina'dakestivebtnMina'nnkurbankesmeyeriolduu nu, Mekkecaddelerininhemyolhem dekurbankesim yeri olduunubildirdi. Allah Resl, kurban kesme iini bitirince, berberi a rtt ve ona (nce) bann sa tarafn sonra sol tarafn almasn emretti. Pek ok sahabi ban kaztt, bazlar ise salarn ksalttrd. Allah Tel: "Allah dilerse, siz gven
yiyinvehem elindekiyleyetindiiiinistemeyenhem deistemekzo runda kalan fakire yedirin! te Biz, kretmeniz iin onlar bylece sizin hizmetinize vermi bulunuyoruz. (Kesmi olduunuz hay vanla rn) ne etleri ne de kanlar Allah'a ular. O'na ulaacak olan, sizin takvanzdr.teBiz,sizidoruyolaulatrdmzdandolay Allah' yceltmeniz iin, onlar bylece hizmetinize vermi bulunuyoruz. O halde iyilik yapanlar mjdele." [elHac 22/3637]. Ayetteki "savf"
kelimesinin anlam, sraya dizildiklerinde, demektir. "vecebet cnbuh" ifadesi ise, boazlanp yere dmeleri demektir. "Mu'ter", ihtiyacn kendisinikuatt kimse demektir. "Kni'" ise, ihtiyacngi derdiikadarylayetinipiffetindendolayinsanlardan istemeyenkim sedemektir. Mslim,"Hac",348Drim,"Mensik",89bnHanbel,I,260. EbDvd,"Mensik",19bnHanbel,IV,350. Mslim,"Hac",350.
iinde balarn kaztm ve/veya salarnz ksalttrm olarak, korkmadan Mescidi Haram'a gireceksiniz."316 bu
yurmaktadr. Bu yet, ba tra ettirmenin hac grevlerin den olduunun ve yasakl eylerden kurtulma olmadnn delilidir. SonrabinitliolarakledennceMekke'yehareketetti. fdatavafnyapt,bakatavafyapmad,butavaflabirlikte nesa'ynederemelyapt.Kudmtavafndayaptgibiveda tavafndaremelyapmad. Tavafnbitirince,sahabilerhaclarazemzemdatrken zemzem kuyusunun bana geldi ve: "ayet insanlarn size
galebealmayacaklarnbilseminersizinlebirliktehacla 317 Sonrakovayonauzat razemzemdatrdm."buyurdu.

tlar,ayaktaiti.DahasonraMina'yadndvegeceyiorada geirdi. Sabaholuncagneinzevalinibekledi.Sonracemrelere doruyrd.HayfMescidi'nitakipedenbirincicemreden balad. Oraya teker teker yedi ta att, her ta atnda: "Allahu Ekber" dedi. Daha sonra nndeki cemreye geip kbleyeyneldiveellerinikaldrarakAllah'auzuncabirdua da bulundu. kinci ve nc cemrelerde de ayn ekilde yapt.nccemreAkabecemresidir.Necahillerinyapt gibi cemreyi tepesinden talad, ne debirok fakihin syle diigibi,talamaesnasndacemreyisanaveKabe'yikar snaald. Akabecemresindetalamaiinibitirince,derhaldnd, dua etmek iin bu cemrenin yannda durmad nk Hz. Peygamber, bitirmeden nce bizzat ibadetin iinde dua ederdi.
316 317
313 314 315
elFetih48/27. Mslim,"Hac",147EbDvd,"Mensik",56Tirmiz,"Hac",54bn Mce,"Mensik",84Drim,"Mensik",34bnHanbelI,76,157.
165
Z DU LM E D
166
EbDvd'unnaklettiigibi,Hz.Peygamberbayramn ikinci gn Mina'da insanlara ikinci bir konuma yapt ve 318 Beyhak'nin zikrettii orada ona Nasr sresi indirildi. gibi,AllahReslbununvedaolduunuanladveinsanlara bunu haber verdi. Hz. Peygamber, acele edip cemre tala may iki gnde yapmad, aksine terik gnnde cemre talamay tamamlayncaya kadar kald. Sal gn leden sonrahareketetti. Mekke'ye varnca, geceleyin seher vaktine kadar veda tavafyapt,butavaftaremelyapmad.Hz.Safiyehayzgr dn kendisine haber verince: "Bu bizi yolumuzdan al koyacak m?" diye sordu. "O, ifada tavafn yapt."dediler. 319 Medine'yedoruyolako "yleyseyolakoyulsun!"dedi. yuldu. Amcas Abbas'ahaclarasudatmagrevinden(sikye) dolay Mina gecelerinde, Mekke'de gecelemesine deve o banlarnn, Mina dnda develerin yannda gecelemesine msaade etti. Onlara Kurban gn cemre talayp kurban gnndensonradaikignncemretalamalarn birletire rekikignden birindetalamalarnaizinverdi. Hz.Peygamber,Medine'yednerkenRavh'dabirkafile 320 iinde ile karlat. Bu esnada deve zerinde mahfesi bulunan bir kadn kk bir olunu kaldrp: "Ey Allah'n Resl, buna hac var m?" diye sordu. Hz. Peygamber de: 321 "Evet!Sanadaecirvardr."buyurdu.
318
Zulhuleyfe'ye gelince, geceyi orada geirdi. Medine'yi grnce kez tekbir getirdi ve yle dua etti: "L ilh e illallah u vahdeh ler k eleh .Leh 'lm lk veleh 'l h am dvehvealk lliey'ink adr.Ayib ne,tibne, abid ne, scid ne lir abbin h m id ne. Sadak allahu va'deh ve nesar a abdeh ve h ezem e'lah zbe 322 Yani, bir tek Allah'tan baka hibir ilah yok vahdeh.
tur. O'nun hibir orta yoktur. Mlk O'nundur. Hamd O'na mahsustur. O'nun her eye gc yeter. Biz Allah'a ynelenleriz, tvbe edenleriz, ibdet edenleriz, secde eden leriz,Rabbimizehamdedenleriz.Allahszntuttu,kulu na yardm etti ve kabileleri tek bana hezimete uratt."
323 Sonra gndzvaktiMedine'yegirdi.Allaheniyibilendir.
322
323
319 320
321
EbDvd, "Mensik", 69, 70, 73. [Ayrca bk. Nes, "Hac", 189 bn Hanbel,IV,61III,477V,39,40]. Buhr,"Hac",129. Mahfe,kadnlariinkullanlanhevdegibi,fakatkubbesizbirbinektir. s Mslim, "Hac", 409, 410, 411 Eb Dvd, "Mensik", 8 Tirmiz, "Hac",83Nes,"Hac",15bnMce,"Mensik",11Muvatta,"Hac", 244bnHanbel,I,219,244,288,343,344.
Buhr, "Umre", 16 "Cihd", 133, 197 "Mez", 29 "Deavt", 53 Mslim, "Hac", 425, 428, 429 Eb Dvd, "Cihd", 72, 158 Tirmiz, "Hac", 102 "Deavt", 42, 46 Drim, "sti'zn", 50 Muvatta, "Hac", 243. Mslmanlarn hac ve hikmetlerine dikkat etmeleri ve Allah'n onu mslmanlar iin genel bir kongre kldn bilmeleri gerekir. Msl manlarbirbirleriyletanmak,birbirlerinindurumlarvememleketleri hakknda bilgi sahibiolmak iin her taraftan oraya gelirler. mmetin ilerlemesivekendisinegzdikenbtnyabancglerekarkorumak iin ibirlii yapmak zere istiarede bulunurlar. Allah'n huzurunda O'nayardmedeceklerine vedininihkimklacaklarnadair szverir ler. Yemin olsun ki, haclar, bu hikmetianlaypgereince almol saydlar mslmanlar zayf dmez, smrge devletleri onlar kle edinemezdi. Fakat, ne yapalm ki, hac, kendisine "hac amca" veya "hac teyze" denilmesi iin hacca gider olmutur. Ben, Hicaz'dan m barekbirsarkveyabirismierifyadabunlarndndabakabirey getirmek zere hacca gelen Cava halkndan birok kimseler grdm. Bu,bizialatan vedurumumuzazlmemizesebepolaneylerdenbi ridir. Belki douda ve batda meydana gelen hadiseler mslmanlar tekrardinlerinesarlma,birlemevedayanmavedekendilerinekar tuzak kurup yok etmek iin hibir frsat karmayan dmanlarna kar tek bir yumruk olmalar iin alma hususunda uyanmalarna vesile olacaktr. Smrge devletlerinin slm' ve mslmanlar yok etmek iin dzenledikleri planlar hakknda daha fazla bilgiye sahip olmakisteyen,benim"MukaddesKitaplardaTam Bamszlk" isimli kitabmdayazdklarmokusun.
167
Z DU LM E D
168
25.Hz. Peygam ber 'inHacK ur ban(Hedy), K ur ban(Duh )veAk k aK ur banlar ylalgili Uygu la m alar Hacyapanlarn kestiklerikurban(hedy), bayramdake silen kurban (udhiye) ve akka kurban En'm sresinde zikredilen yalnz sekiz ift hayvandan kesilir. Ne Hz. Pey gamber'dennedesahbedenhedy,udhiyeveakkakurban dnda kurban olarak kestikleri bilinmektedir. Bu da Kur'an'n toplam drt yetinden kartlmtr. B ir incisi:
kurbanlk ite bu sekiz ift havyandr. Hz. Ali'nin yetten kard hkmdebudur. Allah'ayaknlkveibadetmaksadylakesilenhayvanlar gruptur: a) Hedy(Hackurban), b) Kurban(Udhiye)ve c) Akka kurban. Allah Resl, hacda kurban olarak hem davar hem de deve kesti. Hanmlar adna hacda sr kur banetti.
a)Hedy Yukarda da getii gibi, Hz. Peygamber ashabna bir deveyiyediveaynekildebirsryedikiininkesebilece ini syleyerek onlar hac kurbannda ortak yapt. Bu kur ban gtren kimsenin, baka bir binek buluncaya kadar 329 uygunbirbiimdehayvanabinmesinimbahsaymtr.
"Drt ayakl otul kara hayvanlar (deve, sr, koyun ve kei)sizehelalklnd."324 k incisi: "VeAllah'nrzkolarak kendilerineverdii(kurbanlk)drtayaklotulkarahay vanlar zerine belirli gnlerde (onlar keserken) Allah'n adnansnlar!"325 nc s : "Drtayaklhayvanlardan yktayanlar,(ynnden)dekyaplanlaryaratanda O'dur. Allah'n size verdii rzklardan yiyin. eytann admlarn takip etmeyinzira o sizin apak dmannz dr.Allahsekizift(hayvan)yaratt."326 Ayetindevamnda 327 D r d nc s : "Kabe'ye ula bu sekiz ifti zikretmitir. mbirkurbanlkolmakzere."328 Buyet,Kabe'yeulaan
324 325 326 327
AllahResl,gerekhackurbanlarndanvegereksekur banlarndan yemelerini ve azk edinmelerini mmetine 330 mbahklmtr. Eb Dvd, Cbeyr b. Nfeyr yoluyla Sevbn'n yle dediini zikreder: Allah Resl, kurban kesti. Sonra: "Ey 331 Sevban! Bizim iin u koyunun etini slah et." buyurdu. Medine'yevarncayakadaro ettenyedirdim.Buolay Ms 332 limderivyetetmitir. Hz.Peygamber,hackurbanlarnnetlerinibazenpayla trr,bazende:"Dileyenkendisineonunbirksmnayrabi
cek olan bu hayvann ldrlene denk olduuna ise iinizden dil olanikikiikararverecektir."[elMide5/95]. AllahTelylebuyurmaktadr:"HerkimdeAllahnianelerini(kur banlklarn)yceltirse,phesiz bu, kalplerintakvasndandr.Sizin iinonlardabellibirzamanakadarbirtakmyararlarvardr.Sonra da kurbanlk olarak varacaklar yer Beyti Atk (Kabe)dir." [elHac
22/3233]. AllahTelylebuyurmaktadr:"(Hayvanlarkesildiinde)onlardan hemsizy iyinhemdedarlkiindekifakireyedirin!"[elHac22/28]. EbDvd,"Edh",11bnHanbel,V,277,281. Mslim,"Edh",35,36Drim,"Edh",6.
elMide5/1. elHac22/28. elEn'm6/142143.
"Drt eit hayvann hem erkeini hem de diisini insanlara haram klmlardr:Koyununvekeininerkekvediisini.Deki:O,ikierkei mi yoksa iki diiyi mi yahut da iki diinin rahimlerinde bulunan (yavrular)mharam klmtr?Eersylediklerinizdoruise,bana bukonudabilgiverin!'DeveninvesrndaerkekvediisiniDeki: O,ikierkeimiyoksaikidiiyimiveyahutdaikidiininrahimlerin debulunan(yavrular)mharam klmtr.Yoksasiz, Allah,bunlar size emrettii zaman tank mydnz?' nsanlar hibir bilgiye da yanmadan saptrmak iin Allah hakknda yalan uydurandan daha zalimkim olabilir ki? Allah,zalimleriasladoruyola ulatrmaz."
[elEn'm6/143144.]. Ayetyledir:"Eyinananlar!hramliken,avhayvannldrmeyin!
329
328
330
Bununla birlikte, iinizdenkim,onu isteyerekldrecekolursa,yap tnnsorumluluunutatmasiin(onaverilecek)cezaldrdne denkolanbirhayvandrki,kurbanedilmekzereKabe'yegnderile
331 332
169
Z DU LM E D
170
lir." buyururdu. O, umre kurbann Merve'de, kran hacc

kurbann Mina'dakesti. bnmerdeayn ekildeyapard. Allah Elisi, hac kurbann ihramdan ktktan, gne doduktan ve eytan taladktan sonra bayramn birinci gn kesti. Hz. Peygamber'in kurban gn srayla yapt drtey:eytantalama,kurbankesme,traolmavetavaf etme. Gne domadan kurban kesimine asla izin verme mitir.
b)Udhiye Hz.Peygamber,bayramnamaznkldrdktansonraiki 333 O, namazdan nce kesen kimsenin ko kurban keserdi. kestiibuhayvannkurbanyerinegemeyeceiniyalnzcao 334 haber kimsenin ailesine takdim ettii bir et olduunu 335 Ftrsadakasndagetiigibi, snnetbunade vermitir. laletetmektedir.
yer ve hem de bakalarna yedirirlerdi." dedi. Tirmiz, bu 336 hadisinhasensahholduunusylemitir.

c)Ak k a Muvatta'da nakledildiine gre "Ey Allah'n Resl! Bizdenbiriocuuiinkurbankesebilirmi?"diyesormalar zerine: "Sizden kim ocuu iin kurban kesmek isterse erkekocukiiniki,kzocukiinbirkoyunkessin."buyur 337 Yine o yle buyurmaktadr: "Her ocuk akkasna du.
rehindir. Doumunun yedinci gnnde onun adna akka kurban kesilir, ba tra edilir ve ismi konur."338 Hadiste
"rehin" kelimesinin zikredilmesi, akka kurbanna tevik etmeyi kuvvetlendirmek iindir. Hz. Peygamber'in akka kurban olarak Hasan adna bir ko, Hseyin adna da bir 339 Hasan, Uhud ko kestii sahih olarak rivyet edilmitir. sava senesi, Hseyin ise ertesi sene dnyaya gelmilerdi. BunubnAbbasveEnesrivyetetmilerdir. Erkekocukiinikikoyun,kzocukiinbirkoyunke silmesini ifade eden hadisler u sebeplerden dolay kabule daha ayandr: Bu, Hz. Peygamber'in szdr sz genel olup,uygulamasisekendisinezgolmaihtimaliszkonu sudur. Hasan ve Hseyin iin akkakurban kesme kssas, kesilecek hayvann cinsi beyan edilmek istenmi ve akka kurbannnkolardankesileceiifadeedilmiolabilir.Yoksa birkurbankesilirdenmekistenmemitir.
Hz. Peygamber'in adetlerinden biri, kurbanlk hayvan semesivekusursuzolmasnazengstermesiydi.Kurban n musallada keserdi. Bir koyun hem kesen adna hem de saylar ok bile olsa ailesi adna yeterli olur. At b. Yesr diyor ki: Eb Eyyb elEnsr'ye: "Reslullah dneminde sahbe nasl kurban keserdi?" diye sordum. O: "Bir kimse kendisi ve ailesi adna bir koyun kestiinde hem kendileri
333
334
335
Buhr, "Edh", 9, 14 "Tevhd", 13 Mslim, "Edh", 17 Tirmiz, "Edh", 2 bn Mce, "Edh", 1 Drim, "Edh", 1 bn Hanbel, V, 196VI,8. Allah'n: "Rabbin iin namaz kl ve kurban kes." [elKevser 108/2] szneuyarakbazinsanlardinindieresaslarndaolduugibikurban hususunda da geveklik gstermektedirler. Bir ou bayramda ocuk larylaberaberyemekiinbirhayvankeserfakatkestiikurbandeil dirnko,bayramgecesihayvannkesmitir. Bayram gn kesen de onun dini bir esas olduuna dikkat etmeyip Allah'nyedirilmesiniemrettiiarmuhtaolankimselereyedirmez. Buhr, "deyn", 8, 10, "Edh", 1, 11 Mslim, "Edh", 7 Nes, "deyn",8bnHanbel,IV,232,303.
336 337
338 339
Tirmiz,"Edh",10bnHanbel,II,183. EbDvd,"Edh",20Tirmiz,"Edh",16Nes,"Akka",1,2,3,4 bnMce"Zebih",1Drim,"Edh",9bnHanbel,II,183,185,194 VI,31,158,251,381,422,456. EbDvd,"Edh",20Drim,"Edh",9bnHanbel,VI,112. EbDvd,"Edh",20Tirmiz, "Edh",16,19Nes, "Akka",1,4 Muvatta ,"Akka",6.
171
Z DU LM E D
172
EbDvd'unrivyetinegreEbRfi',annesiFtma olu Hasan' dnyaya getirdiinde Reslullah'n Hasan'n 340 kulananamazezanokuduunugrdm,demitir.

26.Hz.Peygam ber 'in sim veK nyeler lelgili Uygu lam alar simlermnlarnkalplarolduuiinisimlerlemn lararasndabirilikiveuygunluunelbettebulunmasgere kir.AllahElisi,gzelismiseverdi.O'nun:"simlerinAllah 'a en sevimlisi:AbdullahveAbdurrahman 341 isimlerin en 342 dorusu:HrisveHemmm enirkinisimlerise:Harb veMrre'dir."343 buyurduusabittir.Yinesahhbirrivyete gre o yle buyurmutur: "Erkek ocuunuza "Yesr",
27.Hz.Peygam ber 'inEveGir iSr asndak i Uygu lam alar AllahResl, ailesininyanna,onlar artacakekilde farkna varlmadan anszn girmezdi. Onlarn yanna girdi inde selam verirdi. Bazen yle derdi: "Yannzda yiyecek bireylervarm?"347 Bazendemevcutolanlarnnegetiri linceye kadar susard. Hz. Peygamber'in Enes'e: "Ailenin
yanna girdiinde, selam ver ki, hem sana hem de ailene 348 Tirmiz bu hadis iin bereket olsun!" dedii sabittir.
"hasensahh"demitir. Mslim'insahiholarakrivyetetti inegreAllah Elisi:"Kiievinegirerde,giriisrasnda
"Rabh", "Nech" ve "Eflah" isimlerini koymaynzira sen (onu aradnda) "Orada m?" diye sorarsn, ocuk orada olmaz, "Hayr"cevabnalrsn."344
Sahih bir rivyete gre Hz. Peygamber, "siye" ismini deitirmi ve: "Senin ismin bundan byle 'Cemile'dir." 345 Kendisinebirhabercigndermekistedikle buyurmutur. rindeismigzel,yzgzelbirinigndermeleriniemreder di. ocuu olana da olmayana da knye takmak Hz. Pey 346 Hz. Ali'ye gamber'in snneti idi. Suheyb'e "Eb Yahy", "Ebu'lHasan" knyesinivermitir.
340
ve yemek yerken Allah' anarsa, eytan (avanesine): 'Size burada gecelemek ve akam yemei yok.' der. Eve girdi inde Allah' anmazsa eytan: 'te geceleyeceiniz yer.' der.YemekyerkendeAllah'anmazsaeytan:'tegecele yeceinizyerveakamyemei.'der."349 buyurmutur.
28.Hz.Peygam ber 'inr ettiiEzan veEzan le lgiliZik ir ler Hz.Peygamber'denezannterc'liveterc'sizokunmas nn snnet olduuna, kmet lafzlarn ift ve tek olarak merukldnadairrivyetlersabittir. Ancakkmetkelime si olan "K ad km eti'ssalt " nn iki kez sylenmesine ilikin rivyet sahihtir. Bunun tek sylenmesine ilikin ke sinlikle sahih bir rivyet yoktur. Yine ayn ekilde, ezann bandakitekbirindrtkeztekrarlanmasO'ndansahihola rak rivyet edilmiken yalnz iki kez tekrarlanmasna dair rivyetise sahihdeildir.
341
342 343 344
345
346
Eb Dvd, "Edeb" 107 Tirmiz, "Edh", 16 bn Hanbel, VI, 9, 391, 392. Mslim, ".db", 2 bn Mce, "Edeb", 30 Tirmiz, "Edeb", 64 Drim,"sti'zn",20. EbDvd,"Edeb"61bnHanbel,IV,345. Tirmiz,"Edeb",61bnHanbel,IV,345. Mslim,"db",11,12Tirmiz,"Edeb",65bnHanbel,III,385V,7, 10,11,21. Mslim, "db", 14 EbDvd, "Edeb", 62 Tirmiz, "Edeb", 66 bn Hanbel,II,18. bnMce,"Edeb",34bnHanbel,VI,6.
"Bilal'e cmleleri ezanda ift, kmette tek okumasn emretti."hadisinegelince,iftszdrtleelimez.Kaldki, drt kez okumak, gerek Abdullah b. Zeyd, gerek Hz. mer
347 348 349
Nes,"Siym",17bnMce,"Et'ime",33Drim,"Et'ime",18. Tirmiz,"sti'zn",10. Mslim,"Eribe",103.[Ayrcabk.EbDvd,"Et'ime",15bnMce, "Du",19bnHanbel,III,346].
173
Z DU LM E D
174
ve gerekse Eb Mahzra'dan gelen hadislerde ak bir ifa deylesahiholarakrivyetedilmitir. Kmetcmlelerininbirerkezsylenmesinegelince,bn mer'den bundan "kmet kelimesi"nin hari tutulduu sa hih olarak nakledilmitir. bn mer yle anlatyor: "Hz. Peygamber zamannda ezan, ikier ikier kmet ise, "K ad 350 k m eti'ssalt "cmlesidndatekertekersylenirdi."
Sahhi Buhr'de Enes'ten rivyet edildiine gre, Hz. Peygamber,Hz. Bilal'e ezan ikier kmet kelimesi dnda 351 Abdullahb.Zeyd kmetibirerkezokumasnemretmitir. ve Hz. mer'in rivyetlerinde, kmette "K ad k m eti's salt " iki kez okunaca sahih olarak rivyet edilmitir. EbMahzra'nn ezann dier szleri gibi, kmet kelimesi ninszlerinindeiftokunmasnailikinrivyetdesahihtir.
Btnbuekillerinhepsi,kimisikimindenfaziletliolsa 352 dacizdir,yeterlidirvehibirinde kerhet yoktur.
350 351
352
Nes,"Ezn",2,28Drim,"Salt",6bnHanbel,II,85,87. Buhr,"Ezn",13"Enbiy", 50.[Ayrcabk.Mslim,"Salt",2,3, 5 EbDvd, "Salt", 29 Tirmiz, "Salt", 27, 28 Nes, "Ezn", 2 bn Mce,"Ezn",6,Drim,"Salt",6bnHanbel,II,103,189III,103]. Bunagre e za n yleolur:ki veya drtkere"AllahuEkber", ikikere "Ehed en l ilhe illallah", iki kere "Ehed enne Muhammeden reslullah", iki kere "Hayye ala'ssalh", iki kere "hayye ale'lfelh", iki kere "Allahu Ekber" ve bir kere "Lilhe illallah". K m et' te ise, "Hayye ale'lfelh"tan sonra "Kad kmeti'ssalh" sylenir. Buraya kadarzikrettiimiz bulafzlar zerinde ittifak edilmitir. Bunlarn ek siltilmesiveyaartrlmascaizdeildir.nkbunlar,Hz.Peygamber 'invahiylerettiiibadetlerdendir.Bunlarda yaplacakbir deiiklik, onlar ihlal etmek anlamna gelir. Baz insanlar, mezzinlerin srekli olarak ezandan sonra aktan ezan gibi syledikleri bundan dolay da avamn ezandan zannettii salat ve selam eklerler. nsanlar, akam ezandnda, dier ezanlar salatve selam ilebirlikte dinliyorlar. Sa bahleyin ise, salat ve selam, ezandan nce okunuyor. Avam, akam ezanndasalatveselamgetirdiindeveyasabahleyinezandanncede ilde sonra getirdiinde ya da le ve ikindiezannda salatve selam terkettiindebarpararakmezzininyaptnktlemektedirler. nkonlarezannbueklinealtlarvebunundeitirilmesinidinde bireksiklikolarakgrdler.Onlar,buhusustamazurdurlar.Ziraonlar, dinisadecedindeyetkisahiplerininyaptklarndanmirasaldklarndan renmektedirler.
Baz insanlar ezana ekleme yaparak "Ehed enne seyyiden Muhammedenreslullah" demekte "seyyiden" lafznn Hz. Peygam ber'e sayg ifade ettiine inanrlar. Hatta birisi, kendisine byle yap mamasnsylediindeonuPeygamber'isevmemekle,Peygamber'ie reflendirme ve ona selam vermekten alkoymakla ayplamaktadr. Bu nunsebebi,Peygamber'esaygybilmemektir.nkHz.Peygamber'e saygonauymak,emirlerineveretilerinegrehareketetmektir.Bel kidemezzinbuszsylerkendindarolmaypHz.Peygamber'esay gykastetmiyordur,ancakavam,o ilaveyealtveonunla sevindii iin onu sylyordur. Onlar memnun etmek ve onlarn korkusuyla bunu sylyor olabilir. Dini renmeye alan herkes, bunun ezana birilaveolduunubilmektedir.Fakat,onlarnbirksmavamgibibu nuhokarlamakta,birksmdabununzararszbasitbireyolduu nudnerekterketmeyenemvermez.Bunuhokarlayanlar,ayet gzelbir eyolsayd,phesizHz.Bilal'inHz. Peygamber'inhuzurun da okuduu ezana onu eklemeye daha layk olduunu anlamyorlar. Yoksa onlar, Hz. Peygamber'e rid halifelerden ve onlardan hemen sonra gelen mezhep imamlarndan daha saygl olduklarn m d nyorlar?!Allahhepsindenrazolsun! Keke bunlar, gzel grlen ilerin ounun yeri dnda kullanld zaman gzel olmadn bilselerdi. Namazda Ftiha okurken Peygam ber'e salavtgetirmek, akamn farzna bir rekatekleyerek drtklma veyasabahnnamaznabirrekatekleyerekrekatklmagibi.Ohalde eniyisi,Allah'nkoyduuekildir. Bununbasitbireyolduunusyleyenlerlegzelbirekildeanlaabil seydik,onlarbunun,insanlarnsayganlaylarnagredineeklemeve dinde eksiltmenin kapsn atn bileceklerdi. Halbuki insanlar, g r ve arzularna gre deimektedirler. Bu tr basit eylerle din, o zamanbirtakmgrlerednr ve insanlar,gr,karakter vear zularnnfarkllklarnagreblnrlerdi.Oysakidindenmaksat,b tnmslmanlarnittifaklabelliibadetekillerizerindebirlemeleri dir.nk,ibadetekilleriveibadetlerinoktasndabirletiklerilde birbirlerineyaklar,alr,sz, hareket,kyam,oturmavedediniba detler gereince organlarnn yaptklar eylemlerin ittifak etmesine balolarakkalpleridebirleir. Bylece,sonutamslmanlar,aynkelimelerleezanokur,aynekilde tek imamn arkasnda tek bir kbleye ynelerek tek bir Rabbe ibadet ederler. Mslmanlarniarhereydebirolmaktrziraonlar,tekbir vcutturlar.Ovcudunbtnorganlarbirbirininacsylaacekerler. Mslmanlarbubirletiriciterbiyevebutoplaycoluumlabykbir g olur, yeryznde hibir g onlar zerinde hegemonya kurmaya, onlarlaoynamaya,bamszlklarnbozmayaveyaegemenlikleriniyok etmeyegyetiremez. tegelendinretilereharfiyenuyupziyadeveeksiltmelerdenuzak lamannhikmetibudur."O,hikmetidilediineverirkimehikmetve
rilmiise,onaokhayrverilmitir.Ancakbunusadeceaklsahipleri anlayabilir." [elBakara 2/269]. "Biz, burnekleri insanlar iingeti
175
Z DU LM E D
176
Hz.Peygamber'inezansrasndaveezandansonraoku duklarnagelince,mmetiiinbukonudabeeituygula maortaya koymutur:

a) Ezan iitenin, mezzinin sylediklerini, ancak "Hayyeala'ssalah " ve "Hayye ale'lfelah " szleri yerine "L havle ve l ku vvete ill billah " szn syleyerek tekraretmesi konusundaki rivyetsahihtir. b) Ezan iitenin "Radt billah i r abben ve bi'l slm i dnen ve bi Muh am m edin r es len . Yani, Rab
lah'n ltfundan istemelidir zira Snen kitaplarnda zikre dildiigibi,bukiininduaskabuledilir.Hz.Peygamber'in, kmetkelimesi okunurken:"Allahonu(namaz)kldrsnve devam ettirsin." dedii zikredilmitir. Snenler'de onun ylebuyurduurivyetedilmitir:"Ezanilekmetarasn
dayaplanduagerievrilmez.'Naslduaedelim?'eyAllah 'n Resl, dediler. Allah Resl de: "Allah'tan dnya ve ahirettefiyetvermesiniisteyin."354 buyurmutur.
29.Hz.Peygam ber 'inSelam lam a le lgili Uygu lam alar BuhrveMslim'deHz.Peygamber'inylebuyurduu rivyetedilmitir:"slm'daenfaziletlivehayrlolaney,
olarak Allah'tan, din olarak slm'dan ve resl olarak da Hz.Muhammed'denraz oldum." demelidir.
c) Ezaniitenin, mezzine icabetinden sonra Hz. Pey gamber'e salavt gndermelidir. O'na getirilecek ve O'na ulaacaksalavtlarnenmkemmeli,mmetinekendisiiin okumalarnrettii salavttr. Bilgilik taslayanlar her ne kadarbilgiliktaslasalardabundandahamkemmelhibir salavtyoktur. d) Ezan iitenin, Hz. Peygamber'e salavttan sonra: "Allahmm e rabbe hzihi'dda'veti'ttmm eti ve's salti'lqim eti ti Muham m edeni'lvesilete ve'lfedlete ve'bashm eqm enm ahmdeni'llezveaddehinneke 353 Yani,bueksiksizarnn,vaktigiren ltuhlifu'lm d.
yemek yedirmek ve tandna ve tanmadna selam vermektir."355 Buhr Sahh'inde Ammar'n yle dediini nakletmitir: "u eyi ahsnda bir araya getiren, ima nndamkemmelletirmiolur:Nefsinekarolsadain saf elden brakmamak, herkese selam vermek ve muhta ikenbakasnavermek."356
Mslim'in rivyetine gre Allah Resl ocuklarn ya 357 Tirmiz'nin riv nndan getiinde onlara selam verirdi. yetinde ise, Reslullah bir gn bir grup kadnn yanndan 358 Sa geerken,onlaraeliyleiaretederekselamvermitir. hhi Buhr'de ve dierlerinde rivyet edildiine gre, k
klnacaknamaznRabbiolanAllah'm!Muhammed'evesi leyi ve fazileti ihsan et ve O'nu vaat ettiin Makam Mahmd'a eritir. phesiz Sen vadinden caymazsn."
demelidir.
e) Ezaniitenin,ondansonrakendisiiinduaedipAl
riyoruz bununla birlikteonlarancak bilenler dnpanlay abilir ler."[elAnkebt29/43].
353
354
355
356 357
Buhr, "Ezn", 8 "Tefsru Sre 17", 11 Eb Dvd, "Salt", 37 Tirmiz, "Salt", 43 Nes, "Ezn", 38 bn Mce, "Ezn", 4 bn Hanbel,III,337,354.
358
Tirmiz, "Salt", 44 "Deavt", 128 Eb Dvd, "Salt", 35, 37 "Cihd",39bnHanbel,III,119,155,225. Buhr,"mn",6,20"sti'zn",9,19Mslim,"mn",63.[Ayrcabk. EbDvd,"Edeb",131Nes,"mn",12bnMce,"Et'ime",1bn Hanbel,II,169]. Buhr,"mn",20. Mslim, "Selm", 15. [Ayrca bk. Buhr, "sti'zn", 15 Eb Dvd, "Edeb", 136 Tirmiz, "sti'zn", 8 bn Mce, "Edeb", 14 Drim, "sti'zn",8]. Tirmiz,"sti'zn",9.
177
Z DU LM E D
178
n bye yryenin oturana binitlinin yryene ve 359 aznlnounluaselamvermesigerekir. AllahElisi'ninadetlerindenbiri,birtopluluunyanna geldiindeveonlarnyanndanayrlrkenselamvermesiydi. O yle buyurmutur: "Sizden biri oturduunda da kalkt
rini ondan iki buuk ay ayr kald. Her iki rivyeti de Eb 362 Dvdnakletmitir.
30.Hz.Peygam ber 'inAksrm a le lgiliUygu lam a lar Eb Dvd'un Eb Hureyre'den rivyet ettiine gre, Allah Resl, aksrdnda elini veya elbisesini azna kor, 363 Tirmiz, buna sesini azaltr veya onunla sesini ksard. 364 "sahihhadis"demitir. Hz.Peygamber'denrivyetedildi inegre:"iddetliesnemeveaksrmaeytandandr.Allah, bunlardanholanmaz."buyurmutur.
ndadaselamversinnkilkselamikincisinden(sevap ynnden)dahastndeildir."360 Yineoylebuyurmu tur:"Kimselamvermedenncesorusormayabalarsaona cevapvermeyiniz."

Hz. Peygamber'in snneti, selam verdiinde esselm aleykm ve rahmetullahi ve berekth diye selam verme siydi. Enes, Cbir ve bakalarnn rivyet ettii gibi, selam eliyle,baylavenamazdndaparmaylaalmazd. Selam alrken "vav" ile ve "selam" lafzndan nce "aleyke"diyerek "Vealeyk esselm " eklindealrd. Doru olandabudur. Allah Resl'nn mslmanlarla mriklerin kark olduubirmecliseuradndaonlaraselamverdiisabittir.
Mslim'in sahih olarak rivyet ettiine gre, Hz. Pey gamber huzurunda bir adam aksrdnda ona, "Yerhamkallah" diye dua etti. Sonra bir kez dahaaksrd bunun zerine Reslullah: "Adam nezle olmutur." 365 bu yurdu. AllahResl'nnylebuyurduusabittir:"AllahTel
SnensahiplerininzikrettiinegreO'nundetlerinden biri,bir kii kendisinebirbakasnn selamn getirdiinde, hemonunhemdeselamngetirdii kiininselamn alma 361 syd.
Allah Resl'nn bir snneti de, gnah ileyen kiiye tvbe edinceye kadar ne selam verir ne de selamn alrd. Nitekim Ka'b b. Mlikve iki arkadan terk etti Zeyneb'e: "DevesihastalanncaSafiyye'yeyardmet!"deyinceZeyneb: "Benbuyahudikadnnamyardmedeceim?demesize
359
aksrmaktan holanr esnemekten ise holanmaz. Sizden biriaksrpda "Elha m d lilla h" dediinde,ohamdiiiten her mslmana "Y er ha m k a lla h" demesi bir haktr. Es nemee gelince, o ancak eytandandr. Bu nedenle sizden biri esneyecei zaman gc yettiince onu engellemeye alsnzirasizdenbiriesnediindeeytanonagler."Bu
366 Yine Buhr'de Hz. Pey hadisi Buhr rivyet etmitir. gamber'in: "Sizden biri aksrdnda "Elha m d lilla h" desin. Kardei ona "Y er ha m k a lla h" desin. Aksran da
362 363
360 361
Buhr, "sti'zn", 4, 5, 6, 7 Mslim, "Selm", 1 "Edeb", 46 Eb Dvd, "sti'zn", 6 "Edeb", 134 Tirmiz, "sti'zn", 14 Drim, "sti'zn", 6 Muvatta, "Selm", 1 bn Hanbel, II, 314, 325, 510 III, 444VI,19,20. Tirmiz,"sti'zn",1
364 365
366
EbDvd,"Snnet",3bnHanbel,VI,131,132,261,338. EbDvd,"Edeb",90. Tirmiz,"Edeb",6. Mslim, "Zhd", 55. [Ayrca bk. Eb Dvd, "Edeb", 92 Tirmiz, "Edeb", 5 Nes, "sti'zn", 32 Drim, "sti'zn", 32 bn Mce, "Edeb",20bnHanbel,IV,46,50.] Buhr,"Edeb",125,128.[Ayrcabk.Tirmiz,"Edeb",7bnHanbel,II, 265,428,517].
179
Z DU LM E D
180
tekrarona "Y ehdk u mu lla hv ey u slihb lek m " desin."

367 buyurduurivyetedilmitir.
buyurmutur: "Kim, izinleri olmakszn bir toplulu
Mslim'inSahh'indeHz. Peygamber'in ylebuyurdu urivyetedilmitir:"Birmslmanndierbirmslman
un/aileninevinebakardaonlardabakankiiningzn karrsa,bundandolay nediyetnedeksasgerekir!"372

Birkii AllahResl'nnhuzurunakmakiin izinis teyince ona: "Esselam aleykm. Girebilir miyim? de!" 373 buyurdu. Hz. Peygamber'in girmek iin izin isteyince "Sen kim sin?"denildiinde,"falanolufalan"diyerekknyesiniveya lakabn sylemesi O'nunadeti idi.
32.Hz.Peygam ber 'inrettiiNikah Du alar Rivyet edildiine gre Hz. Peygamber ashabna nikah
372 373
zerindealthakkvardr:Karlatndaonaselamver davet ettiinde icabet et nasihat istediinde nasihat et aksrphamdettiinde'yerhamkallah'diyerekhayrdua dabulunhastalandndaziyaretetldzamancena zesininardndangit."368
31.Hz.Peygam ber 'inEveGir erk en zinstem ele lgiliUygu lam alar Allah Resl, bir evin kapsna geldii zaman yzn kapya doru ynlendirmezdi. Fakat kapnn sa ya da sol tarafnadururve:"Esselmaleykm.Esselmaleykm" derdi. Hz. Peygamber'in: "(Eve girmek iin) izin isteme kezdir.Eerizinverilirsenelaksihaldedn!"369 buyur duusahiholarakrivyetedilmitir.YineO'ndansahihola rakrivyetedildiinegreO,odasnnbirdeliindenkendi sinebakankiinin gznkarmayistemitirveylebu yurmutur:"zinistemegziinemredilmitir."370
EbDvd,"Edeb",127Nes,"Kasme",47. Yce Allah yle buyurmaktadr: "Ey inananlar! Kendi evlerinizden
Allah Resl'nden sahiholarak rivyet edildiine gre:
baka evlere, geldiinizi fark ettirmedike ve ev halkna da selam vermedike girmeyin! Bu, hatrda tutmanz bakmndan sizin iin dahaiyidir.Bununlabirlikteoradahikimseyibulamayacakolursa nz,girmenizeizinverilmedikegirmeyineersize:Geridnn!'de nilecekolursa,otakdirdednn!Bu,siziniindahanezihbirdavra n biimidir. Allah phesiz yapmakta olduklarnz en iyi bilendir. lerindesizeaiteyalarbulunduu,oturulmayanevleregirmenizde herhangibirsakncayoktur.Allahaavurduklarnzdagizledikle rinizidebilmektedir."[enNr24/2729].
Bazchiller,bizimmilldetlerimizdenolmasnaramenizinisteme nin Avrupallarn icatlarndan olduunu zannediyor. Bizim ocuklar mz Avrupallarn detlerine gre eitilip kendi mmetlerinin din ve detleriniunuttuklarnagreonlar,grgkurallarnnkaynannAv rupallar olduunu zannederek onlara sayg gstermekte ve kendi mmetlerini hakr grmektedirler. Bu, dncelerin pratiklerin etki sinde kalmasndan dolay yabanclar glendirmekte ve mmetimizi de zayflatmaktadr. Bunun iin mmetin ocuklarnn, bu mmetin okullarndakendigrgkurallarmzaveahlkmzauygunbirekilde eitecekeitimcilertarafndaneitilmesiverendikleritmbilgilerin kendidilleriileveyaplarnauygunbirtarzdaretilmesigerekir.Taki mmetin iinden yetien kimse, onun dinizerebysn,onun yap syla karakter kazansn ve de aslnn ayns gibi olup onun iyilii iin alsnveonunvarlnmdafaaetsin.Ah!ayeteitimveretimi mizdinimizinemrettiibusistemegreolsayd,buekildegerikalmaz ve en yce deerimiz olan bamszlmz ve hrriyetimizi kaybet mezdik."phesizbundabasiretsahipleriiinbiribretvardr." [li mrn3/13].
"ayetbirkii,izinsizolaraksanamuttaliolsa/evininiine baksa sen de ona akl ta atp gzn karm olsan, senin iin hibir gnah olmaz!"371 buyurmutur. O yle
367
368 369
370
371
Buhr, "Edeb",126.[Ayrcabk.Tirmiz, "Edeb",3bnMce,"Edeb", 20bnHanbel,I,120,122]. Mslim,"Selm",6bnHanbel,II,68. Muvatta, "sti'zn", 2, 3. [Ayrca bk. Buhr, "sti'zn", 13 Mslim, "db",32,34,35,37EbDvd,"Edeb",127,130Tirmiz,"sti'zn", 3bnMce,"Edeb",17Drim,"sti'zn",1,2,3bnHanbel,III,6]. Buhr, "sti'zn", 11 Mslim, "db", 41 Tirmiz, "sti'zn", 17 bn Hanbel,V,330,335. Buhr, "Diyt",15,23 Mslim,"db",44Nes,"Kasme",48bn Hanbel,II,243.
181
Z DU LM E D
182
srasnda u hutbeyi/duay retmitir: "Elham dlillahi nahm edh ve nestenh ve nestefiruh ve ne'zu billahi m in rri enfsin ve seyyiti a'm lin m en yehdillahfelmudillelehvem enyudlilfelhdiyeleh. Ve ehed enl ilhe illallah ve ehed enne Muham m eden abdh ve raslh. Yani, hamd Allah'a
mahsustur. O'na hamd eder, O'ndan yardm diler, O'nun balamasn isteriz.Nefislerimizinve kt amellerimizin errinden Allah'a snrz. Allah'n hidyet ettiini kimse saptramaz Allah'n saptrdn da kimse hidayete erdi remez. Allah'tan baka hibir ilahn olmadna ahitlik ederim. Hz. Muhammed'in O'nun kulu ve elisi olduuna da ahitlik ederim." Daha sonra u yeti okurdu: "Ey iman edenler! Allah'a kar gelmekten nasl saknmak ge rekiyorsaylecesaknnvesizancakmslmanlarolarak ln"374 "Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve on dan da eini yaratan ikisinden birok erkek ve kadn (meydana getirip) yayan Rabbinize kar gelmekten sak nn. Kendisi adna birbirinizden dilekte bulunduunuz Al lah'akargelmektenveakrabalkbalarnkoparmaktan saknn. phesiz Allah sizi gzetlemektedir."375 "Ey iman edenler!Allah'akargelmektensaknnvedoruszsy leyinkiAllahsizinilerinizidzeltsinvegnahlarnzba lasn.KimAllah'a ve Resl'ne itaat ederse, muhakkak bykbirbaaryaulamtr."376
u'bediyorki,Ebshk'a: Bunikahhutbesi miyoksa bakabirhusustaokunacakbirhutbemi?diyesorduumda: Herihtiyaiinokunur,dedi. AllahReslylebuyurmaktadr:"Sizdenbiri,birka dnveyabirhizmetiveyahutbirhayvanaldnda,onun
alnndan tutsun, Allah'n bereketler ihsan etmesi iin dua etsin, Allah'n adn ansn ve yle desin: "Alla h m m e inn es'el k e ha y ra h v e ha y r a m c bilet a ley hi v e 377 e z bik e m in er r ih v e er r i m c bilet a ley hi. (Yani,) Allah'm! Hem bunun hem de huyunun hayrl ol masnSendenistiyorum.Yinehembununhemdehuyunun ktlklerindenSanasnrm."
Hz.Peygamber,evlenenbirkiiyitebrikedeceizaman: "Allahmbreketsin,senimutlueylesinveikinizinarasn 378 hayrlabirletirsin." eklindehayrduadabulunurdu. AllahResl:"Sizdenbirinizailesininyannayaklaa ca zaman: 'B ism illa hi, Alla hm m e cennibne' ey t ne v e cennibi'ey t ne m ra zeqten '379 (yani,) Allah'nismiylebalarm.Allah'm!Bizieytandan,eytan dabizevereceinzrriyettenuzaklatr!'derse,budurum daeeraralarndabirocukolmastakdiredilmise,ey tanonaaslazararveremez." buyurmutur.
33.Hz.Peygam ber 'inHo landveyaHolanm a dHusu slarlelgiliUygu lam alar Enes'ten rivyet edildiine gre Hz. Peygamber:"Allah Tel bir kuluna e/hanm, mal veya ocuk nimeti ihsan
ederde,okiide: 'm lla hl qu vv eteill billa h' yani,
buAllah'ndilediiveihsanettiidir.Allah'ngvekuvve tinden baka hibir kuvvet yoktur , demelidir. Aksi halde
377 378
379 374 375 376
limrn3/102. enNis4/1. elAhzb33/7071.
EbDvd,"Nikh",45bnMce,"Ticrt",47"Nikh",27. Eb Dvd, "Nikh", 36 Tirmiz, "Nikh", 7 bn Mce, "Ezn", 2 "Nikh",23Drim,"Nikh",6. Buhr, "Bed''lHalk", 11 "Vd", 8 "Nikh", 66 "Deavt", 55 "Tevhd", 13 Mslim, "Talk", 6 Eb Dvd, "Nikh", 45 Tirmiz, "Nikh",6bnMce,"Nikh",27Drim,"Nikh",29bnHanbel,I, 217,220.
183
lm dnda fet grr."380 buyurmutur. Nitekim Yce Allah yle buyurmaktadr: "Bana girdiinde 'Mllah! Kuvvetyalnz Allah'ndr.'deseydinya!."381
Allah Resl'nn:"SalihryaAllah'tanktryaise
V
DRDNCBLM CH DV ESAV A
eytandandr. Kim holanmad bir rya grrse, sol ta rafna kez tkrr gibi tuh desin eytandan Allah'a snsnburyayhikimseyedeanlatmasn.Kimdeg zelbirryagrrsesevinsinvesadecesevdiikiilerean latsn."382 buyurduusahiholarakrivyetedilmitir.
A.Cihd
Cihddrtbasamaktr: 1) Nefisle, 2) eytanla, 3) kfir lerleve 4) mnfklarla.

