Professional Documents
Culture Documents
Xac Dinh Ham Luong Sat Co Trong Vien Thuoc Ferrovit Bang Phuong Phap Complexon Va Phuong Phap Oxi Hoa Khu
Xac Dinh Ham Luong Sat Co Trong Vien Thuoc Ferrovit Bang Phuong Phap Complexon Va Phuong Phap Oxi Hoa Khu
M U
1.1. L do chn ti: St l mt nguyn t c vai tr quan trng trong cuc s ng ca chng ta, st c nhiu trong mu, hm lng st trong c th khong 7.10 -3% trng lng c th . Thiu st s nh hng n sc kho nh gy b nh thiu muDo vy chng ta cn phi tm cch b sung st cho c th thng xuyn v ung thuc l vic d lm nh t ngoi ch n hp l. Trn th trng c rt nhiu loi thu c cha st nhng ti ny chn thuc Ferrovit (Thi Lan). C nhiu phng php xc nh hm lng st trong thuc nhng phng php complexon v phng php oxi ho- kh c nhiu u im ring. Do vy, chng ti chn ti: Xc nh hm lng st c trong vin thuc Ferrovit b ng phng php complexon v phng php oxi ho- kh lm ti cho kha lu n ny. 1.2. Mc tiu ca ti: Bit c vai tr quan trng ca phng php oxi ho kh v ph ng php complexon. Nghin cu kh nng xc nh hm lng Fe2+ bng phng php oxi ho kh. Nghin cu kh nng xc nh hm lng Fe3+ bng phng php complexon. So snh gia hai ph ng php trn. 1.3. Nhim v ca ti: Nghin cu kh nng xc nh Fe2+, Fe3+ bng phng php complexon v phng php oxi ho kh. Xc nh hm lng st trong thu c Ferrovit. So snh hm lng st thu c vi hm lng st trn bao b. 1.4. Phng php nghin cu: C nhiu phng php xc nh hm lng cc nguyn t, nhng y s dng hai phng php: Phng php oxi ho - kh. Phng php complexon.
m in theo Pauling: 1,83 Nhit nng ch y (oC): 1538 Nhit si (oC): 2880 Kh i lng ring (g/cm3): 7,91
/ Fe 2 +
=+0,77; E o Fe
2+
/ Fe 0
=-0,44;E o Fe
3+
/ Fe 0
= -0,036.
Fe-
Fe-
Fe-
Fe lng.
St to nn rt nhiu h p kim quan trng c bit l vi Cacbon, tu lng cacbon c trong st m ngi ta chia ra thnh: St mm (< 0,2% C), thp (0,2 1,7% C) v gang (1,75% C). 1.2.2. Tnh ch t ho hc: St l m t kim loi c hot tnh ho hc trung bnh. iu kin thng khng c hi m, st khng tc dng vi nhng nguyn t phi kim in hnh nh oxy, lu hu nh, clo, brom v c mng mng oxit b o v. Khi un nng, c bit l trng thi b t nh, st tc dng vi hu ht phi kim. Khi un nng trong khng kh kh, st to thnh Fe3O4.
St tinh khit bn trong khng kh v nc. Ngc li, st c cha tp cht b n mn di tc dng c a hi m v oxy trong khng kh to nn g st: 4Fe + 3O2
n H 2O
2Fe2O3.
