Menadment informacioni sistemi

Poglavlje 2
Izazov informacionih sistema

Zato IS
2

Pojava i jaanje globalne ekonomije

Globalna trita, korporacije i ponuda mjenjaju pristup ka korisniku, ali i pristup korisnika prema proizvodu i usluzi. Globalizacija u kombinaciji sa informacionim tehnologijama donosi nove izazove domaim firmama prijetnje, ali i nove mogunosti.

Transformacija industrijskih ekonomija

Ekonomije bazirane na industriji, prelaze u ekonomije bazirane na znanju, informacijama i uslugama

Transformacija poduzetnitva
Kompanije se strukturalno mjenjaju, gube strogu hijerarhiju i postaju vie oslonjene na univerzalnog menadera koji svoj rad baziran na znanju i pravovremenoj informaciji

Kako IT transformiu organizacije

3

Informaciona tehnologija Globalne mree

Organizaciona promjena Meunarodna podjela rada: aktivnosti firme vie nisu odreene lokacijom; proiren je globalni doseg firmi; opadaju trokovi globalne koordinacije. Opadaju trokovi transakcija. Saradnja i timski rad: organizacija rada moe se koordinirati i van granica odjeljenja; javlja se orijentacija na potroaa i proizvod; rasute operativne jedinice postaju dominirajue radne grupe; trokovi upravljanja opadaju; mijenjaju se poslovni procesi.

Mreni odnosi u preduzeu

Distribuirana obrada podataka

Prenosiva obrada podataka

Osposobljenost: pojedinci i radne grupe sada posjeduju znanje i informacije za djelovanje; redizajnirani su poslovni procesi; opadaju trokovi upravljanja. Smanjuje se stupanj hijerarhije i centralizacije.
Virtualne organizacije: rad vie nije vezan uz geografsku lokaciju. Znanje i informacije mogu biti poslane gdje god su potrebne, i bilo kada. Rad postaje prenosiv. Organizacijski trokovi opadaju, budui da nekretnine postaju manje vane za poslovanje. Dostupnost: svako u organizaciji, ak i vii rukovodioci, imaju pristup informacijama i znanju; radni procesi mogu biti automatizovani, i svoj doprinos mogu dati svi, i sa udaljenih lokacija. Organizacijski trokovi opadaju kako se radni trokovi sele iz forme papira u oblik digitalne slike, dokumenta I glasa.

Grafika suelja

ta je to IS
4
Informacioni sistem prikuplja, transformie i prenosi informacije u organizaciji. IS moe biti kompjuterski baziran ili manuelni (ili kombinacija ovo dvoje).

Kompjuterski baziran informacioni sistem (KBIS) se moe definisati kao sistem koji koristi kompjuterski hardver, softver, personal, procedure i resurse podataka da bi prikupio, transormisao i prenosio informacije u organizaciji.
KBIS je socio-tehniki sistem.

Ekonomske i drutvene sile koje vode ka sutinskim promjenama organizacija u svijetu

Tehnoloke promjene/ informacione tehnologije

Internacinalne ekonomske integracije

Sazrijevanje trita u razvijenim zemljama

Pad komunistikih/ socijalistikih reima

Ekonomija zasnovana na informacijama i znanju

Globalizacija trita i konkurencije uz individualizaciju aktera (globalni paradoks)

Vea konkurencija Bri dogaaji

Vei rizik

Vea trita Manje granica/barijera

Vee anse

Vee strateke i sutinske promjene organizacija kroz metode kao to su: Upravljanje promjenama JIT Proizvodnja Elektronska trgovina Promjene organizacijske kulture

Reininjering Strateke promjene Intergracija organizacija VOENJE PROMJENA

Tvrdnja 1
Bazni ekonomski resurs vie nije ni kapital, ni prirodni resursi, ni zemlja, ni rad. Bazni ekonomski resurs je znanje.

Tvrdnja 2
Sposobnost da uite bre od konkurencije moe postati vaa jedina prava kompetitivna prednost.