1)Nefislecih ddrtekildeyaplr: a) Gerek dnyada, gerekse hirette nefsin mutluluu nunancakkendisiyleolaca doruyoluvehakdini ren mekonusundanefislecihdetmektir. b) Bu doru yolu ve hak dini rendikten sonra onun gereincedavranmakonusundanefislecihdetmektir. c) nsanlarbudinedavetetmevebilmeyenlereonu retme konusunda nefisle cihd etmektir. Aksi halde insan, Allah'nindirdiiaklamalar vehidayeti gizleyenkimseler durumuna der. Bu durumda ilmi ona fayda vermedii gibi,onuAllah'nazabndandakurtaramaz. d)Allah'adavetinzorluklarnaveinsanlarneziyetlerine kar sabretme konusunda nefisle cihd etmektir. Bu drt tr tamamlayan kii rabbanlerden, yani gnln Allah'a vermi kiilerden olur. 2)eytanlacihd ikiekildeyaplr:
380 381 382
bnMce,"Edeb",55bnHanbel,II,403. elKehf18/39. Mslim,"R'y",3.
a) eytann insanniine atp iman felakete gtrecek phevekukularbertarafetmekonusundaeytanlacihd
C H D VE SA VA
185
Z DU LM E D
186
etmektir.
b) nsann iine att bozuk iradeleri ve tutkular de fetme konusunda eytanla cihd etmektir. Birinci ekil cihddansonrayakn(kesinbilgi,inan)ikincisininsonun da ise sabr meydana gelir./kincisi sabrdan sonra oluur. Nitekim Allah Tel: "Sabredip yetlerimize kesin olarak
2) Emrine uymak ve boyun emek, haberini bakalar nn haberine tercih etmek suretiyle Allah Resl'ne hicret etmek. Kimin hicreti Allah ve Resl'ne ise onun hicreti Allah ve Resl'nedir. Kimin hicreti elde edecei dnyalk bireyeyahutevlenmekistediibirkadnaiseonunhicreti, hicretetmi olduueyedir.
inandklar zaman ilerinden emrimizle doru yola ileten nderlerkardk."383 buyurarakdinnderliineancaksabr

vekesininanlaulalabileceinihabervermektedir.nk sabr,tutkular vebozukiradeleri, kesininan isekukuve pheleribertarafeder.
3)K fir ler levem nfk lar lacih d ndrteidivar
Allah'n zat konusunda kiinin nefsiyle ve eytanyla cihdetmesifarzklnmtr.Btnbunlarfarzayndr.Bu konulardahikimse,bakas adnabir eyyapamaz. Kfirlerlevemnafklarlacihdagelince,maksatyerine getirilince,mmetinbirksmnnbuiiyapmasyeterliola bilir.Allahkatndainsanlarnenmkemmelicihdnbtn trlerini/basamaklarn yerine getirendir. nsanlarn Allah katndaki dereceleri, cihd trlerinde gsterdikleri ayrla grefarkllkgsterir. te bundan dolay, Allah katnda en mkemmel ve en stn insan, nebilerin ve resullerin sonuncusu Hz. Mu hammed'dir zirao,cihdn btntrlerinitamamlamtr. O, peygamber olarak gnderilmesinden vefatna kadar ge en srete Allah yolunda gerektii ekilde cihd etmitir.
dr:
a) Kalple, b)Dille, c)Malla, d) Canlacihd.Gazyakmadanveiindengazyak maydnmedenlenkimsemnafklnbirubesi/snf zerinelmolur.Cihdancakhicretle,hicretvecihdda ancakimanlatamamlanr.
AllahTel'nnrahmetiniumanlarbuhususuyerine getirenlerdir. Nitekim Yce Allah yle buyurmaktadr:
"Ey rtsne brnen (Peygamber)! Kalk da (insanlar) uyar."385 yetleri kendisine geldii zaman Allah'n zt ko
nusundaenmkemmelbirekildegiriimdebulundu,gece gndz, gizliak insanlar Allah'a (kullua) davet etti. "imdisanaemredileniakaortayakoy."386 yetiinince, hibir knayann knamasndan ekinmeden kendisine em redilenleri aka ortaya koydu. Kavmine aktan davette bulunup onlar, tanrlarn terk etmeye ve (eski) dinlerini ayplamaya arnca gerek ona gerekse arsna icabet edenmslmanlaraeziyetleriniartrdlar.Bu,Allah'nyara
385 386
"manedenler,hicretedenlerveAllahyolundacihdeden ler, ite bunlar Allah'n rahmetini umarlar. Allah ok ba layandr,okmerhametedendir."384

Herkeseherzamanikihicretfarzdr:
1) Tevhd,ihls,Allah'aynelme(inbe),tevekkl,kor ku,mit,sevgivetvbeileAllah'ahicret.
383 384
esSecde32/24. elBakara2/218.
elMddessir74/12. elHicr15/94.
C H D VE SA VA
187
Z DU LM E D
188
tklar arasndaki adetidir. Nitekim Allah Tela: "Sana an
cak, senden nceki peygamberlere sylenenler sylenmek tedir."387 ve "te byle! Onlardan ncekilere herhangi bir peygamber gelince mutlaka 'O bir sihirbazdr' veya 'o bir delidir' derlerdi. ncekiler sonrakilere byle mi tavsiye ettiler(kihepayneyisylyorlar)?!Hayr,bunlarazgn bir topluluktur."388 buyurmaktadr. te bu nedenlerden
tr Allah Tel hem peygamberini ve hem de ona tabi olanlar:
dir.Onainanmadayahudilerbizigemesin."dediler.Bunun zerinehepsiopeygambereyardmedeceklerinedairyemin ettiler. Allah Tel'nn: "Onlara kar bu Kur'an'la byk birmcadelever."391 buyurduugibi, Hz.PeygamberMek kelilerleKur'an'lamcadeleederekMekke'deon ylkal 392 dktansonraensrnyanna(Medine'ye)hicretetti.
391 392
"Yoksa siz, sizden ncekilerin bana gelenler, sizin de banza gelmeden cennete gireceinizi mi sandnz? Pey gamberveonunlaberaberinananlar,'Allah'nyardmne zaman?' diyecek kadar darla ve zorlua uramlar ve sarslmlard. yi bilin ki Allah'n yardm pek yakn dr."389 ve"ElifLmMm.nsanlar'inandk'demekleimti hanedilmedenbraklacaklarn mzannederler?()Allah, elbettekendisineimanedenleridebilirveelbettemnafk lardabilir."390
yetleriyletesellietmitir.Allah'n(peygamberine)yap t bir yardm ki, (Medine'nin iki Arap kabilesi) Evs ve Hazre,Medineyahudilerinden"Buzamandabirpeygamber gnderilecektir bizona tbi olacaz, dveremkavimle rinin ldrld gibi, onunla birlik olup sizin kknz kazyacaz." szn iitir dururlard. Yahudiler gibi deil, Araplarn yapt gibi ensr da Kabe'de hac yaparlard. Ensr, Hz.Peygamber'in insanlarAllah'adavetettiini g rnceonunhallerinivesylemleriniiyideniyiyedndler ve birbirlerine: "Ey kavim! Vallahi biliyorsunuz ki, bu, Me dineyahudilerinin kendisiylesizikorkuttuklar peygamber
387 388 389 390
elFurkn25/52. Cih d, Kur'anileyaplyordunkdininamacinsanlariradeleriyle faydalolanilereekmektir.Budaancakakllarnkabuledecei,nef sin tatmin olaca delil ve tlerle olur. Dinin amac insanlar bir inanca zorlamak ve mecbur etmek deildir nk inanca zorlamada iknaetmeyokturveokendisindenbeklenensonucuvermez.Busebep leAllahylebuyurmaktadr:"Dindezorlamayokturnkdoruile eri birbirindeniyiceayrlmtr." [elBakara 2/256]. "Senancak bir hatrlatcsn. Sen onlarn zerinde bir zorba deilsin!" [eliye 88/2122]."Senonlarnzerindebirzorbadeilsin.Ohaldesen,Be nimtehdidimdenkorkanlaraKur'aniletver!"[Kf50/45]."Rab binin yoluna hikmetle ve gzel tle ar." [enNahl 16/125]. Kl ilevesavagcilecihdisedavetihimayeetmeve mmetive mem leketisavunmakiinmeruklnmtr.Yoksabilindiizereinsanlar inancazorlamakvesaldrmayanlarasaldrmakiinmeruklnmam tr. Allah yle buyurmaktadr: "Kendilerine kar sava alanlara,
Fussilet41/43. ezZriyt51/5253. elBakara2/214. elAnkebt29/111.
zulmeuramalarndandolay,(savama)izniverilmitir.Allah,ku kusuz,onlara,sadeceRabbimizAllah'tr.'demelerindendolayhaksz yere yurtlarndan karlanlara yardm etmee gc yetendir. Eer Allahinsanlardanbirksmnn(basklarnavezulmlerinekar)di erbir ksmn korumasay d,ilerindeAllah'nadnnokaanld manastrlar, kiliseler, havralar ve mescidler kesinlikle oktan yerle bir edilirdi. Andolsun ki, Allah, kendine yardm edene mutlaka yar dm edecektirnk Allah,ok kuvvetli,okglolandr." [elHac 22/3940]. "Sizinle savaanlarla siz de Allah yolunda savan, ama aslahaddiamaynnkAllah,haddiaanlarsevmez."[elBakara 2/190]."Fitne(zulmvebask)bitinceyevedinsadeceAllah'nolun cayakadaronlarlasavan!Eer(savaa)sonverecekolurlarsa,(iy i bilinki),dmancatavrancakzlimlerekargsterilir."[elBakara 2/193]."Ohaldekim sizesaldrrsa,sizdeonasizesaldrd lde saldrn! Allah'a kar gelmekten saknn ve Allah'n kendisine kar gelmekten saknanlarla birlikte olduunu bilin! (Malnz) Allah yo lunda harcayn, kendinizi kendi elinizle tehlikeye atmayn ve iyilik yapn zira Allah iyilik yapanlar sever." [elBakara 2/194195]. Bu
radasavatandolay infakzikredilmitir.nksavaanorduihtiya larn gidermek ve yoluna devam edebilmesi iin cmert bir ekilde kendisine harcamada bulunulmasna ihtiya duyar. Gl bir ordusu
C H D VE SA VA
189
Z DU LM E D
190
Hz. Peygamber, muhacirlerle ensr arasnda kardelik szlemesi kurdu, Medine'deki yahudilerle sulh/bar ant lamas yapt. Bu yahudiler kabileden olumaktayd: Kaynukaoullar, Nadroullar ve Kurayzaoullar. Allah Resl, kendisiyleonlararasndabirbelgeyaz(dr)pimza lad. FakatonlarHz. Peygamber'eihanetettiler,onunlasa vatlar ve ona kar Arap mriklerine yardm ve yataklk ettiler.Kaynukaoullar'nabir eyyapmadanonlarbrakt. Nadroullar'n srgn etti. Har sresi bunlar hakknda indi. Kurayzaoullar ile savat ve Ahzb sresi ise bunlar hakkndaindi.
39 3 B .Hz.Peygam ber 'inSavalar
1.B edir Sava AllahResl'ne,EbSfyneliindeam'dangelmek teolanKurey'eaitkervannhaberiulat.Bukervan,Mek ke'denktndaaramayagittiklerikervand.Kervandakiler krkkiikadardvekervandaKurey'eaitpekokmalvard. Hz.Peygamber,birksm sahabeyikervanvurmakiin g revlendirdi.O,yanlarndasadeceikiatlabirlikte,yzon ksuradamnbandayolakt.
Yanlarndayetmidevelerivard,ikiveyakiibirde veye nbetlee biniyordu. Safr'ya yaklatnda Bess b. Amr elChen ile Adiy b. erRe'b'y kervann durumunu gzetleyiparatrmalar iingnderdi. EbSfynise,Reslullah'nkendisinedorugeldiini renince Damdam b. Amr fr'yi cretle kiralayarak, kendisini Hz. Muhammed'den ve ashabndan korumalar iin Kurey'ten kervana adam toplamak suretiyle yardm istemek iin Mekke'ye gnderdi. Yardm talebi Mekkelilere ulatnda aceleyle ayaklandlar ve hep birden sava iin yola koyuldular. Eb Leheb dnda ileri gelenlerinden hi kimsegerikalmamt.Odaalacaklolduubiradamkendi yerine bedel tutmutu. evrelerindeki Arap kabilelerinden de adam topladlar. Geride Adiyoullar'ndan baka
nanlar!) Onlara kar gcnz yettiince kuvvet hazrlay n." [el Enfl 8/60]. "Onlar size drst davrandklar srece, siz de onlara drst davrann." [etTvbe 9/7]. "Eer onlar bara yanarlarsa, sendeonayana."[elEnfl8/61]."Birtopluluunanlamayaihanet etmesinden korkacak olursan, sen de karlkl ilkesine gre, anla maybozduunuonlarabildir."[elEnfl8/58]."phesizAllah,ken di yolunda, duvarlar birbirine kenetlenmi bir bina gibi, saf bala yarak savaanlar sever." [esSaf 61/4]. "Bir toplulua olan kininiz, sizi adaletsizlie itmesin. Adil olun, bu Allah'a kar gelmekten sa knmaya daha uygundur. Allah'a kar gelmekten saknn. phesiz Allahyaptklarnzdanhakkylahaberdardr."[elMide5/8].
Buvebunlarndndazikretmediimizesaslar,Hz.Peygamber'insava larndayaanmahlkvesiyaskurallardr.
olmayanbirmmet,herzamaniintehlikevezayiolmailekarkar yadr.Smrgecidmangler,onagzdikervefrsatbulduklarnda onuyutarlar. Nitekim Allah Tel ylebuyurmaktadr: "(Eyinanan
lar!)Onlarakargcnzyettiince kuvvetvesavaatlarhazrla ynnk,(bylehareketetmekle),hem Allah'ndmannhem de sizindmannzveonlarndndakisizinbilmediiniz,amaAllah 'nise(okiyi)bildiidierlerini(size saldrmalarkonusunda)kor kutup caydrm olursunuz. Allah yolunda ne harcarsanz harcayn, size karl hibir zarara uramadan tam olarak verilecektir." [el
393
Enfl8/60]. Hz. Peygamber'in savalar yaklak 27 tanedir. Tamam, hicretten sonradr. Arap mrikleriyle sadece kendisini yurdundan kardklar iinsavamtr.Onuyurdundaserbestbrakpdavetiniyaymasnaen gelolmaktanvazgeinceyekadaronlarlasavahalindeidi.AllahTel, ovearkadalaryurtlarndansrlpsahipolduklarndanuzaklatr lncayakadarkendilerinesavaiinizinvermemitir.YceAllahyle buyurmaktadr: "Kendilerine kar sava alanlara, zulme urama
larndan dolay, (savama) izni verilmitir. Allah, kukusuz, onlara, sadece Rabbimiz Allah'tr.' demelerinden dolay haksz yere yurtla rndankarlanlarayardmetmeegcyetendir."[elHac22/39].
Reslullah, dmanlarla ahsna ait bir intikam veya mallarna olan ar tamahndan dolay deil, dini ve zgrl mdafaa etmek iin savamtr.nsandininiaavurma,mmetivememleketiiiniyii leryapmanoktasndazgrdeilseonunizzetlibirekildelmesizelil birekildeyaamasndandahahayrldr. Savasistemivearalarzamanndeimesiyledeiir,icatveteknolo jinin gelimesiyle yenilenebilir. Bu, dinin temel esas ve genel kaidele rini belirledii hususlardandr. Allah yle buyurmaktadr: "(Ey ina
C H D VE SA VA
191
Z DU LM E D
192
Kurey'in kollarndan baka hibiri kalmad. Memleketle rindenAllah'nbuyurduugibiktlar:"marpbbrlen
mek, insanlara gsteri yapmak ve (insanlar) Allah yo lundan alkoymak iin yurtlarndan kanlar gibi olma yn."394
Kurey'ingeldiinihaberalanReslullah,ashabylaisti 395 Muhacirlerkonutularvegzeleylersylediler. reetti. Sonraonlarlaikincikezistireetti,muhacirleryinekonu tular ve gzel eyler sylediler. Sonra onlarla nc kez istireetti.Ensr,AllahResl'nnkendileriningrn almakistediinianlad.Sa'db.Muzdavrandkalktvey lededi:"EyAllah'nResl!Sankibizestkapalbireyler sylergibisin." Hz. Peygamber, gerekten de onlar kastediyordu zira ensr, Reslullah'a onu kendi ehirlerinde bana gelecek ktlklerdenkorumakzerebiatetmilerdi.Savaakma ya niyetlendiinde Hz. Peygamber, ne dndklerini renmekiinonlarlaistireetmiti.Sa'dszlerineylede vametti:Belkidesen,ensrnsana,ancakkendiehirlerin deyardmetmekleykmlolduklargrndeolmalarn dan korkuyorsun. Ben ensr adna konuuyorum ve onlar adna cevap veriyorum: stediin yere git, istediin kiiyle ilikikur,istediinkiiyleilikinikes,mallarmzdandiledi inial,dilediiniver,bizdenaldn,bizebraktndanbize gre daha sevimlidir. Emrettiin bir hususta bizim iimiz sanatbolmaktr.Vallahi,Berk'lamedn'akadargitsen bileseninlebirliktegeleceiz.Vallahi,bizdenudenizedal mamzistesen,seninlebirliktedalarz.
394 395
Mikdd, Allah Resl'ne, Hz. Musa'nn kavminin Hz. Musa'ya:"SenveRabbingidin(onlarla)savan.Bizbura da oturacaz."396 dedikleri gibi demeyeceiz aksine biz senin sanda, solunda, nnde ve arkanda savaacaz, dedi.BununzerineReslullah'nyzgldveashabndan duyduu szlerle sevindi ve: "Yrynz ve mjdeleyiniz
zira Allah bana iki topluluktan birini vaat etti. phesiz 397 benKureylilerinneredeleceklerinigryorum." dedi.
396
elMide 5/24. Hz. Musa'nn kavmi korkak olduu, Msr firavunlar nn egemenlii altnda zillet ve klelik iinde bydkleri iin byle sylediler. Onlarda vatan sevgisi ile ilgili duygular lm, irade, kah ramanlk ve savunma ruhu yok olmutu. Hz. Musa onlar Msr'dan kurtarp am blgesindeki yurtlarna getirince onlara yle dedi: "Ey
kavmim! Allah'n size yazd kutsal topraa girin. Sakn ardnza dnmeyin. Yoksa ziyana urayanlardan olursunuz. Dediler ki: Ey Musa!O(dediin) topraklardagayetgl,zorba bir topluluk var . Onlaroradankmadka biz orayaaslagiremeyiz.Eeroradan karlarsa biz de gireriz." [elMide 5/2122]. Onlar topraklarn igal
eden zorbalarn g kullanlmakszn kendiliklerinden kacaklarn zannettiler Onlar igalin kanser hastal gibi olduunu cisimde yer buluncaameliyatolmaksznvecisminbazparalarkesilmeksizinte daviolmayacanbilmediler.Neyazkkionaiyicesirayetedipyayln caancaklmyleondanayrlr.
"Korkanlarn iinden Allah'n kendilerine nimet verdii iki adam yledemiti:Onlarnzerinekapdangirin.Orayagirdinizmiartk sizkukusuzgaliplersiniz.Eerinanyorsanz yalnzca Allah'a gve nin. Dediler ki: Ey Musa! Onlar orada bulunduka biz oray a asla girmeyeceiz.SenveRabbingidinonlarlasavan.Bizburadaotura caz.'Musa,EyRabbim!Benancakkendimevekardeimeszgei rebilirim.Artkbizimle,oyoldankmlarnarasnayr.'dedi.Allah yle dedi: O halde oras onlara krk yl haram klnmtr. Bu sre iindeyeryzndeaknakndnpdolaacaklar.Artkbyleyol dankmtopluluazlme!"[elMide5/2325]
Yani Allah Tel, bu korkak neslin yok olup onlardan sonra lde, iradeyildrenzulmdenuzakhrbirneslinyetimesi,peygamberle rin ve adaleti emreden insanlarn arasnda byyen, vatan sevgisiyle hayat bulan, izzet, kahramanlk ve giriimcilik ruhuyla yorulmu bir neslinolumasiinonlarlegnderdi. Allah Tel yle buyurmaktadr: "Hani Allah, size iki topluluktan
elEnfl8/47. Hz. Peygamber, "(Yapacan)ilerdeonlarla istireet." [li mrn 3/159] ve "lerinibirbirlerine danarakyaparlar." [er 42/38] yetleriyle amel ederek kamuya ait btn ilerde ashabyla istiare ederdi.
397
birininsizinolacanvaatetmitisizisegszolannsizinolmas nistiyordunuz.OysaAllah,szleriylehakkegemenklmakvekfir lerin de kkn kesmek ister ta ki, o gnaha batm olanlar, ho
C H D VE SA VA
193
Z DU LM E D
194
BuaradaEbSfynhareketederekdenizkysnavar mt. Kendisinin kurtulduunu ve kervan da kurtardn grnce, Kurey'e: "Geri dnnz nk siz sadece kerva nnz kurtarmak iin yola kmtnz." diye mektup yazd. Haber Kurey'e Cuhfe'de bulunduklar srada ulat. Dn meyidndler,bununzerineEbCehil:Vallahi,Bedir'e varncaya kadar dnmeyiz. Orada otururuz, bizimle gelen Araplara yemek yediririz. Bylece bundan sonra Araplar bizdenkorkarlar,dedi. Ahnesb.erk,onlaradnmeyiteklifettikarktlar. Ahnes ve Zhreoullar geri dndler. Zhreoullar'ndan hibir kimse Bedir Sava'nda bulunmad. Daha sonra Zhreoullar Ahnes'in bu kararna ok sevindiler Ahnes, onlar arasnda itaat ve sayg grmeye devam etti. Himoullardadnmekistediler,fakatEbCehilonlarn buisteklerineiddetlekarktve:Dnnceyekadarbizim bubirliimizdenayrlmayn,dedi.Bununzerinehepbirlik teilerlediler. Hz. Peygamberdeilerledi veakamzeri Bedirkuyula rna en yakn suyunkenarndakonaklad ve: "Bana konu lanacamyerhakkndagrlerinizibelirtin."dedi.Habbab b. Mnzir: EyAllah'nElisi!BenBedir'i vekuyularn bili rim.Eeristersen,bizimbildiimizbolvetatlsulukuyulara kadar gidelim, orada konulanalm ve oraya varmada d mandan nce davranalm, sonra da onun dndaki dier kuyular kapatalm,dedi.
Mriklerdesuyabiranncevarmakiinsratlehare ketediyorlard. Hz.Peygamber,Hz.Ali,Sa'dveZbeyr'ihabergetirme leriiinBedir'eyollad.OnlardaKureyliikiklegetirdiler. Reslullahonlara: Kureynerededir?diyesordu. Onlar: ukumtepesininarkasnda. Kakiiler? Bilgimizyok. Hergnkahayvankesiyorlar? Birgnon,birgndokuz.Hz.Peygamber:
398 yleysebunlar900ila1000kiikadardr,dedi.
YceAllahogece,biryamuryadrdkimriklereiri taneliveiddetlibirekildeyaponlarilerlemektenalko yarken mslmanlar zerine hafife yad. Allah bu ya murla mslmanlar temizledi, onlardan eytann pislii ni/vesvesesini giderdi, topra dzeltti, kumu sertletirdi, ayaklaryeresalambast,konulanacakyeriyayphazrlad 399 Reslullahveashab suya vegnllerinibirbirinebalad. dahancekavutularvegeceyarssukenarnaindiler,ha vuzlar yaptlar. Sonra bu havuzlarn dndaki kuyular ka 400 Reslullahveashabhavuzkenarndakonulan pattlar.
398 399
AllahResl'nn"siyasetiveferaseti"blmnebak. Allah Tel yle buyurmaktadr: "eytann pisliini zerinizden
atmakvebylecesiziarndrmak,kalplerinizipekitirmekveayakla rnz yere salam bastrmak iin yamur yadrmt." [elEnfl lanmasadahakkegemenklsnvebatlortadankaldrsn."[elEnfl 8/78].Ayettegeen"ettifetn=ikigrup"tanbiri,yanndasavagc
bulunmayan ticaret kervandr. Dieri ise, Eb Sfyn'n isteiyle Mekke'den gelen savalaryla ve sava tehizatyla savaa hazr olan gruptur. Mslmanlar birincigrupiin yola kmlard, dierinin ge leceindenhaberleriyoktu.AllahTelise,hakkortayakoymakveka firlerinkknkazmakistedi.
400
8/11]. Hz.Peygamber,bnMnzir'indahancebelirttiigryleameletti. Hz. Peygamber, sahabesinin gremediini gryordu. Bazen de onla rngrneuyarakkendigrndenvazgeiyordunkvahyinbe lirlemediibazhususlarsahabe Peygamber'den daha iyikavrayabili yordu. Peygamber'in budavrannda insanlarn grlerine bask uygulayan
C H D VE SA VA
195
Z DU LM E D
196
dlar.Hz.Peygamberiinoradasavaalannkontroledebi leceibirtepezerindeglgelikkuruldu.Reslullahsavan yaplaca alana yrd ve: "Buras falann lecei yer", "uras filann lecei yerdir, inallah" diye iaret etmeye balad. Sz ettiklerinden hibiri O'nun iaret ettii yerden 401 ilerigidemedi. Mrikler meydana kp, iki taraf birbirini grnce Reslullahylebuyurdu:"Allah'm!teKureyliler,kibir
dadr.Yinedenildiki:Onlarbirkezgelmeyip,birbiriniizle yerekpeisragelirler,anlamndadr. Reslullahgeceyi oradaki bir aacndibindenamazk larak geirdi. Hicretinikinci ylnn Ramazan aynn on ye disinerastlayancumagecesiydi.SabaholuncaKureytabur halindegeldiler.kigrupdasafbaladsonrasava balad. 404 Daha sonra kendisi ve Eb Allah Resl saflar dzeltti.
404
leriyleve gururlaryla geliyorlar. Sana meydan okuyarak veReslnyalanlayarakgeliyorlar."Namazkldveelle

