HDROLK VE PNMATK VALFLER

1. HDROLK VALFLER A. YN KONTROL VALFLER 2/2 YNLENDRME VALF 3/2 YNLENDRME VALF 4/2 YNLENDRME VALF 4/3 YNLENDRME VALF 5/2 YNLENDRME VALF B. BASIN KONTROL VALFLER EMNYET VALFLER BASIN DRME VALF BASIN SIRALAMA VALF AKI KONTROL VALF AMA KAPAMA VALF (EK VALF) 2. PNMATK VALFLER A. AKI KONTROL VALFLER TEK YNL AKI KONTROL (KISMA) VALFLER K YNL AKI KONTROL VALFLER EK VALF AYARLANABLEN AKI KONTROL VALFLER B. BASIN KONTROL VALFLER BOALTMALI KONTROL VALFLER BOALTMASIZ KONTROL VALFLER BASIN SINIRLAMA VALF C. YN KONTROL VALFLER (DENETM, YNLENDRME) i. BASINLI HAVANIN GENE GRE NORMALDE AIK VALF NORMALDE KAPALI VALF ii. YAPILIINA GRE a. SRGL YN KONTROL VALFLER 2/2 YN KONTROL VALF 3/2 YN KONTROL VALF b. BLYALI 3/2 YN KONTROL VALFLER NORMALDE AIK KUMANDALI NORMALDE AIK KUMANDASIZ NORMALDE KAPALI KUMANDALI NORMALDE KAPALI KUMANDASIZ DER c. ZEL YN KONTROL VALFLER VE VALF VEYA VALF ABUK BOALTMA VALF YAVALATMA VALF AKL VALF FISKYEL VALF iii. KUMANDA EDL EKLLERNE GRE NSAN GC LE KUMANDA EDLEN YN VALFLER MEKANK OLARAK KUMANDA EDLEN YN VALFLER BASINLI HAVA LE KUMANDA EDLEN YN VALFLER ELEKTROMANYETK KUMANDA EDLEN YN VALFLER HDROLK UYARILI VALFLER

1. HDROLK VALFLER Hidrolik akkann ak ynn belirleyen, akkann basncn ve debisini istenilen snrlar iinde tutan devre elemandr. Hidrolik valflerle aadaki harfler ve konumlar kullanlr: P: Pompadan gelen akkann baland yer R, S, T: Depoya dn hattnn baland yer A, B, C: Silindir veya motora giden borularn baland yer L: Sznt hattnn baland yer. X, Y, Z: Akkann uyar sinyali olarak kullanld pilot hatt. Normalde ak: Valfe dardan bir etki olmadan akkann n P ak ve akkan valfden geerek bir elemana gidiyorsa bu tip valflere normalde ak valf denir. Normalde kapal: Valfe dardan bir etki olmadan akkann n P kapal ve akkan valfden geemiyorsa bu tip valflere normalde kapal valf denir.

Normalde ak

Normalde kapal

1. A. YN KONTROL VALFLER Hidrolik sistemde akkann istenilen yne gitmesini salayan valflerdir. Valflerin kumandas elektriksel, mekanik, basnla ve insan gcyle kullanlabilir.

1. B. BASIN KONTROL VALFLER Hidrolik sistemin elemanlarnn basncn kontrol ederek

ayarlamak iin kullanlan valflerdir.

Emniyet Normalde

valfleri: kapal

Hidrolik koruyan valf, olan

sistemi devre basn

ani

basn

ykselmelerine

kar

elemandr. ykselmesi

durumunda alarak fazla akkan depoya gndererek basnc normal seviyesine drr.

Basn Drme Valfi: Hidrolik sistemde farkl basnla altrlmas istenen birden fazla silindir ve motorlarn kullanlmas durumunda basn drme valfi dk basnla alacak devre elemannn giriine balanr. Normalde ak konumdadr, basn ykselince kapanr. Basntaki dme oran, stteki vida ile ayarlanr.

Basn Sralama Valfi: Hidrolik sistemde birden fazla silindir veya hidrolik eleman devreye girecek ve farkl basnta alacak ise normalde kapal konumda olan valf istenen basn deerine ulanca alr. Hidrolik akkan dier alclara ular.

Ak Kontrol Valfleri: Hidrolik sistemde ayarlamak valflerdir. kullanlan iin silindirin kullanlan hzn, motorun devir saysn

Ama-Kapama dier ynde

Valfleri: akmasn

Hidrolik salayan

akkann bir ynde akmasn engelleyen, valflerdir.

