Fibrat optike

Koncepti i deprtimit t drits npr nj prques t ngusht t gjat (prmes reflektimit t brendshem t prgjithshm) pr nj koh t gjat ka qen nj qeshtje e diskutushme.Jonh Tyndall paraqiti se drita mund t mbahet brenda dhe t drejtohet nga nj rrym e holle ujit.Pas zbulimit t laserit qeshtja e t derguarit e informacin mga nj vend n tjetrin duke prdorur drit. Fibrat optike jan fije qelqi industrial, pruese (transmetuese) t drits apo pjes t spektrit t saj, q n krahsim me fijet e telit lejojn nj transmetim shum m t shpejt dhe m t madh t t dhnave. Avantazhi i tyre qndron n faktin q trasmetojn sinjale me shpejtesin e drits. Nj sinjal elektrik pr t'u transmetuar n fibr konvertohet n sinjal optik dhe anasjelltas. N vitin 1970 hulumtuesit prodhuan fiber prej silikoni me nj transmetim t energjis sinjalizuese m t mir se 1% pr nj largsi prej 1km q ishte I krahasushem me sistemet elektrike t bakrit

N Optoelektronik ato jan materiale t cilat shrbejn pr t pruar sinjalin dritor,t cilat kryesisht jan Laser. Prbhen nga :

Brthama Manteli

si dhe nga nj veshje e jashtme e cila siguron qndrueshmerie mekanike. Brthama dhe Manteli jan elemente optike ,brthama ka tregues thyerje m t madh se Manteli(mbshtjellja).Nj Fibr optike mund t trasmetoj nj tuf drite Laser me nj mod ose me shume mode,fibrat monomodale jan shume t holla n krahasim me ato multimodale. Struktura e fibrs optike prbhet prej zemres me indeks t thyerjes t rrethuar nga mbeshtjellsi me indeks pak m t ulet nf.Rrezet meridionale qe sht e rrafshet me boshtin qendror ose boshtin optik,mund te pesoj disa mijra reflektime ,nese fibra ka diameter D dhe gjatsi L,gjatesia rrugore Le kaluar nga rrezja do t jet :

l=L/cos :
Pastaj numri I reflektimeve N sht I caktuar nga

N=+l/D/sin
p.sh nse D sht 50m dhe nese nf=1.6 dhe i=30,N sht diku 2000 reflektime.Fibrat jashtzakonisht t holle t qelqit jan shum fleksibil .Siperfaqja e lmuar e nj fibre duhet t jet e paster

Pr shkak t transmetimit t tyre me humbje t pakt,kapaciteti bartes pr shum informim ,madhsis s vogel dhe peshs se vogel fibrat e qelqit ultra t paster jan brmjedis kryesor komunikim.Rasti I veqant,te fibrat me diameter

relativisht t madh ,ato q kan trashsi diku prafrsisht t nj flok te njeriut.

Kndi i pranimit
Sipas teoris s pasqyrimit t plot t brendshm vetm rrezet q formojn nj knd me normalen m t madh se kndi kritik n ndrfaqen bertham-mbshtjellse,do t transmetohen gjat fibrs .Jo t gjitha rrezet q hyjn n fiber do t vazhdojn t prhapen prgjat gjatsis s saj.Rrezet q do t transmetohen sipas pasqyrimit t plot t brendshm .Brenda berthames s fibrs rrezet duhet t jen rnse n berthamen e fibrs,ku kndi i gjysms konike prcaktohet i barabart me . Prandaj kendi I pranimit ,definon gjysm-kendin e konit pranues te fibrs.Percaktimi fillon me formulen: Sinc=nc/nf=sin(90-) Nc/nf=cos

Hapja numerike

Hapja numerike(numerical aperture) jep nj vlersim t aftsis s pranimit t drits nga fibra. Ajo prcaktohet si .Termi ka prejardhje nga mikroskopia ,ku nj shprehje ekuivalente me ket pershkruan aftesit koorresponduese t nj thjerrze objektive.Vlera me e madhe e NA sht 1.N kt rastgjysem kendi a sht I barabart me 90 dhe fibra reflekton plotsisht pr brenda tr dritn q hyn . Hapja numerike mund t jet gjithashtu edhe n varsi t ndryshimit relative t indekseve t thyerjes midis zemrs dhe mbshtjeljes,i cili prcaktohet si: pr

Rrezet elikoidale
Rrezet elikoidal kan prparsi ndaj rrezeve meridionale,sidomos lidhur me kushtet e pranimit t drits n fiber.Hapja numerike pr kto rreze prcaktohet nga relacioni i mposhtm :

Rrezet elikoidale pranohen pr nj fiber t dhn n knde aksiale m t mdha se rrezet meridionale

Grumbuj t fibrave t lir q skajet e t cilave jan t lidhur dhe t lmuar formojn drejtues fleksibel t drits.Keto barts fleksibil t drits pr kt arsye jan relativisht t leht pr tu prodhuar dhe nuk jan t shtrenjt.Funksioni I tyre kryesor sht q thjesht t drejtojn driten nga nj regjion n tjetrin.E kunderta sht kur fibratjan t rregulluara me shum kujdes ashtu q fundet e tyre mbulojn relativisht t njejta pozicione n t dy skajet dhe thuhet se jan koherente.Nj rregullim I till sht I aft t transmetoi figura dhe prandaj sht m I njohur si barts fleksibel e figurave. Sot sht e zakonshme q t perdoren mjete fibrooptike pr tu futur n t gjitha llojet e vendeve t ndryshme ,duke filluar nga brthamat e reaktorve brthamor deri n organet e brendshme t njeriut . Kur ekzaminohet nje organ ,kjo njihet si endoskopi .Kjo perfshin bronkoskopt, kolonoskopt ,gastroskopt e q n pergjithsi jan t gjat m pak se 200 cm