Tvrdnja 3
Dananje organizacije su pred izborom: mijenjati se ili nestati

Tvrdnja 4
Bez koritenja IT organizacije e nestati ak i ako se budu mijenjale

Zato biznis treba IT? Zato su IS vani?

IT mijenja osnove i principe biznisa Usluge kupcima, poslovne operacije, proizvodnja, marketinke strategije i distribucije uveliko ponekad i potpuno zavise od IT IT i njoj pridrueni trokovi postaju svakodnevni dio poslovnih procesa IT ukljuujui Internet bazirane IS mogu pomoi svim vrstama biznisa poboljavajui efikasnost i efektivnost njihovih poslovnih procesa, procese menaderskog odluivanja, kolaboracije unutar radnih grupa i na taj nain jaaju kompetitivnu poziciju na tritu koje se sve bre mijenja

ta treba znati?
9

Glavne oblasti koje poslovni ljudi kao korisnici trebaju znati o informacionim sistemima: Osnovni koncepti bazni bihevioristiki, tehniki i menaderski koncepti o komponentama i ulogama IS. Primjer su bazni koncepti IS nastali iz opte teorije sistema ili koncepti kompetitivne strategije koji se koriste za izgradnju IS u funkciji postizanja kompetitivne prednosti na tritu

ta treba znati?
10

IT hardware, software, mree, upravljanje bazama podataka,... Poslovne aplikacije najee koritenje IS za poslovne operacije, upravljanje i kompetitivne prednosti organizacije kao to je npr. e-commerce, kolaboratno koritenje Interneta, intraneta i ekstraneta

ta treba znati?
11

Proces dizajna/izgradnje/razvoja kako krajnji korisnici ili IT specijalisti razvijaju IS rjeenja za poslovne probleme koristei osnovne metodologije rjeavanja problema i izgradnje IS? Menaderski izazovi izazovi efektivnog i etiki opravdanog upravljanja resursima i poslovnim strategijama ukljuenim u koritenje IT od strane krajnjih korisnika, korporacija i na globalnim nivoima poslovanja

12

Sa novim tehnologijama problem vie nee biti kako pronai i do ovjeka proslijediti informaciju ve kako da njegov mozak dovoljno brzo (i kvalitetno) procesira potrebnu informaciju
Dakle, nije rjeenje u tehnologiji. Rjeenje je u nama.

IS i IT moraju podravati poslovne strategije organizacije, poslovne procese i organizacionu strukturu i kulturu kako bi se postigla poslovna vrijednost korporacije u dinaminom poslovnom okruenju

13

Organizacija
Poslovna strategija Poslovni procesi

IS

Koritenje

Struktura i kultura
IT Infrastruktura

Poslovna vrijednost

Poslovno okruenje

14

Uspjeh IS se ne mjeri samo kroz efikasnost u smislu minimiziranja cijena, vremena i koritenja informacionih resursa Uspjeh IS se mora mjeriti i kroz efektivnost IT u podrci organizacijskim poslovnim strategijama, omoguavanju odreenih poslovnih procesa, sniavanju organizacijske strukture i kulture, te poveavanju poslovne vrijednosti korporacije

Klasini pristup informacionim sistemima

15

Savremeni, sociotehniki pristup informacionim sistemima

16

IS kao tehniki sistem IS jeste rezultat sociolokog djelovanja, ali ne sadri nikakva dublja socioloka ili organizacijska znaenja IS kao socioloki sistem IS je sastavni i neodvojivi dio organizacije u kojoj egzistira, on je sastavni dio svih organizacijskih procesa, a ne sistem koji im daje podrku. IS kao socio-tehniki sistem IS se sastoji od tehnikih i sociolokih komponenti (podsistema) koje su u stalnoj interakciji i koje se zajedniki razvijaju.

