‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺊ ﮔﺮاي ﻣﺪل داده اي ‪ GIS‬در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬

‫ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﻮاﺣﻞ و ﺑﻨﺎدر ﻛﻞ ﻛﺸﻮر‬

‫اﺣﺪ ﺧﻴﺮآﺑﺎدي ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ‪GIS‬‬

‫‪Email:a_kheirabadi0@yahoo.com , Tel: 09122905301‬‬

‫آزاده ﻛﺸﺘﻲآراﺳﺖ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ‪ -‬داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ‪GIS‬‬

‫‪Email:a_kheshtiarast@yahoo.com , Tel: 09131184637‬‬

‫ﺳﺎﺳﺎن ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ‪ -‬ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﺮم اﻓﺰار‬

‫‪Email:radobject@yahoo.com , Tel: 09123597203‬‬

‫آدرس‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ -‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮﺗﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎ ﻣﻴﺮداﻣﺎد‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮاﺟﻪﻧﺼﻴﺮﻃﻮﺳﻲ‪،‬‬

‫داﻧﺸﻜﺪه ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﮔﺮوه ‪GIS‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺎدر و ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ اﻳﺮان در راﺳﺘﺎي اﺟﺮاي اﻫﺪاف و ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺧﻮد در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﺳﻮاﺣﻞ‪ ،‬ﭘﺮوژة ﻃﺮاﺣﻲ و‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎه و ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﺎﺣﻠﻲ )‪ ،(ICZM‬را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻳﻚ‬
‫‪ GIS‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ ICZM‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻣﺪل داده اي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺎﻧﻲ‬
‫در اﻳﻦ ﭘﺮوژه از روﺷﻬﺎي ﺑﺮوز ‪ IT‬و ‪ GIS‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهاﻳﻢ‪ .‬ﻣﺪل ﺷﺊ ﮔﺮا را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ UML‬ﺗﺤﺖ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪Rational‬‬
‫‪ Rose‬ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻛﺮده اﻳﻢ و ﻣﺪل را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ‪ XML‬ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﻣﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد واﺳﻂ اﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ اﺑﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬
‫‪ ESRI‬ﻓﺎﻳﻞ ‪ XML‬را ﺑﻪ ‪ Geodatabase‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ روش ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫آﺳﺎن و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺘﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ و ﺟﺎي ‪ Geodatabase‬را ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬آﻧﺎﻟﻴﺰ داده‪ ،‬ﺗﺠﺮﻳـﺪ ‪ ،‬ﺷـﺊ ﮔـﺮا‪ ،‬ﻣـﺪل ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣـﺪل ﻣﻜـﺎﻧﻲ‪ ،‬وراﺛـﺖ‪،Problem Domain ،ICZM .‬‬
‫‪.XML ،UML ،Solution Domain‬‬