Do lp g st xp v gin nn khng b o v c st khi b oxi ho tip. St to thnh hai dy h p cht Fe2+ v Fe3+. Mui Fe2+ c to thnh khi ho tan st trong dung d ch axit long tr axit nitric. Mui ca Fe2+ vi axit mnh nh: clorua, sunfat... d tan trong nc, cn mu i c a cc axit yu nh: sunfua, cacbonic... kh tan. Khi tan trong nc, mu i st dng [Fe(H2O)6]2+ mu lc nh t. Mu lc c a [Fe(H2O)6]2+ rt yu nn thc t dung dch ca mu i Fe2+ khng c mu. Quan trng vi thc t nht l (NH4)2Fe(SO4)2.6H2O, c gi l mu i Mohr. Tinh th mui Mohr c mu lc, d kt tinh, khng ht m v bn i vi oxy khng kh nn c dng pha dung d ch chun Fe2+ trong ho h c phn tch. Mui Fe3+ b thu phn mnh nn dung d ch c mu vng nu. Ch trong dung dch c phn ng axit mnh (pH < 1) s th y phn mi b y li. Cc mu i Fe3+ cng d b kh v mu i Fe2+ bng nhiu ch t kh khc nhau nh: N2H4, HI... 2Fe3+ + 3I2Fe2+ + I3Fe2O3 c mu nu, c iu ch bng cch nung kt ta Fe(OH)3. Fe2O3 khng tan trong nc, c th tan m t phn trong kim c hay cacbonat kim loi kim nng chy. Ion Fe3+ trong dung dch tc dng vi ion SCN- to nn m t s phc thioxianat. Ho phn tch thng s d ng phn ng ny nh tnh v nh lng Fe3+ ngay c trong dung dch long. 1.3. Gii thiu v vai tr ca nguyn t st: Hm lng st trong c th l rt t, chim kho ng 0,004% c phn b nhiu lo i t bo ca c th . St l nguyn t vi lng tham gia vo cu to
thnh phn Hemoglobin ca hng cu, myoglobin ca c vn v cc sc t h h p m bo v trong cc enzim nh: catalaza, peroxidazaSt l thnh phn quan trng ca nhn t bo. C th thiu st s b thiu mu nht l ph n c thai v tr em. Trong c th st c hp thu ng tiu ho di dng v c nhng phn ln d i d ng hu c vi cc cht dinh dng c a th c n. Nhu cu h ng ngy ca m i ngi l t kho ng 10 - 30 mg. Ngun st c nhiu trong th t, rau, qu, lng trng, u a, mn 1.4. Phng php chu n complexon: 1.4.1. Cc cht ch th dng trong chun complexon: 1.4.1.1. Eriocrom en T (k hiu: ETOO, NET): Cng thc dng H3In c pK1 <0 (phn li hon ton); pK2 = 6,3; pK3 = 11,6. H3In pKi: Mu pH tn ti = <0 H2In = 6,3 Xanh pH = 7 11 Cc phc c a ion kim lo i vi ch th ETOO th ng c mu hng ( nho), v th cc php chu n complexon vi ch th ETOO u c tin hnh trong kho ng pH = 7 11 s chuyn mu c tnh tng ph n ( h ng xanh). 1.4.1.2. Murexit (k hiu: MUR): Cng thc dng H4In- (tn ti dng mu i amoni) c pK1 <0 (phn li hon ton); pK2 = 9,2; pK3 = 10,9; pK4, pK5 ln HIn2= 11,6 Vng da cam pH < 7 pH > 11 In3-
= 9,2
H3In 2-
= 10,9
H2In 3-
Tm pH = 9 11
Tm xanh pH > 11
Cc phc ca ion kim lo i vi ch th Murexit thng c mu (CaH2In) hoc mu vng cam (CuH2In, NiH2In, Co2HIn ). Cc php chun complexon vi ch th Murexit u c tin hnh trong kho ng pH > 11 c hiu sut to phc tt nh t. 1.4.2. Cc phng php chu n complexon: C nhiu phng php chun complexon, nhng thng gp 3 phng php sau y: 1.4.2.1. Chun trc tip: Phng php chun complexon n gin nht l phng php chun trc tip. Trong ph ng php ny, ngi ta iu ch nh pH thch hp c a dung d ch chu n bng m t h m v sau thm dung dch chun t buret, thng l complexon III Na2H2Y, vo dung dich chun cho n khi i mu ca ch t ch th t mu c a phc kim lo i ch th sang mu c a cht ch th trng thi khng to phc. ngn nga s to hiroxit kim loi pH chun ngi ta thng thm cc cht to phc tng i yu, V d , dng hn hp m NH3 + NH4Cl duy tr pH = 10,0 khi chun Zn2+, Cu2+, Ni2+ gi cc ion ny trong dung dch dng ph c vi amoniac. 