IS kao dio poslovnog sistema

17

IS je mnogo vie od input-process-output maine koja radi u vakumu Iz poslovne prespektive, IS je organizacijski i menaderski odgovor na izazov okoline IS ima svoju: organizacijsku prirodu menadersku prirodu tehnoloku prirodu

Organizacijska priroda IS-a: Podrka poslovnim funkcijama

Marketing

DIREKTOR
Proizvodnja

Informacioni sistem za upravljanje proizvodnjom

Finansije

Razvoj

BPR
19

Biznis je koristio decenijama IT da automatizira poslovne/biznis procese i podri analizu i prezentaciju informacija za menadersko odluivanje Biznis proces reininjering (BPR) je primjer kako se IT koristi za restruktuiranje rada transformiranjem poslovnih procesa (pp skup aktivnosti dizajniran da bi proizveo specificirani izlaz za kupca ili za trite)

BPR
20

BPR je fundamentalna promjena naina razmiljanja i radikalni redizajn poslovnih procesa da bi se postiglo drastino poboljanje u domenu cijene, kvaliteta, usluge, brzine ... BPR pravi upitnim sve pretpostavke na kojima poiva biznis

IT i BPR na razliitim nivoima poslovanja

21

IT INCIJATIVA

PROMIJENJEN PROCES

POSLOVNE DOBITI

PRODAVA

Laptop prodaja putem call centra

Kontakt sa prodajom

Poveana prodaja

MARKETING TIM

Web site sa BP o proizvodima

Distribucija proizvoda

Vee zadovoljstvo kupca Poboljana kompetitivna pozicija

POSLOVNA JEDINICA

Sistem upravljanja proizvodnjom

Marketinki kanali komuniciranja

22

IT, globalizacija i BPR rezultiraju izgradnjom IS koji pomau kompaniji da postigne kompetitivnu prednost na tritu IT moe imati glavnu ulogu u implementiranju kompetitivne strategije koja moe ukljuivati Strategiju trokova Strategiju diferencijacije Strategiju inoviranja

Primjer kako kompanija koristi IT da implementira strategiju za kompetitivne prednosti

STRATEGIJSKI INFORMACIONI SISTEM

23

STRATEGIJA

KOMPANIJA

POSLOVNE KORISTI

Vodstvo u trokovima

Levitz Furniture Metropolitan Life Deere & Company Navistar

Centralizovano kupovanje Praenje medicinske njege Kontrola mainskog alata Analiza potroakih potreba bazirana na prenosivim kompjuterima Procjena posla uz pomo raunara

Smanjenje trokova nabavke Smanjenje medicinskih trokova Smanjenje trokova proizvodnje Poveanje udijela na tritu

Diferencijacija

Secto Industries

Poveanje udijela na tritu

Poveanje udijela na tritu

Consolidated Freightways Merrill Lynch Federal Express

Kupac online Praanje dostave Upravljanje potroakim gotovinskim raunima; Online upravljanje praenjem paketa i letova Unos narudbe kupaca i obabir robe Vostvo na tritu Vostvo na tritu Vostvo na tritu

Inovacija
McKesson Corp.

Trendovi i uloga IS
24

Klasifikacija IS sa stanovita podrke operativnom i menaderskom radu

25

Poslovni IS
26

Menaderi se pomjeraju sa tradicionalnog naina razmiljanja po kojem su oni mogli izbjei, delegirati ili ignorisati odluke o IT ka tome da vie ne mogu kreirati trite, prozivod i menaderski, organizacijski ili finansijski plan koji u sebi ne sadri i odluke vezane za IT/IS Predstavljaju razliite tipove (TPS, MIS, DSS,...) koji podravaju poslovne funkcije raunovodstva, finansija, marketinga, upravljanje proizvodnjom i ljudskim resursima

Primjer poslovnog IS

PROIZVODI/OPERACIJE
Planiranje proizvodnih resursa Upravljanje i funkcionisanje proizvodnim resursima Procesna kontrola

MARKETING
27

Interaktivni marketing Automatizacija prodaje Oglaavanje i promocija Istraivanje trita

POSLOVNI INFORMACIONI SISTEMI

UPRAVLJANE LJUDSKIM RESURSIMA Kompenzacione analize BP o znanjima uposlenih Predvianje kadrovskih potreba FINANSIJE Ke menadment Kredit menadment Investicioni menadment Budet Finansijsko planiranje i predvianje