‫‪١‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻨﺎدر و ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ اﻳﺮان در راﺳﺘﺎي اﺟﺮاي اﻫﺪاف و ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎي ﺧﻮد در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﺳـﻮاﺣﻞ‪،‬‬
‫ﭘﺮوژة ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎه و ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﺔ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺳـﺎﺣﻠﻲ )‪ ،(ICZM‬ﺑﻨـﺪري و‬
‫درﻳﺎي ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﺸﻮر را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺪف ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻳﻚ ‪ GIS‬ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ ICZM‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻨﺠﺶ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ‪ ،ICZM‬اراﺋـﺔ ﻣـﺪﻟﻬﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮة‬
‫ارﺗﺒﺎط و اﺳﺘﻔﺎدة ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﺳـﺎزﻣﺎن ﺑﻨـﺎدر و دﻳﮕـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ در زﻣﻴﻨـﺔ ‪ ،GIS‬اراﺋـﺔ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻤﻊ آوري و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ داده ﻫـﺎ در ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻬـﺎي داده‪ ،‬ﻃﺮاﺣـﻲ و اراﺋـﺔ‬
‫ﻣﺘﺎدﻳﺘﺎ‪ ،‬اراﺋﺔ ﮔﺰارش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ داده ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ و اراﺋﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ﻣﻜﺎﻧﻲ از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﺮوژه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ اﻳـﻦ ﻃـﺮح ﮔﺮوﻫـﻲ از ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن ‪ GIS‬و ‪ IT‬ﺑـﺎ ﻫﻤﻜـﺎري‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺪل داده اي ﺷﺊ ﮔﺮاي اﻳﻦ ﭘﺮوژه را ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫روﻧﺪ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻃﺮح ‪ICZM‬‬
‫ﺗﻨﻮع ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬اﻫﺪاف و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ ﺳـﻮاﺣﻞ‪ ،‬ﺑﻨـﺎدر و درﻳﺎﻫـﺎي ﺳـﺮزﻣﻴﻨﻲ‬
‫ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده و ‪ GIS‬را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﻛﻮﺳﻴﺴـﺘﻤﻬﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ اول‪ ،‬اﺑﺘﺪا از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻴـﺎز ﺳـﻨﺠﻲ ﭼـﺎرﭼﻮب‬
‫ﻃﺮح ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﻮاﺣﻞ‪ ،‬ﺑﻨﺎدر و درﻳﺎﻫﺎي ﺳـﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﺸـﻮر ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠـﺔ دوم‪،‬‬
‫اﺟﺰاي ‪ GIS‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻃﺮح ‪ ،ICZM‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻨﺎدر و درﻳﺎﻫﺎي ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺰ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻫﺪاف اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻮﺛﺮ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ و ﻇﺮﻓﻴﺘﻬﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎه دادة ‪GIS‬‬ ‫•‬
‫ﻧﻴﺎز ﺳﻨﺠﻲ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ‪ ICZM‬ﺑﻪ ‪GIS‬‬ ‫•‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻃﺮح ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺑﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺎزي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده در ‪ICZM‬‬ ‫•‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اﺟﺰا و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ GIS‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ‪ICZM‬‬ ‫•‬
‫• ﺗﻌﺮﻳﻒ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺿﻮاﺑﻂ ﻻزم ﺑﺮاي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزي اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬ﺗﺒﺎدل و ﺗﻮزﻳﻊ اﻃﻼﻋﺎت در ﭼﺎرﭼﻮب وﻇﺎﻳﻒ‬
‫و ﻣﺎﻣﻮرﻳﺘﻬﺎي ﻃﺮح ‪ICZM‬‬
‫• ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫رﻳﺰي‬
‫• ﺗﻬﻴﻪ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻃﺮح ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻳﮕـﺎه اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻧﻴـﺎز ﮔﺮوﻫﻬـﺎي‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﭼﺮﺧﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺣﻠﻲ ‪ ICZM‬را ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﭼﺮﺧﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺣﻠﻲ ‪ICZM‬‬