rinikaldrpRabbindenzafernasipetmesinidileyerekyle duaetti:"Allah'm!Banavaatettikleriniyerinegetir.Allah 'm! Verdiin sz ve vadini yerine getirmeni istiyorum." ArkasndadurmaktaolanHz.EbBekir:EyAllah'nResl! Mjdeleartk.Allah'ayeminederimkiAllahsanavaatettik lerinimutlakayerinegetirecektir.MslmanlardaAllah'tan zafer ve yardm istediler, O'na itenlikle balandlar ve g nlden yalvardlar. Bunun zerine Allah meleklerine yle vahyetti: "Bensizinleberaberim.manedenleresebatverin. Benkfirlerinkalplerinekorkusalacam."402 Reslnede: "Ben size ard ardna bin melekle yardm ediyorum."403 diye vahyetti. Ayetteki "mrdifn=ard ardna" kelimesin deki'dal'harfihemkesreliolarakvehemdestnlolarak okunmutur. Denildi ki: Melekler size tbdirler, anlamn
Allah Tel yle buyurmaktadr: "phesiz Allah, kendi yolunda,
duvarlar birbirine kenetlenmi bir bina gibi, saf balayarak sava anlarsever."[esSaf61/4].Allahmslmanlarakendileriylesavaan dmanlara nasl vuracaklarn retti: "O halde, (ey inananlar!) bo yunlarnvurunveonlardanherbirininparmaklarnvurunki,(etki sizhalegelsinler!)diye(buyurmutu)." [elEnfl8/12]. Ayetteki "benn" kelimesi parmak ularn ifade eder. Bu, onlarn
tamamenyokedilipparmakularnnbilebraklmamasnifadeeder. Bu ekilde savata dikkatli olmak emredilmi, hedefe tam isabet ede bilmelerive hikimseninellerindenkamamasiinokatanve klla vurannyaptklariinilminesahipolmalaristenmitir. Allah'n mminlere mmetin varln koruyan sava bilgisine tam sahip olmalar iin emir verirken kulland Kur'an'n belagatna bak! AllahTelylebuyurmaktadr:"Eeronlarlasavaalanndakar
laacakolursanz,onlara,ylearbirdarbeindirinki,arkalarnda olanlar ibret alsnlar." [elEnfl 8/57]. "Ey inananlar! nkar edenle ringlordusuilekarlaacakolursanz,saknonlaraarkanzd npkamaynnkherkim, bylebirgndesava taktii gerei ya da bir baka ble katlma amac dnda onlara kar srtn dnecek olursa, (unu ok iyi bilsin ki), o, Allah'n gazabn zerine ekmi olacaktr. Bylece onun varaca yer cehennem olacaktr oras varlacak ne kt yerdir!" [elEnfl 8/1516]. Bu, mslman
larda kahramanlk ruhunu canlandran, onlar dmanla savata yz yzegelmeyetevikeden,hibirineyerdeitirmeveyakardelerinden baka bir gruba katlma dnda dmana srtn evirmesine cevaz vermeyen bir emirdir. Mslmana kamak ve hezimete uramak iin dmana srtn evirmesi yakmaz. "Ey inananlar! Eer bir (d
401
402 403
ve gr sahiplerinin grlerini kmseyen bakanlar iin bir ders vardr nk bask uygulayan piman olur, istiare eden ise piman olmaz. Mslim, "Cihd", 83 "Cennet", 86 Eb Dvd, "Cihd", 115: Nes, "Ceniz",117bnHanbel,I,26. elEnfl8/12. elEnfl 8/9. Daha sonraki yette Allah yle buyurmaktadr: "Allah,
bunu,sizebirmjdeolmasveonunlakalplerinizinhuzurakavuma siinyapmt.YardmancakAllahkatndandrnkAllahmutlak gsahibidir,hikmetsahibidir."[elEnfl8/10].
man)topluluklakarlaacakolursanz,kurtuluaermeniziin,gl olunveAllah'okaann!Allah'aveelisine itaatedin,ylmamanz vegcnzyitirmemeniziindebirbirinizleekimeyinvesabredin nk Allah, sabredenlerle beraberdir. O halde sizler, y urtlarndan bbrlenerek ve insanlara gsteri yaparak kanlar ve (insanlar) Allahyolundanalkoyanlargibiaslaolmayn!GerektendeAllahon larny apmaktaolduklarnkuatcdr.Hanieytanonlarayaptkla rn gzel gstermi ve onlara: Bugn insanlardan kimse sizi yene mez nk ben, sizin koruyucunuzum.' demiti. Ama o, iki topluluk
C H D VE SA VA
197
Z DU LM E D
198
Bekir glgelie dnd. Sa'd b. Muz, ensrdan bir toplulu un banda glgeliinkapsndaReslullah'korumak iin durdu. Sonra sava balad, arpma iddetlendi. Hz. Pey gamber de dua etmeye, yalvarp yakarmaya ve Rabbinden istekte bulunmaya balad. Hatta ridas omuzlarndan d t.Hz.EbBekironualptekraromuzlarnakoyduve:Rab binebukadarduaetmenyeter.Omutlakasanavaatettiini yerinegetirecektir,dedi.Reslullahhafifbirekildeuyukla 405 d sava halindeki mslman topluluu da uyuklad. SonraReslullahbankaldrarak:"Mjdele,eyEbBekir!
gnderdi Resln ve mminleri destekledi. Mriklerin ileri gelenlerini ya esir ya da l olarak onlara balad onlardan yetmi kiiyi ldrdler ve yetmi kiiyi de esir aldlar. Sava durup mrikler hezimete uram olarak kat ndaReslullah:"EbCehil'inneyaptnbizekimhaber verecek?"dedi.HemenAbdullahb.MesdgittiveEbCe hil'i Afr hanmnn iki olu tarafndan vurulmu ve lmek zereikenbuldu.Sakalntutup: EbCehilsenmisin?dedi.O: Bugnsava kimkazand?diyesordu. Abdullahb.Mesud: AllahveResl.Allahsenirezilettimi,eyAllah'nd man?!dedi.EbCehil: Kendi kavminin ldrd adamdan daha stn var mdr? dedi. Abdullah b. Mesud onu ldrd, sonra onu Reslullah'agetirip: Onuldrdm,dedi.BununzerineHz.Peygamber:
Allah llezlilheillh.Yani,OyleAllahki,O'n dan baka hibir ilah yoktur, buyurdu ve bu sz kez yineledi.
te Cebril, atnn dizginlerini tutmu/tozu dumana kat m geliyor!" buyurdu. Ve yardm geldi Allah ordusunu
birbirlerinin gr alanna girer girmez, derhal topuklar zerinde geri dnm ve (onlara): Benim sizinle hibir ilgim yoktur nk ben,sizingrmediinizigryorum.GerektendebenAllah'tankor kuyorum zira Allah, cezalandrmas ok iddetli olandr.' demiti."
[elEnfl8/4548]. Yce Allah yle buyurmaktadr: "Ey Peygamber! Mminleri savaa
teviket!Eeriinizdesabrly irmikiibulunursaikiy zkiiyegalip gelirler. Eer iinizde (sabrl) yz kii bulunursa, inkar edenlerden binkiiyegalipgelirler.nkonlaranlamayanbirtopluluktur.Bu nunla birlikte, Allah, iinizdeki zayfl bildii iin, imdi yknz hafifletti.Eeriinizdesabrlyzkiiolursaikiyzkiiyegalipgelir ler.Eeriinizde(sabrl)binkiiolursa,Allah'nizniyleikibinkiiye galipgelirler.Allahsabredenlerleberaberdir." [elEnfl8/6566].
Bu yetlerde Allah Tel, kmil iman sahibi olan mminlerin savata onkfiregalipgelmelerigerektiiniaklyor.Bu,ancaksabrveirade yi oluturan iman ve amellerin mminlerde iman glendirmesiyle gerekleir. Ancak u anda imann balangcnda ve savan banda birkiiikikiiyegalipgelir.Ayetmminlerdekizayflkvegllkdu rumlarnhabervermektedir.Bazlar,bunu,savanbalangcndaher birmmineonkafiregalipgelmekle,dahasonrabununneshedilerek (hkm ortadan kaldrlarak) bire iki olarak mkellef tutulduu ek linde anlamlardr. Halbuki yetten byle bir ey anlalamaz. Allah Tel, mminlere onlarn gcnn zerinde bir ey ykleyecek deil dir.ZiraO,"inizdekizayflbildi.","Allah,birkimseyeancakgc oranndayky kler."[elBakara2/286]buyurmutur.O,hereyibi len,hkmvehikmetsahibiolduuhaldenaslolurdamkelleftutup aynandadanesheder.Buolacakbireydeildir! Allah Tel yle buyurmaktadr: "Hani O, size kendinden bir gven vermekiinsizihafifbiruykuyadaldrmt." [elEnfl8/11].
DahasonraAllahResl:"Allahu Ek ber.Elh am d lil lah illezsadaqava'deh venesar aabdeh veh ezem e'l ahzbe vah deh . Yani,Allahenbyktr!Sznyerine
getiren, kuluna yardm eden, gruplar/topluluklar tek bana hezimete uratan Allah'a hamd olsun. Yr, onu banagster."buyurdu.(Onugrnce):"tebu,bumme tinFiravunu'dur."dedi.
Sava bitince Hz. Peygamber, Allah'n kendisine lutfettii zafer ve beraberinde esirler ve ganimetlerle gz
405
C H D VE SA VA
199
Z DU LM E D
200
aydn olarak Bedir'den ayrld. Safr'ya gelince ganimetleri 406 Ve Medine'ye desteklenmi ve muzaffer ola paylatrd. rak girdi. Btn dmanlar ondan korktu. Medinelilerin byk bir ksm mslman oldu. Mnafk Abdullah b. beyyiteozamanzahirenslm'agirmiti. Bedirsavanakatlanmslmanlarntamam yzon ksurdu.Savaarsanszngeldi.Onlarnniyetidman lakarlamakdeildivebuyzdensavaiinhazrlkyap mamlard. Fakat Allah Tel, szleip bulumadklarna 407 Mslmanlar ramenonlarladmanlarnkarlatrd. danognondrtkiiehidoldu.ReslullahBedirsavana veesirlerineilikin ilerievvalay ierisindebitirdi.Bedir 408 savaileilgilikssa, Enfl sresindeanlatlmaktadr.
406
2.Uh udSava Yce Allah, Kurey'in ileri gelenlerini Bedir'de ldrp benzerini tatmadklar bir belaya uratnca Eb Sfyn b. Harb, Kurey'in ileri gelenlerinin bavurmas zerine ba kan oldu. O, (Mekkelileri) Hz. Peygamber'e ve mslmanlarakarkkrtmayabalad.Kurey'ten,mtte 409 ve Ehbi kabilesinden yaklak bin asker fiklerinden toplad. Erkeklerin savatan kamamalarn salamak ve kendilerinden g almak iin kadnlarndayanlarna ald lar.SonraorduyuMedine'yedorugetiripUhuddanaya kn"Ayneyn"denilenbiryerdekonulandlar.Buolayhicre tinncylnn evvalayndaoluyordu/idi.
Allah Tel yle buyurmaktadr: "Ohalde,eldeettiiniz ganimetleri
407
helalvetemizolarakyeyin.Allah'akargelmektensaknn.phesiz Allah ok balay andr, ok merhametlidir." [elEnfl 8/69]. "Eer Allah'ave(hakilebatln)birbirindenayrld,ikiordununbirbirle riylekarlatgnkulumuzaindirdiimizeinanyorsanz,unuiyi bilin ki, ganimet olarak her ne ele geirirseniz geirin, bunun bete biri,Allah'a,elisine,yaknlara,yetimlere,yoksullaraveyolcuy aait tir.Allah,hereyegcyetendir."[elEnfl8/41]. YceAllahylebuyurmaktadr:"Eersiz,(savamakzere)szlemi olsaydnz, zaman konusunda anlamazla derdiniz ama Allah, olmasn (diledii) bir ii gerekletirmesi, yok olacak olann delilden dolayyokolmas,yaayacakolanndadelildentryaamasiin (sava gerekletirmiti). Kukusuz Allah,ok iyi iiten,ok iyibilen dir.HaniAllah,uykundasanaonlarazgstermitieerAllahonlar sana ok gstermi olsayd (yaplacak) i konusunda birbirinizle an lamazladerdiniz.FakatAllah(sizibylebirdurumadmekten) kurtarmt nk O, kalplerde olanlar ok iyi bilendir. Hani Allah, onlarlakarlatnzda,olmasn(diledii)biriigerekletirmekiin, biryandan,onlarsizegzlerinizdeazgsterirkendieryandandasizi de onlarn gzlerinde azaltyordu ancak sonunda btn iler Allah'a dndrlecektir." [elEnfl8/4244].
Bu kssadan alnacak ibret, sayca az topluluk sayca ok topluluu yenmitir. Nitekim Allah Tel yle buyurmaktadr: "Nice say ca az
BununzerineHz.Peygamber, onlarakaryolakma ya da Medine'de kalma konusunu ashabyla istiare etti. KendigrMedine'denkmayporadasavunmadurumu alnmas, ayet mrikler Medine'ye girerlerse onlarla, mslmanerkeklerinsokakbalarnda,kadnlarnisedam larnstndesavamaseklindeydi.BugreAbdullahb. bey katld. Fakat Bedir savana katlamayan sahabenin nde gelenlerinden bir grup, Hz. Peygamber'e ehir dna
sonucudur. Hz. Peygamber'in kahramanln ve gzel siyasetini de unutmamak gerekir. Ayrca, sahabenin Peygamber'in meseleyi kendi lerinearzetmesiesnasndanaslimanladolukalplerleizzetveerefle rini savunma duygusuyla dolu gnlleriyle cevap verdiklerini dn! Bu gnllere sahipolan her mmet aziz olur ve gcne olursa olsun hibir kfir onlara egemen olamaz ya da erefini ineyemez. Allah yle buyurmaktadr: "Allah, kfirler iin mminlerin aleyhine asla biryolvermeyecektir."[enNis4/141]."Mminlereyardmetmekise zerimizdebirhaktr." [erRm30/47]."SonundaBizde,elilerimizi
409
408
ve inananlar kurtarrz nk, inananlar kurtarmamz, gerekten dezerimizebirbortur."[Ynus10/103]. "elHulef=mttefikler" kelimesi, bu son gnlerde Avrupal mttefik
leri, bamszlmz yok etmek ve bize kartuzak kurma hususunda yaptklarnbana hatrlatt ve ylededim: Ya Rabbi! Sen ne ycesin! Bu kelime, her zaman bize kar bir bela olmaktadr. Bunlar, sadece onlarn haleflerideillermi? "Yoksa kendi aralarnda birbirlerine tav siyedemibulundular?Gerekuki,onlarazgnbirtopluluktur."
topluluk,Allah'nizniyle,saycaokolantopluluuyenmitirnk Allahsabredenlerleberaberdir."[elBakara2/249].
Bu, Allah'a kar samimiyetin, O'na gvenip dayanmann, O'nun em rettii madd sebeplere sarlmakla beraber O'ndan yardm istemenin
C H D VE SA VA
201
Z DU LM E D
202
kma ynnde gr belirttiler. Allah Resl kalkt, evine gittivezrhngiydi.Hz.Peygamber,1000kadarsahabenin banda sefere kt. Medine'de kalanlara namaz kldrmas iin bn mm Mektm'u vekil brakt. cuma gn sefere kt. MedineileUhudarasndabulunanavt'avardklarnda Abdullahb.bey,askerintebiriileayrlarak:"Banamu halefet ediyor ve benden bakasn dinliyorsun." dedi. Ab dullah b. Amr b. Hzm onlar knayarak ve caydrmaya alarakpelerindengittive:"Gelin!Allahyolundayasava n ya da savunmada bulunun!" dedi. "Savaacanz bil 410 Abdullahb.Amronlartakip seydikdnmezdik."dediler. ten vazgeti ve kendilerine kfretti. Ensrdan bir grup Hz. Peygamber'e anlamallar olan yahudilerden yardm iste meyiteklifetti,fakat Reslullahbunureddetti. ReslullahUhud'avarpvadinin azndaki i'bmevkii nekadaryolunadevam etti.Uhuddan arkasnaald.As habna,kendilerineemredinceyekadarsavamalarnyasak lad.Cumartesignoluncaaralarnda50atlnnbulundu u700kiininbandasavaahazrland.Okularnbana kiellikiiydilerAbdullahb.Cbeyr'ikoyup,yrtckularn askerikappgtrdngrselerbileyerlerindedurmala rn veoray aslaterketmemelerini emretti. Buokularor 411 Onlara,mslmanlar dununarkasndakonulanmlard.
410
arkadanevirmemeleriiinmriklerioklapskrtmelerini emretti.
412 iiegiyerekortaya Hz.Peygamberognikizrhn kt.BayraMus'abb.Umeyr'everdi.Ogngenlerinken disine gsterilmesini istedi ve savaamayacak derecede k kgrdgenlerigerievirdi.Abdullahb.mer,sme b.Zeyd,Zeydb.Sbit,seydb.Zahr,Berb.zib,Zeydb. 413 Sava Erkam,Arbeb.EvsveAmrb.Hzmbunlardand.
412
Zrh, savann savan iddetinden korunmak iin giydii demir telden yaplm giysidir. Hz. Dvd kssasnda Allah Tel yle bu yurmaktadr:"Biz ona,sizisavatankorumasiinzrhyapmay retmitik. O halde hl kretmeyecek misiniz?" [elEnbiy 21/80].
"Geni zrhlar yap, dokumasnda l kullan! Diyerek onun iin de miriyumuatmtk." [Sebe 34/1011]. Ayetteki "sbit" kelimesinin
anlam, giyenigelecek darbelerden veya zerine atlacak eylerden ta mamenkoruyacakekildesaranvekuatangiysidir."Gdrinfi'sserdi" ibaresininanlam,birtrdokumavesalambirsanattr. Bu, peygamberlerin insanlara sadece namaz ve oru gibi ibadetler getirmediklerini, aynzamanda dnyaya ait ilerinde ve hayat sistem lerindeihtiyaduyduklarhereyigetirdikleriniaklar.Bazinsanlar, "onuniindemiriyumuatmtk."ifadesindenbuanlamalarnagt recek herhangi tabi bir sebep olmakszn Allah'n, bir mucize olarak Hz. Dvd iin demiriyumuattnanlyorlar. Halbukibyle bir an lamaya ihtiya da yoktur. nkonlarn syledikleri mucize peygam berlerin, kavimlerinin davetlerini yalanladklarnda getirdikleri muci zedir. Halbuki burada Allah bize Hz. Dvd'a mucize deil, sanat rettiinibildirmektedir. Niin Hz. Dvd'un demiri starak tecrbe etmek suretiyle ilham ald bu mucize, Avrupa ve Amerika'nn bugn bize kar gsterdii teknolojikmucizelergibibirmucizeolmasn! Fakatne yapalm ki, in sanlarpeygamberlerin yapteylerihibirsebepolmadan,bizimon laraihtiyacmzdaolmadhaldeAllah'nonlarazgmucizeleriola rak deerlendiriyor. Allah'm! Bize dininin srlarn anlamay nasip et ki, tabiatn kanunlarn aratralm, mmetimize faydal teknoloji ve lkemizi ilerletecek sanatlar renelim. Allah Tel yle buyurmak tadr:"O,sizi(souave)scaakarkoruyanelbiseler,savatasizi
Allah Tel yle buyurmaktadr: "Ve mnafklar ortaya karmas
iin gerekletirmitir. Onlara: Gelin, Allah yolunda savan ya da savunmada bulunun!' denildiinde, onlar: Savamay bilseydik, ar dnzdan gelirdik.' Diye karlk vermilerdi. Onlar, o gn, imandan okkfreyakndlar.Azlarylakalplerindeolmayansylyorlard: oysaAllah,onlarngizlediklerinieniyibilendir."[limrn3/167].
411
Savauzmanlarnndediigibi,onlar(okular)orduyuarkadanvurma hattnda korusunlar. Komutann dini lider olan Peygamber'in elinde olduusavatakibudzenvesavastratejisizerindednmekgere kir. Belki hayatlarn ve ilimlerini sadece bildikleriyle snrlandran bakanlarmzbundantalrlar.
koruyanzrhlarvaretmitir.teAllahbylece,kendiniziO'nateslim etmeniziinsizeolannimetinitamamlamaktadr."[enNahl16/81].
413
Savaa gitme yann altnda olanlarn nasl savaa kotuklarn ve Allahvepeygambersevgisivededinleriniveereflerinimdafaaetme duygusuylaruhlarncmertefedaettiklerinidn!Onlarnbedenle rikkfakatkalpleribykt.
C H D VE SA VA
203
Z DU LM E D
204
abilecekseviyedegrdklerineisesavamalarnaizinverdi. On be yalarnda olan Semre b. Cndeb ve Rfi' b. Hu deyc/Hacbunlardand. Kureylilerdesavaahazrlandlar.Aralarnda, 200at lnn bulunduu 3000 kiiydiler. Sa kanad Hlid b. Velid'in,solkanadkrimeb.EbCehil'inkomutasnaverdi ler.Reslullahklcn EbDcneSimkb.Haree'yeverdi. EbDcne,savataimekgibihareketedencesurbirkah ramand. Daha sonra mslmanlar iddetli bir ekilde sa vatlar. Ognmslmanlarnparolas:"ldr!"idi.Gnnba nda stnlk mslmanlarn lehine, kfirlerin aleyhine idi. Allah dmanlar bozguna urayp ylesine geri dnp katlar ki kadnlarnn yanna vardlar. Okular, onlarn yenilgisinigrnce,Reslullah'nkorumalarnemirbuyur duu mevziilerini terk ettiler ve: "Arkadalar! Haydi gani mete, ganimete!" demeye baladlar. Komutanlarnn, Reslullah'nsznhatrlatmasnaramenonudinlemedi ler. Mriklerin geri dnmeyeceini zannederek ganimet toplamayagittilervegeidiboalttlar. Derken mrik atllar geri dndler ve geidi bo bul dularziraokularyerlerindedeildi.Hemengeittengeti lervemslmanlararkadanevirmeyeimkanbulupkuat tlar.AllahTel,mslmanlardanikramedeceineehitlii ikramettikibunlar70kiiydiler.Sahbegeriekildi. Mrikler Reslullah'n yanna kadar geldiler yzn yaraladlar, alt enesinin sa tarafndaki kk az diini
Kalpler byk olunca bedenler onlarn arzularn gerekletirmede yorgundebilir.
Dnn ki, bizden birisini askere almak istediklerinde ailesi onun peindengideretrafndalklaratar.Bazlarbuhusustaonunvatan savunmas iin deil, igalcilerin isteklerine hizmet amacyla alnd mazeretininarkasnasnr.
krdlar, bandaki miferini paraladlar ona ta attlar. NihayetfskEbmir'inmslmanlaratuzakkurmakiin kazd ukurlardan birine yan zere dt. Hz. Ali elini tuttu. Talha b. Ubeydullah kucaklayp barna bast (vcu dunu ona siper etti). Mus'ab b. Umeyr nnde ldrld. Bayra Hz. Ali'ye verdi. Mifer halkalarndan ikisi yzne batmt.BunlarEbUbeydeb.Cerrhkartt.yleasld ki, Reslullah'n yzndeki o iki halkay srmasnn idde tindenalt vestenesinin ikiern diiskld. EbSad elHudr'nin babas Mlik b. Sinn, elmack kemiinin s tndeki (yaradan szan) kan emdi. Mrikler onu fark et milerdi. Allah'n kendileri ile O'nun arasnda engel olma masn istiyorlard. Mslmanlardan on kadar ldrln ceye kadar O'na siper oldular! Sonra Talha mriklere, Reslullah'tan uzaklatrncaya kadar kl sallad. Eb Dcne(yznHz.Peygamber'ednerek)srtnsiperetti oklarsrtnasaplanyorfakatohikprdamyordu!!eytan enykseksesiyle:"Muhammedldrld."diyebard.Bu haber mslmanlardan ounun gnlne dnce, birou kat. (HalbukiAllah'nemrikesinlemibirhkmdr.)414 Enes b. Nadr, silahlarn atm bir grup mslmana rastlad: Nebekliyorsunuz?dedi.Onlar: Reslullahldrld,dediler. Onsuzbirhayattaneyapacaksnz?Kalknveonunl deyurunaln!dedi.Sonradmanadoruyneldi. Sa'db.Muz'arastlaynca: EySa'd!Uhuddannyanndacennetkokusunuduyu yorum,dedisonraldrlnceyekadarsavat.Vcudunda
414
elAhzb33/38.
C H D VE SA VA
205
Z DU LM E D
206
yetmi darbe izi bulundu. O gn Abdurrahman b. Avf da 415 yaklak yirmiyaraalmt. Reslullah mslmanlara doru ilerledi. O'nu miferi altnda ilk tanyan Ka'b b. Mlik oldu. Hemen en yksek sesiyle: "Mslmanlar! Mjdeler olsun! te Allah'n Res l!"diyebard.Hz.Muhammedeliyleonasusmasniaret etti. Mslmanlar hemen yannda toplandlar. Kendisiyle birliktedahancekonulandklari'bmevkiinedorugitti ler. Bunlar arasnda Hz. EbBekir, Hz. mer, Hz. Ali, Hz. Hrisb.SmmeelEnsrvebakasahabilerdevard.Daa trmanmaya baladklarnda, "Avd" denilen atna binmi bey b. Halef, Reslullah'a yetiti. O Mekke'de iken atn
beslerve:"Muhammed'ibununzerindeldreceim."der di. Reslullah'a yaklanca, Hz. Peygamber Hris b. Smme'denmzran ald veonunlabey'iyaralad. Darbe kprck kemiine denk gelmiti perian bir halde geri dnd. Bu yaradan leceini kesin olarak anlad. Nitekim Mekke'yednsrasndayolda"Serif"denilenyerdeld. Hz. Peygamberoradaki byk bir kayann zerinek makistedifakatyapamad.Talhakt,Reslullahdaonun srtna basarak kayaya kt. Namaz vakti gelmiti. Onlara oturarak namaz kldrd. Reslullah o gn ensr bayra altndadurdu. Mslmanlarmriklerinbayraktarnldrdler.Bay raklarn Amra bt.Alkame elHrisiyye isimli kadn yerden kaldrd ve bayrak etrafnda toplandlar. mm Umre Nesibebt. Ka'belMziniyyeoketinbirbiimdesavat. Amrb.Kamie'yedarbestnedarbevurdu,ancakonuze rindeki iki zrh korudu. Bu kez Amr, ona klla vurdu ve omzundanarbir ekildeyaralad. Sava bitinceEbSfyndaakpseslendi: Muhammed aranzda m?. Oradakiler cevap vermedi ler.Tekrarsordu: EbKuhfe'ninolu(EbBekir)aranzdam?Yinece vapvermediler.Busefer: mer b. Hattb aranzda m? diye sordu yine cevap vermediler. Eb Sfyn'n kendisi ve kavmi, slm' ayakta tutanlarnbu ahsiyetolduunubildikleriiinyalnzcabu nsordu.Sonra: Bunlarldrdysek,sizebukadaryeter.dedi.Bunun zerineHz.mer:
415
Olaya ibret alma gzyle bakmayan birisi, "Peygamber'in iinde bu lunduubir ordunasl olur da hezimete urar veya buolaylar bana gelir." diyebilir. Bu insan, Allah'n mslmanlara ordunun bir btn olduunu,birksmnnbelirlenmiolanplanlarauymamasnnorduyu hezimeteuratacan,bylecemslmanlaradisiplinliolmavezaferin madd sebeplerine gre yetimeyi retmek istediini bilseydi byle dnmezdi! Bu olaydan karlacak ibreti uygulamal olarak anlayabilmek iin duruma uygun olan u meseleyi anlatmak yerinde olur. Trkiye baz dmanlarla savarken orduya harcamada bulunmak,gerekligda ve dmannsilahlarnakarkoyabilecekldesilahalabilmekamacy la slm dnyasndan yardm isteinde baz Ezher ulemas Buhr okuyarak yardm etmek istiyordu. Ayn ekilde Napolyon Msr' fet hettiizamandayinebazlarellerindeBuhrolduuhaldesokaklara kponukarlyorlard. Napolyon'a bu durum iletilince, "sizin gc nzolanBuhrbumu?"dedi.Ona,"Evetbukitap"denildi."Birkitap m?"deyipgld. Bu Buhr okuyanlar bu kitabn mslmanlar toptan koruyacan, orduya gda ve tehizat yardm yapacan dnyorlard. Bylece bazinsanlardaBuhr'ninateinierisinebraklaneviyangndanko ruyaca inancnn yeermesine sebep oldu. Bunun sonucunda da in sanlargereksebepleriterkettiler.HalbukiBuhr,Hz. Peygamber'in hadislerindenolumubirkoleksiyonundanbakabireydeildir.te Allah'nkatndaenstnyaratkolanHz.Peygamber'inbanabumu sibetlergeliyor veonunordusudayeniliyor!ayetokuma veya buke limelersilahvesavadzenininyerinegeebilecekeylerolsayd,Pey gamber bunlar yapmaya daha laykt. bret almak isteyenler ibret al snlar!
C H D VE SA VA
207
Z DU LM E D
208
EyAllah'ndman!Adnsaydklarnhayattadr.Y ceAllahsanaktldokunacakolansabrakt,demek tenkendinialamad.EbSfyn: En byk Hbel! dedi. Hz. Peygamber: 'Cevap vermi yormusunuz?!'buyurdu.Ashab: Nediyelim?dediler.AllahResl: Allah en byktr, en ycedir! deyin buyurdu. Sonra EbSfyn:
416 var, sizin Uzz'nz yok! dedi. Hz. Bizim Uzz'mz Peygamber:
rndakendisindenbirgvenlikolarakmslmanlarnzeri nebiruyuklamaindirdi.Savatavekorkuanndakiuyukla ma Allah'tan olan emniyete delildir fakat namaz, zikir ve ilimmeclislerindekiuyuklamaiseeytandandr. Buhr veMslim'de EbHzim'den rivyet edildiine gre, kendisine Reslullah'n yarasn sormalar zerine yle anlatt: "Vallahi, ben Reslullah'n yarasn kimin y kadn, suyu kimin dktn ve ne ile tedavi edildiini bilirim.Kz Ftmayarasn temizliyor,Ali b. EbTlibde suyu dkyordu. Hz. Ftma suyun kan fazlalatrdn grnce,birhasrparasalpoparayyaktveyarayasr 418 dkandadindi.
Cevapvermiyormusunuz?!buyurdu.Ashab: Nediyelim?dediler.AllahResl: Allah bizim mevlmzdr, sizin mevlnz yok, deyin, buyurdu.SonraEbSfyn: Bugn Bedir'e karlk bir gndr. Sava dnml dr,dedi.Hz.merbunaylecevapverdi: Hayr,eitdeiliznkbizimllerimizcennette,si zinllerinizisecehennemdedir." bn Abbas: "Allah Elisi Uhud savanda yardm olun duu gibi hibir yerde yardm olunmad!" dedi. Onun bu grninkarettiler.Bununzerine:"Benimleinkareden arasnda Allah'n kitab hakemdir ziraAllah'nkitab yle demektedir: "Andolsun, Allah, izniyle onlar (mrikleri)
Sahhi Buhr'de: "Reslullah'n az dii krlm, ba yarlmvekanakmayabalamt.Hz.Peygamber:"Kendi lerinihidyeteardhaldepeygamberleriniyaralayan 419 vediinikranbirtopluluknaslkurtulabilir?!"diyordu. BununzerineAllah:"Buiteseninyapacanbireyyok tur. Allah, ya tvbelerini kabul edip onlar affeder, ya da zalim olduklarndan dolay onlara azap eder."420 yetini
indirdi. Mslmanlar bozguna uradnda Enes b. Nadr hi bozulmadve: "Allah'm! unlarn(mslmanlarn) yaptk larndandolaySendenzrdilerim,unlarn(mriklerin) yaptklarndan da Sana snrm." dedi. Huzeyfe babasna bakt. Mslmanlar onu (babasn) mriklerden zannede rekldrmekistiyorlard.Huzeyfe:"EyAllah'nkullar!Ba bam!" dedi. Szn anlamayp babasn ldrdler. Hu zeyfe: "Allah sizi balasn!" dedi. Reslullah diyetini ver
418 419
krp geirdiiniz srada size olan vaadini gerekletir 417 Ayetteki "elhass" kelimesi ldrmek anlamndadr. di."
Sava, gnn banda mriklerden yedi veya dokuz kii ldrlnceyekadarReslullah'nveashabnnlehindeidi." dedi ve hadisi zikretti. Allah Tel, Bedir ve Uhudsavala
416 417
Taptklartanrlarndanbiridir. limrn3/152.
420
Buhr,"Cihd",80"Mez",24"Tb",27Mslim,"Cihd",101. Buhr, "Mez", 21. [Ayrca bk. Mslim, "Cihd", 103 Tirmiz, "TefsruSre3",10,11bnMce,"Fiten"23bnHanbel,III,99,178, 201,206,253,288]. limrn3/128.
C H D VE SA VA
209
Z DU LM E D
210
mekistedi.Huzeyfe:"Onundiyetinimslmanlaratasadduk ettim." diye cevap verdi. Bylece Huzeyfe'nin Hz. Peygam ber'ingzndekideeridahadaartt. Zeydb.Sbitanlatyor:Reslullah,Uhudsavandabe ni, Sa'd b. Reb'yi aramak iin gnderdi ve buyurdu: "Onu
Kim gerisin geriye dnerse, Allah'a hibir zarar veremez. Allahkredenlerimkafatlandracaktr."422

Zhrvebakalar:"Uhudgn,belaveimtihangny d. AllahTel,busavalainananlarimtihanettiinkarn gizleyip diliyle mslman olduunu syleyen mnafklar ortayakard.YceAllah,ogndostlarndanehitlikikram etmek istediklerine ikramda bulundu. Uhud savaile ilgili inen yetlerden 61'i Ali mrn sresindedir. Olayn ba
grrsen,selammsyleveona:AllahElisikendininasl buluyorsun? diye soruyor, de!" Zeyd: "ller arasnda do

lamayabaladm.Nihayetyetmimzrak,klveokyaras alm bir halde son nefesinde iken yanna vardm." dedi. Zeyd:"EySa'd!Reslullah'nsanaselamvar.Buyuruyorki: "Banahaberver,kendininaslbuluyorsun?"dedi.Sa'd:"Al lah'n selam Reslullah'n da zerineolsun. O'na yle de: "Ey Allah'n Resl! Cennetin kokusunu alyorum. Ensra 421 (saolduunuzsrece) daylesyle:"Gznzgrdke Allah Elisi'ne kar itenlikle davranrsanz, Allah'a zr beyan etmek zorunda kalmazsnz." Dedi ve ruhunu teslim etti. Muhacirlerdenbiri, ensrdanbirinekanaboyanmbir vaziyette rastlad ve: "Ey Falan! Muhammed'in ldrld nduydunmu?"diyesordu.Ensrldediki:"Muhammed ldrlmse, o tebli grevini hakkyla yerine getirdi. Siz de dininiz uruna savan! Bunun zerine Allah u yeti indirdi: "Muhammed, ancak bir peygamberdir. Ondan
"Haniseninananlar(Uhud'da)savamevziilerineyerle 423 tirmekiin,sabaherkenailenden(evinden)ayrlmtn."

yetiilebalayphikayeninsonunakadardevametmektedir.
B uSavatankar lanB azHikm etler 1) Allah Tel mslmanlara itaatsizliklerinin, gevek liklerinin ve birbirlerine dmelerinin kt sonucunu bil dirmiveuradklarbelannsadecebuktlklerisebebiy le olduunu ylece haber vermitir: "Andolsun, Allah, iz
nce de peygamberler gelip gemitir. imdi o lr veya ldrlrse gerisin geriye(eski dininize) mi dneceksiniz?
niyleonlar(mrikleri)krpgeirdiinizsradasizeolan vaadinigerekletirdi.Nihayetsevdiinizeyi(zaferi)size gsterdikten sonra, zaaf gsterdiniz. (Peygamberin verdi i) emir konusunda tarttnz ve emre kar geldiniz. i nizden dnyay isteyenler de vardr, hireti isteyenler de. Sonrasizidenemekiinonlardanyznzevirdi.(Kap hezimete uradnz. Buna ramen) sizi balad."424 Pey
gamber'e isyanlarnn, ekimelerinin ve gevemelerinin sonucunu grnce, bundan sonra ok hazrlkl, uyank ve Allah'nyardmszbrakmasnasebepolacakeylerdendaha birsaknroldular.
421
Yani,lnceyekadarbirininpeygambereeziyetvermesineizinverme nizsizeyakmaz.Eersizlrdedmanlarsizinlmnzdensonra onaularlarsabusizin iingeerlibirmazerettir.BunefisAllahiin dir.Ohaldeeyisyankarnefis!"Sen,honutetmivehonutolmuola rakRabbinedn!"[elFecr89/28]
422 423 424
limrn3/144. limrn3/121. limrn3/152.
C H D VE SA VA
211
Z DU LM E D
212
2) Allah'n,peygamberleriveonlarauyanlarhakkndaki snneti, (dmanlaryla savata) birinde onlarn, dierinde dedmanlarnngalipgelmesieklindedir.Fakatsonuher zamanpeygamberlerinveonlarauyanlarnlehineolmutur. Zira, daimagalipgelselerpeygamberlerleberaberhemina nanlar hemdedahabakalar savaagirerlerdi. Dolaysyla sadkinsan,dierlerindenayrtedilemezdi.Tersine,devaml yenilmiolsalard, peygamberlikve eli gndermenin mak sadhaslolmazd.Allah'nhikmetiherikii(zaferveyenil gi)arasn birletirir:Peygamberlerehakinantanveonlarn getirdiklerieylerdendolay uyanveitaatedenkimselerile onlara, zellikle zafer ve galibiyetlerinden tr uyanlar birbirlerindenayrlmolurlar. 3) Sadkmminyalancmnafktanayrlr.nkina nanlara Allah Bedir savanda dmanlarna stn klp hretleri yaylnca, iten onlarla birlik olmayan bir ksm kimseler,dgrnitibariyleonlarlaberaberslm'agir miti. Allah'n hikmeti, kullarna mminle mnaf birbi rindenayracakbir imtihan sebepklmay gerektirdi.Nite kimmnafklarbusavatabakaldrp gizlediklerini syle diler, srlarortayakt.maettiklerihususaklakavu tu. Bylece mminler, bizzat kendi evlerinde dmanlar olduunu anladlar, onlara kar hazrlandlar ve onlardan sakndlar.BuhususaAllah yleiaretetmektedir:"Allah,
426 kimselernaslolacak zaferlutfetseydi,bolcarzkverdii larsayleolurlard.HalbukiO'nunkullarnancaksevinve sknt, glk ve rahatlk, darlk ve bolluk slah eder. O, kullarnnilerinihikmetineyararbiimdedzenleyendir.
5) Allah Tel, kullarndan ehitler edinmeyi sever. Dmanlar helak etmek iin sebepler yaratr. Yce Allah bunu yle ifade etmektedir: "Sakn gevemeyin, zlme
yin. Eer iman etmiseniz en stn sizlersiniz. Eer siz (Uhud'da)biryaraaldysanz,(sizedmanolan)topluluk da(Bedir'de)benzeribiryaraalmt.ByleceBiz,Allah'n, sizden iman edenleri ortaya karmas ve sizden ehidler/hitler edinmesi iin bu gnleri bazen lehlerine bazen de aleyhlerine olarak insanlar arasnda dndrr dururuz.Allah,zlimlerisevmez.BirdeAllah,imaneden lerignahlardanarndrmakveinkaredenlerimahvetmek iinbyleyapar."427
AllahTelmminlerin,cihdetmeksizinvedmann eziyetlerine sabretmeksizin cennete gireceklerine dair he saplarn ve zanlarn reddetti: "Yoksa siz Allah, iinizden
cihdedenleri(snayp)ayrtetmedenveyinesabredenleri (snayp) ayrt etmeden cennete gireceinizi mi sand nz?"428 Yani, sizden byle bir ey ortaya kmad ki, Allah
onubilsin.nkbylebireygerekleirseAllahonumu hakkak bilir ve buna karlk sizi cennetle mkafatlandrr. Mkafat,srfbilgiyegredeil,bilinenvakayagredir.Zira Allahkula,kendisininbilgisiolaneygereklemeksizin,srf ilminedayanarakkarlk(mkafatveyaceza)vermez.
426
pisitemizdenayrncayakadarinananlariindebulundu unuz u durumda brakacak deildir. Allah size gayb bildirecekdedeildir."425

4) ayetYceAllah,mminleredevamlyardmetseve heryerdedmanlarnakarzaferkazandrsayd,inananla rn nefisleri azar ve kibirlenirdi. ayet Allah, onlara daima
AllahTelylebuyurmaktadr:"Allah,kullarnarzkbolcaverseydi
yeryznde azarlard. Ancak O, (rzk) diledii lde vermektedir zira O, kullarndan ok iyi haberdar olan, onlar ok iyi grendir."
427 428
425
limrn3/179.
[er42/27]. limrn3/139141. limrn3/142.
C H D VE SA VA
213
Z DU LM E D
214
Sonra Allah Tel, temenni edip kavumay arzuladk lar bir iten bozguna uramalarndan dolay azarlayarak ylebuyurmaktadr:"Andolsun,sizlmlekarlamadan
nce onu temenni ediyordunuz. te onu grdnz, ama bakpduruyorsunuz."429

6) Uhud sava, Reslullah'n vefat ncesinde birba lang olmutur. Allah Resl'nn lmesi veya ldrlmesi durumunda, eski dinlerine tekrar dnmelerinden dolay azarlayarakhaberverdi.Halbukionlaragerekliolan,Allah 'ndinivetevhidizeresabitkalmalarvebuuurdalmele ri veya ldrlmeleridir. nk onlar, Muhammed'in Rab bineibadetetmektedirlerO,hilmeyecekolandiridir.Hz. Muhammed, onlara baki kalmak iin peygamber olarak gnderilmemitir.NeMuhammednedeonlarbakikalacak tr. Aksine slm ve tevhd zere lmelidirler. Zira lm Muhammediindegeerlidir:"Muhammed,ancakbirpey
Sonra Allah Tel, her canl iin tamamlayaca ve so nundakavuacabirecelbelirlediinihaberverdi.nsanla rn hepsi, sebepleri farkl olsa da bir kaynak olarak lm havuzuna gelecekler, sonra kyamet durandan eitli kay naklara gitmek zere ayrlacaklar bir ksm cennete bir 431 ksmdacehennemegideceklerdir. SonraAllahTel,peygamberlerindenbykbirtoplu luun ve kendileriyle birlikte onlara tbi olanlarnpek o unun ldrldn, ama sa kalanlarn Allah yolunda balarnagelenbelalarkarsndagevemediklerini,zayfla yp ylmadklarn ve boyun emediklerini haber verdi. Bu kimselerinsavasrasndadagevemediklerini, ylmadkla rnveboyunemedikleriniaksineehidolmaymetanetle, kesin kararllkla ve cesurca karladklarn geri dnerek, zelil bir ekilde boyun eerek deil, bilakis izzetle, erefle geri kaarak deil, ne atlarak ehid olmay istediklerini 432 bildirdi. SonraAllahTel,peygamberinivekendiyolundald rlendostlarn engzel veennazikbir ekildeteselli edip kendileriiintakdirettiinerazolmayadahadateviketti:
gamberdir. Ondan nce de peygamberler gelip gemitir. imdiolrveyaldrlrsegerisingeriye(eskidininize) midneceksiniz?Kimgerisingeriyednerse,Allah'ahibir zarar veremez. Allah kredenleri mkafatlandracaktr."
430
kredenler ise, nimetin deerini bilen, lnceye veya ldrlnceye kadar bu nimet zere sebat edenlerdir. Bu knamann etkisi ve bu hitap tarznn hkm/sonucu, Hz. Muhammed'in vefatettii gnkendisinigsterdi. Eski din lerinednenler(mrted)oldu,fakatkredenlerdinlerinde sebatetti.BununzerineAllahdaonlarayardmetti,onlar yceltti, dmanlarna kar muzaffer kld ve sonucu da onlarnlehineevirdi.
"Allah yolunda ldrlenleri sakn ller sanma. Bilakis onlar diridirler, Rableri katnda Allah'n ltfundan kendi
431
432
Allah Tel yle buyurmaktadr: "Hi kimse Allah'n izni olmadan, belirlisrednda,lemez.Ohaldekimdnyanimetiniisterse,kendi sineondanveririzkimdehiretnimetiniisterse,onadaondanveririz. Elbetteki,Biz,kredenleridllendireceiz."[limrn3/145]. Allah Tel yle buyurmaktadr: "Kendileriyle birlikte bir ok Allah
429 430
limrn3/143. limrn3/144.
erinin savam olduu nice peygamber (gelip gemitir) bu Allah erleri, O'nun yolunda balarna gelenlerden dolay (asla) ylmam lar,zayflkgstermemilerveboyunememilerdir.Allahsabreden leri sever. (Karlam olduklar tm glkler karsnda) btn syledikleri u szler olmutur: Ey Rabbimiz! Gnahlarmz ve ii mizdeki taknlmz bala, ayaklarmz salam kl ve inkarc toplumakarbizeyardmet!'BununzerineAllah,onlarahemdn yanimetinihem dehiretnimetininengzelinivermitirnkAl lah,iyilikyapanlarsever."[limrn3/146148].
C H D VE SA VA
215
Z DU LM E D
216
lerine verdii nimetlerin sevincini yaayarak rzklandrlmaktadrlar. Arkalarndan kendilerine ulaa mayan (henz ehid olmam) kimselere de hibir korku olmayacanaveonlarnzlmeyeceklerinesevinirler."433
3.M r eys'Sava/Gazs Mreys'gazas,hicretinbeinciylabnayndaoldu. Sebebi:Hz.Peygamber'eMustalikoullarreisiHarsb.Eb Drr'n,kavmiarasndadolaarakonlarveAraplardansz geirebildiklerini Reslullah'la savamak zere davet etme sidir. Bu durum Hz. Peygamber'e ulanca, Allah Elisi ve bundanncehibirgazyakatlmambirgrupmnafkda mslmanlarla birlikte yola kt. Reslullah, Medine'de Zeydb.Hrise'yivekilbrakt.
kaybettii yere gerdanln aramak zere geri dnd. Hevdecini tayan adamlar geldiler, Hz. Aie'yi iinde zan nederekhevdecideveyeyklediler.Hafifliinifarketmeden yolakoyuldular.nkHz.Aie'nin yaokgenti, kendi sini arlatracak kadar imanlamamt. Ayn zamanda hevdecitayanlarnsays daoktu. Safvn b. Muattal, ordunun ardlar arasnda idi, Hz. Aie'yi grnce tand rt yetinin inmesinden nce onu gryorduveistircadabulundu.Yani: "nnlillah veinn ileyh i r ci n. Yani, biz phesiz Allah'a aidiz ve phesiz O'nadneceiz."dedi.Sonradevesini ktrpHz.Aie'ye yaklatrd, o da deveye bindi. Hz. Aie'ye bir kelime bile sylemedi,SonraSafvn,deveyiyularndanekerekonunla birlikteorduyakadaryrd.nsanlarbudurumugrnce herbiriseciyesinegrevekendisineyakanbiimdekonu tular. Kt ruhlu bn beyy mnafklk tasasndan dolay birfrsatyakalad vederhaliftiray yaymayabalad. Medine'ye dnnce, Hz. Peygamber bu konuda susup konumazken, iftiraclar lakrdya daldlar.Sonra Allah Re sl, sahbeyleistiareetti. Hz.Ali, ondanayrlmasnado laylolarakiaretederken,smevedierleriiseonunika hndatutmasniaretettiler.Hz.Ali,sylentilerdekiphe yi grd iin Allah Resl'nn insanlarn szlerinden dolayektiizntvekederdenkurtulmasiinphenin kesin bilgiye dntrlmesini nerdi. sme ise, Allah Resl'nnHz. Aievebabasnaolansevgisini, onuniffetli olduunubunlarndatesindeAllah'n,zinaedenbirkadn O'nunnikahndabulundurmayacakkadarHz.Peygamber'in Allah katnda en deerli olduunu biliyordu. Sahbenin di er ileri gelenlerinin bunu iitince syledikleri gibi: "Seni
Hz. Peygamber, sulak bir yer olan Mreys'e gelince, Hars'n ordusu dald. Allah Resl, dmana saldrd ve onlardanesirald.BuolayBuhrveMslim'in Sahhlerinde 434 EsiralnanlararasndakabilereisiHars'n zikredilmitir. kzCveyriyeSbitb.Kays'npaynadm,Sbitdeken disiyleklelikszlemesiyapmt.Reslullah,onunklelik tenkurtulmasiingerekenparaydediveonunlaevlendi. Buevliliksebebiylemslmanlar,"Onlar,AllahResl'nn akrabalardr."diyerekMustalikoullar'ndanyzesirkleyi azatedipserbestbraktlar.Onlardamslmanoldular. Busavata"ifk" olay meydanageldi.Hz.Peygamber,bu gazya ktnda ekilen kurnn kendisine kmas sebe biyleHz.Aie'yiberaberindegtrmt. AllahResl'nn hanmlararasndakidetibuydu.Gazdandntebiryer de konakladlar. Hz. Aie ihtiyac sebebiyle kt, bu srada kz kardeinden emanet ald gerdanl kaybetti. Hemen
433 434
limrn3/169170. Buhr,"Itk",13Mslim,"Cihd",1.
C H D VE SA VA
217
Z DU LM E D
218
eksikliklerdenuzaktutarzAllah'm!Buokbykbirifti radr!"435 dedi.