RAUNOVODSTVO Procesiranje narudbi Kontrola skladita Uplata/isplata Plate Glavna knjiga

28

U stvarnom svijetu IS uglavnom integriu kombinacije pojedinih funkcionalnih sistema i tako podravaju poslovne procese IT se koristi i za kros-funkcionalne IS koji prelaze preko granica tradicionalnih poslovnih funkcija kako bi izvrili reininjering i poboljali vitalne poslovne procese Kros-funkcionalni IS su strateki nain koritenja IT kako bi se dijelili informacioni resursi i poboljala efikasnost i efektivnost poslovnih procesa i tako pomoglo da se u poslovanju postignu strateki ciljevi

Informacioni sistemi proizvodne firme

29

Primjer: Kadrovska evidencija

30

Podaci o uposlenicima iz svih odjeljenja

Informacioni sistem za kadrove

Izvjetaji za menadment

Baza podataka

On-line upiti

ulaz

podaci

procesiranje i memorisanje

informacije

izlaz

31

Marketing IS obezbjeuje IT koja podrava glavne komponente marketinkih funkcija Sa Internetom se pojavljuje interaktivni marketing kojim se opisuje tip marketinga baziran na upotrebi Interneta, intraneta i ekstraneta kako bi se uspostavila dvosmjerna interakcija izmeu biznisa i njegovih potroaa ili potencijalnih potroaa Interaktivni marketing ohrabruje potroae da se ukljue u razvoj proizvoda i usluga

Marketing IS
32

Marketing informacioni sistemi

Interaktivni marketing

Automatizacija prodaje

Oglaavanje i promocija

Upravljanje prodajom

Istraivanje trita i predvianje

Podrka i usluge potroaima

Upravljanje proizvodom

Proces interaktivnog marketinga na Internetu:

33

1. korak segmentacija i identifikacija potencijalnih potroaa 2. korak kreiranje promotivnog, oglaivakog i edukativnog materijala 3. korak postavljanje materijala na kompjuterski ekran kupca 4. korak interakcija sa kupcem 5. korak uenje od kupca 6. korak on-line usluga kupcu

Proces interaktivnog marketinga na Internetu

34

1. korak - segmentacija i identifikacija potencijalnih potroaa Inicijalno istraivanje trita pomou pristupa do relevantnih grupa www serveri, news groups, mailing liste,...

Proces interaktivnog marketinga na Internetu

35

2. korak kreiranje promotivnog, oglaivakog i edukativnog materijala www strana sa multimedijalnim efektom audio i video Informacije o proizvodina i promotivni proizvodi, narudbenice, upitnici,...

Proces interaktivnog marketinga na Internetu

36

3. korak - postavljanje materijala na kompjuterski ekran kupca Push bazirani marketing direktni marketing koritenjem web emitera, news groups, Email,... Pull bazirani marketing indirektni (statini) marketing www stranice

Proces interaktivnog marketinga na Internetu

37

4. korak interakcija sa kupcem Dijalog sa kupcima Interaktivna diskusija izmeu kupaca

Proces interaktivnog marketinga na Internetu

38

5. korak uenje od kupca Ponovni kupci su 80% vaih kupaca Inkorporiranje rezultata 4. koraka u oglaavanju i marketinkoj strategiji Identifikacija novih trita Koritenje iskustava u razvoju novih proizvoda

Proces interaktivnog marketinga na Internetu

39

6. korak on-line usluga kupcu Brzo rjeenje za kupeve potrebe

Koristi od web bazirane automatizacije prodaje

40

Skrauje prodajni ciklus Poveava prihod kroz ciljani marketing Automatizira upravljanje i kreiranje novih web elemenata Prikuplja i pohranjuje direktno u bazu podataka informacije o kupcima Poboljava upravljanje narudbama pomou dirketnog pristupa do podataka o cijenama, promocijama, raspoloivosti proizvoda, rasporedom proizvodnje i transporta, izvoznim normama,...