‫ﺗﻤﺎﻣﻲ دادهﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺷـﺎﻣﻞ اﺷـﻜﺎﻟﻲ از اﺷـﻴﺎء ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ و اﻫﻤﻴـﺖ ﺳﻴﺴـﺘﻤﻬﺎي‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻜﺎﻧﻲ و آﻧﺎﻟﻴﺰ داده ﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻧﺸـﺎن دادن‬
‫ﻣﺮزﻫﺎي ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و اراﺋﺔ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺼﻮرت ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و اﻟﺤﺎق ﺑﺎ ﻣﻮاﺿـﻊ ﻣﻜـﺎﻧﻲ داراي‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ (Walsh et al., 1987).‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻧﻘﺸـﻪﻫـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﻴﺸـﺘﺮي در ﺳﻴﺴـﺘﻢﻫـﺎي‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ GIS‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت درﻳﺎﻳﻲ و ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺗﻮﺳﻌﺔ زﻳﺎدي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻛﺜﺮ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ و اﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻲ از ﺳﺎﺣﻠﻲ ﺑﺼﻮرت ﻣﺠـﺰا در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ (Bartlett, 1999‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻔﻜﻴﻚ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺪودة ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ و ﻛﺎرﺑﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﺻﻮﻻً ﻣﻨﺒﻄﺒﻖ‬
‫ﺑﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻠﻤﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛﺎرﺑﺮدﻫـﺎي ‪GIS‬‬
‫در درﻳﺎ در زﻣﻴﻨﺔ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ و ﻣﺤﺪودهﻫﺎي آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ‪ GIS‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺳـﺎﺣﻠﻲ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺗـﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻨﺔ ﻋﻠﻮم ﭘﺎﻳﻪ و ﻛـﺎرﺑﺮدي و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﻣﺤﻴﻄـﻲ‪ -‬اﻧﺴـﺎﻧﻲ و ﻣـﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‬
‫)‪.(Wright and Bartlett, 2000‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪم ﺑﻮدﻧـﺪ ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﭘﺮوژة ‪ ، Baltic Sea Region GIS‬و ﭘﺮوژة ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﺧﻠـﻴﺞ )ﭘـﺮوژة‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي درﻳﺎﻳﻲ ﺑﺰرگ دﻧﻴﺎ )‪ ،(EcoAtlas‬ﭘـﺮوژة ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ و ارزﻳـﺎﺑﻲ ﻗـﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻫﺎ ﻳﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻬﺘﺮ و ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ اﻳﻦ ﭘﺮوژه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻳﻢ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﺟـﺎﻣﻊ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻠﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻜﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﻣﺜﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻴﺪروﮔﺮاﻓﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﭘﺮوژه از اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ IHO‬ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ و ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻋﻮارض زﻣـﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳـﻲ از‬
‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ‪ USGS‬اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪل داده اي ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ اﻳـﻦ اﺳـﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮداري ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻧﻴـﺎز ﭘـﺮوژه و‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﻣﺘﺨﺼﺺ ‪ ICZM‬در ﻛﺸـﻮر ‪ ،‬داده ﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد ﻛﺸـﻮر و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻋﻜﺴـﻬﺎي‬

‫‪٣‬‬
‫ﻣﺎﻫﻮاره اي ‪ ER‬راﺑﻄﻪ اي ﺑﻴﻦ ﻋﺎرﺿﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ورودي‬
‫ﻣﺪل ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ از ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺗﺎ ﭘﻴﺎده ﺳـﺎزي ﭘﺎﻳﮕـﺎه داده را ﺷـﺮح‬
‫داده اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ‪:‬‬
‫ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده اﺳـﺖ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻـﻞ ازﻧﻴـﺎز ﺳـﻨﺠﻲ و ﻣﺮﺣﻠـﻪ اول ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫دادهﻫﺎي ‪ ICZM‬وارد اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻈﺎرت و ﻣﺸﺎوره ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ‪ GIS‬و ‪ IT‬دﻳـﺎﮔﺮام ‪ ER‬اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورودي ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﻬـﺎي ﻣﻜـﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺸﺨﺼﺎت و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﻬﺎ از دﻳﺪﮔﺎه ‪ GIS‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻃﺮح اﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮاﻣﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ را ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ و در ﺣﻘﻴﻘـﺖ ورودي ﻣـﺪل‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎري ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ دارﻳﻢ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻳﻚ دﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﻨﺪي ﺑﺮ روي ﻋﻮارض ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﻗﺮاري ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن ﻋﻮارض ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ اﺳﺖ‪(URL 5) .‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻮع ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه اﻧﺪ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ در ﺻﻮرت ﻟـﺰوم‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻋﻮارض ﺑﻨﺎدر در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 2‬ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻋﻮارض ﺑﻨﺎدر‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻻ ﻫﻢ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻧﺤﻮه ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﻼﺳﻬﺎ و ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻋﻮارض از اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫‪ ER‬ﺑﺮاي ﻋﻮارض ﻣﻜﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪل آﻧﺎﻟﻴﺰ داده اي ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺠﺰا و ﻣﺘﻮاﻟﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻧﺮم اﻓﺰاري و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ‪ IT‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺎﮔﺮاﻣﻬﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮ آن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮروي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از‬