2. PNMATK VALFLER Pnmatik sistemlerde havann basncn, ak miktarn ve ak ynn kontrol ederler. Pnmatik valfler, alma zelliine, pozisyon ve yn saysna, kumanda biimine ve yapl zelliklerine gre snflandrlr. 2. A. AKI KONTROL VALFLER Hava aknn ynn istenen amaca gre deitirmeye ya da ak yolunu tamamen kapamaya yarayan valflerdir. Her iki ynde akan basn debisini kontrol ederler. Valf sembolnde, yol, konum says ve kumanda ekli belirtilir. Valflerin Normal Konumu: Valfin dardan herhangi bir etki olmakszn ald konumdur. Valf Balang Konumu: Kontrol sisteminin almaya balayabilmesi iin valfin almas gereken konumdur. Ak Kontrol Valfinin Yapm zellikleri: Tek ynl, iki ynl ve ayarlanabilen eitleri vardr.

Tek Ynl Ak Kontrol ( Ksma ) Valfleri: Havaya bir ynde geit veren valflerdir. Ayarlanabilir yaplmlardr. Bu nedenle pnmatik silindirlerin hz kontrolnde kullanlrlar. Sistem izin verirse silindirler zerine balanmaldrlar. ki Ynl Ak Kontrol Valfleri: Ayarlanabilen ak kontrol valfleri de denir. Basnl havann getii kesit azaltlp oaltlarak birim zamanda geen hava miktar ayarlanabilir. stenen ayar seviyesi sabitletirilir. Silindir piston kolu hznn ayarlanmasnda kullanlrlar. Tam olarak kapatlamazlar.

ek Valfi Ayarlanabilen Ak Kontrol Valfleri: Ayarlanabilen ak kontrol valfi ile tek ynl geit veren valfin birleimidir. Tek ynl valf bir ynde aka izin vermez. Hava ak kontrol valfi zerinden geer. Tek ynl valf, ters ynde aka izin verir. Hava bu valf zerinden akar, kslmaz. Bu tr valfler pnmatik silindirlerin hz kontrolnde kullanlr.

2. B. BASIN KONTROL VALFLER

Boaltmal ve boaltmasz tip olarak iki eittir. Boaltmal ( tahliyeli ) basn kontrol ( ayar )valfleri:

Basn alteri

Basn snrlama valfleri (dardan, otomatik)

2. C. YN KONTROL VALFLER (DENETM, YNLENDRME) Pnmatik sistemlerde, basnl havaya yn veren havann, alclara gnderilmesini salayan valflerdir. Endstride programlanabilir kontrol sistemlerinde yaygn kullanlrlar. Mekanik, basnl hava, dk voltajl elektrik sinyalleri ( elektronik olarak ) ile kontrol edilirler. BASINLI HAVANIN GENE GRE: Normalde Ak Valf: Havann geiine direk olarak izin veren valflerdir. Kompresrden gelen hava valfe girip k deliinden kp sisteme giden valflere normalde ak valfler denir.

Normalde Kapal Valf: Kompresrden gelen basnl hava valfe girip k deliinden kmyorsa bu valflere normalde kapal valfler denir. Basnl havann kmas iin bir butona baslmas gerekir. YAPILIINA GRE: a. SRGL YN KONTROL VALFLER: 2/2 Ynlendirme ( Yn Kontrol ) Valfi: 2/2 ynlendirme valfi iki konuma ( ak, kapal ) iki yola sahiptir. Bu valfin kapal konumunda dar hava atm yoktur. En sk grlen yapm ekli bilye kapamal olandr. 3/2 Ynlendirme ( Yn Kontrol ) Valfi: Ynlendirme valfi ile bir iaret uygulanabilir veya iaret ortadan kaldrlabilir. Bir baka deyile basnl havann yolu ya alr ya da kapatlr. 3/2 ynlendirme valfi 3 balant ve 2 anahtarlama konumuna sahiptir. nc balant araclyla sisteme gnderilen basnl hava dar atlr. Bir yay araclyla bilye valf kapama yzeyine doru itilir ve birinci balantsnda bulunan basnl havann yolu ilemci tarafna geemeyecek ekilde kapatlr. Bu konumunda ilemci hatt k balants zerinden atmosfere alm durumdadr.

b. BLYALI 3/2 YN KONTROL VALFLER: Bir yay araclyla bilye valf kapama yzeyine oturur ve basnl havann i elemanna gitmesini engeller. Giri havas yolu kapatlmtr. Valfin kumanda edilip ( 2. konumlamas yaplnca ) yay basnc yenilince hava k kanal kapatlr. Basnl hava i elemanna gider. Kumanda (konumlama) braklnca kullanlan hava valf zerinden atmosfere alm olur. Diskli de havann giri ve k bir disk yardmyla gerekletirilir. 3/2-Ynlendirme Valfi Normalde Kapal, Kumandasz: Bu tr kumandal valf normal konumda kapaldr.

