GEOGRAFI FIZIKAL

TEMA 4 : SISTEM HIDROLOGI

18.2 : Proses Mendatar Kitaran Hidrologi 18.3 : Proses Menegak Kitaran Hidrologi

KONSEP KITARAN HIDROLOGI

Kitaran Hidrologi merupakan satu kajian saintifik

tentang kitaran air. Dalam kitaran hidrologi berlaku pergerakan jisim air dalam bentuk gas, cecair dan pepejal yang berterusan dari permukaan air seperti laut, sungai dan tasik ke udara dan balik semula ke permukaan bumi.
Istilah kitaran diguna untuk menerangkan pertukaran

air yang berterusan.

Kitar hidrologi tidak ada titik permulaan dan penamat.

KITARAN HIDROLOGI

PROSES-PROSES DALAM KITARAN HIDROLOGI

Proses-proses dalam kitaran hidrologi boleh dibahagikan kepada

dua kumpulan iaitu :

i.

Proses Mendatar Kitaran Hidrologi :

Larian Air Permukaan Aliran Bawah Tanah Air Lintang Atmosfera

ii.

Proses Menegak Kitaran Hidrologi :

Proses Proses Proses Proses Proses

Sejatan Sejatpeluhan Pemeluwapan Kerpasan Resapan / Inflitrasi

PROSES MENDATAR KITARAN HIDROLOGI

i.

Proses Mendatar Kitaran Hidrologi :

Larian Air Permukaan Aliran Bawah Tanah Air Lintang Atmosfera

1. LARIAN AIR PERMUKAAN

Berlaku ketika hujan turun di mana sebahagian air hujan

tersebut dialirkan di atas permukaan tanah ke kawasan alur, sungai, tasik dan laut.
Larian air permukaan ini merupakan baki air hujan yang

mengalir di permukaan bumi selepas mengalami proses resapan, sejatan dan pintasan silara oleh tumbuhtumbuhan.
Larian air permukaan ialah pergerakan air menuruni

permukaan bercerun apabila intensiti atau jumlah hujan melebihi kadar penyusupan dan keupayaan sejatan.

LARIAN AIR PERMUKAAN

Faktor-faktor yang mempengaruhi larian air permukaan ; Faktor jenis tanah (geologi) ii. Faktor kecerunan permukaan (gradien) iii. Faktor kepesatan hujan iv. Faktor hujan musiman v. Faktor tumbuh-tumbuhan vi. Faktor jenis permukaan
i.

2. ALIRAN AIR BAWAH TANAH

Aliran air bawah tanah terbentuk apabila sebahagian air

hujan yang turun menyerap masuk ke dalam permukaan tanah dan ketulan batu melalui proses SUSUPAN / RESAPAN / INFILTRASI.
Air hujan akan menyusup masuk melalui liang-liang pori

tanah.
Jika air menyerap masuk ke dalam kerak bumi, ini akan

membentuk akuifer bawah tanah.

Kadar penyusupan menurun dengan cepat ketika hujan

mula turun dan mencapai kadar tetap selepas satu atau dua jam apabila hujan berhenti.

ALIRAN AIR BAWAH TANAH

Faktor-faktor yang mempengaruhi aliran air bawah tanah ; Faktor itensiti hujan ii. Faktor tumbuh-tumbuhan iii. Faktor geologi permukaan iv. Faktor jenis tanah v. Faktor kandungan air dalam tanah
i.

3. ALIR LINTANG ATMOSFERA

Air tersejat ke dalam atmosfera dari lautan, membentuk

wap-wap air yang akan berkumpul menjadi awan.

Wap-wap air (awan) ini pula akan dialirkan secara

melintang oleh angin ke bahagian daratan atau sebaliknya dari daratan ke lautan. Bila sampai ke tahap tepu akan turun sebagai kerpasan.

PROSES MENEGAK KITARAN HIDROLOGI

ii. Proses Menegak Kitaran Hidrologi :

Proses Sejatan Proses Sejatpeluhan Proses Pemeluwapan

Proses Kerpasan
Proses Resapan / Inflitrasi

1. PROSES SEJATAN
Sejatan ialah proses pertukaran air daripada bentuk

cecair atau pepejal kepada bentuk wap air.