‫‪٤‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﻃﺮاﺣﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﺪل ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘـﺮوژه ‪ICZM‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﺸﺮﻓﺖ و ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ‪ IT‬و ﺑﻮﻳﮋه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻧﺮم اﻓﺰار‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ ‪) Problem Domain‬ﻣﺸﻜﻞ‪ /‬ﺻﻮرت ﻣﺴﺌﻠﻪ(‪ ،‬ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻌﻨﻮان راه ﺣـﻞ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ‪) Solution Domain‬راه ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ( اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﺊ ﮔﺮاﻳـﻲ ﺑـﺎ‬
‫دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻲ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻧﺰدﻳﻜﻲ داﺷﺘﻪ و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺻﻮرت ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪه را در ﺑﺴـﺘﺮ واﻗﻌـﻲ ﺗـﺮ و راه ﺣـﻞ‬
‫ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮي ﺣﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺒﺤﺚ ‪ GIS‬ﻧﻴﺰ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺸﺪت در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﺜﻨﺎء ﻧﺒـﻮده‬
‫و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در آن ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻨﻄﺒﻖ‪ /‬آﻣﻴﺨﺘﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ ‪ GeoDatabase‬ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﻳﺪﮔﺎه ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺑﻄـﻪ اي ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺼـﻤﻴﻢ ﺑـﺮ آن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﻨﺪا اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم در ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ را ﺑﻪ ﻣﺪل ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﺪل‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )‪ (ERD‬ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬زﻳﺮا در روﺷﻬﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﻣﺪل ﻗﻴﺰﻳﻜﻲ ار روي ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤـﻊ آوري‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺪل ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪﻟﻬﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ در‬
‫ﮔﻴﺮ ﺷﺪه و در اداﻣﻪ ﻛﺎر‪ /‬آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻧﺘﻮان اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات را ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ در ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺪل ﻫﺎي ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ زﻳـﺎدي ﻛـﻪ ﺑـﺎ دﻧﻴـﺎي واﻗﻌـﻲ و اﺻـﻄﻼﺣﺎ"‬
‫‪ Problem Domain‬دارﻧﺪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ و در آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ از روي ﻣـﺪل ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫آﻣﺪه ﻣﺪل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻧﮕﺮش ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺣﻞ آﻧﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻬﻴﻪ ﻧـﺮم اﻓـﺰار‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮروي ﺑﺴﺘﺮ ‪ GeoDatabase‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮِزه ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻬﺎي ﻣﻄﺮح ﺷـﺪه در‬
‫دﻧﻴﺎي ﻧﺮم اﻓﺰار ﻧﻴﺰ اﻣﺮوزه ﺑﺨﻮﺑﻲ از اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﻴـﺮوي ﻛـﺮده و ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺧـﺪﻣﺎت ﺷـﺎﻳﺎﻧﻲ را در زﻣﻴﻨـﻪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻗﻮي و ﺑﺎ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﺮاي ‪ GIS‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮارد ﺑﻴﺎن ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ و دﻻﻳﻞ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮ ﻛﻪ از ذﻛﺮ آﻧﻬﺎ در اﻳﻨﺠـﺎ ﺧـﻮ داري ﻣـﻲ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﺣﺮﻛـﺖ‬
‫ﭘﺮوژه ‪ ICZM‬ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎه و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺟﻮد در ‪ IT‬ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﭘـﺲ از ﺗﻬﻴـﻪ و ﺗﻜﻤﻴـﻞ ﻣـﺪل‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺮوژه ﺑﺮ اﺳﺎس دﻳﺪﮔﺎه ‪ OOA‬ﺑﺮروي ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ اﺟـﺮا‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺳﻌﻲ ﺗﻴﻢ ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﺗﺎ از اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻠﻲ اﻗﺪام ﺑـﻪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻣـﺪل واﻗﻌـﻲ از‬
‫اﻃﻼﻋﺎت از دﻳﺪﮔﺎه ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺪل ‪ GeoDatabase‬را ﺑﺮ روي ﺑﺎﻧﻚ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺑﻄﻪ‬
‫اي ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ دﻳﺎﮔﺮاﻣﻬﺎي ﻛﻼس ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼات ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ار ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺻﻮرت ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮام ﻛﻪ ﺟﺰء ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ دﻳﺎﮔﺮاﻣﻬﺎي ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ و زﺑﺎن ﻣﺪﻟﺴﺎزي ‪ UML‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻣـﻲ دﻫـﺪ ﺗـﺎ ﻧﺴـﺨﻪ‬
‫ﭼﺎﭘﻲ‪ 1‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﻃﻲ آن ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺟﺰاء ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و اﺳـﺘﻔﺎده در ﻣـﺪل ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﻻزم در‬
‫ﻣﺪل ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺟﺰاء ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺪل ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪(URL 4) :‬‬