Komponente ciljanog marketinga za E-com na WWW

41

Demografija / psihografija

On-line ponaanje

Kontakst Sadraj

Zajednica

Komponente ciljanog marketinga za E-com na WWW

42

ZAJEDNICA Kompanija moe kastomizirati svoje web oglaivake poruke i promotivne metode da se pojave meu ljudima u nekoj zajednici Interesne zajednice mogu biti virtuelne kao to je npr. foto amateri ili geografski formirana na gradskom sajtu ili sajtu lokalne novine

Komponente ciljanog marketinga za E-com na WWW

43

SADRAJ Oglaavanje kroz elektronske bilborde ili banere moe biti na razliitim web sajt stranicama Ove poruke dolaze do ciljane publike

Komponente ciljanog marketinga za E-com na WWW

44

KONTEKST Oglaavanje se pojavljuje samo na web stranicama koje su bitne za sadraj produkta ili usluge Oglaavanje je usmjereno samo ka ljudima koji ve trae informacije o nekom pitanju (npr. ljudi koji idu na odmor) koje je vezano za proizvod firme (npr. rent a car)

Komponente ciljanog marketinga za E-com na WWW

45

DEMOGRAFIJA/PSIHOGRAFIJA Marketing moe biti namijenjen samo za specifian tip ili klasu ljudi Npr. tinejderi, mladi strunjaci /studenti, samci, ljudi srednjih primanja,...

Komponente ciljanog marketinga za E-com na WWW

46

ON-LINE PONAANJE
Oglaavanje i promotivni napori se mogu iskrojiti prema svakom posjetiocu sajta individualno Strategija se esto bazira na web cookie fajlovima pohranjeni na korisnikom disku od ranijih posjeta cookie fajlovi omoguuju da kompanija prati on-line ponaanje osobe na web sajtu tako da se marketing aktivnosti mogu trenutno razvijati i usmjeravati na tog pojedinca prilikom svake posjete web sajtu

Kompjuterski integrisana proizvodnja (CIM)

47

... je koncept podran proizvodnim IS kojim se: Pojednostavljuju (reininjering) proizvodni procesi, dizajn proizvoda i organizacija fabrike kao osnova za automatizaciju i integraciju Automatizuje proizvodni proces i poslovne funkcije koje ga podravaju sa kompjuterima, mainama i robotima Integrie kompletna proizvodnja i procesi koji je podravaju uz pomo kompjutera, telekomunikacionih mrea i ostalih IT CIM podrava koncepte fleksibilnih proizvodnih sistema i TQM (total quality management)

Proizvodni IS podrava CIM

48 Sistemi za planiranje proizvodnih resursa
Predvianje proizvodnje Rasporeivanje naloga za proizvodnju Planiranje materijalnih potreba Planiranje kapaciteta Kontrola cijene proizvoda Kontrola kvaliteta Kontrola robota

Sistemi za izvoenje/ funkcionisanje proizvodnje

Rasporeivanje naloga u prozvodnim halama Kontrola rada u proizvodnim halama Kontrola maina

Inenjerski sistemi
Kompjuterski pomognuti dizajn (CAD) Kompjuterski pomognuti ininjering Kompjuterski pomognuti proces planiranja Simulacija proizvoda i pravljenje prototipova

Kontrola procesa

Kompjuterski integrisana proizvodnja (CIM)

IS ljudskih resursa (HRIS) podravaju

49

Planiranje ljudskih / kadrovskih / personalnih potreba u poslovanju Obrazovanje i razvoj uposlenika ka njihovim punim potencijalima Kontrolu kadrovskih politika i programa

HRIS podrava strateko, taktiko i operativno koritenje ljudskih resursa organizacije

Staffing Planiranje potrebnih radnika Trening i razvoj Administracija Cijena ugovora

50

Strateki sistemi

Predvianje radne snage u okruenju

Planiranje nasljednika

Predvianje plata

Taktiki sistemi

Analiza cijene radne snage i budeta

Uparivanje potreba i mogunosti

Efektivnost kompenzacionih paketa

Operativni sistemi

Upravljanje

Evaluacija rada

Kontrola plate

Raunovodstveni IS
51

... se uglavnom sastoje od 6 tipinih raunovodstvenih IS Procesiranje narudbi Prikuplja i procesira kupeve narudbe i proizvodi podatke za kontrolu skladita i rauna uplata Kontrola skladita Procesira podatke koji oslikavaju promjene na zalihama i obezbjeuje informacije za isporuku i distribuciju