Sinaran

matahari akan meningkatkan permukaan badan air seperti.

suhu air

di

Proses

sejatan berlaku apabila tekanan wap di permukaan air lebih tinggi daripada tekanan wap dalam atmosfera.

SEJATAN
Faktor-faktor yang mempengaruhi proses sejatan ; Faktor suhu ii. Faktor angin iii. Faktor kelembapan bandingan iv. Faktor luas permukaan air v. Faktor tekanan wap vi. Faktor kemasinan air
i.

2. PROSES SEJATPELUHAN
Proses sejatpeluhan merujuk kombinasi antara proses

sejatan di permukaan air, sejatan dari storan lembapan tanih dan perpeluhan tumbuh-tumbuhan.
Proses perpeluhan (transpirasi) ialah proses respirasi

tumbuh-tumbuhan, haiwan dan manusia.

Bagi tumbuh-tumbuhan, pembebasan wap air ini berlaku

melalui liang stoma pada daun.

Bagi haiwan dan manusia pula, wap air dibebaskan

melalui liang-liang peluh apabila menerima haba dari bahangan matahari.

SEJATPELUHAN
Faktor-faktor yang mempengaruhi proses sejatpeluhan ; Faktor suhu daun ii. Faktor kelembapan udara iii. Faktor angin iv. Sifat kualiti dan kuantiti air v. Faktor albedo vi. Sifat tumbuhan
i.

3. PROSES PEMELUWAPAN
Pemeluwapan atau kondensasi ialah proses penukaran

air daripada bentuk wap kepada cecair.

Pemeluwapan berlaku apabila udara yang lembap naik ke

atas atmosfera dan mencapai takat tepu.

Udara yang mengandungi wap air akan bergerak ke atas

atmosfera dan menyejuk lalu membentuk awan.

4. PROSES KERPASAN
Kerpasan merujuk kepada proses jatuhan titisan atau

bintik-bintik air dari awan ke bumi.

Proses kerpasan amat barkait rapat dengan proses

pemeluwapan.
Jenis-jenis kerpasan adalah seperti hujan, hujan batu,

salji, embun.

5. PROSES RESAPAN / INFILTRASI

Resapan atau infiltrasi bermaksud proses pergerakan air

ke dalam bahagian permukaan atas bumi.

bawah

tanah

dan

batu

dari

Sebahagian daripada air yang turun sebagai titisan air

hujan atau salji akan menyerap masuk ke dalam permukaan tanah dan ketulan batu.
Terdapat juga air yang akan menyerap masuk jauh ke

dalam kerak bumi dan mengisi akuifer bawah tanah.

6. PINTASAN SILARA
Pintasan Silara merujuk halangan daripada kanopi (silara)

tumbuhan terhadap air hujan yang turun.

Halangan ini datangnya dari daun, ranting, dahan, batang

dan lain-lain yang menyebabkan tidak 100% titisan air hujan akan menimpa bumi.
Komponen pintasan sangat penting dalam konteks kitaran

hidrologi untuk menambahkan simpanan air tanah di kawasan tadahan.

SEKIAN, TERIMA KASIH

TOPIK-TOPIK TUMPUAN
BAHAGIAN A : GEOGRAFI FIZIKAL i. ii. iii.

iv.
v. vi. vii. viii. ix. x.

Atmosfera (lapisan, kandungan) Lapisan ozon Pulau haba Unsur-unsur cuaca (kerpasan,tekanan udara, sejatan) El-Nino Siklon Tropika Rumah Hijau Mikro iklim bandar Hujan perolakan, hujan orografik (hujan bukit) Fasa air, Hidrologi

TOPIK-TOPIK TUMPUAN
BAHAGIAN B: GEOGRAFI MANUSIA i. ii. iii. iv. v.

vi.
vii. viii.

Sektor-sektor ekonomi Globalisasi ekonomi Pengangkutan udara, air, darat perikanan Perindustrian, perkilangan, perlombongan, pelancongan, ekopelancongan Konsep pembangunan Pencemaran Dasar dan strategi pembangunan Malaysia