‫‪١‬‬
‫‪Blue Print‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫‪1‬‬
‫ƒ ﻧﻤﺎد ﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﺎد ﻛﻪ در ﺳﺎﺧﺘﺎر زﺑﺎن ‪ UML‬ﺟﺰء دﺳﺘﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﻬـﺎ‪ 2‬و زﻳـﺮ ﺷـﺎﺧﻪ ‪ Grouping‬ﺑﺤﺴـﺎب ﻣـﻲ آﻳـﺪ‪ .‬در‬
‫ﺟﻬﺖ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎدﻫﺎ و رواﺑﻂ و ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ دﻳﮕﺮ اﺟﺰاء زﺑﺎن ‪ UML‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﺎد در اﻳﻦ ﻣﺪل ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي اﺟﺰاء ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ‬
‫زﻳﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻧﻤﺎد ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Sakhteman‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 3‬ﻧﻤﺎد ﺑﺴﺘﻪ در ‪UML‬‬

‫‪3‬‬
‫ƒ ﻧﻤﺎد ﻛﻼس‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﺎد ﺟﺰء ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎد ﻫﺎ در ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ اﺳﺖ و ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ در ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺳﻴﺴـﺘﻤﻬﺎي‬
‫ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻦ ﻧﻤﺎد و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ آن ﺑﺎ ﻧﻤﺎدﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻳﻦ ﻧﻤﺎد ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي از اﺷﻴﺎء‬
‫)‪ (Object‬ﻫﺎ را ﻧﺴﺎن داده و ﺷﺮح وﻇﺎﻳﻒ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﺻﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻧﻤـﺎد از‬
‫ﺳﻪ ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎم ﻛﻼس‪ ، 4‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ‪ 5‬و رﻓﺘﺎر‪. 6‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﺎد ﺑﺎ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ در ﻣﺪل ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﺪه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Masir_Daryaee‬‬
‫‪ID‬‬
‫‪Title‬‬

‫)(‪Draw‬‬
‫)(‪Erase‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 4‬ﻧﻤﺎد ﻛﻼس در ‪UML‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻧﻤﺎد از ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ اول ﻧـﺎم ﻛـﻼس‬
‫اورده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺑﺮاﺳﺎس روش ‪ Pascal Casing‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﻛﻠﻤـﻪ از ﻧـﺎم ﻛـﻼس‬
‫ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻋﻼﻣﺖ زﻳﺮ ﺧﻂ )_( اﺳﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬در‬
‫زﻣﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻛﻼﺳﻬﺎ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ از ﻗﻮاﻋﺪ ﺧﺎص و ﭘﻴﭽﻴﺪه اي ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاردي‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬در زﻣﺎن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻧﺮم اﻓﺰاري‪ ،‬ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ درﺳﺘﻲ ﻣﻮارد ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه و اراﺋﻪ ﻳﻚ ﺳـﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘـﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼـﻪ و ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﻌﻄـﺎف از‬