Vahiy bir ay sreyle Hz. Peygamber'den kesildi. Vahiy dahasonraHz.Aie'ninsusuzolduunuifadeederektekrar 436 inmeyebalad. Hz. Aie'nin susuzluuna ilikin yet inip ana babasnn:"KalkdaReslullah'ateekkret."demelerize rine: "Vallahi, kalkmam ve ancak benim susuz olduuma dair vahiy indirenAllah'ahamd ederim."Byleceo, nimeti Rabbineykleyii, bumakamda"hamd"i yalnzO'natahsis edii, kendisinin susuzluuna delil getiriini ortaya kart mtr.Hz.Aie,sulhuistememakamndakalkmasngerek tireneyiyapmad.Bu,sebatngayesidir. Hz.Aie'ningnahszolduuvahiylesabitolunca,Allah Resl, iftira attklar tespit edilenler hakknda had cezas 437 olarakseksenerdenekvurulmasnemretti.
4.HendekSava Hendek sava, hicretin 5. ylnn evval aynda oldu.
435 436
Sebebi uydu: Yahudiler Uhud savanda mriklerin mslmanlara galip geldiklerini grp Eb Sfyn'n mslmanlarla savamak zere verdii sz ve ertesi yl dneceini renince yahudi ileri gelenleri,Kureylileri Al lahResl'nekarsavaatevikiinMekke'yegittiler.On lara yardm edeceklerine dair sz verince, Kureyliler yahudilerin bu teklifini kabul ettiler. Yahudiler Kurey'ten sonra GatafnvedierArapkabilelerinegidiponlar dabu ieardlar.Onlardabuteklifikabuletti.KureylilerEb Sfyn komutasnda drt bin kiiyle yola kt. Sleym, Esed, Fezre ve Eca' oullar da bunlara katld. Gatafn kabilesi ise Uyeyneb. Hsn komutasnda geldi. Hendek sa vanakatlankfirlerintoplamsays 10.000idi. Reslullah, mriklerin gelmekte olduunu iitince as hbileistiareetti.SelmnFris,AllahElisi'nedman la Medine arasnda hendek kazlmasn nerdi. Reslullah dabuiinyerinegetirilmesiniemretti.Mslmanlarhemen bu ie koyuldular. Bizzat Hz. Peygamber de bu ite alt. Reslullah 3.000 mslmanla kt. Bu arada Kurayzaoullar yahudilerinin durumu ve antlamay boz duklar haberiHz.Peygamber'eulanca,Sa'db.Ubde,Sa'd b.Muz,Havvtb.CbeyrveAbdullahb.Revha'yonlarn verdikleriszlerindedurupdurmadklarnveyaantlamay bozupbozmadklarnanlamalariinKurayzaYahudilerine gnderdi. Bu sahbiler, Kurayzaoullar'na yaklatklarnda onlar, olabilecek en kt bir hal ve tutum zere buldular. Gnderilen sahabilere aktan aa svp dmanlklarn ilan ettiler. Allah Resl'ne dil uzatmaya kadar varnca, onlardan ayrlp, yahudilerin kesin olarak ahitlerini bozup szlerinde durmadklarn haber vermek iin kinayeli bir ekilde peygamberle konutular. Bu durum mslmanlara ok ar geldi. Bela iddetlendi ikiyzllk ba gsterdi. Hriseoullar'ndan bazlar, (evleri korumasz olmad
enNr24/16. Bu olayla ilgili on alt yet Nr sresinde yer almaktadr. Yce Allah ylebuyurmaktadr:"(Peygamberineiyleilgili)iftiradabulunanlar,
437
kukusuz,siziniinizdenbirtopluluktur.Bunu kendiniziinbirkt lkolarakdeerlendirmeyinaksinebusiziniinbiriyiliktir.Onlar dan her biri iin, iledii gnah orannda (cezas) olacaktr. Ancak onlarn iinden (ele balk ederek) gnahn byn stlenene ge lince onun iin ok byk bir azap olacaktr Onlar (Hz. Aie ile Safvan),(iftiraclarn)dilegetirdiklerinden(sulamalardan)beridir ler. Bu yzden onlar iin (hirette) bir balanma ve ok gzel bir rzkolacaktr."[enNr24/1126]. Allah Tel ylebuyurmaktadr: "Namuslukadnlarazinasulama sndabulunduklarhalde(sulamalarnispatiin)drthitgetire meyenleregelinceonlaraseksendenekvurunvebundanby leon larn ahitliklerini asla kabul etmeyin nk onlar yoldan km olanlardr.Ancakbundansonra(yaptklarndandolay)tvbeeden ler,(busnrlamadan)mstesnadrlarnkAllah,okbalayan dr,okmerhametedendir."[enNr24/45].
C H D VE SA VA
219
Z DU LM E D
220
halde,sadecesavatankamakniyetiyleevlerininkoruma 438 syleyerek Allah Resl'nden Medine'ye sz olduunu)

gitmek iin izin istediler. Mrikler mslmanlar bir ay sreylekuatmaaltndatuttular. Bu kuatma hali mslmanlarn aleyhine uzaynca Reslullah, Gatafn komutanlarndan Uyeyne b. Hsn ve Hars b. Avf ile, ayet kavimleriyle birlikte giderlerse Medi ne'nin meyvemahsulnntebirini vermekkaydylaant lamayapmakistedi.Karlklgrmelerbuekildedevam ediyordu. Sonra Reslullah, Sa'd b. Ubde ve Sa'd b. 439 ile istiare etti. Onlar: "Ey Allah'n Resl! Eer Muz bunu sana Allah emrettiyse bamz gzmz stne! Yok eerbusadecesenin,bizimiinyaptnbireysebunahi gerek yok! nk (bir zamanlar) biz ve u kavim Allah'a ortaklar koar, putlara taparken bile, bunlar misafirlik ve satn almanndndaMedine'ninbir tekmeyvesiniyemeyi bile umamamlard. imdi Allah bizi slm'la ereflendir mi,ona ulatrm veseninlekuvvetlendirmikenmimal mz onlara verelim? Vallahi, onlara kltan baka verecek bireyimizyok!"dediler.Hz.Peygamberdegrlerinihak lbularak:"BenancakbtnAraplarnsizinzerinize tklerini grdm iin byle bir ey yapmak istemitim." dedi. SonraAllahTel,dmanperianetti,hepsinibozgu na uratt, kllarn parampara etti. Bunu hazrlayan ne den u idi: Gatafn'dan Nuaym b. Mesud b. mir isminde birkiiHz.Peygamber'egelerek: Ben mslman oldum. Bana istediini emret, dedi. BununzerineAllahResl:
438 439
Senbirtekkiisin.Yapabildiinkadaronlarbizekar
440 buyur savamaktanvazgeirmeyealziraharphiledir, du.
Nuaym, derhal Kurayza yahudilerinin yanna gitti. Cahiliyye dneminde onlarn dostu idi. Aralarna kart. Yahudiler onunmslmanolduunu bilmiyorlard. Nuaym onlara: SizMuhammed'ekarsavaatnz.ayetKureyliler bir frsatn bulurlarsa onlar yenerler, yok eer yenemeye cek olurlarsa, dnerek yurtlarna gider, sizi Muhammed'le babaabrakrlar.Odasizdenintikamnalr,dedi.Yahu diler: Pekineyapalm,EyNuaym? dediler.Nuaym: Siz kendilerinden rehineler almadka onlarla birlikte savamayn,dedi.Yahudiler: Senbizeiyibirtverdin,dediler.SonraNuaymdo rucaKureylilerinyannagittive: Sizekarsevgi vedostluumubiliyorsunuz, deilmi? dedi.Onlar: Evet,biliyoruz,dediler.Bununzerine: Yahudiler, Muhammed ve ashabyla olan antlamay bozduklarnapimanolmular.SizdenrehineleralarakO'na gndereceklerini, sonra da o rehinelerin, size kar O'na yardm edeceklerine ilikin haber gndermiler. ayet siz den rehineler isteyecek olurlarsa sakn onlara kimseyi ver meyiniz."dedi.DahasonraGatafnoullar'nagiderekonla radaayneyisyledi.
elAhzb33/13. Bunlar ensrn ikireisi idi. Onlarn cevab, iman ve kahramanlk tim salidir.
440
Buhr,"Cihd",157"Menkb",25"stitbe",6Mslim,"Cihd",18, 19 "Zekt", 153 Eb Dvd, "Cihd", 92 "Snnet", 28 Tirmiz, "Cihd",5bnMce,"Cihd",28bnHanbel,I,81,90,113,126,131.
C H D VE SA VA
221
Z DU LM E D
222
evvalaynncumartesigecesioluncaKureyliler,yahu dilere eli gndererek: "Biz bu yerde hep oturacak deiliz. Paalar ve ayakkablar eskidi. Kalkn gelin Muhammed'le savaalm."dedi.YahudilerdeKureylilerebireligndere rek:"Bugncumartesi'dir.Siz,bizdennce,cumartesign iyapmolankimselerinbalarnagelenibilirsiniz.Ayrca, bizerehinelergndermedikesizinleberabersavaacakde iliz." dediler. Elileri bu haberi getirince Kureyliler: "Allah'a yemin olsun ki Nuaym'n syledikleri doru imi!" dediler, sonra da yahudilere haber gndererek: "Vallahi, size bir kii bile gnderecekdeiliz.Bizimlekn,Muhammed'lesavaalm!" dediler. Buna karlk Kurayza yahudileri de: "Vallahi, de mekki, Nuaym'nbizegetirdii haberdoruimi."dediler. Byleceikitarafbirbirinden ayrlm oldu. NihayetAllah,mriklerzerinebirrzgarvemelekler ordusu gnderdi. Allah, savata Peygamberine yeterli oldu vebtngruplar/ordulartekbanabozgunauratt. Sava sona erdikten sonra Hz. Peygamber Medine'ye geldi vesilahnbrakt. Cebrilkendisinegeldive:"Melek ler silahlarn henz brakmadlar. Kurayza Yahudilerine saldr!" dedi. Bunun zerine Allah Resl: "iten ve itaat
5.Hu deybiyeGazs Hudeybiye seferihicretin altnc ylnn Zilka'de aynda gereklemitir. Allah Resl, 1.400 kiiyle umre yapmak iin yola kt. Zulhuleyfe'ye geldiklerindeAllah Elisi,kur banedeceihayvanbelirleyiponlarakurbannianesiolarak gerdanlktakt,iaretlediveumreiinihramagirdi.Buara da Kurey hakknda bilgi getirmesi iin Huza kabilesine mensup bir casusunu nceden gnderdi. Usfn'a yaklat nda,Hz.Peygamber'inistihbaratgrevlisigelerek: "Ka'bb. Ley'isanakarsavamakveseniKabe'denalkoymakiin, eitli kabileleri toplam vaziyette braktm, geldim." dedi. Bunun zerine Hz. Peygamber, ashbyla istiare ederek: "Kureylilere yardm eden u adamlarn olukocuklar zerine ynelip onlar ele geirmeye ne dersiniz? Eer otu rupkalrlarsayamalanm veintikamlarndaalamam bir vaziyette oturup kalm olurlar. Yok eer, (peimizden) ge lirlerseAllahonlarnboyunlarnvurur.VeyaKabe'yeyr yp,biziengellemekisteyenlerlearpmamzanedersiniz?" dedi.Hz.EbBekirszaldve:"Bizlerumreyapmakzere geldik, herhangi bir kimseyle savamak iin gelmedik. An cak bizimle, Kabe arasna girecek olursa onunla da sava rz."dedi.AllahResl:"Ohaldeyrynz."buyurdu.Sa habedeyrd.YolunbirksmnyrdklerindeHz.Pey
lerdi,gzlerkaym,yrekleriseazlaragelmiti.HanisizdeAllah ile ilgili olmadk dnceleri aklnzdan geiriyordunuz. te o za manlar, inananlar, ok iddetli bir sarsntya uratlmak suretiyle snanmlard Bylece Allah, inkar edenleri, amalarna ulaama dan,fkeleriylebirliktegerievirmitinkAllah,savatainanan lara yetmiti. Allah, ok kuvvetli, ok gl olandr. Allah, kitap eh lindenonlarayardmedenleri,kalplerinekorkusalarakkalelerinden indirmiti: Bir ksmn ldrrken bir ksmn da esir alyordunuz. Bylece Allah, sizi, onlarn yerine, yurtlarna ve mallarna miras yapm ve henz ayak basmadnz topraklar size (vaat etmiti) nkAllah,hereyegcyetendir."[elAhzb33/927]. Ayette geen "says" kelimesi, bir milletin izzet ve yceliini ifade
edensavakalelerianlamnagelir.
edenler ikindi namazn Kurayzaoullar topraklarndan baka yerde klmasn!" eklinde seslendi. Mslmanlar
derhal yola koyuldular. Onlardan kimilerini ldrdler, ki milerini de esir aldlar. Allah onlarn yurdunu ve mallarn mslmanlara aktard. Bu iki sava Ahzb sresinde anla 441 tlmaktadr.
441
"Ey inananlar! Allah'n size olan nimetini hatrlayn hani zerinize ordular gelmiti.Biz deozamanonlarn zerine birrzgrvesizin grmediiniz ordulargndermitik.Ancak Allah,sizinyaptklarnz grmekteydi."Hanionlar,sizinyukarnzdanveaanzdangelmi
C H D VE SA VA
223
Z DU LM E D
224
gamber:"Hlidb.Velid,ncolarakKureysvarileriiin dedir, sa tarafa yneliniz." buyurdu. Hlid, Kureyi uyar mak zere atn mahmuzlayarak uzaklat. Kurey Hz. Pey gamber'inkendilerinesaldrmasndankorktu.AllahResl, Hudeybiye'nin en son noktasnda iken, Hz. Osman': "Biz, savamak iin gelmedik. Biz sadece umre yapmak zere geldik ve onlar slm'a davet et." diyerek onlara gnderdi. Kureyliler:"Sylediklerini duyduk, iini gr."dedi.Msl manlar, Hz. Osman dnmeden nce: "Osman bizden nce Kabe'yevarptavafetti!"dediler.AllahResl:"Bizlertavaf tan engellenmi bir durumda iken Osman'n Kabe'yi tavaf edeceinihisanmam." buyurdu. Mslmanlarla mrikler bar hususunda birbirine girdiler.Buesnadabuiki topluluktanbir adam kar taraf tanbirineokatt.Aralarndaarpmabalad. ki topluluk da,birbirlerineokvetaattlarveherikitarafdakendiyan larndabulunupkartaraftanolankimselerirehinald.Bu srada Allah Resl'ne, Hz. Osman'n ehid edildii haberi ulat. Bunun zerine Hz. Peygamber, mslmanlar biat etmeye ard. Allah Resl aacn altnda dururken mslmanlar, Reslullah'a koutular ve savamaktan ka mamakzerekendisinebiatettiler. Hz.Osmandndve:"Kurey beniKabe'yitavafetmeye ardamabenkabuletmedim."dedi. Hz.Peygamber'leMekkelilerarasndabargrmeleri devam ederken, Mekkeliler Allah Resl'nden bir anlama metniyazmasn istediler.Hz.Peygamberktibiararak: 'Bismillahirrahmnirrahm'yaz,dedi.Sheylb.Amr: 'Rahmn' da nedir? Bizler bilmeyiz! Onun yerine, 'bismikallahmme'yaz,dedi.Mslmanlar:
Vallahi, bizler, 'Bismillahirrahmnirrahm'den baka bireyyazmayz,dediler.BununzerineHz.Peygamber: 'Bismikallahmme' yaz,dedi.Sonra: Bunlar,zerindeAllah ReslMuhammed'in anlama yapt maddelerdir, diyerek katibe yazmasn emretti. S heylyineitirazederek: Vallahi,eerbizlerseni,Allah'n reslolaraktanm olsaydk, Kabe'yi tavaf etmene engel olmaz ve seninle sa vamazdk. Onun yerine, 'Muhammed b. Abdullah' yaz." dedi.BununzerineHz.Peygamber: Hernekadar,sizbeniyalanlasanzda,benAllah'nre slym! dedi, bizimle Kabe arasna girememeniz ve Ka be'yitavafetmemizartyla vekatibednerek: 'Muhammed b. Abdullah' yaz, dedi. Sheyl yine itiraz ederek: Vallahi, Araplar: Zor altnda braklarak bu anlamay yapmakzorundakaldmzsylerdururlar.Buancakgele cekseneolabilir."dedivemaddebuekildeyazld.Sheyl: Senin dininden olsa bile bizden sana hibir kimsenin gelmemesi ayet gelecek olursa tekrar bize iade etmen artnilerisrd.Mslmanlar: Sbhanallah! Mslman olarak gelen bir kimse, nasl olurdamriklere gerignderilir?!dedi. Anlama u ekilde neticelendi: On yl sreyle saval mayacak insanlar birbirlerinden emin olacaklar mslmanlarbuylgeridneceklerancakertesiylMekke' ye gelecekler Mekkeliler, Hz. Peygamber'le Mekke arasna engel olmayacaklar ve Allah Resl orada gn kalabile cekmslmanlarMekke'ye,ancakkllarknlarndaoldu uhalde,yolcusilahlarylagirebileceklerHz.Peygamber'in ashbndan Mekkelilere gelen Hz. Peygamber'e geri veril
C H D VE SA VA
225
Z DU LM E D
226
meyecek Mekkelilerden Hz. Peygamber'e gelen ise iade edilecektir. Sahbe: "EyAllah'n Resl! Bunuonlaravere cek miyiz?" diye sordular. Allah Resl: "Bizden onlarn
Daha sonra Hz. Peygamber'e (mslmanl kabul et mi)mminkadnlargeldi.BununzerineAllah:"Eyiman
tarafnagidecekolan Allahuzaketsin!Onlardanbizegelip detekraronlaravereceimizkimseyegelince,Allahokim 442 seiinbirferahlk,birk yoluyaratacaktr."buyurdu.

AllahResl,anlamayyazdrmaiinibitirinceashba: "Kalkn kurbanlarnz kesin sonra da traolunuz."buyur du. Fakatkez tekrarlamasnaramenhi kimsekalkma d! Hi kimsekalkmayncammSeleme'nin yannagirip, budurumuanlatt.mmSelemeO'na: "Bunuistiyor mu sun? k, sonra hi kimseye tek kelime dahi sylemeden kurbannkesveberberiniararaktraol."dedi.Hz.Pey gamber, kalkt ve mm Seleme'nin dediklerini yapt. Sa habebudurumugrnce,onlardakalkpkurbanlarnkes 443 tilervebirbirlerinitraetmeyebaladlar.
442
edenler!M'minkadnlarmuhacirolaraksizegeldiklerin 445 Bu olayda de onlar imtihan edin"444 yetini indirdi.

Huzallar Allah Resl'nn, Bekiroullar da Kureylilerin anlama ve szlemesine girdiler. Fetih sresi hem Hudeybiye'dehemdeHayber'deinmitir.
6.HayberSava Hz.Peygamber,Hudeybiye'denMedine'yedndnde yirmi gece/gn kadar burada kald. Sonra savamak zere Hayber'egitmekiinyolakt.AllahTel,peygamberiHu deybiye'de iken Hayber'i ona vaat etmiti: "Allah size, elde
edeceinizbirokganimetvaadetmitir.imdilikbunusize hemenvermitir."446
bnmer'denrivyetedildiinegreAllahResl,Hay berlilerle savaarak onlar kalelerine ekilmek zorunda b rakm ekin, hurmalk ve arazilerine el koymutu. Bunun zerineHayberliler,silahhari,hayvanlarnntayabilecei kadaryklerini alpHayber'denkpgitmekzereO'nunla anlama yaptlar. Onlar Hayber'den karp srmek istedi inde: "Ey Muhammed! Bizleri brak, bu topraklarda kala lm.Butopraklarslaheder,bakmnyaparz.Bizlerbunla r sizden daha iyi biliriz." dediler. Ne Hz. Peygamber'in ve ashbnn arazinin bakmn yapacak iileri vard, ne de kendilerinin bu i iin bo vakitleri vard. Neticede, btn
srklemez.nsanlarbirieynlendirmekisteyenkimsenceonlarn gznndeoiiyapsnki,onlardaonunyaptgibiyapsnlar. elMmtehine60/10.
443
ResliEkrem'inulamakistediibazamalarolduuiinbuartlar kabuletti. nko,onlarasavaladeil,barlakavumanndahako layolacandnyordu. Onun amalarndan birisi, istediiilkeleri kendimemleketininevlatlararasndayayabilmekiinonlarlabirara yagelmezgrlnekavumakt. Ziraherzamandmanlarnglolmalardurumundabariinileri srdkleriartlarvardr. Buartlarilerisrerken sadece kendi mas lahatlarngzetirler.Glolduklarsrecezayftarafahibirhakta nmaz ve onlara saldrrlar. Onlarn gcne kar koymak iin kuvvet hazrlamayan, onlarn gaspettiklerihaklarbir tarafa ellerindekihak lar bile koruyamaz. Gasp ettikleri haklarn kendine acndrmak ve merhamet dilemek suretiyle onlardan geri alabileceini dnen ke sinliklealdanmtr. Trkiye'yebaknz!Zayfkenngilizlervemttefiklerionlarkongreler denkovupYunanllaraoray elegeirmek vemukaddesatninemek iin yardm ettiler. Ancak daha sonra gleniponlara karhamle ya pnca ve gcyle onlar korkutunca onlar muhatap alp onlar mem nun etmek iin altlar sonra da Lozan Bar Antlamas'na kabul ederektmskntlarnakatlandlarvedebtnnerilerinekulakver diler.tegbyledir!Btnbykgleronunnndeklr.Her siyasetonaboyuneer. Allah'm!Biziglveizzetliolanlardaneyle! Bizizayfvezelilolanlardaneyleme! Bundan anlyoruz ki, g tek bana insanlar tek bana almaya
444 445
"Onlar snayn! Aslnda onlarn imanlarn en iyi Allah bilir. Eer onlarninanmolduklarnakanaatgetirecekolursanz,onlarinkar edenlere geri gndermeyin nk onlar (inanan kadnlar) onlara helal deildir. Onlar da onlara helal deildirler." [elMmtehine 60/10].Mmtehinesresinebak.
elFetih48/20.
446
C H D VE SA VA
227
Z DU LM E D
228
ekin ve meyvelerin yarsnn kendilerine verilmesi artyla Hayber'ionlaratekrarverdi.AllahResl,onlarbuekilde kabuletmeyidahancednmemiti.Abdullahb.Revha yetiecekekinvemeyveleritahminederdi. Hz.Peygamber,Hayber(ganimetlerinin)yarsn,bete birlikksmveganimetihakedenkimselerarasndapayla trm dier yarsn da mslmanlarn ihtiya gsterecek kamuhizmetleriiinayrmtr. Devlet bakan, sava yoluyla fethedilen (anveten) top raklar hususunda, bu topraklar bltrmek veya vakfet mekyadabutopraklarnbirksmnbltrp,birksmn vakfetme tercihleri arasnda muhayyerdir. Hz. Peygamber, hertrdeyapmtr:KurayzaveNadrtopraklarntak 447 topraklarntaksimetmedi.Hayber'inise simettiMekke yarsn taksim edip, dier yarsn brakt. Buhr, Mslim ve dier hadis kaynaklarnda, Reslullah'n, svari olan kimseye biri kendisi, ikisi de at iin olmak zere hisse 448 yayaolanaisebirhisseverdiirivyetedilmitir. Bu gazvede Huyey b. Ahtab'n kz Safiye esir alnd, sonra mslmanoldu.AllahElisionukendisi iinseerek azatettiveazatedilmesinimehiryerinesayd. Bu sava esnasnda, bir yahudi kadn olan, Selm b. Mikem'in kars ve Hars'n kz Zeyneb, zehirlemi olduu kzartlm bir koyunu Allah Resl'ne hediye etti. Zeyneb, mslmanlara: "Muhammed koyun etinin en ok neresini sever?"diyesormu,mslmanlarda:"Butetinioksever." diyecevapvermilerdi.BununzerineZeyneb,budunadaha
447
okzehirkatt.HemAllahElisihemdeashabkoyunetini yediler. Eb Hureyre'den rivyet edildiine gre, Hz. Pey gamber, Bir b. Ber ld zaman bu kadn l dr(t)mtr. Zira Bir'in lm bu koyun etini yedikten hemen sonra olmutur. Allah Resl'ne gelince, bundan sonra yl yaad ve vefatna sebep olan ars iin de yle demitir: "Hayber sava esnasnda koyundan yedi
im lokmann acsn zaman zaman hissederdim. te bu anlar o zehirden dolay kalp damarmn benden ayrld anlardr!!"449
Sonra Hz. Peygamber, Hayber'den Vdi'lKur'ya gitti. Oradayahudibirtoplulukbulunuyordu.AllahReslbura sn savaarak fethetti, arazi ve hurmalklar iletmek zere onlarn ellerinde brakt. Fedek arazisini de ayn ekilde 450 yapmtr. Allah Resl'nn Fedek ve Vdi'lKur halklaryla uz lamayapthaberiTeymYahudilerineulanca,Hz.Pey gamber'leanlamayaparakmallarylabirlikteoradaikamet etmilerdir.Hz.merhilafeti zamannda,HayberveFedek Yahudilerini srm, Teym ve Vdi'lKur halkn srme mitir. nk buralar, am topraklarna dahildi. Maksat, Hicazblgesindeolanlar kartmaktr.
449
Baz cahiller Peygamber'in gayb bildiini zannediyorlar. ayet gayb bilmiolsaydkendisinildrmek isteyenbuyahudikadnnyaptn bilmesi daha uygundu. Fakatetkileriortaya kncaya kadar bu duru mu bilmeyerek zehirli etten yedi, hatta onunla yiyen bir sahabesi on dan dolay ld. Allah Tel yle buyurmaktadr:"Deki:Ben,Allah
448
Mekketopraklarntaksimetmedinkoras,biribadetblgesiolup, temlik edilemez. Oray yerliyabanc herkese eit klan Allah orann temlikedilmesiniharamklmtr. Buhr, "Cihd", 51 "Mez", 38 Mslim, "Cihd", 57 Eb Dvd, "Cihd", 143, 147 Tirmiz, "Siyer", 6, 8 Muvatta, "Cihd", 21 bn Hanbel,II,2,62,72,80IV,138.
dilemedike,kendimenebiryararsalayabilirimnedebirzararve rebilirim. Gayb bilseydim, (tedbir alarak) daha ok mal/mlk edi nirdimvebamahibirktlkgelmezdi.Ben,inanacakbirtoplum iin uyarcdan ve mjdeleyiciden baka bir ey deilim." [elA'rf
7/188].
Ebhe r , kan kalpten vcudun dier blgelerine datmak iin tayan
450
bykdamardr. Hayber'debiraraziolupMedine'ninsttarafndadr.
C H D VE SA VA
229
Z DU LM E D
230
7.Mekk e'ninFeth i Mekke'nin Fethi, hicretin sekizinci yl Ramazan'n on gn getikten sonra gerekleti. Sebebi: Bekiroullar Huzallara saldrdlar. Huzallar "Vetir" denilen bir su kenarndayayorlard. Bekiroullarbir geceonlarabaskn yappbazlarn ldrdler.
cuklarmvar.Aramzdabunlarhimayeedecekleribirakra balk ba da yok. Senin yannda bulunanlarn ise orada kendilerinikoruyacakakrabalarvar.Bendeonlarnyann da bir destek/bir g edinip onunla akrabalarm himaye etmeleriniistedim." Sonra Allah Resl, 10.000 kiiyle yola koyuldu. ftar ettiler. Abbas, ailesiyle birlikte Mslman olup muhacir olarak yolda Hz. Peygamber'le karlat. Merru'z 452 yatsvaktikonaklayncaHz.Peygamberorduya Zahrn'da ateyakmalarnemrettive10.000ateyakld.Gecenbet ilerinin bana Hz. mer'i grevlendirdi. Abbas, Hz. Pey gamber'inbozkatrnabinipReslullah'nMekke'yesavaa rak zorla girmeden nce, Kureylilerin gelip O'ndan eman istemeleri iin Kureylilere haber verecek bir kii arama maksadylakt.Abbasanlatyor:"Vallahi,benbumaksatla dolarken Kurey'in casusluunu yapan Eb Sfyn ile Bdeylb.Verk'nnsesiniiittim.Aralarndakonuuyorlar d.EbSfyn: Bugecekikadarokateiveaskerigrmedim!derken, Bdeylise: Bunlar vallahi Huzallar! Onlarharpbir araya getir mi!dedi.EbuSfyn: Huzallarnateleriveaskerleribunlardandahaazve dahanemsizdir!dedi.EbSfyn'nsesinitandmve: Ey Eb Hanzala!' dedim. O da benim sesimi tand. "Ebu'lFadl,senmisin?' dedi. Evet dedim. Babam anam sana feda olsun! Ne haber var?diyesordu.Ben:
KureylilerBekiroullar'na silah yardm yaptlar.Baz Kureyliler gece karanlndan istifade edip onlarla birlikte savaakatldlar.NeticedeHuzallarHarem'ekadarsrd ler. Huzallar, Bdeyl b. Verk elHuz'nin evine snd lar.Bdeylb.VerkHuzallardanbirtoplulukileMedine' ye Reslullah'n yanna gelip balarna gelenleri ve Kureylilerin, Bekiroullar'n desteklediklerini anlattlar. Hz.Peygamber,Mekke'yegitmekzereiyicehazrlkyapma larnemrettive:"Allah'm!Yurtlarnaansznvarabilmemiz iin Kureylilerin casus ve habercilerini tut, engelle." diye 451 Mslmanlar hazrlandlar. Bu srada Htb b. dua etti. Eb Beltea, Reslullah'n kendilerinin zerine yrdn haber vermek iin Kureylilere bir mektup yazd. Mektubu bir kadnaverdi.BunuKureylilereulatrmas iinona bir cret dedi. Hz. Peygamber'in casuslarndan biri kadna yetiip sandan mektubu kard. Htb huzura arld: "EyAllah'nResl!Hakkmdahkmvermekteaceleetme! Vallahi, ben Allah'a ve Elisi'ne iman etmi bir kimseyim. Ben dinimden dnmedim ve dinimi deitirmedim. Fakat ben,Kureylilerarasndayanamabirkimseydim,onlardan deildim. Benim onlar arasnda ailem, akrabalarm ve o
451
HuzllarHz.Peygamber'leanlamalidiler. Anlamagerei,Hz. Pey gamber'inonlaragelenbaskyakarkoymasgerekiyordu.Anlamaya ballkgereionlarlabirliktesavamakiinhazrlkyapyordu.Kurey Hz.Peygamber'esaldrncaHuzaallar,anlamayauyarakPeygamber'e yardm etmeyip saldrganlara destek oldular. ngiltere de Kureygibi, Allah gizlediklerini aa karp tuzaklarn balarna geirinceye ka dar,gizliceTrklerekarYunanllarayardmetmitir.
452
BurasMekke'yeyaknbirvadidir.
C H D VE SA VA
231
Z DU LM E D
232
Reslullah ve arkadalardr. Vallahi, Kurey'in sabah pekyamanolacak.Vallahi,eersanakarzafereldeederse phesizboynunuvuracaktr!dedim.EbSfyn: Peki,arenedir?diyesordu.ylededim: ukatrnarkasnabindeseniAllahResl'negtre yimveseniniinemandileyeyim.EbSfyn,Hz.Peygam ber'inyannagelinceehdetgetirerekmslmanoldu.Bu nunzerineAbbas: EyAllah'nElisi!EbSfynvnmeyioksevenbir adamdr.Onuniinbir ey yapsan!dedi.Hz.Peygamber: Olur! Kim Eb Sfyn'n evine girerse o gvendedir, kim Mescidi Harm'a girerse o da emniyettedir. buyurdu. EbSfyn,yrypKureylilerinyannavarncaenyksek sesiyle: teMuhammed,sizinO'nakar koyamayacanzbir ekildeyannzagelmibulunuyor!KimEbSfyn'nevine girerse o gvendedir, kim Mescidi Harm'a girerse o da emniyettedir.diyebard.Kureyliler: Allah senikahretsin!Senin evin bize ne faydas olabi lir? dediler. Bunun zerine insanlar evlerine gitmek zere daldlar. Reslullah yrd, yukar taraftan Mekke'ye girdi. Bu rada kendisine bir adr kuruldu. Hz. Peygamber Hlid b. 453 ki bu arada mslman olmutu Mekke'ye aa Veld'e
453
taraftan girmesini emretti. Allah Resl, Hlid'e: "Eer Kurey'den biri size kar karsa, benimle Saf tepesinde buluuncayakadar,onlar ekin biergibibiin!"dedi. Bekiroullar'ndanHimsb.Kays,ReslullahMekke'ye girmedenncesilahhazrlyordu.Kars: Bunlarniinhazrlyorsun?diyesordu.Hims: Muhammedveashb iin,dedi.Kars: Vallahi, Muhammed ve ashb karsnda hibir ey duramaz,dedi.Hims: Vallahi,benonlardanbazlarnesiralpsanahizmeti yapmaybileumuyorum, dedivesonraubeyitisyledi:
Onlarbugngelecekolurlarsabenhastadeilimte mkemmelsilahveletler.
arpma balad ve orada iki mslman ehid edildi. Bunlar Hlid b. Veld'in svari birliindeydiler. Mrikler deniseonikicivarndaadamldrld.Mrikleryenildi ler.SilahhazrlayanHimsdayenildi,evinekatvekars na: Kapy zerimekapa!dedi.Kars ona: Hanidediinneredekald?dedi. Reslullahkalkt.muhcirlerveensr, nn, arkasn veetrafnsarmbirhaldeMescidiHarm'agirdi.Haceri Esved'e doru yneldi, onu selamlad. Sonra Kbe'yi tavaf etti.Elindebiryayvard.Kbe'ninevresindevezerinde
dolayalyorum.Halbukisavameydanndalmekistiyordum. tebugibidncelerle mmetleryceliphkmranolur.Bu kahra mann hatrasnn gnmzn dou kahraman Mustafa Kemal ile canlanmasnumarz.OdaHalid'indahancebabalarnavurduugibi Yunanllara byk bir darbe vurmutur. Allah'n yardm ve mslmanlarn onun etrafnda kenetlenmeleri ile dmanlar korku tan ve daha nce gsz insanlardan gasp ettiklerini geri vermek zo rundabrakanbirklolmayadevamedecektir.
O, savata mriklerin en nemli yardmcs olan byk bir kahra mandr. Fetih'ten sonra mslman olup slm'n bir kahraman oldu. Bundan dolay Hz. Peygamber, onu "seyfullah=Allah'n klc" diye isimlendirdi.Katldtmordularmuzafferolmutur.Riddeordular na boyun edirilmesinde Hz. Ebbekir'in sa koluydu. Rmlarla olan savatagenelkomutanlbirletirmi,Irak'taFarslarn,am'daRm larn gcn krmtr. Hastaland zaman alayarak yle demitir: "Ben,lmektenkorktuumiinalamyorum fakatvcudumdman darbeleriyle doluolduuhalde imdikeigibiyatamdaldmden
C H D VE SA VA
233
Z DU LM E D
234
yz altm put vard. Elindeki yayla putlar iteleyip yle diyordu: "Hak geldi, btl yokolduzira btl yokolmaya mahkumdur."454 "Hak geldi. Btl, ne yoktan bir eyi var edebilir, ne de yok olan getirebilir/diriltebilir."455 Resli Ekrem'in itmesi zerine putlar yzleri st birbiri zerine devriliyordu. Hz. Peygamber, tavafn devesi zerinde yapyordu. O gnihramldeildi.SonraOsmanb.Talha'yardveK be'nin anahtarlarn ondan ald. Kbe'nin iindeki resimler ileHz.brahimvesmail'infaloklarekiyorhaldeyaplm resimlerini yok etti. Sonra namaz kld ve tekbir getirerek Kbe'nin iinde dolat. Sonra kapnn nnde durdu. Kurey ise sra sra olmu Hz. Peygamber'in ne yapacan endie iinde bekliyorlard. Bunun zerine Allah Resl ylebuyurdu: Allah'tanbakahibir ilah yoktur.O,tektir.O'nunhi bir ortayoktur. O,vadiniyerinegetirdivekulunayardm etti.Btndmantopluluklarntekbanabozgunaurat t.yibilinki,cahiliyeanaaitherey,malvekandavala r, Kabe'ye hizmet ile haclara su datma detleri datma dndahepsideuikiayamnaltndadr,kaldrlmtr.Ey Kureyliler! Muhakkak Allah, cahiliye gururunu, cahiliye atalaryla vnp byklenmeyi sizden kaldrmtr. Btn insanlarAdem'den,Ademisetopraktanyaratlmtr. Sonra u yeti okudu: "Ey insanlar! phesiz, Biz sizi
dr. phesiz, Allah hakkyla bilendir, hakkyla haberdar olandr."456

Hz.Peygamber,"eyKureytopluluu!imdisizeneya pacamdnyorsunuz?" diyesorunca,onlar: yilik yapacan. nk, sen iyi bir kardesin, iyi bir kardeolusun,dediler.Hz.Peygamber: Ben,sizeHz.Ysuf'unkardelerinedediinisyleyece im: 'Bugn size knama yok!'457 Gidin, sizler serbestsiniz. SonraMescidiHarm'daoturdu.Hz.Ali,Kbe'ninanahtar larelindeO'nadorugeldive: EyAllah'nElisi!Kabe'ninkapcl(hicbe)ilehac larasudatma(sikye)iinibizever.Allah'nselamzeri neolsun,dedi.AllahResl: Osmanb.Talhanerede?diyesordu.arld veona: teanahtarlarneybnTalha.Bugniyilikvevefag ndr. SonraHz.Peygamber,EbTlib'inkzmmHn'nin evinegirdi,boyabdestiald veoradasekizrekatnamazkld.
456
elHucurt49/13.nsanlarsadeceamelleriilebirbirindenstnklan eitlik esaslarn dn! Bu amel, nefisleri temizleyip mmetin ve memleketin annn ycelmesini salar. Dinin bu esaslar, soylarna dayanan, mallaryla ve evlatlaryla vnp bbrlenenlerin umudunu kesipatmaktadr.AllahTelylebuyurmaktadr:"Surafrld
birerkekvebirkadndanyarattkvebirbirinizitanmanz iin sizi boylara ve kabilelere ayrdk. Allah katnda en deerliolannz, O'na kar gelmekten enok saknannz
zaman,artkaralarndaneakrabalkbakalacaknedebirbirlerini arayp soracaklardr. (O gn) kimlerin tartlar ar gelecek olursa, onlarkurtuluaerecekolanlardr.Kimlerintartlardahafifgelecek olursa,onlar,kendilerineyazkedenlervecehennemdesrekliolarak kalanlarolacaklardr.Ateoradayzleriniyalarkenonlaraciinde suratlarn asacaklardr." [elMminn 23/101104]. "(Ey insanlar!) SiziBizeyaklatracak olannemallarnz nedeocuklarnzdr. An cak, inananlar ve iyi i yapanlar (Bize yakn olabilirler). te onlar, ilediklerinden dolay karlklar kendilerine kat kat verilecek ve cennetteki kklerinde gven iinde bulunacak olanlardr." [Sebe
457
454 455
elsr17/81. Sebe34/49.
34/37]. Ysuf12/92.
C H D VE SA VA
235
Z DU LM E D
236
Kuluk vakti idi. Bu yzden bazlar bu namazn, kuluk namaz olduunuzannettiler.Halbukibu,Allah'akretmek iin kld fetih namaz idi zira mm Hn'nin: "Bu na maz kldn ne bundan nce, ne de bundan sonra gr dm."dediibunundelilidir. slmkomutanlar,birkaleyiveyabirehrifethettikleri zaman,AllahResl'neuymakiinbunamaz kldlar. Hudeybiye bar, bu byk fethe bir balang ve bir hazrlkt. Bu bar sayesinde insanlar birbirine gven duy dularvebirbirleriilekonutular,slmhakkndatarttlar. Mekke'dekiimanlarngizleyenmslmanlardinleriniaa vurma,ona ardabulunma imkanbuldular. Bubar se bebiylepekokinsanslm'agirdi. buyzdenAllahTel, onubir "fetih "olarakisimlendirdi:"phesizbizsanaapa k bir fetih verdik."458 Bu ayet Hudeybiye bar hakknda inince Hz. mer: "Ey Allah'n Resl! Bu bir fetih midir?" diye sordu. Hz. Peygamber: "Evet!" dedi. Allah Tel Hudeybiye'nin bir fetih olduunu u ayetlerle yineledi:
vgyelaykoluunuanlatt.Btnbunlardannceneshive onu gerektiren hikmetini zikretmek suretiyle bir n giri yapt. AynekildeReslnnpeygamberolarakgnderilmesi ncesinde Fil kssasn, khinlerin onu mjdelemelerini ve baka eyleri anlatmtr. Uyank halde iken vahyin gelme sinden nce Reslullah'n grd Salih ryalar da ayn ekildebirmukaddimedir.Hicretdecihatemri ncesiyine birmukaddimedir. eriat ve kaderin srlarn gerei gibi dnen, onun hikmetinin,akllar hayretedrenhallerinigrr. Bu savata (Mekke'nin fethi) anlamallar, devlet ba kannn zimmetinde, himaye ve korumas altnda bulunan larla savatklarnda, devlet bakanna sava am sayla caklarnadelaletetmektedir.Anlamallarseskarmadkla r,kargelmediklerivebunarazolduklartakdirde,bizzat yapanlarla destekileri dahil hepsinin anlamas bozulmu olur.Kurey'tenBekiroullar'nayardmedenleronlarnbir ksmidivehepsionlarlabirliktesavamamlard.Bununla birlikteHz.Peygamberhepsinebirdensavaamtr.Nasl sulh anlamasn tabi olarak girmiler ve onlardan her biri ayr bir sulh anlamas yapmam, yaplan anlamaya raz olup kabullenmilerse, ite onlarn anlamay bozmalarnn hkmdeaynenbyledir.tebu,AllahResl'nnsnne tidir. Bununbtneamiledilmesiherbirfertanlamaybo zacakdavranbizzatyapmolmasabile,onlarncemaati nin buna raz olmalar halinde anlamay bozan zimmlere buhkmnicraedilmesi demektir.Nitekim Hz. merbaz yahudiler oluna saldrdklarnda vebir evin damndan ta atpkolunukrdklarndaHayberYahudileriniyurtlarndan
"Andolsun, Allah, Peygamberi'nin ryasn doru kard. Allahdilerse,sizgveniindebalarnkaztmveyasa larnz ksaltm olarak, korkmadan Mescidi Haram'a gireceksiniz.Allah,sizinbilmediinizibildivesizebundan bakayaknbirfetihdahaverdi."459 Bykolaylarnnce
sinde, onlara bir giri niteliinde mukaddimeler takdim etmekAllah'nadetidir.NitekimHz.savebabaszyaratl kssasnn ncesinde, Hz. Zekeriya kssasn ve onun duru mundakilerinocuksahibiolamayacakadaryaloluuna ramen ona ocuk veriini anlatmtr. Yine kblenin nesh edilmesinin ncesinde Kabe'nin tarihini, yapln ve hr metelaykoluunu, ismininyceltiliini,yapcsnveonun
458 459
elFetih48/1. elFetih48/27.
C H D VE SA VA
237
Z DU LM E D
238
srmtr.HattaHz.PeygamberKurayzaoullar'nnbtn savalarn ldrm, onlardan her birine anlamay bo zup bozmadn sormamtr. Sadece iki adamn suikaste teebbsetmesineramenNadroullar'nsrmesideby ledir. Kaynukaoullar'na da byle davranmtr. Fakat Ab dullah b. beyy, Hz. Peygamber'den onlar balamasn istemitir. te Reslullah'n phesiz tavr ve metodu bu dur. Mslmanlar, destekinin bizzat savaa katlan kimse gibiolduunadairicmaetmilerdirganimettaksimindeve sevapkazanmahususundadahepsinintekteksavaabizzat katlmalar artdeildir. Yolkesicilerindehkmbyledir:Destekileridebizzat buna katlanlar gibidir. nk bizzat yapan, ancak geride kalanlardanald g sayesindektlegirimitir, onlar olmasaulat eyeulaamaz. phesizdorusubudur. Dman tarafn elileri ldrlmez. Nitekim Ebu Sfyan anlamay bozanlarn hkmne dahil olduu halde Allah Resl onu ldrmemitir. nk o, kavminin pey gamberegnderdiibireliidi. Kadnlarla mt'a nikahnn mbah klnmas da bu sa vata meydana gelen eylerdendir. Sonra mt'a nikahn Mekke'denkmadannceharamklmtr. BuhrveMslimbnMes'ud'unyledediini rivayet etmektedirler: "BizReslullahilebirliktesavayorduk. Be raberimizdekadnlarmzdayoktu. Bununzerine:'Hadm olalmm?'diyesorduk. FakatReslullahbizebunuyasak lad. Sonra bize elbise karlnda belli bir zamana kadar
460 Sonra Abdullah: kadnlarla nikhlanmamza izin verdi."
"Ey iman edenler! Allah'n size helal kld eylerin iyi olanlarnkendinizeharamklmayn.Haddiamayn.Zira Allahhaddiaanlarsevmez."461 ayetiniokudu.
Abdullah'n bu yeti, bu hadisin ardndan okumas iki ekildeyorumlanabilir:1)Mt'ayyasaklayanlarngrn reddetmektedir. Ayrca mt'a iyi bir ey olmasayd Reslullah onu mbah klmazd. 2) Ayetin son taraf, mt'ay mutlak srette mbah greni reddetmektedir ve mbahgrenkimseninhaddiaanbir kimseolduunubil dirmektedir.ZiraReslullahmt'akonusundasadecezaru ret sebebiyle, gazve srasnda duyulan ihtiya zamannda, kadnlarnbulunmad vekadnaiddetleihtiyaduyuldu uvakitteizinvermitir.Kadnlarokikenvenormalnika hn kylmasna imkan varken, mukm halde mt'aya izin verenkimsehaddiamtr.Allahisehaddiaanlar sevmez.
8.HuneynSava Bu savaa "Evts" sava da denir. Huneyn ve Evts Mekke ile Tif arasnda iki blgedir. Hevzin kabilesi, Hz. Peygamber'eaithaberleri,zellikleMekke'nin fethinin ger ekletiiniduyuncabir toplant yapt. AllahReslbunla rn toplandn iitince Abdullah Eslem'yi onlara casus olarakgnderdi,aralarnagirmesini,haklarndayeterlibilgi elde edinceye kadar orada kalmasn ve sonra haberlerini kendisinegetirmesiniemretti. Abdullahgittivedahasonra haberlegeridnd.
ReslullahHevzinzerineyrmeyekararverinceSaf vn b. meyye'nin yannda ok sayda zrh ve silah bulun