3/2-Ynlendirme Valfi Normalde Ak, Kumandal: Valf ak konumdayken k havas kapatlr.

4/2 Ynlendirme Valfleri: ki adet 2/2 valfinin yapabilecei ileri yapabilecek tek valftir. ift etkili silindirlerin kumandasnda kullanlrlar. 4/3 Ynlendirme Valfleri: Drt yol, konumludur. Dner diskli valf en iyi rneidir. Sadece elle ve ayakla kumanda edilebilirler. Kumanda edilen pistonun kolu istenen herhangi bir ada sabit tutulabilir. Havann sktrlabilir olmas nedeniyle hassas konumda durdurulamaz. 5/2 Ynlendirme Valfi: Be yollu iki konumludur. Genellikle srgl valfler be yollu iki konumludur. Elle, mekanik, elektrikle, pnmatik olarak kumanda edilebilirler. 5/3 Ynlendirme Valfi: 5 yollu 3 konumlu valflerdir. Genellikle hidrolik sistemlerde kullanlmaktadr ZEL YN KONTROL VALFLER: Gelien endstride, kendi kendini kontrol edebilen pnmatik sistem devrelerinde kullanlan yn valfleridir. Programlanabilir sistemlerde kullanlmaktadrlar.

VE Valfi: Pnmatik mantk devrelerde iki basnl hava giriinden tek k veren valflere denir. Bu valfler de bir yoldan hava girdii zaman ktan hava elde edilemez. Hava k her iki yoldan basnl hava gelince gerekleir. Eit basnta gelirse son gelen basnl havasnn gemesine izin verir. Basnlar farkl olursa dk basncn gemesine izin verilir. VEYA Valfi: Bu valf de mantk sistemine gre alr. ki giriten birine hava verilirse gelen havay ka verir. Bir silindir ya da kumanda valfinin birden fazla noktadan kumanda edilecei zaman kullanlr. abuk Tahliye Valfi: Bu valf silindirlerde piston hznn artrlmas iin kullanlr. Piston kolunun hzla geri dnmesi istenir. Havann geri dn srasnda karlalan diren abuk hava tahliye valfi yardmyla en aza indirilir. Yavalatma ( Hz kontrol ) valfi: 3/2 yn kontrol, ayarlanabilir ak kontrol valfleri ve hava deposundan oluur. Normalde ak ve normalde kapal yaplan eitleri vardr. Ayarlanabilir ak kontrol valfinin ayar vidas deponun dolma zamann belirler. Yn kontrol valfinin almas ile basn hattndan gelen basnl havaya yol verilir. Yn kontrol valfinin kapal konumdan ak konuma geinceye kadar geen sre geciktirilen zamandr. Bu geciktirme yardmyla pnmatik devrede, herhangi bir elemana gidecek sinyal geciktirilir. Akl Valf: Bu valf de zaman geciktirme valfi olarak kullanlr. Yaps ift etkili silindirlere benzer. Hava fleme Valfleri: Bir hava deposu ile abuk boaltma valfinden oluur. KUMANDA EDL EKLLERNE GRE: Yn kontrol valfleri retilirken konum deitirmelerini salayacak kumanda veya kontrol sistemleri ile yaplrlar. Valfin ad sylenirken kumanda yntemi ile birlikte sylenir. Butonlu, pedall, elektromanyetik kumandal, basnl hava kumandal gibi

nsan Gc le Kumanda Edilen Yn Valfleri: nsanlar tarafndan, el ya da ayakla kumanda edilirler. Yaplar da buna uygundur. Aada sembolleri ve kumanda edili eitleri verilmitir.

Mekanik Olarak Kumanda Edilen Yn Valfleri: Pim, yay, makara gibi paralarla mekanik paralarla kumanda edilirler.

Basnl Hava ile Kumanda Edilen Yn Valfleri: Basnl hava sistemden alnarak veya herhangi bir sinyal gnderici valften gelen hava ile kumanda grevini yaparlar.

Elektromanyetik Kumanda Edilen Yn Valfleri Valfe gnderilen dk voltajn meydana getirdii manyetik alanla kumanda grevini yaparlar.

Hidrolik Uyarl Otomotiv sektrnde oka kullanlr.