1.4.2.2. Chun ngc: Trong trng hp khng th chun trc tip c, V d khng th c cht ch th thch hp cho kim loi xc nh, hoc khi phn ng to phc gia ion kim lo i v EDTA xy ra qu chm, hoc pH chun kim loi b kt ta di dng hidroxit kim loi, th phi s dng phng php chun ngc. Trong trng hp ny ngi ta thm vo dung dch cn chun m t lng chnh xc EDTA l y d v thit lp iu kin (nhit , pH) ion kim loi M1 phn ng hon ton vi EDTA. Sau chun lng EDTA d bng m t dung d ch
chu n ion kim loi M2 ly t buret cho n khi i mu cht ch th t mu ca d ng ch th khng to phc sang mu ca ph c ch th - kim loi M2. 1.4.2.3. Chun th: Khi khng th chun trc tip kim lo i M1 b ng EDTA th c th thay th M1 bng mt lng tng ng kim lo i M2 c th chun trc tip b ng EDTA. Mu n vy, ngi ta cho m t lng d dung dch complexonat M2 (M2Y) vo dung dch chun v sau khi phn ng trao i: M2Y + M1 M1Y + M2 xy ra th chu n M2 bng EDTA. 1.5. Phng php chu n oxi ho- kh: 1.5.1. Cc cht ch th dng trong chun : 1.5.1.1. Cc ch t ch th c bit: L nhng ch t ch th c phn ng chn lc vi m t dng no c a cp oxi ho - kh v gy ra s i mu. V d : Dng h tinh bt trong php chun o iot do h tinh bt to c vi iot phc mu xanh. H tinh b t + I2 mu xanh lam c trng. Dng ion thioxianat SCN l ch th trong php chun st do ion ny to c vi ion Fe3+ phc mu mu: iSCN- + Fe3+ [Fe( SCN)i] 1.5.1.2. Cht ch th l bn thn cht oxi ho kh: V mt d ng ca ch t oxi ho kh c a cht ch th c mu khc vi mu ca dng oxi ho hoc kh lin hp. Do trong php chun n cn c dng lm cht ch th. V d: Trong php chu n nhiu ch t kh vi kali pemanganat khng cn dng ch t ch th, v lng d rt t MnO4- lm cho dung dch c mu tm, nn bn thn ion ny cng l cht ch th . K= M Y / M Y 1 2 (7.51)
1.5.1.3. Cht ch th oxi ho- kh: Cht ch th oxi ho kh l nhng cht ch th m mu sc ca chng thay i khi t n mt gi tr th oxi ho kh nht nh. V b n thn cht ch th c tnh cht oxi ho kh v mu dng oxi ho khc mu d ng kh. Loi cht ch th ny rt quan trng v s lng ca chng rt ln v ph m vi s d ng kh rng. Th oxi ho - kh ca ch t ch th oxi ho kh: Phn ng oxi ho kh c a cht ch th l ph n ng thu n nghch: In Ox + ne InKh In Ox l d ng oxi ho c a cht ch th , c mu khc vi mu ca d ng InKh. V d: iphenylamin l cht ch th oxi ho - kh: InOx tm + 2e In Kh khng mu Eo = 0,76V
Vi E < 0,76 th dung dch khng mu; E > 0,76 th dung dch c mu tm. Yu cu vi ch t ch th oxi ho - kh: Cht ch th oxi ho- kh c th c s dng cho kt qu ng trong trng hp, n u s thay i mu c a n trng vi im tng ng, tc l c khong tc dng trong vng bc nh y. C nhng yu cu sau vi ch t ch th oxi ho - kh: + Mu sc ca dng oxi ho - kh phi khc nhau. S thay i mu phi thay i r khi dng mt lng nh cht ch th; + Ch t ch th cn ph i c tc dng im tng ng vi mt lng d rt nh cht kh hay cht oxi ho; + Khong tc dng ca n phi nh; + Cht ch th phi bn i vi tc d ng c a mi trng xung quanh: oxi ca khng kh, kh cacbonic, nh sng, v.v Cc lo i cht ch th oxi ho - kh: + iphenylamin NH(C6H5) 2: Rt t tan trong nc, b oxi ho b i nhiu cht oxi ho. Dung dch gc c pha ch trong dung dch H2SO4.