460
461
Buhr, "Nikh", 6, 8 Mslim "Nikh", 11, 12. [Ayrca bk. Buhr, "TefsruSre 5Tirmiz,"Nikh",2Nes,"Nikh",4bnMce,"Ni kh",2Drim,"Nikh",1,3bnHanbel,I,175,176,183,385,390]. elMide5/87
C H D VE SA VA
239
Z DU LM E D
240
duubildirildi.Hz. Peygamber,ognmrikolanSafvn'a adamgnderdiveona: Ey Ebu meyye! u silahlarn bize dn ver, yarn dmanmzlakarlaacaz,dedi.Safvn: EyMuhammed!Gaspolarakm?diyesordu.AllahRe sl: Bilakisonlar sanaverinceyekadargarantiedilmibir emanetolarak,buyurdu.Safvn: Ohaldebirsakncasyok,dediveyzzrhvebuzrhla 462 rayetecekkadardasilahverdi. Hz. Peygamber iki bin kii Mekkelilerden, on bin kii de, Allah'n Mekke'ninfethinikendilerinenasipettii ash bndan olmak zere toplam on iki bin kii ile yola kt. Attb b. Esd'i Mekke'ye vali olarak tayin edip kendisi Hevzinlilerlekarlamakzereyolakoyuldu. Cbirb.Abdullah'nyledediinakledilmektedir: "Hu neyn vadisine ynelince Tihme vadilerinden birinin geni ukurlarndandurmadaniniyorduk.Sabahnalacakaranl idi. Onlar bizden nce vadiye gitmiler ve vadinin eitli yerlerinde gizlenmilerdi. Biz henz yokutan aa iniyor dukki,vallahiiyicehazrlanmolarakbirliklerhalindeyek vcutzerimizesaldrdlar. Kimsekimseyi beklemedend nerekkayordu.Reslullahsatarafadnerek: "Eyinsan
denize dayanmadan gelmez." derken, Kelede ise: " Bugn sihirbozuldu" dedi. Abbasb. Abdulmuttalip'in ylededii rivayetedilmi tir: BenAllah'nelisiileberaberdimvebeyazkatrnn ge mini tutuyordum. ri yapl ve gr sesi olan birisiydim. Reslullah, insanlarn bozgun sebebiyle katklarn g rnce: "Nereye ey insanlar?" dediini iittim. Kimsenin dndngrmedim.BununzerineReslullahbana:"Ey Abbas!'EyEnsartopluluu!'diyebar."dedi.Ensar:"Bu yur, buyur." diye cevap verdi. Sonra onun etrafnda topla nnca dmana ynelip savatlar. Reslullah zengilerinin stnde, harpsrasndadmanakar okdayankl vese batkrolantopluluabaktve:"teimdietinbirarp ma balayacak!" dedi. Nihayet Allah mrikleri hezimete uratt.AllahReslesirlerinveganimetlerintoplanmasn emretti.EsirlerveganimetlerbirarayagetirildiveCi'rne'ye doruyneldiler. Alt bin esir, yirmi drt bin deve, binden fazla koyun, drtbin okkadagmganimetolarakalnmt. Hz. Pey gamber on ksur gn ganimetleri taksim etmeden, belki 464 Hevzinlilergelir,mslmanolurlarmidiylebekledi. Sonraganimetleripaylatrmayabalad.lkncemel lefei kulba verdi: Ebu Sfyan'a krk okka gm ve yz deveverdi.EbuSfyan:"OlumYezid'eyokmu?"dedi.Hz. Peygamber: "Onun iin de krk okka gm ile yz deve veriniz." dedi. Ebu Sfyan: "Olum Muviye'ye yok mu?" dedi.Hz.Peygamber:"Onuniindekrkokkagmileyz deveveriniz."dedi.
464
lar! Nereye? Bana geliniz, ben Allah'n elisiyim, ben Ab dullaholuMuhammed'im!"diyordu. Yanndamuhacirler
463 denveehlibeytindenbiravuinsankalmt.
Mslmanlar hezimete uraynca, Reslullah'n yann dabulunanlardanbuvaziyeti grenbaz Mekkelilerilerin deolankiniaavurdular.EbuSfyan:"Bubozgununsonu

462 463
EbDvd,"By'",88bnHanbel,III,401VI,465. bnHanbel,III,376.
Eyokuyucu! Sen ganimetlerin Peygamber'i ilgilendirmediinibilmeli sin. Onu ilgilendiren sadece insanlarn mslman olmasdr. Bunun iin o, bu mallarn sahiplerinin mslmanlar olarak gelip mallarn almalarn istiyordu. Onun iin geceler boyu bekleyip onlardan mit kesincemallarpaylatrd.
C H D VE SA VA
241
Z DU LM E D
242
Hakmb.Hizm'ayzdeveverdi,isteizerineonayz devedahaverdi.Nadrb.Harsb.Kelede'yeyzdeve,Alb. Haris esSekafi'ye elli deve verdi. Bunlar 'yzlkler ve ellilikler' diye anlmlardr. Abbas b. Mirdas'a krk deve verdi,ancakbukonudasylediibiriirzerineonunpayn yzdeveyetamamlad.SonraZeydb.Sabit'e,ganimetlerive insanlar saymasn emretti. Saym ii bittikten sonra gani metleri paylatrd. Kii bana drt deve ve krk koyun dmt. Svrilere on iki deve ve yz yirmi koyun veril 465 di. Ebu Sad elHudr'nin yle dedii nakledilmitir: "ReslullahKurey'evedierArapkabilelerinepekokga nimet verip ensra da pay ayrmaynca ensr, ilerinde bir honutsuzlukhissetti.Bukonudakendikendinesylenenler veyailerigerisyleyenleroald hattailerindenbiri: Vallahi, Reslullah artk kavmine kavumutur! dedi. Sa'db.UbdeReslullah'nyannagirerek: EyAllah'n Resl!Ensrdanbirgrup,kendikavmine paylatrdnbuganimettekitasarrufundundolayilerinde sanakarbirburuklukhissettiler!dedi.Hz.Peygamber: Sennednyorsun EySa'd!diyesoruncaoda: Ey Allah'n Resl! Ben de kavmimden bir kiiyim." dedi.BununzerineReslullah: Banauradakiboarsadakavminitopla,dedi.Hz.Pey gamber onlarn yanna geldi, Allah'a hamd etti, onu layk olduuekildevdvesonra: Ey ensr topluluu! Sylediiniz szler ve iinizdeki honutsuzlukbanaulat.BensizidallettebulupAllahsizi benim vastamla hidayete erdirmedi mi? fakir bulduum
465
haldeAllahsizibenimvastamlazenginklmadm?Birbiri nizekardmanidinizdeAllahkalplerinizibirbirinekay natrmad m?!diyehitapetti.Ensarda: Allah ve Resl ihsanda ve iyilikte bulundu diyerek karlkverdiler.SonraPeygamberyledevametti: Ey ensr topluluu! bana cevap vermeyecek misiniz? bununzerineensr: Nasl cevap verelim ya Reslullah? yilikve fazilet Al lahReslndendir,dediler.Hz.Peygamber: Vallahi,sizistesenizbanauszlerisylervehemdo ru sylemi olursunuz hem de sizi dinleyenler bu szleri onaylarlar: yalanlanm olarak bize geldin, biz seni tasdik ettik periandn, sana yardm ettik kovulmutun, seni ba rndrdkfakirolarakgeldin,malmzseninlepaylatk.Ey ensr topluluu! Sizin mslmanlnzdaki ihlasa gvene rek,yenimslmanolanlarnkalplerinikazanmakiinonla ra vermi olduum geici dnyalk iin bana kzdnz. Ey ensrtopluluu! Herkesdeveler vekoyunlarla buradand nerken, sizler Reslullah ile dnmek istemez misiniz? Mu hammed'innefsielindeolanAllah'ayeminolsunki,berabe rinizdegtrdnzonlarnberaberindegtrdklerinden ok daha hayrldr. Hicret olmasayd mutlaka ben de ensrdanbirneferolurdum.nsanlarbirmahalleyevevadi ye girse ensr da bir mahalle ve vadiye girse ben ensrn girdii mahalleye ve vadiye girerdim. Ensr bizzat tene te masedenigmlek,dierinsanlariseonunzerinegiyilen d gmlektir! Allah'm! Ensra, evlatlarna ve torunlarna rahmeteyle."eklindekonumasntamamlad.Bununze rineoradabulununherkessakallarslanncayakadarala dlarve:
nksvari,ikipiyadeninhissesinialr.Atndeerinebak!
C H D VE SA VA
243
Z DU LM E D
244
466 Nasip ve pay ynnden Allah Reslne raz olduk, 467 dediler.
Asfar'n kadnlarn grrsem sabredemem! dedi. Hz. Pey gamberondanyzcevirdi ve: Sana izin verdim, dedi. u yet onun hakknda indi:
9.Tebuk Sava TebuksavahicretindokuzuncuylRecepayndavuku bulmutur.Sebebi: Reslullah'a,Bizans'n am'dakendisine karbykbirorduhazrlad,onlarnyllkihtiyalarnn Heraklius tarafndan karland, Lahm, Czam, mile ve Gassn gibi kabileleri yanna ald ve nc birliklerinin Belk'yaulathaberigeldi.Busavainsanlarnokbyk birskntiindeolduu,beldelerekuraklnhakimolduu birzamandameydanagelmitir.ReslullahzenginleriAllah yolunda bata bulunmalar iin tevik etti. Mslmanlar sevabnsadeceAllah'tanumarakmallarninfakettiler.Bu seferdeenbykbaHz.Osmanyapt.
"Onlardan 'bana izin ver, beni fitneye drme' diyen de vardr."468

Birgrupmnafkbirbirine:"Buscaktaseferekmaya lm."demelerizerineAllahonlarhakkndauyetiindirdi: "'Bu scakta sefere kmayn.' dediler. De ki: 'Cehennemin ateidahascaktr.'Kekeanlasalard."469 Bu arada yedi kii alayarak Hz. Peygambere geldi ve ondankendilerinitechizatlandrmasnistediler.AllahRes l:"Sizibunasevkedecekgcmyok."dedi.buhususyette yle ifade edilmektedir: "Kendilerini bindirip (cepheye)
Reslullahbirseferekacazamangenellikleonugiz lerdi, zamann elverisiz oluu ve skntlarn hat safhada bulunuundan dolay Tebuk Seferi'ni gizlemedi. Hz. Pey gamberSelemeogullar'ndanCedb.Kaysa: Ey Ced! Bu yl Ben Asfar (Bizansllar) ile savaa gel mezmisin?diyesordu.Ced: Ey Allah'n Resl! Bana izin versen de beni gnaha sokmasan. Vallahi kavmimin de bildii gibi kadnlara ben den daha ok dkn kimse yoktur! Korkarm ki Ben
sevk edesin diye sana geldikleri zaman, senin: 'Sizi bindi rebileceim bir ey bulamyorum.' Dediin bu uurda harcayacaklar bir ey bulamadklarndan dolay znt dengzlerindenyadkedkegeridnenkimseleredebir sorumluluk yoktur."470 Eb Musa arkadalarn Hz. Pey
gamber'egndererek ondankendilerinebinittedariketme sini istediler. Bu arada Reslullah fkeli olarak geldi ve:
"Vallahi ben sizi bir eye bindiremem, sizi bindirecek bir ey de bulamyorum." dedi. sonra Allah Reslne birka
devegeldiveonlarEbuMusavearkadalarnagnderdive yle dedi: "Sizi bindiren ben deilim fakat Allah sizi bin
466 467
bnHanbel,III,76,105,253. Allah yle buyurmaktadr: "Andolsun ki, Allah, size birok yerde ve
dirdi! Vallahi ben bir konuda yemin eder de aksini daha hayrlgrrsemohayrlolanyaparveyeminimdendo laykefaretveririm."471
468 469 470 471
(zellikle) okluunuzun sizi bbrlendirdii, ama size hibir yarar salamad,geniolmasnaramenyeryznnsizedargeldiive sonunda arkanz dnp katnz Huneyn gnnde de yardm et miti. Gerekten de (o gn kamanz zerine) Allah, elisine ve ina nanlaraihuzurunuindirmi,sizingrmediinizordulargndermi veinkaredenlericezalandrmt.tebu,inkaredenlerincezasdr."
[etTvbe9/25].
etTvbe9/49. etTvbe9/81. etTvbe9/92.Buolayntmyetleri etTvbesresindedir. Buhr, "Eymn", 1 "Keffrt", 9 Mslim, "Eymn", 7 Eb Dvd, "Eymn",14Nes,"Eymn",15bnMce,"Keffrt",7bnHanbel, IV,398.
C H D VE SA VA
245
Z DU LM E D
246
Aliyeb. Yezidgeceyarskalkt, namazkldvealaya rak yle dua etti: "Allah'm! sen cihd etmeyi emrettin ve onutevikettin,sonrabanaReslnilecihdakacakgc veimkanvermedin.Reslnnelinedebenitayacakeyi vermedin ben de malma, bedenime ve iffetime dokunarak bana sknt veren ve benimAllah katnda mkafatlandrl mamasebepolanherhadiseninsevabn herbirmslmana balyorum!"Peygamber:"SenAllahkatndakabuledilen sadakalardanyazldn." buyurdu. Araplardanbir grupkendilerineizinverilmesi iinma zeret ileri srdler. Fakat Peygamber mazeretlerini kabul etmedi.bniSa'd,bunlarnseksenikikiiolduunusyler. Abdullahb.beyyb. Sell,Yahudivemnafkmttefikleri ilebirliktekarargahnSeniyyet'lVed'dakurdu. Hz.PeygamberTebuk'avarnca,Eylekralyannageldi sulhyaptlar.EylekralAllahReslnecizyeverdi.Cerbve Ezruh halk da cizye verdiler. Reslullah da onlara eman verildiini bildiren bir yaz yazd. Eyle halkna ve kralna yazd yazyleidi: "Bismillahirrahmanirrahim. Bu Allah'tan ve Allah'n Peygamberi Muhammed'den Yuhanna b. Reviyye ve Eyle halknaverilenbiremandr.Karadakivedenizdekivastalar Eylelilerlebirliktebulunanam,YemenveBahreynhalkda Allah'nveNebiMuhammed'inkorumasaltndadrlar.On lardan kim kt bir eye sebep olursa, kendisi hari, mal korunmayacaktr ve o mal alan kimseye aittir. nsanlarn almakistediklerisuyaveisterkaradanisterdenizdenolsun herhangibiryolaengelolmalar helaldeildir."
Res lu luh 'nTebuk 'tek iHu tbesi Allah'alaykolduuekildehamdvesenadabulunduve sonradediki:
Szlerin en dorusu, Allah'n kitabdr. Yaplacak en salam kulptakvakelimesidir. DinlerinenhayrlsHz. b rahim'in dinidir. Snnetlerin en hayrls Muhammed'din snnetidir.SzlerinenereflisiAllah'zikretmektir.Kssala rn en gzeli u Kur'an'dr. lerin en hayrls Allah'n farz kldklar, en erlileri ise sonradan ortaya kanlardr. En gzelyolpeygamberlerinyoludur.Enereflilmehitlerin lmdr.Enkoyukrlkhidayeteerdiktensonradallete dmektir. almalarnenhayrls faydal olandr. Doru yolunhayrlsuyulan,krlnenerlisikalpgznnkr olmasdr.Verenel,alaneldenstndr.Yeterlimiktardaki azmal,oyalaycvealdatcokmaldandahahayrldr.Ma zeret ileri srmelerin en erlisi lm geldiinde yaplandr. Pimanlnenktskyametgnndekidir. Bazinsanlar cumayaensongeliyorlarveAllah' zikretmektenkayorlar. En byk hatalardan biri dilin ok yalan sylemesidir. Zenginliin hayrls kalp zenginliidir. Azn hayrls tak vadr. Hikmetin ba Allah'tan korkmaktr. Kalplerde kesin olan eyinenhayrls yaknderecesindekiimandr. phekfralametidir.liinbararakalamakca hiliye adetlerindendir. Ganimet vs. de hyanet cehennem korlarndandr. ki btn ktlkleri bir araya toplar. En ktyiyecekyetimmal yemektir. Mutlukiibakasnnhalindenibretalandr.Yaplani lerde esas olan sonulardr. Dncelerin en kts yalan olanlardr.M'minesvmekfsklk,onuldrmekisek frdr. M'minin etini yemek (dedikodusunu yapmak) Al lah'nemirlerinekargelmektir.M'mininmalnyemekde kann dkmek gibi haramdr. Kim balarsaAllah da onu balar. Kim fkesini yenerse Allah onu mkafatlandrr. Kim bir zarara urar da sabrederse Allah ona karln verir.Allah'aisyanedeniazapeder.
C H D VE SA VA
472 SonraHz.Peygamberkezistifarda bulundu.
247
Z DU LM E D
248
Hz. Peygamber Tebuk'ten dnnce bir grup mnafk Reslullah'a tuzak hazrladlar. Yolda onu yksek bir tepe denaa atmakhususundaaralarndaanlatlar.FakatAl lahonlarntuzakkurduunupeygamberinebildirdiveonla rntuzaklarndanonukorudu.ZiraReslullahvadininorta sndanindiveyrdvebyleceonlarntuzaklarndankur tulmu oldu. u yet bu hususu ifade etmektedir: "Ayrca
size namaz kldrrm." dedi.Dnte ZEvan'a geldiinde, mescit hakknda vahiy indi! Bunun zerine Hz. Peygamber BenSeleme'ninkardeiMalikb.DuhumileMe'anb.Adiyy elAclan'yi artp: "Halk zalim olan u mescide gidiniz, yakpyknz."dedi.Buikisi denilenleriyaptlarveiindeki mnafk topluluk dald. Bunun zerine Allah u yeti in dirdi: "Zarar vermek, inkar etmek, mminlerin arasn
baaramadklar eye (peygamberi ldrmeye) de yelten diler."473 Ebumirbunlarnreisiidi.MescidiDrr'onun

iin ina etmilerdi. Ona "rhip" denilirdi. bni Abbas: "M'minlerinarasnayrmakveinkarlarnpekitirmekiin mescit yapanlar Ensardan bir gruptu." demitir. Ebu mir onlara: "Mescidinizi yapn, gcnz yettii kadar silah ve mhimmathazrlayn.BenRumKralKayser'egidiporadan askergetireceimveMuhammedilebirlikteashabn bura dankaracam."dedi.MescidlerinibitiripHz.Peygamber 'egelerek: "Mescidimizin inasn tamamladk.Seninorada bize namaz kldrp, mbarek olmas iin dua etmeni arzu ediyoruz." dediler. Bunun zerine Allah u yeti indirdi:
amakvetedenberiAllahveReslnekarsavaanlara solsundiyebirmescityapanlardavardr.Bunlar:'Bizim iyilikten baka hibir kastmz yok.' diye de kesinlikle ye minederler.AmaAllahbunlarnkesinlikleyalancolduu naahitliketmektedir."475
Hz. Peygamber Medine'ye yaklanca, kadnlar, kz ve erkekocuklar ylesyleyerekkarlamayaktlar:
Ay do du zer im izeVeda tepeler inden. k r g er ek tir bizeAlla h'a da v etinden.

Bazravilerbukonudayanlmaktave:"BuolayHz.Pey gamber'in Mekke'den Medine'ye hicret etmesi srasnda olmutur." demektedirler. Bu, ak bir hatadr. nk "Seniyyet'lVeda" am tarafndadr. Mekke'den Medine'ye gelenbirisioraygremezveamistikametineynelmedik eorayaurayamaz. Hz. Peygamber Ramazan aynda Medine'ye girince, ilk ncemescidegidiporadaikirekatnamazkldsonrainsan larlaberaberoturdu.TebukSeferi'negitmeyipgerikalanlar Peygambere gelip mazeretlerini arz ederek yemin etmeye baladlar. Reslullah onlarn d grnlerine bakarak zrlerinikabuletti,gerekdurumlarnAllah'ahavaleetti. Bunlarseksenksrkiiydiler.
475
"Onun iinde asla namaz klma! lk gnden temeli takva zerine kurulan mescit,(kuba mescidi) iinde namaz kl manaelbettedahalayktr"474
Drar mescidini yapanlar, Reslullah Tebuk'e giderken yannagelip:"EyAllah'nResl!Hasta,ihtiyasahiplerive yamurlu geceler iin bir mescit yaptk, gelip orada bize namaz kldrman istiyoruz." demilerdi. Hz. Peygamber: "Benimdiyolcuyumvemegulm, inallah dnersek gelir
472
473 474
EyokuyucuAllahaknasyle!Okullardaezberletilenlereerbuhutbe gibi metinler olsayd, mmet ocuklarnn eitimiyle ne kadar mutlu olacakt! etTvbe9/74. etTvbe9/108.
etTvbe9/107.
C H D VE SA VA
249
Z DU LM E D
250
Her taraftan Arap elileri Hz. Peygambere gelip blk blk Allah'n dinine girdiler. bn shak yle anlatmakta dr: "Temimoullar gelince Mescide girdiler. Hz. Peygam beri yanlarna kmas iin 'Ey Muhammed! Yanmza gel.' diyebardlar.(Onlarnsradanbirinsanaryorgibi)bu ekilbarmalarHz. Peygamber'i rahatszetti. Bununze rineAllahonlarhakkndauyeti indirdi:"Odalarnarka sndansanabaranlarnouaklermeyenkimselerdir." 476 Temimoullar'nnairiZibirKaanonlarngeliiilev nerekuiirisyledi:
gamber de onlara hediyeler takdim etti, Uyeyne elFezar seriyesinde mslmanlar tarafndan alnan esirleri onlara geriverdi.
C.Hz.Peygam ber 'eGelenHeyetler 1. Abd lkaysHeyeti Buhr ve Mslim'de anlatldna gre Abdulkays He yeti: "Ey Allah'n Resl! Bizimle senin aranda kafir olan Mudarkabilelerindenfalantoplulukvardr.Bizsana,yalnz haram aydagelebiliriz. Ohaldebizekestirmebir eyemret de,geridekalanlarmzahaberverelimveosebepledecen netegirelim."dedi.Reslullah:"Sizedrteyiemrediyorve
Bizlerkrallarzbizedenkolacakbirkabileyoktur. Krallarbizdenkarmbetlerbizimleimrolur.
slamairiHassanb.Sabituszleriileonacevapver di:
Fihr ve kardelerinin nde gelen kiileri, insanlara uyacaklarbiradetiakladlar. Kalbinde Allah'a kar takva duygusu bulunanlar ve her trl hayr ileyenler bu adeti memnuniyetle kabul ederler. Oylebirkavimdirkisavatklarzamandmanlarn zararasokar,taraftarlarnadafaydalolmayaalrlarve olurlarda Buonlarncevherlerindemevcutolanbirhaslettir.Bi linizkihasletlerinenktlerisonradanortayakanlardr.
Hassan iirini bitirince Akra' b. Hbis: "Bu adam Reslullah hakikaten baarl birisi! Konumacs bizim konumacmzdan, airi de airimizden daha kudretlidir." dedi. Bunun zerine oradakiler mslman oldu. Hz. Pey
476
drteyideyasaklyorum:SizeyalnzAllah'aimanetmeyi emrediyorum. Allah'a iman etmenin ne olduunu biliyor musunuz? Allah'tan baka hibir ilah olmadna ve Mu hammed'inAllah'nelisiolduunaahadetetmek,namaz dosdoruklmak,zekatvermek,Ramazanorucunututmak ve ganimetin bete birini vermenizdir."477 Bu hadiste Al
lah'a iman, szve amelden olanbtn ycehasletleri kap sar. mam afi'nin elMebst adl eserinde zikrettii gibi Hz.Peygamber'inashab,tbinvetebeitabin'inhepsibu 478 bukonuile halzereydiler.AyrcaKur'an'danvehadisten
477
478
elHucurt49/4.
Buhr, "lim", 25 "mn", 40 "Mevkt", 2 "Menkb", 5, 25 Ms lim,"mn",23,24,26. Kitap ve snnetin tamamndan iman ile slm'n Allah ile mslman kullararasndabiranlamaolduuanlalmaktadr.Buanlama,bir ok amel esaslar iermektedir. Bu esaslardan birini ihlal ettikleri za mananlamaybozmuolurlar.Bu,birdevletinbakabirdevletlean lamaimzalamasgibidir.Anlamanngereklerineuyulduusrecebu, devletler iin karlklbir gvenliktir. Taraflardan biri anlama mad delerinden birinin gerektirdiiniihlal veya ihmal ettiinde tm anla maybozmusaylr.Anlamayasayggsterenvekartarafndeeri ni bilen hibir ekilde anlamay ihlal etmez. Allah'a iman ettiklerini syleyip sonra da emirlerine isyan edenlerin amelleri, iman iddialar nn yalan olduunu sylemektedir. Allah' severek namaz klan kimse O'nun istedii dier grevlerde o sevgiyi gz ard edemez. Mminler
C H D VE SA VA
251
Z DU LM E D
252
ilgiliyzeyakndelilvardr. Yinebuhadistenhaccnhenz farz klnmad anlalmaktadr. nk bu heyetin gelii hicrdokuzuncusenedeolmutur.Haccnfarzoluuisehic retinonuncusenesindedir.ayethacfarzolmuolsaydHz. Peygamberonudaimanedilecekhususlararasnda sayard.
2.Necr anHeyeti bn shak anlatyor: Hristiyan olan Necran heyeti Hz. Peygamber'inyannagelince,ikindinamazndansonrames cide girdiler, ibadet vakitleri yaklamt. Kalkp Reslullah'n mescidinde ibadetlerini yapmaya baladlar. Ashb onlara engel olmak istedi, fakat Reslullah: "Onlar brakn!"dedi.Bununzerinedoutarafnaynelipibadet leriniyaptlar.
det ettikleri halde, slam'a giremedikleri hususundaki ha berler zerinde dnenler, slam'n sadece bilgi, yalnzca bilgi veikrarolmadn,aksineslam'n bilgi, ikrar, boyun eme ve zahir ve batn herkonuda itaat demek olduunu 479 anlar.
D.Savata veKo rku AnndaNam az
Allah Tel, korku ve yolculuun bir arada bulunduu zaman, hem namazn rknlerini ve hem de rekat saysn ksaltmaymbahklmtr.Beraberindekorkubulunmayan seferde sadece rekat saysn ksaltmay beraberinde sefer bulunmayankorkuhalindeiseyalnzcanamaznrknlerini ksaltmay mbahgrmtr. Hz. Peygamber'in snneti byle idi. te bu snnetle, yette geen "ksaltmann" yeryznde sefere kmak ve
BukssadaEhlikitabnmescitlerinegirmesiveonlarn huzurunda orada namaz klmalarnn cevaz vardr. Ehli kitaptan bir kahinin Reslullah'n peygamberliini kabul etmekle birlikte Hz. Peygamber'e itaat edip uymadka mslman olamaz. Bunun bir benzeri, amcas Ebu Talip, onundavasndasdkolduuna,dininindinlerinenhayrls olduunaahadetetmesidir.Fakatbuahadetonunslam'a girmesineyeterliolmamtr.Hz.Peygamber'inhayatndave sahihhaberlerdeEhlikitabnvemriklerinoununonun peygamberolduunuvebudavasndasadkolduunaaha
Allah'tan korksunlar ve bilerek O'nun emirlerinden herhangi birini terkettiklerizaman Allah'lasavatklarnveO'nunlaaralarndakian lamay bozduklarn bilsinler. Anlamann bir ksmna uyup bir ks mnterk edenkimseheva ve isteklerineuygunolanyapyor,demek tir. Allah sevgisiyle ve O'na boyun eerek amel etmemektedir. nsan psikolojisininvegereinkabulettiihakikatbudur.ZiraAllah'aiman ederekveteslimolarakO'nuniinhareketedenkimse,Allah'nemret tiihereyi yapar. AllahTelylebuyurmaktadr:"Deki:EerAl
479
nsanlara, hrszlkdayapsa,adamdaldrse,dininbtnemirlerini de terk etse L ilhe illallah' diyen cennete girer diyerek meseleyi karmakark bir hale getiren reticilerbunu iyice dnsnler! Hal bukiinsanlarn ilerinde bir engelleyiciyoktur. Sanki Allah'ilgilendi rensadeceinsanlarndilile"Lilheillallah"demeleridir.(Bu,aklii midir?) Tersine Allah, nefislerin amel eitimle temizlenmesi iin in sanlarn emirleriniyerine getirmeleriniistemektedir. Sosyal durumla rn dzeltmek iin de emrettiklerini yapmalargerekir. Emirlerin ge reini yapmay brakp gecegndz "L ilhe illallah" demeleri onla rn nifaklarn ve Allah'la alay etmelerinden baka ne anlam ifade eder?! "Onlar azlaryla kalplerinde olmay an eyleri sylyorlar." [limrn3/167].Halbukiameller,yaszleridorularveyayalanlar. Onlar szleriyle Allah' birlerken amelleriyle O'na irk kouyorlar. Di ninhakikatinibilenkimseretilerinesarlr.Allahylebuyurmakta dr: "De ki:(yapacanz)yapn.Yaptklarnz Allahda,Reslde,
lah'seviyorsanz,banauyunki,Allahdasizisevsinvegnahlarnz balasn nk Allah ok balayan, ok merhamet edendir.' De ki:Allah'aveelisineitaatedin!'Eeronlar,yzevirecekolurlarsa, (iyibilsinlerki),Allahinkaredenlerisevmez."[li mrn3/3132].
mminlerdegreceklerdir.Sonradagizliyideadabileninhuzu runa gnderileceksiniz. O, o zaman, yapm olduklarnz size haber verecektir." [etTvbe 9/105]. "(Dnyada iken) yapm olduklarnz dandolaycennetegirin!"[enNahl16/32]."Selamsize!Hogeldiniz! Srekli kalmak zere girin oraya!" [ezZmer 39/73]. "alanlarn mkafatnegzeldir!" [li mrn 3/136]."Siz ancakyaptklarnzn karlngreceksiniz."[enNeml27/90]."Sizancakyaptklarnzn karlngrmektesiniz."[etTahrm66/7].yleyseeygfilretici
leruyann!
C H D VE SA VA
253
Z DU LM E D
254
korku duyulmakla kaytlandrlm olduunun hikmeti bili 480 nir. Dmankendisiylekblearasndabulunduunda,Allah Resl'nnkorkunamazn kldr yleydi: Mslmanla rnhepsiniarkasndasafyapptekbiralr,cemaatdetekbir alr, sonra rka gider cemaat de rka gider, sonra rk dankalkarcemaatdeonunlabirlikterkdankalkar,sonra zellikle kendisini takip eden safla birlikte secdeye gider, sonraki arkadaki teki saf secde etmeyip dmana kar ayakta dururlard. Birinci rekat bitirip de ikinci rekat iin kalknca, arkada duran saf, Hz. Peygamber'in kalkndan sonra,secdeyevarpikikezsecdeederlersonrakalkpbirin ci saffnyerinene geerler.Heriki saftakilerinbirinci saf fnfaziletinineldeedilmesiiinbirincisafgerileyerekonla rnyerinegeerler,birincisaftakilerinilkrekattaikisecdeyi Hz.Peygamber'lebirlikteyaptklargibi,ikincisaftakilerde ikinci rekattaki secdeleri Allah Resl ile yapm olurlar.
480
ByleceherikisaftakilergerekAllahReslileyapabildikle ri ve gerek kendi balarna kaza ettikleri amellerde eit ol muolurlar.Budurumise,sondereceadildir.Hz.Peygam ber rk edince her iki saftakiler de ilk kez yaptklar gibi yaparlar.AllahReslteehhde(tahiyyata)oturuncaarka daki saf iki secde eder, sonra ona teehhdde yetiip hep birlikteselamverirler. Dmankbletarafndaolmad zamanise:
1) Bazenashbnikiyeayrpbirblmndmanhi zasna,birblmndekendisiilenamazklmayaayrrd. kigruptanbirikendisiylenamaznbirrekatnklarlarson ranamazhalindeolarakdiergrubunyannagiderler,dier leri bunlarn yanna gelir ve onunla birlikte ikinci rekat klarardndanselamverirler.mamnselamndansonraher grupnamaznngerisinibirrekatolarakklarlar. 2) Bazenikigruptanbirinebirrekatkldrr,sonraikin cirekatakalkar,dahaayaktaikenbugrupnamazndevam n klarveHz. Peygamber'in rksundannceselam verir ler, dier grup gelip ikinci rekat Allah Resl ile klarlar. Allah Resl teehhde oturunca, bunlar kalkar ve Hz. Peygamber bunlar teehhdde bekler iken klamadklar birinci rekat kaza ederler. Onlar teehhd yaptklarnda onlarlaberaberselamverirdi. 3)Bazenbuikigruptanbirineikirekatkldrr,bugrup Hz. Peygamber'den nce selam verirler, dier grup gelir Allah Resl ile birlikte son iki rekat klar birlikte selam verirlerdi. 4) Bazenikigruptanbirineikirekatkldrrbirliktese lamverir,diergrupgelironlaradaikirekatkldrrvebir likteselamverirdi.
AllahTelylebuyurmaktadr:"Seferektnzda,inkaredenlerin
size saldrda bulunmasndan korkacak olursanz, namaz ksaltma nzdasiziniinhibirsakncayokturnkinkaredenler,sizinapa k dmannzdr. Onlarn iinde iken namaz kldrdnda, ilerin den bir ksm silahlarn alp seninle birlikte namaza dursunlar ve secdeedincedearkanzagesinler!Buseferdenamazklmayandier ksmgelipseninlebirliktenamazklsn.htiyatlolsunlarvesilahla rnyanlarndabulundursunlarnkinkaredenler,sizeanidenbir basknda bulunabilmek iin, silahlarnzn ve mhimmatnzn yan nzda olmamasn arzu ederler. Yamurdan dolay zahmet ekiyor sanzveyahastaiseniz,silahlarnzbiryerebrakmanzdasiziniin hibir saknca sz konusu deildir. Ancak her eye ramen y ine de tedbirinizi aln! Allah kfirlere alaltc bir azap hazrlamtr. Na maz bitirdiinizde, ayakta durarak, oturarak ve yanlarnzn ze rinde (yatarak srekli bir ekilde) Allah' ann! Gvene kavutuu nuzda da, namaz dosdoru kln nk namaz, inananlara vakitli olarak farz klnmtr. (Dmannz olan) o topluluun peine d mektegevekdavranmay n!Eersizacekmekteiseniz,(iy ibilinki), onlardasizin acektiiniz gibiacekmektediramasiz, Allah'tan, onlarn umamayacaklar eyleri ummaktasnz. Allah, hakkyla bi lendir,hikmetsahibidir."[enNis4/101104].
C H D VE SA VA
255
Z DU LM E D
256
5) Bazende,ikigruptanbirinebirrekatkldrr,bunlar kaza etmeden (tamamlamadan) giderler, sonra dier grup gelir bunlara da bir rekat kldrr, bunlar da gerisini kaza etmezlerdi.tebuekillerinhepsiilekorkunamazklmak caizdir.mamAhmed:"Korkunamazileilgiliolarakrivyet 481 edilenbtnhadislerleameletmekcaizdir."demektedir. E.Hz.Peygam ber 'inSefer dek i k m etM ddeti Hz.Peygamber,Tebuk'deyirmignkald.O,mmetine, kii bundan daha ok kald zaman namazn ksaltamaz demedii halde,kendisibusrezarfndanamazlarn ksal tarakklyordu.Fakatonunikametininbukadarsreoldu unda ittifak vardr. Sefer halindeki bu ikmet, onu sefer hkmnden karmaz. Bu ikmet, kendi vatannn dnda olup o yere yerleme niyetinde olunmad zaman, sefer saylmas iin ister uzun sreli ister ksa sreli olsun fark etmez.
sene, Sicistan'da ise iki sene ikmet ettiklerini sylemekte dirler. Grdngibibu,AllahResl'nnveashbnnuygu lamasdr.Dorusudabudur. Drt imam, bir kiinin ihtiyacndan dolay bir yerde ikmetedip"Habugnhayarn kyorum."diyerekoihti yacn gidermek iin bekledii srece, namazlarn srekli ksaltarakklacahususundaittifaketmilerdir.
Nfi', kendisiyleehre girii arasna kar engel olanbn mer'inAzerbaycan'daaltaykaldn vebusredenamaz larnikirekatolarakkldnHafsb.Ubeydullah,Enesb. Mlik'inam'daikisenekaldvenamazlarnyolcunama z olarak kldn Enes, Reslullah'n ashbnn Rmehrmz'deyedi ay kaldn venamazlarnksaltarak kldklarnHasen,Abdurrahmanb.SemreileKbil'deiki senekaldklarnvenamaz cemetmedenksaltarakkldkla rnbrahim(enNeh),(ashbn)Rey'debirveyadahaok
481
nk namaz orada imkana gre, mmkn olduu ekilde klnr. Allah ylebuyurmaktadr:"(Dmanlarnzdan)korkacakolursanz,
o taktirde (namazlarnz) yryerek y a da binek zerinde giderek (kln)!" [elBakara 2/239]. Yaninamaznz yrrken veya binek ze
rindeklnz.Bundanama,insansavatakendisinegverenAllah'n zikriilezaferinvesilelerindenolandmandankorunmaybirletirmek iinalr. Madd vemanevmaslahatlarbirletirenbudin,ne kadar dasalamdr!
Z DU LM E D
258
V
BENCBLM 482 Y ARGIV EHK MLER
485 Buhadistekadnakar daezilerekldrlmesiniemretti. lkerkeinksasyoluylaldrleceinedelilvardr.
mamAhmed,NesavedierleriBera'nnyleanlatt naklederler: Daym Ebu Brde ile karlatm, yannda bir sancakvard.Bana:"Reslullahbeni,babasnnkars(ana l)ileevlenenbirisinildrmemvemalnaelkoymamiin 486 gnderdi."demitir. bn Mace Snen'inde Hz. Peygamber'in "Kim, nikah
A.Y ar g K onu lar
Hz. Peygamber'in thmetten (su isnad) dolay bir 483 Hz. Ali'den rivayet edildiine adam hapsettii sabittir. greHz.Peygambertutukluyulenekadarhapistealkoyar d.
4 84 1.Adam ld rm eCezas:Ksas Buhr ve Mslim'de zikredildii zere, bir yahudi bir cariyeninkafasnikitaarasndaezerekldrmt.Suu nuitirafetmesizerineAllahResl,bannikitaarasn
dmeyen bir yakn ile ilikide bulunursa onu ldr nz."487 buyurduununakletmektedir.
BuhrveMslim'deyleanlatlr:Reb'ninkzkardei Nadr'n kz bir cariyeyi tokatlam ve diini krmt. Hz. Peygamber'e ikayeti oldular. O da ksas yaplmasn em retti. mmrrebi': "Ya Reslallah! Falancadan dolay ksas m yapacaksn? Hayr! Vallahi ona karlk ksas olamaz." dedi. Hz. Peygamber: "Fesbhanallah! Ey mmrrebi, Al lah'nhkmksastr!"buyurdu.Kadn:"Hayr,vallahiasla ona karlk ksas yaplmayacak!"dedi. neyse ki madurun taraflarksastanvazgetilervediyetikabulettiler.Hz.Pey gamberde:"ylekullarvarki,Allah'akaryeminetseler 488 Allahonlarnyeminlerinidoruyakarr." buyurdu. Buhr ve Mslim'de anlatldna gre, bir adam bir bakasnn elini srm, eli srlan adam da elini kuvvetle ekince el srann n dileri dmt. Bunun zerine Hz.
485
482
483 484
mer b. Abdlazz yle demitir: nsanlara iledikleri gnah kadar hkmleranlatn.BununiinHz.peygamber,zamanndameydanage len olaylarla hkm verip yenilenen olaylar iin genel kaideler koyu yordu. Bir olay hakknda hkm vermek isteyen bir kimseye Allah'n kitabna bakmasn emrediyordu. Eer onda bulamazsa Reslullah'n snnetinebakmasn,ondadabulamazsagenelkaidelerevekllesas laruygulayarakictihadetmesiniemrediyordu. Veo insan,gcl snce doruve hakkaratrmakla mkellefti. Hz. Peygamber, ictihad edenhkiminictihadndaisabetetmesidurumunda iki,hataettiinde isebirecrenailolacanhabervermitir. EbDvd,"Akdiyye",29Tirmiz,"Diyt",20Nes,"Srk",2. YceAllahylebuyurmaktadr:"Canacan,gzegz,burunaburun,
kulaakulak,diedi(gerekir)yaralamalardaksasatabidir.Bu nunlabirliktekim,(ksashakkn)balayacakolursa,(bilsinki),o, kendisiiinbirkefrettir.Ohaldekim(ler), Allah'nindirdiinegre hkmetmez(ler) ise, onlar zlimlerdir." [elMide 5/45]. "Ey basiret sahipleri! Ksastasizin iinbykbirhayatvardrnk(ksasyo luyla ldrlmekten) korkarsnz (ve bylece ksas gerektirecek su ilemektenkanrsnz)."[elBakara2/179].
486
487 488
Buhr, "Husmt", 1 "Vesy", 5 "Diyt", 4, 12 Mslim, "Kasme", 17. Tirmiz, "Ahkm", 25 "Hudd", 29 bn Mce, "Hudd", 35 bn Hanbel,I,430,447,448IV,291,292,295. bnMce,"Hudd",13Tirmiz,"Hudd",29. Buhr, "Sulh", 8 "Cihd", 12 "Tefsru Sre 2", 23 "Edeb", 6 "Eymn", 9 Mslim, "Kasme", 24 "Fedil'sSahbe", 225 "Birr", 138"Cennet",4648.
YA RG I VEH KM LER
259
Z DU LM E D
260
Peygamber:"Sizdenbirinizaygrgibikardeininelinisr 489 Bu uygulamadan u yor.Sana diyetyok."buyurmutur. neticekar: Zaliminelindenbirkimsekendisinikurtarrsa zalimdentelefolanhereyhederoluptazminsorumluluu yoktur. Buhr ve Mslim'de Ebu Hureyre'den rivayet edilen hadiste yle buyrulmaktadr: "Birisi senden izinsiz evini
Hz. Peygamber, erkein kadna karlk ldrleceine 495 hkmetmitir.