‫‪١‬‬
‫‪Package‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪Thing‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Class‬‬
‫‪٤‬‬
‫‪Class Name‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪Attribute‬‬
‫‪٦‬‬
‫‪Behavior / Method‬‬

‫‪٦‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﻣﻮرد ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎي اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳـﻂ ﻛﻼﺳـﻬﺎ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ƒ راﺑﻄﻪ وراﺛﺖ‬
‫در زﺑﺎن ﻣﺪﻟﺴﺎزي ‪ UML‬ﻣﺎ داراي ‪ 5‬ﻧﻮع راﺑﻄﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻛـﻪ در اﺻـﻞ ﺟـﺰء‬
‫رواﺑﻂ ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان راﺑﻄﻪ وراث ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم وراﺛﺖ در دﻧﻴـﺎي‬
‫واﻗﻌﻲ ﻳﻜﻲ ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻧﻤﺎد زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪(URL 3) .‬‬
‫‪A‬‬

‫‪B‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 5‬ﻧﻤﺎد وراﺛﺖ در ‪UML‬‬

‫‪2‬‬
‫ƒ راﺑﻄﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻴﺰ از ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﻮﺟﻮد اﻣﺪه و در زﺑﺎن ‪ UML‬ﻧﻴﺰ ﭘﺸﺘﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺟﻮدي ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻮﺟﻮد دﻳﮕﺮ دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪C‬‬ ‫‪E‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪F‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 6‬راﺑﻄﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ در ‪UML‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻻ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﻪ راﺑﻄﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ وﺟﻮد دارد و ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻛﻼس ‪ A‬در راﺑﻄﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻼس ‪ B‬ﻳﻌﻨﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮﺟﻮد ‪ A‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫‪ B‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻛﻼس ‪ E‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻧﺠﻤﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻼس ‪C‬‬
‫‪ .3‬ﻛﻼس ‪ D‬و ﻛﻼس ‪ F‬در راﺑﻄﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ از ﻫـﺮ ﻛـﺪام ﻣـﻲ ﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﺎري دﻳﮕﺮي دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫‪Inheritance Relationship‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪Association‬‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪1‬‬
‫ƒ راﺑﻄﻪ ﺗﺠﻤﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﻫﺮ دو اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ زﻳﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي راﺑﻄﻪ ‪ Association‬ﺑﺤﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎرت‬
‫ﺳﺎده ﺗﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر راﺑﻄﻪ اﻧﺠﻤﻨﻲ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻧﻴﺰ ﺻﺪق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ .1‬راﺑﻄﻪ ﺗﺠﻤﻌﻲ‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻛﻞ ﺑﻪ ﺟﺰء ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪F‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 7‬راﺑﻄﻪ ﺗﺠﻤﻌﻲ در ‪UML‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻼس ‪ D‬در راﺑﻄﻪ ﺗﺠﻤﻌﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻼس ‪ ،F‬ﺑﻪ ﻛﻼس ‪ D‬ﺳﻤﺖ ﻛﻞ‬
‫و ﺑﻪ ﻛﻼس ‪ F‬ﺳﻤﺖ ﺟﺰء ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻤﺖ ﻛﻞ‪ ،‬ﺟﺰء ﻫﺎ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ ﻧﻤـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻮاره اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻇﺮف و ﻋﻨﺎﺻﺮ درون ﻇﺮف در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﻇـﺮف‪ ،‬اﺟـﺰاء‬
‫درون آن از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ روﻧﺪ‪(URL 3) .‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ .2‬راﺑﻄﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﻛﻞ ﺑﻪ ﺟﺰء ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪F‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 8‬راﺑﻄﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ‪UML‬‬

‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻼس ‪ D‬در راﺑﻄﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻼس ‪ ،F‬ﺑﻪ ﻛﻼس ‪ D‬ﺳﻤﺖ ﻛـﻞ‬
‫و ﺑﻪ ﻛﻼس ‪ F‬ﺳﻤﺖ ﺟﺰء ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺳﻤﺖ ﻛﻞ‪ ،‬ﺟﺰء ﻫﺎ ﻣﺎﻫﻴـﺖ ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ ﻣـﻲ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻮاره اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻇﺮف و ﻋﻨﺎﺻﺮ درون ﻇﺮف در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ از ﺑـﻴﻦ رﻓـﺘﻦ ﻇـﺮف‪ ،‬اﺟـﺰاء‬
‫درون آن از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ روﻧﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ Cardinality‬ﺳﻤﺖ ﻛﻞ ﻫﻤﻮاره در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ƒ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺠﺮﻳﺪ‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻬﻢ در ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺮﻳﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ در دﻧﻴـﺎي واﻗﻌـﻲ وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻣﻠﻤﻮس ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ از آن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻣـﻲ‬
‫ﺗﻮان ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮد ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﺷﺪ وﻟﻲ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭼﻪ ﻧﻮع ﺣﺴﺎﺑﻲ اﺳﺖ رﻳﺎﻟﻲ‪ ،‬ارزي‬
‫و ‪ ...‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي آن ﻓﺮﻣﻲ ﭘﺮ ﻛﺮده و ﻳﺎ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﻴﻘﻲ درﺑـﺎره آن را اراﺋـﻪ داد‪ .‬در ﭘـﺮوژه ‪ ICZM‬ﻧﻴـﺰ ﺑﺮﺧـﻲ از‬
‫ﻛﻼﺳﻬﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ دﻳﺪ ﺗﺠﺮﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب و دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣـﻮارد ﻣﻮﺟـﻮدﻳﺘﻲ ﻛـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ ﺗﺠﺮﻳـﺪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ و زﺑﺎن ﻣﺪﻟﺴﺎزي ‪ ،UML‬ﻧﺎم ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺑﺼﻮرت اﻳﺘﺎﻟﻴﻚ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫‪Aggregation & Composition‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪Aggregation‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Composition‬‬
‫‪٤‬‬
‫‪Abstraction‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫‪Marakez_Tafrihi‬‬

‫‪Hotel‬‬ ‫‪Estadiom‬‬

‫‪Mooze‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 9‬راﺑﻄﻪ ﺗﺠﺮﻳﺪ در ‪UML‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻼس ‪ Marakez_Tafrihi‬ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﻼس ﺗﺠﺮﻳﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﻳﺪ و‬
‫ﺳﻪ ﻛﻼس دﻳﮕﺮ از آن ارث ﺑﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﻼس ‪ Marakez_Tafrihi‬ﻳﻚ ‪ Abstract Class‬ﻣـﻲ ﮔﻮﻳﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺑﻘﻴـﻪ‬
‫ﻛﻼﺳﻬﺎ ‪ Concrete Class‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺪل داده اي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻋﻮارض ﺑﻨﺪر را ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ Rational Rose 2003‬ﻃﺮاﺣﻲ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﺷﺪه اﺳﺖ‪(URL 2 ). .‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ : 10‬ﻣﺪل داده اي ﻋﻮارض ﺑﻨﺪري در ﻃﺮح ‪ICZM‬‬