+ Axit iphenylamin sufonic: Mu i natri v bari c a axit ny tan trong nc. Th thc ca cht ch th pH = 0 l 0,88 V. C th dng cc cht ch th ny chun cc cht oxi ho bng FeSO4. + Feroin: Ion Fe2+ phn ng vi o-phenantrolin C12H8N2 to thnh ion phc Fe(C12H8N2)32+ c mu , khi b oxi ho th chuyn thnh Fe(C12H8N2)33+ c mu xanh nh t: Fe(C12H8N2)32+ Erioglauxin A v.v 1.5.2. Cc phng php chu n oxi ho kh: 1.5.2.1. Phng php pemanganat: C s ca phng php: Phn ng oxi ho bng ion pemanganat MnO4- l c s c a phng php pemanganat, c th thc hin trong mi trng axit, kim hoc trung tnh. Nhng th ng gp chu n trong mi trng axit. Pha ch dung dch chun KMnO4 theo cc bc sau: Ho tan lng cn KMnO4 trong nc ct, un si dung dch mt thi gian, lm lnh ri lc ht vt MnO2. Dung dch thu c cn chun ho li bng cht chun gc H2C2O4.2H2O nhit 80 90 oC. Cc phng php chun pemanganat: + Chun trc tip cht kh b ng pemanganat: C th dng ph ng php ny chun trc tip cc cht kh: oxalat, Fe(II), ioua, feroxianua Trong iu kin thc nghim thch h p, c th dng pemanganat chun cc cht khc. V d: Trong mi trng trung tnh c th chun Mn(II) thnh Mn(IV): mi trng c HCl, NH4F hoc pirophotphat c th chu n Mn(II) thnh Mn(III); chun NO2- thnh NO3-. + nh lng ch t kh qua phn ng vi Fe(III): C mt s kim loi khng th chun trc tip bng KMnO4. Ngi ta cho chng tc dng vi lng d Fe3+ to thnh Fe2+. Sau chun Fe2+ bng KMnO4. Fe(C12H8N2)33+ + e Ngoi ra, mt s cht ch th oxi ho kh khc: Inigo, monosunfonat,
V d: Chun Cr(II) thnh Cr(III) + nh lng gin tip ch t kh dng pemanganat d: Nhiu cht kh phn ng qu chm vi pemanganat nn khng th chun trc tip c m cho chng tc dng vi lng d chnh xc KMnO4 d. Sau chu n lng d b ng natri fomiat ho c bng ph ng php iot. V d: Chun Ioua thnh Io at, xianua thnh xianat + nh lng gin tip ch t oxi ho dng cht kh d: Nhiu cht oxi ho phn ng ch m nn khng th chun trc tip vi cht kh . Ngi ta cho phn ng vi lng d cht kh . Sau chu n lng d ch t kh bng dung d ch KMnO4. V d : Dng Fe(II) d kh Cr(VI) thnh Cr(III). Sau chu n Fe(II) d b ng dung dch KMnO4. + nh lng gin tip cc kim lo i to c kt t a oxalat: Kim lo i c lm kt ta di dng oxalat kh tan, sau l c, ra kt ta, ho tan trong axit r i chun axit oxalic to thnh bng dung dch pemanganat. C th dng cch ny chu n canxi, caini, km, ch, coban, niken, thori, nguyn t t him. 1.5.2.2. Phng php icromat: C s c a phng php: Ph n ng oxi ho bng ion Cr2O72- (c th l K2Cr207) l c s ca phng php ny. Dung d ch chu n icromat rt bn, c th axit ho b ng axit sufuric, axit pecloric long, c th chu n bng icromat nhit thng khi c mt HCl n nng 3,5M. Cht ch th dng trong phng php icromat: C th dng cc cht ch th iphenylamin, iphenylbenzi in v tt nht l natri iphenyl sunfonat. ng dng : ng dng quan trng ca phng php icromat l chun Fe(II). C th chun trc tip hoc gin tip. + Chun cc ch t oxi ho: Cho cht oxi ho tc dng vi lng d Fe(II). Sau chu n ngc Fe(II) d b ng K2Cr2O7.