496 2.ZinaCezas Eb Dvd'un Snen'inde Sehl b. Sa'd'dan rivayet edi len bir hadiste yle anlatlmaktadr: "Bir adam Hz. Pey gamber'egeldiveadnverdiibirkadnlazinaettiiniitiraf etti. Hz.Peygamberkadnahabergnderdi vedurumusor du. Kadn, zina ettiini inkar etti. Bunun zerine Hz. Pey gamber adama had cezas (celde) uygulad. Kadn ise ser 497 Buuygulamauikihususuierir: bestbrakt."
gzetlese, sen de bir ta atsan da gzn karsan sana hibir gnah yoktur."490 Bir baka varyantta yle buyrul maktadr: "Bir kimse baka birilerinin evini izinleri olma dngzetleseonlardaonungznkarsalar,nediyetne deksasgerekir."491
YineBuhrveMslim'debiradamnHz.Peygamber'in hcreisadetlerindenbirinde,birdeliktenieriyigzetledi i ve Hz. Peygamber'in eline bir ok demiri alarak (gzne) 492 drtmekiindurumukolladbelirtilmitir. bn Mce Snen'inde rivyet ettiine gre, Reslllah, hmile bir kadnn kasten birini ldrmesi durumunda o cuunu dourmadka ve ocuu kendisini kurtaracak du ruma gelmedike ksasyoluyla ldrlmeyeceinehkmet 493 mitir. mam Ahmed ve Nes'nin rivayet ettiklerine gre ise, AllahElisi,babann,olunakarksasyoluylaldrlme 494 yeceinehkmetmitir.
Buhr,"Diyt",18Mslim,"Kasme",18. Buhr,"Diyt",15,23Mslim,"Edeb",44. EbDvd,"Edeb",127Nes,"Kasme",47. Buhr,"Diyt",23Mslim,"Edeb",42. bnMce,"Diyt",36. Tirmiz, "Diyt", 9 bn Mce "Diyt", 22 Drim, "Diyt", 6 bn Hanbel,I,16,49.
a) Kadnyalanlasabile,itirafedenadamahadgerekir. b)Kadnaiftiraetmiolacaiinayrcabiriftira(kazif) cezas gerekmez. Eb Dvd'un bu hususa ilikin rivayete gelinceNesa'nindedediigibi mnker dir.
Hz. Peygamber evli olmad halde zina eden cariyeye dvme(celde)cezasilehkmederdi.Mslim'inrivayetetti inegreHz.Peygamberylebuyurmutur:"Sizdenbirini zin cariyesi zina ederse ona celde vurunuz."498 Yine Ms lim'deHz.Ali'ninyledediirivyetedilmitir:"Eyinsan
lar! Kleleriniz ister evli olsun ister olmasn, onlara had uygulaynz.nkHz.Peygamber'incariyesizinaetmiti. 499 Hz. Peygamber bana, ona celde vurmam emretmiti."
Cariyelerin cezas hakknda Allah Teal yle buyurmakta dr:"Evlendiktensonrazinaederlerse,onlarahrkadnla
495 496
Nes,"Kasme",46Drim,"Diyt",3. AllahTelylebuyurmaktadr:"Zinaedenkadnveerkeegelince
489 490 491 492 493 494
onlardan her birine yzer denek vurun! Eer Allah'a ve hiret g nne inanyorsanz, onlara kar duyduunuz acma, sizi Allah'n hkmn(uygulamaktan)alkoymasnveinananlardanbirgrupda onlarncezalandrlmalarnatankolsun!"[enNr24/2].
497 498 499
EbDvd,"Hudd",30. Mslim,"Hudd",30. Mslim,"Hudd",34.
YA RG I VEH KM LER
261
B .Hk m ler
Z DU LM E D
262
rn cezasnn yars uygulanr."500 yle de denilebilir:

yette,evliliktensonracezannhrkadnncezasnnyars olacaeklindekikayt,evliliklebuyarcezannyokolaca veevlicariyenincezasnnhrkadnnhadcezasnadne ceini zannedenlerin zannn bertaraf etmeye yneliktir. Veyayledenilebilir:Evliliktenncekiceldesita'zr,evlilik ten sonra ise haddir. Bu yorum daha gldr. Yahut da yledenebilir:kidurumarasndakifark,haddinuygulan hususunda olup, saysnda deildir. Bu cezalardan birini uygulamakefendisineaitiken,dieriniuygulamakisedevlet bakannaaittir.
3.k im eCezas Hz.Peygamber,ikiienhakkndahurmadalvepabu gibi eylerle dvlmelerine hkmetmi ve krk adet vur(dur)mutur. Hz. EbuBekir de Hz. Peygamber'e uyarak krk sopa vurmutu. Abdurrezzak'n Musannef'inde Hz. Peygamber'inikiienlereseksensopavur(dur)duurivayet edilmitir. bn Abbas: "Hz. Peygamber iki hakknda belli bircezakoymamtr." demitir.
1.Esir ler Hz. Peygamber esirlerin bir ksmn ldrm, bir ks mn karlksz, bir ksmn fidye karlnda serbest b rakm, birksmn mslman esirlerledei tokuyapm, bir ksmn dakleyapmtr. Fakat blu andaolanlar 502 kleyapmamtr. 2.Ganim etler Hz. Peygamber'in taksim etmekteolduumallare 503 itti:() Zekat, () ganimetve()fey.
ikigibifesatyuvalarnaverilenruhsatlariptaledilipzinaedenler,iki ve bamllk yapan madde kullanclar ortadan kaldrlmadka g venlik salanamaz. Belki u andaki hkmetimiz ibret alr da lke iindeki bu tr ktlkleri ortadan kaldrr, dardan gelecek olanlar daengellerdememleketirezilliklerdenkurtarpmmetinaklnvema ln muhafaza eder. Msr'daki dou lkelerindekini am olan kt lkler artk gizlenemeyecek boyuttadr. Umarz ki, limler ve kadlar bu durumun ikamet ettikleri ve kanunlarna boyun edikleri memle ketlerindebufesadnyaylmasnarazolmazlar.Yineumarzki,btn mslman halklar uyanr da bu ktlklerin, gcmz yok etmek, aklmzbozmak ve mallarmz ellerimizden almak iin smrge dev letlerinin gnderdii dman ordularolduunuanlarlar. Bu, halklar paralayan, ahlk yok eden, birletirici balar koparan ve insanlar kleletiripyokederekdmanlaraesirhalegetirenenbyksilahtr. Yce Allah yle buyurmaktadr: "lkede egemenlii salamadka, esirlerinin bulunmas bir peygambere yaramaz!" [elEnfl 8/67].
Hz. Peygamber'in drdnc veya beinci defa tekrar ien kimsenin ldrlmesini emrettii sahih olarak rivayet edilmitir.kiieninldrlmesineilikinrivayetedenler denbiri olanbnmer: "Drdncdesizonubanagetirin. 501 Sizinadnzaonuldrmekbanaait."demitir.
500 501
502
enNis4/25. Bu,uyetinkapsamnagirer:"Allah'aveElisi'nekarsavaanlarn
velkedebozgunculukkarmayaalanlarncezasyaldrlme leri ya armha gerilerek ldrlmeleri ya da elleriyle ayaklarnn apraz kesilmesi veya lkeden srlmeleridir. Bu, onlarn dnyada ekecekleri rezilliktir. Ahirette ise, onlar, ok byk bir azap bekle mektedir." [elMide 5/33]. u anda bu er' hadleri gerekletirecek
birhkmetolmadiinacmzbyktr.okkonutukveoknasi hatlerdebulunduk.Hkmetisegvenliisalamayaalmaklabera berbizim dediklerimize olumlucevap vermedi. Halbukigenelevler ve
"(Savata) inkar edenlerle karlatnzda, boyunlarn vurun. Ni hayetonlarkertipetkisizhalegetirdiinizdedebaskbalayn (sakalanlarnesiraln)!Artkbundansonra(esirleri)yakarlksz yadafidyekarlserbestbraknz.Savasonaerinceyekadarh km budur." [Muhammed 47/4]. "Ey Peygamber! Elinizde bulunan esirleredeki:EerAllahkalplerinizdebiriyilikolduunubilirse,si ze, sizden alnandan daha iyisini verir ve sizi balar nk Allah okbalayan,okmerhametedendir."[elEnfl8/70].
503
Ga n m et, sava yoluyla dmandan alnan maldr. Fey' ise, sava
olmakszndmandanalnandr.Allahylebuyurmaktadr:"Allah'n
onlarn (mallarndan) Elisi'ne verdii ganimetler iin siz, at ya da deve koturmu deilsinizdir." [elHar 59/6]. "Allah'n kentler hal kndanElisi'neverdiiganimetleregelinceonlar,Allah'aPeygam ber'e, onun yaknlarna, yetimlere, yoksullara ve yolda kalmlara
YA RG I VEH KM LER
263
Z DU LM E D
264
3.Zek at AllahTel,zekatn,Tvbesresininaltmncyetiile nerelere verileceini aklamtr ve ganimetin bete biri bunlarailaveedilir:"Bilinki,ganimetolarakaldnzmal
larn bete biri Allah'a, Peygambere, onun yaknlarna, yetimlere, yoksullara ve yolculara aittir."504 Geri kalan
betedrdganimetihakedenlereverilir:svariye,piya deyebirhisseverilir.ldrleninzerindekieyaldrene 505 aittir.
4.D m anaVefa Mseylemet'lKezzb'nikielisi,Hz.Peygamber'ege lerek:"BizonunAllah'nelisiolduunusylyoruz."dedik lerindeHz.Peygamber:"Eerelilerldrlmezolmasayd, ikinizi deldrrdm."506 buyurmutur. Mriklerlearala rndabulunan:"Mriklerdenmslmanolarakkendilerine gelen kimse iade edilecektir." maddesi gereince Ebu Cendel'iKurey'eiadeettiibilinmektedir.Kadnlar iseiade etmemitir.EslemkabilesinemensupSbey'aisimlibirka dnmslmanolarakHz.Peygamber'egelmiti.Kocasonu tekrar almaya gelmesi zerine Allah: "Ey iman edenler!
kavmi arasnda iledii bir iten ya da kocasndan nefret ettiinden dolay gelmediine dair yemin ettirdi. Kadn da yeminedinceHz.Peygamberkadnnkocasnamehriniver di ve kadn iade etmedi. Hz. Peygamber'in bu hkm Kur'an'auygunolupanlamadakiartliadesadeceerkekle rezgdr.
5.Em n * Hz. Peygamber'in yle buyurduu sabittir: "Msl
manlarn kanlar birbirine eittir. Stat bakmndan en aada bulunannn verdii emn508 , btn 509 mslmanlarnemndemektir."
Amcas(EbTlib'in)kzmmHn'ninemnverdi iikiadamaHz.Peygamberdeemnvermitir.Kz Zeynep, (kocas Ebu'lAs b. erRebi'e emn verince, kendisinin de emn verdii ve yle buyurduu bilinmektedir: "Msl
manlaradnaenaastatdeolanlaremnverebilir,en uzakolanise onlaradnaister."510

511 6.Cizye
Mmin kadnlar muhacir olarak size geldiklerinde, onlar imtihanedin.Allahonlarnimanlarndahaiyibilir.Eer sizonlarninanmkadnlarolduklarnanlarsanz,onlar kafirlere geri gndermeyin. nk mslman hanmlar kafirlere helal deildir. Kafirler de mslman hanmlara helaldeildir."507 yetiniindirdi.BununzerineAllahRes l kadna, mslman olmaktan baka amala kmadna,
aittir.Onlarn,zenginlerarasndadolaan(birservetvegkayna haline)gelmemesiiin(Allahbylehkmetmitir.)"[elHar59/7].
504 505 506 507
Em n , slmlkesinegirmek veyaslmordusunateslimolmakiste
elEnfal8/41. ldrleninyanndabulunanmal,silahvs.dir. EbDvd,"Cihd",154Drim,"Siyer",59. elMmtehine60/10.
yenbiryabancyaverilencanvemalgvencesidir.Z.D. Yani, onlardan, biriyle anlama yapan kimsenin anlamas onlar ara sndakibirlikveberaberliktendolayhepsiiingeerlidir. 509 Eb Dvd, "Cihd", 147 "Diyt", 11 Nes, "Kasme", 10, 13 bn Mce,"Diyt",31bnHanbel,I,119,122II,180,192,211,215. 510 bn Mce, "Diyt", 31 "Cihd", 147 Eb Dvd, "Diyt", 11 Drim, "Siyer",58bnHanbel,II,365. 511 slm hkmetinin kendisine bal bulunan yabanclardan onlarla mslmanlar arasnda mterek olan maslahatlarn srdrebilmek iinonlardanaldvergininbirblmdr. slm'n hrriyet anlay, tm insanlarn dinini seme hususunda zgrolmasngerektirir.Veslmhkmet,egemenliialtndayaa ypkendidinindenolmayanlarakarkendisiylebarhalindeoldukla rsrecemslmanlaradavrandgibidavranr.Buanlamdayapaca son ey, onlara salam olduu hizmet, savunma, koruma ve bunun dnda faydalanp katksalamadklardiermaslahatlarkarlnda onlardanbirmiktarvergialmasdr.Bununbenzerinimslmanlardan
508
YA RG I VEH KM LER
265
Z DU LM E D
266
Hz. Peygamber Hristiyan Araplardan olan Necran ve Eyle halk ile, ou Arap olan Dmet'lCendel'den cizye ald gibi mecusilerden ve Yemen yahudilerinden de cizye almtr.
7.Arabu lu cu luk Hz.Peygamber(Hz.Aie'ninzatlcriyesi,sahb)Be rre'ninyanndakocasiinaraclkyaptveBerre'ye:"Ke keonageridnsen"dedi.Berre:"Bubiremirmidir?"diye sormaszerineHz.Peygamber:"Hayr,benancakbirara cym."dedi.Berre:"Benimbunaihtiyacmyok."dedi.Bu nun zerine Hz. Peygamber kadn brakt ona kzmad ve arabuluculuunu reddetmesini yadrgamad nk arabu luculuk efaat edilenin hakknn drlmesi ile ilgili bir husustur. Bu byledir. Fakat Hz. Peygamber'in emrine uyulmas gerekir. 8.Sadak aMalnSatm akveOndanYem ek Hz.PeygamberHz.mer'inkendisadakansatnalma sn yasaklam ve: "Sana onu bir dirhemeverse bile satn
513 Yine Hz. Peygamber Berre'ye alma!"512 buyurmutur. tasaddukta bulunulan etten yemi ve "O, ona sadakadr, bizeisehediyedir."514 buyurmutur.
9.Evlilik Hz. Peygamber mmetini evlilie tevik ederek: "Evle
niniz zira ben dier mmetlere kar sizin okluunuzla vneceim."515 buyurmutur. Yine o: "Ben evleniyorum. 516 Kim benim snnetimden yz evirirse benden deildir." buyurmutur. Bir baka hadiste o: "Ey genler! Sizden ev lenmeye g yetirenler evlensin. Zira evlilik gz haram dansakndrrverzkorur.Evliliegyetiremeyenoru tutsun.Ziraoruonuniinbirkalkandr."517 buyurmutur. Reslullahyinebirhadisinde:"Dnyabirmetadrvednya metannenhayrlsiseslihabirkadndr."518 buyurmu tur. Nes Snen'inde Hz. Peygamber'e hangi kadnlarn daha hayrl olduu sorulmas zerine onun: "Baktn za
512
513
da zekat olarak alr. Baz yabanclar cizye almaktan amacn, halk s lm'a mecbur etmek olduunu zannetmilerdir. Bu, slm'n zgrlk ve adlet anlayn bilmemekten kaynaklanr. slm hkmet, cizye demeyenlerlesavatgibi,mslmanlardanzekatvermeyenlerlede savamaktadr. Bu anlamda ikisini de eit grerek bunun anlamay bozmakvesalanacakmenfaatlerisekteyeuratmaolarakdeerlendi rip her ikisiyle de savamtr. nsanlar, bilsinler ki, slm hkmet yabanclarla din veya mill taassuptan dolay savamamtr. Bugn isedurumtersinednmvebizbakalarnacizyeverirdurumagelmi iz.Fakat,buylebircizyeki,mallar, insanlarve istediklerihereyi alp kendi menfaatleri iin kullanyorlar. Drt yz milyon olan mslmanlarntamamTrklerveAfganllarharismrgedevletle rine cizye demektedirler. Trkler ve Afganllar, izzetin dinleriyle mmkn olacan bilip, dinin emir ve esaslarn ayakta tuttular. S mrgecilerinkabusunuvesultasn zerlerindenatarak hrvebam sz olan insanlar her kadar izzetlidirler! Dinin esaslarna sarlan tm mslmanlarbyleolurlar!
514 515
516
517
518
Buhr,"Hibe", 30"Zekt", 59 Mslim,"Hibt",1,2Nes,"Zekt", 100Muvatta,"Zekt",49. Baz zenginler, malnn zekatn bir torbann iine koyup bir miktar buday ya da msr kartrp sonra torbann iindekini szde fakire tasaddukta bulunuyor. Sonra fakire kendisine onu satmasn syleye rektorbanniindebulunanbudayveyamsrndeerindenbirazfaz laveripfakirdensatnalyor.Fakirtorbanniindeneolduunubilme yip sadece zenginden torbann iindeki tahln deerini alp gidiyor. ZengindebuhileninAllah'nkatndadageerliolduunuvezekatfari zasndan kurtulduunu zannediyor. Halbuki bu zekattan hak sahibi olan hi kimse ondan faydalanmamaktadr. te insanlar, bu ekilde din hakknda bilgisiz olduklar iin onu anlamsz bir takm lafzdan ibaret,bylebirhileiledininemrettiiheriarnyklabileceiniveya sakladhergnahnilenebileceinizannediyorlar. bnHanbel,VI,180. Nes, "Nikh", 11 bn Mce, "Nikh", 8 bn Hanbel, III, 158, 425, 354IV,349,351. Buhr, "Nikh", 1 Mslim, "Nikh", 5 Nes, "Nikh", 4 Drim, "Nikh",3bnHanbel,II,158III,526. Buhr,"Nikh",2 Mslim,"Nikh",1,3Nes,"Nikh",3 "Siym", 43bnMce,"Nikh",1Drim,"Nikh",2 Mslim,"Rad",59Nes,"Nikh",15bnHanbel,II,168.
YA RG I VEH KM LER
267
Z DU LM E D
268
man seni sevindiren, emrettiin zaman itaat eden, kadn hakkndavekendimalhakkndabeenmediihususlarda karkmayankadndr."519 buyurduununakletmitir.
Buhr ve Mslim'de yle rivayet edilmitir: "Kadn, mal, soyu, gzellii ve dini iin nikahlanlr. Sen dindar olansekielinbereketlensin."520 EbuDavud'unSnen'inde
521 Hz. Peygamber dourgan kadnlarla nakledildii gibi, evlenmeye tevik eder dourmayan kadnlarla evlenmeyi 522 ho grmezdi.
BuhrveMslim'derivayetedildiinegre:"znialn 524 madkabakireevlendirilmez.zniiseonunsusmasdr." buyrulmutur. Hz. Peygamber bakire kzn izninin susma, dul bir kadnn izninin ise konuma olduuna hkmetmi 525 tir.
Snenler de: "Yetim kz ocuu evlendirilirken gr alnr. Eer susarsa bu, onu kabul ettii anlamna gelir. ayet yz evirirse o zorla nikahlanamaz."526 buyrulmu
tur.
11.K adnnEvlendirilm esinde Velinin zni Snenler deHz.AiehadisindeHz.Peygamber'in:"Han
10.K adnzinsizEvlendirm ek Buhr'nin Sahih'inde rivayet edildiine gre babas, Hansa bt. Hizm' gnlsz olarak evlendirmiti. Kendisi duldu.Hz.Peygamber'egeldi.Peygamberdenikahnkabul 523 etmedi.
Snen'derivayetedildiinegre,gnlszolduuhalde
babastarafndanevlendirilenbirkzHz.EbuBekir'egeldi. Odakz muhayyerbrakt.
gikadnvelisininizniolmadankendikendineevlenirse,ni kahbatldr.Eerzifafolmusakendisindenistifadekar lndamehre hak kazanr.Eerveliler(evliliktenalkoya cakbir)ekimeyegirerlerse,devletbakanvelisiolmaya nn velisidir."527 eklinde buyurduu rivyet edilmitir. Tirmizhadisin"hasen"olduunusylemitir.DrtSnen'de
524
519 520
521
522
523
bnHanbel,II,251,432,438. Buhr, "Nikh", 15 Mslim, "Rad", 53. [Ayrca bk.EbDvd, "Ni kh",2Nes,"Nikh",13bnMce,"Nikh",6bnHanbel,II,428]. EbDvd,"Nikh",3,27.[Ayrcabk.Nes,"Nikh",11bnHanbel, III,158,245]. Bugnvatanaborlu,kendilerindenlkeningeleceivevarlumulan genlerin kendilerine evlilik teklif edildiinde ocuk istemediklerini syleyip evlilik sebebini evlilie bir engel olarak ileri srklerini gr memizgariptir.Evlenmemelerininmmetinyokolmasna,bamszl nn yklmasna sebep olaca gerekesiyle duygu ve dncelerine havale ettiimiz zaman, aralarnda evlilik ilkesinin yaylmasna raz olmamaktadrlar. Acaba gen erkekler, kendileri iin yaratlm olan mmetinkzlarylaevlenmektenkanrlarsabukzlarneyapacaklar?! Memleketbukanmadan erkeklerinin ve kzlarnn gnaha bulama larnn tesinde ne elde edebilir! O halde aydn genlerimiz Allah'tan korksunlar! Buhr, "Nikh", 42 "krh", 3. [Ayrca bk. Eb Dvd, "Nikh", 24, 25bnMce,"Nikh",12Drim,"Nikh",14Muvatta,"Nikh",25 bnHanbel,I,273VI,328,329]
525
Buhr, "Hiyel", 11 Mslim, "Nikh", 66, 68. [Ayrca bk. Eb Dvd, "Nikh", 25 Tirmiz, "Nikh", 18 Nes, "Nikh", 31, 32 bn Mce, "Nikh",11 bn Hanbel,I,219,242,261,274,345V,91]. Hl bizde evlendirme hususunda kt bir det var olmaya devam etmektedir. Bir baba veya anne kzlarnbir erkekle evlendirmek iste diklerindekzistemesebileonu,okimseyleileevlendirmeyezorlamak tadrlar. Aynekilde olann annebabas da ocuklarn evlendirmek istediklerikzla, istemese de, evlenmeyezorlamaktadrlar. Bunun iin birokevdeelerinkarlklsevgivesayglargereklemez.Onuniin babalar ve ocuklarn evlendirenler ibret alp Hz. Peygamber'i rnek alsnlar!Bilsinlerki,evlilikhayatnnamac,elerarasndakikarlkl sevgi olmakszn gereklemez. Allah yle buyurmaktadr: "Kendile
rindehuzurbulmanziin,kenditrnzdeneleryaratmasveby lecearanzdaderinbirsevgiveefkatvaretmesideO'nunvarlnn delillerindendir. phesiz bunda, dnen bir toplum iin elbette derslervardr."[erRm30/21].
526 527
EbDvd, "Nikh", 23, 25 Tirmiz, "Nikh", 18 Nes, "Nikh", 31, 36Drim,"Nikh",12. Eb Dvd, "Nikh", 19 Tirmiz, "Nikh", 14 bn Mce "Nikh", 15 Drim,"Nikh",11
YA RG I VEH KM LER
269
Z DU LM E D
270
de:"Velisiznikaholmaz."528 eklinderivayetedilmitir.Yine bnMce'ninSnen'inde yle nakledilir:"Kadnkadnev
Snenler deveMusannef'deBasrab.Eksem'inylede
diirivayetedilmektedir:Henzrtsndebakirebirkadn la evlendim. Zifafa girdim. Fakat hamile olduunu ren dim. BununzerineHz. Peygamber:"Kadnlndanistifa de etmen karlnda mehrine hak kazanr."532 buyurdu, aralarnn ayrlmasna ve ocuunu dourduktan sonra ka dnasopavurulmasnahkmetti.
lendiremez.Kadnkendisinideevlendiremez.Kendinievlen direnkadn zinaedenkadndr."529

Hz. Peygamber, bir kadn iki velinin evlendirmesi du 530 rumundailknikahngeerliolacanahkmetmitir.
C.Nik ah /Evlilik lelgiliH km ler 1.Tefvz(VekaletleK ylanNik ah ) Biradambirkadnlaevlenmi,fakatonamehirbelirle memi,lnceyekadardazifafagirmemiti.Hz.Peygamber, kadna,emsalmehirgerektiini,mirasolacanvedrtay on gn sreyle iddet beklemesi gerektiine hkmetmitir. Tirmiz'deki bir rivayette Hz. Peygamber bir adama: "Seni falankadnlaevlendirmemerazmsn?"diyesormasze rine adam da: "Evet" dedi. Kadna: "Seni falan adamla ev lendirmemerazmsn?"diyesordu.Kadnda"Evet"deyin ce onlar evlendirdi. Adam zifafa girdi, ona mehirden sz etmedi. Bir ey de vermedi. Hz. Peygamber, adam ld sradamehrinekarlkolmakzereHayber'dekendisineait 531 birpay kadnaverdi." 2.Ham ileK adnlaEvlenm ek
528
529
530
531
Eb Dvd, "Nikh", 19 Tirmiz, "Nikh", 14 bn Mce "Nikh", 15 Drim, "Nikh", 11. [Ayrca bk. Buhr, "Nikh", 36 bn Hanbel, I, 259IV,394,413,418VI,260] bn Mce, "Nikh", 15. Kadnn ve erkein erefinin korunmas iin evliliinde velisinin izni aranr. Veli de onu evlenmekten alkoyma makla ve istemedii ile evlendirmemekle emredilir. Bylece herkesin menfaatisalanm olur. EbDvd, "Nikh", 21 Tirmiz, "Nikh", 20 Nes, "By'", 96,36 Drim,"Nikh",15 EbDvd, "Nikh",31Tirmiz,"Nikh",43Nes,"Nikh",68bn Mce,"Nikh",18
532
EbDvd,"Nikh", 37"Talk",27Tirmiz, "Nikh",15Nes,"Ta lk",44Drim,"Nikh",11Muvatta,"Nikh",37bnHanbel,II,11 IV,332VI,122.
YA RG I VEH KM LER
271
Z DU LM E D
272
3.Nik ahta ler iSr lebilecek artlar BuhrveMslim'deylerivayetedilmitir:"artlarn
enuygunolan,kendisiilekadnlarkendinizehelalklma nzdr."533 Buhr ve Mslim'de Hz. Peygamber'in: "Kadn kz kardeinin kabn boaltmak iin onun boanmasn isteyemez. Onun nasibi ancak Allah'n kendisine takdir ettii eydir."534 buyurduu nakledilmitir. Yine Buhr ve
Mslim'de Hz. Peygamber'in, kadnn nikah esnasnda kz kardeinin talakn art komasn yasaklad rivayet edil 535 mamAhmed Msned'indeHz.Peygamber'in:"Bir mitir.
kadnn, dierinin talak karlnda nikahlanmas helal olmaz."536 buyurduunurivayetetmitir.

4.irNik ah Sahihi Mslim'de: "slam'da iar yoktur."537 rivayeti vardr.iarnikah,aralarndamehirolmadan,biradamn kendi kzn dierinin kz karlnda ona nikahlamas 538 EbuHureyrehadisindeiar,birkimsenindierine: dr. 'Sen kzn bana ver,ben de kzm sanavereyim' veya 'sen kz kardeini bana ver ben de kz kardeimi sana vereyim' 539 demesidir"eklindetarifedilmektedir.
5.H lle * Nik ah Tirmiz'de ve bn Hanbel'in Msned'inde bn Mes'ud'danyaplanrivayetteHz.Peygamber'inhlleyapana 540 Tirmizbununhasen dayaplanadalanetettiibelirtilir. sahiholduunusyler.Msned'demerfolarakrivayetedi lenEbuHureyrehadisinde:"Allahhlleyapanadayapla nadalanetetmitir."buyrulur.Buhadisinisndhasendir. Yine Msned'de Hz. Ali'den de benzeri rivayet nakledilir. bnMce'ninSnen'indeHz.Peygamber:"Sizekiralkteke yihabervereyimmi?"dedi.Ashab:"EveteyAllah'nRes l!" dediler. O: "Helal klmak iin evlenen kimsedir. Allah hlle yapana da, yaplana da lanet etsin."541 buyurmu 542 tur. 6.h r am lnnNik ah Sahhi Mslim'de Hz. Peygamber'in: " hraml kimse ne nikah yapabilir ne de nikahlanabilir."543 buyurduu ri vyetedilmitir.
Hlle, talaklaboanmbirkadnnayrldkocasnatekrardne
540
541 542
533 534
535
536 537
538 539
Buhr,"urt",6"Nikh",52Mslim,"Nikh",53,63. Buhr, "urt", 8, 11 "Nikh", 53 "Kader", 4 "By'", 58 Mslim, "Nikh",38,39,51,52"By'",12. Buhr, "Nikh", 53 "urt", 11 Mslim, "Nikh", 38, 39, 51, 52 "By'",12. bnHanbel,II,176. Mslim, "Nikh", 60. [Ayrca bk. Nes, "Nikh", 60 "Hyel", 15, 16 bnMce,"Nikh",16]. Buhr,"Nikh",28Mslim,"Nikh",57. Mslim, "Nikh", 61 bn Mce, "Nikh", 16 Drim, "Nikh", 9 Muvatta,"Nikh",24bnHanbel,II,62.
543
bilmesiamacylabirbakaerkekleevlenmesidir.Z.D. bnHanbel,I,48,83,87,88,93,107,121,133,150,158,450,451,462 II,322Tirmiz,"Nikh",28. bnMce,"Nikh",33. Hlle yaplmasn uygun grenler, bu irkin fiille Allah'n u szn tefsir ettiklerini zannediyorlar: "Kadn onun (kocasnn) dnda bir bakaerkekle/kocaylaevlenmedike" [elBakara 2/230]. Keke onlar kocann evlilik hayatiin sevgive saygya isteklive aynekilde kar taraftanistenilenkimseolduunuanlasalard!Ziraftrathlleyapann nikahn irkin grr, iffetlikadn ondan utanr. O, insanlarn buhile ile bavurduklar bir zinadr. Namaz ve zekat gibi ibadetleri ve dier vecibelerivededinenirkingrlenhususlarileyerekdinadaltnda dinintamamnykmakiinbenzerhilelerebavurmaktadrlar.Bunun sebebi, dinin hkm koyma hikmetini anlamamalar ve Hz. Peygam ber'in rehberliini bilmemeleridir. Kadlar ve evlilik muamelesi iin izinverilenlerbundandersalp hakszyere helal saydklarkadnlarn namuslarhakkndaAllah'tankorkmalargerek! Mslim,"Nikh",4145.
YA RG I VEH KM LER
273
Z DU LM E D
274
7.Dr ttenFazlaK adnlaveyakiK zK ardele Evlenm e Tirmiz'dekibirrivyetyledir:"Gaylan,onkadnlaev liikenmslmanoldu.Hz.Peygamberona:'lerindendrt 544 tanesinisevedierlerindenayrl.' buyurmutur."
Buhr ve Mslim'de Enes'in yle dedii rivyet edil mitir: Bir kii, dulhanmnn zerine bkire biriyle evlen dii zaman,onunyanndayedi gecekalr, sonra gecenbe tinedevameder.Dulbiriyleevlendiizamaniseyannda 546 gecekalrvesonrasrailedevametmesisnnettendir.
10.Nik ah taDenk lik (K efet) Tirmiz'deHz. Peygamber'in:"Dinindenveahlakndan
Feyrz edDeylem, iki kz karde ile evli iken mslmanoldu. AllahReslona:"Hangisiniistersenonu se."545 buyurdu. Hz.Peygamber,birkadnilehalasnveyateyzesiniya hut da kzn bir nikah altnda bulundurulmasnn haram olduuna hkmetmitir.Bu hkm, iki kzkardein bir ni kah altnda bulundurulmasnn haram oluunu ifade eden (yetten)alnmtr.
8.ElerdenB ir inintekindennceM slm an Olm as Hz. Peygamber'in, elerden birinin tekinden nce mslman olmas durumunda, elerin nikahn yenilettii asla bilinmemektedir.Sahbenin debylebireyyaptklar bilinmemektedir. Allah Elisi, peygamberliin ilk ylnda mslmanolankzZeyneb'iHudeybiyebaranlamasnn imzaland sralarda mslman olan kocas Ebu'lAs b. Reb'eikisinin mslmanolulararasndaonsekizyldan daha uzun bir sre olmasna ramen ilk nikah zere geri vermitir. Hadiste: "kisinin mslman olular arasnda alt yl var." ifadesi bir zandan ibarettir. Zira Hz. Peygam ber, bununla (alt ylla) Zeyneb'in hicreti ile Ebu'lAs b. Reb'ninmslmanolmasarasndakizaman kastetmitir. 9.Eler Ar asndaGecelem eN beti
honut olduunuz birisi size (kzn istemek zere) geldi inde, onu evlendiriniz (kznz veriniz). Eer bunu yap mazsanzyeryzndefitnevebykbirfesatolur."547 bu
yurduu
546
rivyet
548 edilmitir.
Allah
Resl,
547 548
Buhr, "Nikh",100,101 Mslim,"Rad",43,44.Buzamandaerkek einezararvermekiinevleniyornebouyornedeonun yanndage celiyor.Allahiseylebuyurmaktadr:"Ohaldebirinetamamenyne lip dierini (kocaszm gibi) askda brakmay n!" [enNis 4/129]. Yaniokadnnevlimiyoksaboanmmolduubilinmemektedir.Al lah ylebuyurmaktadr:"Eer(okadnlararasndada)adildavra namamaktan korkacakolursanz,biriyleyetinin." [enNis 4/3]. Fa kat, insanlar dil olmaktan korktuklar hatta bunu aka grdkleri halde ehvetlerinitatmin etmek iin ok kadnla evlenmekte, Allah ve Resl'nn ise gazabn zerine ekmektedirler. Bylece eler ve o cuklar arasnda problem ve atmalar meydana gelmekte sonuta da yuvalarn yklmasna veahlknbozulmasnasebep olmaktadrlar.Ya Rabbi!nsanlardinineuymayamuvaffakklki,evlerindevetmile rindedzenveintizamiinegirebilsinler! Tirmiz,"Nikh",3. Fitne meydana geldi, zina ve namussuzlukla fesat ortaya kt. nk insanlarnou,malvemakamsahibinibekliyor!Birksm,bandaki yeil sarktan dolay veya soyundan geldii dedesinin yce trbe ve bunlarn dnda soysop sahiplerinin ekiciliine kapld eylerden dolay kendisini "erif" grmekte ve kendisi gibi erif olmayanla ev lenmemektedir. Onlara gre Reslullah'a anlayna aykr dahi olsa erifbukimsedir.Allahdaylebuyurmaktadr:"Allahkatndaende erli olannz O'na kar gelmekten en ok saknannzdr." [el Hucurt49/13]. "Surafrldzaman,artkaralarndaneakra
544 545
Tirmiz,"Nikh",32. EbDvd,"Talk",25Tirmiz,"Nikh",34bnMce,"Nikh",39.
balk ba kalacak ne de birbirlerini arayp soracaklardr. (O gn) kimlerintartlarargelecekolursa,onlarkurtuluaerecekolanlar dr.Kimlerintartlardahafifgelecekolursa,onlar,kendilerineyazk edenler ve cehennemde srekli olarak kalanlar olacaklardr." [el Mminn 23/101103]. "O gn, kii kardeinden, annesinden, baba sndan,eindenveocuklarndankaacaktr.Ognonlardanherbi
YA RG I VEH KM LER
275
Z DU LM E D
276
Beyzaoullar'na:"EbHind'ievlendiriniz,onunikahlay nz."549 buyurmutur. EbHind,hacamat (salkoruma veya tedavi amacyla kan alan Z. D.) idi. Hz. Peygamber, KureyliZeynebbt.Cah'azatlklesiZeydb.Hriseileve Fihir soyundan olan Ftma bt. Kays' Zeyd'in olu sme ileevlendirmiti.Bilalb.Rabh,Abdurrahmanb.Avf'nkz kardeiileevlenmiti.
11.Meh ir Mslim'inHz.Aie'denrivyetinegre,Hz.Peygamber 550 Hz.mer 'inelerineverdiimehir,onikiokka/ukiyeidi. de, AllahResl'nnnekendieleriiinnedekzlarnev lendirirken on iki ukiyeden fazla mehir belirlediini bilmi yorum,demitir.Tirmiz,bununhasensahiholduunusy 551 Birukiyekrkdirhemdir. lemitir.
bakmndannikahnenby,klfete/yardmcaenko 554 layolandr."553 rivyetivardr.