Raunovodstveni IS
52

Rauni uplata Vode evidencije o iznosima koji su dunicima i proizvodi fakture za kupce, mjesene/periodine izvjetaje o kupcima i izvjetaje za upravljanje kreditima Rauni isplata Vode evidenciju o kupovini od iznosa duga i uplate duga prema dobavljaima te proizvodi izvjetaje za ke menadment

Raunovodstveni IS
53

Plate Vode evidenciju o radnim satima i uincima uposlenih, podatke o njihovim finansijskim obavezama te proizvodi platne liste kao i ostale izvjetaje vezane za njih Glavna knjiga Konsolidira podatke iz drugih raunovodstvenih sistema i proizvodi periodine finansijske izvjetaje o poslovanju

54

Kompjuterski bazirani sistemi finansijskog menadmenta podravaju finansijske menadere u odluivanju koje se odnosi na Finansiranje biznisa Alociranje i kontrolu finanasijskih resursa unutar biznisa

Primjer IS finansijskog menadmenta

55

Finansijski IS

Ke menadment

Investicioni menadment

Kapitalne investicije/ budet

Fianasijsko planiranje

Predvianje i upravljanje keom

Upravljanje kratkoronim i drugim vrijednosnim papirima

Evaluacija rizika i povrata kapitalnih investicija

Predvianje i finansijskih performansi i finansijske potrebe

Integralni informacioni sistem

Marketing

Informacioni sistem

Proizvodnja

Finansije

Razvoj

Menaderska priroda IS-a

57

Vii menadment
Direktor marketinga

DIREKTOR

Direktor proizvodnje

Direktor razvoja

Direktor finansija

Srednji menadment

Nii menadment

Razliiti nivoi menadmenta imaju razliite potrebe za informacijama

Vii menadment

Visoko-sintetizovani podaci, orjentisani na budunost i podrku stratekom planiranju Sumarni, sintetiki podaci, ali sa ipak dovoljno detalja koji omoguavaju efektivnu kontrolu Operativni, svakodnevni podaci, sa visokim nivoom detaljnosti

Srednji menadment

Nii menadment

Za razliite nivoe menadmenta razvijaju se razliiti tipovi informacionih sistema

59

Vii menadment Srednji menadment

DSS - Decision Support System Sistem za podrku odluivanju

MIS - Management Information System - Menadment informacioni sistem

Nii menadment i operativno poslovanje

OIS - Operations Information System Operacioni informacioni sistem TPS Transaction Processing System Sistem za procesiranje transakcija

Integralni informacioni sistem mora omoguiti protok informacija horizontalno po funkcijama i vertikalno po nivoima upravljanja

60

Vii menadment

DIREKTOR

Marketing Proizvodnja Srednji menadment

Razvoj

Finansije

Nii menadment i operativa

Tehnoloka priroda IS-a

61

Informacioni sistem ne mora biti kompjuteriziran

Moe biti i MANUELAN

KBIS Kompjuterski baziran informacioni sistem

62

Informacioni sistem ije je prikupljanje, procesiranje i dostribucija informacija bazirano na komjuterskom hardveru i softveru.

KUPCI
Narudbe

Fakture/liste pakovanja

Isporuk a

63
Fakture/liste pakovanja Potvrene narudbe

Mo KBIS-a

Unos narudzbi

Zalihe

Obrada mnogo informacija i podrka za mnogo procesa

Zaposleni

Ispunjene narudbe

Podaci o kupovini

Fakturis anje

Fakture

Nabavk a

Kupovne narudbe

Dobavljaci
Kupovne obaveze

Kupeve transakcije

Podaci knjige zaliha

Ispunjene narudbe

Nabavne narudbe

Fakture dobavljaa

Racuni potrai vanja

Podaci knjige potraivanja

Primanj e
Pristizanje robe

Dnevnice I plate

Fakture dobavljaa

Izvjetaji dobavljaa

Plaanje dobavljaa

Platna lista
Podaci dnevnica I plata

Glavna knjiga
Podaci knjige placanja

Racuni za isplatu

64

Mo KBIS-a

Podrka za mnogo (udaljenih) organizacionih jedinica

Organizacione jednice i neke od veza meu njima (Philips, 1990.)