10
+ Chun cc cht kh: Cho cc cht kh tc dng vi Fe(III) v chun Fe(II) to thnh, nu cht kh phn ng chm vi Fe(III) th c th thm d icromat ri chun ngc icromat bng Fe(II). u im: u im ca phng php ny l c th iu ch cht chun tinh khit mt cch d dng v r tin, d b o qun, dung d ch chun b n, c th chu n khi c HCl nng khng qu cao. V nhiu phng php khc nh: phng php Xeri (dng Ce4+ lm cht oxi ho); phng php Bromat (dng BrO3- lm ch t oxi ho); phng php Vanadat (dng VO2+ lm cht oxi ho); phng php It (dng I- lm cht kh hoc I2 lm ch t oxi ho). 1.6. Gii thiu v thuc Ferrovit: Thiu mu l do s mt cn bng gia s tiu hu qu mc vi s gim thiu qu trnh ti to mu . Mu c sinh ra t tu xng. ngi trng thnh, h ng ngy c th mt i 40- 50ml mu. Nu tu xng khng ti to li s lng mt gy ra hin tng thiu mu vi cc triu chng th hin bn ngoi nh: da xanh, nim mc nht nhc, mng tay mng chn mm d gy, nt mp, vim li kh nut, tc kh d gy,ng thi, thiu mu lm nh hng dng ch y v khng kh trong mu lm tim p nhanh, n u ko di s gy ra b nh l tim: suy tim xung huyt, vim c tim,C nhiu nguyn nhn d n n thiu mu. Trong , thiu mu do thiu st hay cn gi l thiu mu hng cu nh nhc sc l mt h i chng thiu mu thng hay gp. Hng ngy tu xng s dng khong 30mg st to hng cu, mt lng st c s dng li t qu trnh tan mu, lng cn li phi c cung cp t thc n. Cng dng ca thuc Ferrovit: Ferrovit phng nga bnh thiu mu do thiu st ph n c thai, cho con b, tr em tui dy th, ph n trong th i k kinh nguyt. Ferrovit b sung st, axit folic v vitamin B12 trong cc trng hp mt mu do ph u thu t, ch n thng, nhim giun, ngi hin mu, Cch dng: ung mi ngy mt vin sau ba n.
11
Lo thuoc Xuat su vien thuoc Trong vin thuc Ferrovit st tn ti di dng st fumarat, c cng thc C4H2FeO4:
12
13
Dung d ch mu + 3ml NH2OH v un n khi mt mu vng. Sau cho thm 5ml HCl 1M (hoc H2SO4 1M)+ 2ml H3PO4 c + 4-5 git iphenylamin. Chun bng dung dch K2Cr2O7 n khi dung dch c mu tm. 2.4.2.2. Chun dung dch Fe (III) bng EDTA: Mun nh tng hm lng st trong dung dch, phi oxi ho Fe2+ thnh Fe3+ (th ng dng (NH4)2S2O8) nh sau: Dung d ch mu + thm mt t tinh th (NH4)2S2O8, un nh vi pht. ngui + vi git ch th axit sunfosalixilic, thm tng git NH3 cho n khi dung d ch c mu tm m (pH khong 2,5). Chun b ng EDTA n khi dung dch mt mu tm (dung dch c mu vng nh t ca FeY-).