12.Kusur luE mam Ahmed'in Msned'inde yle rivyet edilmekte dir: "Hz. Peygamber, Gfr kabilesinden bir kadnla evlen miti.Kadnnyannagirip, elbisesinikarpyatanzeri ne oturduunda, kadnn brnde alaca hastal grd, hemen yataktan uzaklat sonra da: "Elbiseni zerine al!" 555 buyurdu.Onamehirolarakverdiindenhibireyalmad.
bnHanbel,VI,82,145. Zamanmzdamehir,insanlarnarykseltmelerindendolayevlilie bir engel olmaktadr. Evet, insann istedii kadar hanmna mehir demesiharamdeildir.Fakat,bumehir,insanlaryorupevlenmekten kastedilen hikmeti yok etmemelidir. Bugn kadnlar, mehirle alnp satlan sahiplerinin onlarla evlenmek isteyenlerle pazarlk yapt bir eyayadnmlerdir.Evlenmekisteyenlerinhangisidahaokmehir veriyorsaodahastngrlyor.Bu,insanlaristenmesigerekensay g,sevgivegzelahlktanvazgeirenktbirdettir.Kadnnailesita rafndan istenilen ar miktardaki mehir, bulunamad iin bir ok evliliideengellemitir.ayeteriatonlarbyleyklekildeeyaha zrlamakla mkellef tutmu olsayd, aileler mazur grlrd. ou zaman bu hazrlklar iin insanlarn ifrata katklarn, bunlardan do lay mlklerini sattklarn grmekteyiz. Halbuki Allah, evlilii evleri ykmak ve mallarzayietmek iin meruklmamtr. nsanlara vacip olan, dedikleri paralarla yabanclara faydal olduklar hazrlklarda yarmakdeil,zinannazalmasiinevliliikolaylatrmadayarmak veyaelerinlkslerinioaltptembellikleriniartracakelbise,mobilya vediereyalarnoaltmak yerinefaziletlerledonatmada yarmala rdr. Kyllerin dn hazrlklarnda ehirlilere benzemek iin kol tuk,halvb.eyagetirdiklerinigrmekteyiz.Allahaknakylkoltua oturmayaaltndahiyereoturabilirmi?Yinehalvb.yumuakey lerinzerindeyrmeyealtndaekinlerinarasndayryebilirmi? tebugnolanbudur.imdikyllerinoubundandolayzorluklara dayanamamakta, tarlalarda alamamaktadrlar. Sonuta da kendile rinearazileriniiletecekbirilerinemuhtaolarakhsrana uramlar dr.Eeriftilikyapanherkessonutabuiiyapamazolacaksabuiin nereyevaracanancakAllahbilir.Ohaldeeykyller!Siz,yokolua gtren buakma kendinizi kaptrmayn! Zorlu olan hayatnz muha faza edin! Sizin sermayeniz odur! mmetinizin ve memleketinizin varl onunlammkndr. bnHanbel,III,493.
553 554
Buhr ve Mslim'de Hz. Peygamber'in evlenmek iste yenbiradama:"Demirdenbiryzkdeolsabireylerbul!" buyurdu. Adam hibir ey bulamad. Bunun zerine Allah Elisi: "Kur'an'dan ezberlediin bir eyler var m?" diye sordu.Adam:"Evet,uusreleribiliyorum."demesize rine Hz. Peygamber, Kur'an'dan bildiklerinin karlnda 552 mam Ahmed'in Msned'inde: "Bereket onu evlendirdi.
rinin,kendinimeguledecekbiriivardr."[Abese80/3437]."Eyin sanlar!Rabbinizekargelmektensaknnvebabannocuuna,o cuun da babasna hibir y arar salayamayaca bir gnden kor kun!Allah'nva'digerektir.Dnyahayatsaknsizialdatmasn!Al lah hakkndaki aslsz dnceleriniz de sizi aldatmasn!" [Lokmn
549 550 551 552
31/33]. EbDvd,"Nikh",26. Mslim,"Nikh",78. Tirmiz,"Nikh",23. Buhr, "Nikh", 14, 32, 35, 37, 40, 44, 49, 50 "Fedil'lKur'an", 21, 22"Libs",49Mslim,"Nikh",76.
555
YA RG I VEH KM LER
277
Z DU LM E D
278
mam Mlik'in Muvatta'nda Hz. mer'in: "Herhangi bir kadn bir erkei aldatr, kendisinde cinnet, czam veya alacahastalolduuhalde(sylemezve)evlenirseadamn kendisindenistifadesikarlndamehrehakkazanr.Erke 556 dedii nakledil in dedii, kendisini aldatana gerekir." mitir. Eb Dvd'un Snen'inde yle anlatlr: Abd Yezd Eb Rkne, ei mm Rkne'yi boad ve Mzeyneliler'denbirkadnlaevlendi.KadnHz.Peygamber 'e gelerek: "Onun bana faydas ancak u sa telinin bandanbirsatelikopararakfaydasgibidir.Aramzayr (biziboa)!"dedi.Hz.Peygamberadama:"Onubaa!"dedi, 557 odaboad. Sadb.Mensr,bnSrnyoluyla,Hz.mer,biriftiray (bazeyleri)habervermesiiinbiradamgndermiti.Oda, ksrolduuhalde,birkadnlaevlendi.Hz.merona:"Ksr olduunuokadnasyledin mi?"diyesordu.Adam: "Hayr!" dedi.Hz.mer:"Git,onabunubildirsonradaonumuhay yerbrak!"dedi.
13.K adnnKo casnaHizm eti bn Habb yle demektedir: Hz. Peygamber, hizmet konusunda kendisine ikayette bulunduklarnda Hz. Ali ve ei Ftma arasnda: Hz. Ftma'nn i hizmetleri, yani ev hizmetlerini, Hz. Ali'nin de d hizmetleri grmelerine h km verdi. Esm'dan sahih olarak yle rivyet edilmitir: "Zbeyr'eevhizmetlerinin tamamn yapardm. Birat var d onunbakmnyapardm,onaot toplardm, onugzetip 558 Yine Esm'nn, kova tamir ettii, hayvan kollardm."
* sulad ve kocasna ait te iki fersahlk bir yerden ba 559 zerindeekirdektad,sahiholarakrivyetedilmitir.
Fer sa h, eskidenkullanlanbiryolmesafesilsolupeitlikltr
559
556 557 558
Muvatta,"Nikh",9.
EbDvd,"Talk",10. bnHanbel,VI,352.
leregrefarkllkgstermektedir.Z.D. Kadnlarmzevdekiileriterkediphizmetilerebraktgndenberi, evdzenibozulduvesadecekendinissleyipbirevdenbireve,biryer denbakabiryeregitmeklevearkadalarylamodayauygunelbiseler de yarmaktan baka bir ey yapmaz olmulardr. Bunun gerisinde olan eyleriise,sizdnn!
YA RG I VEH KM LER
279
Z DU LM E D
280
14.B oa(n)m a(Talk ) bn Mce'nin Snen'inde Hz. Peygamber'in yle bu yurduu rivayet edilmektedir: "fke halinde yaplan talk geerli deildir."560 nk ok fazla fkeli olan kii bu du rumdanedediinibilmez/nekastettiianlalmaz.
BuhrveMslim'derivyetedildiinegre,bnmer, hanmn hayzhalindeikenboamt.Hz.merbunuAllah Resl'ne sorunca o da: "Ona emret de hanmnadnsn!
Buhr'de Hz. Peygamber'in: "Allah mmetimden iin dengeirdiklerieyikonumadkaveyaeylemedkmedik e affetmitir."561 buyurduu nakledilmitir. Yine Hz. Pey gamber: "Ameller niyetlere gredir."562 buyurmutur. bn Mce'nin Snen'inde Hz. Peygamber'in: "Allah Tel m metimden hata ve unutmadan dolay, tehdit altnda iken iledikleri gnahlar affetmitir."563 buyurduu nakledil
564 mitir.
Sonrahanmtemizlenipardndanhayzngrncevetek rar temizleninceye kadar onu yannda alkoysun. Ondan sonraartkistersenikahndatutar,dilerseilikikurmadan boar. te kadnlarn kendisi iin boanmasn Allah'n emrettii iddet budur."565 buyurmutur. Mslim'de ayrca: "Ona emret, hanmna dnsn! Sonra onu ya temiz iken yahut hmile olduu halde boasn."566 eklinde rivyet edilmitir. Baka bir varyantta ise: "Eer dilerse, onunla ilikikurmadan,temizikenboasn.Allah'nemrettiigibi, iddetiintalakbudur."567
mam Ahmed, Eb Dvd ve Nes'deki rivayete gre, Abdullahb.mer,hayzhalindeikenkarsnboamt.Hz. Peygamber,onutalaksaymayponukocasnagerievirerek: "Temizlendii zaman boasn veya tutsun!"568 buyurmu tur.bnmeryledemitir:AllahResl:"EyPeygamber!
560
561
562
563 564
bnMce,"Talk",16bnHanbel,II,276.[Ayrcabk.Buhr,"Talk", 11]. Buhr, "Itk",6"Talk",11"Eymn",15.[Ayrcabk.Mslim,"mn", 201, 202 Eb Dvd, "Talk", 15 Tirmiz, "Talk", 8 Nes, "Talk", 22 bnMce,"Talk",14,16 bnHanbel,II,398,425,474,481,491]. Buhr, "Bed'l'Vahy", 1 "mn", 41 "Nikh", 5 "Talk", 11 "Menkibu'lEnsr", 45 "Itk", 6 "Eymn", 23 "Hyel", 1 Mslim, "mret", 155 Eb Dvd, "Talk", 11 Tirmiz, "Fedil'lCihd", 16 Nes, "Tahret", 59"Talk",24 "Eymn", 19bnMce,"Zhd",26 bnHanbel,I,25,43. bnMce,"Talk",16. zetle,insan,bireysylemeksizin yadayapmaksznkendinefsinde boamaveyaonundndabireydnrsebu,bireygerektirmeyen bobireyolur.Aynekildetalakkastetmezseveyabobirszeniyet edipkonuursa veya bir hareketyaparsa bundan dolay da bir eyge rekmez. Allah yle buyurmaktadr: "Allah sizi, dnmeden yapm
Kadnlar boayacanz zaman, onlar iddetleri iinde boayn!"569 yetini okudu. Bu hkm, ikisi helal, ikisi de
haramolmakzeretalkndrteitolduunugsterir.
Helal olan talk ekilleri: () Yakarsn, iliki kurma dan,temizkenboamas () Yadahamileolduubelliiken boamasdr.
olduunuzyeminlerdendolaysorumlututmazamakalplerinizinbi linli olarak yapm olduu yeminlerden dolay sorumlu tutar." [el Bakara2/225]."Sendaimakolayolan(insandoasnauygunden) yolu benimse, iyi olan anlat ve cahillerden de uzak dur!" [elA'rf
7/199]. Yani insanlarn kastsz olarak yaptklar eylere tahamml gster, onlar o kastsz fiillerinden dolay sorumlu tutma. "Kalbi imanla dolu olduu halde inkara zorlanan dnda." [enNahl 16/106].nkarazorlanankimsekfirkabuledilmediinegreboama ya zorlanan kimsenin boamas nasl gereklemi kabul edilebilir! nkevlilikakdiniyet,istekvetercihlegerekleenbirakittir.Niyet, istekveterciholmaksznbozulmaz.YaRabbi!nsanlarhikmetinian
565
566 567
568
569
lamayamuvaffakklki,dinindensapmasnlar! Buhr,"Talk",1,2,3,44,45"TefsruSre65",1"Ahkm",13Ms lim,"Talk",114. Mslim,"Talk",5. Buhr, "Talk", 1 Eb Dvd, "Talk", 4 Muvatta, "Talk", 53 Drim,"Talk",1. EbDvd,"Talk",4Nes,"Talk",1,3,5,19bnHanbel,I,44II, 26,43,51,54,58,61vd. etTalk65/1.
YA RG I VEH KM LER
281
Z DU LM E D
282
Har am olantalakekilleriise: () Yahayzhalindeiken boamas () Veya iliki kurduu temizlik sresi iinde boamasdr.Bunlar,kendisiyleilikikurulankadn boama ile ilgilidir. Kendisiyle iliki kurulmayan kadn boamayla ilgiliise,gerekhayzlikengereksetemizikencaizdir.Nite kim Allah Tel: "Kendileriyle ilikiye girmeden ya da
mehir belirlemeden kadnlar boarsanz size bir gnah yoktur."570 ve"Eyimanedenler!Mminkadnlarnikahla yp, sonra onlarla ilikiye girmeden kendilerini boad nzda, onlar zerinde sizin sayacanz bir iddet hakknz yoktur."571 buyurmaktadr. Bunun byle olduuna "onlar iddetleriiindeboayn!"yetidelletetmektedir.Zira,zifaf olmam kadnn iddeti yoktur. Hz. Peygamber de: "te kadnlarn, kendisi iin boanmasn Allah'n emrettii iddetbudur."buyurarakbunadikkatekmitir.
B ir LafzlaB oam a: Biradamnkarsntalkla birdenboadHz.Peygamber'ehaberverildiindekzarak kalkm ve: "Ben aranzda iken Allah'n kitab/ hkm ile alaym ediliyor?!"572 demiti. Buhadisin isnad Mslim'in artnagresahihtir.
mam Ahmed'in Msned'indeki rivayete gre, Rkne b. Abd Yezd, karsn bir mecliste talkla boamt. Buna ok zld. Reslullah kendisine: "Onu nasl boa dn?" diye sordu. O da: " talk(la) boadm." dedi. Hz. Peygamber: "Bir mecliste mi?" diye sordu. O: "Evet" dedi. Allah Resl: "phesiz o bir talktr. Dilersen ona dn!" buyurdu. Rv, onun eine dndn, sylemektedir. 574 mamAhmedbuhadisisahihve hasengrmtr. Hadisteki"phesizobirtalaktr."ifadesi,ststeolan boamada, mkellefin hanmn bir defada boayamayaca n gstermektedir. Tpk linda olduu gibi ki, koca: "Ehedbillahierbeaehdtininnlemine'ssdqn,yani Allah' drt kez ahit tutarm ki ben doru syleyenlerde nim."dese,bu,sadecebirehdet/tanklkolur.AllahRes l'nn: "Kim, her namazn ardndan otuz kez
'sbhnallah', otuz kez 'elhamdlillah' ve otuz drt kez de 'Allahu Ekber' derse"575 hadisi de bu cmledendir. Bu
tesbihtpepeesylemeyen,bununlaameletmemiolur. Bununrneklerioktur.Budurum,hemdilvehemdeakla uygun rfe muvafktr. "(Dn yaplabilecek) boama iki defadr."576 yetidebuhususlailgilidir.Snnet,bunaslarda kastedilenhususlaraklamtr. bn Vaddh, Amr b. uayb'dan naklettiine gre, Hz. Peygamber:"Birkadnkocasnnkendisiniboadniddia
Mslim'in rivyetine gre, talk, Hz. Peygamber ve Hz.EbBekir'indevirleriileHz.merdevrinindeilkylla 573 Hz. mer: "nsanlar, daha rnda bir talk kabul edilirdi. yava hareket etmeleri gereken bir hususta (talkta) acele etmeye ve dknlk gstermeye baladlar. Keke onu aleyhlerinesaysak."dedivebunuonlarnaleyhlerinesayd. Mslim'inbirbakarivyetinde:Hz.mer, insanlarn tal ka abucak bavurduklarn grnce: "Bu talk onlar aleyhinegeerlisaynz."demitir.
570 571 572 573
ederveadilbirhiddegetirirse,kocayayeminverdirilir. Eer(boamadna)yeminederse,hidinehdetigeer
574
elBakara2/236. elAhzb33/49. Nes,"Talk",6. Mslim,"Talk",15,16,17.
575
576
Gnmzde er' mahkemeler talakn bir szle gerekletiine hkmetmektedirler. Bunun iin insanlar Hz. Peygamber'in lanetledii hlleyeokabavurmaktadrlar.BugnHz.Peygamber'in hkmettii gibi hkmetmek daha uygundur. Birok sahabenin kar kt Hz. mer'ingrnesarlmakgerekmez. Mslim, "Mescid", 144, 145, 146 Eb Dvd, "mret", 20 bn Hanbel,V,196. elBakara2/229.
YA RG I VEH KM LER
283
Z DU LM E D
284
siz olur. Yemin etmekten kanrsa, onun bu hali (nkul) bakabirhidyerinegeervetalkcaizolur."577 buyur
mutur.
15.Zh r 578 Snenlerde ve bn Hanbel'in Msned'inde yer aldna greEvsB.Smit,hanmHavlebt.Mlik'ezhryapt. Bu kadn, bu konuda Hz. Peygamber'le mcadeleye giren ve Allah'aikayettebulunankadndr. BukadnAllahResl' ne:"EyAllah'nElisi!EvsB.Smit,bengenvearzulanan biri iken benimle evlendi. Yam ilerleyip, karnm yayln ca/ocukdourdum,benianasnnyerinekoydu."dedi.Hz. Peygamberona:"Seninhakkndabenimyapabileceimbir ey yok!" buyurdu. Kadn: "Ey Allah'm! Ben halimi sana ikayet ediyorum!" dedi. Bir rivyete gre kadn: "Benim kkocuklarm var.Eeronlarona verilse,ziyanolurlar, yokbanaverilseakalrlar!"dedivebununzerineyet(ler) indi.Hz.Aie:"HersesiiitenAllah'ahamdolsun!Havlebt. Sa'lebe,Hz.Peygamber'eikayetiolarakgelmiti.Benevin bir kesindeydim. Baz szlerini duyamyordum. Hemen Allah: 'Allah, kocas hakknda seninle tartan ve Allah'a ikayette bulunan kadnn szn iitmitir.'579 yetlerini indirdi. Bunun zerine Hz. Peygamber: "(Kocan) bir kle azatetsin!"buyurdu.Kadn:"Bulamaz."dedi.AllahResl: "yleyse pe pee iki ay oru tutsun." buyurdu. Kadn: "O yal bir ihtiyardr!" dedi. Hz. Peygamber: "yleyse altm fakiridoyursun!"buyurdu.Kadn:"Onuntasaddukedebile
ceihibireyiyok!"dedi.AllahElisi:"Benonunadnabir sepethurmavererekyardmcolacam."buyurdu. Kadn: "Ben de baka bir sepet hurma datarak yardmc olaca m." dedi. Hz. Peygamber: "yi yaparsn,onun adna alt mfakiridoyur,sonradaamcannolunadn."580 buyur du.
581 16.l Buhr'deEnes'denrivyetedildiinegreHz.Peygam ber, hanmlarna l yapt. Hanmlarnn yanna gitmedi. Kendisine ait bir odada yirmi dokuz gece kald. Sonra ora dan indi. Sahbe: "EyAllah'n Resl! Bir ay lda bulun madn m?" diye sordular. Hz. Peygamber: "Bir ay, bazen yirmi dokuz gn olur."582 buyurdu. l konusunda Allah Tel:"Elerineyaklamamayayeminedenleriindrtay
bekleme sresi vardr. Eer (bu sre iinde) dnerlerse phesizAllah,okbalayan,okacyandr.Eer(yemin edenler yeminlerinden dnmeyip kadnlarn) boamaya
580 581
Eb Dvd,"Talk",17bnMce,"Talk",25 bnHanbel,VI,411. l , kiinin eine yaklamayacana dair kendisine sz vermesidir. Eerama,kadnnterbiyeedilmesivedzeltilmesiisebucaizdir. Ni tekim Allah Tel yle buyurmaktadr: "Dik kafallk ve irretlik et
melerinden korktuunuz kadnlara gelince onlar nce t verin, (yarar olmazsa), onlar yataklarda yalnz brakn." [enNis 4/34].
Fakat, grld zere, lnn drt aydan fazla olmas caiz deildir. BununiinAllah,zhrkiininhanmndanuzaklamasnedeniylede il,hanmnasenbenimannemgibisin'demesiveonuannesigibid nerekonayaklamamasndandolayharamklmtr.Onlarn,evlat lklarnocuklargibikabuledipsankizoullarymgibidnerek onlarn eleriyle evlenmeyi kendilerine haram klmalar eklindeki inanlarn da Allah iptal etmi, Hz. Peygamber'e evlatl Zeyd'in ha nmZeynep'le,Zeydonuboadktansonraevlenmeyiemretmitir.Al lahTelylebuyurmaktadr:"Kendilerinezhryaptnz(annele
577 578
579
bnMce,"Talk",12. Cahiliyede kii, eiyle zhrda bulunuyor, yani onun srtn annesinin srtgrponasrtneviriyor,onasenbanaannemgibisin'deyipar tk ne ona yaklayor ne de ilikide bulunuyordu. Allah Tel, onlarn buszn irkingrerekbuyaptklarntekrarlamamalarnemredip bylebireyyapanazhrkefretiniykledi.Bk.Mcdelesresi. elMcdele58/1.
rinizin srtna benzetmek suretiyle boamak istediiniz) elerinizi de anneleriniz yapmamtr.Yine evlatlklarnzdazocuklarnz (gi bi) klmamtr. Bu, sizin azlarnzla sylediiniz (fakat gereklii olmayan) sznzdr. Allah ise gerei syler ve doru yola iletir."
582
[elAhzb33/4]. Buhr,"Salt",18"Savm",11"Nikh",91"Talk",21"Eymn",20.
YA RG I VEH KM LER
285
Z DU LM E D
286
karar verirlerse, phesiz Allah her eyi iiten, her eyi bilendir."583 buyurmaktadr.
17.NesebinAidiyeti Buhr ve Mslim'de rivyet edildiine gre, bir adam Hz. Peygamber'e: "Eim siyah tenli bir ocuk dourdu." diyerek sanki o ocuu reddetmek istediini anmsatt. Bu nunzerineHz.Peygamber:"Develerinvarm?"diyesordu. Adam: "Evet." deyince, bu kez Allah Resl: "Renkleri ne dir?" diye sordu. Adam: "Krmz." dedi. Allah Elisi: "le rinde boz olan var m?" diye sordu. Adam: "Evet." dedi. Allah Resl: "Bu onlara nereden gelmi olabilir?" diye sordu. Adam: "Ey Allah'n Resl,herhalde damarna (r kna)ekmitir."dedi.BununzerineHz.Peygamber:"te belkibudadamarna(rkna)ekmitir!"584 buyurdu.
tiklerine gre Hz. Peygamber, bir ocuu anasyla babas 586 arasndamuhayyerbrakmtr.
19.B oananEinNafak as Hz.Peygamber'dennafakannmiktarnadairbirrivyet gelmemitir. O, bu hususu rfe brakmtr. Mslim'in Sa hh'inde sabit olduuna gre, vefatndan seksen ksur gn nce veda haccnda byk kalabaln huzurunda yapt konumasnda:"KadnlarhakkndaAllah'tankorkun!n
ksizonlarAllah'nemanetiolarakalptenaslorganla rn Allah'n kelimesiyle helal ettiniz. Onlarn sizin zeri 587 nizderfeuygunolarakrzkvegiyinmehaklarvardr."
buyurdu. Buhr ve Mslim'de Eb Sfyn'n hanm Hind Hz.Peygamber'egelip:"EbSfyncimrinintekidir.Habe
Buolayda,soruynyleolduuzaman,imyoluylabe lirtileneylerdehadcezasnn gerekmeyecei vesrfphe nin, lin ve ocuu reddetmeyi gerektirmeyecei sz konu sudur.Yinebuolayda,rnekvebenzetmeilehkmverile bileceiifadeedilmektedir.
18.o cu kB ak m (Hdne) EbDvd'unrivyetinegrebirkadnHz.Peygamber 'egelerek:"EyAllah'nResl!tebuolumakarnmya
ri yokken aldmdan baka bana ve ocuuma yetecek nafaka vermiyor." deyince, Allah Resl: "Kendine ve o 589 cuunayetecekkadarrfegreal!"588 buyurdu.
586 587 588
589
bnMce,"Ahkm",22Tirmiz,"Ahkm",21bnHanbel,II,246. Mslim,"Hac",147. Buhr, "By'",95"Nafakt",9,14"Ahkm",28Mslim,"Akdiye", 7. Allah Tel yle buyurmaktadr: "Varlkl olan, nafakay varlna
greversin!RzkdarolandaAllah'nkendisineverdiindenversin! Allah,birkimseyiancakkendisineverdiiorandaykmlklar.Al lah, bir gln ardndan bir kolaylk yaratacaktr." [etTalk
65/7]. Ancakbugn er'mahkemeler,kocalarnnkendilerininafaka szbraktkadnlarlailgilenmediinigrmekteyiz.Kiininzerineev lendiieiyleilgilenmeyiponuveocuklarnterkettiinizerinebir kakadnlaevlendiini,bakalaryladazevksrdn,eleriniveo cuklarn sevgiden mahrum braktn grmekteyiz. En kts ise, mahkemenin, onlar karnlarndoyuracak bir eybulamazken, budu rumdaolankadnlarndavalarnhaftalarcaveyaaylarcaertelemesidir. Belkikad,kadnn veyakocanngerekdurumunurenmek iinbu namuhtaolabilir.Fakat,avukat,tamamenkaybetmesinesebepolma sa bile, davann kadnn lehinde sonulanmasn geciktirecek ahitler getiriphkiminzamanndakararvermesiniengelliyorlar.ouzaman avukatlar,kadnnitaatetmeartnilerisrerekkadnnnafakadava sn erteletmektedirler. Halbuki aslnda kadn, kocasna isyan etme mifakatonunlasertmizalolankocas vekocasnnAllah'tankork
tak, gslerim pnar ve kucam beik oldu. Babas beni boamt.imdideonubendenalmakistiyor."diyeikayet etti.AllahReslona:"Evlenmedikesenondanbuocua dahahaksahibisin!"585 buyurdu.Snensahiplerininnaklet
583 584 585
elBakara2/226227. Buhr,"Talk",26"Hudd",41Mslim,"Lin",18,20. EbDvd,"Talk",35.
YA RG I VEH KM LER
287
Z DU LM E D
288
Drekutn, Eb Hureyre'nin eine infak edecek bir ey bulamayanadamhakkndaAllahResl'nn:"Aralarayr lr!" dediini rivyet etmitir. Sad b. Mensr Snen'inde Ebu'zZend'n:"Sadb. Mseyyeb'e'eineinfakedecekbir eybulamayanadamnhanmylaarasayrlrm?'diyesor dum.'Evet'dedi.Bu'snnetmi?'dedim.O:'Evet,snnettir.' dedi." Mslim ve bakasnn rivyet ettiine gre, Ftma bt. Kays' kocas kesin olarak boayp Allah Elisi'nin yannda (kocannevinde)oturmavenafakahakkndatarttklarnda Ftma: "Allah Resl bana ne oturma ne de nafaka hakk verdi ve benim, bn mmMektm'un yanndaiddet bek lememi emretti." dedi. Zira bn mm Mektm mdr kadnelbisesinionunyanndakarrfakatokadngrmez di.Nes'ninSnen'inderivyetettiibuolaydaAllahRes l:"Nafakaveoturmahakkancakkocanndnimkan olan boamada sz konusudur." buyurmutur. Nes ve Drekutn:"Oturmavenafakahakkvermekdnimkan olan kocaya aittir."590 eklinde rivyet etmilerdir. Bu hu sustaki hikmeti Allah: "Belki Allah bundan sonra yeni bir durum meydana getirir."591 yetiyle aklamtr. Talk sresininbatarafnoku!Orada,AllahTel,iddetinsre sinin bitimi esnasnda hanmlarn e olarak alkoymak ya dabrakmakhakknasahipkocalarahanmlarnevlerinden karmamalarn, hanmlara da kmamalarn emretmitir. Bu da talktan sonra eini alkoyma hakk olmayan kimse
mayan avukat onu o hale srklemitir. Ben, bazen kadnn da kt muamelede bulunabileceinive hakkolmayan eyleriisteyebileceini kabulediyorum. Fakat, buktmuamele,genellikle kocadan kaynak lanr.Ohaldeeyhkimler!Hakkbilinveavukatlarntartmasvea hitlerin yalanlariinzamanuzatmayn!Gcnznyettiikadardu rumalar arasndaki zaman ksa tutun. Kadnn harcaya bilecei bir eybulamadzamanneyapacandahaiyibilmektesiniz.Onuniin kadnniffetinikoruyunveonunhakkndaAllah'tankorkun! Nes,"Talk",70. etTalk65/1.
nin karmasnn caiz olduunu gsterir. Selef ve ondan sonrakilerin dedii gibi, veya bunda baka bir durum yani tekrardn meydanagelebilir.
20.Ak r abalar nNafak as Eb Dvd'un rivyet ettiine gre, bir adam Hz. Pey gamber'e gelip: "Kime iyilik edeyim." dedi. Allah Resl:
"Annene,babana,kzkardeine,erkekkardeinevebunlar 592 takibenakrabalarna.Vacipbirhakveslayrahimdir." buyurdu.Nesde:"Verenelstndr.Bakmylasorumlu olduunkiilerdenvermeyebala:Annen,baban,kzkar dein, erkek kardein ve sonra da sana en yakn olanlar dan bala."593 rivyetini nakleder. Eb Dvd'un Snen'indeHz.Peygamber'in:"Sizinyediklerinizinentemi zi, kazancnzdr. ocuklarnz da sizin kazancnzdandr. yleyseonuafiyetleyiyiniz."594 buyurduurivyetedilmi
tir.
21.S tEm zirm eveStEm zir m eNedeniyleHaram Olanlar BuhrveMslim'deHz.Aie'denrivyetedildiineg re st emme, doum yoluyla haram klnanlar haram 595 Yine Buhr ve Mslim'de bn Abbs'tan rivyet eder. edilen hadiste, Hz. Peygamber'e Hz. Hamza'nn kz veril mekistenince:"Obanahelalolmazzirao benimstkar
deimin kzdr. Nesep yoluyla haram olan st yoluyla da haram olur." 596 buyurdu. Eb Dvd'un Snen'inde: "St emme ancak (ocukta) et gelitirip kemik sertletirecek 598 kadaremilmekleharamolur."597 rivyetivardr.
592 593 594 595 596 597
590 591
EbDvd,"Edeb",120. Nes,"Zekt",51. EbDvd,"By'",77. Buhr,"ehdt",7"Nikh",20,21"Humus",4Mslim,"Rad'",1. Buhr,"Maz",43Mslim,"Rad'",12. EbDvd,"Nikh",8.
YA RG I VEH KM LER
289
Z DU LM E D
290
22.ddetler AllahTel,kitabndabuhususutamolarakaklam tr.Allah Kur'an'dadrteitiddettenbahsetmektedir:

* isterse a) Hm ile k adnn iddet s r esi: ster r ic' ** talklaboanmolsun,istersakenayrlmisterse byin kocas lm olsun hmile kadnn iddeti mutlak olarak ocuu dourmas ile sona erer. Nitekim Allah: "Hamile
grmeyenlerhususundatereddtederseniz,onlarnbekle mesresiaydr."601 buyurmaktadr.

d)K o cas lenkadnniddets resi: "inizdenlen leringeridebraktklareleri,kendikendilerinedrtayon gn (iddet) beklerler."602 yetinde belirtildii gibi, drt ay
olanlarn bekleme (iddet) sresi, ocuklarn dourmala rylasonaerer."599 buyurmaktadr.Sahbeninounluuda

bununla delil getirmilerdir. Koca teneir zerindeykanr ken kadn ocuunu dourmuolsa bile,bu byledir. Nite kim Hz. Peygamber, Sbey'a elEslem'ye byle fetva ver mitir.
b)Hayzg r enboanm k adnniddets resi: "Bo anmkadnlarkendikendilerineayhalibeklerler."600
ongndr.Busre,hamileolmayanlariindir.nkhmi lekadnniddetsresi, yetlebelirlenmitir.Kadnnhami leliidahadadevamedecekolsa,zorunluolarakbekleyecek tir.

23.AlV er i Buhr ve Mslim'de rivyet edildiine gre Allah ve 603 Bu Resl, iki,le,domuz, putsatnharam klmtr. kapsamlkelimeler cinsinharamllniermektedir: () Aklbozaniecekler, () insandoasnbozanyiyeceklerve 604 ()dinleribozanhalknilerigelenleri.
yetindeifadeedildiizereayhali(hayzveyatemizlik) sresidir.
c) Hayz g rm eyen k adnn iddet sr esi: Ya, ya kk olduu iin hayz grmeyen ya da yallktan dolay hayzdan kesilen bayandr. Allah Tel bu ikisi hakknda: "Kadnlarnzdan detten kesilmi olanlarla, henz det
Gnmzdeocuklarnemzirilmesiyleilgiliinsanlarndthatala ra dikkat etmek gerekir. ou zaman kadnlarn, ocuklar kkken nbetleeonlaremzirdiklerinigrmekteyiz.zellikle deaynevdeol duklarnda ve birinin st az ise, st az olan komusuna ocuunu emzirmek iin verdiini iki ocuun bir mddet ayn memeden st emdiini,bydklerindedeoikiocuunbirbiriyleevlendiine ahit olmaktayz. Cehaletbirok insann buhataya dmesine yolamakta dr. Kocaya yeni bir nikha ihtiya olmadan boad hanmna dnme imkanverenboamatrdr.Z.D. Kocaya boad eine ancak yeni bir nikhla dnme imkan veren boanmaeklidir.Ancakbuboamakocanneinincboamasise yenibirnikhdataraflarnbirarayagelmesiiinyeterlideildir.Z.D. etTalk65/4. elBakara2/228.
598
601 602 603 604
etTalk65/4. elBakara2/234. Buhr,"Mez", 51"By'",102,105,112Mslim,"By'",93"Fer'",8. Alveriinnaslyaplacarfebraklmtr. Dininmaksad,insanla rnhelalvetemizolanlaryeyip,hakszyerebirbirlerininmallarnye memelerini salamaktr. Allah Tel yle buyurmaktadr: "Ey iman
**
599 600
edenler! Birbirinizin mallarn haksz yollarla karlkl rzaya da yanan ticaret yoluyla da olsa yemeyin ve birbirinizi ldrmeyin nkAllah,sizekarokmerhametlidir."[enNis4/29]."Alveri yaptnzdadaahittutun!Yazcyadaahidedezararverilmesin!"
[elBakara2/282].
Z DU LM E D
292
V
ALTINCIBLM TIPV EHASTALIK L ARINTEDAV S
koruma) 2) Perhiz/diyet ve 3) Zararl maddelerin dar atlmas.AllahTel,buesasoruyetindeifadeetmi tir:"Sizdenkimhastayadayolculuktaolursa,tutamad gnler saysnca baka gnlerde tutar."608 Bu yette Yce Allah, bu durumda hasta olan kiiye hastalk mazeretiyle yolcuya da salnn ve gcnn korunmas sebebiyle Ra mazan aynda oru tutmamalarna izin vermitir. nk yolculukta daha fazlahareketli olunduundan oru hali ra hatvefazlahareketeuygundeildir. Gdaszlk da insann gcn azaltr ve zayf drr. AllahTelhacyetinde:"inizdenherkimhastalanrve
Hastalklar iki eittir: 1) Kalp hastalklar 2) Beden hastalklar.HerikisideKur'an'dazikredilmitir. K alph as talk lar ise iki eittir: () phe, () ehvet ve azgnlk. Bunlarn ikisi de Kur'an'da gemektedir. rnein Allah Tel pheye ilikin kalp hastalna yle iaret etmekte dir:"Kalplerinde(mnafklktankaynaklanan)birhastalk vardr.Allahdaonlarnhastalklarnartrmtr."605 Yce Allah ehev hastala ilikin olarak da: "Ey Peygamber'in
yabandanrahatszolur(datraolmakzorundakalr)sa fidyeolarakyaorututmas,yadasadakavermesiveya hut kurban kesmesi gerekir."609 buyurmaktadr. hraml

ikenbandabit,kantgibieziyetvereneylerlehastaolan kiiye sa diplerinde tkanma nedeniyle,bata eziyet mey dana getiren pis (ter) buharlarn dar atlmas iin ban traetmesineizinverilmitir. hramlolankiibudurumdabantraettiinde,sa diplerindebulunanterdeliklerialrvetkanmolandelik lerden terler rahata dar kar. Birikimi zarar veren her eyin vcuttandaratlmasdabunakyasedilir.Birikimi vcuda zarar veren ve dar atlmas gereken maddeler on tanedir: 1)Kan, 2) Men, 3) drr,4) Dk, 5) Yellenme, 6) Kusuntu, 7) Aksrma, 8) Uyku, 9) Alk ve 10) Susuzluk. tebuonmaddenindaratlmayphapsedilmesihalinde, her biri kendi cinsinde bir tr hastala davetiye karr. Yce Allah, bu on maddenin en zorunun deil, en d nn/enkolaynn dar atlmasnadikkatekmitir. Buda, bata tkanm olan deliklerden buharlarn (ter) dar atl
608 609
hanmlar! Siz, kadnlardan herhangi biri gibi deilsiniz. Eer Allah'a kar gelmekten saknyorsanz (erkeklerle konuurken) sz yumuak bir eda ile sylemeyin ki kal binde hastalk (kt niyet) olan kimse mide kaplma sn!"606 buyurmaktadr.
B edeneilikinh astalk lar hakkndaAllahTel:"K
reglkyoktur,topalaglkyoktur,hastayadaglk yoktur."607 buyurmaktadr. Kur'an'n bykln anlaya

cak ve anlayan da baka hibir kaynaa bavurma ihtiyac hissettirmeyecekekildehac,oruveabdestileilgiliyetler de bu hastalklardan bahsedilmitir. Beden hastalklarn tedavisinde esas bulunmaktadr: 1) Hfzsshha (sal
elBakara2/10. elAhzb33/32. enNr24/61.
605 606 607
elBakara2/184. elBakara2/196.
TI P VE H A S TA LIK LA RIN TEDA V S
293
Z DU LM E D
294
masdr. Nitekim Kur'an, daha st mertebede olana dikkat ekmektensedahaaltmertebedeolanadikkateker. Perhize/diyete gelince, Yce Allah abdest yetinde: "Hastaolursanzveyayolculuktabulunursanzyahutbiri nizabdestbozmaktan(defihcetten)geliryahuttacinsel ilikide bulunur da su bulamazsanz, o zaman temiz bir topraa ynelin. Onunla yzlerinizi ve ellerinizi meshedin."610 buyurmaktadr. Bu yette Allah Tel, hasta olan kiiye, bedenine eziyet verecek eylerden korunmak amacyla su ile abdest alma yerine toprakla teyemmm et mesineizinvermitir.Bu,kiiyehemierdenhemdedar daneziyetvericihereydenkendisinikorumas gerektiine bir uyardr. Bylece Allah, tbbn bu esasna ve temel ilkelerinekullarnndikkatiniekmitir.imdideAllahRe sl'nnbuhusustakiuygulamalarn aklayacaz. Kalb hastalklarn tedavisi grevi, peygamberlere ve rilmiolup,ancakonlarvastasylaveonlarn eliylereni lebilir. Maddhastalklarntedavisiise,ikieittir:
1) Allah'n insanlar ve hayvanlar yaratm olduu ft rattr. Bunda doktorun tedavisine ihtiya duyulmaz. Ftr olan bunlar, ztlaryla giderilmesi mmkn olan alk, su suzluk,soukluk /mekveyorgunlukgibieylerdir. 2)Tedavisi,dncevetefekkreihtiyaduyulanhasta lklar.rnein,bedeninitidalsnrndanktbenzerhas talklar defetmek gibi. te bizim hakknda aklama yapa camzkonuda budur. A.Hastalk larnMaddY ntem ler leTedavisi 1.Hz.Peygam ber 'inK endisiniTedavisiveB aka snnTedaviOlm asn Em r etm esi
Mslim'in rivyet ettii bir hadiste Allah Resl: "Her
hastalnbirtedavisivardr.Tedavisibulunanhastalkda Allah'n izniyle iyileir."611 buyurmutur. Buhr ve Ms lim'de Hz. Peygamber'in: "Allah, ifasn vermedii hibir hastal yaratmamtr."612 buyurduu nakledilmitir. mamAhmedMsned'indesmeb.erk'inyledediini
nakletmektedir:"BenAllahResl'nnyanndaydm.Bede vlergeldilerve:'EyAllah'nElisi!Tedaviolalmm?'dedi ler. Hz. Peygamber: 'Evet, ey Allah'n kullar tedavi olun
ziraAllah,birhastalkhariifasnvermediihibirhas talk brakmamtr.' buyurdu. Bedevler: 'O nedir?' diye 613 Hadisin sorunca, Allah Resl: 'htiyarlktr.' buyurdu." dier bir lafzla rivyeti: "Allah, ifasn vermedii hibir hastal yaratmamtr. Onu bilen bildi. Bilmeyen de bil 614 eklindedir. 615 Ahmedb.Hanbel'in Msned'indeve medi." Snenler de Eb Huzme'den rivyet edildiine gre: "Ey
Allah'nResl!'(Hastalklarmzgeirmekiin)rukyeola rakyaptmzdua,tedaviolduumuzila,(hastalanmamak iin) tedbir almamz hakknda ne dersin?Acaba bunlarAl lah'ntakdirindenherhangibireyigerievirebilirmi?'de dim. Reslullah: 'Bunlar da Allah'n takdiridir.' buyur 616 Yine rivyet edildiine gre Hz. Peygamber, ziyaret du." etmekzerebirhastannyannagirdive:"Onudoktorag trnz!"buyurdu.Oradakilerdenbiri:"Bunusenmisyl yorsuneyAllah'nResl!?"deyinceHz.Peygamber:"Evet,
611 612 613 614 615
610
elMide5/6.
616
Mslim,"Selm",69. Buhr,"Tb",1. bnHanbel,IV, 278. Buhr,"Kader",4bnHanbel,I,377,413,443,446,453IV,278. Bu,tbbrenmeyevefaydal eyleribilmeyeteviktir. bnMce,"Tb",1Tirmiz,"Tb",21"Kader",12 bnHanbel,III,421.
295
Z DU LM E D
296
617 Allah tedavisi olmayan hibir hastalk yaratmamtr."
buyurdu. Buhadisler,sebepvesonularnnvarlngstermek te, bunu inkar edenlerin ise grlerinin yanl ve batl ol duunubelirtmektedir.
2.Hz.Peygam ber 'inUzm anDo ktor lar aY nlen dirm esi mam Mlik Muvatta'nda Yezd b. Eslem'den u riv yeti nakleder: Bir adamn yaras kmt. Yara kan topla
Mce'ninSnen'inde:"Czamllaraokbakmayn!"621 riv yeti vardr. BuhrveMslim'deHz. Peygamber'in:"Hasta devesiolanonusalkldevesiolanagetirmesin!"622 buyur duu nakledilmitir. Allah Resl'nn: "Czamlyla, ara nzdaki bir veya iki mzrak boyu bir mesafeden konu!" 623 buyurduunakledilmitir.
4.Tp lm iniB ilm eyip nsanlar TedaviEtm eye alanlar n Tazm inatdem esi Eb Dvd, Nesi ve bn Mce'nin rivyet ettiklerine greHz.Peygamber:"Dahancetbbbilmediihaldedok torluk taslayan, tazminat der."624 buyurmutur. Tbbn anlam, dzeltmektir. Bir eyi dzelttim anlamna: Tabibth denir. Hz. Peygamber yukardaki hadiste "tabbe=iyiletirmek" kelimesini deil de, "tetabbebe=doktorluk taslarsa" kelimesini kullanmtr. nk tefe'ul formunun, bir eyi zorlamak, onu glk ve zorluklayapmakveehilolmamakgibianlamlarvardr.r neintehallm,yaniarbalgibigrnmek,teeccu',yani cesur gibi grnmek kelimeleri gibi. Yine bu hadiste, chil doktorun tazminat demesi gerektii sz konusudur. Tp ilmineveuygulamasnancedenbirbilgisiolmadangiriir se, bilgisizliiyle insanlar ldrmeye neden olmu, ihmal karlyla bilmediine girimitir. Bylelikle hastay aldat m olur.Bunedenledetazminatdemesigerekir. 5.h tiyaFazlas Y em em edenSak nm ak Ahmed b. Hanbel'inMsned'inde ve dierhadis kitap larnda rivyet olunduuna gre Allah Elisi: "nsanolu,
621
mt. Bu yaral kii, Enmaroullar'ndan iki kii ard. Yaraya baktlar. Hz. Peygamber'in kendilerine: "Hanginiz daha iyi doktor?" diye sorduu ileri srlmtr. Adamn biri:"Tptahayrvarm,eyAllah'nResl?"dedi.Hz.Pey gamber:"Derdiverendevasnda vermitir."618 buyurdu. Buhadiste,herilimvesanattaokonudakiuzmanlarn danyardmistemeningerekliliineiaretvardr.nkbu, dahaisabetlibirdavrantr.
3.Hz. Peygam ber 'inBu lacHastalk lar danSa k n(dr )m asveSalk lK iiler iBu lacHastala Y akalananlardanUzak latrm ayaY neltm esi(K a r antina) SahhiMslim'dekibirrivyetegre,Sakfkabilesihe yetindenczamlbiri vard. Hz.Peygamberonahabergn
derip yle dedi: "Biatn kabul ettik, dn!"619 Buhr'nin rivyetettiibirhadistedeAllahReslylebuyurmutur: "Czamldan, aslandan kaar gibi uzak dur!"620 bn
617 618 619 620
bnHanbel,I,42. Muvatta,"Ayn",12. Mslim,"Selm",126. Buhr,"Tb",19.
622 623
624
bnMce,"Tb",44. Buhr,"Tb",53,54Mslim,"Selm",104,105. Bu, doktorlarn syledii verem mikroplarnn bu boyutta tkrk yoluylayayldgrneuygundur. EbDvd,"Diyt",23Nes,"Kasme",41bnMce,"Tb",16.
297
Z DU LM E D
298
midesindendahakthibirkabdoldurmamtr.Halbuki onlara belini dorultacak birka lokmack yeterli olur. Mutlaka midesini dolduracaksa, te birini yemee, te 625 biriniieceevetebirinidenefesalmasiinayrsn."
buyurmutur. Hastalklar iki eittir: Birincisi madd hastalklardr: Bedendebiroktrolanvetabi hareketlerebilezararve ren hastalklardr. Hastalklarn bir ou bu trdendir. Se bebi ise, daha ilk yemek hazmedilmeden vcuda yeni ye mekler doldurulmas, ihtiyatan fazla miktarda, faydas az, hazmzorgdalarnalnmas,eitliterkiplerdekarkgda larn oka alnmasdr. nsan bu tr gdalarla karnn dol dururvebunualkanlkhalinegetirirseeitlihastalklarn meydanagelmesinenedenolur.rneinbudurumdahasta lk sratle gelmesine ramen, iyilemesi ge olur. Alnan gdadaortayolututar,gereklimiktaralrsanicelikvenite liindeortayolututarsavcut,fazlamiktardaalnangda nnverdiifaydadandahaokfaydasalam olur. Gda trl alnr: 1) Zaruret/ihtiya lsnde, 2) Yeterli lde ve 3) Fazla lde. Hz. Peygamber, kiiye belini dorultacak, kuvvetinden drmeyecek ve zafiyet vermeyecekekildebirkalokmannyeterliolduunudaha fazlayemekzorundakalddurumda,midesinintebirini yemekle, te birini suyla, son te birini de nefesle dol durmasnbildirmitir.Buekildeyemek,hemvcudahem dekalbeenfaydalolanekildir.Zirabedenifazlagdadeil, ancakkapasitesikadaralnangdakuvvetlendirir.
6.Hz.Peygam ber 'inHastalk lar Tedavi Etm edek i Y ntem i
a) Hu m m nn Tedavisi: Buhr ve Mslim'de Hz. Peygamber'in: "Humma/stma veya humma hastalnn
iddetiancakcehenneminhararetininiddetindenbirpar adr. yleyse humma ateini su ile soutunuz."626 buyur