‫ﭘﻴﺎده ﺳﺎزي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻣﺪل ‪ Rose‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه دز ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ‪ XML‬ﺧﺮوﺟﻲ‪ 1‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣـﺖ ‪ XML‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬
‫ﻧﻘﺶ واﺳﻂ ﺑﻴﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪل )‪ (Rational Rose‬و ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺎﻧﻲ ‪(Arc Catalog) Esri‬‬
‫را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﻓﺎﻳﻞ ‪ XML‬ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ ‪ Case Tools‬ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر‪ Geodatabase‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪(URL 1).‬‬

‫‪١‬‬
‫‪Export‬‬

‫‪٩‬‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻴـﺎده ﺳـﺎزي اﻳـﻦ ﻣـﺪل ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ‪ ArcGIS‬و ‪ ArcSDE‬و ‪ SQLServer‬اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻛﺮدن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮي ﺑـﺮ روي ﻣـﺪل ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ در ‪ Rational‬ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﭘﺲ از ﺧﺮوﺟﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ‪ Geodatabase‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺮ روي ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﻜﺎﻧﻲ اﻋﻤـﺎل ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﻣﺎﻧﻊ از ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎد ﺑﻌﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻃﺮح‪:‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﺔ اﻳﻦ ﻃﺮح‪ ،‬آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻃﺮح ﭘﺎﻳﮕﺎه داده و ‪ GIS‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ICZM‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﻳـﺔ ﺟﻤـﻊ‬
‫آوري ﺷﺪه در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﺮح ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫• ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻲ ﮔﺮاي ﭘﺎﻳﮕﺎه داده و اﻣﻜﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ آﻳﻨﺪه‬
‫• ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺪل در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫• اﻣﻜﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪل ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮوز آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻬﺎي ﺷﺊ ﮔﺮاﻳﻲ‬
‫• ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي روز ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪل داده اي‬
‫• اراﺋﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎه داده ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ رواﺑﻂ و ﻛﻼﺳﻬﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻣﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴـﺮي در ﻫـﺮ زﻣـﺎن در ﻣـﺪل‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺮوﺟﻲ را در ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺮﻣﺖ ‪ XML‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‬
‫وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺪف ﺑﻌﺪي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ رواﺑـﻂ‬
‫ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل "واﻗﻊ ﺷﺪن ﻳﻚ ﻣﻠﻚ در زﻣﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ" و ﻳﺎ "اﻟﺰام ﺑﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺴﺖ ﺑﺮق ﺑﺮ روي ﻛﺎﺑﻞ"‬
‫را ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﺪل ﻛﺮد‪ .‬روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺎﻳﻞ ‪ XML‬ﺧﺮوﺟﻲ اﻳـﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ ﺑـﺎ روﺷـﻬﺎي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ ‪:‬‬

‫•‬ ‫‪١) http://support.esri.com/index.cfm?fa=downloads.dataModels.gateway‬‬

‫•‬ ‫‪٢) http://en.wikipedia.org/wiki/Rational_Unified_Process‬‬

‫•‬ ‫‪٣) http://www-٣٠٦.ibm.com/software/sw-bycategory/‬‬

‫•‬ ‫‪٤) http://www-١٢٨.ibm.com/developerworks/rational/library/nov٠٤/naiburg-‬‬

‫‪maksimchuk/UMLChap٥excerpt.pdf‬‬

‫•‬ ‫‪٥)http://www.utdallas.edu/~briggs/poec٦٣٨٣/fall٠٣.doc‬‬

‫•‬ ‫‪Maier-Reimer, E. and Hasselmann, K. (١٩٨٧). Tansport and storage of co٢ in the ocean -‬‬
‫‪an inorganic ocean-circulation carbon cycle model.‬‬

‫•‬ ‫‪Wright and Bartlett (٢٠٠٠). Marine and Coastal Geographical Information Systems‬‬

‫•‬ ‫‪Breman, J., D. Wright, and P. Halpin, ٢٠٠٢. The inception of the ArcGIS marine data‬‬
‫‪model, in Breman, J. (ed.), Marine Geography, Redlands, California, ESRI Press‬‬

‫‪١٠‬‬