14
15
Bng 3.2: Th tch K2Cr2O7 0,0200M dng chun Fe2+ (t 2) S ln chun 1 2 3 Gi tr trung bnh
VK 2Cr2O7
S mol Fe2+ = 6.7,77.0,0200/1000 = 9,32.10-4mol Kh i lng st fumarat c trong mu l: m = 9,32.10-4.169,9 = 0,1583g B ng 3.3: Khi lng st fumarat c trong vin thu c Ferrovit theo phng php chun Fe2+ bng K2Cr2O7 STT 1 2 Gi tr trung bnh
VK2Cr2O7
7,83ml 7,77ml
Khi lng ghi trn bao b: 162,00mg C4H2FeO4/vin Qua 2 t chun thu c khi lng st fumarat c trong mu phn tch l 158,3 159,7mg. Kt qu ny so vi khi lng ghi trn bao b chnh lch khng nhiu, t 2,3 3,7mg. Sai s tng i c tnh theo cng thc: q% =
Xa 159, 0 162, 00 .100% = 1,852% .100% = 162, 00 a
16
Ta thy sai s ca php xc nh l khng qu ln nn c th dng phng php ny xc nh hm lng st trong vin thuc Ferrovit.
17
Phn ng chu n Fe3+ b ng EDTA: Fe3+ + H2Y2- FeY- + 2H+ T ph n ng ta c: n Fe3+ = nEDTA = 18,95.0,0500/1000 = 9,48.10-4mol Kh i lng st fumarat c trong mu l: m =9,48.10-4.169,9 = 0,1610g B ng 3.6: Khi lng st fumarat c trong vin thu c Ferrovit theo phng php chun Fe3+ bng EDTA STT VEDTA Kh i lng st fumarat
1 2 Gi tr trung bnh
18,83ml 18,95ml
160,0mg 161,0mg
160,5mg
Khi lng ghi trn bao b: 162,00mg C4H2FeO4/vin Qua 2 t chun thu c khi lng st fumarat c trong mu phn tch l 160,0 161,0mg. Kt qu ny so vi khi lng ghi trn bao b chnh lch khng nhiu, t 1,0 2,0mg. Sai s tng i c tnh theo cng thc: q% =
160,5 162, 00 Xa .100% = .100% = 0,926% a 162, 00
Ta thy sai s ca php xc nh l khng qu ln nn c th dng phng php ny xc nh hm lng st trong vin thuc Ferrovit.
3.3. So snh khi lng s t fumarat tnh theo 2 phng php chun trn:
T kt qu thu c trn, chng ti tin hnh so snh theo b ng sau:
18
Bng 3.7. So snh kh i lng st fumarat tnh c theo hai phng php Khi lng STT Phng php 158,3 159,7mg oxi ho kh Phng php 160,0 161,0mg complexon Gi tr thc 162,00mg (Gi tr trn bao b) T bng 3.7 ta thy: Sai s tuyt i c a hai phng php so vi gi tr th c khng qu ln (nh h n 4,0mg). Sai s tng i c a hai phng php < 2%. Ph ng php chu n oxi ho kh c sai s ln h n phng php complexon, iu ny c th do qu trnh oxi ho Fe2+ Fe3+ (phng php complexon) l tt hn qu trnh kh Fe3+ Fe2+ (phng php oxi ho kh). V v y, trong thc t ngi ta thng tin hnh xc nh hm lng st theo phng php chun complexon. Tuy nhin phng php ny ch xc nh t t khi hm lng st kh ln. Nu hm lng st qu b th ngi ta thng dng phng php trc quang. (Xc nh st di dng Fe2+ vi thuc th o-phenantrolin; Xc nh st di dng Fe3+ vi thuc th SCN- ho c Axit sunfosalixilic) 1,0 2,0mg 0,926% 2,3 3,7mg 1,852% C4H2FeO4 Sai s tng i trung bnh
Sai s tuyt i
19
KT LUN
T thc nghim xc nh hm lng st trong thuc Ferrovit ta thy: Phng php complexon v phng php oxi ha- kh c s dng c hiu qu trong php chun ny. + Phng php oxi ho kh c sai s 1,852%. + Phng php complexon c sai s 0,926%. C hai gi tr ny khng qu ln, c th chp nh n. S chnh lch hm lng st gia hai phng php ny l khng nhiu. Qua ta th y vai tr ca hai phng php trn trong qu trnh phn tch nh lng.
20