duusbittir.Buhadis,Hicazllarveonlarnyaknndakilere zgdr.nkonlardameydanagelenhummahastalnn ounluu, gnein ssnn iddetinden meydana gelen ge ici, gnlkhummahastaldr. Bu tr humma iin souk suyunhemiilerekhemdeykanlarakkullanlmasfaydal dr.
b)shalinTedavisi: BuhrveMslim'derivyetedil diine gre bir kii, Hz. Peygamber'e gelerek: "Kardeim ishaloldu,neyapalm?"diyesordu.AllahResl:"Onabal (erbeti)iir."uyurdu.Adamgittibirmddetsonraikiveya kez geri geldi ve: "Ona bal erbeti iirdim, fakat ishali daha da artt!" dedi. Allah Resl adamn her geliinde: "Ona bal (erbeti) iir!!" buyurdu. Nihayet adamn nc veya drdncgeliindeHz.Peygamber:"Allahdorusy lemitirfakatkardeininkarnyalansylyor."627 buyur 628 du. Allah Resl'nn kendisine bal tavsiye ettii kiinin karnnn rahatsz olmasnn sebebi, midesini ok doldur maktan vcutta meydana gelen arlktr. te bu sebepten Hz.Peygamber,onamidevebarsaklardatoplanmgerek sizmaddelerigidermesi iinbal erbeti imesini emretmi tir.Zirabal,budurumdamidedekifazlalklaratmayabire bir aredir. nk gdalarn midede kalmasn engelleyen yapkankarmlarvardr.Ziramidedekadifekumatakine benzer saak/lifler vardr. Yapkan karmlar bu liflere
Buhr,"Tb",28"Bed''lHalk",10Mslim,"Selm",78,81,82,84. Buhr,"Tb",4,24Mslim,"Selm",91. Hz. Peygamber, Nahl sresindeki u yete iaret etmitir: "Onlarn
626 627 628
625
Tirmiz,"Zhd",47bnHanbel,IV,132.
ilerinden, eitli renklerde olan ve insanlarn (baz hastalklarn) iyiletirenbiriecekkmaktadr."[enNahl16/69]
299
Z DU LM E D
300
yaptklarnda mideyi ve mideye gelen gdalar bozarlar. Bunun aresi ise, mideyi buyapkan karmlardan temiz lemeklemmkndr.zelliklebalscaksuilekartrlarak erbet halinde iildiinde sz konusu yapkan karmlar temizler. Bal erbetini tekrar tekrar iirme tavsiyesinde de ince bir tbb mn vardr: lacn bir miktar ve hastaln durumuna gre dozaj vardr ayet az alnrsa hastal ta mamen iyiletirmez, ok alnrsakuvvetizayflatrve baka zararlarmeydanagetirir.tehadistebelirtildiigibi,hasta ln derecesine gre bal erbeti iilmeye devam edildike Allah'nizniyleiyileti.lalarndozajna,niteliine,hastal n ve hastann durumuna dikkat edilmesi tp kurallarnn ennemlilerindendir.
c) Y ar alarn Tedavisi: Buhr ve Mslim'de rivyet edildiine gre, Uhud savanda Hz. Peygamber'in yz yaralandnda, kz Hz. Ftma kan temizledi. Hz. Ftma kanndurmadngrnce,birparahasrald veonuyakt. Hasr klhaline gelince, klyarayabast.Berdden yapl 629 nk bunun kuvvetli m hasrn kl kan durdurdu. tesirivardr. d)Dam ar lar nK esilm esiveDalanm as: Mslim'in Sahh'inde rivyet edildiine gre Hz. Peygamber bey b. Ka'b'a bir doktor gnderdi. Doktor, bey'in bir damarn 630 Sa'd b. Muz elindeki bir kesip sonra oray dalamtr. damarndan yaralannca/atma olunca, Allah Resl onu 631 dalad.Sonradamartekraratncaikincikezdalad. e) K abzln Tedavisi: Tirmiz ve bn Mce'nin riv yet ettiklerine gre Hz. Peygamber Esm bt. Umeyr'e:
629
"Mshil olarak hangi ilackullanyorsun?" diye sordu. Es m:"brm(boumluca)"deyinceAllahResl:"Oateli ishalyapar!!"buyurdu. Daha sonraHz. Peygamber:"Ms * hilolaraksen kullan."632 buyurdu.
f) Siyatiin [Ir k Nes] Tedavisi: bn MceEnes b. Mlik'in Reslullah' yle buyururken iittiini rivyet et mektedir: "Irk nes/siyatik hastalnn ilac (bedev
arabnn)eritilmikoyunkuyrukyadr.ksmaayrla rak a karna her gn bir ksm iirilir."633 Irk

nes/siyatik, kala kemii ekleminden balayp, srttan uy lua ve ounlukla da topua kadar inen bir ardr. Ar devam ettike aa blgelere inmesi de oalr ve ayn za manda ayak ve uyluk zayflar. Buhads, Hicazllara, onlara komuolanlaravezellikledebedevAraplarahitapetmek tedir.Zirabuonlariinenfaydalilatr.Buhastalkbeden deki bir sertlikten meydana gelir. Bazen de yapkan ka t/sert bir maddeden meydana gelebilir. Tedavisi ise ishal dir. Koyun kuyruunun iki etkisi vardr: Vcudu olgunla trmak ve yumuatmak. Bu hastaln tedavisinde bu iki unsura ihtiya vardr. Bedevilerin yetitirdii koyunun bu hastala ila olarak tavsiye edilmesinin sebebi, gereksiz maddelerininaz,miktarnnkkvecevherininlatifolma sdr.Otladmerannzelliigerei,scakblgeninyavan otu(ih)vemarsamaotu(kaysum)gibiotlarnyiyerekya amlarn devam ettirmeleridir. Bu bitkileriyiyenhayvann etindetabiolarakyediieylerdenbiretkibelirirvebubit kilerdendahagzelbirkarmortayakmolur.Bugzel karmkoyununzelliklekuyrukksmndabulunur.
630 631
Buhr,"Cihd",85"Vud",72"Mez",24"Nikh",123"Tb",27 Mslim,"Cihd",101. Mslim,"Selm",73. Tirmiz, "Siyer", 69 Mslim, "Selm", 75 Drim, "Siyer", 65 bn Hanbel,III,312,350,386.
632 633
"Sinameki"olarakbilinenbirbitkidir.Bukelimeninorijinalekli Sen M ek k ' dir.Z.D. Tirmiz,"Tb",30bnMce,"Tb",12. bnMce,"Tb",14.
301
Z DU LM E D
302
g) Zt lcenbin Tedavisi: Tirmiz Hz. Peygamber'in:
"Ztlcenb hastaln d aac ve zeytinya ile tedavi ediniz."634 buyurduunu rivyet etmitir. Doktorlara gre
ztlcenbhakikvehakikolmayanolarakikieittir: Hak i k o lan , kaburga kemiklerinin i zarnda, vcudun yan i taraflarnda meydana gelen scak veremdir. Hakik o lm a yan ise, i/alt deriler arasnda tkanan bir takm kaln ve eziyet verici gazlardan dolay vcudun yan taraflarnda meydanagelenardr.Ancakbutrdekiaruzunsrelidir. Hakik ztlcenbin arlar ise aralkldr. Hadisteki ila/tedavigazlardanoluanksmlailgilidir.nkdaac (di hind),hafifedvlr, stlmzeytinyakartrlr da gazlarn bulunduu yer bunlarla ovulur veya macun ha lindeyalanrsauyguntedaviolur.
h )B aArsnnTedavisi: Hz.Peygamber'inbaa rdnda bana kna yakt rivyet edilmitir. Bu kna ile tedavi, ba ars eitlerinden biri iindir. Zira ba ars, zararlbirmaddedendeilde,atelibiriltihaptandolayise kusma (istifra) gereklidir. Buna da kna fayda verir. Kna tlr,sirkeilekartrlarakalnasargyaplrsabaar s diner. Tirmiz, Allah Resl'nn hizmetilerinden Selm mm Rfi'den, Hz. Peygamber'in herhangi bir yaras ve/veya bir dikenin neden olduu yaras zerine mutlaka 635 knakoyduunurivyet etmitir. i) G z ArsnnTedavisi: Hz. Peygambergzars n,gzdinlendirerekveonuhareketlerdenkoruyarakteda viederdi.bnMce'ninrivyetettiinegre,Reslullahg z aryan Suhayb'in hurma yemesini engellemi ve ho 636 Yine gz aryan Hz. Ali'nin ya hurma grmemitir.
yemesini engellemitir. Elerinden birinin gz arynca, iyileinceyekadaronunlabirlemediinakledilmektedir.

j) Sivilceler in Tedavisi: Hanmlarndan birinin yle dedii rivyetedilir:Parmamdaki sivilceyikartmas iin Hz. Peygamber'in yanna geldim. "Yannda zerre (tutya) varm?"diyesordu."Evet"dedim."Onusivilceninzerine
koy ve: 'Allah'm! Sen by kltr, k byltr 638 ZerreHind sn.Bendebulunanklt!'de."637 buyurdu.
ilacdr. Sivilce, vcudun doal olarak att scak bir mad dedenoluankkbirbandr.Vcudundksmndabir yer edinir. Kendisini yakacak ve karacak ey gerektirir. Zerre,bunusalayacakmaddelerdenbiridir.
k )Am aveYarm aYo luylailik vebanlarnTe 639 Hz.Ali'ninyledediirivyetedilir:"Reslullah davisi: ilesrtndaikinlikolanbirkiiyiziyaretettik."EyAllah'n Elisi!Bundairinvar."dediler.AllahResl:"Onuyarnz." dedi.Hz.Ali:"okgemedikiAllahResl'nngznn de ald." dedi. Eb Hureyre'den rivyet edildiine gre, Hz. Peygamber, bir doktora karnnda ar olan bir kiinin karnnyarmasnemretti."EyAllah'nElisi!Tpfaydave rir mi?" denildiinde: "Derdi veren, dilediine/dileyene de aresinideverir."buyurdu. l) Hastalar n Holanm ad Y iyecek ve ecekler i Onlar dan Uzak Tutm ak la Tedavi: Tirmiz ve bn Mce'ninrivyetettiinegreHz.Peygamber:"Hastalarn
637 638
634 635 636
Tirmiz,"Tb",28. Tirmiz,"Tb",13 bnMce,"Tb",29. bnMce,"Tb",3.
639
bnHanbel,V,370. Hz. Peygamber'in hastaln ifasna zg madd sebeplere sarlrken Allah' unutmadn dnmeliyiz! Kendilerini mslman zanneden lerinoununAllah'tanifadilemeyiveAllah'nhastalklarnifasiin yarattmaddsebepleribrakpllerdenifadilediklerinigrmekte yiz. Bunlar, bylece Allah'n kanunlarn iptal ederek O'na irk ko maktadrlar. indekiiltihabnkmasiinienyeriyarn.Buiiyapandoktorise, uandacerrh'diyebilinenkiidir.
303
Z DU LM E D
304
z yemeye ve imeye zorlamaynz. nk onlara Allah yedirir ve iirir."640 buyurmutur. Bu peygamber szde,
ilh hikmetler, zellikle de doktorlar ve hastalar tedavi edenler iin ne kadar ok faydalar gizlidir. Zira hastann, yemeveyaimektentiksinmesi,vcudunhastalklamcade le ile megul olmas veya itah kesilmesi yahut vcudun doal hararetinin azalmas yahut da snmesi sebebiyledir. Naslolursaolsun,budurumdahastayagdavermekdoru deildir. Ancak bylesi zaman ve durumlarda, yiyecek ve iecek olarakmeyvesulariletemiztavukorbasgibigdalarhas tann bnyesinirahatszetmeden, sadecekuvvetinikoruya cak eylerverilir. Hasta, nadir durumlardayemeveimeye zorlanabilir. Budaaynzamandahafzakaybnn yaand hastalklardaszkonusudur. Bunagrehadisi erifyahu sus ifade eden m olarak ya da bir delil ile kaytlanabilen mutlakmnadaanlalmaldr.Hads,bir hastann,shhatli bir kiinin tahamml edemeyecei kadar, gda almadan gnlerceyaayabileceiniifadeetmektedir.
m ) Hastalar n G n ller ine Fer ah lk Verm ek ve K alpler ini G lendirm ek Sur etiyle/Mor al Ver m ek le Tedavi Edilm eler i: bn Mce'nin rivyetettiine greHz. Peygamber:"Hastannyannagirdiinizde,ecelkonusunda
kendilerini ziyaret etmesinden, grmesinden, onlarla ko numasndan,kendilerineiltifatetmesindendolaypekok hastanniyiletiinigrmlerdir.Budurum,hastaziyareti ninfaydalarndanbiridir. Allah Resl, hastalar bedenlerinin alk olmadklar eylerledeil,alkolduklar ilavegdalarlatedaviederdi.
n) Hastalara Alkn Oldu k lar En yi Gdalar n Ver ilm esi: Hz. Aie'den nakledildiine gre, Hz. Peygam ber'e"Falann ars var, yemek yiyemiyor" denilince:"Size telbneyi tavsiye ederim. Ona bundan yedirin."642 derdi. Ayrca: "Nefsim kudretinde olan Allah'a yemin olsun ki,
telbne, birinizin yzndeki kiri ykamas gibi karnnz ykar." buyururdu. Telbne, kepekli arpa unundan yaplan st kvamnda ince orba/bulamatr. Telbne ile arpa or bas arasndaki fark, arpa orbasnn arpa tlmeden telbnenin ise arpann tlerek piirilmesidir. Telbne,
tlmek suretiyle arpa zelliini yitirdiinden dolay ar padan daha faydaldr. O yre halknn deti, arpa suyunu tmeden deil, terek edinirlerdi. Bu, fiil olarak ok dahabesleyici vegvericidir. Doktorlarbunu,inceveyu muak olduu ve hastann vcuduna ar gelmedii iin tlmeden edinmilerdir. Bu ise, ehirlilerin karakterine verahatnauygunolandr.
o ) Zeh ir lenm enin Tedavisi: Hz. Peygamber, Hayber'dezehirlikoyunetindenyediignhacamatyaptr mtr. Arkadalarna da hacamat yaptrmalarn emretmi, ancakyinedebirsahablmt.EbHind,AllahResl'ne 643 Zehrintedavisi,yakus boynuzvebaklahacamatyapt. ma/boaltmayadaniteliklerivezellikleriylezehrikaldran ve onu iptal eden ilalarla olur. la bulamayan,hemen ta
642 643
onu ferahlandrn. Her ne kadar bu davran eceli etkile mese de hastann gnln tedavi eder/ferahlatr."641 bu
yurmutur. Hastann gnln ferahlatmak ve iinisevinle doldurmak, hastaln iyilemesinde ve hafifletilmesinde alacakderecedebiretkiyesahiptir.Zirapsikolojivefizyo lojibununlaglenir.Bylecevcuteziyetverenidefetmeye yardm alm olur. nsanlar, sevdiklerinin ve saydklarnn
640 641
Tirmiz,"Tb",4 bnMce,"Tb",4. bnMce,"Ceniz",1Tirmiz,"Tb",35.
bnHanbel,VI,79,152. EbDvd,"Diyt",6Drim,"Mukaddime",11.
305
Z DU LM E D
306
mamen boaltmayapmaldr. zellikle deblge vemevsim scak olursa en faydals hacamattr. Zira etkili zehir kana karr, damarlara ve klcal damarlara girerek kalbe ular, bylecelmgerekleir.Kan,zehrikalbeveorganlaraula trangiri yeridir.
644 zirabu AllahReslhacamatomzundanyaptrrd ras kalbe en yakn hacamat yeridir. Zehirli madde kanla birlikte tamamen dar kmaz. Aksine kann zayflna ramenzehrintesirikalr.AllahTel'nnyahudidmanla ryla ilgili sznn srr ortaya km oldu:"Ne zaman bir
r )Har am Maddeler leTedavininY asak lanm as: Hz. Peygamber'den haram maddelerle tedaviyi yasaklayan ha dislerrivyetedilmitir.laolarakyaplanikidensorulun ca: "Bu bir hastalktr, ifa deildir!"646 buyurmutur. Bu hadisi Snen sahipleri rivyet etmitir. Buhr'nin rivyeti ise yledir:"Allah ifanz,size haram kldmaddelerde yaratmamtr."647 B .Hastalk larnPsik o lojik Y ntem ler le Tedavisi 1.Mu sbetveMu sbettenK aynak lananz nt n n Tedavisi AllahTelylebuyurmaktadr:"Sabredenlerimjde
peygamber, size gnlnzn holanmad bir ey getir diyse, kibirlenip kimilerini yalanladnz, kimilerini de l drmediniz mi?"645 Ayette yalanlama eylemi "yalanladnz"
eklinde, onlarn yaptve gerekletirdii durumu gemi zamanformuylaldrmeeylemiise"ldryorsunuz"ek linde olmas beklenen gelecek zaman formuyla gelmitir. Allaheniyibilendir.
p) Ak r ep Sok m asnn Tedavisi: bn Eb eybe'nin Msned'inde yle bir rivyet yer almaktadr: Hz. Peygam
bernamazklarkenbirakrepparmansoktubununzeri nedndve:"Nebirpeygamberinedebakasnbrakma yanakrebeAllahlanetetsin!"buyurdu. Sonra iindesuve tuzbulunanbirkapgetirilmesiniistedi.hls,FelakveNs sreleriniokuyarakakrebinsoktuuyeribukabakoydu.Tuz pek ok zehrin panzehiridir. elKnn isimli eserin sahibi (bn Sin'y kastediyor Z. D.) yle der: Akrep sokmasna kar, keten tohumuyla tuz sarlr. Bunu bakalar da zik retmilerdir. Tuzda, zehirleri eken/emen kuvvet ve etki vardr.
le.Nitekimbunlar,kendilerinebirmusibetgeldiizaman: 'Biz Allah'a aidiz ve elbette O'na dneceiz.' derler. te Rableri katndan rahmet ve merhamet onlaradr. Doru yola ulatrlm olanlar da bunlardr."648 Ahmed b. Hanbel'in Msned'inde Hz. Peygamber'in: "Bir musibete urayp:'BizAllah'aaidizveelbetteO'nadneceiz.Allah 'm! Musibetim konusunda bana mkaft ver ve ondan daha hayrlsn ltfet.' derse, Allah da ona musibetinde
646
647
Darim, "Eribe", 6 Mslim, "Eribe", 12 Eb Dvd, "Tb", 11 Tirmiz,"Tb",8. Buhr,"Eribe",15.Belkidoktorlar,atevebenzerieylerdenkaynak lanan baz hastalklar iin ikinin faydal olacan ileri srerek yapa caklar itiraza kar deriz ki, onun tedavide haram klnmas, zevk/sefaya dkn olanlarn onu zevk iin kullanmalarna, faydal olacadncesiyleonudierlerinetercihederekonunladaha okil gilenipkullanmnn yaygnlamasna kapykapatmak iindir. Ancak, doktorlar,onunyerine,hastalakaretkiliolacakbakabirilacnol madnavebudnceylezaruretlsndekullanmnakararverir lerse kullanmnda bir gnah yoktur. "Bununla birlikte, kim,
644
645
EbDvd, "Tb",4"Diyt",6Tirmiz, "Tb",12Drim, "Mukaddi me",11bnHanbel,III,119,192. elBakara2/87.
istemedenvelykarmadanbunlardan(yenilmesiharamolan lardan)yemekzorundakalrsa,bundandolayonahibirgnahyok tur nk Allah, ok balayandr, pek merhametli olandr." [el

648
Bakara2/173]. elBakara2/157.
307
Z DU LM E D
308
sevap verir ve ondan daha hayrlsn ltfeder."649 buyur

duurivyetedilmitir.
2.z ntveK eder inTedavisi Tirmiz'de rivyet edildiine gre Hz. Peygamber'i bir durum zdnde:"Yahayy,yakayym,rahmetinleyar dm istiyorum."650 diye dua ederdi. Eb Dvd'un Snen'indezntldurumlardaAllahResl'nn:"Allah
de tattrn." diye haber gnderdii nakledilmitir. Kadn, eliye:"Sadeceboyunksmkald.BendebunuAllahRes l'ne gndermeye utanyorum." dedi. Eli dnp durumu Hz. Peygamber'e anlatt. Bunun zerine Reslullah: "Ona gitvebuksmnkoyununklavuzu,hayraenyaknveezi yettenenuzakksm olduunusyle."654 buyurdu.
Soukvetatliecekleriokseverdi.Onatatlsugetiri lirdi. Dinlenmi suyu tercih ederdi. nk su dinlendii zamantoprakparacklarsuyundibineker. Mslim'in rivyetine gre Allah Resl: "Kaplarrt nz, krbalarn azn balaynz."655 buyurmutur. Buhr'de de Hz. Peygamber'in sukabnn azndan imeyi 656 rivyetedilmitir. 657 yasaklad Hz.Peygamberbtnilerindevcudafaydaverenmu tedil sistem zere hareket ederdi: Yemesinde, imesinde, giyinmesinde, uykusunda, uyanmasnda, yrmesinde, oturmasnda ve temizliindeki tutum ve davranlarna bir bak!Allah'nrahmetiveselamonunzerineolsun.O,m metineihtiyaduyduklarhereyiretmitir.
'm!Rahmetiniumuyorum.Benibiranbilenefsimebrak 651 ma.Btniimidzelt.Sendenbakahibirilahyoktur."

eklindeAllah'ayakardrivyetedilmitir.
C.Hz.Peygam ber 'inSalnK o ru nm aslelgili Uygu lam alar Hz.Peygamber'in canbir eyyemekistemedii zaman onuyemez,isteksizceyemekiinnefsineikenceektirmez di.Bu,salkorumadatemelilkedir.nsancanekmeden ve itahszca bir eyi yerse, onun zarar faydasndan daha okolur.Kendisinekzartlmkelersunuluncaonuyemedi. "Yoksaharamm?"denilince:"Hayr!Kavmiminyaad blgedeyoktur,ondanholanmyorum."652 buyurdu.
bn Mce'nin rivyet ettiine gre Allah Resl eti se verdive:"Et,hemdnyahemdehirethalknntemel(ba lca)yiyeceidir."653 derdi.Ensevdii,koyununnayak ve boynun n ksm idi. Duba bt. Zbeyr'in kendi evinde ko yunkestiiveReslullah'nona:"Kestiinizkoyundanbize
649 650 651 652
653
bnHanbel,VI,309,313,321. Tirmiz."Du",39. EbDvd,"Edeb",101. Bk.Buhr,"Zebih",33"Et'ime",10Mslim,"Sayd",39,40,43,44, 45EbDvd, "Et'ime", 27 "Eribe", 21 Tirmiz, "Et'ime", 3 Nes, "Sayd", 26 bn Mce, "Sayd", 16 Drim, "Sayd", 8 Muvatta, "sti'zn",10,11bnHanbel,I,29II,5,9,10vdIV,88,89VI,331. bnMce,"Et'ime",27.
654 655 656 657
bnHanbel,VI,360. Mslim,"Eribe",96,99. Buhr,"Eribe",24. Yiyecekveiecekleraktaolduuzaman,havadakikir,zararlmikrop lar ve etrafndaki canllarn hareketleriylekirlenir. Aynekilde iinde ne olduu grnmeyen bir kaptan imek her kabn iindeki iecek ieninsalnauygunolmayabileceiiinonazararverebilir.Allah'n hikmetinidnmekgerekir!
Z DU LM E D
310
ticaret yapmak ve keiflerdebulunmak iin yeryznde se yahatediyorlar.
V
SONU
Bukitabokuyan,Hz.Peygamber'iniyi/yaanlrbirha yatiinrnekolduunugrecektir. O, ruhuvebedenislah edentemelilkelerdenihtiyaduyduumuzhereyibizege tirmitir. Bu temel ilkeler, ilk mslmanlar ycelten Kur'an'n ilkeleridir. Onlar, bu yce ilkeler sayesinde geni bir corafyada egemenlik ve uygarla ulatlar. Bu yce ilkeleriterkettiklerizamantopraklarazald.Tmyetkileri nikaybettilervebakalarnakulkle oldular. Mslmanlar bugn din eitimlerinde geri kalmlar dr zira onlar kendilerini Kur'an'dan uzaklatran bilgileri reniyorlar.Hidyetbulmakvegereinceameletmekama cyla deil, sadece bereket elde etmek iin Kur'an' reni yorlar!!!Kur'an'bizdenncekilerinrendiklerigibiren seydikgerilemez,Allah'inkarettiklerihaldemedeniyetleri ni Kur'an'n ilkelerine gre ina eden gayri mslimler lider olmazlard Kendimizle gayri mslimler arasnda bir karlatrma yaparak,bizimokullarmzdaneyaptmzileonlarnokul larndaneyaptklarn ortayakoyduumuzda,zntmzve pimanlmzkatbekatartacaktr.Fakatnicepimanlklar geriye ibret ve ders brakr! Ey mslmanlar, ibret almak iiniyicednnz. Biz, Zeyd'le rnek verir ve: "Darabn Zeyden=Zeyd'i dvdk." ve "nedribh=onu dvyoruz." derken onlar,
Biz, Cem'u'lCevmi'in remizlerini/iaretlerini ve bn'lHcib'in iinden klmaz karmak sorunlarn zerken onlar, cisimleri unsurlarna ayrrlar ve ondaki her uzvun grevini ve her cismin ihtiya duyduu eyi tanml yorlar Biz,mantailikinenkkveenbyknclleritelif ederken onlar, iktisd irketleri ve hayr cemiyetleri kuru yorlar. Biz, bu ncllerden sonular kartrken onlar, deniz lerdeninci,mercan,petrol,kmr,demir,altnvb.maden lerileyeryzhazinelerinikartyorlar Biz, 'teebbeta erran' ve 'ma'di yekrb' gibi karmak isimlerle ibareler olutururken onlar, ilalar, yiyecekler ve iecekler oluturuyorlar, telgraf hatlar kuruyorlar, kalelere toplar monte ediyorlar, demiryolu dyorlar, ziraat iin verimligbremeydanagetiriyorlarvehertrliletiilei alan/sahas retiyorlar. Biz, 'Hamamda aslan grdm.' ve 'lm trnaklarn Zeyd'e batrd.' cmlelerindekiistire sanatlarn icra eder ken onlar, denizlerde gemi yrtyolar, sular borular ve szgelerdenaktpelektrikretiyorlar,trenleri,tramvaylar vearabalar kullanyorlar. Biz,hayvanlarnderileriniveynleriniinceleyiponlarn temiz olup olmadn tartrken,onlar,bu deri veynler denssveeyaedinmekiinfabrikaveiyerlerindeiliyor lar Biz,Allah'nsfatlarnnztilekim,ezelvekadmol duunu aklarken (ki engeller kaldrldnda o sfatlar greceiz)onlar,Allah'nsfatlarn, insan,hayvanvebitki
SO NU
311
Z DU LM E D
312
lerzerindeakladklarveAllah'nnizamvedieryaratk lar hakkndakibildiklerikanunlarlaortayakoyuyorlar Biz, btn bilgilerimizde arkasnda/arka plannda nef sin kendisiyle temizlenecei veya mmet ve memleketin yararlanaca bir pratii olmayan lafz tartmalarn dna kmazken onlar, gkyzne ktlar, yerin altna indiler, suyu ve havay hizmete sundular. Kinattaki kanunlardan faydalanarakhereyeegemenoldular,bizidezmnenkont rolleri altna alarak kendi menfaatleri iin kullandlar. Biz onlara gre neredeyiz? Nitekim Allah Tel: "De ki: 'Hi
gre amel etmiyor, fakat onlar ismen ve resm saymla mslmandr! Bunun sebebi, hatiplerimizin dillendirdii arptlm buretilerdir. Bu hatipleri dinleyeni aknlk alr ve: nananlar dn yadanaslzelilvefakiroluyorlar?SankiAllahbukainatve ondaki faydal eyleri kfirlerin yararlanmas iin yaratm veinananlarncezasnzillet,miskinlikvebufaydaleyler denmahrumbrakmaolaraktakdiretmitir!!Sankiinanan, boynuna tesbih asmakve bu dnyadan hibir eyi tanmaz birhaldeyalnzlaveyamescideinzivayaekilmekiinvar olmutur!Sankicennettembellerinvealmayanlarnyur dudur.Eerbunlar,slm'nesaslarndanise,onunesaslar, acizlik,tembellik,fakirlikvezelilliktirki,bu,slm'veesas larn bilmemektir. Halbuki slm'n temelleri, alma, ak tiflik,zenginlik,izzetveegemenliinesaslardr! Hatiplerimiz Allah'n, hirette kendilerine geni yer vermek ve onlar aziz yapmak iin dnyay inananlara zin dan edip onlar zelil kldn anlamsa, hirette onlar ne ile aziz klacak? Ahiretteki azizlik ancak dnyadaki azizlie gre olacaktr. Allah'n, kendilerinde inananlarn nitelik ve amelleriolmadhalde(isminiimandanalan)imananispet edilen,ismenmminolanlaram cennetivereceini zanne diyorsun? Allah'n cenneti bo yere vereceini mi zannedi yorsun? Yoksa O'nun, cenneti bir eylere karlk yaptn m zannediyorsun?O,karl buyurduugibi:
bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?' Ancak akl sahipleri dnp,talrlar."658 buyurmaktadr.
Hatiplerimizminberdedururve:"Dnyakfirincenne ti,mmininisehapishanesidir."diyerekinananlaruygarlk ilerindenelektirirnkonlaragreuygarlk,hiretile rindendeildir.nananlar:"KimRecebayndagnoru
tutarsa,denizkpklerikadarolsabilegnahlarba lanr. Hesaba ekilmeden cennete girer. Ancak Allah'n sayabilecei nimetlerverilecek." gibi ifadelerle hirete te
vik eder. "nsan iki ahdeti (dil ile) syleyip onlarla amel etmese de, Muhammed'in mmetinden olur (Muhammed mmeti hayr zeredir)!! Resli Ekrem kymet gn g nahkarlaraefaatedecektir. Cennetegirmek amel/almak ile deildir. Allah'a isyan eden sulunun cennete, Allah'a itaat eden temiz kiinin cehenneme girmesi caizdir!!" gibi szler,insanlarnbilinlerinildren,onlarkorkaklk,tem bellik ve kaosa iten, nefislerinden Allah saygsn gideren, O'nunvadindepheyedren,dinebiranlamdindarada birdeeryklemeyensylemlerdir Mslman, slm'a mensup olmakla yetinir olmutur, yanionagreamelinnemiyoktur.oumslmanslm'a
658
"Uygunbirkarlkolarak."(enNebe78/26)ve:"Kim budnyadakrise,hirettedekrolacakvedoruyoldan dadahaokuzaklamolacaktr."(elsr17/72)eklinde

takdir etmitir. Buna gre kr, dininin ilerini grmeyen, Rabbinin kelimesini, mmetinin ve beldesinin izzetini y celtmek iin almayan sapkn kiidir. Dnyada rezillie raz olup alaklk iinde yaayan mmet, hirette de ayn
ezZmer39/9.
SO NU
313
Z DU LM E D
314
ekilde olup cehenneme girenlerden olacak, inananlardan olmad iincennettehibirnasipleriolmayacaktr. yleyse, slm toplumlar kendine gelip uyansn, Allah Resl'nn ve ashabnn almasnabaksn veAllah'a ina nanlarn nitelikleri hakkndaki O'nun u yetlerine kulak versinler: "nananlar, ancak Allah'a ve elisine inanan,
rndan dolay, kendilerinden ncekileri yeryznde h kmrankldgibionlardahkmranklacan,kendi leri iin honut kald dinlerini kendileri iin glendire ceinivekorkularngvenedntreceinivaatetmitir. Ohaldebundansonrakiminkaredecekolursa,(unuok iyibilsinlerki),onlar,doruyoldankmolanlardr."665
Bunlar mminlerin nitelikleridir. Hayatn gereini ve dnyev ilimleri bilmemeleri, dnyada yoksul, zelil ve kle olarak yaamalar onlarn nitelii deildir. Aksine, onlarn nitelikleri, hayat gereini insanlarn en iyi bilenleri ve Al lah'nkanunlarnagreenokhareketedenleriolmalarve aziz,hrvebamszolarakyaamalardr.almadancen neti ummayn ve iman ile tembellii bir araya getirmeyin! Yaazzolarakyaamakyadaehdolaraklmekiinaln. NitekimAllahylebuyurmaktadr:"Deki:'alnnk,
sonrada(inanlarnda)hibirekildekukuyadmeyen, Allah yolunda mallaryla ve canlaryla cihd edenlerdir. te onlar, doru olanlardr."659 "Erkek veya kadn olsun, kimler,inanacakveiyiiileyecekolurlarsa,(unuokiyi bilsinlerki),Biz,onlaraokgzelbirhayatyaatacazve onlara karlklarn, yaptklarnn en gzellerini (gz nndebulundurarak)vereceiz."660 "De ki: 'Allah'n kullar iin yaratt elbiseyi/zineti, temiz rzklar yasaklayan kimdir?' De ki: 'Onlar dnya hayatndaheminananlar(hemdeinanmayanlar),kyamet gnnde ise sadece inananlar iindir.' te Biz bilen bir toplum iin yetlerimizi ayrntl bir biimde byle akl yoruz."661 "Allah, inananlarn aleyhine (stn gelmesine) inkaredenlerehibiryol vermeyecektir."662 "O, gklerde ve yerde bulunanlarn hepsini kendi ka tndan(birltufolmakzere)sizinhizmetinizesunmutur. Bunda,kukusuz,dnenbirtoplumiinalnacakibretler 663 "zzet,Allah'a,elisineveinananlaraaittir.Fa vardr." 664 kat mnafklar, (bu gerei) anlayamamaktadrlar." "Allah,iinizdeninananlaraveiyiileryapanlarakendine ibadetetmelerindenveO'nahibireyiortakkomamala
659 660 661 662 663 664
Allahdaelisideinananlardaalmalarnzgzleyecek lerdir.Sonradagizliyideadabileninhuzurunagnde rileceksiniz. O, o zaman, yapm olduklarnz size haber verecektir."666 "EyRabbimiz!Eerunutacakyadahataedecekolur sak(buyzden)bizisorumlututma."667 "EyRabbimiz!Biz, 'Rabbinizeinann!'diyerekimanaaranbirdavetiiit tik ve (davetine uyarak hemen) inandk. Ey Rabbimiz! O halde, Sen bizim gnahlarmz bala, ktlklerimizi rt!Canmz iyilerlebirlikteal!"668 "yiler, kukusuz, nam cennetlerinde olacaklar ve se dirler zerinde (oturarak etraf) seyredeceklerdir. Sen, yzlerindemutluluun parltsn greceksin!Onlara sonu
elHucurt49/15. enNahl16/97. elA'rf7/32. enNis4/141. elCsiye45/13. elMnfikn63/8.
665 666 667 668
enNr24/55. etTvbe9/105. elBakara2/286. limrn 3/193.
SO NU
315
miskkokan,mhrlenmi (eldememi)safbirarapiiri 669 lecektir.Ohaldeyaranlar,bununiin yarsnlar!" YceAllah'nyardmylabitti!
669
elMutaffifn83/2226.

Zadul Mead

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Zadul Mead

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zadul Mead

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tashih POLENYAYINLARI SayfaDzeni OSMANARPAUKURU KapakTasarm POLENAJ ANS Bask KLMMATBAASI

Emrederler........................................................22 10. DindeHkmVermeYetkisiAllah'aveHz. Peygamber'eAittir...........................................22

NCB LM HZ.PEYGAMB ER'NBADETLER

B ENC B LM Y ARGIVE HK MLER

O gn zlim, (aresizlik iinde) ellerini sracak ve: "Kekebendepeygamberleaynyolututsaydm!"diyecek tir.(elFurkn25/27)

ezZmer39/5559. ezZmer39/1718. ezZmer39/23. elKamer54/17.[Aynyet22,32ve40.yetlerdedetekrarlanmtr.Z. D]. edDuhn44/58. ezZmer39/28.

elA'rf7/203. elCsiye45/20. elAhzb33/21. elFurkn25/2730. enNr24/63. enNis4/4142.

elHar59/7. elA'rf7/157. era42/5253. elEn'm6/126. elEn'm6/153.

Dininbirksmzamanndeimesiiledeimez.Mesela namaz, teyemmm, hac ve dier ibadetler byledir. Allah

ceksin? Belki yarn o grten vazgeerim." demitir! Bu, imamlardannakledilenszlerdenbiridir.

enNis4/65. elEn'm6/57. er42/10. elFetih48/10. en Nis4/80. en Nis4/6970. limrn3/103. limrn3/101.

dmenkgz,kulakvekalpbtnbunlar,ondando laysorumludurlar."45 buyurmaktadr.

enNis4/59. elHucurt49/1. elAhzb33/36. enNr24/5152. elEn'm6/114. elMide5/50. enNr24/54.

limrn3/3132. Buhr,"Ezn",18"Edeb",27"Ahbru'lhd",1Drim,"Salt",42 bnHanbel,V,53. elsr1736.

birkonudahkmverdiizaman,inananerkekvekadnn artkokonuda seim hakkolamaz."53

mankarsnda)geveklikgsteripbaristemedurumun da kalmayn. nk Allah sizinle beraberdir."50 "Ey Pey gamber!Allahsanavesanauyaninananlarayeter."51 Ya

bnHanbel,II,50,92. limrn3/139. elMnfikn63/8. Muhammed47/35. elEnfl8/64.

"Ktolankadnlar,kterkeklerktolanerkekler dektkadnlariindir.Aynekildeiyiolankadnlar,iyi erkekleriyiolanerkeklerdeiyikadnlariindir."57 yisz

enNahl16/32. ezZmer39/73. enNr24/26.

elBakara2/185. rneinbk.Buhr,"Bed''lVahiy",3"TefsruSreti96",13"Ta'br", 1,5. bnMce,"Ticrt",2.

sahibidir." [er42/51]. 2) "Sana,AllahResl'nn yarnneolaca nbilirdiyen,yalansylemitir!"dedive:"Hikimse,yarnnekaza nacanbilemezyine hibirkimseneredeleceinidebilemez.p hesizAllah,okiyibilendir,okiyihaberdarolandr."[Lokmn31/34]

tannmasn istiyorum. Belki Allah, onlarn nesillerinden O'nahibireyiortakkomadanibadetedecekkiileryara tr."74 demiti.Yoldaikenuduayyapmt:"Allah'm!G

Allah Tel yle buyurmaktadr: "Ona yardm etmeyecek olursanz,

EbDvd,"Talk",38. elAhzb 33/37. Ayetin tamam yledir: "Bundan byle evlatlklar,

elerindengereksinmelerinikarladktansonraonlar(boadklarn da),inananlarnokadnlarlaevlenmelerikonusundakendilerineher hangibirglkolmamasiin,senionunlaevlendirdik.Allah'nsz, byleceyerinegetirilmitir."

gzelliklerihounagitsedenebaka kadnlarlaevlenmennedeele riniboayponlarnyerinebakalarnalmanhelaldir.Allah,hereyi okiyigrpgzetendir."[elAhzb33/52].

lamhrledi.HicretinyedinciylnnMuharremayndabir gndetamalt kiiyieliolarakgnderdi.

Buhr, "lim",7"Cihd",101 "Mez",82 "Ahd",4bnHanbel,I, 243,305.

Yaniahadetkelimelerinin her birini yavaa syledikten sonra tekrar yksekseslesylemektir.Z.D.

Bu,mmetingcnngstergelerindendir.mmetinbakanvekomu tanbununlaortayakar.Bylecebakan,mmetiharpaletlerinesn drrvekendivatannkorumavesavunmayahazrlamakiinmmetin ocuklarncesaretlendirir. EbDvd,"Cihd",69.

Sahhi Mslim'de rivyet edildiine gre Hz. Eb Bekir'in

den baka bir kavme benzeyen bizden deildir." 96 buyur

"Elbiselerinizin en hayrls beyaz olandr. yleyse beyaz giyininvellerinizionunlakefenleyin."94

satarak eteklerini yerde srrse, Allah kyamet gn o kiininyznebakmayacaktr."102

nankimsecennetegiremez.Kalbindehardaltanesiarl nda iman bulunan kimse de cehenneme girmez."Bunun

gzeldirvegzelliisever.Kibirise,hakkkabullenmemek veinsanlarkmsemektir."103 buyurdu.

EbDvd,"Libs",4bnMce,"Libs",27bnHanbel,V,324. 46,48. Mslim,"mn",148,149.

102 Buhr, "Libs",1,2, 5"Fedilu'sSahbe",5 Mslim,"Libs", 42,43 103

107 108 104

110 111 112

"l"ve"zhr"nanlamdahasonragelecektiriindekilerebaknz. bnMce,"Nikh",50Drim,"Nikh",55. EbDvd,"Nikh",38.

sadece O'nun huzurunda olacaktr."116 der sonra dilerini

nuz." [elEnfl 8/60]. Allah, yetteki kuvvet' kelimesini nekre (belir

"Allah ailene ve malna hayrlar versin. Borcun karl yalnzcateekkretmekve demektir."derdi.

Buhr, "stikrd", 4 "Vekle", 6 Mslim, "Mskt", 120 bn Hanbel,IV,268,416,456. EbDvd,"By'",9.

ten sonra, elini yere/topraa vururdu. Tuvaletini yapmak iinoturduundayereyaklamadanelbisesinikaldrmazd.

137 nulangzelkokuyugerievirmediirivyetedilmektedir. Mslim'de ise Allah Resl'nn: "Kendisine fesleen sunu

137 138 139 140

141 142 143 144

olankadnlariindir.Aynekilde iyiolan kadnlar, iyierkekleriyi olanerkeklerdeiyikadnlariindir."[enNr24/26].

Buhr,"Cum'a",8"Temenn",9"Savm",27Mslim,"Tahret",42. Buhr,"Savm",27. EbDvd,"Savm",26. Buhr,"Savm",25.

znlenir.Rabbimizihonutetmeyecekszsarfetmeyiz.Biz senin iin zlyoruz, ey brahim!" buyurdu. Kzlarndan

hit getirdiimizde ve seni de (ey Muhammed) bunlarn aleyhinehitgetirdiimizdeneolacakhalleri?!"147 yetine

Buhr,"Menkb",23. enNis4/41. Mslim,"Msfirn",247.

Mslim,"Cum'a",43EbDvd,"Snnet",5Nes,"'deyn",22bn Mce,"Mukaddime",7Drim,"Mukaddime",16,23bnHanbel,III, 310,371IV,126,127. Mslim,"Cum'a",52.

Buhr,""Mslim,"", Bu ameli u yet aklamaktadr: "Namaza kalktnzda, yzlerinizi

eytan vardr. Bu nedenle suyun phevermesinden sak nn."153 szylemmetiniabdestalrkensuyufazlakullanp

H Z. P EYG AM BER N BA DETLER

H Z. P EYG AM BER N BA DETLER