65

Sa poslovne take gledita IS je organizaciono i menadersko rjeenje bazirano na informacionim tehnologijama.

INFORMACIONI SISTEM

Da bi menader razumio IS, on/ona TEHNOLOGIJA mora razumjeti njegovu menadersku, organizacijsku i tehnoloku dimenziju.

Za razliite nivoe menadmenta razvijaju se razliiti tipovi informacionih sistema

66

Vii menadment Srednji menadment

DSS - Decision Support System Sistem za podrku odluivanju

MIS - Management Information System - Menadment informacioni sistem

Nii menadment i operativno poslovanje

OIS - Operations Information System Operacioni informacioni sistem TPS Transaction Processing System Sistem za procesiranje transakcija

Sistemi za procesiranje transakcija,

podrka niem menadmentu

Razliiti termini za istu stvar: OIS - Operations Information System TPS - Transaction Processing System EDP - Electronic Data Processing Namijenjen za podrku tipinog posla nieg menadmenta - Operaciona kontrola

Transakciono orjentisan Transakcija je dogaaj kojeg treba zabiljeiti.

ta radi TPS ?

Prihvata i pamti detalje o svakoj transakciji Izvjetava detaljno o storiranim transakcijama

Kuni budet Ulaz Izlaz Datum Kategorija ---------------------------------------------------------------------------400 12.11.07. Plata 21 12.11.07. Granap 46 13.11.07. Struja 145 14.11.07. Garderoba 34 17.11.07. Luksuz i zabava 200 18.11.07. Honorar 23 18.11.07. Granap ------------------------------------------------------------------------------------------600 269 Saldo: 331

Operacioni informacioni sistem, podrka niem menadmentu i operativnom poslovanju

69

PRIMJER:

U okviru Bankarskog poslovnja veina svakodnevnih transakcija je automatizovana i u radu se koriste kompjuterski bazirane IS. Svo altersko poslovanje, rad sa komitentima, rad sa raunima komitenata, te transakcije u domaem i meunarodnom platnom prometu (SWIFT) su bazirane na snanim i uglavnom integralnim IS.
Svo poslovanje koje se obavi putem KBIS mora se evidentirati i u to poslovanje mora se koristiti neki oblik IS. Ovaj tip IS naziva se TPS i predstavlja naee vien najfrekvantnije koriten oblik IS.

TPS: Obraun plata

70

Podaci o uposlenicima iz odjeljenja

Informacioni sistem za obraun plata

Izvjetaji za menadment

Baza podataka

Podaci za dravu Isplatne liste On-line upiti

Tipini TPS
71

Prodaja/ Proizvodnja Finansije/ marketing raunovdstvo Voenje narudbi Voenje skladita Glavna knjiga

Ljudski resursi Plate

Netipino npr. fakultet Studentska evidencija Rasporedi nastave

Istraivanje Generisanje i Fakture Trita praenje radnih naloga Cjenovnici Kontrola kvaliteta Nalozi za knjienje

Kadrovska evidencija Praenje karijere

Ispiti

Menadment informacioni sistem,

podrka srednjem menadmentu

Namjenjen za podrku tipinih poslova srednjeg menadmenta - taktiko planiranje i kontrola Daje sumarne podatke u obliku izvjetaja Izvjetaji: - Periodini - Izuzetni - Po zahtjevu Izvjetaji su predefinisani i nefleksibilni

Menadment informacioni sistem, podrka srednjem menadmentu rukovodioci odjela, manjih slubi
PRIMJER:

73

Rukovodioci odjela u bankama imaju snanu potrebu za permanentnim uvodom i kontrolom svih aktivnosti koje se deavaju u okviru TPS IS. Odnosno, moraju biti u stanju imati integralni pregled svih obavljenih transakcija u odreenom vremenskom intervalu, ukupnu promjenu stanja u okviru poslovanje tog odjela (npr. mikro krediti), te biti u stranju da to stanje uporede sa stanjem iz nekog prethodnog perioda. Takoer, KBIS MIS nivoa im mora pruiti dovoljno djelimino pripremljnih informacija neophodnih za donoenje operativnih odluka, kao i redovno izvjetavanje menadmenta vieg nivo. Ovo izvjetavnje je praktino ulaz za naredni nivo KBIS, za sistem podrke odluivanju.

MIS koristi podatke iz TPS

74

TPS

MIS baze podataka

Menadment informacioni sistemi

Prodaja Narudbe

Cijena proizvoda
Proizv. materijal Izmjene proizvoda Glavna knjiga Trokovi

MIS

Izvjetaji

MENADERI

Sistem za podrku odluivanju,

podrka srednjem i viem menadmentu

Namjenjen za podrku donoenju odluka koje su netipine, jedinstvene, promjenjive i nepredividive Nudi visoko-sintetike podatke, interne i eksterne

DSS je interaktivan i daje ad hoc izvjetaje

Naglaena fleksibilnost, adaptabilnost i brz odziv

Primjeri iz prakse
76

Mercedes razvojni IS: direktno povezuje centralni ured za razvoj proizvoda sa proizvoaima pojedinih djelova (kontrolna tabla, amortizeri, itd.) inenjeri i projektanti zajedniki rade na razvoju proizvoda ovo osigurava da dobiveni proizvod u cjelosti odgovarati zahtjevima koji se pred njega postavljaju a ovo pak daje Mercedesu neophodnu konkurentsku prednost na tritu automobila

General Electric menadment IS: osigurava vezu izmeu razliitih nivoa menadment hijerarhije po vertikali unutar jednog dijela GE (npr. NBS TV mree) kao i veze na ekspertnoj razini na nivou cjelokupune korporacije

Odluivanje je PROCES

DSS mora podrati cijeli proces

Simon-ov model odluivanja

REALNOST Posmatranje

Faza istraivanja

Validacija modela USPJEH

Faza dizajna

Verifikacija i testiranje predloenog rjeenja

Faza izbora

Implementacija rjeenja NEUSPJEH

DSS podrava rad sa modelima

What-If ta ako se plata ne povea za 20% kako je planirano?

Goal-Seek Pronai nain da balans bude pozitivan na kraju mjeseca, ali bez smanjivanja trokova za hranu i reije! Uzmi u obzir negativne trendove !

Koncept DSS-a
79

Ne postoje stroge granice izmeu nivoa podrke

DSS

MIS

TPS

Sistem za podrku viem menadmentu

ESS Executive Support System

Podrka tipinom poslu vieg menadmenta. Stratekom planiranju

Nerutinsko odluivanje, bez propisanih procedura i analitikih modela koji ga podravaju ESS koristi podatke iz MIS i DSS, ali i mnogo podataka iz eksternih izvora ESS ne rjeava problem, on samo nudi ope mogunosti procesiranja i komuniciranja

ESS ne rjeava problem, on samo nudi ope mogunosti procesiranja i komuniciranja

ESS radna stanica
Meniji Komunikacije Grafika Procesiranje ESS radna stanica

82

Meniji Komunikacije Grafika Procesiranje

Interni podaci
Finansije Uredski sistemi Modeliranje Analize

Eksterni podaci
Berza Internet Agencije

Jo dvije klase IS
83

KWS (Knowledge Work Systems) ili sistemi za podrku strunom radu Inenjerske radne stanice Grafike radne stanice ...

OAS (Office Automation Systems) ili sistemi za podrku uredskom poslovanju

Procesiranje teksta Menadment dokumenata Elektronski kalendari, imenici i sl. ...

IS su povezani
84

ESS

MIS

DSS

KWS OAS

TPS

Menadment informacioni sistemi

Poglavlje 2
Izazov informacionih sistema